Б.О-гийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Монгол Улсын дээд шүүхийн шүүгч Х.Эрдэнэсувд даргалж, шүүгч Н.Батзориг, Н.Батчимэг, Н.Баярмаа, П.Золзаяа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2024 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 183/ШШ2024/00321 дүгээр шийдвэртэй,

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн  

2024 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 210/МА2024/00713 дугаар магадлалтай,

Б.О-гийн нэхэмжлэлтэй

С.Т-т холбогдох

Бие даасан шаардлага гаргасан гуравдагч этгээд Н.У оролцсон

Гэрлэлт цуцлуулах, хүүхдийн асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох, гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс ногдох хэсгийг гаргуулах, нэхэмжлэл гаргасан хугацаанаас хойших хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн 65,000,000 төгрөгийг гаргуулах тухай иргэний хэргийг

Нэхэмжлэгч Б.О-гийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор шүүгч Н.Батчимэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Б.О, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Ч, хариуцагч С.Т, гуравдагч этгээд Н.У, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Н нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Б.О нь С.Т-т холбогдуулан Гэрлэлт цуцлуулах, хүүхдийн асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох, гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс ногдох хэсгийг гаргуулах, нэхэмжлэл гаргасан хугацаанаас хойших хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн 65,000,000 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан, хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч, гуравдагч этгээд бие даасан шаардлага гаргаж маргажээ.

2. Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 183/ШШ2024/00321 дүгээр шийдвэрээр: Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-д зааснаар Х овогт Б-ийн О, М овогт С-ийн Т нарын гэрлэлтийг цуцалж, Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5-д зааснаар 2012.12.07-ны өдөр төрсөн охин Т.Ө, 2019.05.21-ний өдөр төрсөн хүү Т.Ө нарыг эх Б.О-гийн асрамжид үлдээж, Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2-т зааснаар хүү Т.Ө-ийг 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод түвшингийн 50 хувиар, охин Т.Ө, хүү Т.Ө нарыг тус тус 11-16 нас /суралцаж байгаа бол 18 нас/-тай болон насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй бол амьжиргааны доод түвшингийн хэмжээгээр сар бүр эцэг С.Т-аар тэжээн тэтгүүлж, Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-д заасныг баримтлан хариуцагч С.Т-т холбогдуулан гаргасан “Шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаас хойш хугацаанд ногдох хүүхдүүдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах тухай” нэхэмжлэгч Б.О-гийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 129 дүгээр зүйлийн 129.1.1, 129.3, 130 дугаар зүйлийн 130.1-д заасныг баримтлан хариуцагч С.Т-аас гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс өөрт болон хүүхдүүдэд ногдох хэсэг болох 233,925,225 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэгч Б.О-гийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар хариуцагч С.Т-аас үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн 49,000,000 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Б.О-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 16,500,000 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.2, 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгч Б.О-д холбогдуулан гаргасан Нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн 0дүгээр хороо, 00 ам 00 тоот хаягт байрлалтай 145.28 м.кв талбай бүхий хаус /аялал жуулчлалын зориулалттай/ үл хөдлөх хөрөнгийн шударга өмчлөгч болохыг тогтоолгох тухай гуравдагч этгээд Ц.Уийн бие даасан шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар нэхэмжлэгч Б.О-гийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 280,800 төгрөг, хариуцагч С.Т-ын улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөг, бие даасан шаардлага гаргасан гуравдагч этгээд Ц.Уийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 2,195,450 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч С.Т-аас 70,200 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Б.О-д олгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.5-д зааснаар хариуцагч С.Т-т холбогдуулан гаргасан “Гэрлэлтийг хууль ёсны хүчин төгөлдөр болох эрх зүйн ач холбогдол бүхий үйл баримтыг тогтоолгох тухай болон үл хөдлөх эд хөрөнгө бэлэглэлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай” нэхэмжлэлийн шаардлагаасаа нэхэмжлэгч Б.О, нэхэмжлэгч Б.О-д холбогдуулан гаргасан Гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс өөрт болон хүүхдүүдэд ногдох хэсэг 535,815,000 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас хариуцагч С.Т тус тус татгалзсаныг баталж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

3. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2024 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 210/МА2024/00713 дугаар магадлалаар: Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 01 сарын 16-ны өдрийн 183/ШШ2024/00321 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 6 дахь заалтыг “Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар хариуцагч С.Т-аас 65,500,000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Б.О-д буцаан олгосугай” гэж өөрчилж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангаж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа нэхэмжлэгч Б.О-гаас улсын тэмдэгтийн хураамжид 2024.03.07-ны өдөр урьдчилан төлсөн 310,650 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгож шийдвэрлэжээ.

4. Нэхэмжлэгч Б.О хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: “...Иргэн Б.О-гийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч С.Т-т холбогдох иргэний хэргийг хянан хэлэлцээд гаргасан Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024.01.16-ны өдрийн 183/ШШ2024/00321 дүгээр шийдвэрийг эс зөвшөөрч давж заалдах журмаар гомдол гаргасан. Уг гомдлыг Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх хянан хэлэлцээд 2024.04.08-ны өдөр 210/МА2024/00713 дугаар магадлалыг гаргасан. Энэхүү магадлалыг нэхэмжлэгчийн зүгээс 2024.05.03-ны өдөр гардан авч, улмаар зарим хэсгийг эс зөвшөөрч ийнхүү гомдол гаргаж байна. Үүнд Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2024.04.08-ны өдрийн 210/МА2024/00713 дугаар магадлал нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1 болон 172.2.3-т заасныг дор дурдсан байдлаар зөрчсөн байна. Үүнд:

4.1 Нэхэмжлэгчийн зүгээс шүүхэд “Хан-Уул дүүргийн 0дүгээр хороо, 0000 тоот хаягт байршилтай үл хөдлөх эд хөрөнгөөс өөрт болон хүүхдүүдэд ногдох хэсэгт 221,069,842 төгрөг гаргуулах…” шаардлага гаргасан. Уг шаардлыг Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх “Хэдийгээр нэхэмжлэгч нь гэрлэснээс хойш бий болсон хөрөнгө хэмээн тодорхойлж, Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.1-д зааснаар гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгө гэж үзэж байгаа боловч тухайн хөрөнгийг бий болгоход нэхэмжлэгч Б.О-гаас аливаа хэлбэрээр хөрөнгө оруулалт хийсэн үйл баримт хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдоогүй” гэж дүгнэсэн бол Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх “Дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгө нь Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.2.1-126.2.5-д заасан гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх эд хөрөнгөд хамаарах аль ч үндэслэлд хамаарахгүй байна. Өөрөөр хэлбэл, тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгө нь гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх эд хөрөнгө биш байх тул энэ талаар нэхэмжлэгчийн гаргасан давж заалдах гомдол үндэслэлгүй” гэж үзсэн байна.

Гэтэл хариуцагч С.Т нь “Ж” ХХК-тай 2013.09.02-ны өдөр /2013/26-07 тоот дугаартай “Захиалгаар амины орон сууцны барилгын ажил гүйцэтгэх гэрээ”-г байгуулж, улмаар Хан-Уул дүүргийн 0 дүгээр хороо, 0000 тоот хаягт байршилтай орон сууцыг худалдан авсан.

Уг орон сууцыг нийт 407,500,000 төгрөгөөр худалдаж авсан бөгөөд төлбөрийг дор дурдсан байдлаар төлсөн гэж Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх үзсэн. Үүнд:

1. Хариуцагч С.Т-ын хадгаламжийн данснаас 201,553,164 төгрөг;

2. Иргэн Ц.Т-аас 90,000,000 төгрөг

3. Иргэн Ч.И-аас 142,000,000 төгрөг;

Энэхүү тооцооллоос харахад 201,553,164+90,0000,000+142,000,000=433,553,164 төгрөг болж байх бөгөөд худалдан авсан гэх гэрээний үнийн дүнгээс зөрүүтэй болох нь харагдаж байна.

Гэтэл шүүх ямар ч үндэслэлгүйгээр, нотлох баримтгүйгээр энэхүү хариуцагчийн тайлбарыг хүлээн авч, яг уг тайлбарын хүрээнд хэргийг шийдвэрлэж буйд миний зүгээс үнэхээр гомдолтой байна. Тодруулбал, иргэн Ц.Т-аас 90,000,000 төгрөг авсан гэх, иргэн Ч.И-аас 142,000,000 төгрөг зээлсэн, түүнийг нь эргүүлэн төлсөн гэх ямар ч нотлох баримт байхгүй байхад шүүхээс эргэлзээгүйгээр нотлогдсон гэж үзэж зөвхөн хариуцагч С.Т-ын хөрөнгө оруулалтаар уг орон сууцыг худалдан авсан мэтээр огт үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн.

Мөн хариуцагч С.Т нь үнэхээр Ц.Т-аас 90,000,000 төгрөг авсан, иргэн Ч.И-аас 142,000,000 төгрөг зээлсэн бөгөөд түүнийгээ 2013.09.02-ны өдрөөс хойш хугацаанд төлсөн гэж үзвэл энэ нь биднийг гэр бүлээ хуулийн дагуу батлуулсан цаг хугацаанаас хойш бөгөөд бидний том охин Т.Ө-ийг 2012.12.07-ны өдөр төрснөөс хойш 9 сарын дараа юм. Энэ хугацаанд нэхэмжлэгч миний бие хүүхэд асрах чөлөөтэй байсан бөгөөд охин Т.Ө нь 9 сартай байсан тул хүүхдээ асарч байсан гэсэн үг. Энэ бол миний хувьд гэр бүлдээ оруулж буй хөрөнгө оруулалт, хувь нэмэр бөгөөд нөхрөө амар тайван ажлаа хийх боломжоор хангаж, улмаар нөхөр ажлаа амар тайван хийсний үр дүнд бусдаас зээлсэн мөнгөн хөрөнгийг төлсөн гэж үзнэ.

Гэтэл яагаад уг тайлбарыг Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх хүлээн авахгүй, огт дүгнэлт хийхгүйгээр хэргийг шийдвэрлэж, гомдлыг хангахгүй орхиж байгаад үнэхээр гайхаж байна.

Хэрэв С.Т уг хугацаанд охин Т.Ө-ийг гэртээ харж, асарч, миний бие ажил хөдөлмөр эрхэлсэн бол уг орон сууцны бусдаас зээлсэн мөнгөн хөрөнгийг цалингийн орлогоор барагдуулах хангалттай боломжтой. Яагаад нэг нь гэртээ хүүхдээ харж, ажил хөдөлмөр эрхлээгүй, нөгөө нь ажил хөдөлмөр эрхэлж, цалингийн орлогоор бусдаас зээлсэн мөнгөн хөрөнгийг төлснийг ганцаараа хөрөнгө оруулалт хийсэн мэтээр шүүх дүгнэлт өгөөд байгааг ойлгохгүй байна.

Түүнчлэн, магадлалд “С.Т нь уг үл хөдлөх хөрөнгийг авах санхүүгийн эх үүсвэргүй байсан... гэсэн агуулгатай тайлбар, татгалзал нь хэрэгт авагдсан…” зэргээр хангалттай нотлогдож байна” гэжээ.

Гэтэл 3 дугаар хавтаст хэргийн 7-12, 122-125 дугаар талд авагдсан С.Т болон Ц.У нарын Хас банк дах хадгаламжийн дансны хуулгаас харахад уг данс анх ганцхан С.Т-ын нэр дээр бүртгэлтэй хадгаламж байсан бөгөөд хугацаа нь дуусгавар болсны дараа дахин сунгахад түүний ээж хамтран эзэмшигчээр бүртгүүлсэн нь харагдаж байна. Уг хугацаанд С.Т болон Б.О миний бие Америкийн Нэгдсэн Улсад амьдарч байсан болно.

Уг хадгаламж зөвхөн хүүгийн орлогоор өсөөгүй бөгөөд хадгаламжийн хугацаанд мөнгөн хөрөнгийг нэмж хийх замаар өсгөсөн нь мөн л харагддаг. Энэхүү мөнгөн орлого нь хэний бий болгосон орлого байсан, хэн нэмэгдүүлж байгааг аль ч шатны шүүх дүгнэхгүйгээр хэт нэг талд нотлох баримтуудыг дүгнэж хэргийг шийдвэрлэсэнд гомдолтой байна.

Миний бие хариуцагч С.Т-т өөрийн залуу насны 22 жилийг үнэнч шударгаар зарцуулж, цаг хугацаа, итгэл найдвар, бүхий л зүйлийг зориулсан. Гэтэл өнөөдөр нэхэмжлэгч миний бие өөрийн 2 хүүхэд болох Т.Ө, Т.Ө нарын хамт гудамжинд хөөгдөж, хариуцагч С.Т нь гэр бүлийн хөрөнгө болох уг орон сууцанд залуухан амрагтайгаа үлдэж амьдарч байна.

Нэхэмжлэгч миний бие Б.О- нь бүтэн 22 жилийг хариуцагч С.Т-тай хамт өнгөрөөсөн атлаа нэхэмжлэгч Б.О-, миний 2 хүүхэд Т.Ө, Т.Ө нар ямар ч ногдох хөрөнгөгүйгээр салж, хариуцагч С.Т бүхий л хөрөнгүүдийг ганцаараа авсан мэтээр авч үлдэж байгааг эмэгтэй хүний хувьд үнэхээр ойлгохгүй байна.

4.2 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.3 дах заалтыг зөрчсөн тухайд:

Монгол Улсын дээд шүүхийн 2009.06.15-ны өдрийн 20 дугаартай “Иргэний хуулийн 12 дугаар бүлгийн 3 дугаар дэд бүлгийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай” тогтоолын 6 дугаар зүйлийн 6.4-т “мөн зүйлийн 129.4-т заасан “гэр бүлийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгө бий болоход оруулсан түүний хөдөлмөрийн оролцоо, хөрөнгийн хэмжээг харгалзан үзэх” үндэслэл нь гэрлэгчдээс бусад гэр бүлийн гишүүнд хамааралтай бөгөөд гэр бүлийн дундын өмчийг бий болгоход хөдөлмөр, хөрөнгөөрөө оролцсон гишүүд л тухайн гэр бүлийн бүрэлдэхүүнээс гар үед гэр бүлийн бундаа хамтран өмчлөх эд хөрөнгөөс ногдох хэсгийг авах эрхтэй байна” гэж тайлбарласан.

Гэтэл Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх болон Нийслэлийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн аль аль нь Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг Иргэний хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1.1-127.1.6-д заасан хуваарьт хөрөнгө гэж үзээгүй.

Харин Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгө биш гэж үзсэн шалтгаанаа тайлбарлахдаа ганцхан уг үл хөдлөх эд хөрөнгийг худалдаж авахад гэрлэгчдийн нэг болох эхнэр Б.О-г хөрөнгө оруулалт хийгээгүй байна гэж үзсэн.

Монгол Улсын дээд шүүхийн дээр дурдсан тайлбар ёсоор бол гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгийг бий болгоход оруулсан хөрөнгө оруулалт гэх эрх зүйн зохицуулалт нь “Гэрлэгчдэд" хамаарахгүй бөгөөд гэр бүлийн бусад гишүүдэд хамааралтай хэмээн тун тодорхой тайлбарласан байна.

Ийнхүү Монгол Улсын дээд шүүх Иргэний хуулийн уг зохицуулалтыг туйлын тодорхой тайлбарласаар байхад уг гэр бүлийн гэрлэгч болох эхнэр Б.О намайг Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг худалдан авахад огт хөрөнгө оруулалт оруулаагүй байна хэмээн үзэж Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас илт зөрүүтэйгээр хэргийг шийдвэрлэж, хуулийг гажуудуулж буйд миний зүгээс үнэхээр гомдолтой байна.

Түүнчлэн, Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.2.4 дэх заалтыг Улсын дээд шүүхийн 2009.06.15-ны өдрийн 20 дугаартай “Иргэний хуулийн 12 дугаар бүлгийн 3 дугаар дэд бүлгийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай” тогтоолын 3 дугаар зүйлийн 3.4-т “Мөн зүйлийн 126.2.4-т заасан “гэрлэгчид, гэр бүлийн бусад гишүүний хэн нэгний нэр дээр байгаагаас үл шалтгаалан гэрлэснээс хойш бий болсон бусад хөрөнгө” гэдэгт Гэр бүлийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.1-д зааснаар гэрлэлтээ эрх бүхий байгууллагад бүртгүүлснээс хойших хугацаанд бий болсон, мөн зүйлийн 126.2.1-126.2.3-т зааснаас бусад, хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1-д заасан хуваарьт хөрөнгөд хамаарахгүй, өмчлөх, эсхүл зөвхөн эзэмших, ашиглах эрх нь гэр бүлийн гишүүний хэн нэгний нэр дээр бүртгэгдсэн эд юмс, оюуны үнэт зүйлс, эрхийг хамааруулна" гэж тайлбарласан.

Өөрөөр хэлбэл, Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий хаус бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг Иргэний хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1-д заасан 6 үндэслэлээр “Хуваарьт хөрөнгө” гэж үзэх үндэслэл байхгүй л бол түүнийг гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын хөрөнгө гэж үзнэ.

Гэтэл Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж шатны шүүх болон Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч хэн аль нь Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий хаус бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг хуваарьт хөрөнгө гэж үзээгүй, тэр утга агуулга бүхий тайлбар өгөөгүй бөгөөд Иргэний хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1 дэх заалтыг огт баримтлаагүй.

Үүнээс харахад Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий хаус бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгө нь Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.2.4-т зааснаар гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын хөрөнгө байх тул нэхэмжлэгчийн уг нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлтэй байна.

Энэ ч агуулгаар Монгол Улсын дээд шүүхээс хуулийн уг зохицуулалтыг албан ёсоор тайлбарласан. Гэтэл уг албан ёсны тайлбараас илт зөрүүтэйгээр хэргийг шийдвэрлэж, хуулийн зохицуулалтыг буруу тайлбарлан хэрэглэж байна

Мөн Улсын дээд шүүхийн 2017.12.25-ны өдрийн 03 тоот “Гэр бүлийн холбогдолтой эрх зүйн маргааныг хянан шийдвэрлэх зарим асуудал” зөвлөмжийн 3 дугаар зүйлд ... Мөн зүйлийн 126.4-т зааснаар гэрлэснээс хойш гэр ахуйн ажил эрхэлсэн, хүүхэд асарсан, өвчтэй байсан болон хүндэтгэн үзэх бусад шалтгаанаар орлого олоогүй байсан эхнэр, нөхөр, гэр бүлийн бусад гишүүн хөрөнгөө хамтран өмчлөх эрх эдэлнэ” гэжээ.

Миний бие 2012.12.07-ны өдөр охин Т.Ө-ийг төрүүлсэн. Харин Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг С.Т нь “Ж” ХХК-тай 2013.09.02-ны өдөр R/2013/26-07 тоот “Захиалгаар амины орон сууцны барилгын ажил гүйцэтгэх гэрээ”-г байгуулж, улмаар худалдан авсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл охин Т.Өийг 9 сартай байхад нь худалдан авсан. Тухайн үед миний бие Б.О нь 9 сартай хүүхдээ асарч байсан учир гэр бүлийн амьдрах зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг худалдан авахад нь цуг явж, гэрээнд нь гарын үсэг зураагүй боловч Монгол Улсын дээд шүүхийн дээрх зөвлөмжийн дагуу үр хүүхдээ асарч, гэр орны арын ажлыг хариуцаж, эхнэр хүний үүргээ ухамсартайгаар биелүүлж байсны хувьд хөрөнгө оруулалтыг харин ч хийсэн болох нь нотлогдож байна. Өөрөөр хэлбэл, уг үл хөдлөх хөрөнгийг худалдан авахдаа бусдаас зээлсэн мөнгөн хөрөнгийг хариуцагч С.Т-ын ээж нь төлөөгүй. Харин ч уг төлбөрийг С.Т өөрөө төлсөн гэж тайлбарласан. Тэгэхээр уг зээлийг төлөхөд эхнэр хүний хувьд, ээж хүний хувьд нөхрийнхөө арыг дааж, гэр орны ажлыг амжуулж, хүүхдээ эрүүл саруул, өвчин зовлонгүй өсгөсөн хүний хувьд С.Т-т ажил хөдөлмөрөө тайван эрхлэн боломжоор хангасны хувьд хөрөнгө оруулалт харин ч хийсэн гэж үзнэ. Үүнийг ч Монгол Улсын дээд шүүх зөвлөмжөөр дамжуулан хуулийн зохицуулалтыг зөв хэрэглэх талаар тайлбар өгсөн байхад Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх болон Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх аль аль нь яагаад уг албан ёсны тайлбаруудаас илт зөрүүтэйгээр хэргийг шийдвэрлэж байгаад гомдолтой байна.

Нэхэмжлэгч Б.О- миний бие үнэхээр илүү зүйлийг хүсээгүй бөгөөд үр хүүхдээ орох оронтой, халуун дулаан газарт амьдруулах орон байраар хангах үүднээс л 22 жил ханилан амьдрахдаа бий болгосон хөрөнгийн өөрт болон хүүхдэд ногдох хувиа л нэхэмжилж байгаа. Энэ гэр бүлийн түшиг багана нь болох ёстой эр нөхөр С.Т нь үр хүүхдээ, эхнэрээ хуурч мэхэлж, бусад этгээдтэй араар тавьж, эхнэр хүүхэдтэй атлаа бусадтай давхар амьдрал зохиосон түүнд гэмших сэтгэл байхгүй байхад ядаж Монгол Улсын шүүх асуудлыг шударгаар шийдвэрлээсэй хэмээн миний зүгээс хүсэж байна.

Иймд нэхэмжлэгч миний энэхүү гомдлыг хүлээн авч, Улсын дээд шүүхийн хуралдаанаар гомдлыг хэлэлцүүлж, Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024.01.16-ны өдрийн 183/ШШ2024/00321 дүгээр шийдвэр болон Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2024.04.08-ны өдрийн 210/МА2024/00713 дугаар магадлалд өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага болох гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын хөрөнгө болох Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх хөрөнгөөс эхнэр Б.О, охин Т.Ө, хүү Т.Ө нарт ногдох хувь болох 221,069,844 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.” гэжээ.

5. Нэхэмжлэгч Б.О-гийн хяналтын журмаар гаргасан гомдол нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1-д заасан үндэслэлийг хангаж байх тул Иргэний хэргийн танхимын нийт шүүгчийн хуралдааны 2024.06.17-ны өдрийн 001/ШХТ2024/00825 дугаар тогтоолоор хэргийг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн.

 ХЯНАВАЛ:

6. Нэхэмжлэгч Б.О-гийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангах үндэслэлтэй гэж үзлээ.

7. Нэхэмжлэгч Б.О нь хариуцагч С.Т-т холбогдуулан гэрлэлт цуцлуулах, хүүхдийн асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох, гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс ногдох хэсгийг гаргуулах, нэхэмжлэл гаргасан хугацаанаас хойших хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн 65,000,000 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж, үндэслэлээ “...С.Т-тай 2002 оноос үерхэж, 2012.10.04-ний өдөр АНУ-ын И хотын иргэний бүртгэл мэдээллийн төвд гэрлэлтээ бүртгүүлсэн. 2012.12.07-ны өдөр охин Т.Ө, 2019.05.21-ний өдөр хүү Т.Ө нар төрсөн. Бид хоёр 2011 оноос эхлэн хамтран амьдарч, АНУ-д сурч ажиллаж амьдарч байгаад 2013 оны 08 сард Монгол Улсад ирсэн. Бид 2021.02.27-ны өдрөөс хойш тусдаа амьдрах болсон. Иймд бид цаашид хамтран амьдрах боломжгүй тул С.Т-аас гэрлэлтээ цуцлуулж, хүүхдүүдээ өөрийн асрамжид авч, тэтгэлэг тогтоолгоно. Нэхэмжлэл гаргасан хугацаанаас хойших хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулна. Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах 145.28 м.кв талбай бүхий хаус, Хан-Уул дүүргийн 00-р хороо, 00-р  байрны байрны зоорийн давхрын 00 тоот хаягт байршилтай авто зогсоол зэргээс өөрт болон охин Т.Ө, хүү Т.Ө нарт ногдох хэсгийг гаргуулна. Хан-Уул дүүргийн 00-р хороо, 00-р гудамж гудамж, 00 тоот хашаа, 3 давхар барилгад оруулсан хөрөнгө болох 65,500,000 төгрөгийг гаргуулна.” гэж тодорхойлжээ.

8. Хариуцагч С.Т нь нэхэмжлэлийн шаардлагаас гэрлэлт цуцлуулах, хүүхдийн асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох шаардлагыг зөвшөөрч, гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс ногдох хэсгийг гаргуулах тухай шаардлагыг зөвшөөрөхгүй талаараа “... Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийн хувьд гэр бүл болохоос өмнө ээж Ц.У болон өөрийн хуримтлуулсан мөнгөн хадгаламжаар, мөн Ч.И-аас зээлсэн мөнгөн хөрөнгө, ээж Ц.У, Ц.Т нар банкнаас зээл авч өгсөн мөнгөн хөрөнгө, өөрийн хуваарьт хөрөнгөөр худалдан авсан, хуваарьт хөрөнгө, Хан-Уул дүүргийн 00-р хороо, 00-р  байрны байрны зоорийн давхрын 00 тоот хаягт байршилтай авто зогсоол нь гэрлэхийн өмнө олж авсан хуваарьт хөрөнгө гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөд хамаарахгүй, Хан-Уул дүүргийн 00-р хороо, 00-р гудамж гудамж, 00 тоот хашаа, 3 давхар барилгад оруулсан хөрөнгө болох 65,500,000 төгрөгийг гаргуулах шаардлагын тухайд би уг барилгад ямар нэгэн хөрөнгө оруулалт хийгээгүй, барилгыг барьж гүйцэтгэх ажиллагаанд оролцоогүй, шилжүүлсэн мөнгө нь гэрийн эд хогшил авах зориулалтаар шилжүүлсэн ...” гэж маргажээ.

9. Бие даасан шаардлага гаргасан гуравдагч этгээд Н.У нь нэхэмжлэгч Б.О-д холбогдуулан “...Нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн 0 дүгээр хороо, 00 тоот хаягт байрлалтай 145.28 м.кв талбай бүхий хаус /аялал жуулчлалын зориулалттай/ үл хөдлөх эд хөрөнгийн шударга өмчлөгч болохыг тогтоолгох тухай” шаардлага гаргаж, үндэслэлээ “...2013.09.02-ны өдөр “Ж” ХХК-ийн захирал У.Б-тай Захиалгаар амины орон сууцны барилгын ажил гүйцэтгэх гэрээг байгуулж, амины орон сууц болон 2 автозогсоолын захиалгын гэрээний үнийн дүн нийт 407,500,000 төгрөг бөгөөд уг гэрээний төлбөрийг зөвхөн миний өөрийн олон жилийн туршид хуримтлуулсан хадгаламж, түүнчлэн Солонгос улсад 4 жил 6 сар /2001 оны 01 дүгээр сараас 2005 оны 04 дүгээр сар хүртэл/-ын хугацаанд ажиллаж, хуримтлуулсан мөнгөн хөрөнгө, мөн Хаан банкнаас авсан 90,000,000 төгрөгийн зээлээр төлж барагдуулсан. … Хүү С.Т-ыг гадаадад сурч, боловсролын зэргээ дээшлүүлэхэд нь туслах, виз мэдүүлэхэд нь шаардлагатай хөрөнгийн баталгаа болгохын тулд өөрийн хуримтлуулсан мөнгөөр бий болгосон үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээг С.Т-ын нэр дээр бүртгүүлснээс өөрөөр уг хөрөнгийг С.Т-т өгөх зорилгогүй байсан.” гэж тодорхойлсон ба нэхэмжлэгч Б.О гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагыг эс зөвшөөрч мэтгэлцсэн.

10. Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч Б.О, хариуцагч С.Т нарын гэрлэлтийг цуцалж, хүүхдүүдийг эхийн асрамжид үлдээж, эцэг С.Т-аар хүүхдүүдийг хуульд заасан хугацаа, хэмжээгээр тэжээн тэтгүүлэхээр шийдвэрлэж, 65,500,000 төгрөг гаргуулах шаардлагаас 49,000,000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, бусад шаардлагын хувьд нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн бөгөөд энэ талаар шийдвэрт:

10.1.  ...Шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаас хойш хугацаанд ногдох хүүхдүүдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан боловч хүүхдийн тэтгэлгийг шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр тогтоодог тул энэ хүрээнд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үргэлжилсэн 2 жилийн хугацааны тэтгэлгийг хариуцагчаас нөхөн гаргуулах үндэслэлгүй.

10.2. Гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс өөрт болон хүүхдүүдэд ногдох хэсэг гаргуулах тухайд  ... хэрэгт авагдсан нотлох ... баримтаас дүгнэхэд хариуцагч С.Т нь “Ж” ХХК-тай амины орон сууц захиалан бариулах гэрээг байгуулж, маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг 407,500,000 төгрөгөөр худалдан авахаар тохиролцож, үнийг өөрийн болон эх Ц.У-ийн хамтран эзэмшдэг хадгаламжийн данснаас 201,553,164 төгрөг, Ц.Т-аас хүлээн авсан 90,000,000 төгрөг, Ч.И-аас зээлж авсан 142,000,000 төгрөгөөр тус тус хөрөнгө оруулалт хийж, үнийг бүрэн төлж ... үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгч болсон байна. Тухайн хөрөнгийг бий болгоход нэхэмжлэгч Б.О-гаас аливаа хэлбэрээр хөрөнгө оруулалт хийсэн үйл баримт хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдоогүй, нөгөө талаар, гэрлэлт бүртгэгдсэн хугацаанаас хойш орсон орлого, бий болсон хөрөнгө бүрийг гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгө гэж үзэхгүй бөгөөд гэр бүлийн гишүүдийн тухайн хөрөнгийг бий болгоход оруулсан хувь нэмрийг шүүх харгалзана. Мөн хүүхдүүд эх Б.О-гийн асрамжид үлдсэнээр гэрлэлтээ цуцлуулж буй эцэг, эхийнхээ хөрөнгөөс тэдгээрийн адил тэнцүү хуваан авах эрхгүй бөгөөд шүүх маргааныг хянан шийдвэрлэхэд хүүхдийн эрх ашгийг харгалзан үздэг тул нэхэмжлэгчийн хүүхдүүдэд ногдох хэсэг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй,

10.3. Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хороо, Үйлдвэр ХД, 34 дүгээр байрны зоорийн давхрын 00 тоот хаягт байршилтай автозогсоол нь ... хариуцагчийн хуваарьт хөрөнгө байх бөгөөд тэрээр гэрлэлтээ бүртгүүлснээс хойш гэр бүлийн дундын хөрөнгөд шилжүүлсэн үйл баримт хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдоогүй,

10.4. Үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн 65,500,000 төгрөгийг гаргуулах тухай шаардлагын тухайд  хариуцагчийн ... тайлбар нь няцаагдаж байх ба хэдийгээр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийн мэдээлэл улсын бүртгэлийн байгууллагад бүртгэгдээгүй боловч хариуцагч нь уг барилгад тодорхой хэмжээний хөрөнгө оруулалт оруулж байсан нь тогтоогдсон тул хэрэгт авагдсан баримтын хэмжээгээр хариуцагчийг үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн буюу нэхэмжлэгч болон хариуцагч нарын хооронд үүрэг үүсээгүй, үүрэг нь хожим дуусгавар болсон тул Б.О нь хариуцагч С.Т-аас үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн 49,000,000 төгрөгийг шаардах эрхтэй гэж үзэж, хариуцагчаас гаргуулж нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 16,500,000 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн,

10.5. Бие даасан шаардлага гаргасан гуравдагч этгээд Ц.У-ийн шаардлагын тухайд үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрх хариуцагч С.Т-ын нэр дээр бүртгэлтэй, тэрээр тухайн орон сууцанд амьдардаг байх бөгөөд энэхүү шаардлагыг нэхэмжлэгч Б.О-д холбогдуулан гаргасан нь үндэслэлгүй, Б.О- уг шаардлагын хувьд хариуцвал зохих этгээд биш байна. Иймд Ц.У-ийн шүүхэд гаргасан бие даасан шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн болно...” гэсэн дүгнэлт тус тус хийжээ.

11. Давж заалдах шатны шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг өөрчилж шийдвэрлэхдээ хариуцагч С.Т-аас 65,500,000 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд нийтдээ 65,500,000 төгрөгийг барилгын ажилд зориулж шилжүүлсэн гэсэн нэхэмжлэгчийн тайлбарыг үнэн зөв гэж үзэх үндэслэлтэй ба хариуцагч нь ...холбогдох мөнгөн хөрөнгийг гэр бүлийн хэрэгцээнд зарцуулсан... гэсэн тайлбараа ... нотолж чадаагүй үндэслэлээр шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, шийдвэрийн бусад шийдлийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн.

12. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх маргаанд хамаарах гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгийн тухай хуулийн зохицуулалтыг зөрүүгүй хэрэглэж, адил шийдэл гаргасан байх боловч шүүх хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн эсэхийг нэхэмжлэгчийн гаргасан гомдлын хүрээнд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1-д заасны дагуу хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцэв.

13. Хоёр шатны шүүх нэхэмжлэгч Б.О, хариуцагч С.Т- нар нь таарамжгүй харьцааны улмаас тусдаа амьдарч, хүүхдүүд эхийн асрамжид байгаа үйл баримтыг зөв тогтоож, зохигчийн гэрлэлтийг цуцалж, хүүхдүүдийг эхийн асрамжид үлдээж, эцэг С.Т-аар хуульд заасан хугацаа, хэмжээгээр тэжээн тэтгүүлэхээр шийдвэрлэсэн нь Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1, 14.5, 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2-т нийцсэн, энэ талаарх хэрэгт цугларсан нотлох баримтыг үнэлэх журмыг зөрчөөгүй байна.

14. Харин зохигчийн маргааны зүйл болсон Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийн хувьд гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгө болох эсэх талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж чадаагүй, маргаанд хамаарах Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.1-д заасныг зөв тайлбарлан хэрэглэж чадаагүйг хяналтын шатны шүүхээс залруулж, шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж үзэв.

15. Хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар нэхэмжлэгч Б.О, хариуцагч С.Т нар нь 2002 оноос эхлэн үерхэж, улмаар 2009 оноос хамтын амьдралтай болж, 2012.10.04-ний өдөр АНУ-ын И хотын К-ид гэрлэлтээ бүртгүүлсэн,  2012.12.07-ны өдөр охин Т.Ө, 2019.05.21-ний өдөр хүү Т.Ө нар төрсөн байх ба хариуцагч С.Т нь Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-0000 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2013.09.02-ны өдөр худалдан авч, 2019.09.30-ны өдөр өмчлөгчөөр бүртгэгдсэн тухай үйл баримт тогтоогдсоныг шүүх зөв дүгнэсэн байна.

16. Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.1-д зааснаар гэрлэснээс хойш хамтран амьдарсан хугацаанд бий болсон гэр бүлийн гишүүдийн хуваарьт хөрөнгөөс бусад хөрөнгө нь гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын өмч болно.

Энд зааснаас үзэхэд гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын өмч нь гэрлэснээс хойш бий болсон, гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэгний хуваарьт хөрөнгөөс бусад хөрөнгө байх бөгөөд маргаан бүхий хөрөнгийн тухайд гэрлэснээс хойш бий болсон нөхцөл байдлын талаар зохигч маргаагүй боловч хариуцагч С.Т нь өөрийн хуваарьт хөрөнгөөр худалдан авсан гэж мэтгэлцжээ.

17. Хариуцагч нь маргаан бүхий Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-0000 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийг “Ж” ХХК-аас 2013.09.02-ны өдрийн R/2013/26-07 дугаартай Захиалгаар амины орон сууцны барилгын ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулж, 407,500,000 төгрөгөөр худалдан авсан, ийнхүү худалдан авахад ээж Ц.У-тэй хамтран эзэмшиж байсан банкин дахь мөнгөн хадгаламжаас 206,300,189 төгрөгийг, Ч.И-аас 142,000,000 төгрөг зээлж, мөн ээж Ц.У, Ц.Т нарын ХААН банкнаас авсан зээл 90,000,000 төгрөгийг тус тус зарцуулсан гэж холбогдох баримтуудыг шүүхэд ирүүлжээ.

Хэдийгээр хариуцагч С.Т нь Хас банкин дахь хадгаламжийн дансны хуулга,  Э.Чинбат болон С.Т нарын хооронд байгуулагдсан 2019.09.11-ний өдрийн 975 дугаартай “Үл хөдлөх эд хөрөнгө бэлэглэлийн гэрээ”, Ч.И болон С.Т нарын хооронд байгуулагдсан 2013.09.02-ны өдрийн “Зээлийн гэрээ”, 2014.04.07-ны өдрийн “мөнгө хүлээлцэж, тооцоо дууссан акт”,  Ц.Т-ын дансны хуулга зэрэг нотлох баримтыг гарган өгч маргаан бүхий хөрөнгийг худалдан авахад зарцуулсан хөрөнгийн эх үүсвэрийг өөрөө бүрдүүлсэн гэх боловч нөгөө талаас бусдаас авсан зээлээ буцаан төлөх, хөдөлмөр эрхэлж, орлого олох, бусад байдлаар аж ахуйгаа хэвийн эрхлэхэд гэр бүлийн бусад гишүүдийн шууд бус оролцоо, дэмжлэг үзүүлдэгийг анхаарах шаардлагатай байдаг.

Энэ агуулгаар гэрлэснээс хойш тэнд бий болсон хөрөнгө хамтран өмчлөх дундын хөрөнгө гэж тооцогдох хуулийн зохицуулалтын үндэслэл тайлбарлагдана.

Түүнчлэн Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.4-т зааснаар нэхэмжлэгч орлого олоогүй, хөрөнгийг худалдан авахад хөрөнгө гаргаагүй байдал нь түүний гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх эд хөрөнгийг өмчлөх, ногдох хэсгийг шаардах эрхийг хязгаарлах учиргүй.

18. Иргэний хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1.1-д зааснаар гэрлэхийн өмнө олж авсан эд хөрөнгө, мөнгөн хуримтлал, эд хөрөнгийн эрх нь гэр бүлийн гишүүний хуваарьт хөрөнгө болох бөгөөд энэ утгаараа хариуцагч С.Т болон гуравдагч этгээд Ц.У нарын хамтран эзэмшиж байсан банкин дахь мөнгөн хадгаламж нь хуваарьт хөрөнгө байж болох хэдий ч Ц.У нь хуваарьт хөрөнгөө оруулсан үндэслэлээр дундын өмчлөгчөөр тогтоолгохоор гаргасан бие даасан шаардлагыг анхан шатны шүүхээс хэрэгсэхгүй болгосон шийдэлд давж заалдах болон хяналтын шатны журмаар гомдол гаргаагүй байна.

Иймээс түүнийг маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийн хувьд хамтран өмчлөх эрхтэй өмчлөгч гэж үзэх үндэслэлгүй.

19. Улмаар Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-0000 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөр хариуцагч С.Т бүртгэлтэй байгаа боловч гэр бүл болж хамтран амьдрах хугацаандаа шинээр орон сууц худалдан авсан явдал нь  гэр бүлийн хамтын амьдралын зорилгоор өмчлөх хүсэл зоригтой гэж үзэх бөгөөд дундын өмчийн эрх хууль ёсоор үүссэн, гэр бүл болсноосоо хойш үр хүүхдийн хамт эзэмшиж, амьдарч байсан үйл баримт тогтоогдож байх тул гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын өмчид Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.2.5-д заасны дагуу шилжин ирсэн дундын эд хөрөнгө гэж үзнэ.

Энэ үндэслэлээр нэхэмжлэгч С.О нь Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-0000 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийг гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын хөрөнгө гэж үзэж, 2 хүүхэд болон өөрт ногдох хэсгийг нэхэмжилсэн нь Иргэний хуулийн 130 дугаар зүйлийн 130.1-д заасныг зөрчөөгүй байна.  

20. Дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг хариуцагч нь 407,500,000 төгрөгөөр худалдан авсан боловч хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад томилсон “Х” ХХК-ийн шинжээчийн дүгнэлтээр тус орон сууцыг 294,759,790 төгрөгөөр үнэлсэн, нэхэмжлэгч энэ хүрээнд шаардлагаа тодорхойлсон тул энэ хэмжээг гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын хөрөнгөд тооцогдох үнийн дүн гэж үзэж, нэхэмжлэгч, хариуцагч, тэдний 2 хүүхдийн хамт 4 гишүүнд хуваахад нэг хүнд ногдох хэмжээ 73,689,947.5 /294,759,790:4/ төгрөг болох тул нэхэмжлэгч С.О болон охин Т.Ө, хүү Т.Ө нарт ногдох хэсэг нийт 221,069,842.5 /73,689,947.5х3/ төгрөг болж байна.

Нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд дээрх дундын өмч болох орон сууцыг хариуцагчийн өмчлөлд үлдээх нь зүйтэй тул нэхэмжлэгч болон түүний хүүхдүүдэд ногдох 221,069,842.5 төгрөгийг  хариуцагчаас гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгохоор шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулна.

21. Мөн нэхэмжлэгчийн гаргасан бусад шаардлагууд болох “нэхэмжлэл гаргасан хугацаанаас хойших хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах”,  “Хан-Уул дүүргийн 00-р хороо, 00-р  байрны байрны зоорийн давхрын 00 тоот хаягт байршилтай авто зогсоолоос өөрт болон хүүхдүүдэд ногдох хэсгийг гаргуулах” тухай шаардлагыг тус хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэнд болон нэхэмжлэгч С.О нь хариуцагч С.Т-т холбогдуулан гаргасан “Гэрлэлтийг хууль ёсны хүчин төгөлдөр болох эрх зүйн ач холбогдол бүхий үйл баримтыг тогтоолгох тухай болон үл хөдлөх эд хөрөнгө бэлэглэлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай” нэхэмжлэлийн шаардлагаасаа,  хариуцагч С.Т нь нэхэмжлэгч Б.О-д холбогдуулан гаргасан “Гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгөөс өөрт болон хүүхдүүдэд ногдох хэсэг 535,815,000 төгрөг гаргуулах тухай” сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас тус тус татгалзсан болохыг  баталж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.5-д зааснаар холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэнд зохигч гомдол гаргаагүй тул хяналтын шатны шүүх энэ талаар дүгнэлт өгөх шаардлагагүй гэж үзсэн.

22. Харин нэхэмжлэгч С.О-гийн нэхэмжлэлийн шаардлагын Хан-Уул дүүргийн 00-р хороо, 00-р гудамж гудамж, 00 тоот хашаа, 3 давхар барилгад оруулсан хөрөнгө болох 65,500,000 төгрөгийг гаргуулах тухай шаардлагын тухайд зохигч гомдол гаргаагүй хэдий ч хоёр шатны шүүх үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн гэж үзсэн нь хуулийг буруу хэрэглэсэн алдаатай тул энэ талаар шийдвэр магадлалд хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулж зөвтгөнө.

Учир нь дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгө нь улсын бүртгэлд бүртгэгдээгүй боловч хөрөнгийг бий болоход нэхэмжлэгчээс оруулсан хөрөнгийн хэмжээ 65,500,000 төгрөг болохыг давж заалдах шатны шүүх дүгнэсэн нь зөв боловч энэ нь гэр бүлийн гишүүдийн хамтран өмчлөх дундын хөрөнгөөс өөрт ногдох хэсгийг нэхэмжлэхдээ өөрийн оруулсан хөрөнгийн хэмжээгээр нэхэмжилсэн нь Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.2.5, 130 дугаар зүйлийн 130.1, 130.3-т заасантай нийцсэн гэж үзнэ.

23. Эдгээр үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд зохих өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн  2024 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 210/МА2024/00713 дугаар магадлалын тогтоох хэсгийн 1 дэх заалт, Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 183/ШШ2024/00321 дүгээр шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 5 дахь заалтыг “Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.1, 129 дүгээр зүйлийн 129.1.1, 130 дугаар зүйлийн 130.1, 130.3-т зааснаар улсын бүртгэлийн Ү-0000 дугаартай, Хан-Уул дүүргийн 0-р хороо, 00 тоот хаягт байрлах, 145.28 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг хариуцагч С.Т-ын өмчлөлд үлдээж, хариуцагчаас нийт 221,069,842 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч С.О-д олгож, энэ шаардлагаас үлдэх 12,855,383 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.” гэж,

тогтоох хэсгийн 6 дахь заалтыг “Иргэний хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.1, 130 дугаар зүйлийн 130.1, 130.3-т зааснаар хариуцагч С.Т-аас 65,500,000 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч С.О-д олгосугай.” гэж тус тус өөрчилж, шийдвэр, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч Б.О-гийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангасугай.  

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4-т зааснаар хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа нэхэмжлэгч Б.О 2024.05.15-ны өдөр улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                                Х.ЭРДЭНЭСУВД

ШҮҮГЧИД                                                                     Н.БАТЗОРИГ

                                                                                          Н.БАТЧИМЭГ

                                                                                                       Н.БАЯРМАА 

                                                                                          П.ЗОЛЗАЯА