МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хөвсгөл аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Т.Хүрэлбаатар даргалж, Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Баяржаргал, Улсын яллагч Э.Гэрэлтуяа, Хохирогч Б.Д , Хохирогч Г.Л , Хохирогч Г.Л ын өмгөөлөгч Д.Уртбаяр, Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Ганчимэг, Шүүгдэгч Э.Б нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Хөвсгөл аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Э-ийн Б д холбогдох эрүүгийн 2338002180011 дугаартай хэргийг 2024 оны 02 дугаар сарын 16-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: Монгол Улсын иргэн, Х овогт Э-ийн Б , 2000 оны 02 дугаар сарын 19-ний өдөр Хөвсгөл аймгийн ***********  суманд төрсөн, 24 настай, эрэгтэй, тусгай дунд боловсролтой, сан техникийн мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 2, эхийн хамт Хөвсгөл аймгийн ********** оршин суух, ял шийтгэлгүй, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, хэрэг хариуцах чадвартай регистрийн **************  дугаартай.

Холбогдсон хэргийн талаар: Шүүгдэгч Э.Б нь согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 14 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байх засмал зам дээр 2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө Тоёота Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ...согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж, Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчин явсан Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь: Шүүгдэгч Э.Б нь согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 14 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байх засмал зам дээр 2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө Тоёота Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ...согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж, Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчин явсан Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогдуулан Хөвсгөл аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж эрүүгийн 2338002180011 дугаартай хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. Шүүхийн хэлэлцүүлгээр яллах, цагаатгах болон бусад нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн судлав. Үүнд: Гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл (хх-ийн 16-р хуудас), Хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт (хх-ийн 19- 24-р хуудас), Зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тухай эрх бүхий албан тушаалтны тэмдэглэл (хх-ийн 25-26-р хуудас), Шүүгдэгч Э.Б ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “…Би тухайн үед пиво уусан байсан...Хохирогч нараас уучлалт гуйж байна. Үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмшиж байна...Хохирогч Г.Л т 5,500,000 төгрөгийн хохирол төлж барагдуулсан. Хохирогч Б.Д д хохирол төлж барагдуулаагүй. Иргэний нэхэмжлэгчид учруулсан хохирлыг төлж барагдуулсан...Шүүхээс тогтоосон бодит хохирлыг төлж барагдуулна…” гэх мэдүүлэг, Хохирогч Б.Д ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “...2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө би Мөрөн сумын 13 дугаар багт найзын газар шорооны ажил хийж дуусаад 13 дугаар багаас 14 дүгээр баг руу найз Л ыг хүргэж өгөх гээд 14 дүгээр хорооны засмал өгсөөд машинтай явж байхад урдаас нэг машины гэрэл тусаад өөдөөс ирж яваа харагдсан. Тэгсэн тэр машин их хурдтай миний урд талаас урсгал сөрж орж ирээд мөргөсөн. Би хэсэг хугацаанд нүд харанхуйлж ухаан балартсан байсан. Би ухаан орж машинаас бууж Л ын сууж явсан хаалгыг гадна талаас нь онгойлгох гэсэн чинь хаалга нь бараг байхгүй болсон, чихэгдсэн байсан учир Л ыг тэр хаалгатай хэсгээр гаргаж чадаагүй. Буцаж тойрч жолооч талын хаалгаар Л ыг машинаас гаргаж авсан. ...Л  бид хоёр хоёулаа эрүүл байсан. Харин Приус-30 машины жолооч залуу согтуу байсан. ...Тэр машин замбараагүй хурдтай явж байсан. Сөрөг урсгалд миний хажуугаар зөрнө гэж таамаглаж байсан. Тэгсэн миний урд хэсэг рүү урсгал сөрж орж ирээд мөргөсөн...Шүүгдэгч Э.Б бид хоёр нэг ангид суралцаж байсан. Хэрэг гарсан өдөр 5 дахь өдрийн орой байсан. Цагдаа 1 дэх өдөр ирээрэй гэсэн. Би шүүгдэгчийн ээжийг танина. Шүүгдэгчийн ээж болон хүргэн ах нь надтай ирж уулзсан. Миний дүү таньдаг хүн байна, залуу хүмүүс учраас алийг нь тэр гэх билээ дээ. Чи гайгүй учраас гомдолгүй гээд хэлчих гэхээр нь миний найзын хохирлыг барагдуулаарай, гэмт хэрэг гарсан учраас шүүхээр орох байх, тэр үед нь болно гэсэн. Миний найз Г.Л  эмчилгээ хийлгээд 2 хоногийн дараа шүүгдэгчийн ээж рүү ярьж ядаж ирж уулзаад уучлалт гуйгаад өгөөч гэснээр 2023 оны 8 дугаар сард ирж уулзаж байсан. Хохирогч Г.Л  нэлээн олон удаа Улаанбаатар хот руу явсан. Г.Л ынх хэдэн малтай байгаад тэрийгээ зараад дуусгасан. Мөн машиныг нь зарсан. Би хамт амьдардаггүй учраас яг хэдэн төгрөгийн хохирол төлсөн талаар нь мэдэхгүй байна. Гэхдээ миний мэдэхээр 3,000,000 төгрөг өгөөд гомдолгүй гээд мэдүүлэг өгчих гэж хэлсэн гэсэн. Надад нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг, Хохирогч Г.Л ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “...2023 оны 06 дугаар сарын 09-ний өдөр Мөрөн сумын 13 дугаар баг 2-13 тоотод байх хашаанд байсан гэрээ хураачхаад 14 дүгээр багийн 37-11 тоотод очоод байж байхад орой 22 цагийн үед манай найз Д утсаар залгаад “би гэрийн буурь цутгах гэсэн юм, чи хөгшиндөө хамжаад хоёр шуудай шороо машин дээр ачилцаад өгөөч” гэхэд “би гэртээ байна” гэж хэлэхэд удалгүй Д манайд ирж бид хоёр Д тай хамт явж шинэ 13 дугаар багийн ар талаас хоёр тэвш шороо ачиж гэрт буулгалцаж өгсөн. Тэгээд бид хоёр шороо ачих ажлаа дуусаад намайг хүргэж өгөхөөр манайх руу явах зам болох 14 дүгээр багийн засмал өгсөөд явж байхад миний бүүр залхуу хүрсэн байдалтай сууж явахад урдаас машины гэрэл манас гэж орж ирсэн. Тэгээд тас гэж дугарсан чимээ сонсоод би юу болсон талаар мэдэхгүй байгаа юм, нэг мэдсэн эмнэлэгт ухаан орсон. ...Хэрэг гарсан өдөр 5 дахь өдөр байсан учраас 1 дэх өдөр томограпп-д үзүүлэхэд хугарал гарч ирснээр 2 сарын хугацаанд хэвтрийн дэглэм барих шаардлагатай гээд эмчилгээ хийлгэж байгаад 2023 оны 8 дугаар сард Улаанбаатар хот руу явж үзүүлэхэд нурууны ахар сүүлний дээд талын үе бага зэрэг гулсалттай байгаа учраас 2 сарын хугацаанд хэвтэхгүй, нэмж 6 сарын хугацаанд хэвтрийн дэглэм барих шаардлагатай байна гэсэн. Тухайн үед Улаанбаатар хот руу эмчилгээнд явахаар болж шүүгдэгчтэй уулзахад 3,000,000 төгрөг өгсөн. Манай аав, ээж хоёр хөдөө мал малладаг учраас мал зарж, тэтгэврийн зээл авч намайг Улаанбаатар хот руу эмчилгээнд явуулсан. Улаанбаатар хотод байр түрээсэлж, эмчилгээ хийлгэхэд зардал гарсан. Тэгээд 2024 оны 02 дугаар сард Хөвсгөл аймгийн Мөрөн суманд ирээд 2024 оны 03 дугаар сард буцаж Улаанбаатар хот руу яваад шүүх хуралдаанд оролцох гэж өчигдөр ирсэн. Шүүгдэгч надад хохирол гэж 5,200,000 төгрөг, осолд орсны дараа эм, тариа 200,000 гаран төгрөгөөр худалдаж авч өгсөн. Нийт 5,500,000 төгрөгийг хохирол төлж барагдуулсан. Миний бие одоо бүрэн эдгэрээгүй байгаа. Эмч хэлэхдээ жилд 1-2 удаа сувилалд явж байх хэрэгтэй гэсэн. ...Шүүх хуралдаан дээр шүүгдэгчээс 2,000,000 төгрөгийг бэлнээр авч нийт нэхэмжилсэн 15,961,481 төгрөгөөс нийт 7,500,000 төгрөгийг хасаж үлдэх 8,461,481 төгрөгийг нэхэмжилж байна...Цаашид гарах эмчилгээний зардал, ажилгүй байсан хугацааны цалин 20,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээж өгнө үү…” гэх мэдүүлэг, Иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржийн мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “...Би хувиараа вакум цонхны үйлдвэр ажиллуулдаг юм. Тэгээд ажилтан хэрэг болоод ажилтан авах талаар зар тавиад зарын дагуу осол хэрэг гарахаас өмнө 10 хоногийн өмнө Б.Д гэж залуу ирж манайд ажилд орсон юм. Тэгж л танилцаж байсан хүмүүс байгаа юм. Тэгээд манайд 10 хоногийн хугацаанд ажиллах үедээ Б.Д нь эхнэр 6 дугаар сарын 15-ны үед төрнө, гэрийн хэрэг байгаа гэхээр нь би өөрт байсан гэрээ тус болох үүднээс бариулж оруулахаар болсон байсан юм. Тэгээд осол гардаг өдрийн орой Б.Д нь 13 дугаар хороонд хашаанд надаас авч барих гэрийнхээ буйрны шороог ачиж буулгана гэж ярьж байсан. Би тэр өдөр 21 цагаас ээлжийн ажилтай байсан учир ажилдаа явсан. Тэр хэд манайд ажлаа хийгээд үлдсэн. Тэгсэн Б.Д нь миний эзэшлийн MITSUBISHI L-200 маркийн тээврийн хэрэгслийг бариад 13 дугаар багт барих гэрийнхээ буйрны шороог ачиж буулгаж дуусгачихаад найзыгаа хүргэж өгөхөөр явж байгаад 14 дүгээр багт осолд орсон байсан. Би осол болсон талаар маргааш өдөр мэдсэн...Энэ машин нь миний нэр дээр бүртгэлтэй миний эзэмшлийн машин байгаа юм...Би анх худалдаж авсан 15,000,000 төгрөгөөрөө үнэлж байна. Нэмэлт тоног хийсэн, хийх юмгүй машин байсан юм. Энэ хавар бүрэн үйлчилгээ хийсэн байсан...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 35-36-р хуудас), Иргэний нэхэмжлэгч Г.Аззаяагийн мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “...Г.Л ын эмчилгээ үйлчилгээ авсан эсэхийг шалгахаар эрүүл мэндийн даатгалын сангаас шүүж үзэхэд нийт 726,000 төгрөгийн эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг авсан байсан. ...эрүүл мэндийн даатгалын сангаас гарсан 726,000 төгрөгийг буруутай хүнээс нь нэхэмжилнэ...” гэх мэдүүлэг (хх-ийн 48-р хуудас), Хөвсгөл аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 336 дугаартай: “ 1. Б.Д ын биед эрүү, баруун шуунд зулгаралт, баруун гарын эрхий хуруунд зөөлөн эдийн гэмтэл, уруулд язрал гэмтэл тогтоогдлоо. 2. Уг гэмтлүүд нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байна. 3. Дээрх гэмтэл нь хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой. 4. Б.Д ын биед үүссэн гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.6-д зааснаар эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй. 5. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар тогтонги алдалтад нөлөөлөхгүй...” гэх дүгнэлт (хх-ийн 61-р хуудас), 1. Хөвсгөл аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 12-ны өдрийн 339 дугаартай: “ Э.Б ын биед тархины дунд бүрдэл, бага тархины хальсанд цус хуралт гэмтэл тогтоогдлоо. Уг гэмтлүүд нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байна. Дээрх гэмтэл нь хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой. Э.Б ын биед үүссэн гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-д зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар тогтонги алдалтад нөлөөлөх эсэх нь эмчилгээ болон эдгэрэлтээс хамаарна...” гэх дүгнэлт (хх-ийн 67-р хуудас), Хөвсгөл аймаг Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн 338 дугаартай: “ 1. Г.Л-  биед ахар сүүлний хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйнд зулгаралт, зүүн шагайнд цус хуралт гэмтэл тогтоогдлоо. 2. Уг гэмтэл нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байна. 3. Дээрх гэмтэл нь хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой. 4. Г.Л-  биед үүссэн ахар сүүлний хугарал гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-д зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр, бусад гэмтлүүд нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.6-д зааснаар эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй. 5. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар тогтонги алдалтад нөлөөлөхгүй...” гэх дүгнэлт (хх-ийн 54-р хуудас), Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 958 дугаартай: “ 1. Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт гэмтэл тогтоогдлоо. 2. Шинжээч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн 338 дугаартай дүгнэлтийн 2, 3, 4, 5 дугаар хэсэг үндэслэлтэй байна. 1 дүгээр хэсэгт Г.Л ын биед учирсан ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарлыг ахар сүүлний хугарал гэж бичсэн байна. 3. 2023 оны 08 дугаар сарын 14-ний өдрийн аарцаг түнхний үений КТГ-ийн оношилгоогоор гэмтлийн гаралтай шинэ өөрчлөлт тогтоогдсонгүй” гэх дүгнэлт (хх-ийн 76-79-р хуудас), Дамно ХХК-ний шинжээч Ц.Түвшинцэнгэлийн 2023 оны 09 дүгээр сарын 20- ны өдрийн ХӨ23-40 дугаартай “...MITSUBISHI L200 маркийн 57-58 ХӨҮ автомашины 2023 оны 07 дугаар сарын зах зээлийн үнэлгээ нийт 14,615,000 төгрөгөөр үнэлэгдэв” гэх дүгнэлт (хх-ийн 96-100-р хуудас), Техникийн шинжээч И.Базаррагчаа, Н.Мөнхзул, Г.Удвал нарын 2023 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн 07/04 дугаартай “...Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч Э.Б нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ... согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөн гэж үзэж байна. Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч Б.Д нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ...тухайн ангиллын тээврийн хэрэгслийг жолоодох эрхгүй... үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно” гэснийг зөрчсөн гэж үзэж байна. Дээрх замын тээврийн осолд замын байгууламж, замын тэмдэг, тэмдэглэгээ болон бусад нөхцөл байдал нөлөөлөөгүй байна. Приус-30 маркийн автомашины хурдыг тогтоох боломжгүй байна. Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч Э.Б нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” болон 11.3 дугаар заалтуудыг тус тус зөрчсөн нь зам тээврийн ослын шалтгаан болсон байна...” гэх дүгнэлт (хх-ийн 105-106-р хуудас), Шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоосон: гэрлэсний бүртгэлийн лавлагаа (хх-ийн 116-р хуудас), иргэний үнэмлэхийн лавлагаа (хх-ийн 117-р хуудас), иргэний оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа (хх-ийн 118-р хуудас), жолоочийн лавлагаа, мэдээлэл (хх-ийн 119-р хуудас), үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчилж байгаа болон шилжүүлсэн тухай лавлагаа (хх-ийн 120-р хуудас), ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас (хх-ийн 121-р хуудас) зэрэг нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Эрүүгийн 2338002180011 дугаар хэрэгт авагдаж шүүхийн хэлэлцүүлгээр шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтуудыг цуглуулах буюу бэхжүүлэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу авсан байх тул хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хамааралтай, ач холбогдолтой, хууль ёсны, хангалттай байна гэж шүүх үнэллээ. Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар: Улсын яллагч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Шүүгдэгч Э.Б нь согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 14 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байх засмал зам дээр 2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө Тоёота Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ... согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж, Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчин явсан Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт, зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн эрх бүхий албан тушаалтны тэмдэглэл, жолоочийн согтууруулах ундаа, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн эсэхийг шалгасан тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт, хохирогч Б.Д , Г.Л  нарын мэдүүлэг, Шүүхийн шинжилгээний хэлтсийн 2023 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдрийн 338 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт, Шүүхийн шинжилгээний хэлтсийн 2023 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 336 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт, Шүүхийн шинжилгээний ерөнхий газрын 2023 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 958 дугаартай дүгнэлт, Даамна ХХК-ийн шинжээчийн дүгнэлт, техникийн шинжээчийн дүгнэлт, иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндорж, Г.Аззаяа нарын мэдүүлэг, яллагдагчийн мэдүүлэг, шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэг зэргээр нотлогдон тогтоогдож байх тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1, 2.2-д зааснаар согтуурсан, мансуурсан үедээ болон тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй хүн энэ гэмт хэргийг үйлдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлд 2023 оны 12 дугаар сарын 7-ны өдөр нэмэлт өөрчлөлт орсныг 2024 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс мөрдөж хэрэгжүүлж байгаа ба энэ гэмт хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд, шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байгаа тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1, мөн хуулийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1- д заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1, 2.2-т зааснаар гэм буруутайд тооцох саналтай байна...” гэв. Хохирогч Г.Л ын өмгөөлөгч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Шүүгдэгч Э.Б нь согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 14 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байх засмал зам дээр 2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө Тоёота Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ...согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж, Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчин явсан Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь тогтоогдож байна…” гэв. Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1, 2.2-д зааснаар зүйлчилсэн зүйлчлэл дээр маргахгүй байгаа. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу явагдаж байна…” гэв. Шүүгдэгч Э.Б нь хэргийн үйл баримт, гэм буруу, гэмт хэргийн зүйлчлэлийн талаар маргаагүй байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан хэргийн талаар нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчих, хязгаарлах хэлбэрээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлага, журам зөрчсөн байдал тогтоогдоогүй тул шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд дүгнэлт хийсэн болно. Шүүгдэгч Э.Б нь согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 14 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байх засмал зам дээр 2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө Тоёота Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ...согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж, Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчин явсан Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд шинжлэн судлагдсан шүүгдэгч Э.Б ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн мэдүүлэг, Гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл (хх-ийн 16-р хуудас), Хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт (хх-ийн 19- 24-р хуудас), Зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тухай эрх бүхий албан тушаалтны тэмдэглэл (хх-ийн 25-26-р хуудас), Хохирогч Б.Д ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн мэдүүлэг, Хохирогч Г.Л ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн мэдүүлэг, Иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржийн мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 35-36-р хуудас), Иргэний нэхэмжлэгч Г.Аззаяагийн мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн мэдүүлэг (хх-ийн 48-р хуудас), Хөвсгөл аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 336 дугаартай дүгнэлт (хх-ийн 61-р хуудас), Хөвсгөл аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 12-ны өдрийн 339 дугаартай дүгнэлт (хх-ийн 67 дугаар тал), Хөвсгөл аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч Г.Алтайн 2023 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн 338 дугаартай дүгнэлт (хх-ийн 54 дүгээр хуудас), Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 958 дугаартай дүгнэлт (хх-ийн 76-79-р хуудас), Дамно ХХК-ний шинжээч Ц.Түвшинцэнгэлийн 2023 оны 09 дүгээр сарын 20- ны өдрийн ХӨ23-40 дугаартай дүгнэлт (хх-ийн 96-100-р хуудас), Техникийн шинжээч И.Базаррагчаа, Н.Мөнхзул, Г.Удвал нарын 2023 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн дүгнэлт (хх-ийн 105-106-р хуудас) зэрэг шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн дээрх нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна. Гэмт хэргийн шалтгаант холбоо гэдэг нь гэмт хэргийн бүх шинжийг агуулсан гэмт этгээдийн үйлдэл, эс үйлдэхүй болон тэдгээрийн улмаас учирсан хор уршиг хоёрын хооронд оршдог дотоод зүй тогтол бөгөөд материаллаг бүрэлдэхүүнтэй гэмт хэрэгт заавал байх шинжид хамаардаг. Шүүгдэгч Э.Б нь согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 14 дүгээр багийн нутаг дэвсгэрт байх засмал зам дээр 2023 оны 06 дугаар сарын 09-нөөс 10-нд шилжих шөнө Тоёота Приус-30 маркийн 87-14 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 “а” дугаар заалт буюу “Жолоочид ...согтууруулах ундаа хэрэглэсэн ...үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох ...ыг хориглоно”, 11.3 дугаар заалт буюу “Эсрэг хөдөлгөөнтэй хоёр эгнээгээр зорчдог замд гүйцэж түрүүлэх буюу саадыг тойрон гарахаас бусад тохиолдолд эсрэг урсгал сөрөхийг хориглоно” гэснийг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж, Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчин явсан Г.Л ын биед ууцны 1, 2 дугаар нугалмын хугарал, зүүн чамархайн хуйх, зүүн бугуйд зулгаралт, зүүн шагайд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол учруулсан бөгөөд үйлдэл хохирол шууд шалтгаант холбоотой байна. Шүүгдэгч нь хөдөлгөөний аюулгүй байдал, тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын журмын эсрэг гэмт хэргийг үйлдэхдээ өөрийн үйлдэл, эс үйлдэхүйн нийгмийн аюулын шинж чанарыг ухамсарлаж, түүний улмаас хор уршиг учрах боломжтойг урьдчилан мэдсэн боловч түүнийг гаргахгүй байж чадна гэж тооцон үйлдсэн нь гэм буруугийн болгоомжгүй хэлбэртэй, төгссөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна. Шүүхээс тогтоосон хэргийн нөхцөл байдал /Нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдал/ нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т заасан Автотээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ үйлдсэн гэмт хэргийн шинжийг бүрэн агуулсан ба прокурорын үйлдсэн яллах дүгнэлт нь үндэслэлтэй, хэргийн зүйлчлэл зөв байна гэж шүүх үзлээ. Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан нийгэмд аюултай гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцно” гэж заасны дагуу шүүгдэгч Э.Б ыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т заасан Автотээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ үйлдсэн гэм буруутайд тооцов. Гэмт хэрэг гарахад шүүгдэгчийн анхаарал болгоомжгүй байдал, замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчсөн, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн зэрэг нөхцөл байдал нөлөөлсөн гэж үзлээ. Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хувьд: Шүүгдэгч Э.Б нь хохирогч Г.Л ын эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан байна. Мөн иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржийн эзэмшлийн 13,000,000 төгрөгийн үнэлгээ бүхий Митцубуши Л-200 маркийн 57-58 ХӨҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг мөргөж хохирол учруулсан байна. Хохирогч Г.Л  нь эмчилгээний зардалд 14,611,581 төгрөг, гар утасны үнэ 1,349,900 төгрөг, нийт 15,961,481 төгрөгийн хохирлыг нэхэмжилж байна. Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар: Шүүдэргэн эмийн сангийн 13,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 123-р хуудас), Тунамал эмийн сангийн 269,400 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 124-р хуудас), 2023 оны 8 дугаар сарын 12-ны өдрийн Аba farm Khuvsgul эмийн сангийн 3,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 12-ны өдрийн зам ашигласны төлбөр 1,000 төгрөг, 1,000 төгрөг, 1,000 төгрөгийн Е баримтууд, 2023 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийн Ник ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 91,800 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдрийн гэмтэл авто зогсоолын үнэ 1,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 14-ний өдрийн Мөнгөн гүүр эмнэлгийн 150,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 18-ны өдрийн Бат гэгээ эмийн сангийн 23,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дүгээр сарын 19-ны өдрийнГэмтлын эмнэлгийн авто зогсоол 2-ын төлбөр 500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дүгээр сарын 19-ны өдрийн Гэмтлын эмнэлгийн авто зогсоол 1-ийн төлбөр 500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдрийн Гэмтлын эмнэлгийн авто зогсоол 1-ийн төлбөр 1,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 24-ны өдрийн Орхон пост 2-ын төлбөр 1,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн зам ашигласны төлбөр 1,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Хөвсгөл-3 зам ашигласны төлбөр 1,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Орхон пост-1 зам ашигласны төлбөр 1,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 21-ний өдрийн Гэмтэл авто зогсоол-1 үнэ 2,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 165-р хуудас) 2023 оны 9 дүгээр сарын 21- ний өдрийн Гэмтэл авто зогсоол-1 үнэ 4,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Гэмтэл авто зогсоол-1 үнэ 2,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдрийн Хунст Толгой ХХК-ийн 5,200 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдрийн Нар баясах ХХК эмийн сангийн 45,250 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн Нар баясах ХХК эмийн сангийн 4,300 төгрөгийн Е баримт, Сайн интернэшнл ХХК-ийн 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн №0782114 дугаартай 1,349,900 төгрөгийн нэхэмжлэх (хх-ийн 171-р хуудас), 2023 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 2,900 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдрийн S ойлын 80,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн Нөхөрлөл зам ХХК-ийн 60,800 төгрөгийн Е баримт 2023 оны 6 дугаар сарын 04-ний өдрийн Өргөө фарм эмийн сангийн 26,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдрийн Марал од гариг ХХК эмийн сангийн 1,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн Түгээмэл сайхан эмнэлгийн 150,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 6 дугаар сарын 14-ний өдрийн Шүүдэргэн эмийн сангийн 5,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 17-ны өдрийн 252,250 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 21-ний өдрийн Хунст Толгой ХХК-ийн 88,940 төгрөгийн Е баримт 2023 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн Наран ларж хэлси ХХК эмийн сангийн 6,250 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн Цу-Эрдэнэ эрүүл мэндийн үйлчилгээ 1,201,300 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдрийн Арвижих бүл ХХК эмийн сан 850 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдрийн зам ашигласны төлбөр 1,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдрийн Цу-Эрдэнэ эрүүл мэндийн үйлчилгээ 450,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн Нар баясах ХХК эмийн сан 47,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн Сумади эмнэлгийн үйлчилгээ 360,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 185-р хуудас), 2024 оны 1 дүгээр сарын 26-ны өдрийн Сумади эмнэлгийн үйлчилгээ 282,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 08-ны өдрийн Хайрхан од хийморь эмийн сан 50,800 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 08-ны өдрийн Хайрхан од хийморь эмийн сан 6,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн УБ Сонгдо эмнэлэг 356,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 21- ний өдрийн Долмалин ХХК эмийн сан 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдрийн Сува дэвжид эмийн сан 25,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн АРМОН фарм 85,300 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн Хайрхан од хийморь эмийн сан 2,150 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн Хайрхан од хийморь эмийн сан 2,150 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 04-ний өдрийн Хайрхан од хийморь эмийн сан 25,200 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн МУЭСТ Манба Дацан ХХК 31,950 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 188-р хуудас) 2024 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн Сумади эмнэлэгийн үйлчилгээ 240,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 3 дугаар сарын 21-ний өдрийн Хайрхан од хийморь эмийн сан 7,500 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрийн Минтранс ХХК-ийн нутгийн нийтийн тээврийн зорчих тасалбар 60,800 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 4 дүгээр сарын 7-ны өдрийн Нөхөрлөл Зам ХХК-ийн нутгийн нийтийн тээврийн зорчих тасалбар 60,800 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 28-ны өдрийн Ивээл эмийн сан 17,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 24-ний өдрийн Үлэмж итгэл эмийн сан 27,600 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Тунамал эмийн сан 3,200 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Шүүдэргэн эмийн сан 14,800 төгрөгийн Е баримт зэрэг баримтаар эмчилгээний зардал нийт 4,667,990 төгрөг, гар утасны үнэ 1,349,900 төгрөг, нийт 6,017,890 төгрөгийн хохирол тогтоогдож байна. Харин хохирогч Г.Л ын мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд гаргаж өгсөн дараах: 2023 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 12-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 150,067 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 96,114 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 18-ны өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 14,550 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 19-ний өдрийн СХД гэмтлийн эмнэлгийн авто зогсоол 500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 19- ний өдрийн гэмтлийн эмнэлгийн авто зогсоол-1 500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 23-ны өдрийн Ти Эм ойл шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 134,190 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 22-ны өдрийн Шунхлай трейдинг ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн зам ашигласны төлбөр 1,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 89,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 26-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 03-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 15,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 29-ний өдрийн Хөрс шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 40,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 164-р хуудас), 2023 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 09-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Чес газ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 10,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 19-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 81,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 132,838 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 50,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 165-р хуудас) 2023 оны 9 дүгээр сарын 23-ны өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 134,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн Шунхлай шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 28,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 25,900 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 12,750 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн ПетроСтар ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 85,036 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 12,750 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 12,750 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 123,600 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 29,001 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 54,053 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 31,023 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 51,493 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 31,023 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 29,992 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 40,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 70,019 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 09-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 67,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 12-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 50,039 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 70,008 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 45,100 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 167-р хуудас) Сайн интернэшнл ХХК-ийн №0715151 дугаартай 1,349,900 төгрөгийн нэхэмжлэх (хх-ийн 169-р хуудас), 2022 оны 6 дугаар сарын 03-ны өдрийн Сайн интернэшнл ХХК 1,349,900 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн Чес газ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 15,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 172-р хуудас), 2023 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн Дэлгэр хаан шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 40,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн Ойн бирж шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 50,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 8,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 10,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 10,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдрийн Нөхөрлөл зам ХХК-ийн 59,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 7,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн S ойл шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 80,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 174-р хуудас), 2023 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 25,600 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 102,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 102,800 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 10-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 25,900 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 11-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 6 дугаар сарын 08-ны өдрийн Ойн бирж шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 92,230 төгрөгийн Е баримт, шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 176-р хуудас), 2023 оны 6 дугаар сарын 12-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 10,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 15,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 09-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 13,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 10-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 12-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 12-ны өдрийн өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 09-ний өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 6,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 13-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 13-ны өдрийн Зүүннуур атахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 10,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 6,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 30-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 6,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 7 дугаар сарын 31-ний өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 7,500 төгрөгийн Е баримт, (хх-ийн 178-р хуудас), 2023 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 11,000 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 180-р хуудас), 2023 оны 10 дугаар сарын 11- ний өдрийн МТ шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 3,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 8,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн Монгол Ойл групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 5,180 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 06-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 3,500 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 5,120 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдрийн Зүүннуур ШТС-аас авсан шатахуун 71,920 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 150,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 7,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 6,300 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн Монгол Ойл групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 5,180 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн Шунхлай Трейдинг ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 106,092 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 50,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн Монгол Ойл групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 8,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 8,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдрийн Нэхий трейд ХХКийн 136,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдрийн Зүүннуур ШТС-аас авсан шатахуун 5,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн Үлэмж итгэл эмийн сан 14,600 төгрөгийн Е баримт (хх-ийн 182-р хуудас), 2023 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийн НИК ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 90,250 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 28-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 26,900 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 28-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 28,212 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 60,000 төгрөгийн Е баримт, 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн Шунхлай Трейинг ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 172,990 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 4 дүгээр сарын 07-ны өдрийн Нөхөрлөл зам ХХК-ийн нутгийн нийтийн тээврийн зорчих тасалбар 59,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрийн Теспетролиум шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 20,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 3 дугаар сарын 12-ны өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 30,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 24-ний өдрийн Сод Монгол групп ХХК шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 50,000 төгрөгийн Е баримт, 2024 оны 1 дүгээр сарын 07-ны өдрийн шатахуун түгээх станцаас авсан шатахуун 25,900 төгрөгийн Е баримт, нийт 9,802,791 төгрөгийн хохирлын баримтууд байх боловч хохирогч Г.Л  нь дээрх баримтаар авсан шатахууныг ямар зориулалтаар, ямар тээврийн хэрэгсэлд зарцуулсан талаар хэрэгт баримт авагдаагүй, эмчилгээний зардалд зарцуулсан болох нь хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдохгүй, мөн хавтаст хэргийн 189 дүгээр хуудсанд авагдсан 2023 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 2024 оны 2 дугаар сарын 15-ны өдрийг дуустал 6 сарын хугацаатай нэг сарын 980,000 төгрөгийн төлбөртэй, нийт 5,880,000 төгрөгийг төлөхөөр гэрээ байгуулсан боловч ямар зорилгоор байр түрээслэсэн нь тодорхойгүй, түрээсийн хугацаанд эмчилгээ хийлгэсэн нь тогтоогдохгүй байх тул дээрх баримтуудыг нотлох баримтын хэмжээнд шүүх үнэлээгүй болно. Хохирогч Г.Л  нь шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд шүүгдэгч Э.Б аас 15,961,481 төгрөгийн хохирол болон ажилгүй байсан хугацааны цалин 20,000,000 төгрөг, цаашид гарах эмчилгээний зардлаа нэхэмжилж байх боловч хавтаст хэрэгт авагдсан баримтаар гар утасны үнэ 1,349,900 төгрөг, эмчилгээний зардал 4,667,990 төгрөг, нийт 6,017,890 төгрөгийн хохирол нь тогтоогдсон ба шүүгдэгч нь 6,017,890 төгрөгийн хохирлыг хохирогч Г.Л т төлж барагдуулсан болох нь шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд бэлнээр 2,000,000 төгрөгийг төлсөн, хохирогч Г.Л т 1,500,000 төгрөг, 3,000,000 төгрөгийг тус тус нөхөн төлсөн талаар Хаан банкны 2023 оны 10 дугаар сарын 27, 2023 оны 8 дугаар сарын 07-ны өдрүүдийн мөнгөн шилжүүлгийн баримтууд (хх-ийн 125, 126-р хуудас)-аар тогтоогдож байна. Мөн иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндорж нь шүүгдэгч Э.Б аас нийт 13,000,000 төгрөгийг нэхэмжилсэн ба шүүгдэгч нь 13,000,000 төгрөгийн хохирлыг иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржид төлж барагдуулсан болох нь иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржид төлсөн талаар 2023 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр 3,000,000 төгрөг, 5,000,000 төгрөг 5,000,000 төгрөг, нийт 13,000,000 төгрөгийг шилжүүлсэн Төрийн банкны Мөнгөн шилжүүлгийн баримтууд, иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндорж, шүүгдэгч Э.Б нарын хооронд байгуулагдсан 2023 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн №0757 бүртгэлийн дугаартай эвлэрлийн гэрээ (хх-ийн 141-142-р хуудас), иргэний нэхэмжлэгч Г.Аззаяагийн хохирогч Г.Л т эрүүл мэндийн даатгалын сангаас эмнэлэгт эмчилгээ хийлгэж, үйлчилгээ авсны төлбөр 726,000 төгрөг нэхэмжилсэнийг шүүгдэгч нь төлж барагдуулсан болох нь 2024 оны 4 дүгээр сарын 08-ны өдөр 726,000 төгрөгийг шилжүүлсэн Төрийн банкны Мөнгөн шилжүүлгийн баримт зэргээр тогтоогдсон бөгөөд иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндорж, хохирогч Б.Д нар нь нэхэмжлэх зүйлгүй гэж байх тул шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ. Харин хохирогч Г.Л  нь ажилгүй байсан хугацааны цалин 20,000,000 төгрөг, үлдэх хохирол 9,943,591 төгрөгийн хохирлоо болон цаашид гарах эмчилгээний зардлаа нотлох баримтаа бүрдүүлэн иргэний журмаар шүүгдэгч Э.Б аас нэхэмжлэх эрхтэй болохыг дурдах нь зүйтэй байна. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар: Улсын яллагч эрүүгийн хариуцлагын талаарх дүгнэлтдээ: “...Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1-д тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, мөн хуулийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.2-д зааснаар учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдож байна. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6-д заасан хүндрүүлэх нөхцөл байдал байхгүй. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад болон шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд гэм буруугаа хүлээн мэдүүлсэн. Иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржтой 2023 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр 756 дугаартай эвлэрлийн гэрээ байгуулсан зэргийг харгалзан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1, мөн хуулийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1-д заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1, 2.2-д зааснаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 3 жилийн хугацаагаар хасаж, 2 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар оногдуулж, хилийн дээсийг Хөвсгөл аймгийн Их-Уул сумаар тогтоох саналтай байна...” гэв. Хохирогч Г.Л ын өмгөөлөгч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу явагдсан гэж харж байна. Миний үйлчлүүлэгч 15,961,481 төгрөгийн хохирлын баримт гаргаж өгсөн. Шүүгдэгчийн зүгээс 7,500,000 төгрөгийн хохирлыг нөхөн төлсөн. Шүүхээс шийдвэр гаргахдаа цаашид гарах эмчилгээний зардлыг нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээж өгнө үү. Эрүүгийн хариуцлагын тухайд улсын яллагчийн гаргасан дүгнэлттэй санал нэг байна…” гэв. Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч гэм буруугийн талаарх дүгнэлтдээ: “...Улсын яллагч Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1-д зааснаар тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, мөн хуулийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.2-д зааснаар хохирлыг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн зэргийг дурдсан. Миний үйлчлүүлэгч өөрийн үйлдэлдээ чин шударгаар гэмшиж байгаа. Залуу хүн байж согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодож гэмт хэрэг үйлдсэндээ гэмшиж байгаа. Дахин ийм алдаа гаргахгүй гэдгээ илэрхийлсэн. Хохирогч нараас чин шударгаар уучлалт гуйж байгаа. Хохирол төлбөрийг өөрийн боломж бололцоогоороо төлж барагдуулсан. Өөрөө ажил хөдөлмөр эрхлэхгүй байгаа хэдий ч хохирогчид 7,500,000 төгрөгийн хохирлыг төлж барагдуулсан. Эрүүл мэндийн даатгалын санд учруулсан 726,000 төгрөгийг сайн дураараа төлж барагдуулж иргэний нэхэмжлэгч М.Дамдиндоржтой 2023 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдөр эвлэрлийн гэрээ байгуулсан зэрэг эрүүгийн хариуцлага хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал байгаа учраас эрүүгийн хариуцлага оногдуулахдаа зорчих эрхийг хязгаарлах ял оногдуулахыг зөвшөөрөхгүй байна. Хохирлыг төлж барагдуулах гэж нэлээн зээл авсан тул хохирол төлж барагдуулсан. Хөвсгөл аймгийн Мөрөн суманд ажил хийх боломж муутай учраас Улаанбаатар хот руу эсхүл өөр газар руу явж ажил хийж зээлээ төлж, хохирлыг барагдуулах болон цаашид тусалж дэмжих боломжтой. Залуу хүний хувьд зорчих эрх хязгаарлах ял оногдуулах боломжгүй гэж үзэж байна. Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1-д шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүний гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хувийн байдал, мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлсэн байдлыг харгалзан дараах байдлаар эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлж, эсхүл эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж болно гэж заасныг баримтлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1, 2.2-д зааснаар 1 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэж, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 3 жилийн хугацаагаар хасаж өгнө үү…” гэв. Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан, хавтаст хэрэгт авагдсан дээрх нотлох баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч Э.Б ыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т заасан Автотээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон тул гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзэж эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна гэж шүүх дүгнэлээ. Шүүгдэгч Э.Б нь урьд ял шийтгэл эдэлж байгаагүй болох нь ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас (хх-ийн 121-р хуудас)-аар тогтоогдож байна. Шүүгдэгч Э.Б нь тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэрэг үйлдсэний дараа хохирогчид учруулсан хохирлыг төлсөн зэргийг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тус тус тооцлоо. Эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдалд тогтоогдохгүй байна. Шүүгдэгч нь ам бүл 2, эхийн хамт амьдардаг, гэр бүлээ тэжээн тэтгэдэг, эхийгээ асран халамжилдаг, анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн зэрэг хувийн байдал болон гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэргийн шинж, хохирол, хор уршгийн хэмжээ зэргийг харгалзан үзэж, түүнд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар 6 сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар шийтгэх нь түүний үйлдсэн гэмт хэргийн гэм буруу, хувийн байдалд тохирно гэж шүүх дүгнэв. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Э.Б ын зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг түүний оршин суух газар Хөвсгөл аймгийн Их-Уул сумын хилийн дээсээр тогтоож, 6 сарын хугацаанд Хөвсгөл аймгийн Их-Уул сумаас гадагш явахыг хориглох нь зүйтэй байна. Зорчих эрхийг хязгаарлах ялын биелэлтэд хяналт тавихыг түүний оршин суугаа газрын Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгахаар тогтов. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Э.Б нь зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг биелүүлээгүй бол зорчих эрхийг хязгаарлах ялын эдлээгүй үлдсэн хугацааны нэг хоногийг хорих ялын нэг хоногоор тооцож хорих ялаар сольж болохыг мэдэгдэх нь зүйтэй байна. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч Э.Б д Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялыг ял оногдуулсан үеэс эхлэн тоолж, түүнд хяналт тавихыг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгав. Эрүүгийн 2338002180011 дугаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь бусдад төлөх төлбөргүй, цагдан хоригдоогүй, хохирогч Г.Л  нь ажилгүй байсан хугацааны цалин 20,000,000 төгрөг, үлдэх хохирол 9,943,591 төгрөгийн хохирлоо болон цаашид гарах эмчилгээний зардлаа нотлох баримтаа бүрдүүлэн иргэний журмаар шүүгдэгч Э.Б аас нэхэмжлэх эрхтэй болохыг дурдах нь зүйтэй байна. Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4 дэх хэсгийн 22.4.1 дэх заалт, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 36.6 дугаар зүйл, 36.7 дугаар зүйл, 36.8 дугаар зүйл, 36.10 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсгүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь: 1. Шүүгдэгч Х овогт Э-ы Б ыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т заасан Автотээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг согтуурсан, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар шүүгдэгч Э-ы Б ын тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 2 (хоёр) жилийн хугацаагаар хасаж, 6 (зургаа) сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Э.Б ын зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг түүний оршин суух газар Хөвсгөл аймгийн Их-Уул сумын хилийн дээсээр тогтоож, 6 (зургаа) сарын хугацаанд Хөвсгөл аймгийн Их-Уул сумаас гадагш явахыг хориглосугай.

4. Зорчих эрхийг хязгаарлах ялын биелэлтэд хяналт тавихыг түүний оршин суугаа газрын Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Э.Б нь зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг биелүүлээгүй бол зорчих эрхийг хязгаарлах ялын эдлээгүй үлдсэн хугацааны нэг хоногийг хорих ялын нэг хоногоор тооцож хорих ялаар сольж болохыг мэдэгдсүгэй.

6. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч Э.Б д Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар оногдуулсан 2 (хоёр) жилийн хугацаагаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялыг ял оногдуулсан үеэс эхлэн тоолж, түүнд хяналт тавихыг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

7. Эрүүгийн 2338002180011 дугаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь бусдад төлөх төлбөргүй, цагдан хоригдоогүй, хохирогч Г.Л  нь ажилгүй байсан хугацааны цалин 20,000,000 төгрөг, үлдэх хохирол 9,943,591 төгрөгийн хохирлоо болон цаашид гарах эмчилгээний зардлаа нотлох баримтаа бүрдүүлэн иргэний журмаар шүүгдэгч Э.Б аас нэхэмжлэх эрхтэй болохыг тус тус дурдсугай.

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 9. Шийтгэх тогтоол танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Э.Б д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах тухай таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

 ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Т.ХҮРЭЛБААТАР