МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хэргийн индекс: 135/2021/00902/и

            Äàðõàí-Óóë àéìàã äàõü сóì äóíäûí иргэний хэргийн анхан шатны ø¿¿õèéí ø¿¿õ õóðàëäààíûã ø¿¿ã÷ Д.Оюундарь дàðãàëæ, òóñ ø¿¿õèéí òàíõèìä õèéñýí ø¿¿õ õóðàëäààíààð,

Íýõýìæëýã÷: ................... аймаг .......... сум .. дугаар баг, .. дүгээр хороолол, .. дүгээр байр .. тоотод оршин суух Бууч овгийн Гын Ц /РД:.., утас: ....../-ын нэхэмжлэлтэй,

Õàðèóöàã÷: ................... аймаг, .......... сум, .. дүгээр баг, .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуульд õîëáîãäîõ,

"Ажилгүй байсан хугацааны цалин ....... төгрөг гаргуулах, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэхийг хүссэн” шаардлага бүхий èðãýíèé õýðãèéã õÿíàí õýëýëöýâ.

Ø¿¿õ õóðàëäààíä: Нэхэмжлэгч Г.Ц, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Д.О, хариуцагчийн төлөөлөгч Л.П, ø¿¿õ õóðàëäààíû íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Э.Ундрам íàð îðîëöîâ.

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ íü:

Нэхэмжлэгч Г.Ц шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“Миний бие .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуулийн захирлын ......-ны өдрийн ......тоот ажлаас чөлөөлсөн тушаалыг хууль зөрчсөн гэж үзсэн учир ...... оны ......р сарын ......-ны өдөр .......... сумын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан юм. Уг нэхэмжлэл нь 3 шатны шүүхээр шийдвэрлэж, ......-ны өдөр ......дугаартай Монгол улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдааны тогтоол гарсан юм. тус тогтоолоор ................... аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн ......өдрийн ...... дугаартай магадлалыг хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн. Уг тогтоолд Г.Ц ыг .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуулийн ахлах нягтлан бодогчийн ажилд эгүүлэн томилох, нэхэмжилсний дагуу ......ны өдрийг дуустал ажилгүй байсан хугацааны цалинг хариуцагчаас гаргуулж Г.Ц ад олгуулах, эрүүл мэнд болон нийгмийн даатгалд нөхөн тайлагнаж, нөхөн бичилт хийхээр шийдвэрлэсэн юм. Иймд түүнээс хойшхи 20......-ний өдрөөс ......-ны өдрийг дуустал ажилгүй байсан хугацааны цалин болох нийт ....... төгрөгийг гаргуулж өгөх, нийгмийн даатгалд нөхөн тайлагнаж, шимтгэлийн нөхөн төлөлт хийлгэж өгнө үү.” гэжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Д.О шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“... Би сая Л.Пгийн ирүүлсэн тайлбартай танилцлаа. Хүчин төгөлдөр шийдвэр дээр заагдсан ......төгрөгийг өгчихсөн юм шиг бичсэн учраас манайх эвлэрэх боломжгүй. Тийм учраас ....... төгрөг гаргуулах нэхэмжлэл дээрээ хэлэлцүүлэх ажиллагааг явуулах саналтай байна. Өмнө хүчин төгөлдөр шийдвэрээр шийдчихсэн юмыг тусдаа оруулж ирсэн, давж заалдах болон хяналтын шатны шүүхээр эцэслэн шийдвэрлэгдсэн хэргийг энэ дээр тооцуулаад ....... төгрөгт оруулж ирээд байгаад нь эвлэрэх боломжгүй. Энэ ....... төгрөг гэдэг чинь шүүх шийдсэнээс хойш ажилгүй байсан цалин, үүнтэй урьдын шийдвэртэй хольж бичээд байгаа, энэ бол тусдаа учраас эвлэрэх боломжгүй. Тийм учраас хуралдааныг явуулж өгнө үү.” гэжээ.

 

Хариуцагчийн төлөөлөгч Л.П шүүхэд гаргасан тайлбартаа:

“ ... Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн сайдын 20..оны ..р тушаалаар батлагдсан дундаж цалин хөлс тооцох журмын дагуу тооцож үзвэл нэг өдрийн дундаж цалин ....төгрөг байна. .. оны ..р сарын 0..-ны өдрийн .. тоот тушаалаар ..-р сард тухайн ажилтанд ажилласан хугацааны ээлжийн амралт ..хоногоор бодогдож тайлагнагдсан байна. Иймд .. сард амралтын .. хоног хасагдан 1.. хоног ажилласнаар тооцогдоно. Г.Ц нь нэхэмжлэлдээ 2021 оны 09-р сарын 30-ны өдрийг хүртэл цалинг бодож оруулсан. Гэтэл ажилд эгүүлэн авсан тушаал 2021 оны 09-р сарын 22-ны өдрөөр гарсан. Иймд 20..оны 1...-р сарын ..-наас 2021 оны 09-р сарын 21-ний хоорондох хугацааны цалинг тооцож үзэхэд нийт ажлын .. хоног буюу ......төгрөгийн цалин гарсан байна. Үүнээс НД Шимтгэлд ......төгрөг, ХХОА Татварт ......төгрөгийг суутгасан ба 202..-нд урьдчилгаа болгон ......төгрөгийг ДА. ШШГГазар ....р хорих ангийн Төрийн банкны ...... тоот данс руу шилжүүлсэн тул үлдэгдэл ......төгрөгийг олгохоор байна.” гэжээ.

 

Хариуцагчийн төлөөлөгч Л.П  шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“Нэхэмжлэгчийн өөрт олгох нь, цалин хөлс тооцох журмын дагуу хүн амын орлогын албан татвар, нийгмийн даатгалын шимтгэл энэ тэр хасагдаад ......төгрөг, ажлаас чөлөөлөгдсөн хугацааг ...... хоногоор тооцсон. Урд олгохоор шийдсэн ...... ...... төгрөг энэ хугацаанд орж байна. ... Өмнөх шийдвэрийн хувьд миний зүгээс буруу ойлголттой байсан байна. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэл рүү шилжүүлсэн юуны хувьд цалин хөлс олголт дээр тооцоод бодчихсон байна. Үүнийг хасаад 20...оны 02 дугаар сарын 24-ний өдрөөс тооцож бодож байгаа ...... хоног гээд нэхэмжлэгчийн 1 өдрийн дундаж цалин ......төгрөг гэж тогтоосон. Энийг тогтоохдоо санхүү болон нягтлан бодох бүртгэлийн хууль дүрэм журмын дагуу хийгдсэн. Ажилтанд олгож байгаа бүх төрлийн жирэмсний болон амаржсаны, хөдөлмөрийн чадвараа алдсаны, ажилгүйдэл болон тэтгэвэрт гарах үеийн бүх төрлийн бусад тэтгэмжүүдэд нөхөн олговор, хөнгөлөлтийн орлого зэрэг дээр унаа, түлш, байр, хоолны нэмэгдэл тооцож боддоггүй гэдгээр хоолны мөнгийг тооцоогүй. Нэмэгдлийн 163,000 төгрөгийг хасаагүйгээр тооцсон байна. Тэгэхээр яг өөрийнх нь үндсэн цалин 862,000 төгрөгөөс дундаж цалин хөлсөө тооцож, тэрийгээ ажилгүй байсан 388 хоногоор нь тооцож гаргана.” гэжээ.

Ø¿¿õ õóðàëäààíààð çîõèã÷äûí òàéëáàð, õýðýãò àâàãäñàí íîòëîõ áàðèìòóóäààñ òàëóóäûí õ¿ñýëòýýð øèíæëýí ñóäëààä,

¯ÍÄÝÑËÝÕ íü:

Нэхэмжлэгч Г.Ц .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуульд холбогдуулан ажилгүй байсан хугацааны цалин ....... төгрөг гаргуулах, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэхийг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргажээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд тайлбарласнаар ажилгүй байсан хугацааны цалин ......төгрөг, хөдөлмөрийн гэрээний дагуу нэмэгдэл цалин ......төгрөг, хоол унааны мөнгө ........ төгрөг, нийт ...... төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Нэхэмжлэгч Г.Ц нь ................... аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 20...оны 05 дугаар сарын 01-ны өдрийн 50 дугаартай магадлалаар Ургамал газар тариалан хүрээлэнгийн А бизнесийн сургуулийн ахлах нягтлан бодогчийн ажилд эгүүлэн томилж, ажилгүй байсан хугацааны цалинг гаргуулж шийдвэрлэснийг Монгол Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдааны 2021 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн 586 тоот тогтоолоор хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.1., 176.4-д зааснаар давж заалдах шатны шүүхийн магадлал, хяналтын шатны шүүх хуралдааны тогтоол хүчин төгөлдөр болжээ.

Энэ тохиолдолд ажил олгогч .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуулийн захиргаа Хөдөлмөрийн хуулийн 36 дугаар зүйлийн 36.1., 36.1.2-т “ажлаас үндэслэлгүй халагдсан ажилтныг өмнө нь эрхэлж байсан ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоох тухай шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон” бол ажил олгогч нь ажилтныг урьд эрхэлж байсан ажил, албан тушаалд нь эгүүлэн авах үүрэгтэй гэснээр  Г.Ц ыг  ажилд эгүүлэн томилж, шийдвэр гаргах хуулийн зохицуулалттай.

Хөдөлмөрийн хуулийн 69 дүгээр зүйлийн 69.1-т “Энэ хуулийн 36.1.2-т заасны дагуу ажилтныг ажил, албан тушаалд нь эгүүлэн тогтоосон бол түүнд ажилгүй байсан бүх хугацаанд нь урьд авч байсан дундаж цалин хөлстэй тэнцэх олговор, хэрэв бага цалинтай ажил хийж байсан бол зөрүүтэй тэнцэх олговрыг олгоно.” гэж хуульчилжээ.

Зохигчид Г.Ц ыг ажилд эгүүлэн томилуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага бүхий иргэний хэргийг шийдвэрлэсэн ................... аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 20...оны 02 дугаар сарын 21-ний өдөр хүртэл 388 ажлын хоногт ажилгүй байсан, түүний сарын цалин ......төгрөг болох талаар маргаагүй болно.

Иймд талуудын маргаангүй хэсэг болох 388 хоногийн ажилгүй байсан хугацааны цалинд ......төгрөгийг ажил олгогч, хариуцагч .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуулиас гаргуулж нэхэмжлэгч Г.Ц ад олгож, ажилгүй байсан хугацааны цалингаас хөдөлмөрийн хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.1 “Ажил олгогч болон хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа ажилтан нь хууль тогтоомжид өөрөөр заагаагүй бол нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалд заавал даатгуулж, хуульд заасан хувь хэмжээгээр сар бүр нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх үүрэгтэй”, 46 дугаар зүйлийн 46.2 “Ажил олгогч хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан өдрөөс эхлэн ажилтанд нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр нээж, түүнд зохих журмын дагуу сар тутам шимтгэл, хураамж төлсөн тухай бичилт хийх үүрэгтэй” гэж зааснаар эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалын шимтгэлийг хуульд зааснаар нэг удаа зохих санд төвлөрүүлэн олгож, эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалын дэвтэрт зохих бичилт хийхийг даалгах нь зүйтэй байна.

Нэхэмжлэгч Г.Цын ... хөдөлмөрийн гэрээний дагуу нэмэгдэл цалин хөлс 20 хувиар тооцож нийт ..............төгрөг, хоол унааны зардал ........ төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар,

Харин нэхэмжлэгч Г.Ц хөдөлмөрийн гэрээний дагуу нэмэгдэл цалин хөлс 20 хувиар тооцож нийт ..............төгрөг, хоол унааны зардалд ........ төгрөг авах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байгаа бөгөөд ажлаас чөлөөлөгдөөгүй бол урамшуулалт цалингаа авч, хоол унааны зардалаа ч авах байсан гэж тодорхойлон,  хариуцагчийн төлөөлөгч ... Г.Ц энэ хугацаанд ажиллаагүй, түүнийг ажлаас чөлөөлөхөөс өмнө хугацаанд нэмэгдэл цалинг олгохоо больсон удирдах зөвлөлийн шийдвэр гарсан, ажиллаж байгаагүй тул хоол унааны зардлыг олгох үндэслэлгүй, хоол унааны зардал нь ажилтан ажиллаж байх үедээ тав тухтай ажиллах боломжийг олгож байгаа байдал ...гэж зөвшөөрөхгүй маргаж байна. Нэхэмжлэгч Г.Ц .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуульд ажиллаж байх үедээ сарын хөдөлмөрийн хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос хөдөлмөрийн гэрээ байгууллагын дотоод журмын дагуу урамшуулал, нэмэгдэл цалинг 20 хувиар тооцон авч байсан болон хоол унааны зардал ажлын өдөрт хэдэн төгрөг авч байсан талаарх нотлох баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.1 “Зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нь өөрийн шаардлага ба татгалзлын үндэс болж байгаа байдлын талаархи нотлох баримтаа өөрөө гаргаж өгөх, цуглуулах үүрэгтэй” гэснээр нотлох баримыг цуглуулах, шүүхэд ирүүлэх үүргээ биелүүлээгүй байна.

 Түүний шүүхэд ирүүлсэн нотлох баримт болох ................... аймгийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 20...оны 05 дугаар сарын 01-ний өдрийн 50 тоот магадлалд ажлаас чөлөөлөгдсөн 2019 оны оны 12 дугаар сарын 02-ны өдрөөс 20...оны 02 дугаар сарын 21-ний өдрийг хүртэлх хугацааны цалинд 3,333,680 төгрөг гаргуулж шийдвэрлэхдээ дээрх олговорыг үндсэн цалин, нэмэгдэл цалин гэж заагласан эсэх нь тодорхойгүй, нэхэмжлэгч шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа ... шүүх хуралдаанаар шийдвэрлэх хүртэл хугацааны цалин хөлс, олговорыг гаргуулж өгнө үү ..гэсэн байна.

Иймд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.4-т “Шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон буюу нийтэд илэрхий үйл баримт хэрэг хянан шийдвэрлэхэд холбогдолтой байвал түүнийг дахин нотлохгүй.” гэсэн үндэслэлийн дагуу тодорхой болсон нэмэгдэл цалингийн талаарх дүгнэлт магадлалд  байхгүй тул шүүхээс нэмэгдэл цалинг 20 хувиар тооцон авах байсан гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлагад дүгнэлт хийх боломжгүй, мөн хоол унааны зардалд ........ төгрөг гаргуулах шаардлагад холбогдох нотлох баримтыг ирүүлээгүй тул хариуцагчийн татгалзал үндэслэлтэй. Иймд энэ талаарх нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 57 äóãààð ç¿éëèéí 57.1, Óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 7.1.1, 41 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 41.1.5-ä çààñíààð íýõýìæëýã÷ Г.Ц нь тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, 16,657,785.33 төгрөгийг ажилгүй байсан хугацааны цалинд гаргуулж шийдвэрлэсэн тул ногдох улсын тэмдэгтийн хураамж 241,239 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулан төрийн сангийн орлого болгох нь зүйтэй байна.

           

     Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 115 äóãààð ç¿éëèéí 115.1, 115.2.2, 116, 118 äóãààð ç¿éë¿¿äýä çààñíûã òóñ òóñ óäèðäëàãà áîëãîí

  ÒÎÃÒÎÎÕ íü:

1. Õºäºëìºðèéí òóõàé õóóëèéí 69 дүгээр зүйлийн 69.1-д зааснаар õàðèóöàã÷ .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуулиас ажилгүй байсан хугацааны дóíäàæ öàëèí, õºëñòýé òýíöýõ îëãîâîð болох цалинд  16,657,785.33 төгрөг ãàðãóóëæ íýõýìæëýã÷ Г.Цад îëãîж, 4,524,696 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.    

 

2. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.1, 46.2-т заасныг баримтлан ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговроос нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг зохих журмын дагуу тооцон нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийн, Нийгмийн даатгалын санд зохих ёсоор шимтгэлийг төвлөрүүлэхийг .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуульд даалгасугай. 

 

3. Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 57 äóãààð ç¿éëèéí 57.1, Óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 7.1.1, 41 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 41.1.5-ä çààñíààð íýõýìæëýã÷ Г.Ц  нь тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, õàðèóöàã÷ .......-ийн харьяа ................... аймаг дахь УГТХ-ийн А бизнесийн сургуулиас уëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèä 241,239 òºãðºã ãàðãóóëæ, Òºðèéí ñàíãèéí îðëîãîä îðóóëñóãàé.  

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах журмаар 14 хоногийн дотор             ................... аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй, мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэрийг гардаж авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг тайлбарласугай.

 

 

 

 

ÄÀÐÃÀËÀÃ× Ø¯¯Ã×                             Д.ОЮУНДАРЬ