МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

156/2020/00782/И

******* ******* ******* сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Х.Отгонжаргал даргалж, тус шүүхийн танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо, Олимпийн гудамж, Нью Хоризонс, 12 дугаар давхарт байрлах, ******* ******* ******* /РД:*******/-ийн нэхэмжлэлтэй, ******* аймгийн Хэрлэн сумын 4 дүгээр багт байрлах, ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангид холбогдох, шийдвэр иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Батаа, Б.Энхжин /онлайн/, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Болорцэцэг, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Уугантуяа нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангийн ******* гүйцэтгэгч Э.Ариунболд нь 2020 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдөр 18 цаг 10 минутад /ажлын цагаар/ эд хөрөнгө битүүмжлэх мэдэгдлээр Шийдвэр гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гэсэн мэдэгдэл хүргүүлж, ******* аймгийн 1 дүгээр сургуулийн /1500 суудалтай/ барилгын талбайн цахилгааны утсуудыг салгаж лацадсан. Дээрх үйлдэлд гомдол гаргасан ба 2020 оны 07 дугаар сарын 28-ны өдөр гомдол гаргаж, 2020 оны 08 дугаар сарын 06-ны өдөр ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангийн дарга, дэд хурандаа Д.Хатанбаатараас албан хариу ирсэн. Мөн ******* ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4-д заасны дагуу хуулийн хугацаанд багтааж ******* ******* Ерөнхий т гомдол гаргасан ба ******* ******* Ерөнхий газраас 2020 оны 09 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 049/2480 тоот албан хариу ирсэн. Дээрх албан бичигт Хуулийн хүчин төгөлдөр шүүгчийн захирамжийг үндэслэн ******* ажиллагаа явагдсан байх тул гомдлыг *******лэх боломжгүй байна гэсэн хариу ирсэн тул ******* ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4-т заасны дагуу ******* нэхэмжлэлийг гаргаж байна. Нэг. ******* ******* үндэслэл д,Шүүгчийн 86 тоот захирамжид гэрээний биелэлтийг түдгэлзүүлэх заасан ба барилга угсралтын ажлыг зогсоох заагаагүй байна. Манай байгууллагын хувьд энэхүү шүүгчийн захирамжид заасны дагуу гэрээний биелэлтийг түдгэлзүүлсэн. Харин барилга угсралтын үйл зогсоох заагаагүй тул барилга угсралтын ажлыг хэвийн явуулсан. Шүүгч Г.Баясгалан 2020 оны 07 дугаар сарын 24-ний өдрийн дугаар 54 тоот албан бичгээр гэрээний биелэлтийг түдгэлзүүлэхээс гадна барилга угсралтын ажлыг зогсоох үүргийг ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангид өгсөн байсан. ******* ******* хуулийн 5.1-д шүүхийн *******ийг үндэслэл нь хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн *******, д заасан тохиолдолд ад байгууллага, албан тушаалтны шүүхээр баталгаажуулсан ******* байна гэж чилсан. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 12.1-д захиргааны хэргийн шүүхийн ******* дараах хэлбэртэй байна. Үүнд: 12.1.1. анхан шатны шүүхийн *******, 12.1.2. магадлал, 12.1.3. тогтоол, 12.1.4.шүүгчийн захирамж, 12.1.5.шийтгэвэр гэж заасан байна. Өөрөөр хэлбэл, ******* ******* байгууллага нь шүүгч Г.Баясгалан шүүгчийн 86 тоот актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх захирамжид заагдаагүй барилга угсралтын үйл зогсоох 2020 оны 07 дугаар сарын 24-ний өдрийн 54 дугаартай албан бичгийг ШШГТХуулийн 5.1, ЗХШХШТХуулийн 12.1-д заасан шүүхээс гарсан шүүхийн *******т хамаарахгүй тул ******* үндэслэл болохгүй. Шүүгч нь шүүхийн *******ээс гадуур албан тоотоор ******* тодорхой хэрэгжүүлэхийг ******* ******* байгууллагад үүрэг болгох нь Монгол Улсын үндсэн , ******* ******* болон ад холбогдох хуулиудыг илтэд зөрчсөн хэрэг болсон. Хоёр: Ахлах ******* гүйцэтгэгчийн тогтоолгүйгээр барилга угсралтын талбай руу нэвтрэхийг хориглож, цахилгаан тасалж, лац ломбодсон нь д, ******* ******* хуулийн 12.1-д ******* гүйцэтгэгчийн шүүхийн ******* ажиллагааны явцад гаргах ******* нь тогтоол хэлбэртэй байна гэж чилсан. Энэхүү хуулийн дагуу ******* ******* газраас мэдэгдэл хүргүүлж, мэдэгдлийг сайн дураар биелүүлээгүй тохиолдолд ******* албадлагын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх *******ийг тогтоол хэлбэрээр гаргаж, тус тогтоолын дагуу ******* тодорхой ажиллагаа хийх юм. Гэтэл ******* гүйцэтгэгч нь ахлах ******* гүйцэтгэгчийн тогтоолгүйгээр барилга угсралтын талбай руу нэвтрэхийг хориглож, цахилгаан тасалж, лац ломбодсон нь ******* ******* д зааснаас гадуур ******* тодорхой дур мэдэн явуулсан болно. Гурав: Захиргааны ******* хэрэгт иргэний ******* тодорхой ажиллагаа явуулсан д,Шийдвэр гүйцэтгэгч нь 2020 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдөр ******* *******ийг тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй тохиолдолд ******* ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасны дагуу албадан гүйцэтгэж, албадан тэй холбогдон гарах бүх зардлыг танаас гаргуулах болно. Шийдвэр гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гэсэн мэдэгдэл ирүүлж, цахилгаан утаснуудыг салгаж лацадсан. ******* ******* хуулийн 44 дүгээр зүйл нь иргэний ******* ажиллагаа бөгөөд иргэний шүүхэд хариуцагч болсон, эсхүл төлбөр төлөх үүрэг үүссэн этгээдэд авдаг тодорхой арга хэмжээ юм. Манай байгууллагын хувьд иргэний хэрэг маргаанд хариуцагч болсон, эсхүл ямар нэгэн төлбөр төлөх үүрэг үүссэн зүйл байхгүй. Барилгын үйл зогсоож, талбай руу нэвтрэх хэсгийг хаах, цахилгааныг салгаж лац ломбоор битүүмжилсэн үйлдэл нь ******* ******* хуулийн ямар зүйл заалтыг үндэслэж ******* тодорхой ажиллагаа явуулсан нь тодорхойгүй байна. ******* ******* д захиргааны ******* гүйцэтгэлтэй холбоотой ******* ажиллагаа явуулах талаар тодорхой чилсан. Энэхүү хуулийн зохицуулалтад мэдэгдэл хүргүүлэхийг зөвшөөрсөн ба барилгын үйл зогсоохыг даалгах, цахилгааны таслах, лац ломбоор битүүмжлэх ******* тодорхой ажиллагаа явуулахыг зөвшөөрөөгүй байна. Иймд ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангийн ******* гүйцэтгэгч Э.Ариунболдын ахлах ******* гүйцэтгэгчийн тогтоолгүйгээр барилга угсралтын талбай руу нэвтрэхийг хориглож, цахилгаан тасалж, лац ломбодсон ******* болгож өгнө үү гэв.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд ирүүлсэн болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ******* ******* ******* Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдрийн 86 дугаартай шүүгчийн захирамжаар 2020 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдрийн 9/1058 тоот албан бичиг, ******* аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын сургуулийн барилга, 1500 суудалтай барилгын ажлын гэрээ байгуулах, эрх олгох ******* болон уг эрхийн дагуу ******* ******* *******-тай байгуулсан гэрээ зэргийн биелэлтийн шүүхийн *******ийг эцэслэн *******лэх хүртэл хугацаанд түдгэлзүүлэхийг тус т даалгаж *******лэгдсэн. Шийдвэр гүйцэтгэгч нь ******* ажиллагаа явуулахдаа төлбөр төлөхийг шаардах, эсхүл тодорхой ажиллагаа , тодорхой ажиллагаа гүй байхыг төлбөр төлөгч, төлбөр авагч, ялтан ад этгээдэд даалгах, зорилгоор хугацаатай мэдэгдэх хуудас хүргүүлдэг, тогтоол, мэдэгдэл тэмдэглэл зэрэг нь ******* ажиллагааны нэгэн хэлбэр бөгөөд Захиргааны хэргийн баримт бичигт ******* ажиллагаа явуулахдаа заавал тогтоол үйлдэх хуулийн зохицуулалт байхгүй болно. ******* ******* д захиргааны урьдчилан ******* ажиллагаанд тусдаа наах байгууллагын лого бүхий тэмдэглэгээтэй мэдэгдэл байхгүй тул лац ломбо хөндөгдөхөөс сэргийлж мэдэгдэлд тус компанийн барилгын үйл зогсоосон тул зөвшөөрөлгүй нэвтрэхийг хориглоно гэж тодорхой бичиж гарын үсэг зурсан байгаа. Иймд энэ бол шүүхийн ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасан ажиллагаа биш юм. Барилгын үйл зогсоохдоо Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Г.Баясгалангийн 2020 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдрийн 86 дугаартай шүүгчийн захирамж, болон захирамжаа тайлбарласан 2020 оны 07 дугаар сарын 24-ний өдрийн 54 дугаартай албан бичиг, 2020 оны 07 дугаар сарын 23-ны өдрийн 2/2001 дугаартай мэдэгдэл, 2020 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрийн 2/2013 дугаартай мэдэгдэл зэргийг үндэслэн барилгын талбайн ерөнхий инженер Болдсайханд гардуулан өгч тайлбар авч н Захиргааны хэргийг *******лэж дуусах хүртэл хугацаанд барилгын үйл түр зогсоосон хэдий ч тус компани нь одоог хүртэл үйл ажиллагаа явуулсаар байгаа тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

Шүүх хэрэгт цугларсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтыг ач холбогдолтой, хэрэгт хамааралтай, тал бүрээс нь шинжлэн судлаад ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч ******* ******* ******* нь хариуцагч ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангид холбогдуулан ******* гүйцэтгэгч Э.Ариунболдын ******* гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гэсэн мэдэгдэл хүргүүлж, ******* аймгийн 1-р сургуулийн барилгын талбайн цахилгааны утсуудыг салгаж лацадсан ******* нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Шүүх хуралдаан дээр нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагаа ******* гүйцэтгэгч Э.Ариунболдын ******* гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гэсэн мэдэгдэл хүргүүлж, ******* аймгийн 1-р сургуулийн барилгын талбайн цахилгааны утсуудыг салгаж лацадсан нь болохыг тогтоолгох гэж нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулав.

Нэхэмжлэгч ******* ******* ******* нь ******* аймгийн Засаг даргын тамгын тай Сургуулийн барилгын ажлын гэрээ байгуулах, эрх олгох *******ийн дагуу гэрээ байгуулан барилгын ажил хийгдэж байсан байна.

Гэтэл хариуцагч байгууллага нь 2020 оны 07 сарын 27-ны өдөр тус барилгын ажлыг зогсоож тог цахилгааныг салгаж лацадсан нь нэхэмжлэгч хариуцагч нарын тайлбар, хэрэгт авагдсан гэрэл зургаар тогтоогдож байна. Нэхэмжлэгч нь аар ******* ажиллагаа явуулсан гэж үзэж шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан нь Иргэний хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.3-т заасан д заасан бол иргэний эрх зүйн харилцаа үүсгэхэд чиглэсэн захиргааны ******* байх тул шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авч иргэний хэрэг үүсгэн хянан *******лэх ажиллагаа явуулжээ.

Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хариуцагч нь захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн захирамжийн дагуу хийж гүйцэтгэсэн ажиллагаа тул хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж маргадаг.

Хариуцагч нь татгалзлын үндэслэлээ тайлбарлан нотлохдоо ******* ******* ******* Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2020 оны 07 сарын 16-ны өдрийн 86 дугаартай захирамж, мөн тус шүүхийн 2020 оны 07 сарын 17-ны өдрийн 127/ГХ2020/0014 дугаартай хуудас зэргийг хавсарган ирүүлж мэтгэлцдэг. /хэргийн материалын 24-28р хуудас/ Гэвч дээрх баримтууд нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2-т заасан бичмэл нотлох баримтын шаардлага хангахгүй байх тул үнэлэх боломжгүй байна. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.1-д хэргийн оролцогч нь өөрийн татгалзалын үндэс болж байгаа байдлын талаархи нотлох баримтаа өөрөө гаргаж өгөх, цуглуулах үүрэгтэй. Гэтэл энэхүү үүргээ биелүүлээгүй байх тул дээрх баримтыг нотлох баримтаар үнэлсэнгүй.

Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлохдоо Мэдэгдэл гэсэн 2020 оны 07 сарын 27-ны өдрийн барилгын талбайд наасан Нийслэлийн шүүхийн ******* гэсэн мэдэгдлийн болон барилгын талбайг лацдаж буй фото зургийг хэрэгт ирүүлсэн. / хэргийн материалын 71-р хуудас/ Энэ мэдэгдлээс үзэхэд ******* *******ийг тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй тохиолдолд ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасны дагуу албадан гүйцэтгэж, албадан тэй холбогдон гарах бүх зардлыг танаас гаргуулах болно гэж заасан. Иймд ******* ажиллагаа явуулж эд хөрөнгийг битүүмжилсэн болно. Шийдвэр гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно / гараар бичиж/ гэсэн мэдэгдлийг барилгын ажил хийгдэж байсан хашаан дээр нааж тог цахилгааныг таслаж үйл зогсоожээ.

******* ******* хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1-д Шийдвэр гүйцэтгэгчийн шүүхийн ******* ажиллагааны явцад гаргах ******* нь тогтоол хэлбэртэй байна гэж заасан байхад ******* гүйцэтгэгчийн тогтоолгүйгээр ажиллагаа явуулсан нь д нийцэхгүй байна. Мөн энэ мэдэгдлийг Нийслэлийн шүүхийн ******* газраас гаргаж хүргүүлж байгаа нь ойлгомжгүй байна. Өөрөөр хэлбэл хариуцагч нь энэ мэдэгдлийг дээд байгууллагаас ирүүлсэн бланкан дээр үйлдсэн гэж тайлбарлаж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Энэхүү мэдэгдэлд мөн ******* ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасны дагуу ажиллагаа хийж байна гэж дурдсан байх боловч хариуцагч хариу тайлбартаа Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн захирамжийн дагуу ажиллагаа явуулсан гэж тайлбарлаж мэтгэлцэж байгаа нь өөр хоорондоо зөрүүтэй байна.

******* ******* хуулийн 44 дүгээр зүйлд Иргэний хэргийн шүүхийн ******* баталгаажуулах арга хэмжээг чилсан, мөн хуулийн 14-р бүлэгт Захиргааны хэргийн талаархи шүүхийн ******* нарийвчлан зохицуулсаар байхад хэрэглэх ёстой хуулийн холбогдох заалтыг хэрэглээгүй байгаа нь хариуцагчийн үйлдэл нь байсан болох нь тогтоогдож байна. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж *******лэх зүйн үндэслэлтэй байна.

Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1-т Иргэний эрх зүйн хамгаалалт нь зөрчигдсөн эрхийг сэргээх зорилготой гэж, мөн хуулийн 9.4-д Иргэний эрхийг дараах аргаар хамгаална гэж, мөн хуулийн 9.4.10-т хуулиар тогтоосон ад аргаар хамгаална гэж зохицуулсан байх тул ******* гүйцэтгэгч Э.Ариунболдын ******* гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гэсэн мэдэгдэл хүргүүлж, ******* аймгийн 1-р сургуулийн барилгын талбайн цахилгааны утсуудыг салгаж лацадсан нь байсан болох нь тогтоогдож байна.

Нэхэмжлэгч нь энэхүү барилгын ажил гэрээ цаашид үргэлжлэхгүй болсон, бүх ажлаа хүлээлгэж өгсөн боловч ******* *******т шүүхийн ******* ажиллагаа хуулийн дагуу явагдаж байх ёстой гэж нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байгааг дурдах нь зүйтэй ба аливаа төрийн байгууллагын үйл ажиллагаанд дээдлэх зарчмын хүрээнд явагдаж байвал зохилтой болно.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 82 дугаар зүйлийн 82.1.8, 115.1, 115.2.1, 116, 118, 119 дүгээр зүйлийг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Иргэний хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.3, 9 дүгээр зүйлийн 9.4.10, ******* ******* хуулийн 12.1-д зааснаар ******* ******* ******* ******* ******* -419 дүгээр нээлттэй хорих ангийн ******* гүйцэтгэгч Э.Ариунболдын ******* гүйцэтгэгчийн зөвшөөрөлгүй тог цахилгаан залгаж, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гэсэн мэдэгдэл хүргүүлж, ******* аймгийн 1-р сургуулийн барилгын талбайн цахилгааны утсуудыг салгаж лацадсан үйлдэл нь байсан болохыг тогтоосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 57.3-д зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 70,200 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн *******ийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор ******* аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй бөгөөд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар *******ийг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж *******ийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд *******ийг гардуулснаар гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ Х.ОТГОНЖАРГАЛ