Г.Бын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Монгол Улсын дээд шүүхийн танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэг даргалж, шүүгч Н.Батзориг, Н.Баярмаа, П.Золзаяа, Х.Эрдэнэсувд нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн 101/ШШ2024/04518 дугаар шийдвэр,

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2025 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 210/МА2025/00182 дугаар магадлалтай,

Г.Бын нэхэмжлэлтэй

“Д” ХХК, Ч.Я нарт холбогдох

2020.08.24-ний өдрийн №ОСЗГ-2028 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ”-ний дагуу Баянзүрх дүүрэг, ...... дугаар хороо, Д апартмент С блок, ..... дугаар ..........тоот орон сууцны бодит эзэмшлийг шилжүүлж өгөх, нэхэмжлэгчийн нэр дээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ гаргуулахад шаардлагатай баримт бичгийг гаргуулах болон алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулахыг тус тус  “Д” ХХК-д даалгах

“Д” ХХК болон Ч.Янарын хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн №2102/1 тоот “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, орон сууцны эзэмшил, өмчлөлийг хамтран хариуцагч Ч.Яээс гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.П, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Б, М.Ж нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор шүүгч Н.Баярмаа илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.П, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Б, М.Ж, хариуцагч “Д” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Х, хариуцагч Ч.Яийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Б, хариуцагч Ч.Яийн өмгөөлөгч Ж.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Намсрай нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгч Г.Б нь хариуцагч “Д” ХХК-д холбогдуулан 2020.08.24-ний өдрийн №ОСЗГ-2028 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ”-ний дагуу Баянзүрх дүүрэг, .... дугаар хороо, Д апартмент С блок, ... дугаар ..... тоот орон сууцны бодит эзэмшлийг шилжүүлж өгөх, нэхэмжлэгчийн нэр дээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ гаргуулахад шаардлагатай баримт бичгийг гаргуулах болон алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг, хариуцагч Ч.Яд холбогдуулан “Д” ХХК болон Ч.Я нарын хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн №2102/1 тоот “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, орон сууцны эзэмшил, өмчлөлийг шилжүүлэхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

2. Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн 101/ШШ2024/04518 дугаар шийдвэрээр: Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 56.5, 243 дугаар зүйлийн 243.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6-д тус тус заасныг баримтлан “Д” ХХК болон Ч.Я нарын хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн №2102/1 тоот “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г хүчин төгөлдөр бусд тооцож, Баянзүрх дүүргийн ... дугаар хороо, 15 дугаар хороолол, ... байр, .... тоот хаягт байршилтай, өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-220...... дугаарт бүртгэлтэй үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгчөөр Г.Быг тогтоож, дээрх үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрхийг Г.Бад шилжүүлэхийг хариуцагч “Д” ХХК болон Ч.Я нарт даалгаж, өмчлөх эрхийн гэрчилгээг авахад шаардагдах баримт бичгийг гаргаж өгөхийг хариуцагч “Д” ХХК-д даалгаж, “Д” ХХК-аас алданги 5,268,419 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Г.Бад олгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-д зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн төлбөрийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч “Д” ХХК-иас улсын тэмдэгтийн хураамж 757,100 төгрөг, хариуцагч Ч.Яээс улсын тэмдэгтийн хураамж 888,500 төгрөгийг тус тус гаргуулж, нэхэмжлэгч Г.Бад олгож шийдвэрлэсэн.

3. Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2025 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 210/МА2025/00182 дугаар магадлалаар: Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн 101/ШШ2024/04518 дугаар шийдвэрийг бүхэлд нь хүчингүй болгож, Г.Бын нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн.

4. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.П, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Б нар хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Хариуцагчаас давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч дараах байдлаар хяналтын гомдол гаргаж байна. Үүнд:

1. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1-д “Шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах” гэснийг зөрчсөн. Нэхэмжлэгч Г.Б болон хариуцагч “Д” ХХК нарын хооронд 2020.08.24-ний өдөр Орон сууцны захиалгын гэрээ байгуулагдаж гэрээний дагуу төлбөр 99,970,000 төгрөгийг төлж барагдуулсан. Орон сууцны захиалгын гэрээ нь Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлийн 343.1-т заасан ажил гүйцэтгэх гэрээний шинжийг агуулсан нь тухай орон сууцны барилга баригдаж дуусаагүй, гэрээнд өрөөний тоо, давхар, талбай зэргийг тусгаж, захиалагч нь төлбөрийг урьдчилан төлж, төлбөрөөс барилгын компани санхүүжилт хийж, барилгаа барьж байгаа нөхцөл байдлаас харагдана. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх дээрх гэрээг Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-т заасан худалдах, худалдан авах гэрээний харилцаа үүссэн гэж тодорхойлсон нь алдаатай бөгөөд хууль хэрэглээний нэгдмэл байдлыг алдагдуулж байна.

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1-д заасны дагуу хариуцагч “Д” ХХК-ийг олон этгээдэд орон сууц худалдсан  байна гэж үзээд түрүүлж эзэмшилдээ авсан этгээд давуу эрхтэй гэж дүгнэсэн нь хууль зүйн ноцтой алдаа болсон. Нэхэмжлэгч Г.Бын олон жилийн турш хуримтлуулсан эд хөрөнгө, мөнгөөр орон сууцыг барьсан атлаа өөр этгээдэд өндөр үнээр худалдах худалдан авах гэрээ байгуулж, өмчлөх эрхийг шилжүүлж байгаа нь үндэслэлгүй. Мөн давж заалдах шатны шүүхээс хариуцагч Ч.Я ямар үндэслэлээр шударга өмчлөгч гэж үзэж байгаа нь тодорхой биш, ямар бичгэн баримтаар тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнийг бүрэн төлж авсан эсэх нь баримтаар нотлогдоогүй.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.2-д “Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн” гэснийг зөрчсөн. Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх хэргийг бүхэлд нь хянахдаа ач холбогдол бүхий нотлох баримтад үнэлэлт дүгнэлт хийгээгүй. Үүнд:

-“Д” ХХК болон Ч.Я нарын хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн Г/2102/1 дугаартай орон сууц захиалгын гэрээний огноо нэхэмжлэгч Г.Бад 2021 оны 09 сард гэрээний үнэд өөрчлөлт оруулах мэдэгдлээс өмнөх цаг хугацаанд байгааг анхаараагүй. Үүнээс харахад Ч.Ятэй гэрээ байгуулснаас хойш 6 сарын дараа Г.Бад мэдэгдэл өгсөн буюу тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгө нь Г.Бын үл хөдлөх эд хөрөнгө гэдгийг талуудын хэн аль нь мэдэх боломжтой байсан гэж үзэхээр байна.

-Нэхэмжлэгч Г.Бад 2021 оны 09 сард “Д” ХХК үндэслэлгүй мэдэгдэл өгсөн буюу тухайн мэдэгдэлд дурдаад байгаа валютын ханш 10 хувиар өсөөгүй болох нь Монгол банкны 2024.10.02-ны өдрийн Б-10/712 тоот албан бичгээс харагдана.

-Ч.Я тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг өмчлөлдөө авсан гэрээ болон гэрээ дүгнэсэн акт, төлбөрийг хэрхэн төлж барагдуулсан зэрэг баримт байхгүй байгаад үнэлэлт дүгнэлт өгөөгүй. Иймд дээрх үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

5. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Ж хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.3, 172.2.4-д тус тус заасныг үндэслэн хяналтын журмаар гомдол гаргаж байна.

1. Хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгч Г.Б болон “Д” ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан гэрээг буруу тайлбарласан. Улсын дээд шүүхийн зөвлөмжид “худалдах худалдан авах гэрээний зүйл нь ажил гүйцэтгэх гэрээний зүйлийн адил тодорхой эд хөрөнгө байдаг боловч уг эд хөрөнгө бий болох ажиллагаа буюу хэрхэн яаж гүйцэтгэх зэрэг нь худалдах  худалдан авах гэрээний агуулгад хамаардаггүй болно. Өөрөөр хэлбэл, тухайн эд  хөрөнгийг бий болоход худалдан авагч талын ямар нэг оролцоо байдаггүй болно.” гэж маш тодорхой зааснаас үзвэл захиалагч Г.Бын төлбөрөөр бараа, материалаа авч орон сууцыг барьж гүйцэтгэн түүнд үр дүнг нийлүүлэхээр тохирсон гэрээг худалдах, худалдан авах гэрээний шинжтэй гэж тайлбарлах нь үндэслэлгүй.  

Мөн гэрээний 2.4, 3.2, 5.1 түүн дотор 5.1.1, 5.1.2, 5.1.3, 5.1.5, 5.1.6, 5.1.8, 5.2 зэрэг тодорхой нөхцөл байдлууд нь ажил гүйцэтгэх гэрээний гүйцэтгэлийн үе шаттай  холбоотой зохицуулалтуудыг агуулсан нь ажил гүйцэтгэх гэрээний гол шинжүүдэд хамаарч байхад нэгэнт бий болсон эд хөрөнгийг нийлүүлэх харилцаа гэж дүгнэж байгаа нь үндэслэлгүй. Нөгөө талаар давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд “орон сууцны барилгын материал болон хэрхэн, ямар загвар, зохион байгуулалттайгаар барих талаар тохиролцоогүй” гэж дурдаад байгаа боловч гэрээнд гүйцэтгэгчийн сонгон авсан материалаар ажлыг гүйцэтгэж, гэрээний хавсралтад заасан F загвартай орон сууцыг гүйцэтгэж, хүлээлгэн өгөх талаар тохирсныг анхаарч үзсэнгүй. Тохиролцоогүй гэж дүгнээд байгаа асуудалд нотлох баримтууд хавтаст хэрэгт байхад эдгээр баримтуудыг үнэлэхгүй байгаа нь ойлгомжгүй байна.

2. Улсын дээд шүүхэд хянан шийдвэрлэсэн ижил төсөөтэй эрх зүйн маргаанаас манай хэргийн агуулга илт ялгаатай тул эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой. 

Улсын дээд шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 001/ХТ2022/00051 дугаартай тогтоолын хувьд нэг үл хөдлөх эд хөрөнгө буюу орон сууцыг 2 өөр этгээдэд худалдан борлуулсан байх бөгөөд цаг хугацааны хувьд ойролцоо хугацаанд байгуулагдсан хоёр гэрээнд Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлд  заасан зохицуулалтыг хэрэглэсэн байна. Тус тусдаа хүчин төгөлдөр байх дээрх хоёр хэлцлийн аль аль нь худалдах, худалдан авах гэрээний шинжийг агуулсан ба маргааны зүйл болсон объект нь Иргэний хуулийн 84 дүгээр зүйлд заасан “эд хөрөнгө”-ийн шинжтэй хэн нэгний бодит эзэмшилд бүрэн шилжих боломжтой зүйл байна. Г.Б нь орон сууцны барилгыг баригдаж эхэлж байхад буюу 2020.08.24-ний өдөр “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г байгуулсан бол Ч.Ятэй 7 сарын дараа орон сууц захиалгын гэрээ”-г байгуулсан байх ба Г.Б нь тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг бодитоор шууд эзэмших боломжгүй.

Улсын дээд шүүхийн 2024.10.10-ны өдрийн 001/ХТ2024/00222 дугаартай тогтоолоор адил өрсөлдөх шаардах эрхийг шалгахдаа Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлд заасны дагуу нэгэнт бий болсон үл хөдлөх эд хөрөнгийг худалдан борлуулах харилцаанд түрүүлж бодит эзэмшил олж авсан этгээдэд давуу эрх олгож шийдвэрлэсэн.

Орон сууцны зориулалт бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг гэрээ байгуулснаар шууд зориулалтаар ашиглах боломжгүй бөгөөд эрх бүхий этгээд буюу барилга, байгууламжийг байнгын ашиглалтад оруулах комиссын зөвшөөрлөөр ашиглах нөхцөл бололцоо үүсдэг. Энэ тохиолдолд худалдагч буюу гүйцэтгэгч компани давуу эрхтэй хүрээнд хэнийг сонгож, орон сууцны түлхүүрийг гардуулж, эзэмшилд шилжүүлэх давуу эрхийг бий болгодог. Гэтэл ийм нөхцөлд яаж нэхэмжлэгч Г.Б маргаан бүхий орон сууцны эзэмшлийг бусад хариуцагч нартай өрсөлдөж авах вэ гэдэг асуултад давж заалдах шатны шүүх хариулт өгсөнгүй. Хэрэв барилгын компани буюу худалдагч нар орон сууцны бодит эзэмшлийг бусдад шилжүүлэх давуу эрх эдэлдэггүй, зохигчид хэн аль түрүүлж орон сууцанд орж амьдрах боломжтой бол Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлд заасан давуу эрхийн зохицуулалт үйлчилж болно.  Гэтэл энэ тохиолдолд харьцангуй давуу эрх бүхий этгээд давуу эрхээ ашиглаж бодит эзэмшил олж авсныг шүүхээс зөвтгөж байгаа нь үндэслэлгүй.

Нэхэмжлэгч Г.Бын гэрээний төлбөрөөр орон сууцыг барьж, ашиглалтад оруулж, өөр этгээдэд шилжүүлж өгч байгааг шүүх зөвтгөж байгаа нь хэт нэг талыг барьж шийдвэрлэсэн гэж үзэхээр байна. Хариуцагч компани нэг орон сууцны эрхийг хоёр өөр этгээдэд худалдан борлуулсан нь өөрсдийнх нь алдаанаас болсон гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг ба энэ нөхцөл байдал нь анх гэрээг хийсэн этгээдийн эрхийг зөрчих үндэслэл болсныг шүүхэд тайлбарлаж байгааг зөвтгөх үндэслэл байхгүй. Барилга байгууламжийг ашиглалтад оруулж байгаа гүйцэтгэгч этгээдийн давуу байдал бүхий нөхцөл байдлыг анхан болон давж заалдах шатны шүүх огт үнэлээгүй, дүгнэлт хийгээгүй нь маргааны хувьд чухал ач холбогдол бүхий зүйл болоод байгаа юм. Иймд дээр дурдсан үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хянаж хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.

6. Монгол Улсын дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхимын Нийт шүүгчдийн хуралдааны 2025 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрийн 001/ШХТ2025/00322 дугаар тогтоолоор Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1-т заасан үндэслэлийг хангасан гэж дүгнэн, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.П, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Б, М.Ж нарын гомдлыг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр тогтжээ.

ХЯНАВАЛ

7. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.П, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Б, М.Ж нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлын зарим хэсгийг хангах үндэслэл тогтоогдов.

8. Нэхэмжлэгч Г.Б нь хариуцагч “Д” ХХК, хариуцагч Ч.Я нарт холбогдуулан дараах нэхэмжлэлийн шаардлагыг дор дурдсан үндэслэлээр гаргажээ. Үүнд:

​​​​​​​1. Хариуцагч “Д” ХХК -д холбогдуулан “Орон сууц захиалгын гэрээ”-ний дагуу Баянзүрх дүүрэг, ...дугаар хороо, Д апартмент С блок, ... дугаар ..... тоот орон сууцны өмчлөх эрхийн гэрчилгээг нэхэмжлэгчийн нэр дээр олгоход шаардлагатай баримт бичгийг гаргуулах болон алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ. Нэхэмжлэгч шаардлагын үндэслэлээ “... Г.Б нь орон сууц худалдан авах зорилгоор “Д” ХХК-тай 2020.08.24-ний өдөр №ОСЗГ-2028 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г байгуулсан. Гэрээний дагуу Баянзүрх дүүргийн .... дугаар хороо, Д апартмент хотхоны С блок, ...дугаар байр, ... тоот, 3 өрөө 76,9 м.кв талбай бүхий орон сууцыг захиалгаар бариулахаар тохиролцсон. Орон сууцны үнэ … 99,970,000 төгрөгийн төлбөрийг захиалагчид төлсөн. Гүйцэтгэгч тал гэрээний үүргээ зөрчиж орон сууцыг нэхэмжлэгчид шилжүүлж өгөөгүй тул гэрээнд заасны дагуу алданги тооцож, 5,268,419 төгрөгийг нэхэмжилнэ. Иймд … дээрх орон сууцны өмчлөх эрхийг … нэхэмжлэгчийн нэр дээр … шилжүүлэхэд шаардлагатай баримт бичгийг гаргуулах, ... алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулах үндэслэлтэй.” гэж тодорхойлсон.

​​​​​​​2. Хариуцагч нарт болон хариуцагч Ч.Яд холбогдуулж “Д” ХХК болон Ч.Я нарын хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн №2102/1 тоот “Орон сууц захиалгын гэрээ” хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох, орон сууцны эзэмшил, өмчлөлийг шилжүүлэхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж, шаардлагын үндэслэлээ “...Маргаан бүхий ... орон сууцыг “Д” ХХК 2021.03.19-ний өдрийн №Г/2102/1 тоот орон сууц захиалгын гэрээгээр Ч.Яд шилжүүлсэн нь улсын бүртгэлийн албан бичгээр тогтоогдсон. ... үл хөдлөх эд хөрөнгийг Г.Бын хөрөнгөөр барьж дууссаны дараагаар өөр этгээдэд худалдсан нь хууль зөрчсөн хэлцэл тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-т зааснаар “Д” ХХК болон Ч.Я нарын хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн №Г/2102/1 тоот орон сууц захиалгын гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна ... иймд орон сууцны эзэмшил, өмчлөлийг хариуцагч Ч.Яээс шилжүүлж өгнө үү.” гэж тайлбарласан.

9. Хариуцагч нар тус бүр нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч татгалзлын үндэслэлээ дараах байдлаар тодорхойлсон. Үүнд:

​​​​​​​1. Хариуцагч “Д” ХХК “... Тухайн үед компани орон сууц захиалгын гэрээг “ОСЗГ” гэх ерөнхий нэрээр нэрлэн дугаарлаж, харин газар чөлөөлсөн айлуудтай байгуулах гэрээг “Г” гэх байдлаар дугаарлан гэрээ байгуулж байхдаа нэхэмжлэлд дурдсан орон сууцыг давхардуулан гэрээ байгуулсан алдаа гаргасныг хожим нь олж мэдсэн. ... Тухайн орон сууцыг улсын комисс хүлээн авсны дараа хаяг нь “Баянзүрх дүүрэг, ... дугаар хороо, Дандарбаатарын гудамж, .... байр, .... тоот” болж өөрчлөгдсөн ... энэ орон сууц нь бусдын өмчлөлд шилжсэн, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ нь гарсан. “Д” ХХК-ийн зүгээс 2023.06.27-ны өдөр 99,970,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид буцаан шилжүүлсэн тул нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож  өгнө үү...” гэж маргасан.

​​​​​​​2. Хариуцагч Ч.Я“... Миний бие “Д” ХХК-тай 2021.03.19-ний өдөр Г/2102/1 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г байгуулж, гэрээний төлбөрт өөрийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүрэг, ... дугаар хороо, Алтан-Өлгий ... дугаар гудамж, .... тоот хаягт байрлах 696,02 м.кв газар, 96 м.кв хувийн орон сууцыг шилжүүлж өгсөн. Маргаан бүхий орон сууцанд манай гэр бүл 2022 оны 09 сард орсон. Үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ нь 2023.03.09-ний өдөр миний нэр дээр гарсан. Г.Б “Д” ХХК нарын хооронд байгуулагдсан гэрээнд тухайн орон сууцыг 2021 оны 02 дугаар улиралд ашиглалтад оруулахаар тохиролцсон байх ба энэ хугацаа өнгөрөөд 2 жил болсны дараа шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй.” гэжээ.

10. Анхан шатны шүүх хоёр хариуцагчид холбогдуулсан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэсэн. Шийдвэрийн үндэслэлдээ “... Г.Б болон “Д” ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан 2020.08.24-ний өдрийн ОСГЗ-2028 дугаартай гэрээ нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 232 дугаар зүйлийн 232.3, 232.6-д заасанд нийцсэн. Гэрээний дагуу нэхэмжлэгч нь 99,970,000 төгрөгийг бүрэн төлж барагдуулсан нь баримтаар тогтоогдсон. Гэрээний аль нэг тал гэрээнээс татгалзах эрхтэй бөгөөд Иргэний хуулийн 204 дүгээр зүйлийн 204.1-д заасны дагуу гэрээний нэг тал татгалзах эрхээ хэрэгжүүлсэн гэж үзэх үйл баримт тогтоогдоогүй. Хариуцагч нь Иргэний хуулийн 206 дугаар зүйлийн 206.1, 208 дугаар зүйлийн 208.1-д зааснаар гэрээгээр хүлээсэн үүргээ тогтоосон хугацаанд заавал биелүүлэх үүрэгтэй. Нэхэмжлэгчийн шаардаж буй 2022.01.01-ний өдрөөс 2023.05.01-ний өдрийг хүртэлх хугацааны алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулах шаардлага болон тооцоолол нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3, 232.4, 232.6-д заасантай нийцсэн байна. Иймд нэхэмжлэгчийн хариуцагч “Д” ХХК-д холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэлтэй. ... “Д” ХХК болон Ч.Яийн хооронд байгуулагдсан 2021.03.19-ний өдрийн Г/2102/1 дугаартай Орон сууц захиалгын гэрээ нь талуудын тайлбараар Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан эрхийн зөрчилгүй байх шаардлагыг хангахгүй байх тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцэл ... Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.5-д зааснаар Баянзүрх дүүргийн ... дугаар хороо, 15 дугаар хороолол, .... байр, ... тоот хаягт байрлах орон сууцны өмчлөх эрхийг Ч.Яээс Г.Бад шилжүүлэх үндэслэлтэй.” гэж дүгнэсэн.

11. Давж заалдах шатны шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг бүхэлд нь хүчингүй болгож, нэхэмжлэгч Г.Бын хоёр хариуцагчид холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон ба магадлалд дараах үндэслэлийг заасан:

​​​​​​​1. Орон сууц захиалгын гэрээ байгуулагдах үед орон сууц бий болоогүй, тодорхой хугацааны дараа ашиглалтад орж, өмчлөлд шилжүүлэхээр тохирсон нь ажил гүйцэтгэх гэрээний шинжийг агуулсан байх боловч баригдаж буй барилгаас давхар талбайн хэмжээ, өрөөний тоо зэргийг сонгож, орон сууц авах зорилготой, уг орон сууцны барилгын материал болон хэрхэн, ямар загвар зохион байгуулалтаар барих талаар тохиролцоогүй байдлаас үзэхэд худалдах, худалдан авах гэрээний шинжийг илүү агуулсан гэж үзэхээр байх тул Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан худалдах-худалдан авах гэрээний харилцаа үүссэн, гэрээ хүчин төгөлдөр гэж үзсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй.

​​​​​​​2. Анхан шатны шүүх Г.Б болон  “Д” ХХК-ийн хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлсон боловч нэхэмжлэгчийн өмчлөх эрх шилжүүлэх шаардлага биелэгдэх боломжгүй болсон талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээгүй. ... Ч.Яийн орон сууцны өмчлөх эрхийг олж авсан хууль зүйн үндэслэлийн талаар хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй ... Г.Б болон Ч.Я нарын хэн аль нь маргаан бүхий орон сууцыг худалдах-худалдан авах гэрээ байгуулсан. Эд хөрөнгө эрхийн зөрчилтэй буюу доголдолтой байх нь гэрээний хүчин төгөлдөр байдалд нөлөөлөхгүй тул маргаан бүхий орон сууц нь Ч.Яийн хувьд эрхийн зөрчилтэй эд хөрөнгөд тооцогдох агуулгаар хариуцагч нарын хооронд байгуулагдсан худалдах-худалдан авах гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж дүгнэсэн нь алдаатай болсон. Иймд  Ч.Я болон “Д” ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан гэрээ хүчин төгөлдөр байна.

​​​​​​​3. Ч.Я нь 2023.03.09-ний өдөр орон сууцыг улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр өмчлөх эрх үүсч, эзэмших эрх нь баталгаажсан тул Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1-д зааснаар давуу эрх үүссэн гэж үзнэ. Ч.Я орон сууцны өмчлөх эрхийг шударгаар олж аваагүй гэж дүгнэх үндэслэл баримтаар тогтоогдоогүй. Нэхэмжлэгч нь урьдчилсан тэмдэглэгээ хийлгэж өмчлөх эрхээ хамгаалж чадаагүйн улмаас маргаан бүхий орон сууц бусдын өмчлөлд шилжиж, хариуцагчийн хувьд гэрээний үүргээ биелүүлэх боломжгүй болсон тул нэхэмжлэл хангагдахгүй.

​​​​​​​4. Талууд “Орон сууцыг товлосон хугацаанаас 60 хоногоос илүү хугацаагаар хойшилсон  тохиолдолд хэтэрсэн хоног тутамд төлсөн үнийн дүнгийн 0,01 хувийн алданги тооцож захиалагч талд олгоно” гэж тохирсон нь гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгээс тооцох алдангийн зохицуулалтад нийцээгүй. Энэ үндэслэлээр алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулах шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгоно.

​​​​​​​5. Хэрэгт авагдсан баримтаар хариуцагч нь гэрээнээс татгалзах эрхээ хэрэгжүүлсэн нөхцөл байдал тогтоогдоогүй тул гэрээний гол нөхцлийн талаарх тохиролцоог хэвээр гэж үзнэ. Хариуцагч нь 2023.06.27-ны өдөр буюу Ч.Ятэй байгуулсан гэрээ хэрэгжиж дуусгавар болсны дараа нэхэмжлэгчид гэрээний үнэ болох 99,970,000 төгрөгийг буцаан шилжүүлсэн үйлдлийг гэрээнээс татгалзах эрхээ хэрэгжүүлсэн гэж үзэхгүй...” гэж дүгнэсэн.

12. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх дээрх байдлаар хэргийг зөрүүтэй шийдвэрлэжээ. Нэг үл хөдлөх эд хөрөнгийг хоёр этгээдэд худалдан борлуулсан үйл баримтыг хоёр шатны шүүх адил тогтоосон байх боловч анхан шатны шүүх хоёр дахь худалдах-худалдан авах гэрээ буюу “Д” ХХК, Ч.Я нарын хооронд байгуулсан гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзсэн бол давж заалдах шатны шүүх уг хэлцэл нь хүчин төгөлдөр бөгөөд Ч.Я өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан гэж дүгнэсэн. Ийнхүү үйл баримтыг адил тогтоосон боловч хэргийн нөхцөл байдалд өгсөн хууль зүйн дүгнэлт ялгаатай байгаа нь хэргийг өөрөөр шийдвэрлэх үндэслэл болжээ.

Дээрх байдлаар хоёр шатны шүүхийн хууль хэрэглээний ялгаа нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1-д заасан үндэслэлийг бүрдүүлж байх тул хэргийг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцэж, маргааныг эцэслэн шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн.

13. Хэрэгт ач холбогдол бүхий дараах үйл баримтыг хоёр шатны шүүх адил тогтоосон ба зохигч эдгээр үйл баримтын тухайд маргаагүй:

​​​​​​​1. Хариуцагч “Д” ХХК нь 2020.08.24-ний өдөр ОСЗГ-2028 дугаартай гэрээг нэхэмжлэгч Г.Бтай байгуулж, Баянзүрх дүүргийн .... дугаар хороо, Д аппартмент, С блок, ... дугаар байр, ... дугаар давхрын ... тоот, 3 өрөө, 76,9 м.кв талбайтай орон сууцыг 2021 оны 2 дугаар улиралд багтаан ашиглалтад оруулж хүлээлгэн өгөх, захиалагч Г.Б нь орон сууц захиалгын үнэ нийт 99,970,000 төгрөгийг /1м.кв 1,300,000 төгрөг/ төлөхөөр харилцан тохиролцсон. Гэрээний дагуу үнэ төлөх үүргээ нэхэмжлэгч Г.Б бүрэн биелүүлж, “Д” ХХК-д ..... улсын дугаартай WOLKSWAGEN JETTA маркийн автомашиныг 26,000,000 төгрөгт тооцон шилжүүлснээс гадна 2020.08.24-ний өдөр 5,000,000 төгрөг, 2020.08.25-ны өдөр 45,000,000 төгрөг, 2020.10.01-ний өдөр 23,970,000 төгрөгийг тус тус дансаар шилжүүлсэн үйл баримт тогтоогдсон.

​​​​​​​2. Хариуцагч “Д” ХХК гэрээнд заасан хариу үүрэг буюу тодорхой орон сууцыг Г.Бын өмчлөлд шилжүүлэх үүргээ биелүүлээгүй.

​​​​​​​3. Хариуцагч “Д” ХХК нь  хариуцагч Ч.Ятэй 2021.03.19-ний өдрийн Г/2102/1 дугаартай Орон сууц захиалгын гэрээ байгуулж, ... хаягт байрлах ... орон сууцыг Ч.Яийн өмчлөлд шилжүүлэх, Ч.Я орон сууцны үнэ 236,835,000 төгрөгийг төлөх үүргийг тус тус хүлээсэн. Энэ гэрээ биелж, Ч.Янь Баянзүрх дүүргийн ... дугаар хороо, 15 дугаар хороолол /13341/, ... байр ...тоот хаягт байршилтай орон сууцыг эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-220..... дугаарт бүртгүүлэн 2023.03.09-ний өдөр өмчлөх эрх үүссэн байна.

​​​​​​​4. Нэхэмжлэгч Г.Б, хариуцагч “Д” ХХК-ийн хооронд 2020.08.24-ний өдрийн байгуулсан №ОСЗГ-2028 дугаартай Орон сууцны захиалгын гэрээнд заасан орон сууц болон хариуцагч Ч.Я, хариуцагч “Д” ХХК нарын хооронд 2021.03.19-ний өдөр байгуулсан Г/2102/1 дугаартай Орон сууц захиалгын гэрээнд заасан орон сууц нь нэг үл хөдлөх эд хөрөнгө болох нь тогтоогдсон. Уг орон сууц нь одоо Баянзүрх дүүргийн ... дугаар хороо, 15 дугаар хороолол /13341/, ... байр .... тоот хаягт байрлах эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-220....... дугаарт бүртгэлтэй үл хөдлөх эд хөрөнгө байна.

​​​​​​​5. Хариуцагч “Д” ХХК нь 2023.06.27-ны өдөр нэхэмжлэгч Г.Бын Хаан банк дахь 54........  дугаарын дансанд ОСЗГ-2028 дугаартай гэрээний төлбөр болох 99,970,000 төгрөгийг буцаан шилжүүлсэн.

14. Хоёр шатны шүүх дээр дурдсан 2020.08.24-ний өдрийн ОСЗГ-2028 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ” болон 2021.03.19-ний өдрийн Г/2102/1 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ”-г Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан худалдах-худалдан авах гэрээ гэж дүгнэсэн нь үндэслэлтэй. Нийтийн орон сууцны зориулалттай барилга барих харилцаа нь томоохон төслийн чанартай, олон этгээд оролцсон цогц үйл ажиллагаа байдаг. Энэ харилцаанд сууцны барилгыг хариуцан бариулж буй захиалагч буюу төсөл хэрэгжүүлэгч, барилгын ажлыг хариуцах ажил гүйцэтгэгч, барилгаас дангаар өмчлөлийн сууцыг сонгон өмчлөх зорилго бүхий иргэн, хуулийн этгээд оролцоно. Ийм төрлийн төсөл хэрэгжүүлэх ажиллагаа нь эрх зүйн хэвтээ ба босоо түвшний аль аль харилцааг өөртөө агуулна. Тодруулбал, нийтийн зориулалттай сууцны хотхон, эсхүл орон сууцны болон албан газар, үйлчилгээний зориулалттай барилга барих явцад олон төрлийн тусгай зөвшөөрлийн шаардлага хангах, төрийн хяналт дор хэрэгжих, нийтийн эрх зүйн шинжтэй босоо түвшний харилцаа үүсэхээс гадна тус барилгаас сууц, эсхүл талбай худалдан авах зорилго бүхий этгээд, төсөл хэрэгжүүлэгч хоёрын хооронд хариу төлбөртэй, өмчлөх эрх шилжүүлэн авах хэвтээ харилцаа, мөн барилгыг барих ажил гүйцэтгэгч, төсөл хэрэгжүүлэгчийн хооронд барилгын ажил гүйцэтгэхтэй холбоотой хэвтээ түвшний хувийн эрх зүйн харилцаа тус тус үүсдэг онцлогтой.

Нэг талаас сууц сонгон өмчлөхийг зорьсон иргэн, хуулийн этгээд, нөгөө талаас төсөл хэрэгжүүлэгчийн хооронд үүссэн харилцаа нь ирээдүйд бий болох хөрөнгийг өмчлөх зорилго бүхий худалдах-худалдан авах гэрээний шинжийг илүүтэй агуулна. Учир нь төсөл хэрэгжүүлэгч бусадтай ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулан нийтийн эрх зүйн этгээдээс тогтоосон стандарт, мэргэжлийн бусад шаардлагыг хангах замаар барьж бүтээлгэсэн орон сууцаа иргэн, хуулийн этгээдийн өмчлөлд шилжүүлдэг. Барилгыг тодорхой стандарт, шаардлагын дагуу барих тул худалдан авагч гэрээний зүйлийн зураг төсөл, загвар, бүтцийг өөрийн үзэмжээр бүтээлгэх боломж хязгаарлагдмал байдаг. Үүгээрээ хувийн сууц, түүнтэй төстэй хөрөнгийг ажил гүйцэтгэгчээр захиалан бариулах харилцаанаас ялгаатай тул нийтийн зориулалттай орон сууцнаас сууц сонгон авах харилцаа нь ажил гүйцэтгэх гэрээнд хамаарахгүй. Тодруулбал, зарчмын хувьд орон сууцыг ирээдүйд өмчлөгч нь барилга барих явцад барилгын захиалагчийн эрх хэмжээг эдэлдэггүй, ажил гүйцэтгэгчтэй шууд гэрээ байгуулдаггүй, түүний оролцоогүйгээр төсөл хэрэгжүүлэгч, ажил гүйцэтгэгчийн мэдэлд бүтээгдсэн гэрээний зүйлийг бэлэн болмогц өмчлөлдөө шилжүүлэн авах туйлын зорилготой тул төсөл хэрэгжүүлэгч, ирээдүйд өмчлөх эрх бүхий этгээд хоёрын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг худалдах-худалдан авах гэрээ гэж тодорхойлно.  

Иймд эдгээр гэрээг Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан худалдах-худалдан авах гэрээ гэж үзсэн анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн дүгнэлт үндэстэй. Энэ үүднээс нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн гаргасан эрх зүйн харилцааг буруу тодорхойлсон гэх хяналтын гомдлыг хангахгүй.

15. Анхан шатны шүүх дээр дурдсан худалдах-худалдан авах хоёр гэрээнээс Ч.Я болон “Д” ХХК-ийн хооронд 2021.03.19-ний өдөр байгуулсан Г/2102/1 дугаартай Орон сууц захиалгын гэрээг (цаашид “Г/2102/1 дугаартай гэрээ” гэх) Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д заасан хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж үзсэн ба үүний үндэслэлийг гуравдагч этгээдийн эрх үүссэн эд хөрөнгийг бусдад шилжүүлснээр эрхийн доголдолтой эд хөрөнгө нийлүүлсэн гэж тайлбарласан байна. Энэ дүгнэлт алдаатай болсныг давж заалдах шатны шүүхээс зөв залруулжээ.

Тодруулбал, эд хөрөнгийн хувьд аливаа гуравдагч этгээд шаардлага гаргах эрх (хязгаарлагдмал эрх, хөлслөх, түрээс гэх мэт өмчийн ба үүргийн эрхийн дагуу)-тэй байвал уг эд хөрөнгийг эрхийн доголдолтой гэж үзнэ. Маргаан бүхий тохиолдолд хариуцагч Ч.Яд худалдсан орон сууцны хувьд тус орон сууцыг бэлэн болмогц өмчлөлдөө шилжүүлэхийг шаардах бусдын эрх нэгэнт үүсчихсэн байсан нь Г/2102/1 дугаартай гэрээний зүйл эрхийн доголдолтой болохыг нотлоно. Энэ тухайд анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэстэй. Гэвч энэ эрхийн доголдол нь Г/2102/1 дугаартай гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д заасан хүчин төгөлдөр бус байх гэрээ гэж үзэх үндэслэл болохгүй. Хэдийгээр Иргэний хуулийн 251 дүгээр зүйлд эд хөрөнгийн биет байдлын доголдлын талаар, 252 дугаар зүйлд эрхийн доголдлын талаар тус тус зохицуулсан боловч мөн хуулийн 254 дүгээр зүйлд гагцхүү биет байдлын доголдлын үр дагаврыг арилгахад чиглэсэн зохицуулалтыг бий болгож, эрхийн доголдлын үр дагаврыг орхигдуулсан гэж үзэхээр байна.

Гэвч зарчмын хувьд биет байдлын болон эрхийн доголдолтой эд хөрөнгө худалдаж авсан нь энэхүү доголдолтой холбоотой хохирлыг арилгуулах, эсхүл гэрээг цуцлах, гэрээнээс татгалзах гэх мэт үр дагаврыг бий болгох бөгөөд харин гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэх үндэслэл болохгүй нь илэрхий юм. Түүнчлэн доголдлын улмаас гэрээг цуцлах, татгалзах, эсхүл хохирол гаргуулах шаардлагыг гагцхүү доголдолтой эд хөрөнгө шилжүүлэн авсан худалдах-худалдан авах гэрээний худалдан авагч гаргах бөгөөд энэ үндэслэлээр шаардлага гаргах эрх гэрээнд оролцоогүй гуравдагч этгээдэд үүсэхгүй гэж тайлбарлах нь гэрээг тайлбарлах харьцангуй харилцааны зарчимд нийцэх юм.

Иймд доголдлын улмаас хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус гэж үзсэн анхан шатны шүүхийн алдааг залруулсан давж заалдах шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй бөгөөд Ч.Я, “Д” ХХК нарын хооронд байгуулсан Г/2102/1 дугаартай гэрээ эрхийн доголдолтой боловч хүчин төгөлдөр байна.

16. Дээр дурдсанаас үзвэл нэг үл хөдлөх эд хөрөнгийг хоёр өөр этгээдийн өмчлөлд шилжүүлэх талаар тус бүр хүчин төгөлдөр хоёр хэлцэл байгуулагдсан үйл баримт тогтоогдож байна. Эдгээр хоёр хэлцэл нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан худалдах-худалдан авах гэрээ буюу өмчлөх эрх шилжүүлэх шалтгаан болсон үүргийн хэлцлүүд гэж үзэх үндэстэй. Харин хоёр хүчин төгөлдөр үүргийн хэлцлийн үндсэн дээр эд хөрөнгө хоёр этгээдийн дангаар өмчлөлд нэгэн зэрэг шилжих бодит боломжгүй, бодит байдалд аль нэг үүргийн хэлцлийн дүнд өмч шилжих үр дагавар үүснэ. Энэ ч үүднээс дээрх хоёр үүргийн хэлцлээс сүүлд байгуулагдсан хэлцэл буюу Г/2102/1 дугаартай орон сууц захиалгын гэрээнд үндэслэсэн өмчийн хэлцэл хийгдэж, үл хөдлөх эд хөрөнгө Ч.Яийн өмчлөлд шилжжээ. Харин он цагийн хувьд эхний хэлцэл болох 2020.08.24-ний өдрийн ОСЗГ-2028 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээ” (цаашид “ОСЗГ-2028 дугаартай гэрээ” гэх)-нд суурилсан өмчийн хэлцэл хийгдээгүй байна. Өөрөөр хэлбэл энэ гэрээнд суурилж өмч шилжих үйлдэл хийгдсэнгүй. Энэ хэлцэл гагцхүү үүргийн хэлцлийнхээ хувьд хүчин төгөлдөр оршиж байна.

Хүчин төгөлдөр хоёр үүргийн хэлцлээр эд хөрөнгийн өмчлөх эрх бусдад шилжиж, аль нэг тал нь нөгөөгөөсөө цаг хугацааны хувьд урьтаж өмчлөх эрхийг шилжүүлэн авсан бол олж авсан өмчлөх эрх нь хүчинтэй эсэхийг тогтооход ийнхүү өмчлөх эрх шилжсэн үйл явц шударга өрнөсөн эсэх нь шийдвэрлэх ач холбогдолтой. Энэ талаар Иргэний хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д “Эд хөрөнгө шилжүүлж байгаа этгээд нь өмчлөгч биш болохыг өмчлөх эрх олж авч байгаа этгээд мэдээгүй бөгөөд мэдэх боломжгүй байсан бол түүнийг өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан гэж тооцно. Харин эрхээ шилжүүлж байгаа этгээд өмчлөгч биш болохыг тухайн үед мэдэж байсан буюу мэдэх ёстой буюу мэдэх боломжтой байсан бол өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан гэж үзэхгүй.” гэж заасан. 

17.Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгч Г.Б барилгаас сууц захиалах замаар өмчлөх эрх ирээдүйд олж авах эрхээ хамгаалж эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд урьдчилсан тэмдэглэл хийлгээгүй тул хариуцагч “Д” ХХК-тай худалдах-худалдан авах гэрээ хожим байгуулсан Ч.Я нь Г.Бын шаардах эрхийн талаар мэдээгүй, мэдэх боломжгүй байсан гэж үзэн Ч.Я өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан гэж дүгнэсэн байна.  Давж заалдах шатны шүүхийн тус дүгнэлтийг онолын хувьд буруутгах боломжгүй.

Нэхэмжлэгч Г.Б ОСЗГ-2028 дугаартай “Орон сууц захиалгын гэрээг “Д” ХХК-тай 2020.08.24-ний өдөр байгуулсан. Хариуцагч Ч.ЯГ/2102/1 дугаартай орон сууц захиалгын гэрээг “Д” ХХК-тай 2021.03.19-ний өдөр байгуулж, өмчлөх эрхийг 2023.03.09-ний өдөр олж авсан байна. Гэтэл эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн байгууллага буюу бүртгэлийн үйл ажиллагааг эрхлэх чиг үүрэг бүхий нийтийн эрх зүйн этгээд болох төрийн байгууллага баригдаж дуусаагүй орон сууцны барилгаас сонгогдсон сууцанд захиалга өгч, төлбөрийг төлснөөр ирээдүйд өмчлөх эрх олж авах эрхээ хамгаалах зорилгоор урьдчилсан тэмдэглэл хийлгэхээр иргэд, хуулийн этгээдээс хүсэлт гаргасныг бодитой хэрэгжүүлэх механизмыг энэ хугацаанд бүрдүүлээгүй байсан нь нийтэд илэрхий үйл баримт мөн. Өөрөөр хэлбэл, иргэд ийнхүү эрхээ хамгаалуулах зорилгоор урьдчилсан тэмдэглэл хийлгэхээр эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд хандсан ч тус байгууллага энэ үйлчилгээг үзүүлдэггүй нөхцөл байдал бодитой үйл баримт мөн. Иймд төрийн эрх бүхий байгууллага хуульд заасан чиг үүргээ биелүүлээгүй, иргэдэд хүргэх ёстой үйлчилгээгээ үзүүлээгүй, үндсэн чиг үүргээ биелүүлээгүй явдалд орон сууцны захиалга өгсөн этгээдийг буруутгах нь шударга бус.

Энэ үүднээс авч үзвэл бусад этгээдийн эрх үүссэн эсэхийг мэдэх боломжгүй байсан иргэн Ч.Я, өөрийн эрхээ хамгаалуулж, урьдчилсан тэмдэглэл хийлгэх боломжгүй байсан Г.Б нарын аль алиныг нэг үл хөдлөх эд хөрөнгийн талаар хоёр хэлцэл байгуулагдсан үйл явдалд гэм буруутай хэмээн үзэх боломжгүй. Харин нэг үл хөдлөх эд хөрөнгийг хоёр этгээдэд худалдаж, хохирол учруулсан нөхцөл байдалд хариуцагч “Д” ХХК гэм буруутай тул маргаан бүхий орон сууцны хувьд өмчлөх эрх олж авах боломжоо алдсан этгээдэд учирсан хохирлыг нь арилгах замаар зөрчигдсөн эрхийг сэргээх ёстой.

  Дээр дурдсанчлан хэн нэгнээс нь үл хамаарах шалтгаанаар нэг эд хөрөнгийг олж авах эрх хоёр этгээдэд адил үүссэн явдалд хэн алиныг нь шударга бус итгэл үнэмшилтэй гэж буруутгах үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул хүчин төгөлдөр үүргийн хэлцэлд суурилан өмчийн хэлцлийг түрүүлж байгуулсан этгээдийн эрх ашгийг хамгаалах нь Иргэний хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсэгт нийцэх юм. Ингэснээр өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан этгээдийн эрхийг хамгаалж, хэлцлийн болон эрх зүйн харилцааны тогтвортой байдлыг хамгаалах зорилготой “өмчлөх эрхийг шударгаар олж авах тухай” эдийн баялгийн эрх зүйн үзэл баримтлалд нийцнэ.  Энэ үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн Иргэний хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсгийг тайлбарласан хууль хэрэглээ зөв болжээ.

18. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ба өмгөөлөгч нар хариуцагч Ч.Я өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан гэж үзэхгүй, учир нь нэхэмжлэгч Г.Бад 2021 оны 09 дүгээр сард гэрээний үнэд өөрчлөлт оруулах мэдэгдэл явуулж байснаас үзвэл Ч.Я нь маргаан бүхий орон сууцны тухайд өөр захиалгын гэрээ байгааг мэдэж байсан гэж үзнэ, энэ нөхцөл байдлыг давж заалдах шатны шүүх дүгнээгүй, анхаараагүй гэж хяналтын гомдолдоо дурджээ. Хариуцагч “Д” ХХК-аас 2021 оны 09 дүгээр сард гэрээний үнэд өөрчлөлт оруулах мэдэгдлийг Г.Бад явуулж байсан үйл баримтыг зохигч маргаагүй боловч энэ үйл баримт нь Ч.Я түүнийг орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээ байгуулахаас өмнө гэрээний зүйлийн тухайд өөр этгээдийн эрх үүсчихсэн байсныг таамаглан мэдэх боломжтой байсан гэж дүгнэх үндэслэл болохгүй. Учир нь уг мэдэгдлийг хариуцагч “Д” ХХК-аас Г.Бад илгээсэн бөгөөд энэ нь Ч.Яийн хүсэл зоригтой хамааралтай хийгдсэн үйлдэл гэж үзэх баримт хэрэгт авагдаагүй байна.

Иймд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч нарын гаргасан энэ талаарх гомдлыг хангах үндэслэл тогтоогдсонгүй.

19. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ба өмгөөлөгч нар хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо Ч.Я өөрийн байгуулсан худалдах-худалдан авах гэрээний үнээ хэрхэн төлсөн талаарх баримт хэрэгт авагдаагүй, энэ нь тодорхойгүй байгаа нь Ч.Яийн хувьд өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан гэж тайлбарлахад эргэлзээ төрүүлж байгааг давж заалдах шатны шүүх анхаараагүй гэх агуулгыг тусгажээ.

Хэрэгт авагдсан баримтаас үзвэл Ч.Я нь “Д” ХХК-ийн хэрэгжүүлж байгаа “Д апартмент” хотхоныг бүтээн байгуулах төсөлд зориулан өөрийн эзэмшил, өмчлөлд байсан газрыг чөлөөлж шилжүүлсэн этгээдийн нэг болох нь түүнтэй байгуулсан газрын эрх шилжүүлэх гэрээ, газарт байрлаж байсан хувийн сууцыг худалдах гэрээ, хариу төлбөрт нь орон сууц хүлээн авах, үнийн зөрүүг мөнгөн хөрөнгөөр тооцохоор тохиролцож байснаас тогтоогдож байна. Тэрээр хотхон барихад зориулж өөрийн газрыг чөлөөлөн арилжаалсан нөхцөл байдал хэргийн баримтаар тогтоогдож байх тул орон сууцны үнийг төлөөгүй гэх нэхэмжлэгч талын гомдол үндэслэлгүй.

20. Дээрх байдлаар давж заалдах шатны шүүх Иргэний хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасан урьдчилсан нөхцөл хангагдсан гэж үзэн хариуцагч Ч.Я өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан байх тул түүнд холбогдуулан гаргасан хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох, орон сууцыг нэхэмжлэгчийн эзэмшил, өмчлөлд шилжүүлэхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон нь үндэслэлтэй байна. Түүнчлэн энэ үндэслэлээр орон сууцыг нэхэмжлэгчийн өмчлөлд шилжүүлэхтэй холбоотой баримт бичгийг гаргахыг хариуцагч “Д” ХХК-д даалгуулах шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосныг буруутгах боломжгүй.

Гэвч ийнхүү нэхэмжлэгч Г.Бын хариуцагч нарт холбогдуулан гаргасан маргаан бүхий орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох, шаардлагатай баримтыг гаргуулах нэхэмжлэлийг тус тус хэрэгсэхгүй болгосон нь нэг эд хөрөнгийг хоёр этгээдэд худалдсан гэм буруутай этгээд болох “Д” ХХК-аас учирсан хохирлоо гаргуулахаар шаардахад саад болохгүйг дурдах нь зүйтэй.  

21. Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгохдоо хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн алдаа гаргасныг залруулах үндэслэл тогтоогдов.

Магадлалд “…хэд хэдэн этгээдэд нэг эд хөрөнгийг худалдсан байгаа тохиолдолд тухайн хөрөнгийг түрүүлж эзэмшилдээ авсан этгээд давуу эрхтэй талаар Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсэгт зохицуулсан тул худалдан авагч нарын хэн нь давуу эрхтэй болохыг тогтоох учиртай. …” гэж дүгнэсэн нь энэ хэргийн хувьд хамааралгүй хуулийн зохицуулалт тул үндэслэлгүй болжээ. Тодруулбал, Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсэг нь эзэмшилд суурилсан давуу эрхийн харилцааг зохицуулсан заалт бөгөөд эзэмшлийг түрүүлж олж авсан этгээдийн хувьд тухайн эд зүйлийг өмчлөх давуу эрхтэйг илтгэх үр дагавартай зохицуулалт юм.

   Эдийн баялгийн эрх зүйн үүднээс эд хөрөнгийг хөдлөх ба үл хөдлөх эд хөрөнгө гэж ангилсан нь тэдгээрийн гүйлгээнд орох уян хатан шинжийг анхаарсан онцлогтой бөгөөд өмчийн эрх зүй дэх эзэмшлийн чиг үүрэг энэ хоёр төрлийн эд хөрөнгийн хувьд өөр өөрөөр үйлчилдэг. Хөдлөх эд хөрөнгийг эзэмшиж буй байдал нь тухайн эд хөрөнгийн өмчлөгч гэх агуулгыг гадаад харилцаанд илэрхийлдэг бол үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчийг эзэмшилд суурилан тодорхойлох нь өрөөсгөл болно. Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсгээр эзэмшилд суурилан өмчлөх эрхтэй этгээдийг тодорхойлсон нь тухайн хөрөнгийг эзэмшиж байх хугацаандаа гуравдагч этгээдтэй эзэмшлийн давуу байдлаа ашиглан хэлцэл хийчихсэн байх магадлалыг тооцож эрх зүйн харилцааны тогтвортой байдлыг хадгалах зорилготой. Иймд үл хөдлөх эд хөрөнгийн тухайд эзэмшил энэ чиг үүргийг хэрэгжүүлдэггүй, дан ганц бусдын эзэмшилд байгаа байдалд суурилан үл хөдлөх эд хөрөнгийн талаар хэлцэл хийх нь гоомой бөгөөд хэт хөнгөмсөг хандсан шийдэл болох тул энэ зохицуулалт үл хөдлөх эд хөрөнгийн харилцаанд шууд үйлчлэхгүй. Учир нь үл хөдлөх эд хөрөнгө, түүнтэй холбоотой эрхийн хөдөлгөөн эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд тулгуурлах ба үүний тулд энэ төрлийн бүртгэл үйлчлэх тул Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсэг үл хөдлөх эд хөрөнгийг олж авах давуу эрхэд үйлчлэхгүй.

Гэвч зарим тохиолдолд анхдагч бүртгэл огт хийгдээгүй буюу тодруулбал, тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийн талаарх мэдээлэл угаас эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлд үгүй байх тохиолдол бий. Энэ тохиолдолд Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсгийг баримтлан эзэмшлийн чиг үүргийг ашиглан өмчлөх эрх олж авах давуу эрхийг тодорхойлж болохыг үгүйсгэхгүй. Түүнчлэн цөөн тохиолдолд хаягжилтын алдаа, бүртгэгчийн хайхрамжгүй байдлаас шалтгаалан нэг эд хөрөнгийн тухайд хоёр хувийн хэрэг бүртгэлийн санд үүсэх тохиолдол практикт гарч байна. Эдгээр тохиолдолд Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсэг үл хөдлөх эд хөрөнгийн хувьд ач холбогдолтой байж болох юм. Үүнээс бусад тохиолдолд үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрх, түүнийг хязгаарласан бусад эрхийн талаарх мэдээлэл эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд туссан байх учиртай тул Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1-д заасан эзэмшлээр тодорхойлогдох давуу эрх үйлчлэхгүй, харин Иргэний хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.3, 110 дугаар зүйлийн 110.1-д заасны дагуу өмчийн хэлцэл хийгдсэн эсэх нь хамаатай.

   Иймд нэгэнт үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрх шударгаар үүссэн эсэх асуудлыг тогтоохоор Иргэний хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсгийг хэрэглэсэн атлаа хэрэгт хамааралгүй, шаардлагагүй зохицуулалт болох 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсгийг дүгнэсэн давж заалдах шатны шүүх хууль хэрэглээ алдаатай болжээ.   

22. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгчийн хариуцагч “Д” ХХК-д холбогдуулан гаргасан алданги 5,628,419 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг өөр өөрөөр шийдвэрлэсэн байна. Анхан шатны шүүх гэрээний үүргээ зөрчсөн үндэслэлээр хариуцагчаас гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгон шийдвэрлэсэн бол давж заалдах шатны шүүх алдангийн талаарх гэрээний заалт ойлгомжгүй гэх үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгожээ. Анхан шатны шүүхийн алданги гаргуулсан үндэслэл, шийдэл зөв гэж үзнэ.

Талуудын байгуулсан 2020.08.24-ний өдрийн ОСЗГ-2028 дугаартай гэрээний 5.1.9-д “Орон сууцыг товлосон хугацаанаас 60 хоногоос илүү хугацаагаар хойшилсон тохиолдолд хэтэрсэн хоног тутамд төлсөн үнийн дүнгийн 0.01 хувийн алданги тооцож, захиалагч талд олгоно.” гэж заасан нь ирээдүйд ашиглалтад оруулах, гүйцэтгэлийн хувь, түүнд тохирсон үнэлгээг шууд тогтооход бэрхтэй гэрээний зүйлийн онцлогтой холбогдуулж, худалдан авагч талаас төлсөн төлбөрийн хэмжээнээс хувь тооцох замаар алдангийн тохироог хийсэн, Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.1, 232.6-д нийцсэн нөхцөл гэж үзнэ.

Иймд алдангийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдэл үндэслэлтэй болсон.

23. Тус хэргийг шийдвэрлэхэд шууд бус хамааралтай ч энэ төрлийн маргаан олширч, орон сууц захиалагчдын эрх ашиг, гэм буруугүй бусад этгээдийн эрх ашигтай зөрчилдөх, орон сууцны хотхон барих зориулалтаар дуусаагүй барилгыг бүхэлд нь барьцаалж их хэмжээний зээл олгож буй банк, санхүүгийн байгууллагын ипотекийн эрхтэй давхцах, зөрчилдөх нь нэн түгээмэл болж, эрх зүйн субьектын шударга итгэл үнэмшил хөндөгдөх болсонд барилга, банк санхүү, үл хөдлөх эд хөрөнгийн эрх зүйн зохицуулалтын дутмаг байдал илтэд нөлөөлж байгааг дурдах нь зүйтэй байна.

Тус хэргийн хувьд барилгын төсөл хөтөлбөр хэрэгжиж эхлэхэд төрийн эрх бүхий байгууллагаас олгосон хаягийн мэдээлэл барилга баригдаж дуусах шатанд буюу улсын комисс хүлээж авах үед өөрчлөгдөх, төрийн эрх бүхий байгууллага баригдаж буй барилгын тухайд урьдчилсан тэмдэглэлийг хэрхэн хөтлөх, бүртгэх эрх зүйн хангалттай зохицуулалтгүй, баригдаж дуусаагүй барилгыг барьцаалах үед сууцны захиалга өгсөн иргэдийн эрхийг барилгын зураг төсөлтэй тогтвортой уялдуулах механизм байхгүй байгааг төсөл хэрэгжүүлэгч компани шударга бусаар ашиглаж ирээдүйд үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдан авахаар захиалга өгсөн иргэдийн эрх ашгийг (энэ хэргийн хувьд нэхэмжлэгч Г.Бын) ноцтой зөрчих нөхцлийг бүрдүүлсэн байна.

Зүй нь орон сууцны хотхон барихаар төсөл хэрэгжиж эхлэх үед тухайн хотхоны хаяг, баригдах барилга, түүний доторх сууцны тоо, хэмжээ, барилгын зураг төсөл хөдөлбөргүй тодорхой болсон байх учиртай бөгөөд ингэснээр уг зураг төсөлд үндэслэсэн сууц тус бүрийн хувийн хэрэг эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлд урьдчилсан байдлаар бий болсон байх ёстой. Ингэснээр тус сууцыг сонгон захиалга өгсөн иргэн, хуулийн этгээдийн ирээдүйд өмчлөх эрх, холбогдох бусад мэдээлэл нь тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгө дээр үүсэж болох дараа дараагийн өмчийн эрх (ипотек, тус сууцыг худалдан авах сонирхолтой бусад этгээдийн ашиг сонирхол г.м)-ийн эзэнд тодорхой болж, эрхийн давхцал, зөрчил, өрсөлдөөн үүсэхгүй байх үндсэн нөхцөл бүрдэх юм.

Тус хэргийн хувьд барилгын хаягжилтыг барилга баригдах үеийн байдлаас хожим дахин өөрчилсөн нь гэрээний зүйлийн нэг бүрийн шинжийг алдагдуулж, төсөл хэрэгжүүлэгч байгууллагын хайхрамжгүй байдалтай уялдан бусдын эрхийг зөрчих үндэслэл болсон гэж үзэхээр байна.

24. Дээр дурдсан үндэслэлүүдээр нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын гомдлын зарим хэсгийг хангаж, хариуцагч “Д” ХХК-аас алданги 5,268,419 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг хангаж, бусад шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй байх тул анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд зохих өөрчлөлтийг оруулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2.-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2025 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 210/МА2025/00182 дугаар магадлалын тогтоох хэсгийн 1 дэх заалт, Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн 101/ШШ2024/04518 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг

“Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232 дугаар зүйлийн 232.1, 232.6-д заасныг баримтлан хариуцагч “Д” ХХК-аас 5,268,419 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Г.Бад олгон, Иргэний хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгч Г.Бын хариуцагч “Д” ХХК, хариуцагч Ч.Я нарт холбогдуулан гаргасан “Орон сууц захиалгын гэрээ”-ний дагуу Баянзүрх дүүрэг, ... дугаар хороо, Д апартмент С блок, ... дугаар .... тоот орон сууцны өмчлөх эрхийн гэрчилгээг нэхэмжлэгчийн нэр дээр олгоход шаардлагатай баримт бичгийг гаргуулах, 2021.03.19-ний өдрийн №2102/1 тоот “Орон сууц захиалгын гэрээ” хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-220...... дугаартай орон сууцны эзэмшил, өмчлөлийг шилжүүлэхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгосугай.” гэж, шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 2 дахь заалтыг

 “Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-т заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1,645,545 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч “Д” ХХК-аас 99,245 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Г.Бад олгосугай.” гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэр, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4 дэх заалтыг баримтлан нэхэмжлэгч Г.Б нь хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид 2025.02.26-ны өдөр төлсөн 1,645,600 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 58 дугаар зүйлийн 58.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Жийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1,645,600 төгрөгийг улсын орлогоос буцаан гаргуулсугай.

 

 

                    ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                            Г.АЛТАНЧИМЭГ

                     ШҮҮГЧИД                                                 Н.БАТЗОРИГ

                                                                                      Н.БАЯРМАА

                                                                                      П.ЗОЛЗАЯА

                                                                                             Х.ЭРДЭНЭСУВД