МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Налайх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Чинзориг даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Н.Өнербол,

Улсын яллагч Г.Ганбагана /томилолтоор/,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Жаргалсайхан,

Шүүгдэгч Д.******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар:

Налайх, Багахангай дүүргийн прокурорын газрын хяналтын прокурор Г.Ганзоригийн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 2024 оны 08 дугаар сарын 14-ний өдрийн 160 дугаартай яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн ******* овогт *******гийн *******ад холбогдох эрүүгийн 2407002380198 дугаартай хэргийг 2024 оны 08 дугаар сарын 20-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол улсын иргэн, *******-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, тай, эрэгтэй, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 2, хүүхдийн хамт *******, ******* тоотод оршин суух, урьд:

Улаанбаатар хотын Октябрийн районы ардын шүүхийн эрүүгийн шүүхийн 1986 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдрийн 100 дугаартай таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 109-Б-д зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ялаар шийтгүүлж, ялын хугацаа дуусаж суллагдсан,

Улаанбаатар хотын Сүхбаатарын районы ардын шүүхийн эрүүгийн шүүхийн 1989 оны 03 дугаар сарын 17-ны өдрийн 69 дугаартай таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 239 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил 6 сарын хугацаагаар хорих ялаар шийтгүүлж, ялын хугацаа дуусаж суллагдсан,

Дорнод аймаг дахь Сум дундын хоёрдугаар шүүхийн 2009 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 08 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2 дахь хэсэгт зааснаар 3 cap 10 хоногийн баривчлах ялаар шийтгүүлж, ялын хугацаа дуусаж суллагдсан,

Баянзүрх дүүргийн шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүхийн 2010 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 441 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2 дахь хэсэгт зааснаар 3 cap 10 хоногийн баривчлах ялаар шийтгүүлж, ялын хугацаа дуусаж суллагдсан.

******* овогт *******гийн ******* /РД:*******/,

            Холбогдсон хэргийн талаар: /яллах дүгнэлтэд дурдсанаар/

Шүүгдэгч Д.******* нь 2024 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдөр Налайх дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт орших “*******”-ны орчим АНУ-ын иргэн ******* /Z-ийн түрүүвчийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч 1,214,258 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүгдэгч  Д.******* нь  шүүхийн  хэлэлцүүлэгт:  “...Тэр өдөр н. ахтай 10 цагийн үед Тэрэлж рүү айраг гээд элгэнд сайн өвс түүж аваад тэгээд уул руу орсон чинь нэг гадаад иргэн тэр завсраар гарахад нь түрүүвч нь ил харагдаж байхад нь авчихсан. Дотор нь 300 доллар 200.000 төгрөг байсан ...” гэв.

 Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудаас шүүхэд танилцуулсан нотлох баримтыг шүүхэд хэлэлцүүлэхгүй байх, нотлох баримтаас хасуулах, шинжлэн судлах дараалалд өөрчлөлт оруулах талаар санал, хүсэлт гараагүйг дурдаж, талуудаас шинжлэн судалсан болон бусад нотлох баримтууд;

Улсын яллагчийн зүгээс: хохирогч Америкийн Нэгдсэн улсын иргэн ийн мэдүүлэг /хх-38-39/, гэрч ын мэдүүлэг /хх-41-43/, Дамно хөрөнгийн үнэлгээний компанийн шинжээчийн дүгнэлт /хх-61-63/,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Жаргалсайханы зүгээс: “иргэний үнэмлэхийн лавлагаа /хх-89/, оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа, гэрлэлтийн бүртгэлийн лавлагаа /хх-91/, хохирол төлсөн баримт /хх-94/, *******ны Засаг даргын тодорхойлолт /хх-95/, Баянгол дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэр /хх-96/, ял шийтгэсэн эсэхийг шалгах хуудас зэрэг нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

            Шүүгдэгч, хохирогч нар нотлох баримт шинжлэн судлуулаагүй болно.

Шүүхийн хэлэлцүүлгийн үед шинжлэн судалсан болон хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, хуульд заасан журмаар цугларсан, хэрэг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай. Мөн хохирогч, гэрч, яллагдагч нараас мэдүүлэг авахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, шинжээчийн дүгнэлт, нотлох баримтууд нь тухайн хэрэгт хамааралтай, агуулгын хувьд зөрүүгүй, үйл баримтыг хангалттай тогтоож чадсан хууль ёсны үнэн зөв баримтууд гэж үнэллээ.

Шүүхээс тогтоосон хэргийн нөхцөл байдал

Шүүгдэгч Д.*******ын холбогдсон хэрэгт гэм буруу, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг тус тус баримтлан шүүхийн хэлэлцүүлэгт тогтоогдсон үйл баримт, шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан дээрх нотлох баримтуудыг үндэслэн дүгнэхэд:

Гэм буруугийн талаар

Шүүгдэгч Д.******* нь 2024 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдөр Налайх дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт орших “*******”-ны орчим АНУ-ын иргэн ******* /Z-ийн түрүүвчийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч 1,214,258 төгрөгийн хохирол учруулсан болох нь:

            Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудын зүгээс дараах нотлох баримтыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд хохирогчоор ******* //-ийн өгсөн: “...Би 2024 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдөр Монгол улсад аялахаар гэр бүлийн хамт ирсэн. 2024 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдөр Налайх дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт “*******”-ны ойролцоо аялж байсан бөгөөд 12 цагийн үед ******* руу охины хамт гарах болсон. ******* руу гарахад байдаг жижиг заагаар гардаг ба би тухайн мөчийг гар утсан дээрээ бичлэг хийж бэхжүүлж авсан. Эхлээд миний охин тухайн нүхээр дээш гараад миний утсыг авч үргэлжлүүлэн намайг дээш гарч байгаа мөчийг бичих үед тэнд байсан танихгүй 3 Монгол хүний нэг нь надад туслах гэж байгаа мэт миний нэг гарыг татсан. Би тухайн хүнд хэрэггүй гэж хэлсэн боловч тэр хүн миний нэг гараас хэсэг татаж байгаад явчихсан. Харин би дээш гарч ирээд гар утасны бичлэгийг дуусгаж жижиг цүнхэндээ хийх гэхэд миний цүнхэнд байсан жижиг түрийвч байгаагүй. Тийм учир би тухайн 3 хүнийг хайж тэнд хэсэг явсан ч тэр хүмүүс олдоогүй...Миний гар утас дээрээ бичсэн бичлэгт тэр 3 хүний царай харагдаж байгаа бөгөөд миний нэг гараас татаж нөгөө гараараа цүнхийг ухаж байгаа мэт дүрс харагдаж байгаа...Бор өнгийн түрүүвч алдсан бөгөөд тэр түрүүвч дотор 300 Америк доллар, Монгол мөнгө 200,000 төгрөг, Америк улсын банкны карт, 2 ширхэг Солонгос улсын банкны карт, Солонгос улсад ажилдаг ажлын үнэмлэх, Америк жолооны үнэмлэх, Солонгос улсад оршин суух карт зэрэг зүйлс хулгайд алдагдсан...” гэх мэдүүлэг,

/хх-38-39 дүгээр тал/,

2. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд гэрчээр Л.ын өгсөн: “... /*******/ нь өөрийн эхнэр, 4 хүүхдийн хамт 2024 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдөр Монгол улсад аялахаар ирсэн. Би тосож аваад Архангай аймаг, Өвөрхангай аймгуудаар аялж байгаад 2024 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдөр Тэрэлж рүү явж "Тэрэлж лодж" амралтын газар очиж амарсан. Маргааш нь буюу 23-ны өдөр хот руу буцах замдаа *******ан дээр очиж ******* нь охиныхоо хамт ******* руу авирахаар явсан. Би эхнэр, хүүхдүүдтэй нь дэлгүүрт байж байхад 12 цагийн үед ******* над руу утсаар залгаж “цүнхнээсээ түрүүвчээ алдчихлаа” гэсэн. Охиных нь утсан дээр хийсэн бичлэг дээр үл таних хүн аавыг нь гараас нь татаж гаргахдаа цүнхнээс нь түрүүвчийг нь авчихсан байсан... ******* нь 2024 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдөр 13 цагийн нислэгээр Бүгд Найрамдах Солонгос улс руу эхнэр, хүүхдүүдтэйгээ явсан. Одоо эргэж ирэхгүй... ******* нь үүрч явсан цүнхнээсээ бор өнгийн арьсан түрүүвч, 300 доллар, Монгол төгрөгөөр 200,000 төгрөг, АНУ-ын банкны карт, Солонгос улсын банкны 2 ширхэг карт, Солонгос улсад ажилдаг ажлын үнэмлэх, Америк улсын жолооны үнэмлэх, Солонгос улсад оршин суух үнэмлэх зэргийг алдсан байсан..." гэх мэдүүлэг,

/хх-41-43 дугаар тал/,

3. Эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас, шийтгэх тогтоолын хуулбарууд

/хх-83, 96-116 дугаар тал/

4. Д.*******ын хувийн байдлыг тогтоосон баримт /хх-89-92 дугаар тал/ зэрэг нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

Шүүх хуралдаанд гэм буруу болон хариуцлагын талаар гаргасан дүгнэлт тайлбар

Улсын яллагчийн зүгээс: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар түүнд дээрх хувийн байдал, гэмт хэрэг үйлдэх болсон шалтгаан нөхцөл, хэрэгтээ гэмшиж байгаа байдал, хохирогчид хохирол төлбөр төлсөн, гэм хорыг барагдуулсан зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзаж үзээд 350 цагийн нийтэд тустай ажил хийх ял оногдуулах саналыг шүүхэд гаргаж байна...” гэх,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Жаргалсайханы зүгээс: “...шүүгдэгч Д.*******ад Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын доод хэмжээг буюу 240 цагаар тогтоож өгөөч гэсэн ийм дүгнэлтийг гаргаж байна. Шүүгдэгчийн 2 хоног буюу 48 цаг саатуулагдсаныг ажлын 8 цагаар тооцоод түүнд оногдуулах нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаас нь хасаж тооцож өгнө үү...” гэх, дүгнэлт тайлбарыг тус тус гаргав.

Иймд шүүгдэгчийг гэм буруутайд тооцуулах талаар прокуророос яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэл зөв байх ба хэргийн бусад оролцогч маргаж мэтгэлцээгүй тул улсын яллагчийн дүгнэлтийг хүлээн авч гэм буруутайд тооцох хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршгийн тухай.

Шүүгдэгч Д.*******ын үйлдсэн гэмт хэргийн улмаас хохирогч /*******/-д 1,214,258 төгрөгийн хохирол учирсан ба шүүгдэгч нь хохирол төлбөрт 1,400,000 төгрөгийг өгсөн байх тул түүнийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж  үзэв.

Шүүх шүүгдэгч нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ:

Эрүүгийн хуулийн хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг баримтлан гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдлыг тал бүрээс нь харгалзан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй байна.

Үүнд: Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дурдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон гэмт хэрэг үйлдсэн хэргийн нөхцөл байдал нь гэмт хэрэг үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрч, гэм буруугийн талаар маргахгүй байгаа байдлыг,

Учирсан хохиролд: Хохирол, хор уршигт хандаж буй хандлага, хохирол төлөгдсөн байдал,

Хувийн байдалд: Шүүх хуралдаанд мэдүүлэг өгөхдөө гэмшиж байгаа байдал зэргийг харгалзан үзсэн болно.

Иймд Д.*******ад Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5, 6.6 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагын хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй боловч дээрх нөхцөл байдлыг харгалзан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгчид нийтэд тустай ажил хийлгэх оногдуулах нь зүйтэй гэж үзэв.

Бусад асуудлаар

Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар 1 ширхэг флаш диск хураагдсан, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, сэжигтнээр баривчлагдсан 2 хоногтой, энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй.        

Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4, 36.6, 36.7, 36.8, 37.1, 38.2 дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

   1. Шүүгдэгч ******* овогт *******гийн *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авсан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай. 

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Д.*******ыг 350 /гурван зуун тавь/ цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч Б.*******ын сэжигтнээр баривчлагдсан 2 /хоёр/ хоногийг  нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын найман цагаар тооцож 16 цагийг эдлэх ялд оруулан нийт эдлэх ялыг 334 /гурван зуун гучин дөрөв/ цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар тогтоосугай.

4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Д.*******ад оногдуулсан нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг биелүүлээгүй бол нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын найман цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

5. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эд мөрийн баримтаар хураагдсан 1 ширхэг флаш дискийг хэрэг хадгалагдах хүртэл хугацаагаар хэрэгт хадгалж, шүүгдэгч нь энэ хэрэгт битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, бусдад төлөх төлбөргүй болохыг тус тус дурдсугай.

            6. Шийтгэх тогтоолд давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрх бүхий этгээд шийтгэх тогтоолыг гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол, эсэргүүцлийг Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

7. Шийтгэх тогтоол нь танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох ба давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                        Д.ЧИНЗОРИГ