МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС 

Дорнод аймаг дахь Сум дундын анхан шатны шүүхийн шүүгч П.Пагма даргалж, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Саранчимэг

Улсын яллагч Д.Ганчимэг

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Г.Цэрэндолгор

Шүүгдэгч ******* нарыг оролцан тус шүүхийн шүүх хуралдааны А танхимд нээлттэй явсан эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар:

Дорнод аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Самбуу овогт ******* ******* холбогдох эрүүгийн 2421000000449 дугаартай хэргийг 2025 оны 01 дүгээр сарын 14-ний өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, 1968 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдөр Дорнод аймгийн ******* суманд төрсөн, 57 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 16, хүүхдүүдийн хамт Дорнод аймгийн ******* сумын 5 дугаар баг, ******* ******* тоотод оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, Самбуу овогт ******* ******* /РД: /.

Шүүгдэгч ******* нь 2024 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрөөс 2024 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн хооронд Дорнод аймгийн сумын 2 дугаар баг, “ ” гэх газраас байгалийн ховор ургамал болох дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 70,05 кг үндсийг түүж, маркийн улсын дугаартай тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэж, тус аймгийн ******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоот хашаанд хадгалж, байгаль экологид 7,908,645 /долоон сая есөн зуун найман мянга зургаан зуун дөчин тав/ төгрөгийн хохирол учрсан гэх гэмт хэрэгт холбогджээ. /Яллах дүгнэлтэд бичсэнээр/

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах яллах болон цагаатгах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

Шүүгдэгч ******* шүүх хуралдаанд мэдүүлэхдээ: “Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд ярьсан зүйл үнэн зөв. Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байна” гэв. 

Иргэний нэхэмжлэгч мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлэхдээ: “...Дорнод аймгийн сумын 2 дугаар баг “ Уул” гэх газар нь сумын төвөөс ертөнцийн зүгээр зүүн урагш 30 орчим километрт байдаг. Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутагт хамаарахгүй. ...” Уул” гэх газарт дэрэвгэр жиргэрүү нэртэй ургамал тархаж ургасан байдаг. Уг ургамлыг Байгаль орчин, аялал жчлалын сайдын 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн А/43 тоот тушаалаар түүж бэлтгэхийг хориглосон байдаг. ...Шинжээчийн гаргасан Байгаль экологид учирсан хохирлыг нэхэмжилж байна” гэжээ. /хх-ийн 29-30/

Гэрч мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлэхдээ: “...2024 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 16 цагт дүү хүүхдийг цэцэрлэгээс авахаар ******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоотод ирсэн. Энэ үед цэцэрлэг тарах цаг арай болоогүй байсан тул гэрт нь хэсэг суусан. Тэгтэл эгч ******* нь жижиг цагаан өнгийн автомашинтай хашаанд ирж багаажнаас 3-4 шуудай ургамлын үндэс бгаад хашаан дотор баруун талд байх хаалгагүй амбаар руу орчихаад машинаа асаагаад хашаанаас гараад явсан. Түүнийг хөдөлж явахаас нь өмнө би “энэ юмаар яах гэж байгаа юм бэ” гээд шуудайтай үндэс рүү нь заахад ******* эгч “чамд хамаагүй” гэж хэлчихээд хөдлөөд явсан. Тэгэхээр нь би цагдаагийн 102 дугаар руу залгаад “******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоотод өвс байна” гэж дуудлага өгсөн. Цагдаа нар ирээд үзлэг шалгалт хийсэн...” гэжээ. /хх-ийн 31-32/

Дорнод аймаг дахь Бүсийн шүүх шинжилгээний төвийн шинжээчийн 2024 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 19 тоот “Шинжилж буй ургамлын үндэс нь “Жиргэрүү” төрлийн “Дэрэвгэр жиргэрүү Saposhnikovia divaricate (Turz) Schischkin, 1951” ургамлын үндэс байна. Дэрэвгэр жиргэрүү нь Засгийн газрын 1995 оны 08 дугаар сарын 25-ны  өдрийн 153 дугаар тогтоолын хавсралтын “Ховор ургамлын жагсаалт”-д орсон ургамал. Шинжилж буй дээжүүдийн хэмжих жингийн алдагдлыг тооцоход 60.40% буюу нойтон байна. Шинжилж буй 70.05 кг “Дэрэвгэр жиргэрүү Saposhnikovia divaricate (Turz) Schischkin, 1951” ургамлын үндэсний экологи-эдийн засгийн үнэлгээ нь 7,908,645 төгрөг болно” гэх дүгнэлт, гэрэл зургийн үзүүлэлт /хх-ийн 41-45/

******* мөрдөн шалгах ажиллагаанд яллагдагчаар мэдүүлэхдээ: “...Би 2024 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр сумын 2 дугаар баг, “ ” гэх газарт байх Оюунтуяа гэх дүүгийнх рүүгээ хоолны хонь авахаар явж байсан. Тэгсэн зам дагуу хүмүүс бужигналдаад, машинууд сөөжилж давхилдаад байсан. Гэтэл замд шуудайтай зүйл байхаар нь аргал байна гээд авсан чинь ургамал байсан. Би түүнийг машиндаа хийгээд орой болсон тул эргэж аймаг руу ирсэн. Би тухайн айлдаа очоогүй буцсан. ******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоотод хашаанд бгачихаад байж байхад цагдаа нар ирсэн...” гэжээ. /хх-ийн 66-67/

Гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тухай тэмдэглэл /хх-ийн 14/

Хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /хх-ийн 16-19/

Мөрдөгчийн эд мөрийн баримтаар тооцох тухай тогтоол /хх-ийн 23/

Гэрч мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлэг /хх-ийн 33-34/

Гэрч мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлэг /хх-ийн 35-36/

Гэрч мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлэг /хх-ийн 91-92/

Гэрч ....... мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлэг /хх-ийн 93-96/

улсын дугаартай, маркийн тээврийн хэрэгслийн лавлагаа /хх-ийн 72/

“Дамно үнэлгээ” ХХК-ийн шинжээчийн 2024 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн РЦ-24-385 тоот тээврийн хэрэгслийн үнэлгээ тогтоосон дүгнэлт /хх-ийн 99-103/

Дорнод аймгийн ******* сумын 5-р багийн Засаг даргын тодорхойлолт /хх-ийн 70/

*******д холбогдох улсын бүртгэлийн лавлагаанууд /хх-ийн 79-81/

Эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 75/ зэрэг тухайн хэрэгт хамааралтай, хьд заасан журмын дагуу цуглж, бэхжүүлж авсан бусад нотлох баримтууд болно. Шүүх хуралдаанд эд мөрийн баримтаар хураагдаж шүүхэд ирэх үедээ хөнгөрч багассан дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 35.76 килограмм үндэс, нэг ширхэг төмөр лоом зэргийг шинжлэн судлав.

Эрүүгийн хэрэгт авагдаж шүүхийн хэлэлцүүлгээр шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хьд заасан үндэслэл, журмын дагуу цуглж бэхжүүлж авсан байх тул тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хамааралтай, ач холбогдолтой, хь ёсны, хангалттай байна гэж шүүх үнэллээ.

Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд нотолбол зохих байдлуудыг шалгаж тогтоосон, хэргийн оролцогчийн хиар хамгаалагдсан эрхийг хязгаарлах замаар эсхүл бусад хэлбэрээр шүүхээс хэргийг бүх талаар хэлэлцэхэд саад болж, хь ёсны ба үндэслэл бүхий тогтоол гаргахад сөргөөр нөлөөлж болохуйцаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн шаардлагыг ноцтой зөрчөөгүй байна.

Хавтаст хэрэгт авагдаж шүүх хуралдаанаар шинжлэн судалсан нотлох баримтуудаар тогтоогдсон үйл баримт нь Эрүүгийн хийн тусгай ангид заасан нийгэмд аюултай, гэм буруутай үйлдэл байх бөгөөд уг үйлдлийн улмаас хүрээлэн байгаа орчинд хохирол, хор уршиг учирсан байх тул гэмт хэрэг гэж үзэв.

Шүүгдэгч Самбуу овогт ******* ******* нь 2024 оны 10 дугаар сарын 04-нөөс 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн хооронд Дорнод аймгийн сумын 2 дугаар багийн нутаг “ ” гэх газраас Монгол Улсын Засгийн газрын 1995 оны 08 дугаар сарын 25-ны өдрийн 153 дугаар тогтоолоор баталсан “Ховор ургамлын жагсаалт”-д орсон дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 70,05 килограмм үндсийг зохих зөвшөөрөлгүйгээр түүж, улсын дугаартай, маркийн тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэн Дорнод аймгийн ******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоотод байрлах хашаанд хадгалж, байгаль орчинд 7,908,645 төгрөгийн хохирол учрсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн гэрч ийн “...2024 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 16 цагт дүү хүүхдийг цэцэрлэгээс авахаар ******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоотод ирсэн. Энэ үед цэцэрлэг тарах цаг арай болоогүй байсан тул гэрт нь хэсэг суусан. Тэгтэл эгч ******* нь жижиг цагаан өнгийн автомашинтай хашаанд ирж багаажнаасаа 3-4 шуудай ургамлын үндэс бгаад хашаан дотор баруун талд байх хаалгагүй амбаар руу орчихаад машинаа асаагаад хашаанаас гараад явсан. Түүнийг хөдөлж явахаас нь өмнө би “энэ юмаар яах гэж байгаа юм бэ” гээд шуудайтай үндэс рүү нь заахад ******* эгч “чамд хамаагүй” гэж хэлчихээд хөдлөөд явсан. Тэгэхээр нь би цагдаагийн 102 дугаар руу залгаад “******* сумын 1 дүгээр баг, ******* тоотод өвс байна” гэж дуудлага өгсөн. Цагдаа нар ирээд үзлэг шалгалт хийсэн” гэх мэдүүлэг,

мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн иргэний нэхэмжлэгч ын “...Дорнод аймгийн сумын 2 дугаар баг “ Уул” гэх газар нь сумын төвөөс ертөнцийн зүгээр зүүн урагш 30 орчим километрт байдаг. Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутагт хамаарахгүй. ...” Уул” гэх газарт дэрэвгэр жиргэрүү нэртэй ургамал тархаж ургасан байдаг. Уг ургамлыг Байгаль орчин, аялал жчлалын сайдын 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн А/43 тоот тушаалаар түүж бэлтгэхийг хориглосон байдаг...” гэх мэдүүлэг, Дорнод аймаг дахь Бүсийн шүүх шинжилгээний төвийн шинжээчийн 2024 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 19 тоот “Шинжилж буй ургамлын үндэс нь “Жиргэрүү” төрлийн “Дэрэвгэр жиргэрүү Saposhnikovia divaricate (Turz) Schischkin, 1951” ургамлын үндэс байна. Дэрэвгэр жиргэрүү нь Засгийн газрын 1995 оны 08 дугаар сарын 25-ны  өдрийн 153 дугаар тогтоолын хавсралтын “Ховор ургамлын жагсаалт”-д орсон ургамал. Шинжилж буй дээжүүдийн хэмжих жингийн алдагдлыг тооцоход 60.40% буюу нойтон байна. Шинжилж буй 70.05 кг “Дэрэвгэр жиргэрүү Saposhnikovia divaricate (Turz) Schischkin, 1951” ургамлын үндэсний экологи-эдийн засгийн үнэлгээ нь 7,908,645 төгрөг болно” гэх дүгнэлт, гэрэл зургийн үзүүлэлт, гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл, хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, мөрдөгчийн эд мөрийн баримтаар тооцох тухай тогтоол,  “Дамно үнэлгээ” ХХК-ийн шинжээчийн 2024 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн РЦ-24-385 тоот дүгнэлт болон хавтаст хэрэгт авагдсан бичгийн бусад нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.    

Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлд заасан “Байгалийн ургамлыг хь бусаар бэлтгэсэн” гэмт хэрэг гэдэгт эрх бүхий байглагаас олгосон тусгай зөвшөөрөлгүйгээр, хьд зааснаас өөр зорилгоор байгалийн ховор ургамал, түүний үр, эрхтэнийг өөрийн эзэмшилд авахад чиглэсэн хувь хүний хийсэн аливаа идэвхтэй үйлдлийг ойлгох бөгөөд шүүгдэгч ******* нь эрх бүхий байглагаас олгосон тусгай зөвшөөрөлгүйгээр, ашиг олох зорилгоор байгалийн ховор ургамал болох дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 70.05 килограмм үндсийг түүж хадгалсан, тээвэрлэсэн үйлдэл нь дээрх гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангажээ.

Түүнчлэн шүүгдэгч ******* нь хүрээлэн байгаа орчны эсрэг гэмт хэргийг үйлдэхдээ өөрийн үйлдлийн хь бус шинжийг ухамсарлан байгаль орчинд хохирол учрахыг мэдсээр байж зориуд хохирол, хор уршигт хүргэж үйлдсэн нь гэм буруугийн санаатай хэлбэртэй, төгссөн гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангаж байхаас гадна шүүгдэгч *******, түүний өмгөөлөгч Г.Цэрэндолгор нар нь шүүх хуралдаанд гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруу, хэргийн зүйлчлэлийг хүлээн зөвшөөрч тэр талаар маргаагүй болно.

Иймд шүүгдэгч *******д холбогдох хэргийн талаар мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлыг хангалттай шалгаж тодрсан, Дорнод аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос зүйлчилж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэл тохирсон байх тул шүүгдэгч *******г Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан байгалийн ховор ургамлыг зохих зөвшөөрөлгүйгээр, хьд зааснаас өөр зорилгоор түүсэн, хадгалсан, тээвэрлэсэн гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, эрүүгийн хариуцлага гарцаагүй байх, эрүүгийн хариуцлага нь гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байх, эрүүгийн хариуцлагын зорилго зорилт, гэм буруугийн болон шударга ёсны зарчимд тус тус нийцүүлэн шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна.

Шүүгдэгч ******* нь тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн нь Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-д зааснаар эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал болох бөгөөд түүнд Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдсонгүй.

Шүүгдэгч *******гийн анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмшиж байгаа, тодорхой эрхэлсэн ажилгүй, амьжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой, ам бүл 16-аа, хүүхдүүдийн хамт өрх толгойлон Дорнод аймгийн ******* сумын алслагдсан баг буюу 5 дугаар баг хороололд амьдардаг   хувийн байдал, байгаль орчинд учирсан 39,543,225 төгрөгийн хохирлыг нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн зэргийг харгалзан үзэж Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн хүн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмт хэргийн улмаас учрсан хохирлоо нөхөн төлж хор уршгийг арилгасан, эсхүл гэмт хэргийн улмаас учрсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдлыг харгалзан тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан хорих ялыг оногдахгүйгээр таван жил хүртэл хугацаагаар тэнсэж болно” гэж заасныг журамлан шүүгдэгч *******д Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ял оногдахгүйгээр 1 жилийн хугацаагаар тэнсэж, тэнссэн хугацаанд оршин суугаа газар, ажил, сургиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байглагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авч шийдвэрлэх нь Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 5.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан эрүүгийн хариуцлагын зорилгод нийцнэ гэж дүгнэлээ.

Шүүгдэгч ******* нь байгалийн ховор дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 70.05 килограмм үндсийг зохих зөвшөөрөлгүйгээр, хьд зааснаас өөр зорилгоор газрын хөрснөөс түүж байгаль орчинд 7,908,645 төгрөгийн хохирол учрсан байх тул Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7.2.3, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хийн 49 дүгээр зүйлийн 4.3-т тус тус зааснаар шүүгдэгчийн түүсэн 70.05 килограмм дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын экологи-эдийн засгийн үнэлгээ болох 7,908,645 төгрөгийг тав дахин нэмэгдүүлж, нийт 39,543,225 төгрөгийг шүүгдэгч *******гаас гаргж Байгаль орчин, уур амьсгалын сангийн орлого болгох нь зүйтэй байна.

Мөн Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 3, 5 дахь хэсэг, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7.2.4-т зааснаар шүүгдэгч *******гаас гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан улсын дугаартай, маркийн тээврийн хэрэгслийн үнэ 8,820,000 төгрөг болон гэмт хэрэг үйлдэж олсон шүүхэд ирэх үедээ хөнгөрч багассан дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 35.76 килограмм үндсийг хураан авч, шүүгдэгчийн гэмт хэргийн улмаас ургамлын аймагт учрсан 39,543,225 төгрөгийн хохирлыг нөхөн төлөхөд зарцж, хохирлоос илүү гарсан тохиолдолд Байгаль орчин, уур амьсгалын сангийн орлогод орахаар шийдвэрлэв.

Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц эд мөрийн баримтаар хураагдаж шүүхэд ирэх үедээ хөнгөрч багассан дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 35.76 килограмм үндсийг Дорнод аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт шилжүүлж, нэг ширхэг төмөр лоомыг устгаж, шүүгдэгч ******* нь цагдан хоригдоогүй, түүнээс гаргбал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгө орлогогүй болохыг тус тус дурдаж, шүүгдэгчид авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж, баримт бичгээр ирсэн шүүгдэгчийн иргэний үнэмлэхийн лавлагааны хбарыг Дорнод аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт хүргүүлэх нь зүйтэй байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Самбуу овогт ******* *******г Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан байгалийн ховор ургамлыг зохих зөвшөөрөлгүйгээр, хьд зааснаас өөр зорилгоор түүсэн, тээвэрлэсэн, хадгалсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан шүүгдэгч ******* *******д Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ял оногдахгүйгээр 1 /нэг/ жилийн хугацаагаар тэнссүгэй.

3. Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5-д зааснаар шүүгдэгч *******д тэнссэн 1 жилийн хугацаанд оршин суугаа газар, ажил, сургиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байглагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авсугай.

4. Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, Эрүүгийн хийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож ял оногдахыг шүүгдэгч *******д мэдэгдэж, үүрэг хүлээлгэсэн этгээдэд хяналт тавихыг Дорнод аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

5. Байгаль орчныг хамгаалах тухай хийн 49 дүгээр зүйлийн 4.3, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7.2.3-т тус тус зааснаар шүүгдэгч *******гаас ургамлын аймагт учрсан хохиролд 39,543,225 /гучин есөн сая таван зуун дөчин гурван мянга хоёр зуун хорин тав/ төгрөгийг гаргж Байгаль орчин, уур амьсгалын сангийн орлого болгосугай.

6. Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 3, 5 дахь хэсэг, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7.2.4-т тус тус зааснаар шүүгдэгч *******гаас тээврийн хэрэгслийн үнэ 8,820,000 /найман сая найман зуун хорин мянга/ төгрөг, 35.76 килограмм дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын үндсийг тус тус хураан авч шүүгдэгч *******гийн ургамлын аймагт учрсан 39,543,225 төгрөгийн хохирлыг нөхөн төлөхөд зарцж, хохирлоос илүү гарсан тохиолдолд Байгаль орчин, уур амьсгалын сангийн орлогод орсугай.

7. Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц эд мөрийн баримтаар хураан авч шүүхэд хэрэг шилжиж ирэх үед хөнгөрч багассан дэрэвгэр жиргэрүү ургамлын 35.76 килограмм үндсийг Дорнод аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт шилжүүлж, 1 ширхэг төмөр лоомыг устгаж, шүүгдэгч ******* нь цагдан хоригдоогүй, гаргбал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгө орлогогүй болохыг тус тус дурдаж, баримт бичгээр ирсэн шүүгдэгчийн иргэний үнэмлэхийн лавлагааны хбарыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц Дорнод аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт хүргүүлсүгэй.

8. Шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шүүгдэгч *******д авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

9. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 38.2 дугаар зүйлд зааснаар прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч нар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардаж авснаас хойш, эсвэл энэ хийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Дорнод аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд тус шүүхээр дамжан гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

10. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 37.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрт гомдол, эсэргүүцэл гаргасан бол шүүхийн шийдвэрийн биелэлт түдгэлзэхийг дурдсугай.

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                П.ПАГМА