2024           09            09                                  2024/ШЦТ/181

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Ёндонсамбуу даргалж тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулсан шүүх хуралда*******:

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Н.Эрдэнэбулган,

улсын яллагч М.Сайнзаяа /томилолтоор/,

шүүгдэгч Т.Э*******,

түүний өмгөөлөгч Б.Баасанжав,

шүүгдэгч Г.Б,

түүний өмгөөлөгч М.Д,

шүүгдэгч М.У,

түүний өмгөөлөгч Б.Байгалмаа,

гэрч Б.О******* нарыг оролцуулан

аймгийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1, 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.4 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1, 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус тус журамлан, мөн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд ирүүлсэн М.У, Т.Э*******, Г.Б нарт холбогдох эрүүгийн 2315002160063 дугаартай, 163/2024/0130/Э индекстэй хэргийг 2024 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдөр хүлээн авсныг энэ өдөр хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч нарын биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, Б******* овогт Т******* Э*******, ******* аймгийн Ө******* сум******* ...оны ... дүгээр сарын ....-ны өдөр төрсөн, 27 настай, эгтэй, ам бүл 4, эхнэр, хүүхдийн хамт, аймгийн ******* сумын 5 дугаар багт оршин суух бүртгэлтэй, дээд боловсролтой, хүний их ч мэргэжилтэй, аймгийн ******* сумын ******* .................. ажилтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, регистрийн дугаар: .......,

Монгол Улсын иргэн, Х******* овогт Г Б, аймгийн сум******* ... оны ...дугаар сарын 23-ны өдөр төрсөн, 58 настай, эгтэй, ам бүл 2, нөхрийн хамт, аймгийн сумын 5 дугаар баг, 211 дүгээр байр, 6 тоотод оршин суух бүртгэлтэй, дээд боловсролтой, зүйч мэргэжилтэй, аймгийн “ ” ХХК, “” ХХК-ийн захирал ажилтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, регистрийн дугаар: ....,

Монгол Улсын иргэн, Т овогт М У, аймгийн Б сум******* ... оны .. дугаар сарын 28-ны өдөр төрсөн,... настай, эгтэй, ам бүл 2, хүүхдийн хамт, аймгийн сумын 1 дүгээр баг, 10 дугаар гудамж, ...тоотод оршин суух бүртгэлтэй, дээд боловсролтой, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, регистрийн дугаар:.......

Холбогдсон хэргийн талаар яллах дүгнэлтэд дурдсанаар:

Шүүгдэгч Б******* овогтой Т******* Э******* нь аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн д үүргийг түр орлон гүйцэтгэгчээр томилогдон ажиллаж байх хугаца*******аа, тус төвийн нягтлан бодогч Н.Утэй бүлэглэн албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж 2022 оны 08 дугаар сард Х аймаг руу гэр бүл найз нөхдөөрөө аяллаар явахдаа “ *******” хүнсний дэлгүүрээс зээлээр авсан хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ болох 443,000 төгрөгийг ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн ,,,,,, дугаартай данснаас “,,,,,,,,,,,,,,,, дугаартай данс руу 2022 оны 09 дүгээр сарын 06-ны өдөр шилжүүлсэн,

   Мөн аймгийн сум******* ийн худалдаа, үйлчилгээний үйл ажиллагаа явуулдаг “” ХХК-ийн захирал Г Бтэй бүлэглэн түүнээс 2022 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдрийн он сартай 3,297,100 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн он сартай 1,457,500 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн он сартай 2,744,500 төгрөгийн 4 нэр төрөл, 2022 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн он сартай 6,705,700 төгрөгийн 10 нэр төрлийн , нэлгийн хэрэгслийн падан хуурамчаар бичүүлэн авч аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай данснаас 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдөр 00165 дугаартай төлбөрийн хүсэлтээр ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай данс руу 3,817,963 төгрөг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэсэн утгатай, 2022 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр 00171 дугаартай төлбөрийн хүсэлтээр ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай данс руу 6,706,597 төгрөг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэж санхүүгийн анхан шатны баримтгүйгээр гүйлгээ хийж 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр аймгийн сум 5-р баг211 дүгээр байрны гадна авто зогсоол дээр Г.Бээс бэлнээр 10,000,000 төгрөг авч өөртөө давуу байдал бий болгосон,

Шүүгдэгч Галданжамц овогтой Б нь аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн д үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.Э*******тай бүлэглэн

2022 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдрийн он сартай 3,297,100 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн он сартай 1,457,500 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн он сартай 2,744,500 төгрөгийн 4 нэр төрөл, 2022 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн он сартай 6,705,700 төгрөгийн 10 нэр төрлийн , нэлгийн хэрэгслийн падан хуурамчаар үйлдэн өгч, аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай данснаас 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдөр 00165 дугаартай төлбөрийн хүсэлтээр “” ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай данс руу 3,817,963 төгрөг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэсэн утгатайгаар, 2022 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр 00171 дугаартай төлбөрийн хүсэлтээр “” ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай данс руу 6,706,597 төгрөг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэж хуурамч баримт бүрдүүлэн, 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр аймгийн сум 5-р баг 211 дүгээр байрны гадна авто зогсоол дээр бэлнээр 10,000,000 төгрөгийг Т.Э*******д өгч шан харамжид 524,560 төгрөгийг авч гт хэрэгт хамжигчаар оролцсон,

Шүүгдэгч Т овогтой М У нь аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн д үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.Э*******тай бүлэглэн албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж Т.Э*******г 2022 оны 08 дугаар сард Х аймаг руу гэр бүл найз нөхдөөрөө аяллаар явахдаа “ *******” хүнсний дэлгүүрээс зээлээр авсан хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ болох 443,000 төгрөгийг ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай данснаас “” ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай данс руу 2022 оны 09 дүгээр сарын 06-ны өдөр шилжүүлсэн гт хэрэгт хамжигчаар оролцсон болох гэх Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэг. Гт хэрэг үйлдсэн г буруугийн талаар:

1.1. Шүүхээс тогтоосон хэргийн үйл баримт

Шүүх хэргийн бодит байдлыг тогтоох зарчмын дагуу талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан нотлох баримтын хүрээнд шүүгдэгч аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн д үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.Э*******, тус төвийн нягтлан бодогч Н.У нар нь үйлдлээрээ нэгдэн бүлэглэж албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж 2022 оны 08 дугаар сард “ *******” хүнсний дэлгүүрээс Т.Э*******гийн хувийн хэрэгцээнд зээлээр худалдан авсан эд зүйлийн үнэ болох 443,000 төгрөгийг ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай данснаас “” ХХК-ийн ХААН банкин дахь дугаартай данс руу 2022 оны 09 дүгээр сарын 06-ны өдөр шилжүүлж, төсвийн хөрөнгөөр хувийн хэрэгцээний төлбөрийг барагдуулан өөртөө болон бусдад давуу байдал бий болгосон,

Шүүгдэгч аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн д үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.Э*******, аймгийн сум******* ийн худалдаа, үйлчилгээний үйл ажиллагаа явуулдаг “” ХХК-ийн захирал Г.Б нар нь үйлдлээрээ нэгдэн бүлэглэж буюу Г.Б нь ******* сумын ******* мэндийн төвд 2022 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдрийн он сартай 3,297,100 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн он сартай 1,457,500 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн он сартай 2,744,500 төгрөгийн 4 нэр төрөл, 2022 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн он сартай 6,705,700 төгрөгийн 10 нэр төрлийн , нэлгийн хэрэгсэл тус тус худалдсан тухай “зарлагын падаан” гэх баримт хуурамчаар үйлдэн Т.Э*******д өгсөн, Т.Э******* нь тус баримтыг ашиглан аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай данснаас “” ХХК-ийн ХААН банкин дахь дугаартай данс руу 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдөр 00165 дугаартай төлбөрийн хүсэлтээр 3,817,963 төгрөгийг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” утгаар, 2022 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр 00171 дугаартай төлбөрийн хүсэлтээр 6,706,597 төгрөгийг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэх утгаар нийт 10,524,600 төгрөгийг шилжүүлсэн, Г.Б нь 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр аймгийн сум 5-р баг 211 дүгээр байрны гадна авто зогсоол дээр дээрх 10,524,600 төгрөгийн 10,000,000 төгрөгийг Т.Э*******д бэлнээр өгч, үлдсэн 524,560 төгрөгийг өөртөө авсан гэх хэргийн нөхцөл байдал буюу үйл баримт тогтоогдлоо.

1.2. Нотлох баримтын үнэлгээ:

Талуудаас шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан дараах нотлох баримтуудаар шүүхээс тогтоосон хэргийн нөхцөл байдал эргэлзээгүй тогтоогдсон болно. Үүнд:

Мөрдөн байцаалтын шат******* цугларсан:

     -Гэрч Б.О*******ы “...Би “Наriег” загварын зөөврийн компьютерыг 2022 оны 10 дугаар сард асаагаад Фейсбүүк орох гэхэд Т.Э*******гийн “Т.Э*******” гэсэн нэртэй фейсбүүк хаяг орчихсон автоматаар нээгдсэн. Тэгтэл аймгийн Эм ханган нийлүүлэх төвийн дарга Г.Бийн “ ” гэсэн хаягтай “...цаасан дээр бичсэн ийн нэр нэгэндээ явуулсан, 10 сая төгрөгийн асуудал бичсэн байсан, мөн Г.Б нь байна гэсэн утгатай мессеж бичсэн байсан, Т.Э******* дахиж ийм зүйл гаргахгүй” гэсэн утга бүхий мессеж бичсэн байсан. Би одоо нэг бүрчлэн санахгүй байна. Утгачилж санасан зүйлээ хэллээ. Би тэгээд энэ асуудлыг танай байгууллагад х*******ахаасаа өмнө Т.Э*******д дээрх мессежний зургийг явуулаад “ийм асуудал гаргаж болохгүй, хувийн нэлэг биш, улсын нэлэг шүү” гэж хэлэхэд “т******* ямар хамаатай юм, хэлдэг газарт нь хэлээрэй” гэсэн утгатай хариу өгөхөөр нь танай байгууллагад х*******сан юм...” гэсэн мэдүүлэг /1 дүгээр хавтаст хэргийн 213-218 дахь тал/,

     -Гэрч Д.У “...Би урд өгсөн мэдүүлэг дээрээ нж хэлэхэд “” ХХК-аас , нэлгийн хэрэгсэл худалдаж авч орлогод авсан, зарлагадсан баримтууд байгаа гэж бодоод байгаа гэдэг мэдүүлэг өгсөн боловч байхгүй байсан. Би 2022 оны 10 дугаар сараас хойш ийн нярвын ажил хийж эхэлсэн. Би ийн нярваар ажиллаж эхэлснээс хойш “” ХХК-иас авч байгаагүй, надад “” ХХК-иас , нэлгийн хэрэгсэл хүлээн авч байсан удаа байхгүй... Би 2022 оны 10 дугаар сард ийн нярвын ажил хүлээн авснаас хойш “” ХХК-иас , нэлгийн хэрэгсэл авч байгаагүй. ******* сумын Эрүүл мэндийн төв нь намайг нярвын ажил хүлээн авснаас хойш Эм ханган нийлүүлэх төвөөс , нэлгийн хэрэгслээ авч байгаа...” гэсэн мэдүүлэг /1 дүгээр хавтаст хэргийн 240 дэх тал/,

-Т.Э*******, Г.Б нарын фэйсбүүк хаягаар харьцсан мессежний гэрэл зураг /1 дүгээр хавтаст хэргийн 219-225 дахь тал/,      

-Гэрч Г.Бийн “...Би ******* сумын Эрүүл мэндийн төвөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдөр шилжүүлсэн дээрх 6,700,000 гаран төгрөгийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр КАСС-д гэж бэлнээр гаргаж аваад компанийн бэлэн орлогоос нж 10,000,000 болгоод бэлэн 10,000, 20,000 төгрөгийн дэвсгэрт холилдсон 5-6 боодол бэлэн мөнгийг гадуур нь уут******* хийгээгүй Т.Э*******д өгсөн. Т.Э******* тухайн үед хар бараан өнгийн жижиг машинтай ирсэн, ирэхдээ такситай ирсэн гэж хэлж байсан. Надтай уулзахдаа нэлгийнхээ хар хөх өнгийн хос хувцастай, гадуур хувцасгүй таксинаасаа бууж манай нөхрийн машинд орж ирээд уут, тор, цаас******* ороосон зүйл байхгүй бэлэн мөнгө аваад явсан. Т.Э******* надаас мөнгө авах гэж ирэхдээ ганцаараа ирсэн, таксины жолоочийг нь харж байгаагүй, танихгүй хүн байсан... “” ХХК-ийн ийн сан нь хувийн ийн сан учраас баримт хэрэгтэй бол бичээд өгчихдөг юм. Дээрх 10,0 сая төгрөгийн баримтыг нягтлан нь надтай ярьж байгаад баримт бичүүлж авсан байх, энэ талаар огт санахгүй байна. Хэрэв Эрүүл мэндийн төвийн санхүүгийн баримтад байх юм бол би хуурамчаар гаргаж өгсөн гэсэн үг, би ерөөсөө санахгүй байгаад байна...

 Надад урд өгсөн мэдүүлэгтээ нж хэлэх зүйл байна. аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн дарга Э******* 2024 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдөр 12 цаг 34 минутад миний дугаарын утас руу дугаарын утаснаас залгаж “Сайн байна уу? таны ажил сайн уу, би Э******* байна, эгч минь юу болоод явна аа” гэж асуухаар нь би “чи настай хүнийг ийм байдалд оруулж цагдаагийн газраар явуулаад байгаа юм бэ” гэж хэлэхэд Э******* “та хүн *******уураагүй биз дээ, би тантай уулзаагүй, 2022 онд уулзаж байгаагүй, манай Эрүүл мэндийн төвийн Уртаа чтэй намайг *******уураагүй биз дээ” гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би “Тэртэй тэргүй энэ хуулийн улсууд чи бид хоёрын мессежээр харилцсан мессежийг надад үзүүлээд надаас мэдүүлэг авсан, би тэгж худлаа ярьж чадахгүй, арай балай болоогүй байна, би юу гэж чамайг *******уурдаг юм, чи өөрөө надаас ирж мөнгө гаргаж өгөөч гэж гуйж авчхаад ямар учиртай юм бэ, чамд ямар хүн ингэж үг зааж өгөөд байдаг юм, ингэж хүнийг гүжирдэж болдог юм уу” гэж хэлэхэд Э******* “би нялх хүүхэдтэй, шоронд явмааргүй байна, би таныг шалгуулна, танай компанийг шалгуулна” гэж хэлээд утсаа тасалсан... Энэ падааны дагуу манай компанид шилжүүлсэн мөнгөнөөс би бэлэн 10,000,000 төгрөг Т.Э*******д гаргаж өгсөн юм. Би энэ 4 ширхэг падааныг эх хувиар нь мэдүүлгийн тдэглэлд тусгуулахаар гаргаж өгч байна...” гэсэн мэдүүлэг /2 дугаар хавтаст хэргийн 13-21 дэх тал/,

     -“” ХХК-ийн захирал Г.Бийн хуурамчаар үйлдсэн 2022 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдрийн он сартай 3,297,100 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн он сартай 1,457,500 төгрөгийн 5 нэр төрөл, 2022 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн он сартай 2,744,500 төгрөгийн 4 нэр төрөл, 2022 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн он сартай 6,705,700 төгрөгийн 10 нэр төрлийн , нэлгийн хэрэгсэл худалсан тухай баримт /2 дугаар хавтаст хэргийн 22-25 дахь тал/,

     -Гэрч Г.Н “... аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн 1000040720010 дугаартай данснаас төлбөрийн хүсэлтээрээ 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдөр байгаа боловч дансны хуулгаараа 2022 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдөр ХХК-ийн ХААН банкны дугаартай данс руу 3,817,963 төгрөг“, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэж шилжүүлэгдсэн байсан боловч “” ХХК-ийн нэхжлэх, зарлагын баримт байхгүй, Е-баримт байхгүй буюу санхүүгийн анхан шатны баримтгүй гүйлгээ хийсэн байсан. Уг гүйлгээний дагуу гүйцэтгэлийг шалгахад Эмийн болон бараа материалын тайлангаараа орлогод бүртгэж аваагүй, , нэлгийн хэрэгсэл худалдаж авсан эсэх нь тодорхойгүй байсан. Мөн тус төвийн төрийн сангийн 1000040720010 дугаартай данснаас дансны хуулгаараа 2022 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр “” ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай данс руу 6,706,597 төгрөг “, нэлгийн хэрэгслийн үнэ” гэж шилжүүлэгдсэн байсан боловч “” ХХК-ийн нэхжлэх, зарлагын баримт байхгүй, Е-баримт байхгүй буюу санхүүгийн анхан шатны баримтгүй гүйлгээ хийсэн байсан. Уг гүйлгээний дагуу гүйцэтгэлийг шалгахад Эмийн болон бараа материалын тайлангаараа орлогод бүртгэж аваагүй, , нэлгийн хэрэгсэл худалдаж авсан эсэх нь тодорхойгүй байсан. Энэ зөрчлүүдийн талаар Т.Э******* тайлбарлахдаа “нягтлан бодогч энэ санхүүгийн анхан шатны бүрдэлтэй холбоотой асуудлыг тайлбарлах байх, би мэдэхгүй” гэдэг тайлбар өгч байсан. Нягтлан бодогч М.У тайлбарлахдаа “ар гэр, амьдралын байдлаас шалтгаалан ажилдаа хайнга, хариуцлагагүй х*******аж санхүүгийн тайлан тооцоо зөрүүлэх болсон” гэдэг тайлбар өгч байсан...” гэсэн мэдүүлэг /2-р ХХ-ийн 37-40, 42-43 дэх тал/,

     -Гэрч М.Уийн “...Байгууллагаараа явна гэж байгаад яваагүй, хэсэг бүлгээрээ явцгаасан. Дарга Т.Э*******, нөхөр Намхайнямбуугийн хамт, сувилагч Баялагмаа, бичиг хэрэг, нярав Д нар 2022 оны 08 сард явсан. Явахдаа ******* сумын “ *******” хүнсний дэлгүүрээс 400,000 гаран төгрөгийн хүнсний бараа зээлээр авсан юм байна лээ. Тэр үед Аймгийн Эрүүл мэндийн газраас Анагаах ухааны сургуулийнх гэл үү *******ых гэлээ нэг газрын ой болж байна 500,000 төгрөгийн х*******ив өг гэсэн юм байна лээ. Манай байгууллага дотооддоо мөнгө хураах гэсэн боловч мөнгө өгөх хүн байгаагүй, тэр үед дарга Т.Э******* дэлгүүрт өрөндөө өгөх гэж байгаа мөнгөө х*******ивт өглөө, дэлгүүрийн өрийг байгууллагын хоолны зардлаас гаргаж төлөхөөс өөр арга байхгүй байна гэж хэлсэн. Тэгээд “ *******” дэлгүүрээс нэхжлэх, зарлагын падааны хамт авч ирэхээр нь би байгууллагын хоол, хүнсний зардлаас 400,000 гаран төгрөгийг шилжүүлсэн...” гэсэн мэдүүлэг /2-р ХХ-ийн 46-47 дахь тал/,

     -Гэрч Б.Т “...Миний санаж байгаагаар 2022 оны 07 дугаар сарын сүүлээр гэж санаад байна, сумын Эрүүл мэндийн төвийн дарга Т.Э*******, нөхөр Н, нярав Д, сувилагч Баялаг нар манай дэлгүүрт орж ирээд Э*******, Д хоёр голчлон надтай ярьсан. Ярихдаа “ Бид нар Х рүү зугаалгаар явах гэж байгаа юм, замынхаа хүнсийг танай дэлгүүрээс зээлээр аваад Хөөс буцаж ирээд өгье” гэж хэлэхээр нь би зөвшөөрсөн. 400,000 гаран төгрөгийн хүнсний бараа буюу чихэр жимс, гурилан бүтээгдэхүүн, нялх хүүхдийн тараг, сок, ус ундаа боодол, боодлоор нь, газ, талх гэх мэт хүнсний бүтээгдэхүүн авсан. Би зээл өгөхдөө та нар хувиараа зугаалж байгаа юм уу байгууллагаараа явж байгаа юм уу? би хэн дээр энэ өрийг нь бичих бэ гэж асуухад Э******* дарга нь Эрүүл мэндийн төв гээд биччих гэж хэлсэн. Ингээд Э*******, Д нар нь Х явж ирчхээд зээлсэн хүнсний бүтээгдэхүүнийхээ мөнгийг төлөхгүй байхаар нь би Дгийн утас руу би залгаж танайхан юм зээлээр авсан юмныхаа мөнгийг өгөөч ээ гэхэд Д нягтлан бодогч Ууганаа эгч одоо өгчихгүй яасан юм болоо гэж хэлэхээр нь Ууганаагийнхаа утсыг өгчих гэж хэлээд Эрүүл мэндийн төвийн нягтлан бодогч Ууганаа гэх эгтэйтэй утсаар ярьж танай байгууллага зээлсэн хүнсний барааныхаа мөнгийг өгөөч гэж хэлэхэд “яахаараа тэд нарын зугаалгад явж ууж идсэн юмны мөнгийг байгууллага төлөх ёстой юм гэж уурлаад утсаа тасалсан” тэгээд би Д рүү буцааж залгаад чи учрыг нь олж өг Ууганаа гэж хүн чинь төлөхгүй гэж уурлаж байна, та нар өөрсдөө учраа олж өрөө төл” гэж хэлсэн юм. Тэгээд хэд 2-3 хоногийн дараа буюу он сар өдрийг нь санахгүй байна 400,000 гаран төгрөг “Эрүүл мэндийн төв” ЭМТ гэсэн гүйлгээний утгатай байгууллагаасаа төлсөн...” гэсэн мэдүүлэг /2-р ХХ-ийн 49-50 дахь тал/,

- ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн нягтлан бодох бүртгэлийн 2022 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр 00171 дугаартай, 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдөр 00165 дугаартай, 2022 оны 09 дүгээр сарын 06-ны өдөр 00129 дугаартай төлбөрийн хүсэлтүүд /2-р ХХ-ийн 136, 138, 156 дахь тал/,

-“” ХХК-ийн Хаан банкны дугаартай дансны хуулга /3-р ХХ-ийн 229 дэх тал/,

- ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай дансны хуулга, аймаг дахь Төрийн аудитын газраас “ аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн 2022 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн” аудитын тайлан /4-р ХХ-ийн 9-34 дэх тал/,

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт гэрч Б.О*******ы өгсөн: “...2023 оны 04 дүгээр сар билүү 05 сарын багцаа санагдаж байна. Хоёр үндэслэлээр гомдол гаргасан. Эхнийх нь бол зарим хүмүүс төсвийн мөнгөөр аялж зугаалсан байна, мөн Г.Б гэх хүнтэй нийлж төсвийн мөнгийг шамшигдуулсан байна гэсэн өргөдлийг Авлигатай тцэх газарт гаргасан. 10 дугаар сард өөрийн “notebook”-ээ асаасан чинь Т.Э*******гийн фэйсбүүк гарч ирсэн. Тэгээд би Э*******гийн фэйсбүүкийг гаргах гээд “mouse”-аа дээш зөөж байтал доор нь Б гэх хүний чат гараад ирсэн. Тэгээд би тухайн чатыг уншаад үзэхэд сэжиг бүхий зүйл ярилцсан байсан. Жишээлбэл 3, 4, 5 дугаар саруудад хувааж бичээрэй гэсэн зүйл бичигдсэн байсан. Тэгэхээр нь би “screenshot” хийж аваад дараа нь Э*******д үзүүлээд ингэж болохгүй шүү дээ гэж хэлсэн. Миний өрөөнд нь хэн нь ч хамаагүй ордог. Тэгэхдээ Э******* дарга фэйсбүүкээ оруулсан байх гэж бодож байна. Миний “notebook” дээр хадгалагдсан байгаа Т.Э*******гийн фэйсбүүк рүү ороод нүдэн дээр нь дарангуут код нь гараад ирсэн. Тэгээд фэйсбүүкний кодыг нь мэдэж аваад утсаараа орсон. Тэгж байтал хэсэг хүмүүс Х аймаг руу зугаалахаар явсан. Тэгэхдээ дэлгүүрээс хүнсний бараа бүтээгдэхүүн зээлээр аваад явсан гэсэн. Дэлгүүрээс авсан барааныхаа мөнгийг байгууллагын төсвөөс төлсөн байсан...” гэх мэдүүлэг,

-Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Т.Э*******гийн өгсөн: “...Тэгээд тэр зундаа ээлжийн амралтаа авъя гэсэн чинь их ч, д үүргийг түр орлон гүйцэтгэгчээр тус тус ажиллаж байсан болохоор амралт өгөхгүй, боломжгүй, өөрийг чинь орлох хүн байхгүй гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би амралтаа авч чадахгүй юм чинь ажилчдаараа хэдэн өдөр зугаалаад амраад ирье гэж шийдээд ажилчдадаа хэлэхэд зарим нь амраад, зарим нь ажил ихтэй завгүй байсан болохоор санаа, бодол нийлсэн хэдэн хүмүүсийн хамт Х аймаг руу явсан. Х аймаг руу явахдаа бид хэд дэлгүүрээс 400 гаруй мянган төгрөгийн идэж уух зориулалттай хүнсний бараанууд зээлээр авсан. Уг зээлээр авсан барааныхаа үнийг 8 дугаар сарын сүүлээр буух цалингаасаа өгнө гэж тохиролцоод авсан юм. Тэгээд 8 сарын сүүлийн цалингаа буугаад дэлгүүрээс авсан өрөө өгөх гэтэл Анагаахын шинжлэх ухааны их сургуулийн ой болж байгаа бөгөөд аймаг, сум болгоны нэлгийн байгууллага 500,000 төгрөгийн х*******ив өг гэж дээрээс хэлсэн. Дахиад хувиасаа болон алба хаагчдаасаа 500,000 төгрөгийг цуглуулаад аваад өгье гэхээр үнэхээр чанга байсан болохоор боломжгүй байсан. Байгууллагаас өгөх гээд нягтлангаасаа асуухад боломжгүй, төсөв байхгүй гэсэн. Тэгэхээр нь дэлгүүрийн өрөнд өгөх гэж байсан 400,000 гаруй мянган төгрөг цугласан байсныг өөрөөсөө 50,000 төгрөг нж гаргаад х*******ивт өгсөн. Хэрэгт авагдсан гээд байгаа зарлагын 4 падааны хувьд ярихад эхний падан дээр хэн нь гарын үсэг зурсан нь огт мэдэгдэхгүй байна. 2 дахь падан дээр М.У өөрөө гарын үсэг зурсан байна. 3 дахь падан дээр Уртнасан гээд биччихсэн Уийн бичиг байна. 4 дэх падан дээр М.Уийн Э******* гэсэн бичиг байна. Би М.Уийн бичгийн хэвийг дарга нь байсан болохоор сайн танина. М.У мэдүүлэхдээ би Э*******, Уртнасан хоёр нэхжлэл болон зарлагын падан өгсний үндсэн дээр би гүйлгээ хийсэн гэж хэлсэн. Гэтэл та хэд тэр нэхжлэхийн падааныг хэн бичсэн болохыг хараарай. М.У нь бичсэн гэж харагдаж байна. Намайг такситай ирсэн гэсэн. Тэр машин үнэхээр такси байсан юм бол улсад болон аймагт бүртгэлтэй л машин байгаа шүү дээ. Уг таксиг олоод мэдүүлэг авах бүрэн боломжтой байсан. Ямар нотлох баримт дээр үндэслээд намайг буруутгаад байгааг сайн ойлгохгүй байна. Хэрвээ нягтлан тэр 10 саяын гүйлгээг шивж оруулаагүй бол надад ганцаараа тэр гүйлгээг хийх эрх мэдэл байхгүй...” гэх мэдүүлэг,

-Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Г.Бийн өгсөн: “...Энэ асуудал бол 2022 онд болсон асуудал юм. Анх 2023 оны 04 дүгээр сард авлигатай тцэх газрын комиссар Балд*******орж мэдүүлэг авахад бүх зүйлээ үнэн зөвөөр нь мэдүүлсэн. Өнөөдрийг хүртэл тэр мэдүүлэг үнэн зөв гэж бат хэлнэ. Т.Э*******гийн хувьд намайг худлаа яриад байна, *******уураад байна гээд байна. Би хүн *******уураагүй, үнэн зөв болсон зүйлээ л ярьж байна. Ийм залуу настай хүн б яагаад ингэж улаан цайм мэлзэж байгааг гайхаж байна. Би үнэхээр чамд 10 сая төгрөг өгөөгүй юм бол өөрийнхөө нэр төр, эрх чөлөө, цаг хугацаагаа алдан барин ингээд зогсож байх юм бэ?. Т.Э*******, М.У хоёр хоёулаа над дээр ирж хүсэлт тавьсан. Энд тэндхээс ирсэн дарга, цэрэг нар манай байгууллага дээр ирэх юм, дээрээс нь би байгууллагадаа нэлгийн тоног төхөөрөмж, тариа авчихсан юм, тэр мөнгөө төлөх гэсэн юм гэж хэлээд гуйсан. Бүхэл бүтэн байгууллагын дарга, нягтлан хоёр ирээд мөнгө гуйхаар итгээд гэнэн томоогүй зангаасаа болоод гаргаад өгчихсөн юм. Түүнээс би шан харамж авахаар тохиролцсон зүйл ерөөсөө байхгүй. Эд нар чинь ихэвчлэн ХХК-аас нэлгийнхээ тариаг авч хангалтаа хийдэг юм. Би 10 сая төгрөгийг ******* сумын ******* мэндийн төвийн даргаар ажиллаж байсан Т.Э*******, нягтлан бодогч М.У нарт өгсөн нь үнэн. Би энэ хэрэгт холбогдсон цагаас хойш маш их шаналж, зовж байна ...” гэх мэдүүлэг,

-Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч М.Уийн өгсөн: “...443,000 төгрөгийг шилжүүлсэн нь үнэн. Хохирлоо төлсөн байгаа...” гэх мэдүүлэг,

                                                                                              зэрэг нотлох баримт болно.

Шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болсон дээрх нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн, хоорондоо агуулгын хувьд зөрүүгүй, хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хэргийг эцэслэн  шийдвэрлэхэд хангалттай байна.

1.3. Оролцогчийн эрхийн хэрэгжилт

Мөрдөн шалгах ажиллагаагаар хэргийн бодит байдал буюу болж өнгөрсөн үйл явдлыг хуульд заасан арга хэрэгслээр сэргээн тогтоосон байх бөгөөд хэргийн оролцогч нарын хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж буюу хязгаарлах байдлаар шүүхээс хэргийг үндэслэлтэй шийдвэрлэхэд сөргөөр нөлөөлөхүйц Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн гэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй, шүүгдэгч  Т.Э*******, Н.У, Г.Б нар нь тус бүр өөрсдийн сонгон авсан өмгөөлөгчийн хамт шүүх хуралда******* оролцсон болно.

1.4. Эрх зүйн зүйн дүгнэлт

“Нийтийн албан тушаалтан” гэдэгт Нийтийн алб******* нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.4, Авлигын эсрэг хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.3-т зааснаар “Төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн удирдах болон компанийн эрх бүхий албан тушаалтан” хамаарна гэж, Эрүүл мэндийн тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.4 дэх хэсэгт “Сум, тосгоны ******* мэндийн төв хөдөөгийн хүн амд ******* мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээг амбулаторийн болон хэвтүүлэн члэх хэлбэрээр үзүүлэх орон нутгийн өмчит хуулийн этгээд байх бөгөөд байршил, хүн амын төвлөрөл, өвчлөл, осол гтлийн нөхцөл байдлаас хамааран яаралтай тусламж, үйлчилгээний болон багийн чийн салбартай байна” гэж тус  тус тодорхойлжээ.

Шүүгдэгч Т.Э******* нь аймгийн ******* сумын засаг д 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн Б/04 дугаартай захирамжаар аймгийн ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн д үүрэг гүйцэтгэгчээр буюу “нийтийн албан тушаалтан”-аар  томилогдсон байх тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гт хэргийн субъект мөн байна.

Шүүгдэгч М.У, Г.Б нар нь Нийтийн алб******* нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль, Авлигын эсрэг хуульд заасан “Нийтийн албан тушаалтан” гэх ойлголтод хамаарахгүй хэдий ч М.У нь Т.Э*******гийн хувийн хэрэгцээндээ худалдан авсан хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ болох 443,000 төгрөгийг ******* сумын Эрүүл мэндийн төвийн төрийн сангийн дугаартай данснаас “” ХХК-ийн ХААН банкин дахь дугаартай данс руу шилжүүлсэн, Г.Б нь , нэлгийн хэрэгсэл ******* сумын Эрүүл мэндийн төвд худалсан тухай баримтыг хуурамчаар үйлдэн Т.Э*******д өгөн тус баримтыг үндэслэн түүнээс шилжүүлсэн 10,524,600 төгрөгийн 10,000,000 төгрөгийг Т.Э*******д бэлнээр өгч, үлдсэн 524,560 төгрөгийг өөртөө авсан зэрэг идэвхтэй үйлдлээр шүүгдэгч  Т.Э*******гийн албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж өөртөө болон бусдад давуу байдал бий болгосон гт хэрэгт джлэг үзүүлэн, санаатай нэгдсэн байх тул Эрүүгийн хуулийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Хоёр, түүнээс олон хүн гт хэрэг үйлдэхэд санаатай нэгдсэнийг гт хэрэгт хамтран оролцох гэнэ”, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Урьдчилан амлаж бусдыг санаатай гт хэрэг үйлдэхэд джлэг үзүүлсэн хүнийг гт хэргийн хамжигч гэнэ”, 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Гт хэргийг хоёр, түүнээс олон хүн санаатай нэгдэж үйлдсэн бол бүлэглэн гүйцэтгэх гэнэ” гэж заасныг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах” гт хэргийн хамжигч буюу гт хэргийг бүлэглэн үйлдсэнд тооцно.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлд заасан “Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах” гт хэрэг нь нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, эсхүл зориуд хэрэгжүүлэхгүй б өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон үйлдэл хийснээр гт хэрэг төгсдөг хэлбэрийн бүрэлдэхүүнтэй гт хэрэг юм.

Шүүгдэгч Т.Э*******, М.У нар нь бүлэглэн “Т.Э*******гийн хувийн хэрэгцээнд зарцуулсан зүйлийн үнэ төлбөрийг төсвийн хөрөнгөөр төлсөн”, мөн Т.Э*******, Г.Б нар нь бүлэглэн “ нэлгийн хэрэгсэл худалдан авсан” хуурамч баримт ашиглан төсвийн хөрөнгийг хувьдаа ашигласан буюу албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж өөртөө давуу байдал бий болгосон гт хэрэг үйлдэхэд санаатай нэгдсэн байх тул тэднийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан “Өөрийн үйлдэл, эс үйлдэхүйг хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарлаж түүнийг хүсэж үйлдсэн, хохирол хор уршигт зориуд хүргэсэн бол санаатай гт хэрэгт тооцно” гэж зааснаар г буруугийн санаатай хэлбэртэй гт хэрэг үйлдсэн гэж үзнэ.

Шүүгдэгч Т.Э*******гийн дээрх үйлдэл 2022 оны 09, 10, 11 дүгээр сард тус тус үргэлжилсэн байх тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар үргэлжилсэн нэг гт хэрэг үйлдсэнд тооцлоо.

Шүүгдэгч нарын албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгон үргэлжилсэн үйлдлээр аймгийн ******* сумын өрхийн ******* мэндийн төвд 10,967,600 төгрөгийн хохирол учруулсан үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж өөртөө давуу байдал бий болгосон” гт хэргийн үндсэн шинжийг бүрэн хангасан байх бөгөөд энэ зүйлд заасан хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнгүй, хуульд заасан бусад гт хэргийн шинжийг давхар агуулаагүй, өрсөлдүүлэн шалгах өөр х хжээ байгаагүй тул прокурорын үйлдсэн эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол болон яллах дүгнэлт  зүйлчлэлийн хувьд тохирчээ.

Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан нийгд аюултай г буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг гт хэрэгт тооцно” гэж заасныг баримтлан шүүгдэгч Т.Э*******г Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн  2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1,  3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа ашиглаж, өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон” гт хэрэг үйлдсэн г буруутайд, шүүгдэгч Г.Б, М.У нарыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн  3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1,  3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа ашиглаж, өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон” гт хэрэг үйлдэхэд хамжигчаар оролцсон гт хэрэг үйлдсэн г буруутайд тус тус тооцож эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Т.Э******* нь “ *******” хүнсний дэлгүүрээс хувийн хэрэгцээндээ худалдан авсан эд зүйлийн үнэ болох 443,000 төгрөг дээр өөрөөсөө мөнгө нж, 500,000 төгрөгийг Аймгийн ******* мэндийн газраас зохион байгуулсан “АШУҮИС”-ийн ойн арга хжээнд х*******ивласан тул, сумын өрхийн нэлгийн төсвийн “хоол хүнсний зардал”-аас “” ХХК-ийн ХААН банкин дахь данс******* 443,000 төгрөгийг шилжүүлсэн. Иймд энэ хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэх агуулга бүхий мэдүүлэг өгч, түүний өмгөөлөгч Б.Баасанжав шүүгдэгчийн энэ үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгон цагаатгах тухай санал гарган оролцсон.

Төсвийн тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.10 дахь хэсэгт “Төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээд х*******ив тусламж өгөхийг хориглоно” гэж заасан бөгөөд Сумын ******* мэндийн төвийн д үүргийг түр орлон гүйцэтгэж буй албан тушаалтан нь хувиасаа мөнгө гаргаж бусдад “х*******ив өгсөн” гэх үндэслэлээр өөрсдийн хувийн хэрэгцээнд зарцуулсан эд зүйлийн үнийг төсвийн хөрөнгөөр төлж барагдуулсан үйлдлийг зөвтгөх буюу Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 4 дүгээр бүлэгт заасан “Гт хэргийг үгүйсгэх нөхцөл байдал” тогтоогдоогүй байх тул шүүгдэгч Т.Э*******, түүний өмгөөлөгч Б.Баасанжав нарын гаргасан дээрх саналыг хүлээн авах боломжгүй гэж шүүх үзсэн болно.

Шүүгдэгч Г.Бийн өмгөөлөгч М.Дгээс хэрэгт авагдсан Г.Бийн үйлдсэн гэх зарлагын падаан, мессенжер чатаар бичсэн “гар бичмэл” зэргийг хэн үйлдсэн болохыг тогтоох шинжээч томилуулах үндэслэлээр шүүх хуралдааныг 60 хүртэл хоногоор хойшлуулах санал гаргасан.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.16 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт “Шүүх хуралдааны явцад нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдлыг үндэслэн шүүгдэгчид холбогдох хэргийн зүйлчлэлийг хүндрүүлэхээр бол, эсхүл энэ хуулийн 33.1 дүгээр зүйлийн 6.13, 6.14-т заасан гомдлыг шийдвэрлэх зорилгоор шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхийг нэг удаа 60 хүртэл хоногоор хойшлуулна” гэж заасан.

Мөн хуулийн 33.1 дүгээр зүйлийн 6.13-т “нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэх талаар энэ хуульд заасан журам зөрчигдсөн талаар гаргасан гомдол”, 6.14-т хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн эрхийг зөрчсөн, хууль бусаар хязгаарласан тухай гомдол” гаргасан бол гэж заасан бөгөөд дээрх хуульд заасан шүүх хуралдааныг нэг удаа 60 хүртэл хоногоор хойшлуулах үндэслэл, нөхцөл байдал тогтоогдоогүй байна.

Түүнчлэн “чат” аар ирүүлсэн гэх ийн нэр бүхий бичиг баримтын эх хувь хэрэгт авагдаагүй тул Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 32 дугаар зүйл, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2023 оны А/206  дугаар тушаалын хавсралтаар батлагдсан “Криминалистикийн шинжилгээ хийх журам” -д заасан шинжилгээний объектод тавигдах шаардлага хангахгүй байгааг дурдав.

1.5 Гт хэргийн улмаас учирсан хохирол хор уршгийн талаар

Шүүгдэгч Т.Э*******, Г.Б, М.У нарын үйлдлээрээ нэгдэн бүлэглэж албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж бусдад болон өөртөө давуу байдал бий болгосон үйлдлийн улмаас   аймгийн Эрүүл мэндийн газарт 10,967,600 төгрөгийн хохирол учирсан болох нь шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан нотлох баримтаар тогтоогдсон байна.

Шинжлэн судалсан нотлох баримт, шүүгдэгч нарын мэдүүлэг, шүүгдэгч нарын гт үйлдэхэд оролцсон оролцоо, гт үйлдэж олсон хөрөнгийг ашигласан байдал зэргийг үндэслэн учруулсан хохирлыг дараах байдлаар шийдвэрлэв.

Шүүгдэгч Т.Э*******, М.У нарын гт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирол болох 443,000 төгрөгийг шүүгдэгч нарын үйлдэл оролцоог харгалзан тэнцүү хжээгээр нөхөн төлүүлэх, шүүгдэгч Т.Э*******, Г.Б нарын гт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирол болох 10,524,560 төгрөгийг шүүгдэгч нарын гт хэрэг үйлдэхэд оролцсон оролцоо, ашигласан хөрөнгийн хжээг харгалзан шүүгдэгч Т.Э*******гаас 10,000,000 төгрөгийг, шүүгдэгч Г.Бээс 524,560 төгрөгийг тус тус гаргуулан нөхөн төлүүлэх нь шударга ёсны зарчимд нийцнэ гэж үзлээ.

Шүүгдэгч Г.Б нь мөрдөн байцаалтын явцад буюу 2024 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдөр Авлигатай тцэх газрын “Барьцаа, хохирол”-ын төрийн сан дахь 100900033401 тоот данс******* 524.560 төгрөгийг  байршуулсан байх тул түүнийг энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүйд тооцон, шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц дээрх  данс******* байршуулсан 524,560 төгрөгийг аймгийн Эрүүл мэндийн газарт, шүүгдэгч М.У нь 2024 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр Авлигатай тцэх газрын “Барьцаа, хохирол”-ын төрийн сан дахь 100900033401 тоот данс******* 443.000 төгрөгийг  байршуулсан баримтыг 2024 оны 08 дугаар сарын 27-ны өдрийн шүүх хуралда******* гаргаж өгсөн байх тул түүнийг энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүйд тооцон, шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц түүний дээрх  данс******* байршуулсан 443,000 төгрөгийн 221,500 төгрөгийг аймгийн Эрүүл мэндийн газарт, 221,500 төгрөгийг М.Ут буцаан олгох, шүүгдэгч Т.Э*******гаас 10,221,500 төгрөгийг гаргуулж  аймгийн Эрүүл мэндийн газарт тус тус олгохыг аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх  газарт даалгаж шийдвэрлэснийг уншиж танилцуулахад шүүгдэгч Т.Э*******, түүний өмгөөлөгч Б.Баасанжав нараас гт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлөхөө илэрхийлэн шүүх хуралдааныг ажлын 5 хоногийн хугацаагаар завсарлуулах хүсэлт гаргасныг шүүх хүлээн авч шүүх хуралдааныг завсарлуулж, 2024 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 09⁰⁰ цагт товлосон болно.

Шүүх хуралдаан завсарласан хугаца******* буюу 2024 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдөр шүүгдэгч Т.Э******* нь 10,221,500 төгрөгийг аймгийн Эрүүл мэндийн газрын данс******* шилжүүлж, баримтыг шүүхэд ирүүлсэн тул түүнийг энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүйд тооцлоо.

Хоёр. Шүүгдэгч нарт хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар:

2.1. Талуудын санал:

-Улсын яллагч: “...Шүүгдэгч Г.Э*******д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 2 жил, 6 сарын хугацаагаар аймгийн ******* сумын нутаг дэвсгэрээс гадагш зорчих эрхийг хязгаарлах ял, шүүгдэгч М.Ут Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1, 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил, 8 сарын хугацаагаар аймгийн сумын нутаг дэвсгэрээс гадагш зорчих эрхийг хязгаарлах ял, шүүгдэгч М.Ут Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1, 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 2 жилийн хугацаагаар аймгийн сумын нутаг дэвсгэрээс гадагш зорчих эрхийг хязгаарлах ял тус тус оногдуулах саналтай байна...” гэв.

-Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Баасанжав: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан зүйл заалтыг 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан. Шүүгдэгч Т.Э*******, М.У, Г.Б нарын үйлдсэн гт хэрэг нь 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан хуулийн өмнө мөрдөгдөж байсан зүйл ангиар шийдвэрлэгдэх учиртай. Тэгэхээр тэр үед мөрдөгдөж байсан зүйл ангид торгох ялын санкц байгаа. Шүүгдэгч Т.Э*******гийн хувьд ******* аймгаас аймгийн ******* сум******* ирж ажиллаж байгаа. Түүний нөхөр нь одоогийн байдлаар уурхайд ажилладаг ба шүүгдэгч Т.Э******* нь хоёр нялх хүүхэдтэй хүн юм. Тэгэхээр шүүгдэгч Т.Э******* нь зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг эдлэхэд нэлээн хүндрэлтэй байгаад байна. Тийм учраас торгох ялыг төлөх бүрэн боломжтой гэж үзэж байх тул торгох ялын хамгийн доод хжээ болох 5,400,000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулж өгнө үү. Хэрэв торгох ял оногдуулахаар бол торгох ялыг хэсэгчлэн төлүүлэхээр шийдвэрлэж өгнө үү...” гэв.

-Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Байгалмаа: “...М.У нь ганц бие өрх толгойлсон эгтэй хүн байгаа. Энэ хэрэгт холбогдсон цагаас хойш мэргэжлээрээ ажил төрөл хий гэхээр ажил олдохгүй, ажил олдсон ч гэсэн ийм асуудалтай хүн авахгүй гэсэн байгаа. Өөрийн гэсэн тодорхой орлогогүй байгаад байна. Тийм учраас шүүгдэгч М.Ут хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хжээг хэрэглэж өгнө үү. Хэрвээ тэнсэх боломжгүй гэж үзвэл торгох ялын хамгийн доод хжээгээр буюу 5.400 нэгжээр торгох ялаар шийтгэж, 2-3 жилийн хугаца******* хэсэгчлэн төлүүлэхээр шийдвэрлэж өгнө үү...” гэв.

-Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч М.Д: “...Миний үйлчлүүлэгч Г.Б нь өөрт холбогдох хэргээ анхнаасаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрч мэдүүлж ирсэн. Г.Бийн хувьд анх удаа гт хэрэг үйлдсэн, өөрийгөө илчлэх буюу гт хэргийг илрүүлэхэд туслалцаа үзүүлсэн байгаа. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон, г буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүний гт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хувийн байдал, мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж гт хэргийг нотлоход джлэг үзүүлсэн байдлыг харгалзан дараах байдлаар эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлж, эсхүл эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж болно” гэж заасан зохицуулалт байна. Тийм учраас шүүгдэгч Г.Бт эрүүгийн хариуцлага оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т зааснаар ял оногдуулахгүйгээр тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хээ хэрэглэж өгнө үү...” гэв.

-Шүүгдэгч: Т.Э*******“...Миний хувийн байдлыг харгалзан үзээд торгох ялыг хамгийн доод хжээгээр оногдуулж өгнө үү. Торгох ял оногдууллаа гэж үзэхийн бол манай нөхөр болон би цалингаараа, олсон орлогоосоо бүрэн төлөх боломжтой...” гэв.

-Шүүгдэгч: Г.Б “...Г буруутай үйлдэл хийсэндээ үнэхээр их гшиж, ухамсарлаж байна. Би энэ хэрэгт холбогдсон цагаас хойш , санаа зовоод нойргүй хоносон шөнө их байсан. Ийм учраас хамгийн хөнгөн ялаар шийтгэж өгнө үү...” гэв.

-Шүүгдэгч: М.У“..Байхгүй...” гэв.

2.2. Эрүүгийн хариуцлага:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан Т.Э*******гийн иргэний үнлэхийн лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 3 дахь тал/, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэх талаарх лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 115 дахь тал/ зэрэг нотлох баримтад үндэслэн шүүгдэгч Т.Э*******гийн хувийн байдлыг, Г.Бийн иргэний үнлэхийн лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 95 дахь тал/, Г.Бийн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт /4 дүгээр хавтаст хэргийн 95 дахь тал/, иргэний оршин суугаа хаягийн лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 97 дахь тал/, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан талаарх лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 114 дэх тал/ зэрэг нотлох баримтад үндэслэн шүүгдэгч Г.Бийн хувийн байдлыг, М.Уийн иргэний үнлэхийн лавлагаа /3 дугаар хавтаст хэргийн 243 дахь тал, 4 дүгээр хавтаст хэргийн 99 дэх тал/, байнга оршин суугаа хаягийн лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 100 дахь тал/, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн лавлагаа, тодорхойлолт /4 дүгээр хавтаст хэргийн 101-102 дахь тал/, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан талаарх лавлагаа /4 дүгээр хавтаст хэргийн 116 дахь тал/ зэрэг нотлох баримтад үндэслэн шүүгдэгч М.Уийн хувийн байдлыг тус тус тодорхойллоо.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан бичгийн нотлох баримтаар шүүгдэгч Т.Э*******, М.У, Г.Б нарын хэрэг хариуцах чадвар, сэтгэцийн байдлын талаар эргэлзээтэй нөхцөл байдал үүсээгүй болно.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлд заасан “Эрх мэдэл, тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах” гт хэргийн тухайд Монгол улсын их хурлаас 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр батлагдсан хуулиар гт хэргийн шинж, гт хэрэг үйлдсэн этгээдэд оногдуулах ял, эрх зүйн байдлыг хүндрүүлэн өөрчлөн найруулсан байх тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Үйлдэл, эс үйлдэхүйг гт хэрэгт тооцох, г буруутай хүн, хуулийн этгээдэд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хжээг тухайн гт хэргийг үйлдэх үед дагаж мөрдөж байсан хуулиар тодорхойлно”, мөн зүйлийн 3 дахь хэсэгт “гт үйлдэл тодорхой хугаца******* үргэлжилсэн бол гт хэрэг үйлдэгдэж дууссан, эсхүл таслан зогсоогдсон үеийг гт хэрэг үйлдсэн хугаца******* хамааруулна”, мөн хуулийн 1.9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Үйлдэл, эс үйлдэхүйг гт хэрэгт шинээр тооцсон, оногдуулах ялыг хүндрүүлсэн, гт хэрэг үйлдсэн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан хуулийг буцаан хэрэглэхгүй” гэж заасныг тус тус  баримтлан шүүгдэгч нарт 2015 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдөр батлагдсан Эрүүгийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

 Шүүх шүүгдэгч нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ талуудын санал дүгнэлт, шүүгдэгч нарын хувийн байдал болон г буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн зэргийг тал бүрээс нь харгалзан үзлээ.

Шүүгдэгч Т.Э******* нь анх удаа гт хэрэг үйлдсэн, учруулсан хохирлыг нөхөн төлснийг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд харгалзан үзэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 3, 1.9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 3.7 дугаар зүйлийн 2 дах хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жил 2 сарын хугацаагаар хасаж, 5,500 /та мянга та зуу/ нэгжтэй тэнцэх хжээний буюу 5,500,000 /та сая та зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ял оногдуулах нь гт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, шүүгдэгчийн хувийн байдал, г бурууд тохирсон бөгөөд эрүүгийн хариуцлагын цээрлүүлэх болон цаашид гт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зорилгыг хангана гэж шүүх дүгнэв.

Шүүгдэгч Т.Э*******гийн хөрөнгө, цалин хөлс, орлого олох  боломжийг харгалзан торгох ялыг 3 жилийн хугаца******* хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоож, шүүхээс тогтоосон хугаца******* биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын ар та нэгжтэй тэнцэх хжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солих эрх зүйн үр дагавартайг шүүгдэгч Т.Э*******д сануулав.

Шүүгдэгч Г.Б, М.У нар нь анх удаа гт хэрэг үйлдсэн, учруулсан хохирлыг нөхөн төлсөн, мөрдөн байцаалтын шатнаас гт хэрэг үйлдсэн г буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн байдлыг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд харгалзан үзэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1, 1.9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 3.5 дугаар зүйлийн 2, 3.7 дугаар зүйлийн 2 дах хэсэг, 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Г.Бийн нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар хасаж, 2 жилийн хугацаагаар тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хжээ, М.Уийн нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар хасаж, 1 жил 6 сарын хугацаагаар тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хжээ тус тус хэрэглэх нь гт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, шүүгдэгч нарын хувийн байдал, г бурууд тохирсон бөгөөд эрүүгийн хариуцлагын цээрлүүлэх болон цаашид гт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зорилгыг хангана гэж шүүх дүгнэв.

     Шүүгдэгч Г.Б, М.У нарт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5 дахь хэсэгт зааснаар тэнссэн хугаца******* “оршин суух газар, ажлаа  өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх” үүрэг хүлээлгэж, хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдуулах, тэнссэн хугаца******* Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, мөн хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг сануулав.

2.3. Бусад асуудал

Шүүгдэгч Т.Э*******, М.У, Г.Б нар нь баривчлагдсан, цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, шүүгдэгч нарын иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, тэднээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг  тус тус дурдав.

Шийтгэх тогтоол уншин танилцуулснаар хүчинтэй болох бөгөөд шийтгэх  тогтоол хүчин төгөлдөр болох хүртэл шүүгдэгч Т.Э*******, М.У, Г.Б нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хжээг хэвээр үргэлжлүүллээ.

Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4 дэх хэсгийн 22.4.1 дэх заалт, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.3 дугаар зүйлийн 1, 36.6, 36.7, 36.8 дугаар зүйл, 36.10 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.13 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1.Шүүгдэгч Б******* овогт Т******* Э*******г Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн  2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1,  3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа ашиглаж, өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон” гт хэрэг үйлдсэн г буруутайд,

Шүүгдэгч  Х******* овогт Г Б, Т овогт М У нарыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн  3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1,  3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа ашиглаж, өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон” гт хэрэг үйлдэхэд хамжигчаар оролцсон гт хэрэг үйлдсэн г буруутайд тус тус тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 3, 1.9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 3.7 дугаар зүйлийн 2 дах хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.Э*******гийн нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жил 2 сарын хугацаагаар хасаж, 5,500 /та мянга та зуу/ нэгжтэй тэнцэх хжээний буюу 5,500,000 /та сая та зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ял оногдуулсугай.

3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1, 1.9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 3.5 дугаар зүйлийн 2, 3.7 дугаар зүйлийн 2 дах хэсэг, 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Г.Бийн нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар хасаж, 2 жилийн хугацаагаар тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хжээ, шүүгдэгч М.Уийн нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар хасаж, 1 жил 6 сарын хугацаагаар тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хжээ тус тус хэрэглэсүгэй.

4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.Э*******д оногдуулсан 5,500,000 /та сая та зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ялыг 3 /гурав/ жилийн хугаца******* хэсэгчлэн төлөх боломжтойгоор тогтоож, торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугаца******* биелүүлээгүй бол Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүх биелэгдээгүй торгох ялын ар та нэгжтэй тэнцэх хжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг шүүгдэгч Т.Э*******д сануулсугай.

          5.Шүүгдэгч Г.Б, М.У нарт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5 дахь хэсэгт зааснаар тэнссэн хугаца******* “оршин суух газар, ажлаа  өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх” үүрэг тус бүр хүлээлгэсүгэй.

6.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар тэнссэн хугаца******* хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдуулах, тэнссэн хугаца******* Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, мөн хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг шүүгдэгч Шүүгдэгч Г.Б, М.У нарт сануулсугай.

7. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.Э*******д оногдуулсан нийтийн алб******* томилогдох эрхийг 2 жил 2 сарын хугацаагаар хассан нэгдэл ялыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсон үеэс, Г.Бт, М.У нарт  оногдуулсан нийтийн алб******* томилогдох эрхийг тус бүр 2 жилийн хугацаагаар хассан нэгдэл ялыг үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хжээ авсан үеэс эхлэн тоолсугай.

8.Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц шүүгдэгч Г.Бийн Авлигатай тцэх газрын “Барьцаа, хохирол”-ын төрийн сан дахь 100900033401 тоот данс******* байршуулсан 524,560 төгрөгийг аймгийн Эрүүл мэндийн газарт, шүүгдэгч М.Уийн Авлигатай тцэх газрын “Барьцаа, хохирол”-ын төрийн сан дахь 100900033401 тоот данс******* байршуулсан 443,000 төгрөгийн 221,500 төгрөгийг аймгийн Эрүүл мэндийн газарт, 221,500 төгрөгийг М.Ут буцаан олгохыг аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх  газарт даалгасугай.

9.Шүүгдэгч Т.Э******* нь 10,221,500 төгрөгийг, шүүгдэгч Г.Б нь 524.560 төгрөгийг, шүүгдэгч М.У нь 221,500 төгрөгийг тус тус аймгийн Эрүүл мэндийн газарт төлсөн тул тэднийг бусдад төлөх төлбөргүйд тооцон, шүүгдэгч нар нь  энэ хэрэгт цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, шүүгдэгч нарын иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, тэднээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

10.Шийтгэх тогтоолыг гардаж авснаас хойш, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор аймгийн Эрүү, иргэний хэргийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд оролцогч давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

11. Оролцогч давж заалдах гомдол гаргасан, эсхүл улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд шийтгэх тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болох хүртэл шүүгдэгч Т.Э*******, Г.Б, М.У нарт авсан хувийн баталгаа гаргах сэргийлэх арга хжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                              С.ЁНДОНСАМБУУ