МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хөвсгөл аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Т.Хүрэлбаатар даргалж,

Нарийн бичгийн дарга Б.Баяржаргал,

Улсын яллагч Э.Уламбаяр,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Ганчимэг,

Шүүгдэгч М.Д******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Хөвсгөл аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн М*******ийн Д*******т холбогдох эрүүгийн *******  дугаартай хэргийг 2023 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч М.Д******* нь 2021 оны 07 дугаар сарын 11-ний өдөр Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган сумын 3 дугаар баг “Бургалтай адаг” гэх газар оршин суух Г.Т*******ийн эзэмшлийн өвөлжөөний байшин дотроос Delkor нэртэй 150 амперын аккумлятор 1 ширхэг, мөн 2021 оны 07 дугаар сарын сүүлээр дахин нэвтэрч нарны дэлгэц, цахилгаан хадуур 1 ширхэг, 60 амперын аккумлятор зэргийг хулгайлж, нийт 710,000 төгрөгийн үнэ бүхий эд зүйлийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч үргэлжилсэн үйлдлээр хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүгдэгч М.Д******* нь 2021 оны 07 дугаар сарын 11-ний өдөр Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган сумын 3 дугаар баг “Бургалтай адаг” гэх газар оршин суух Г.Т*******ийн эзэмшлийн өвөлжөөний байшин дотроос Delkor нэртэй 150 амперын аккумлятор 1 ширхэг, мөн 2021 оны 07 дугаар сарын сүүлээр дахин нэвтэрч нарны дэлгэц, цахилгаан хадуур 1 ширхэг, 60 амперын аккумлятор зэргийг хулгайлж, нийт 710,000 төгрөгийн үнэ бүхий эд зүйлийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч үргэлжилсэн үйлдлээр хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогдуулан Хөвсгөл аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж эрүүгийн ******* дугаартай хэргийг шүүхэд ирүүлжээ.

Шүүхийн хэлэлцүүлгээр яллах, цагаатгах болон бусад нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн судлав. Үүнд:

Шүүгдэгч М.Д*******ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “...2021 оны 7 сарын эхээр байхаа би өдрийг нь сайн санахгүй байна. Гогдны толгой түүхээр хүргэн ах Б*******ын хамт явсан юм. Тэр Бургалтайн адаг гэх газар явж байтал бороо их ороод байхаар нь тэнд байсан танидаг айл болох Т*******ийн өвөлжөөнд борооноос хорогдохоор очсон. Тэгээд байшингийнх нь хаалгыг татсан чинь онгорхой байхаар нь дотор нь ороод хартал тэр байшингийн түлхүүр нь баруун ханананд зүүлтэй байсан юм. Тэгээд тэр байшиндаа бороо намдхыг хүлээж бараг нэг цаг орчим байсан...хохирогчийн байшинд хоёулаа явж байгаад бороонд норж хорогдоод гарч ирсний дараа мотоцикл асахгүй болчихсон байсан. Тэгээд хохирогчийн байшинд байсан аккумляторыг аваад мотоциклдоо холбоод аккумляторыг авч харьсан. Тэгээд хэд хоногийн дараа аккумляторыг нь аваачиж тавиад гарахдаа үүрдэг хадуурыг нь аваад хашааныхаа өвсийг хадсан. Тэгээд аваачиж тавихгүй байж байгаад ийм зүйл болсон...Аккумлятор, үүрдэг хадуурыг буцааж өгсөн. Өөр зүйл аваагүй...гэм буруугийн талаар маргаангүй...” гэх мэдүүлэг,

Хохирогч Г.Т*******ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “...2021 оны Улсын баяр үзээд байшин руу очиход байшин руу хүн орсон байсан. Тэгээд юу болсон юм бол гээд судлаад үзэхэд шүүгдэгч орсон байсан. Би ярихдаа муу, мөн бичиг үсэг муутай учраас буруу ярьсан бол уучлаарай. Шүүгдэгч бид хоёр найз нөхөд, айл саахалт байсан...Бид хоёр хар багийн найзууд бие, биенээрээ байнга орж гардаг...Манай зун амьдардаг орон байр байсан, хаалга нь онгорхой байдаг...Манай байшин цонх хаалгандаа түгжээ байддаггүй юм. Угаасаа гэр ойрхон зусдаг учир дээд тал нь 4-5 хоноод л эргэдэг, заримдаа өдөр малаа хариулж явахдаа өдөр болгон очих үе байдаг түгжээ хийдэггүй юм...хаалга, цонх, тааз, шал зэргийг эвдсэн зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 16-17, 20-р хуудас),

Гэрч А.Б*******ын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “...намайг мотоциклоос буугаад бие засах хооронд Д******* нь Т*******ийн байшин дотроос аккумлятор авч гарч ирсэн. Тухайн үед миний харснаар Д******* нь 100-150 амперын аккумлятор байсан. Би эхлээд Т*******ийн байшингаас Д*******ийг өөрийнхөө эд зүйлийг авч байна гэж бодож ойлгосон...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 23-24 дүгээр хуудас),

Гэрч Б.Ариунжаргалын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “...Ноднин билүү сайн санахгүй байна, Б******* гэх залуу надад хэлэхдээ Д*******тэй цуг Гогдны толгойнд явж байгаад бороо ороод унахаар нь Т*******ийн өвөлжөөний байшингийн гадаа очиж борооноос хорогдоод байж байсан...Тэгээд би Б*******аас сонссон зүйлээ Т*******ийг манайд эхнэр хүүхэдтэйгээ манайд ирэхээр нь танай байшингаас орж хулгай хийсэн хүн Д******* юм байна лээ гэж хэлсэн. Тэгсэн Т******* би одоо очиж цагдаад хэллээ гэж байсан. Намайг очоод Т*******эд хэлнэ биз гэж бодож миний хажууд тэгж ярьсан байх. Энэ намар Д*******ийн ах Дулмаа надад хэлэхдээ Б*******, Д******* нар хоорондоо жийлцвэл нэлээн юм гарах байхдаа гэж хэлж байсан...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 27-28-р хуудас),

Ашид билгүүн ХХК-ний 2023 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 923/8249 дугаартай “Delkor нэртэй 150 амперын аккумлятор 1 ширхэг нийт үнэ 360,000 төгрөг” гэх үнэлгээ (хх-ийн 37-39-р хуудас),

Ашид билгүүн ХХК-ний 2023 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 923/8365 дугаартай “нарны дэлгэц 80,000 төгрөг, цахилгаан хадуур 1 ширхэг 180,000 төгрөг аккумлятор 60 ампер 90,000 төгрөг нийт 350,000 төгрөг” гэх үнэлгээ (хх-ийн 40-42-р хуудас),

Шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоосон:

гэрлэсний бүртгэлийн лавлагаа (хх-ийн 57-р хуудас), иргэний үнэмлэхийн лавлагаа (хх-ийн 58-р хуудас), иргэний оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа (хх-ийн 59-р хуудас), үл хөдлөх эл хөрөнгөтэй эсэх лавлагаа (хх-ийн 60-р хуудас), ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас (хх-ийн 61-р хуудас) зэрэг нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

Эрүүгийн ******* дугаар хэрэгт авагдаж шүүхийн хэлэлцүүлгээр шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтуудыг цуглуулах буюу бэхжүүлэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу авсан байх тул хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хамааралтай, ач холбогдолтой, хууль ёсны, хангалттай байна гэж шүүх үнэллээ.

Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

Улсын яллагч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Шүүгдэгч М.Д******* нь 2021 оны 07 дугаар сарын 11-ний өдөр Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган сумын 3 дугаар баг “Бургалтай адаг” гэх газар оршин суух Г.Т*******ийн эзэмшлийн өвөлжөөний байшин дотроос 360,000 төгрөгийн үнэ бүхий Delkor нэртэй 150 амперын аккумлятор 1 ширхэг, мөн 2021 оны 07 дугаар сарын сүүлээр дахин нэвтэрч 80,000 төгрөгийн үнэ бүхий нарны дэлгэц 1 ширхэг, 180,000 төгрөгийн үнэ бүхий цахилгаан хадуур 1 ширхэг, 90,000 төгрөгийн үнэ бүхий аккумлятор 1 ширхэг, нийт 710,000 төгрөгийн эд зүйлийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн болох хохирогч Г.Т*******, гэрч А.Б*******, гэрч Б.Ариунжаргал нарын мэдүүлэг, Ашид Билгүүн ХХК-ийн 2 удаагийн үнэлгээ, хохирогчтой эвлэрсэн эвлэрлийн гэрээ зэрэг нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна. Бусдын өмчлөлийн зүйлийг өмчлөгчид мэдэгдэхгүйгээр нууц далд аргаар үйлдсэн байх тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1-д зааснаар гэм буруутайд тооцох саналтай байна...” гэв.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Миний үйлчлүүлэгч Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн  зөвшөөрч байгаа...” гэв.

Шүүгдэгч нь хэргийн үйл баримт, гэм буруу, гэмт хэргийн зүйлчлэлийн талаар маргаангүй байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан хэргийн талаар нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчих, хязгаарлах хэлбэрээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлага, журам зөрчсөн байдал тогтоогдоогүй тул шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд дүгнэлт хийсэн болно.

Шүүгдэгч М.Д******* нь 2021 оны 07 дугаар сарын 11-ний өдөр Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган сумын 3 дугаар баг “Бургалтай адаг” гэх газар оршин суух Г.Т*******ийн эзэмшлийн өвөлжөөний байшин дотроос Delkor нэртэй 150 амперын аккумлятор 1 ширхэг, мөн 2021 оны 07 дугаар сарын сүүлээр дахин нэвтэрч нарны дэлгэц, цахилгаан хадуур 1 ширхэг, 60 амперын аккумлятор зэрэг нийт 710,000 төгрөгийн үнэ бүхий эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар үргэлжилсэн үйлдлээр авсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутай болох нь шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд шинжлэн судлагдсан шүүгдэгч М.Д*******ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн мэдүүлэг,

Хохирогч Г.Т*******ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 16-17, 20-р хуудас),

Гэрч А.Б*******ын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 23-24-р хуудас),

Гэрч Б.Ариунжаргалын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 27-28-р хуудас),

Ашид билгүүн ХХК-ний 2023 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 923/8249 дугаартай үнэлгээ (хх-ийн 37-39-р хуудас),

Ашид билгүүн ХХК-ний 2023 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 923/8365 дугаартай үнэлгээ (хх-ийн 40-42-р хуудас) зэрэг хавтаст хэрэгт авагдаж, шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан дээрх нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

Гэмт хэргийн шалтгаант холбоо гэдэг нь гэмт хэргийн бүх шинжийг агуулсан гэмт этгээдийн үйлдэл, эс үйлдэхүй болон тэдгээрийн улмаас учирсан хор уршиг хоёрын хооронд оршдог дотоод зүй тогтол бөгөөд материаллаг бүрэлдэхүүнтэй гэмт хэрэгт заавал байх шинжид хамаардаг.

Шүүгдэгч М.Д******* нь хохирогч Г.Т*******ийн эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч 710,000 төгрөгийн хохирол учруулсан болох нь эргэлзээгүй нотлогдсон байх тул хууль зүйн хувьд өмчлөх эрхэд хохирол учирсан гэж үзэх бөгөөд энэхүү хохирол, хор уршиг нь шүүгдэгч М.Д*******ийн үйлдэлтэй шалтгаант холбоотой байна.

Шүүгдэгч нь бусдын өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэргийг үйлдэхдээ өөрийн үйлдлийн хууль бус шинжийг ухамсарлаж, тухайн эд хөрөнгийг эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхгүй гэдгээ баттай мэдсээр байж өөрт ашиг хонжоо олох зорилгоор, шунахайн сэдэлтээр, бусдын эд хөрөнгөнд хохирол учруулан хор уршигт зориуд хүргэж үйлдсэн нь гэм буруугийн санаатай хэлбэртэй, төгссөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

 Шүүхээс тогтоосон хэргийн нөхцөл байдал /Нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдал/ нь хүн байнга амьдрах, үйл ажиллагаа явуулах зориулалттай орон байранд хууль бусаар нэвтэрнэ гэдэг нь хүний орон байрны халдашгүй байдал болон хуулиар хамгаалагдсан эд хөрөнгийн хувьд эзэмшигч, өмчлөгчийн зөвшөөрлөөр нэвтрэхээс бусад тохиолдолд түлхүүр тааруулах, багаж хэрэгсэл ашиглах буюу ашиглахгүйгээр цонх хаалга, түгжээг эвдэх, цуургыг сугалах байдлаар орсон бол хууль бус нэвтрэлт гэж үзэх тул шүүгдэгч М.Д*******ийн үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийн шинжийг бүрэн агуулсан ба прокурорын үйлдсэн яллах дүгнэлт нь үндэслэлтэй, хэргийн зүйлчлэл зөв байна гэж шүүх үзлээ.

Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан нийгэмд аюултай гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцно” гэж заасны дагуу шүүгдэгч М.Д*******ийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцов.

      Гэмт хэрэг гарахад шүүгдэгчийн хууль зүйн ухамсар дутмаг байдал, хохирогчийн зүгээс эд хөрөнгөө ил задгай орхисон зэрэг нөхцөл байдал нөлөөлсөн гэж үзлээ.

Хулгайлах гэмт хэргийг шүүгдэгч М.Д******* нь ганцаараа үйлдсэн болох нь хэрэгт авагдсан, шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хувьд:

Шүүгдэгч М.Д******* нь хохирогч Г.Т*******ийн өмчлөлийн эд хөрөнгийг хулгайлж 710,000 төгрөгийн хохирол учруулсан бөгөөд шүүгдэгч М.Д******* нь хохирогчид 1,000,000 төгрөгийн хохирол төлж барагдуулсан болох нь 2023 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн эвлэрлийн гэрээгээр тогтоогдож байх тул шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ.

Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

Улсын яллагч эрүүгийн хариуцлагын талаарх дүгнэлтдээ: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 2 жилийн хугацаагаар тэнсэж, зан үйлээ засах үүрэг хүлээлгэх арга хэмжээ авхуулах саналтай байна...” гэв.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч эрүүгийн хариуцлагын талаарх дүгнэлтдээ: “...шүүгдэгч нь мал маллаж амьдардаг. Бага насны 3 хүүхэдтэй. Өөрөө олдмол төвөхийн мултрал өвчний улмаас тахир дутуугийн групп-д байдаг. Хохирогчид учруулсан хохирлоо төлж барагдуулсан. Хохирогч түүнийг уучилсан гэдгээ өмнөх шүүх хуралдаан дээр илэрхийлсэн. Улсын яллагчийн тэнсэх арга хэмжээ авах саналыг гаргаж байна. Харин хугацааны хувьд 1 жилийн хугацаагаар тэнсэх арга хэмжээ авхуулах саналтай байна...” гэв.

Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан дээрх нотлох баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч М.Д*******ийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон тул гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзэж эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна гэж шүүх дүгнэлээ.

Шүүгдэгч М.Д******* нь ял шийтгэлгүй болох нь ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас (хх-ийн 61-р хуудас)-аар тогтоогдож байна.

Шүүгдэгч нь тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэрэг үйлдсэний дараа хохирогчид учруулсан хохирлыг нөхөн төлсөн зэргийг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцлоо. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдалд тогтоогдохгүй байна.

Шүүгдэгч нь ам бүл 5, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт малаа маллан амьдардаг, гэр бүлээ тэжээн тэтгэдэг, анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, хохирогчид учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн зэрэг хувийн байдал болон гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэргийн шинж, хохирол, хор уршгийн хэмжээ зэргийг харгалзан үзэж, түүнд тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр тэнсэж, тэнссэн хугацаанд “Зан үйлээ засах, хөдөлмөрлөх дадал олгох сургалтад хамрагдах, оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх” үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авах нь түүний үйлдсэн гэмт хэргийн гэм буруу, хувийн байдалд тохирно гэж шүүх дүгнэв.

Шүүгдэгчид авагдсан үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээнд хяналт тавихыг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгах нь зүйтэй байна.

Шүүгдэгч М.Д******* нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй зөрчсөн, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдуулахыг мэдэгдэх нь зүйтэй байна.

Эрүүгийн ******* дугаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4 дэх хэсгийн 22.4.1 дэх заалт, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.6 дугаар зүйл, 36.7 дугаар зүйл, 36.8 дугаар зүйл, 36.10 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Ө******* овогт М*******ийн Д*******ийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр шүүгдэгч М*******ийн Д*******ийг 1 (нэг) жил, 6 (зургаа) сарын хугацаагаар тэнссүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 3, 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2, 2.5-т зааснаар шүүгдэгч М.Д*******т тэнссэн хугацаанд зан үйлээ засах, хөдөлмөрлөх дадал олгох сургалтад хамрагдах, оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авсугай.

4. Үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авагдсан шүүгдэгч М.Д*******т хяналт тавихыг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Д******* нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдуулахыг мэдэгдсүгэй.

6. Эрүүгийн ******* дугаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

8. Шийтгэх тогтоол нь танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч М.Д*******т урьд авсан хувийн баталгаа гаргах тухай таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                            Т.ХҮРЭЛБААТАР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хөвсгөл аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Т.Хүрэлбаатар даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Урангоо,

Улсын яллагч Э.Гэрэлтуяа,

Шүүгдэгч Л.П******** нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Хөвсгөл аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Л********ийн П********ид холбогдох эрүүгийн ******** дугаартай хэргийг 2023 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, Жонгоор овогт Л********ийн П********, 1972 оны 08 дугаар сарын 11-ний өдөр Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг суманд төрсөн, 51 настай, эрэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 5, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт, Хөвсгөл аймгийн Тосонцэнгэл сумын 3 дугаар багт оршин суух, урьд ял шийтгэлгүй, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, регистрийн РЛ72081117 дугаартай.

Холбогдсон хэргийн талаар:

      Шүүгдэгч Л.П******** нь Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 8 дугаар багт үйл ажиллагаа явуулдаг “Аянчин” баарны тавиур дээр байсан иргэн Т.Г********ын Рэдми ноте 12 /redmi note-12/ загварын гар утас, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ, повер банк, цагаан цамц, ногоон түрүүвч, иргэний үнэмлэх, ажлын үнэмлэх, банкны карт, бэлэн 30,000 төгрөг, цүнхийг 2023 оны 09 дүгээр сарын 30-наас 2023 оны 10 дугаар сарын 01-ний шилжих шөнө хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч 1,166,300 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

   Шүүгдэгч Л.П******** нь Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 8 дугаар багт үйл ажиллагаа явуулдаг “Аянчин” баарны тавиур дээр байсан иргэн Т.Г********ын Рэдми ноте 12 /redmi note-12/ загварын гар утас, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ, повер банк, цагаан цамц, ногоон түрүүвч, иргэний үнэмлэх, ажлын үнэмлэх, банкны карт, бэлэн 30,000 төгрөг, цүнхийг 2023 оны 09 дүгээр сарын 30-наас 2023 оны 10 дугаар сарын 01-ний шилжих шөнө хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч 1,166,300 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогдуулан Хөвсгөл аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж эрүүгийн ******** дугаартай хэргийг шүүхэд ирүүлжээ.

Шүүхийн хэлэлцүүлгээр яллах, цагаатгах болон бусад нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн судлав. Үүнд:

Шүүгдэгч Л.П********ийн шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “...би тэр ширээн дээр очиж суусан гэдгээ санаад байгаа юм. Тухайн үед намайг тэр ширээн дээр очиход хүн байхгүй шиг байсан. Хүнгүй ширээн дээр л хүмүүсээс зайдуу суусан байх гэж бодоод байгаа юм. Тэгээд л яг юу болсон гэдгээ би санахгүй байна...Гэм буруугийн талаар маргаангүй, хохирлоо төлнө...” гэх мэдүүлэг,

Камерын бичлэгт үзлэг хийсэн тэмдэглэл (хх-ийн 14-15-р хуудас),

Хохирогч Т.Г********ын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “...2023 оны 09 дүгээр сарын 30-ны орой 22 цагийн үед Манай найз Лхагванямын төрсөн өдөр болоод намайг утсаар Аянчин бааранд дуудсан юм. Би тэгээд явж очоод байран дотор байхгүй болохоор нь баруун талын булангийн ширээнд цүнхээ тавиад дээшээ 2 давхарт нь караокед ороод 2-3 дуу дуулаад гарч төрсөн өдрийн эзэн Лхагванямд найз нь явлаа гээд өрөөнөөс гарсан. Тэгээд доор ширээн дээр үлдээсэн цүнхээ авах гэтэл алга болсон байсан. Тэгээд тухайн Аянчин баарны үйлчлэгч дээр очоод цаана ширээн дээр цүнхээ тавьсан байхгүй байна. Камер шүүгээд өгөөч гэхэд одоо шүүх боломжгүй. Та маргааш ирээд шүү гэж хэлсэн. Тэгээд би маргааш ирээд шүүхэд дээлтэй цагаан малгайтай хүн аваад явсан байсан. Би тэгээд маргааш нь цагдаагийн байгууллагад өргөдлөөр хандсан юм...миний алдсан эд зүйлсийг олж өгч хохирлыг минь барагдуулж өгнө үү...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 21-22-р хуудас),

Гэрч П.Т********ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “...Би П******** гэдэг хүнтэй 2002 оноос эхлэн хамт амьдарч дундаасаа 3 хүүхэдтэй болсон. П******** архи согтууруулах ундааны зүйл байнга хэрэглэдэг болхоор нь би 2018 онд ах эгч нарт хүргэж өгөөд бид 2 амьдарч чадахгүй юм байна гэж хэлсэн. Тэрнээс манайхаар ирэн очин байдаг болсон. Л.П******** Тосонцэнгэл сумын 3 дугаар багийн нутаг Цагаан сайр гэх газар ах Батдоржийндоо сар гаран болсон. Тэнд байхдаа Мөрөн орсон байсан. 2023 оны 9 дүгээр сарын сүүлээр байх манайд ирж хонохдоо би хүний цүнхтэй юм аваад ирсэн байсан. Хаанаас авснаа ч санахгүй байна. Миний цагаан солио ихдэж байх шиг байна гэж ярьсан. Тэр цүнхэнд 30,000 төгрөг, кадастрын зураг, эмэгтэй хүний гоо сайхны будаг байсан. Тэрийгээ Батдорж ахын эхнэр Амгаланд захиад энийг битгий хөдөлгөөрэй гэж хэлээд ширээн доогуур үлдээсэн гэж надад ярьж байсан. Тэгэхээр нь би наад эд зүйлээ хүнд нь өгөхгүй яасан юм. Надаас цагдаа асуугаад байсан гэж хэлсэн чинь П******** Амгаа эгч надад байхгүй гэж хэлээд өгөхгүй байна гэж хэлж байсан...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 31-32-р хуудас),

Хөрөнгийн үнэлгээний “Ашид билгүүн" ХХК-ний 2023 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн “...Redmi note 12 загварын утас 950,000 төгрөг, үл хөдлөхийн гэрчилгээ 20,000 төгрөг, Повер банк 70,000 төгрөг нийт 1,040,000 төгрөгөөр үнэлсэн үнэлгээ (хх-ийн 33-35-р хуудас),

Хөрөнгийн үнэлгээний “Ашид билгүүн" ХХК-ний 2023 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдрийн “... Цагаан цамц 30,000 төгрөг, ногоон түрийвч 20,000 төгрөг, иргэний үнэмлэх, банкны карт, ажлын үнэмлэх  76,300 төгрөг нийт 126,300 төгрөгөөр үнэлсэн үнэлгээ (хх-ийн 42-44-р хуудас),

Шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоосон:

иргэний үнэмлэхийн лавлагаа (хх-ийн 54-р хуудас), иргэний оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа (хх-ийн 55-р хуудас), үл хөдлөх эд хөрөнгөтэй эсэх лавлагаа (хх-ийн 56-р хуудас), ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас (хх-ийн 57-р хуудас) зэрэг нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

Эрүүгийн ******** дугаар хэрэгт авагдаж шүүхийн хэлэлцүүлгээр шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтуудыг цуглуулах буюу бэхжүүлэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу авсан байх тул хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хамааралтай, ач холбогдолтой, хууль ёсны, хангалттай байна гэж шүүх үнэллээ.

Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

Улсын яллагч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Шүүгдэгч Л.П********ийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдож байх тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцох дүгнэлтийг гаргаж байна...” гэв.

Шүүгдэгч Л.П******** нь хэргийн үйл баримт, гэм буруу, гэмт хэргийн зүйлчлэлийн талаар маргаагүй байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан хэргийн талаар нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчих,  хязгаарлах хэлбэрээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлага, журам зөрчсөн байдал тогтоогдоогүй тул шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд дүгнэлт хийсэн болно.

Шүүгдэгч Л.П******** нь Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 8 дугаар багт үйл ажиллагаа явуулдаг “Аянчин” баарны тавиур дээр байсан иргэн Т.Г********ын Рэдми ноте 12 /redmi note-12/ загварын гар утас, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ, повер банк, цагаан цамц, ногоон түрүүвч, иргэний үнэмлэх, ажлын үнэмлэх, банкны карт, бэлэн 30,000 төгрөг бүхий цүнхийг 2023 оны 09 дүгээр сарын 30-наас 2023 оны 10 дугаар сарын 01-ний шилжих шөнө хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч 1,166,300 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд шинжлэн судлагдсан шүүгдэгч Л.П********ийн шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн мэдүүлэг,

Камерын бичлэгт үзлэг хийсэн тэмдэглэл (хх-ийн 14-15-р хуудас),

Хохирогч Т.Г********ын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 21-22-р хуудас),

Гэрч П.Т********ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 31-32-р хуудас),

Хөрөнгийн үнэлгээний “Ашид билгүүн" ХХК-ний 2023 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн “... Redmi note 12 загварын утас 950,000 төгрөг, үл хөдлөхийн гэрчилгээ 20,000 төгрөг, Повер банк 70,000 төгрөг нийт 1,040,000 төгрөгөөр үнэлсэн үнэлгээ (хх-ийн 33-35-р хуудас),

Хөрөнгийн үнэлгээний “Ашид билгүүн" ХХК-ний 2023 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдрийн “...Цагаан цамц 30,000 төгрөг, ногоон түрийвч 20,000 төгрөг, иргэний үнэмлэх, банкны карт, ажлын үнэмлэх 76,300 төгрөг нийт 126,300 төгрөгөөр үнэлсэн үнэлгээ (хх-ийн 42-44-р хуудас) зэрэг шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн дээрх нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

Гэмт хэргийн шалтгаант холбоо гэдэг нь гэмт хэргийн бүх шинжийг агуулсан гэмт этгээдийн үйлдэл, эс үйлдэхүй болон тэдгээрийн улмаас учирсан хор уршиг хоёрын хооронд оршдог дотоод зүй тогтол бөгөөд материаллаг бүрэлдэхүүнтэй гэмт хэрэгт заавал байх шинжид хамаардаг.

Шүүгдэгч Л.П******** нь хохирогч Т.Г********ын эд хөрөнгийн хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч 1,166,300 төгрөгийн хохирол учруулсан болох нь эргэлзээгүй нотлогдсон байх тул хууль зүйн хувьд өмчлөх эрхэд хохирол учирсан гэж үзэх бөгөөд энэхүү хохирол, хор уршиг нь шүүгдэгч Л.П********ийн үйлдэлтэй шалтгаант холбоотой байна.

Шүүгдэгч нь бусдын өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэргийг үйлдэхдээ өөрийн үйлдлийн хууль бус шинжийг ухамсарлаж, тухайн эд хөрөнгийг эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхгүй гэдгээ баттай мэдсээр байж өөрт ашиг хонжоо олох зорилгоор, шунахайн сэдэлтээр, бусдын эд хөрөнгөнд хохирол учруулан хор уршигт зориуд хүргэж үйлдсэн нь гэм буруугийн санаатай хэлбэртэй, төгссөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

Шүүхээс тогтоосон хэргийн нөхцөл байдал /Нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдал/ нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийн шинжийг бүрэн агуулсан ба прокурорын үйлдсэн яллах дүгнэлт нь үндэслэлтэй, хэргийн зүйлчлэл зөв байна гэж шүүх үзлээ.

Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан нийгэмд аюултай гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцно” гэж заасны дагуу шүүгдэгч Л.П********ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцов.

      Гэмт хэрэг гарахад шүүгдэгчийн хууль зүйн ухамсар дутмаг байдал, хохирогчийн зүгээс эд хөрөнгөө ил задгай орхисон зэрэг нөхцөл байдал нөлөөлсөн гэж үзлээ.

Хулгайлах гэмт хэргийг шүүгдэгч Л.П******** нь ганцаараа үйлдсэн болох нь хэрэгт авагдсан, шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хувьд:

Шүүгдэгч Л.П******** нь хохирогч Т.Г********ын Рэдми ноте 12 /redmi note-12/ загварын гар утас, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ, повер банк, цагаан цамц, ногоон түрүүвч, иргэний үнэмлэх, ажлын үнэмлэх, банкны карт, бэлэн 30,000 төгрөг, цүнхийг 2023 оны 09 дүгээр сарын 30-наас 2023 оны 10 дугаар сарын 01-ний шилжих шөнө хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч 1,166,300 төгрөгийн хохирол учруулсан бөгөөд 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр хохирогчид саарал өнгийн цүнх, цагаан цамц, үл хөдлөхийн гэрчилгээ, ногоон түрийвч, иргэний үнэмлэх, банкны карт, ажлын үнэмлэх, повер банк зэргийг хүлээлгэн өгсөн болох нь эд зүйл баримт бичиг, бусад баримтыг хүлээлгэн өгсөн тухай тэмдэглэлээр тогтоогдож байх тул шүүгдэгч Л.П********оос Рэдми ноте 12 /redmi note-12/ загварын гар утасны үнэ 950,000 төгрөг, бэлэн 30,000 төгрөг, нийт 980,000 төгрөг гаргуулж хохирогч Т.Г********ад олгох нь зүйтэй гэж шүүх үзлээ.

Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар

Улсын яллагч эрүүгийн хариуцлагын талаарх дүгнэлтдээ: “...Шүүгдэгч Л.П********ид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 350 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай байна...” гэв.

Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан дээрх нотлох баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч Л.П********ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэнд гэм буруутайд тооцсон тул гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзэж эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна гэж шүүх дүгнэлээ.

Шүүгдэгч Л.П******** нь урьд ял шийтгэл эдэлж байгаагүй болох нь ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас (хх-ийн 57-р хуудас) аар тогтоогдож байна.

Шүүгдэгч нь тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэнийг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцлоо. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдалд тогтоогдохгүй байна.

Шүүгдэгч нь ам бүл 5, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт малаа маллан амьдардаг, гэр бүлээ тэжээн тэтгэдэг, анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн зэрэг хувийн байдал болон гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэргийн шинж, хохирол, хор уршгийн хэмжээ зэргийг харгалзан үзэж, түүнд тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр тэнсэж, тэнссэн хугацаанд “Зан үйлээ засах, хөдөлмөрлөх дадал олгох сургалтад хамрагдах, оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх” үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авах нь түүний үйлдсэн гэмт хэргийн гэм буруу, хувийн байдалд тохирно гэж шүүх дүгнэв.

Шүүгдэгчид авагдсан үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээнд хяналт тавихыг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгах нь зүйтэй байна.

Шүүгдэгч Л.П******** нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй зөрчсөн, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдуулахыг мэдэгдэх нь зүйтэй байна.

Эрүүгийн ******** дугаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн CD 1 ширхгийг хэргийн хадгалах хугацаа дуусах хүртэл хэрэгт хавсарган үлдээхийг шүүгчийн туслах Т.Цацралд даалгаж, хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4 дэх хэсгийн 22.4.1 дэх заалт, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 36.6 дугаар зүйл, 36.7 дугаар зүйл, 36.8 дугаар зүйл, 36.10 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Жонгоор овогт Л********ийн П********ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан  Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр шүүгдэгч Л********ийн П********ийг 1 (нэг) жилийн хугацаагаар тэнссүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 3, 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2, 2.5-т зааснаар шүүгдэгч Л.П********ид тэнссэн хугацаанд зан үйлээ засах, хөдөлмөрлөх дадал олгох сургалтад хамрагдах, оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авсугай.

4. Үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авагдсан шүүгдэгч Л.П********ид хяналт тавихыг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

5. Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1-т зааснаар шүүгдэгч Л.П********оос 980,000 (есөн зуун наян мянга) төгрөгийг гаргуулж хохирогч Т.Г********ад олгосугай.

6. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Л.П******** нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдуулахыг мэдэгдсүгэй.

7. Эрүүгийн ******** дугаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан  ирсэн CD 1 ширхгийг хэргийн хадгалах хугацаа дуусах хүртэл хэрэгт хавсарган үлдээхийг шүүгчийн туслах Т.Цацралд даалгасугай.

8. Хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

9. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

10. Шийтгэх тогтоол танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Л.П********ид урьд авсан хувийн баталгаа гаргах тухай таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                       Т.ХҮРЭЛБААТАР