*******гийн нэхэмжлэлтэй *******д холбогдох

иргэний хэргийн тухай

Баянхонгор аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч М.Мөнхдаваа даргалж, шүүгч Л.Нямдорж, Г.Уламбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

Баянхонгор аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2018 оны 6 ******* сарын 04-ний өдрийн 131/ШШ2018/00486 ******* шийдвэртэй

Нэхэмжлэгч *******гийн нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч *******д холбогдох

Зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэл .400.000 төгрөг гаргуулах, хэлцэлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй, *******.400.000 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэрэгт хариуцагч *******ы давж заалдсан гомдлыг үндэслэн хэргийг 2018 оны 6 ******* сарын 29-ний өдөр хүлээн авч шүүгч Г.Уламбаярын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч *******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч *******, хариуцагч *******, хариуцагчийн өмгөөлөгч *******, нарийн бичгийн дарга Б.Соёлмаа нар оролцов.

Нэхэмжлэгч *******гээс шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ:

Миний бие ******* нь өөрийн дүү *******гаас түүний өмч болох ******* ******* ******* ******* 1 тоотод байрлах Ү-0320001*******23, Г-0320002914 улсын бүртгэлтэй хашаа байшингийн бичиг баримтыг барьцаалж, ХААН банкнаас бизнесийн зээл 10.000.000 төгрөгийг 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр авсан. Уг мөнгөнөөс 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр *******д .400.000 төгрөгийг 2018 оны 3 ******* сарын 9-ний өдөр буцааж өгнө гэж тохиролцож, өөрийн *******22*******3*******2463 тоот данснаас өгсөн. Гэвч тохиролцсон хугацаанд мөнгөө өгөөгүй тул .400.000 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ******* шүүхэд гаргасан нэмэгдүүлсэн шаардлагадаа:

Хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлд бичсэн 9.000.000 төгрөг, зээлийн гэрээнд заасан 24.000.000 төгрөгийг *******аас зээлж аваагүй. Энэ талаар хэргийн зохигч тал аль аль нь мэдэж байсан хэр нь 24.000.000 төгрөг зээлсэн гэж зээлийн гэрээг байгуулсан нь Иргэний хуулийн *******6 ******* зүйлд зааснаар байгуулагдах үеэсээ хүчин төгөлдөр бус гэрээ байгуулсан байна. Иймд 201 оны 2 ******* сарын 6-ны өдөр байгуулсан зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцож өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ******* анхан шатны шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт гаргасан тайлбартаа:

******* нь миний өмч болох Баянхонгор аймгийн ******* ******* ******* ******* 1 тоотод байрлах хашаа байшингийн бичиг баримтыг барьцаалж, ХААН банкнаас бизнесийн зээл 10.000.000 төгрөг 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр авсан. Уг мөнгөнөөс 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр *******д .400.000 төгрөгийг 2018 оны 3 ******* сарын 9-ний өдөр буцааж өгнө гэж тохиролцож өгсөн. Гэвч ******* тохиролцсон хугацаанд мөнгөө өгөөгүй. Мөн *******, ******* нар нь өмнө нь мөнгөний тооцоотой байж байгаад тэр дууссан гэсэн. Иймд *******аас .400.000 төгрөг гаргуулж өгнө үү. Мөн нэмэгдүүлсэн шаардлагын тухайд ******* нь 9.000.000 төгрөг авсан гэж ярьж байсан. Гэтэл яг авсан үнийн дүн нь *******.*******0.000 төгрөг авсан гэсэн. Тэгээд тухайн 9.000.000 төгрөг зээлсэн мөртлөө 24.000.000 төгрөг болгож авна гэж байгаа нь дүр үзүүлэн хийсэн гэж үзсэн учраас нэхэмжлэлийн үндсэн шаардлага болон нэмэгдүүлсэн шаардлагыг хангаж өгнө үү гэв.

Хариуцагч ******* шүүхэд гаргасан тайлбартаа:

Миний бие *******гийн нэхэмжлэлтэй иргэний хэрэгт хариуцагчаар оролцож байна. Би 2018 оны 3 ******* сарын 1*******-ны өдөр *******гийн надад холбогдуулан шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийг гардан авч танилцлаа. Тус нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. *******гийн ХААН банкны харилцах данс болох *******22*******3*******2463 тоот данснаас миний ХААН банкны харилцах данс *******22*******14*******286 тоот дансруу 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр .400.000 төгрөг орж ирсэн боловч уг мөнгө нь *******гийн 201 оны 2 ******* сарын 6-ны өдөр 14 хоногийн хугацаатай, 0,******* хувийн алдангитай зээлийн гэрээ байгуулан надаас зээлсэн 9.000.000 төгрөгтэй хамааралтай мөнгө юм. Иймд миний зүгээс зээлийн гэрээ байгуулан хугацаандаа төлөөгүй 9.000.000 төгрөгийн алданги 0.******* хувийг 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр хүртэл бодож холбогдох баримтуудаа бүрдүүлэн нэхэмжилж байна гэжээ.

Хариуцагч ******* шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлдээ:

******* би *******гийн гуйлт хүсэлтээр Баянхонгор аймаг дахь ХААН банкнаас 9.000.000 төгрөгийг 201 оны 2 ******* сарын 6-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлэн *******д мөнгө зээлсэн. Учир нь ******* энэ 9.000.000 төгрөгийг 14 хоногийн хугацаанд багтаан 24.000.000 төгрөг болгож өгнө гэж амлан хүссэний дагуу банкнаас зээл авч өгсөн. Гэтэл *******гийн энэ зээлийн мөнгийг төлөх хугацаа болох 201 оны 2 ******* сарын 20-ны дотор төлж өгөөгүй учир зээлийн хүүг төлөөд явсан юм. Хариуцагч ******* 2018 оны 3 ******* сарын 6-ны өдөр .400.000 төгрөгийг өгснөөр 9.000.000 төгрөгийн зээл хаагдсан. Гэтэл ******* банкинд төлөгдөж зээл хаагдсан .400.000 төгрөгийг буцаан авна гэж шүүхэд нэхэмжлэл гаргасныг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Учир нь ******* зээлийн 9.000.000 төгрөгийг зээлийн хугацаа хэтрүүлэн төлсөн алдангийг тооцон 1 сард төлөх алданги 4*******0.000 төгрөгийг хугацаа хэтэрсэн 12 сараар үржүүлэн *******.400.000 төгрөгийг *******гээс гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Шүүх: Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1, *******6 ******* зүйлийн *******6.1.2 дахь хэсэгт тус тус заасныг баримтлан 201 оны 2 ******* сарын 6-ны өдөр байгуулсан хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцож, хариуцагч *******аас 6.2*******.000 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч *******д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 1.12*******.000 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 232 ******* зүйлийн 232.3 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч *******ы *******.400.000 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож, иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******6 ******* зүйлийн *******6.1, *******6.2, улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн ******* зүйлийн .1.1-д тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 22*******.1*******0 төгрөгийг тус тус төвлөрсөн төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч *******аас улсын тэмдэгтийн хураамж 11*******.3*******0, 2.9*******0 төгрөг нийт 393.300 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч *******д олгож шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч ******* давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо:

******* бид хоёр 201 оны 2 ******* сарын 6-ны өдөр 9.000.000 төгрөгийг нотариат орж 14 хоногийн дотор буцааж өгнө, тэгэхгүй бол алданги төлөх байдлаар гэрээ байгуулсан. Ингээд нотариатаас гарч би нөхөр н хамт 9.000.000 төгрөгийг тоолж *******д бэлнээр өгсөн. Тус гэрээнд 24.000.000 төгрөг гэж бичсэн боловч ******* нь надаас 9.000.000 төгрөгийг бэлнээр авсан гэдгийг нотлож байгаа.

Мөн би *******д 9.000.000 төгрөг бэлнээр зээлсэн зээлийн хүү 201 оны 2 ******* сарын 20-ны өдрөөс 2018 оны 3 ******* сарын -ны өдрийг хүртэл нийт 3.881.000 төгрөгийн хүү гарсан байдаг. Би банкнаас зээлсэн зээлийг төлөхдөө үндсэн зээл 9.000.0000 төгрөг, хүү 3.881.000 төгрөг, нийт 12.881.000 төгрөгийг 201 оны 2 ******* сарын 20-ны өдрөөс 2018 оны 3 ******* сарын -ны өдрийг хүртэл төлж зээлийг хаасан. *******гийн надад өгсөн мөнгө нийт 10.*******60.000 төгрөг болж байна. *******гийн надад өгсөн мөнгө, миний банкинд төлсөн зээл, зээлийн хүүгийн зөрүү нь 2.321.000 төгрөг байна.

Гэтэл Баянхонгор аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 6 ******* сарын 04-ний өдрийн ******* 131/ШШ2018/00486 тоот шийдвэр нь миний гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож, надаас 6.2*******.000 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн нь ямар нэгэн үндэслэлгүй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, миний давж заалдсан гомдлыг хүлээн авч энэ хэлцлийг үнэн зөвөөр нь шийдэж, иргэн миний эрхийг хамгаалж өгнө үү гэжээ.

 ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч *******гээс зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэл .400.000 төгрөг гаргуулах, 201 оны 2 ******* сарын 06-ний өдрийн зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай нэхэмжлэл гаргасан бол хариуцагч ******* нь нэхэмжлэгч *******хасүрэнгээс *******.400.000 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Анхан шатны шүүх 201 оны 2 ******* сарын 06-ны өдөр байгуулсан хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцож, хариуцагч *******аас 6.2*******.000 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч *******д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 1.12*******.000 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, хариуцагч *******ы *******.400.000 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгч ******* нь ХААН банкнаас 10.000.000 төгрөгийн зээл аваад энэ мөнгөнөөс 2018 оны 3 ******* сарын 06-ны өдөр *******д .400.000 төгрөгийг зээлсэн болох нь нэхэмжлэгч, хариуцагч нараас тайлбартаа дурьдсан бөгөөд хэн аль нь энэ талаар маргаагүй байна.

Зээлдүүлэгч ******* нь зээлдэгч *******д 201 оны 2 ******* сарын 06-ны өдөр 24.000.000 төгрөг зээлсэн тухай зээлийн гэрээг бичгээр үйлдэж /хх-ийн 24 дүгээр тал/ харилцан гарын үсэг зурж гэрээ байгуулахдаа хэдийгээр 24.000.000 төгрөг зээлээгүй боловч зээлдүүлэгч ******* нь зээлдэгч *******д 9.000.000 төгрөг зээлсэн гэж тайлбарладаг бол зээлдэгч ******* нь *******аас *******.*******0.000 төгрөгийг зээлсэн гэж тайлбарладаг байна.

Гэтэл анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх хэсэгт 201 оны 2 ******* сарын 06-ны өдрийн 24.000.000 төгрөг гэсэн зээлийн гэрээг дүгнэхдээ “..уг гэрээ нь бодит байдалд хийгдээгүй Иргэний хуулийн *******6 ******* зүйлийн *******6.1.2 дахь хэсэгт заасан дүр үзүүлэн хийсэн хэлцэл гэж үзэх үндэслэлтэй байна..” гэж дүгнэсэн боловч дараа нь энэ гэрээг дахиж өөр байдлаар дүгнэлт хийжээ. Тухайлбал

“..Талуудын хооронд Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1 дэх хэсэгт зааснаар иргэд хоорондын зээлийн гэрээ байгууллагдсан, уг гэрээг 2016 оны 2 ******* сарын 06-ний өдөр амаар байгуулж, зээлдүүлэгч *******аас зээлдэгч *******д *******.*******0.000 төгрөгийг шилжүүлсэн хуульд тусгайлан хэлбэрийн шаардлага тавигдаагүй тул гэрээг хүчин төгөлдөр байгуулагдсан гэж шүүх дүгнэв..” гэж дүгнэсэн нь нэг гэрээг 2 янзаар дүгнэсэн, гэрээний он сарыг зөрүүтэй бичсэн, нэг дүгнэхдээ гэрээ хүчин төгөлдөр байгууллагдсан гэж дүгнэсэн мөртлөө шийдвэрийнхээ

Тогтоох хэсэгтээ “…*******6 ******* зүйлийн *******6.1.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан 201 оны 2 ******* сарын 06-ний өдөр байгуулагдсан хэлцэлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцсугай..” гэж шийдвэрлэсэн нь шийдвэрийн үндэслэх хэсэг болон тогтоох хэсэг хоорондоо зөрүүтэй болсон нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 116 ******* зүйлийн 116.2 дахь хэсэгт зааснаар шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй нь шүүхийн шийдвэрийг засах боломжгүй байна.

Хариуцагч ******* нь сөрөг нэхэмжлэлдээ *******.400.000 төгрөгийг алданги гэж нэхэмжилсэн боловч тайлбартаа сөрөг нэхэмжлэлийн 2.321.000 төгрөг нь миний банкнаас авсан зээлээ буцааж төлсөн мөнгөн дүн болон зээлдэгч *******гээс надад буцааж төлсөн мөнгөний зөрүү гэж нэхэмжилсэн нь Иргэний хуулийн 222.4 дэх хэсэгт зааснаар хохирол нэхэмжилсэн байхад шүүх Иргэний хуулийн 232 ******* зүйлийн 232.3 дах хэсэгт зааснаар гэж тайлбарлаж байгаа нь хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзнэ.

Анхан шатны шүүх шийдвэрийг засах боломжгүй, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглсэн байх тул шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаах үндэслэлтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Хариуцагч *******аас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 11*******.3*******0 төгрөгийг төрийн сангийн дансанд хэвээр үлдээх үндэслэлтэй байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 ******* зүйлийн 16.1.*******, 168 ******* зүйлийн 168.1.1-д заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Баянхонгор аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 6 ******* сарын 04-ний өдрийн 131/ШШ2018/00486 ******* шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******6 дүгээр зүйлийн *******6.1-д зааснаар хариуцагч *******аас улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 11*******.3*******0 төгрөгийг төрийн сангийн дансанд хэвээр үлдээсүгэй.

3. Давж заалдах шатны шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн, хуулийг буруу хэрэглэсэн гэж үзвэл зохигчид магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ М.МӨНХДАВАА

                                ШҮҮГЧИД Л.НЯМДОРЖ

                                                  Г.УЛАМБАЯР