МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянгол дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч А.Алтанхуяг даргалж,

нарийн бичгийн дарга С.Пүрэвдулам,

улсын яллагч А.Марал,

шүүгдэгч Э.А- нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны А танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар Тээврийн прокурорын газраас Б овогт Э-н А-т холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд ирүүлсэн эрүүгийн 2403004150545 дугаартай хэргийг 2024 оны 9 дүгээр сарын 12-ны өдөр хүлээн аваад хянан хэлэлцэв.

 

Монгол улсын иргэн, *** оны *** дугаар сарын ***-ны өдөр Баянхонгор аймаг Галуут суманд төрсөн, *** настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, Улаанбаатар Төмөр замын Зорчигчийн вагон депод вагоны үйлчлэгч ажилтай, ам бүл ***, нөхөр, хүүхдийн хамт *** аймаг *** сум *** баг *** оршин суух бүртгэлтэй, Сонгинохайрхан дүүрэг *** хороо *** гудамж *** тоотод түр оршин суух, урьд ял шийтгэлгүй, Б овогт Э-н А-.

 

Шүүгдэгч Э.А- нь “Б” сургалтын төвийн мэргэжлийн сургалтын байгууллагад Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч мэргэжлээр төгсөөгүй атлаа Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч үнэмлэхийг бусдаас авч улмаар 2023 оноос Баянгол дүүргийн 25 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг Улаанбаатар Төмөр замын 2 дугаар ангид Зорчигчийн вагоны үйлчлэгчээр ажиллаж хуурамч үнэмлэх ашигласан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт яллах, өмгөөлөх талаас шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан дараах нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн судлав. Үүнд:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Э.А- мэдүүлэхдээ: “Мэдүүлэг өгөхгүй” гэв.

 

Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Д.Ө-ы “... 2023 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдөр ажилд орох хүсэлт өгч, сонгон шалгаруулалтад орж 60 оноо авч тэнцсэн байна. Тэгээд байгууллагын даргын 2023 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн Б/600 дугаар тушаалаар зорчигчийн вагоны дагалдан үйлчлэгчээр томилогдон ажиллаж байгаад мөн байгууллагын даргын 2023 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн Б/754 дугаар тушаалаар вагоны үйлчлэгч болж жинхэлсэн байна.

Э.А- нь анх ажилд орох үедээ Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч мэргэжлийг “Б” сургалтын төвд 5 сар суралцаж төгссөн гэсэн боловсролын баримт бичгийн нотариатаар баталгаажуулсан хуулбарыг авчирч өгсөн байсан. Эх хувиар нь бол өгөөгүй. Тухайн мэргэжлийн үнэмлэхийг үндэслэж Э.А-ийг ажилд авсан.

... Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч Э.А-ийн хувьд бол хөдөлмөрийн гэрээнийхээ хүрээнд заагдсан ажлыг бүрэн гүйцэтгэж, түүндээ тохирох цалин, хөлс, урамшууллыг авсан гэж бодож байна. Тэгэхээр манай байгууллагаас энэ асуудалд хохирол учраагүй. Харин Э.А-ийн ашиглаж байгаа мэргэжлийн үнэмлэх нь хуурамч болох нь тогтоогдож, шүүх байгууллагын албан ёсны шийдвэр гарвал түүнийг Улаанбаатар Төмөр замын сургалтын байгууллагад давтан сургалтад хамруулж, мэргэжлийн боловсролын гэрчилгээ олгох ажлыг зохион байгуулна гэсэн бодолтой байна. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 11-13 дахь тал/

 

Гэрч Б.Э-ийн “... Улаанбаатар Төмөр замтай хамтран ажиллах гэрээ байгуулсан сургалтын байгууллагыг төгсөж, мэргэжлийн үнэмлэх авсан иргэдийг сонгон шалгаруулалтад оруулж болно. Ажлын байранд горилогч нь вагоны үйлчлэгч мэргэжлээр сургалтад хамрагдаж үнэмлэх авсан /вагоны үйлчлэгч, вагон үзэгч засварчин, инженер, техникч/ байх, бие эрхтний хувьд эрүүл байх, бичиг үсгийн чадвартай байх зэрэг үндсэн шаардлагыг тухайн ажлын байранд тавьдаг юм. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 16-17 дахь тал/

 

Гэрч Д.Э-ийн “... Ажилтны цалингийн картаас харахад энэ хугацаанд тасралтгүй ажилласан байна. Үүнээс үзэхэд ажилтан Э.А- нь хийснээр авсан цалин нь өнөөдрийн байдлаар 14,943,123 төгрөг байна. Үүн дээр бусад нэмэгдэл буюу урамшуулал нь 12,394,215 төгрөг байна. Нийт 27,337,338 төгрөгийн цалин, урамшуулал бодогдсон байна. Энэ дүнгээс хүн амын орлогын албан татвар, нийгмийн даатгалын шимтгэл, УБТЗ-ын үйлдвэрчний эвлэлийн гишүүний татвар болох 7,436,371 төгрөгийг хасаж бодоход вагоны үйлчлэгч Э.А- нь Хаан банкны *** дугаарын дансаар нийт 19,900,967 төгрөгийн цалин урамшуулал авсан байна. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 20-21 дэх тал/

 

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сургалт, үнэлгээ, судалгааны институтийн 2024 оны 4 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 1/78 дугаартай албан бичиг. /хэргийн 60 дахь тал/

 

Улаанбаатар Төмөр замын даргын Журам батлах тухай 2020 оны 6 дугаар сарын 25-ны өдрийн А-474 дугаартай тушаал. /хэргийн 61-67 дахь тал/

 

Эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, зургийн үзүүлэлтүүд. /хэргийн 68-83, 84-91, 134-139 дэх тал/

 

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайдын хамтарсан Журам, загвар батлах тухай 2019 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийн А/505, А/267 дугаартай хамтарсан тушаал. /хэргийн 94-105 дахь тал/

 

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сургалт, үнэлгээ, судалгааны институтийн 2024 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 1/190 дугаартай албан бичиг. /хэргийн 108 дахь тал/

 

Гэрч Ч.Д-ын “... Манай сургалтын төвийн хувьд үнэт цаасан дээр гэрчилгээ гаргадаггүй. Фото цаасан дээр гаргадаг байсан. Манай байгууллагын хувьд архивын нэг гэж хадгалаагүй. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 113-116 дахь тал/

“... УБТЗ-д ажиллаж байгаад мэргэжлийн үнэмлэх шаардлагатай ажлын байранд томилогдох гэж байгаа иргэдээс танил тал, миний таньдаг хүмүүсийн гуйлгаар бичиж, гаргуулан авсан мэргэжлийн үнэмлэх байна. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 129-132 дахь тал/

 

Гэрч С.Х-ы “...Mergejil.mn буюу цахим бүртгэлийн нэгдсэн системд мэргэжлийн сургалтын төвүүд маань анх манай институтээс нэвтрэх нэр, нууц үгээ үүсгүүлэн авч сургалтын байгууллагынхаа дэлгэрэнгүй мэдээллийг оруулдаг. Үүнд сургалтад хамрагдсан сургалцагчдын мэдээлэл, төгсөгчийн мэдээлэл бас ордог. Өөрөөр хэлбэл төгсөлтийн үнэлгээгээ манай байгууллагаар хийлгээд тэгээд төгсөлтийн гэрчилгээ буюу чадамжийн гэрчилгээг дээрх нэгдсэн бүртгэлийн системээр дамжин бүртгэл үүсгэгдэж авдаг. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 119-121 дэх тал/

 

Гэрч С.Б-ийн “... Боловсролын баримт бичиг гэдэг нь тухайн боловсролын түвшний мэдлэг, судлагдахууныг эзэмшсэнийг нотлох баримт бичиг.

... Мэргэжил сургалтын үйлдвэрлэлийн төв болон мэргэжлийн сургалтын төвийн мэргэжлийн үнэмлэх нь боловсролын баримт бичигт хамаарна. ...” гэсэн мэдүүлэг. /хэргийн 124-126 дахь тал/

 

Мөрдөгчийн 2024 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдрийн Эд мөрийн баримтаар тооцох тухай тогтоол. /хэргийн 147 дахь тал/

 

Улаанбаатар Төмөр замын Зорчигчийн вагон депогийн даргын 2024 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн Б/754 дугаартай тушаал. /хэргийн 176 дахь тал/

 

Улаанбаатар Төмөр замын Зорчигчийн вагон депогийн даргын 2024 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн Б/600 дугаартай тушаал. /хэргийн 177 дахь тал/

 

Хөдөлмөрийн гэрээ болон цалингийн карт. /хэргийн 178-181, 182-185, 186-187 дахь тал/

 

Ажлын байрны тодорхойлолт. /хэргийн 188-189 дэх тал/

 

Э.А-ийн яллагдагчаар өгсөн “... Би зөвшөөрч үнэмлэх гаргуулахаар болж өөрийн нэр, регистрийн дугаар, 950,000 төгрөгийг өгөөд явсан. Удалгүй над руу утсаар залгаж таны үнэмлэх гарчихсан байна гэж хэлээд би төмөр замын вокзалын ард анх уулзсан эмэгтэйтэй уулзаж үнэмлэхээ авсан. Тухайн үед би том гэдэстэй жирэмсэн байсан. Би 2020 оны 5 дугаар сард амаржаад гэртээ 3 жил хүүхдээ харж байгаад хүүхэд маань цэцэрлэгт явах насанд хүрэхээр нь ажил төрөл хийе гээд 2023 оны 6 дугаар сарын 06-ны өдөр Улаанбаатар төмөр замын Зорчигчийн вагон депогийн хүний нөөцийн ажилтантай уулзаж ажилд орох хүсэлтээ 2020 онд Б сургалтын төвөөс мөнгө төлж гаргуулсан Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч гэсэн хуурамч мэргэжлийн үнэмлэхийг өгч 10 хоногийн дараа вагоны үйлчлэгчээр ажилд орсон. Үүнээс хойш вагон депод вагоны үйлчлэгчээр ажиллаж байна.

... Би Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч гэсэн боловсролын үнэмлэхийг хуурамч гэдгийг мэдсээр байж ашигласан гэдгээ хүлээн зөвшөөрч байна. ...” гэсэн мэдүүлэг /хэргийн 159-161 дэх тал/ зэрэг болно.

Шүүхийн хэлэлцүүлгийн үед шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, хуульд заасан журмаар цугларсан, хэрэг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай байна гэж үнэлэв.

 

Нэг: Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

1.1 Шүүхээс тогтоосон үйл баримт

Шүүгдэгч Э.А- нь “Б” сургалтын төвд Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч мэргэжлээр суралцаагүй атлаа 2020 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдөр тус төвийн Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч мэргэжлээр төгссөн мэргэжлийн 2020/312 дугаартай үнэмлэхийг бусдаас гаргуулан авч, улмаар уг мэргэжлийн үнэмлэхийг ашиглан 2023 оны 6 дугаар сарын 06-ны өдөр Улаанбаатар Төмөр замын Зорчигчийн вагон депогийн вагоны үйлчлэгчийн сонгон шалгаруулалтад оролцон тэнцсэн ба 2023 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрөөс Улаанбаатар Төмөр замын Зорчигчийн вагон депогийн даргын тушаалаар вагоны үйлчлэгчээр ажиллажээ.

Дээрх үйл баримт нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн дээрх нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдсон байна гэж шүүх үзлээ.

 

1.2 Нотлох баримт баримтын үнэлгээ

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудын хүсэлтээр шинжлэгдсэн дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдол бүхий хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн байх ба Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан хэргийн талаар нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан шүүгдэгчийн гэм буруугийн асуудлыг шийдвэрлэхэд хангалттай байна гэж шүүх үнэлэв.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудаас шүүхэд танилцуулсан нотлох баримтыг шүүхэд хэлэлцүүлэхгүй байх, хасуулах, шинжлэн судлах дараалалд өөрчлөлт оруулах талаар санал, хүсэлт гаргаагүйг тэмдэглэх нь зүйтэй.

 

1.3 Оролцогчийн эрхийн хэрэгжилт

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчих, хязгаарлах хэлбэрээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлага, журам зөрчсөн байдал тогтоогдоогүй болно.

 

1.4 Эрх зүйн дүгнэлт

Шүүгдэгч Э.А- нь Б сургалтын төвийн Зорчигчийн вагоны үйлчлэгч мэргэжлээр төгссөн боловсролын үнэмлэхийг хуурамч болохыг мэдсээр байж ашиглан Улаанбаатар Төмөр замын Зорчигчийн вагон депод вагоны үйлчлэгчээр ажилласан өөрийн үйлдэл, эс үйлдэхүйг хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарлаж түүнийг хүсэж үйлдсэн нь гэм буруугийн санаатай хэлбэрээр, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид гэмт хэрэгт тооцохоор заасан үйлдэл болох нь хэрэгт авагдсан болон шинжлэн судалсан нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдсон гэж шүүх дүгнэлээ.

Иймд шүүгдэгчид холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хуулийн зүйл, хэсэг тохирсон байна.

 

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршиг

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд шүүх тогтоол гаргах үед нэхэмжлэл түүний үндэслэл, хэмжээний нотлогдсон байдлыг харгалзан шийдвэрлэх талаар заасан бөгөөд мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Д.Ө гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигт нэхэмжлэх зүйлгүй талаараа мэдүүлсэн /хэргийн 11-13 дахь тал/ байх тул шүүгдэгч Э.А-ийг төлөх төлбөргүй гэж үзэв.

 

Хоёр: Эрүүгийн хариуцлагын талаар:

2.1. Талуудын санал, дүгнэлт

Улсын яллагчаас шүүгдэгчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 600 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600,000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулах дүгнэлтийг гаргав.

 

2.2. Эрүүгийн хариуцлага

Шүүх шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдон тогтоогдсон тул түүнийг гэм буруутайд тооцож, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй гэж дүгнэлээ.

Шүүгдэгч Э.А-ийн гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, хувийн байдал, учруулсан хохирол, хор ургийн шинж чанар, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, улсын яллагчийн дүгнэлт зэргийг харгалзан шүүгдэгчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500,000 төгрөгөөр торгож, түүний цалин хөлс, бусад орлого олох боломжийг харгалзан 4 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоов.

 

Шүүгдэгчид Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5, 6.6 дугаар зүйлд заасан хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй.

 

2.3. Бусад асуудал

Хэрэгт эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.4 дэх заалтад зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн 2020/312 дугаартай мэргэжлийн үнэмлэх 1 ширхгийг устгаж, шүүгдэгч Э.А- баривчлагдсан, цагдан хоригдсон хугацаагүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдвал зохино.

 

Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4 дэх хэсгийн 22.4.1 дэх заалт, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10, 36.13, 37.1 дүгээр зүйлүүдийг тус тус удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1. Шүүгдэгч Б овогт Э-н А-ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “боловсролын үнэмлэхийг хуурамч болохыг мэдсээр байж ашигласан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Э.А-ийг 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500,000 төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар Э.А- торгох ялыг 4 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоосугай.

 

4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар Э.А- торгох ялыг биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

 

5. Хэрэгт эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, Э.А- баривчлагдсан, цагдан хоригдсон хугацаагүй, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигт төлөх төлбөргүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

 

6. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.4 дэх заалтад зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн 2020/312 дугаартай мэргэжлийн үнэмлэх 1 ширхгийг устгасугай.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд мөн хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч шүүхийн шийдвэрт давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн шийтгэх тогтоолыг улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч өөрөө гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрт гомдол, эсэргүүцэл гаргасан бол шүүхийн шийдвэрийн биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болтол Э.А-т авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                     А.АЛТАНХУЯГ