МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Булган аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Сувд-Эрдэнэ даргалж тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Намуун,

улсын яллагч П.Шижиртуяа,

шүүгдэгч Г.Д******* нарыг оролцуулан,

Булган аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Г.Д*******д холбогдох эрүүгийн 2315003730095 дугаартай, 163/2024/0156/Э индекстэй хэргийг 2024 оны 06 дугаар сарын 14-ний өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, Л******* овогт Г******* Д*******, Ө******* аймгийн Баян-Өндөр суманд 1971 оны 05 дугаар сарын 26-ны өдөр төрсөн, Булган аймгийн Р******* сумын 2 дугаар баг, Хар чулуут, **************тоотод оршин суух бүртгэлтэй, бүрэн дунд боловсролтой, агро техникч мэргэжилтэй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, ам бүл 3, эхнэр хүүхдийн хамт амьдардаг, 52 настай, эрэгтэй, урьд ял шийтгэлгүй, /

Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч Г.Д******* нь 2023 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр Ланд круйзер **-** УБТ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож, Булган аймгийн Р******* сумын Хар чулуут 2 дугаар багийн нутаг *********** тоот хашааны гадна зогсох үедээ тээврийн хэрэгслийг бүрэн гүйцэт унтраагаагүй болгоомжгүй үйлдлийн улмаас машины арын суудлаас юм хайж тоормосноос хөлөө хөндийрүүлсэн 2 настай О.О биед хүнд хохирол болгоомжгүй учруулсан үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ./ Яллах дүгнэлтэнд бичигдсэнээр/

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгчийн өгсөн мэдүүлэг болон эрүүгийн 2315003730095 дугаартай хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд цугларсан яллах болон хөнгөрүүлэх талын нотлох баримтуудыг талуудын хүсэлтээр тал бүрээс нь бүрэн гүйцэд, бодит байдлаар нь харьцуулж шинжлэн судлаад шүүх дараах дүгнэлтийг хийв.

Шүүх хуралдаанаар тогтоогдсон хэргийн үйл баримтын талаар:

Шүүгдэгч Г.Д******* нь 2023 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр Ланд круйзер 10-00 УБТ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож, Булган аймгийн Р******* сумын Хар чулуут 2 дугаар багийн нутаг Х***************** тоот хашааны гадна зогсох үедээ тээврийн хэрэгслийг бүрэн гүйцэт унтраагаагүй болгоомжгүй үйлдлийн улмаас машины арын суудлаас юм хайж тоормосноос хөлөө хөндийрүүлсэн 2 настай О.О биед хүнд хохирол болгоомжгүй учруулсан үйл баримт, хэргийн нөхцөл байдал тогтоогдож байна.

Энэ үйл баримт нь:

1. Шүүх хуралдаанд шүүгдэгч Г.Д*******гийн өгсөн: Мэдүүлэг өгөхгүй. Өмнө нь өгсөн мэдүүлэг үнэн зөв. Нэмж хэлэх зүйлгүй гэх мэдүүлэг,

          Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд хэрэгт цугларсан:

1. Хохирогч Н.Ж өгсөн “...Би 2023 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр 15 цагийн үед аав болон хоёр хүүхдийнхээ хамтаар Булган аймгийн Р******* сумын *************** дүгээр багийн нутаг Аргалын ар гэх газраас аавынхаа гэрээс сумын төв рүү гэртээ харих гээд мотоциклтой явж байтал замд мотоцикль эвдрээд зогссон. Тэгээд аав мотоциклоо засах гээд буцаад гэр луу явах гэж байтал манай дүү О мотоциклтой хүнтэй сундалдаад бид нар дээр ирсэн. Тэгэхэд нь аав тэр хүнтэй сундалдаад мотоцикл засах багаж авч ирэхээр гэр лүү яваад би хоёр хүүхэд болон дүү О мотоцикль задарсан зам дээр аавыг хүлээгээд үлдсэн. Тэгтэл манай сумын Д******* ах явж байхаар нь гар өргөж зогсоогоод хаашаа явж байгааг нь асуутал сумын төв рүү явж байна гэхээр нь дүү Ог үлдээгээд хоёр хүүхдээ аваад Д******* ахын машины жолоочийн эсрэг талын суудал дээр хоёр хүүхдийн хамт суугаад гэртээ хүргүүлж хашааныхаа гадна талд ирээд зогссон. Тэгээд би буугаад хоёр хүүхдээ хашааны хаалганы хажууд үлдээчхээд жолооч талын ард талын суудал дээр тавьсан байсан сүү, таргаа авах гэхэд манай том хүүхэд миний зоос алга болчихсон байна гээд уйлагнасан. Тэгээд сууж байсан талынхаа хаалгыг хаагаагүй байсан тул очиж хаалгаа хаангаа хартал зоос нь байхгүй байхаар нь сүү, таргаа авах гээд ард талаар нь тойроод жолоочийн ард талын хаалгыг нээж суудал дээрээс нь сүү, таргаа авчихаад хаалгыг нь хаатал машин бага зэрэг урагшаа хөдөлсөн. Тэгээд хаалгыг нь хаагаад урагшаа хартал жолооч талын дугуйны хойд тал болон кирлон хоёрын завсраар миний охин Одонцэцэг орчихсон байхыг хараад сая машин хөдлөхөд дугуйн доогуур нь орчихлоо гэж бодоод харангуутаа шууд хүүхэд дайрчихлаа гээд орилсон. Тэгээд хойшоо, хойшоо гэж хэлээд буцаж урагшаа гэж хэлж машиныг бага зэрэг нааш цааш нь хөдөлгөж байгаад хүүхдээ гаргаж авсан. Тэгээд Д******* ах машинаасаа бууж ирээд манай охиныг тэврээд шууд сумын эрүүл мэндийн төв рүү гүйгээд явсан. Маргааш нь Улаанбаатар хотоос гэмтлийн эмнэлгийн эмч нар ирээд би охины хамтаар очиж эмчлүүлж миний охины биеийн байдал одоо хэвийн болсон...” гэх  мэдүүлэг/ хавтаст хэргийн 15-18 дахь тал/,
2. Хохирогч Н.Ж дахин өгсөн: “...Миний охин О.О биеийн байдал хэвийн тогтвортой байгаа. Миний охин О.О учирсан хохирол болох 2.830.000 төгрөгийг Д******* ах барагдуулсан. Надад гомдол санал болон нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг / хавтаст хэргийн 48 дахь тал/,
3. Шинжээч эмч Ч.Э 2023 оны 10 дугаар сарын 24-ны өдөр гаргасан 13275 дугаартай дүгнэлт: “.. О.О биед элэгний няцрал, арван хоёр хуруу гэдэс, нойр булчирхайн няцрал, хэвлийн хөндийн болон гялтангийн арын зайн цусан хураа хоёр талын уушгины няцрал, цээжний хоёр талын хөндийн хий, баруун хөндийн цусан хураа, цээжний баруун хэсэгт цус хуралт, хэвлийн баруун дээд хэсэгт зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрх гэмтлүүд нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр, нэг удаагийн үйлдлээр буюу зам тээврийн ослын үед үүсэх боломжтой. Тухайн гэмтэл нь хэрэг болсон цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой. Гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.12-д зааснаар амь насанд аюултай тул гэмтлийн хүнд зэрэгт хамаарна. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар тогтонги алдагдуулах эсэх гэмтлийн эдгэрэлтээс хамаарна..." гэх дүгнэлт /хавтаст хэргийн 23-24 дэх тал/ зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар хөдөлбөргүй нотлогдож тогтоогдлоо.

Мөрдөгч дээр дурдсан нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн байх бөгөөд эдгээр нь өөр хоорондоо агуулгын хувьд зөрөөгүй, энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хэргийн бодит байдлыг тогтоож, хэргийг эцэслэн шийдвэрлэхэд хангалттай байх тул шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгон үнэлэв.

        Нэг. Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугийн талаар:

Хэрэгт цугларч шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан хохирогч Н.Ж өгсөн мэдүүлэг, шинжээчийн дүгнэлт зэрэг нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн гүйцэд, бодит байдлаар нь харьцуулан судлахад,

 Шүүгдэгч Г.Д******* нь 2023 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр Ланд круйзер 10-00 УБТ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож, Булган аймгийн Р******* сумын Хар чулуут 2 дугаар багийн нутаг Хийморь хорооллын 2 дугаар гудамжны 200 тоот хашааны гадна зогсох үедээ тээврийн хэрэгслийг бүрэн гүйцэт унтраагаагүй болгоомжгүй үйлдлийн улмаас  2 настай О.О биед хүнд хохирол болгоомжгүй учруулсан гэм буруутай нь нотлогдож байна.

Насанд хүрээгүй хохирогч О.О эрүүл мэндэд учирсан шинжээчийн дүгнэлтэд нэрлэн заасан гэмтэл бүхий хүнд хохирол нь шүүгдэгчийн гэм буруутай үйлдэл, уг үйлдлийн улмаас хохирогчийн эрүүл мэндэд хүнд хохирол учирсан үр дагавар хоорондын шалтгаант холбоо тогтоогдсон байна.

Шүүгдэгч Г.Д******* нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 14 дэх хэсэг, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.6 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт тус тус заасан “хууль зүйн туслалцаа авах, өмгөөлүүлэх” эрхээсээ сайн дураараа татгалзаж, өөрт холбогдох эрүүгийн хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд “өөрөө өөрийгөө өмгөөлж өмгөөлөгчгүй оролцоно” гэх хүсэлтийг гаргаж, хэргийн зүйлчлэл болон гэм буруугийн талаар маргаагүй болохыг дурдъяа.

Монгол улсын иргэний халдашгүй чөлөөтэй байх эрх нь Монгол улсын Үндсэн хуулиар хамгаалагдсан ба уг эрхийг эрүүгийн хуулиар тодорхойлж, хүний эрүүл мэндэд хүнд болгоомжгүй хохирол учруулах нь гэмт хэрэгт тооцохоор хуульчилсан байна.

Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан нийгэмд аюултай гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцно” гэж заасны дагуу шүүгдэгч Г.Д*******г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан Хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол болгоомжгүй учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцов.

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн талаар:

“Энэ хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн улмаас хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгө, бусад эрх, эрх чөлөө, нийтийн болон үндэсний ашиг сонирхол, аюулгүй байдалд шууд учирсан үр дагаврыг гэмт хэргийн хохирол” гэж, мөн “...гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргийн хор уршиг” гэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлд тус тус тодорхойлж хуульчилсан.

Насанд хүрээгүй хохирогч О.О биед учирсан хүнд гэмтэл бүхий эрүүл мэндийн хүнд хохирол нь тухайн гэмт хэргийн улмаас шууд учирсан үр дагавар буюу гэмт хэргийн хохирол болох бөгөөд учирсан гэмтлийн улмаас эмчилгээ үйлчилгээ хийлгэх зэрэг болон бусад зайлшгүй гарсан зардал нь гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн дагавар буюу гэмт хэргийн хор уршигт тооцогдох юм.

Шүүгдэгч Г.Д******* нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад 2.830.000 төгрөгийг хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Н.Жавзмаад хүлээлгэн бөгөөд хохирогч гомдол саналгүй нэхэмжлэх зүйлгүй гэсэн тул түүнийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзэв. 

Хоёр: Шүүгдэгчид хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар:

Шүүгдэгч Г.Д*******г хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол болгоомжгүй учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн ерөнхий ангид заасан үндэслэл журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл, хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ” гэж заасны дагуу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Шүүгдэгчийн хэрэг хариуцах чадвар, сэтгэцийн байдлын талаар эргэлзээтэй байдал болон эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал тус тус тогтоогдоогүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

Хавтаст хэргийн 70-75 дугаар талд авагдсан иргэний үнэмлэхийн лавлагаа, иргэний оршин суугаа гарын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа, жолоочийн лавлагаа мэдээлэл, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт, үл хөдлөх эд хөрөнгөтэй эсэх лавлагаа, ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас зэрэг баримтуудаар шүүгдэгч Г.Д*******  нь Булган аймгийн Р******* сумын 2 дугаар баг, Хар чулуут, Хийморь 4 дүгээр гудамж 4 тоотод оршин суух бүртгэлтэй, бүрэн дунд боловсролтой, агро техникч мэргэжилтэй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, ам бүл 3, эхнэр хүүхдийн хамт амьдардаг урьд ял шийтгэлгүй зэрэг түүний хувийн болон хөрөнгө орлогын байдал тогтоогдсон байна.

Эрүүгийн хариуцлагын талаар улсын яллагчаас шүүгдэгч Г.Д*******г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил 3 сарын хугацаагаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасаж, 3000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 3.000.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулах саналыг,

Шүүгдэгч Г.Д******* нь тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасахгүйгээр шийдвэрлэж өгнө үү гэх саналыг тус тус шүүхэд илэрхийлсэн байна.

Шүүх шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хариуцлагын зорилго, хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг баримтлан гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагын хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдал зэргийг тал бүрээс нь харгалзан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 жил 6 сарын хугацаагаар тэнсэж, албадлагыг арга хэмжээ хэрэглэх  нь шударга ёсны зарчимд нийцнэ гэж үзэв.

        Шүүгдэгч Г.Д******* нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан болон битүүмжлэгдсэн эд зүйл, иргэний бичиг баримтгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал нэхэмжлээгүй, хохирогч гомдол санал нэхэмжлэх зүйлгүйг тус тус дурдаж шийдвэрлэв.

Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4 дэх хэсгийн 22.4.1 дэх заалт, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 36.5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг, 36.6 дугаар зүйл, 36.7 дугаар зүйл, 36.8 дугаар зүйл, 36.10 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.13 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 5 дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Л******* овогт Г******* Д*******г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол болгоомжгүй учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийг журамлан мөн хуулийн  тусгай ангийн 11.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Г.Д*******г хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 /нэг/ жил 6 /зургаа/ сарын хугацаагаар тэнсэж, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэсүгэй.  

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалт, 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5 дахь заалтад зааснаар шүүгдэгч Г.Д*******д оршин суух газраа өөрчлөх зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан  мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэж, түүнд хяналт тавихыг Булган аймгийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай. 

4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүрэг болон хязгаарлалтыг зөрчсөн, түүнчлэн энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуульд заасан журмаар ял оногдуулахыг шүүгдэгч Г.Д*******д сануулсугай.

5.Энэ хэрэгт шүүгдэгч Г.Д******* нь цагдан хоригдсон хоноггүйг дурдаж, шийтгэх тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Г.Д*******д авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

6.Шүүгдэгч Г.Д******* нь бусдад төлөх төлбөргүй, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал нэхэмжлээгүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан болон битүүмжлэгдсэн эд зүйл, иргэний бичиг баримтгүй, хохирогч гомдол, саналгүй, хохирогч болон түүний хууль ёсны төлөөлөгч нар цаашид гарах эмчилгээний зардлаа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэй болохыг тус тус дурдсугай.

7. Шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Булган аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

8. Давж заалдах гомдол гаргасан эсэргүүцэл бичигдсэн тохиолдолд тогтоолын биелэлт түдгэлзэнэ.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                           Б.СУВД-ЭРДЭНЭ