2024       02            19                                      2024/ШЦТ/143

 

 

 

  МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

******* дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Б.Батболор даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Солонго,

улсын яллагч М.Билгүүтэй,

шүүгдэгч ******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн “В” танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар ******* дүүргийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэрэгт *******т холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, эрүүгийн 2210000140074 дугаартай хэргийг 2024 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв.

 

            Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: 

            Монгол Улсын иргэн, ***** оны * дүгээр сарын ***-ны өдөр ******* хотод төрсөн, *** настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, авто инженер мэргэжилтэй, “Төгс автосервис” ХХК-д ажилладаг, ам бүл **, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт ******* дүүрэг, *** дугаар хороо, *******, ***** тоотод оршин суух, урьд хүлээсэн ял шийтгэлгүй, ******* овогт ******* ******* /РД:*******/,

 

Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч ******* нь ***** оны *** дүгээр сарын **-наас **-нд шилжих шөнө ******* дүүргийн ** дугаар хороо, ** дүгээр байр, ** тоотод гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж гэр бүлийн хамаарал бүхий хүн болох эхнэр биед халдаж, эрүүл мэндэд нь баруун нүдний зовхи, баруун хацарт нь цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал , завжинд шарх, зөөлөн эдийн няцрал, хүзүүнд зулгаралт бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Талуудын хүсэлтээр хэрэгт цугларсан дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. Шүүгдэгч *******ын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “...Мөрдөн шалгах ажиллагаанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн. Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байна...” гэсэн мэдүүлэг (шүүх хуралдааны тэмдэглэл),
2. Хохирогч мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...Би ******* дүүргийн 16 дугаар хороо, 251-9 тоотод нөхөр *******, 2 хүүхэд, 2 зээгийн хамт амьдардаг. 2023 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдөр манай гэрийхэн гэртээ мал гаргасан байсан бөгөөд махнуудаа янзлаад, яснууд нь үлдчихсэн байсан. Тэгээд өчигдөр өглөө намайг нөхөр ажилдаа явахаасаа өмнө намайг хүүхдүүдтэйгээ нийлээд ясыг нь хөрөөдөөд янзалчихаарай гэж хэлсэн. Тэгээд би өдөр ясыг нь янзалж чадаагүй бөгөөд орой манай нөхөр ирээд энийг янзалчихаад яадаг юм гээд бид хоёр маргалдаад муудалцсан. Тэгээд манай нөхөр уурлаад намайг үсдэж унагаагаад, хутга заазуур бариад дайрч байгаад гэрээс гараад явсан. Тэгээд би гэртээ амарсан бөгөөд харин манай нөхөр гэрийн гадаа машиндаа унтсан. Тэгээд өглөө дахиад манай нөхөр гэрт орж ирээд надтай маргалдаж байгаад намайг боож газар унагаагаад, гараараа миний баруун талын шанаа руу хэд хэдэн удаа цохисон. Мөн хутга бариад дайраад байсан. Тэгээд би төрсөн дүү рүүгээ зурвас бичээд цагаан хун байгууллагад дуудлага өгүүлсэн. Миний баруун талын шанаа хавдсан хүзүүнд зулгарсан гэмтлүүд байна. Тухайн гэмтлийг манай нөхөр учруулсан. Би нөхөртэйгөө 25 жилийн өмнө танилцаад гэр бүл болоод дундаасаа 2 хүүхэдтэй. Би өмнө нь Баянгол дүүргийн цагдаагийн газрын хоёрдугаар хэлтэс дээр зодуулж очоод шүүх эмнэлэгт үзүүлээгүй зүгээр өнгөрсөн. Түүнээс хойш болон өмнө нь надад гар хүрдэг байсан хэдий ч цагдаад хандаж байгаагүй...” гэсэн мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 10 дахь тал),
3. Гэрч мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Би ******* дүүргийн 16 дугаар хороо, 251 дүгээр байны 9 тоотод аав *******, ээж , эгчийн хүүхдүүд болох , нарын хамт амьдардаг байсан. 2023 оны 11 дүгээр сарын эхээр манай аав хөдөө явж өвлийн идэш хийж ирсэн. Тэгээд аав, ээж бид нар махаа янзлаад хөлдөөгч болон тагтан дээр гаргаж тавьсан. Тэгээд яснууд нь үлдчихсэн байсан бөгөөд аав ээжийг янзалчихаарай гэж байх шиг байсан. 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-ны орой аав ажлаасаа ирээд тэр хоёр маргалдаад байсан. Би тухайн үед 00-д байсан. Тэгээд сонсоход гэрийн шалан дээр тас гээд унахаар нь хаалга онгойлгоод харсан чинь зочны өрөөний хэсэгт паркетин шалан дээр аав ээжийн үснээс дараад унагаачихсан үснээс татчихсан зогсож байсан. Тэгээд дундуур нь орж салгасан чинь хэрэлдээд байсан. Тэгээд аав уурлаад ээж рүү гал тогооноос хутга аваад бие рүү хатгах гээд айлгаад байсан. Сүрдүүлээд байсан гэж хэлж болно. Тухайн өдөр аав хэрэлдэж байгаад гэрээс гараад явсан бөгөөд ээж, дүү бид нар гэртээ унтаж амарцгаасан. 2023 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өглөө ээж бид нарыг босоод гэртээ байж байсан чинь гаднаас аав орж ирээд дахиад ээжтэй хэрэлдэж эхэлсэн. Ээж чи больчихож болдоггүй юм уу гэсэн чинь тэр хоёр дахиад зочны өрөөнд ороод хэрэлдсэн. Тэгээд хэрэлдэж байгаад аав ээж рүү очоод зүүн гараараа ээжийн шанаа руу хүчтэй хэд хэдэн удаа цохиод байхаар нь би дундуур нь ороод дахиад салгасан. Тэгээд хоорондоо хэрэлдээд байж байсан чинь гаднаас цагдаа нар орж ирээд аав, ээж бид нарыг аваад явсан. Манай ээж залуудаа буюу намайг жоохон байхад БНСУ-д ажиллаж, амьдарч байгаад 2023 оны 5 сард Монгол Улсад ирээд хамт амьдарч байгаа. Ирснээс хойш цохиж зодуулаагүй, ам муруйдаг л байсан... манай аав архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглээд байдаггүй...” гэсэн мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 12-13 дахь тал),
4. Шүүгдэгч *******ын мөрдөн шалган ажиллагаанд өгсөн: “...Манайх 2023 оны 11 дүгээр сарын эхээр хөдөө явж өвлийн идэш хийж ирсэн бөгөөд гэртээ махаа янзлаад яснууд нь үлдчихсэн байсан. Өглөө нь ажилдаа явахдаа эхнэрт махыг янзлаад үлдсэн ясыг нь янзалчихаарай гэж хэлчихээд явсан. Тэгээд орой нь ирээд үлдсэн ясыг янзлаагүй байхаар нь тоож юм хэлээгүй, чимээгүй өнгөрсөн. Тэгээд 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өглөө дахиад эхнэртээ янзалчихаарай гэж хэлж яваад, орой нь ирсэн чинь янзлаагүй байсан бөгөөд би эхнэртээ чи энэ махыг янзалчих гэж 2-3 хоног хэллээ гэж хэлсэн. Тэгээд бид хоёр тухайн асуудлаас болж маргалдаад би түлхсэн чинь эхнэр буйдан дээр унах үед миний гаранд үс орооцолдсон бөгөөд би шууд гэрээс гарч яваад машиндаа унтсан. Маргааш нь сэрээд гэртээ орсон чинь намайг янз бүрээр хэлээд доромжлоод байсан учир миний уур хүрээд хутга аваад өөрийгөө алчихна шүү гэж байгаад болиод хутгаа хураасан чинь намайг ирээд заамдаад авахаар нь би зөрүүлээд заамдалцаад тэр чигээрээ эхнэрийг дараад буйдан дээр унасан. Тэгээд тайвшраад байж байтал цагдаа нар ирсэн...” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 36 дахь тал/
5. Шүүхийн  шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 2023 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн Хүний биед хийсэн шүүх эмнэлгийн шинжилгээ 14179 дугаартай:

“- биед баруун нүдний зовхи, баруун хацарт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, завжинд шарх, зөөлөн эдийн няцрал, хүзүүнд зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо.

  -Дээрх гэмтэл мохоо зүйлийн олон удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.

  -Дээрх гэмтэл хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой.

   -Дээрх гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-т зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна..” гэсэн дүгнэлт (хавтаст хэргийн 17-18 дахь тал),

 

                Хавтаст хэрэгт авагдсан шүүгдэгч нарын хувийн байдалтай холбоотой болон бусад нотлох баримтууд:

     Шүүгдэгч З.*******ын эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 23 дахь тал/, үл хөдлөх хөрөнгө өмчилж байгаа болон шилжүүлсэн тухай лавлагаа /хх-ийн 25 дахь тал/, автотээврийн хэрэгсэл эзэмших, өмчлөх эрхийн лавлагаа /хх-ийн 26 дахь тал/, жолоочийн лавлагаа, мэдээлэл /хх-ийн 27 дахь тал/, иргэний оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа /хх-ийн 28 дахь тал/, иргэний үнэмлэхний лавлагаа /хх-ийн 29 дэх тал/

 

1.     Гэм буруугийн талаар:

 

                            Шүүхээс тогтоосон хэргийн үйл баримт:

       Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч ******* нь 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-наас 07-нд шилжих шөнө ******* дүүргийн 16 дугаар хороо, 251 дүгээр байр, 9 тоотод гэр бүлийн хүн болох тай “мах янзлаагүй” гэх шалтгаанаар маргалдаж, үсдэж, цохьсон үйл баримт тогтоогдлоо.

      Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлд заасан гэмт хэргийн “гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж” гэх хүндрүүлэх шинжийг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуульд зааснаар эхнэр, нөхөр, гэр бүлийн бусад гишүүн, хамтран амьдрагч, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, тэдгээрийн асрамж, хамгаалалтад байгаа этгээд, тухайн гэр бүлд хамт амьдарч байгаа хүний сэтгэл санаанд дарамт учруулах, эдийн засаг, бэлгийн эрх чөлөө, бие махбодод халдсан үйлдэл, эс үйлдэхүйг ойлгоно.

      Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсгийн 3.1.1-д “эхнэр, нөхөр, гэр бүлийн бусад гишүүн, хамтран амьдрагч, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, тэдгээрийн асрамж, хамгаалалтад байгаа этгээд, тухайн гэр бүлд хамт амьдарч байгаа этгээд” гэж энэ хуулийн үйлчлэлд хамаарах этгээдийг хуульчилсан ба шүүгдэгч З.******* нь хохирогч тай хамтран амьдардаг байх тул тэд хоорондоо гэр бүлийн хамаарал бүхий харилцаатай гэж үзнэ.

              Шүүгдэгч ******* хохирогч эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай хохирол учруулсан үйлдэл нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад өгсөн хохирогч мэдүүлэг, шүүгдэгчийн шүүх хуралдаанд хэргээ хүлээсэн мэдүүлэг, шинжээчийн  14179 дугаартай дүгнэлт зэргээр нотлогдон тогтоогдлоо.

     Өөрөөр хэлбэл шүүгдэгч ******* нь дээрх гэмт хэргийг үйлдэхдээ эрүүл мэндэд нь халдсан байх тул түүний үйлдлийг хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийг хүндрүүлэх шинжтэйгээр буюу  гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж үйлдсэн гэж дүгнэв.

     Шүүгдэгчийн гэм буруутайг нотолсон дээрх баримтууд нь хэрэгт хамааралтай, агуулгын хувьд зөрүүгүй, үйл баримтыг хангалттай тогтоосон, нотлох баримт цуглуулах, бэхжүүлэх талаарх журам шаардлагыг зөрчсөн, хэргийн оролцогчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн, хязгаарласан зөрчил тогтоогдоогүй тул хууль ёсны, үнэн зөв баримтууд гэж үнэлж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон болно.

    Түүнчлэн хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудад тулгуурлан хэргийн газар болсон гэх үйл баримтад дүгнэлт хийхэд гэмт хэрэг гарсан байдал, гэмт хэрэг гарах болсон шалтгаан, хэн үйлдсэн, гэмт хэргийн сэдэлт, гэм буруугийн хэлбэр зэргийг хангалттай тогтоож ирүүлсэн гэж үзэж хэргийг шийдвэрлэлээ.

 

     Иймд шүүгдэгч З.*******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийг хүндрүүлэх нөхцөл байдалтайгаар буюу гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж үйлдсэн гэм буруутайд тооцож шийдвэрлэв.

 

2. Хохирол, хор уршгийн тухай:

 

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлд “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн улмаас хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгө, бусад эрх, эрх чөлөө, нийтийн болон үндэсний ашиг сонирхол, аюулгүй байдалд шууд учирсан үр дагаврыг гэмт хэргийн хохирол гэж, ...гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргийн хор уршиг гэж тодорхойлсон бөгөөд Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1 дэх хэсэгт “Бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй.” гэж хуульчилсан.

Энэ гэмт хэргийн улмаас хохирогч эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учирсан бөгөөд тэрээр хохирол, хор уршигтай холбоотой баримт гаргаж өгөөгүй болохыг тэмдэглэж, шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ.

 

3. Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

 

 Шүүгдэгч З.*******ын үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5, 6.6 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

            Шүүхээс ял оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн ерөнхий ангид заасан үндэслэл, журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл, хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ” гэж, мөн зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзнэ” гэж заасныг тус тус баримтлан шүүгдэгч З.******* нь гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн,  шүүгдэгчийн хувийн байдал /...анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, 43 настай, тодорхой эрхэлсэн ажилтай гэх/ зэргийг харгалзан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар З.*******ыг 1,500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 1,500,000 /нэг сая таван зуун мянган/ төгрөгөөр торгох ял шийтгэж, уг ялыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар 5 /тав/ сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэх нь зохимжтой гэж үзсэн болно.

 

4. Бусад асуудлаар:

 

Шүүгдэгч З.*******т холбогдох иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, цагдан хоригдсон хоноггүй, гаргуулбал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал, төлбөргүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгөгүй, энэ хэрэгт шийдвэрлэвэл зохих эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг дурдав.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэг, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

            1. Шүүгдэгч ******* овогт ******* *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар ******* овогт ******* *******ыг 1,500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 1,500,000 /нэг сая таван зуун мянга/ төгрөгийн торгох ял шийтгэсүгэй.

            3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар З.*******т оногдуулсан 1,500,000 /нэг сая таван зуун мянга/ төгрөгийн торгох ялыг 5 /тав/ сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоосугай.  

            4. Шүүгдэгч З.*******т холбогдох иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, гаргуулбал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал төлбөргүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгөгүй, энэ хэрэгт шийдвэрлэвэл зохих эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг дурдсугай.

            5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар ялтан торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол хорих ялаар сольж эдлүүлдэг болохыг З.*******т сануулсугай.       

            6. Хохирогч гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигтай холбоотой нотлох баримтаа бүрдүүлэн иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэйг дурдсугай.

            7. Шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

            8. Шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл өөрөө гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах журмаар Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын яллагч, түүний дээд шатны прокурор мөн хугацаанд эсэргүүцэл бичих эрхтэйг танилцуулсугай.

            9. Эрх бүхий этгээд давж заалдах журмаар гомдол гаргасан, эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд шийтгэх тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болох хүртэлх хугацаанд З.*******т авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.  

 

 

 

 

                            ДАРГАЛАГЧ

                            ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                               Б.БАТБОЛОР