МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС 

         Б аймаг дахь Сум *******ын Иргэний хгийн анхан шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Г.Мягмарсүрэн даргалж, шүүгч О.Одончимэг, Д.Мөнхтуяа нарын бүрэлдэхүүнтэйгэ тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

       Нэхэмжлэгч: 1******* онд Х*******л аймгийн Т******* суманд төрсөн, ******* настай, эмэгтэй, ******* ******* боловсролтой, О******* аймгийн Б******* сумын 11 дүгэ хорооллын ******* тоотод оршин суух, Жаамаа овогт Жамсрангийн Э /РД:ГЙ700610/-ын нэхэмжлэлтэй,

      Хариуцагч: 171 онд Б аймгийн р суманд төрсөн, настай, эгтэй, ******* ******* боловсролтой, Б аймгийн р сумын Х дугаар багт оршин суух, г овогт Лгийн Э /РД:ГН711136/,

       Хариуцагч: 177 онд Б аймгийн р суманд төрсөн, настай, эмэгтэй, ******* ******* боловсролтой, Б аймгийн р сумын Х дугаар багт оршин суух, Б овогт Догийн Ж /РД:ГН7707100/ нарт холбогдох,

      Хохирол 16,180,000 төгрөг гаргуулах тухай шаардлага бүхий нэхэмжлэлтэй, 13/01/003/И индэкстэй иргэний хгийг хянан хэлэлцэв.

      Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Ж.Э, түүний өмгөөлөгч Н.Энхтуяа, хариуцагч Л.Э, Д.Ж, тэдний өмгөөлөгч Ч.О, иргэдийн төлөөлөгч Д.Х, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Э нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

          Нэхэмжлэгч Ж.Э нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Ж.Э би дараах гэм хорын нэхэмжлэлийг гаргаж байна. Анх Б аймаг р сум Х баг, Цагаанхөтөл гэх газар оршин суудаг Л.Э, түүний эхн Д.Ж нар нь манай Х-Баян ХХК-д манаачаар ажилд орж ажиллаж байгаад 007 онд таны малыг бид маллаж өгье гэж амаар ярилцаж, малыг минь малласан бөгөөд малын тэжээл, хужир, давс хадлангийн үе шатахуун тос згийг өгч байсан. 007 оноос хойш 01 он хүртэлх хугацаанд ганц удаа ч шүдлэнгээс дээш насны үх идшэнд хэглэх буюу зарж борлуулж байгаагүй. 01 оны 1 сарын 10-нд идэш хийх гэж очихдоо малын тоо тооцоогоо хийх гэхэд -лаа уурлаж өглөө үүрийн харанхуйгаар ид есийн хүйтэнд малаа аваад яв гэж хашаанаасаа үхнүүдийг гаргаж хөөсөн. Малыг минь тоо ёсоор нь хүлээлгэж өг гэж шаардахад тоогоогүй. Тооцоогоор бол мал их дутсан байсан. Малаа зүсэ нь хүлээлгэж өг гэхэд өгөөгүй. Ж нь 015 оны зун О******* аймагт манай гт ирээд малаа нэг бүрчлэн зүс зүсэ нь, нас насаар нь хэлж хамт сууж бичиж байсан. Л.Эгийн ялгаж хөөсөн 3 тооны үхрээс 11 тооны үхрийг өвлийн хүйтнэ явган тууж бригад дэ авч ирж гаргаж, тугалтай үнээ, 3 бяруугаа Х багийн шивт гэх газар оршин суудаг малчин О гэх айлд гуйж хүргэж өгсөн. Би малаа өсгөн үржүүлэх гэж л халуун намраар энэ айлд үх малынхаа өвс хадлан тэжээлийн шатахууныг бэлдэн өгч өвлийг өнтэй давах гэж л зорьсон. Гэтэл өвлийн их хүйтэнд өвөлжөө бууцнаас, халуун хэвтээс нь үх малыг минь хөөж гаргасанд маш их гомдсон. Малчин хүн малынхаа тоо толгойндоо тааруулж өвс хадлангаа бэлддэг. Би айлд олон тооны малаа өвөлжүүлэх боломжгүй болж тугалтай үнээ, 3 бяруугаа үлдээж, бусдыг нь нутгийн хүмүүсийг гуйж 11 тооны үхрээ нядлуулсан. Ж.Э би Д.Жд дараах малын тооцоо дутуу байгааг хэлсэн. Үүнд: 015 оны байдлаар тугалтай үнээ 14, бяруу 8, сувай үнээ 1, бух 1 нийт 46 тооны х байснаас 17 тооны үх хэглэж тооны үх үлдсэн. 016 онд тугалтай үнээ 11, бяруу 10, шүдлэн 4, хязаалан 4 нийт 40 тооны үх байснаас 7 тооны үх хэглэж 33 тооны үх үлдсэн. 017 онд тугалтай үнээ 1, бяруу 11, шүдлэн 8, хязаалан 1, соёолон 1 гээд нийт 45 тооны үхрээс 6 тооны үхрийг хэглэсэн. 3 тооны мал үлдсэн. 018 онд тугалтай үнээ 13, бяруу 1, шүдлэн 10, хязаалан , нас гүйцсэн үх гээд нийт ******* тооны үхрээс 6 тооны үхрийг хэглэсэн. 46 тооны мал үлдсэн. 01 онд тугалтай үнээ 14, бяруу 13, шүдлэн 10, хязаалан 6, нас гүйцсэн үх 4 гээд нийт 61 тооны үхрээс 35 тооны үхрээ Эгийнхээс тууж явсан. Энэ 35 тооны үхээс 3 үх нь манай анхынх байсан. Би өөрийн 3 тооны үхээ тууж авсан. Ингээд би Б аймгийн цагдаагийн газарт гомдол гаргасан бөгөөд намайг хохирогчоор тогтоож, гч Д.Ж биднийг 01 оны 04 дүгэ сарын -ний өдөр нүүрэлдүүлэн мэдүүлэг авсан ба хгийг шалгагдах явцад Д.Ж нь шүүх цагдаа гэж явмааргүй байна гэж гуйн, дутаасан малын хувьд 3 тугалтай үнээ, 6 хязаалан гээд 1 тооны бод, 5 хонь, 5 ямаа гээд нийт 10 тооны бог малнуудыг хоногийн дотор багтаан өгөөд бүх тооцоогоо дуусгая гэхэ нь би зөвшөөрч 5 дахь өдөр би очиж авч амжихгүй гээд дахин гомдол гаргахгүйгэ тохиролцсон. Ингээд тооцоо нийлснээс хойш Д.Ж нь хагас сайн өдөр манайх мал гаргахгүй тул бүтэн сайн өдөр ирж аваарай гэсний дагуу миний нөхөр Л.Мөнхбаатар, Д.Жы хэлсэн ёсоор малаа авах гээд очиход нөхөр Л.Э нь уурлаад өгөхгүй гэж буцаасан байсан. Хэг шалгах явцад Л.Э нь би малын тоо толгойг мэдэхгүй эхн Д.Ж л тооцоо нийлдэг байсан гэж мэдүүлдэг.

Иймд Иргэний хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1-д зааснаар, мөн хуулийн 0 дугаар зүйлийн 0.1-д зааснаар дараах нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргаж байна.Үүнд: тугалтай үнээ 3*1.500,000=4.500.000 төгрөг, хязаалан насны үх 6*1.800.000=10.800.000 төгрөг, хургатай хонь *00.000=400.000 төгрөг, төлөг 1*100.000=100.000 төгрөг, эй ямаа *150.000=300.000 төгрөг, борлон 1*80.000=80.000 төгрөг, нийт 16,180,000 төгрөг Л.Э, Д.Ж нараас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгч Ж.Э шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Манайх 007 оноос хойш хариуцагч нараар малаа маллуулсан. 008 онд 16 тооны үхтэй байсан. 00 онд Л.Эгийн ах Л.Эад трактор зараад оронд үнээ, тугал нийлсэн 5 үх, 13 хургатай хонь, 10 эй ямаа авсан. 015 он болтол манайх малаа зараагүй. Жилдээ 1 үх идшэнд хэглэдэг байсан. 008 онд Хаш-Эрдэнэ гэдэг хүнд 1 тугалтай үнээ зарсан. 01 онд Л.Эгийнд шүдлэн үх идшэнд нь өгч байсан. Мөн 01 онд хужир зараад 30 тооны хонь, ямаа худалдаж авсан. 015 онд 46 тооны үх байсан. Хариуцагч зүсэ нь хэлж өгөөд бичсэн тоо байна. 14 тооны тугалтай үнээ байсан ба 4 тугалтай үнээг нь зарсан. Намар 4 бяруу, шүдлэн, сувиа үнээ идшэнд хэглэсэн. Л.Эгийн хүүгийн сургалтын төлбөрт .000.000 төгрөг өгсөн. Өмнө нь жил охинынх нь сургалтын төлбөрийг төлж байсан. Тэгээд тооны үх үлдсэн. 015 он, 016 онд 7 тооны үх идшэнд хэглэх болон зарж борлуулсан. 017 онд 6 үх, 018 онд 5 үх зарсан. Тэгээд 01 онд идэшээ хийх гээд Л.Эгийнд очсон. Гэтэл мал дутаад байна гэж хэлсэн. Би хамт сууж байгаад тооцоо нийлье гэсэн боловч тооцоо хийгээгүй. Өглөө нь харанхуйд малын хашаан дэээ очоод малаа аваад яв, үх дутлаа гэж хэллээ гэж маргаан үүссэн. Тэгээд 3 тооны үх гаргаж өгсөн. Уг үхрүүд дандаа гунжин үхрүүд байсан. Тэгээд энэ айлаас 41 тооны үх авахаас 3 тооны үх авсан. 018 онд Д.Жы тооцоогоор 1 үнээ тугалсан. Харин миний тооцоогоор 13 үх тугалах байсан. Би т үед цагдаад мэдэгдээд яах вэ гэж бодоод тооны үх өгчих гэсэн. Тэгээд манай нөхрийг очиход Л.Э уурлаад хөөгөөд явуулсан байсан. Тиймээс би шүүхэд хандсан. Хариуцагч нар өвлийн хүйтэнд малыг маань өгсөн. Урьдчилж энэ талаар хэлээгүй. Тухайн үед тугалтай үнээгээ айлд гуйж тавиад бусад үхрээ бүгдийг нь нядалсан. Д.Жы тооцоогоор 3 тугалтай үнээ, 6 хязаалан үх өгөхөөр тооцоо гарсан. Хязаалан үх байхгүй гэсэн тул би оронд нь 6 бяруу, 3 тугалтай үнээ авъя гэж тохирсон. Тугалтай үнээг 1.500.000 төгрөгөөр, хязаалан үхрийг 1.800.000 төгрөгөөр, хургатай хонио 00.000 төгрөгөөр, төлгийг 100.000 төгрөгөөр эй ямаар 150,000 төгрөгөө, борлонг 80,0000 төгрөгөөр үнэлсэн ба нийт 16.180.000 төгрөгийг нэхэмжилж байна гэв.

Хариуцагч Л.Э, Д.Ж нар шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: Ж.Эын нэхэмжлэлтэй Л.Э, Д.Ж нарт холбогдох иргэний хэгт нэхэмжлэлийг гардан авч дараах тайлбарыг гаргаж байна.

Ж.Э нь шүүхэд гэм хорын хохирол 16.180.000 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Ж.Э 007 онд өөрийн малыг маллуулах хүн гуйж байгаад бидэнтэй танилцаж улмаар 1 тугалтай үнээ, бярууг Б аймгийн Тэшиг сумаас тууж ирж авчирч байсан. Түүнээс хойш 1 үнээг хүнээс авч нэмж маллуулсан. 00 онд Ж.Э нь өөрийн малнаас хадам ах Хаш-Эрдэнэ гэдэг хүнд тугалтай үнээг өгч байсан. Энэ мэтэ жил бүр өөрийн малнаас идэш уушиндаа хэглэж, ойр зуур хэглэж байсан бөгөөд цаг тухайдаа малаа тоолж, тохироод явдаг байсан. Сүүлийн жил буюу 018, 01 онуудад малчны цалин хөлс гэх зэг зүйл огт өгч байгаагүй. 018 оноос өмнө бол харилцан тохиролцоод явж болдог байсан. 018 оноос эхлэн хариуцагч Э нь биеийн байдал муу болсноор 01 онд Ж.Э идэшээ идэхэ манайд ирэхэд нь малаа буцааж авах талаар яриа гаргаж байсан. Ингээд 01 оны 1 сарын 04-ний өдөр өөрийн гэх бүх малаа авч явсан. Түүнд 35 тооны үхийг хүлээлгэн өгсөн. Гэтэл нэхэмжлэгч Ж.Э нь нэхэмжлэлдээ 3 тугалтай үнээ 4.500.000 төгрөг, 6 хязаалан насны үх 10.800.000 төгрөг, хургатай хонь 400.000 төгрөг, 1 төлөг 100.000 төгрөг, эй ямаа 300.000 төгрөг, борлон 80.000 төгрөг нийт 16.180.000 төгрөгийг нэхэмжилж байгаа нь ямар ч үндэслэлгүй. Ж.Э ийм хэмжээний мал нэхэх ямар ч зүйл байхгүй, бид түүний н зааж зүсэлсэн 35 үхийг тоо ёсоор нь маллаж буцааж өгсөн. Харин ч тэ бидэнд ямар нэгэн цалин мөнгө өгч байгаагүй байхад малыг нь өөрийн малтайгаа ямар ч ялгаагүйгэ өсөж олон болгож буцааж өгсөн байхад малыг манайхаас нэхэж шүүх, цагдаа болж байгаад гомдолтой байна. Манай мал 018 онд нийт ******* байгаагаас адуу 40, хонь 84, Ямаа 3, үх 61 байсан. Үүнээс Ж.Эын 35 үхийг өөрийн н дэ хамт тоолуулж байсан. Харин 01.1.04-ний өдөр Ж.Эрдэнэцацралын 35 үхийг хүлээлгэн өгч 01 оны тооллогоор манайх нийт 561 мал үүнээс Адуу 35, Үх 36, Хонь 85, ямаа 405 мал тоолуулсан. Одоогийн байдлаар Ж.Эад ямар нэгэн төлөх төлбөргүй, малын өргүй байхад манайхаас 16.180.000 төгрөгийг нэхэмжилж байгаа нь ямар ч үндэслэлгүй байна. Ж.Эын малыг маллаж өсгөж үржүүлэн сайхан маллаж байсны хариуд ямар ч үндэслэлгүй малыг манайхаас нэхэж Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргаж удаа дараа чирэгдэл учруулан, мөн шүүхэд өргөдөл өгч хүн чанаргүй загнаж байгаад гомдолтой байна. Тэ 1 жилд л гэхэд 4-7 тооны үх идэш хийж байсан ба мөн биднээс ямаа, хонь авч идэж байсан удаа олон бий. Ж.Э нь Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргаж бид -ыг Бусдын итгэмжлэн хариуцуулсан эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн хийг завшсан гэх үндэслэлэ шалгуулсан боловч Цагдаагийн байгууллага хгийг шалгаж хууль зөрчөөгүй тул хэгсэхгүй болгож шийдвлэсэн. Улмаар Ж.Эын гомдолтой Л.Э, Д.Ж нарт холбогдуулан хэг бүртгэлийн хэг нээж шалгасан хгийг 01.05.14-ний өдрийн 4/46 дугаар Пын тогтоолоор хааж хэгсэхгүй болгосон байдаг. Гэтэл ямар ч гэм буруугүй байхад гэм хорын хохиролд 16.180.000 төгрөг нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Иргэний хуулийн 47, 0 дугаар зүйлд Бусдын эд хөрөнгөд... гэм хор учруулсан бол гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй гэж заасан нь тухайн этгээдэд гэм хор учруулсан байхыг^шаардах, мөн гэм хор учруулсан нь х бүхий байгууллагын шийдвэ тогтоогдсон байхыг ойлгоно. Ж.Эрдэнэцацрал нь Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргаж шалгуулсан боловч тухайн гомдлыг гэмт хгийн шинжгүй байгааг тогтоож Б аймгийн Пын газрын 01.05.14-ний өдрийн 4/46 тогтоолоор хааж, хэгсэхгүй болгож шийдвлэсэн.

Иймд дэх үндэслэлэ Ж.Эад төлөх төлбөргүй, гэм хор учруулаагүй байгаа тул хариуцагчаас нэхэмжилсэн гэм хорын хохиролд төлөх 16.180.000 төгрөгийг хэгсэхгүй болгож шийдвлэж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Тухайн үед идшээ идэх гээд ирсэн байсан. Тэгээд манай хүний зүрх өвдөөд байгаа тул малаа ав гэж хэлсэн. Гэтэл өвлийн хүйтэнд малаа ав гэлээ гээд дургүйцсэн. Ярилцах гэтэл сумын төв рүү цагдаад мэдэгдэхэ явсан. Ирээд сувиа үхрээ ялгаад бригад руугаа туугаад явсан. Эднийх идшээ бригад дэээ очиж иддэг байсан. Нөхрийг нь хавар ирэхэд хөөж туусан зүйл байхгүй. Надад энэ хүнд төлөх төлбөр байхгүй. Малыг чинь өдий болтол өгсөөд өглөө гэж хэлсэн. Түүнээс нөхрийг нь хэл амаар доромжлоогүй. Энэ хүн худлаа хэлж байна. Манай нутгийн ард түмнээс асуугаарай. Би худлаа ярьж, хулгай хийдэггүй. Бид нар олон жил найз нөхөд явсан гэв.

Хариуцагч Д.Ж шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Ж.Э нь 007 онд 1 тугалтай үнээ, бяруу авч ирсэн нь үнэн. 011 онд манай хадам ахаас 3 тугалтай үнээ, 1 шар авч ирсэн. Тухайн үед хонь, ямаа авч ирсэн боловч тийм олон байгаагүй. Төлгүй хонь, ямаа ирсэн. Бид хоёрыг байцаалт өгч байхад Төгөлдөр гэдэг цагдаа хадам ах руу залгаж төлтэй байсан эсэхийг асуусан. Тэгэхэд цөөн тооны төлгүй мал өгсөн гэж хэлсэн. 008 онд Хаш-Эрдэнэ гэдэг хүнд тугалтай үнээ зарсан. 1 үнээ мах комбинатад зарсан. 00 оны хавар 1 цагаан үх ядарч үхсэн. 010 онд цагаан үнээний гунж хорхойд хатгуулж үхсэн. 011 онд 1 шар үх зарсан. 01 онд халиун үнээ ядарч үхсэн. 013 онд 1 тугалтай үнээг энэ хүний дүү Төгсөөд өгсөн. 015 онд Хишигбат гэдэг хүнд бяруу зарсан. 015 онд манайд 4 тугалтай үнээ зарж оронд нь 4.000.000 төгрөгийн зээл авахуулсан. Мөн Баатарван амралт сувлилын газарт шүдлэн үх зарсан. 015 онд тугал ядарч үхсэн. 013 онд 1 үнээ тэч үхсэн. 1 шүдлэн үх манайд идшэнд өгсөн. Манай том хүүд 1 охин бяруу өгсөн. 016 онд 7 тооны шүдлэн үх зарсан. 016 онд 5 үх, 018 онд 6 үх өгсөн. 1 жил малыг нь маллахад жилдээ 4-7 тооны мал идшэнд хэглэдэг байсан. Нэхэмжлэгчийн мэдүүлэгт жилдээ 1- үх иддэг байсан гэж зөрүү гарсан тул нүүрэлдүүлэн байцаалт авсан. Т үед бид хоёрыг хоорондоо тохиролц гэсэн. Бид хоёр шөнөжин тооцоо хийгээд өглөөний 5 цаг хүртэл байцаагдсан. Би т үед дутсан үхрийг төлөх ёстой гэж ойлгоод гарын үсгээ зурсан. Дутсан үхрийг бүтэн сайны өдөр өгөхөөр болсон. Тэгээд цагдаагийн газраас гараад энэ талаар нөхөртөө хэлсэн чинь төлөхгүй гээд намайг загнасан. Ингээд дахин маргаан үүсээд нэхэмжлэгч өргөдөл гаргасан байсан гэв.

Иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтээ: Зохигчдыг эвлүүлэх саналтай байна гэв.

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч Ж.Эрдэнэцацрал нь хариуцагч Л.Э, Д.Ж нарт холбогдуулан хохирол 16,180,000 төгрөг гаргуулах тухай шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргажээ.

Хариуцагч нар нь эс зөвшөөрч манайх Ж.Эын малыг маллаж, өсгөж үржүүлж өгсөн нь үнэн. 01 оны 1 дугаар 04-ний өдөр Ж.Эын 35 тооны үхийг хүлээлгэн өгсөн. Одоогийн байдлаар Ж.Эад ямар нэгэн төлөх төлбөргүй, малын өргүй, хохирол 16.180.000 төгрөг нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй гэж маргажээ.

Нэхэмжлэгч дутагдуулсан малын төлбөр буюу хохирол 16.180.000 төгрөгийн шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг гаргаж, нэхэмжлэлийн үндэслэлээ Иргэний хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 0 дугаар зүйлийн 0.1-д зааснаар тодорхойлсон.

Иргэний хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1-д Бусдын х, амь нас, үүл мэнд, н төр, алдар хүнд, ажил хгийн н хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-э гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй, 0 дугаар зүйлийн 0.1-д Бусдын эд хөрөнгөд гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг арилгахдаа гэм хор учруулахаас өмнө байсан байдалд нь сгээх /адил н, төрөл, чанарын эд хөрөнгө өгөх, гэмтсэн эд хөрөнгийг засах згэ/ буюу учирсан хохирлыг мөнгөөр нөхөн төлнө гэж заасан.

Дэх хуульд заасан нөхцөл бүрдвэл Ж.Э нь гэм хорын хохирол шаардах хтэй.

Гэм хор учруулагчийн хууль бус үйлдэл, эс үйлдэхүй, бусдын эд хөрөнгөд гэм хор учирсан байх, үйлдэл эс үйлдэхүй болон учирсан хохирлын хооронд шалтгаант холбоотой байх, гэм буруутай байх урьдчилсан нөхцөл бүрдсэнэ Л.Э, Д.Ж нарт гэм хор арилгах үүрэг үүснэ.

Тодруулбал Л. Э, Д.Ж нар нь бусдын эд хөрөнгийг хууль бусаар авсан, завшсан, үрэгдүүлсэн гэх үйлдэл тогтоогдож, дэх хууль бус үйлдлийн улмаас хохирол учирсан, гэм буруутай болох нь тогтоодсоноор гэм хорыг арилгах үүрэг үүсэхийг ойлгоно.

Зохигчийн гаргасан тайлбараас үзвэл Ж.Э нь анх 007 онд Л.Э, Д.Ж нарт 1 тугалтай үнээ, бяруу хүлээлгэн өгч 008 оноос эхлэн нэмж мал худалдан авч малтайгаа нийлүүлэн маллуулахаар тавьж,  01 оны 1 дугаар сарын 4-ний өдөр 35 толгой малыг Ж.Эад хүлээлгэн өгсөн үйл баримт тогтоогдсон. Энэ талаар талууд маргаагүй байна. 007-01 оны хооронд Л.Э, Д.Ж нар нь Ж.Эын малыг тусад нь тавиул мал гэж тоолуулахгүйгэ хувиараа данс хөтөлж, өөрийн малтайгаа хамт нийлүүлэн тоолуулж байсан болох нь зохигчийн тайлбар, Л.Эгийн 014-01 оны малын А дансны баримт згэ тогтоогдож байна. /хх-ийн 3-5, 66-67/

Дэх нөхцөл байдлаас дүгнэвэл хариуцагч Л.Э, Д.Ж нар нь нэхэмжлэгч Ж.Эын малыг маллаж хадгалахаар хүлээн авсан болох нь зохигчийн тайлбар, малын тооллогын А дансны баримт згэ тогтоогдож байх тул талуудын хооронд Иргэний хуулийн 4 дугаар зүйлийн 4.1-д заасан хадгалалтын гээг тодорхой бус хугацаагаар, хариу төлбөргүйгэ байгуулсан гэж үзэхэ байна. Өөрөөр хэлбэл талуудын хооронд зөрчлийн улмаас үүрэг үүсээгүй, харин Иргэний хуульд заасан гээний үүргийн харилцаа үүссэн байна.

Хадгалалтын гээний зүйл нь хадгалалтын үйл ажиллагаа бөгөөд энэ нь хөдлөх хөрөнгийн ******* бүтэн байдлыг ханган хадгалах хадгалагчийн үйлдлэ илхийлэгддэг. Гээг бодитоор хэгжүүлэхэд хадгалагчид хөрөнгийг шилжүүлэн өгснөөр хөрөнгө хадгалах үүрэг үүсэх ба хадгалагч нь шилжүүлэн авсан хөрөнгийг захиран зарцуулахгүйгэ түүний ******* бүтэн байдлыг хангаж, гадны халдлагаас хамгаалах үйл ажиллагааг явуулж, хадгалуулагч хадгалуулсан эд хөрөнгөө хэдий ч шаардахад буцаан өгөх үүрэг хүлээдэг байна.

Хадгалалтын гээний хэлбийг хуульд тусгайлан заагаагүй бөгөөд энэ тохиолдолд талууд гээг харилцан тохиролцож амаар байгуулж болох бөгөөд нэхэмжлэгч Ж.Э, хариуцагч Л.Э, Д.Ж нар нь харилцан тохиролцож хадгалалтын гээг амаар байгуулсан гэж үзэхэ байна.

Талуудын хооронд байгуулсан гээнээс үзвэл гээг тодорхой бус хугацаатай, хариу төлбөргүй байгуулсан байх бөгөөд Ж.Э нь анх 007 онд Л.Э, Д.Ж нарт 1 тугалтай үнээ, бяруу хүлээлгэн өгч 008 оноос эхлэн нэмж мал худалдан авч малтайгаа нийлүүлэн маллуулахаар тавьж, 01 оны 1 дугаар сарын 4-ний өдөр хадгалагч нарын малыг буцаан өгөх хүсэл зоригийн дагуу 35 толгой малыг Ж.Эад шилжүүлэн өгсөн байна. Ингэж малыг шилжүүлэн өгөхдөө малын тоо толгойг дутагдуулсан гэж хадгалуулагч маргасан бөгөөд нэхэмжлэгч Ж.Эын хариуцагч Д.Ж 015 оноос хойш манай малын тоо толгойг өөрөө зүслэн тоолж, данс хөтлөн тооцоо нийлдэг байсан, 01 оны 1 дугаар сарын 4-ний өдөр 3 толгой малыг хүлээлгэн өгсөн, тооны үх дутуу өгсөн гэж өөрөө тооцоо гаргасан гэж тайлбарлаж байгааг хариуцагч нар няцааж чадаагүй байна.

Харин хариуцагч нар нь тооны үх, хонь ямаа нийлсэн 10 тооны бог малыг Ж.Эад өгөөгүй болох нь хэг бүртгэлтийн хэг нээхээс татгалзсан пын тогтоолтой 11500035 дугаартай хгийн материалаас иргэний хэгт нотлох баримтаар ирүүлсэн хохирогч, гч нарыг нүүрэлдүүлж мэдүүлэг авсан тэмдэглэлд Д.Жы ...015 онд манайд Ж.Эын 6 тооны үх, 016 онд 8 тооны үх, 01 онд 41 тооны үх байсан бөгөөд 01 оны өвөл Ж.Эыг 3 тооны үхийг өгсөн. Одоо тооны үх дутуу, нарийн мал хонь ямаа нийлсэн 10 тооны малыг өгнө гэх мэдүүлэг, Д.Жы малын тооцоо нийлсэн гар бичв згэ тогтоогдож байна. /хх-ийн 8-10, 6/

Иймд хариуцагч Л.Э, Д.Ж нараас хадгалалтын гээний дагуу хадгалуулсан эд хөрөнгө болох тугалтай үнээ 3 буюу /1,500,000х3/ 4500.000 /дөрвөн сая таван зуун мянган/ төгрөг, хязаалан үх 6 буюу /1800.000х6/ 10,800,000 /арван сая найман зуун мянган/ төгрөг, хургатай хонь буюу /00.000х/ 400.000 /дөрвөн зуун мянган/ төгрөг, төлөг 1 буюу 100.000 /нэг зуун мянган/ төгрөг, эй ямаа буюу /150.000 х/ 300.000 /гурван зуун мянган/ төгрөг, борлон 1 буюу 80.000 /наян мянган/ төгрөг, бүгд 16.180.000 /арван зургаан сая нэг зуун наян мянган/ төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Ж.Эад олгох нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

Талууд малын үнэлгээний талаар мараагүй тул нэхэмжлэгчийн тогтоосон үнэ малыг үнэлсэн болно.

Иргэдийн төлөөлөгч нь зохигч нарыг харилцан тохиролцож эвлэх нь зүйтэй гэж дүгнэсэн болохыг дурдвал зохино.

Иргэний хэг шүүхэд хянан шийдвлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115..1, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1.Иргэний хуулийн 4 дугаар зүйлийн 4.1-д заасныг баримтлан хариуцагч Л.Э, Д.Ж нараас тугалтай үнээ 3 буюу /1,500,000х3/ 4500.000 /дөрвөн сая таван зуун мянган/ төгрөг, хязаалан үх 6 буюу /1800.000х6/ 10,800,000 /арван сая найман зуун мянган/ төгрөг, хургатай хонь буюу /00.000х/ 400.000 /дөрвөн зуун мянган/ төгрөг, төлөг 1 буюу 100.000 /нэг зуун мянган/ төгрөг, эй ямаа буюу /150.000 х/ 300.000 /гурван зуун мянган/ төгрөг, борлон 1 буюу 80.000 /наян мянган/ төгрөг, бүгд 16.180.000 /арван зургаан сая нэг зуун наян мянган/ төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Ж.Эад олгосугай.

. Иргэний хэг шүүхэд хянан шийдвлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 38,850 /хоёр зуун гучин найман мянга найман зуун тавь/ төгрөгийг Төрийн санд хэвэ үлдээж, хариуцагч Л.Э, Д.Ж нараас улсын тэмдэгтийн хураамж 38,850 /хоёр зуун гучин найман мянга найман зуун тавь/ төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгосугай.

3.Иргэний хэг шүүхэд хянан шийдвлэх тухай хуулийн 11 дүгэ зүйлийн 11.4, 11.7-д зааснаар шийдвийг танилцуулан сонсго4 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор зохигч талууд шүүхэд ирж өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг тайлбарласугай.

4. Иргэний хэг шүүхэд хянан шийдвлэх тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.-т зааснаар зохигч, тэдгэийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шүүхийн тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Б аймгийн Эрүү, Иргэний хгийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах хтэйг дурдсугай.

 

 

 

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Г.МЯГМАРСҮРЭН

 

ШҮҮГЧИД О.ОДОНЧИМЭГ

 

Д.МӨНХТУЯА

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Г.МЯГМАРСҮРЭН

 

ШҮҮГЧИД О.ОДОНЧИМЭГ

 

Д.МӨНХТУЯА