2022        06        03

182/ШШ2022/01723

 

 

                                ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÐÈÉÍ ªÌͪªÑ

 

 

Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Ч.Даваасүрэн даргалж, шүүгч Б.Цолмон, Ж.Цэнгэл нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн танхимд хийсэн иргэний шүүх хуралдаанаар:

 

Íýõýìæëýã÷: Чингэлтэй дүүргийн оршин суух, М.Б,

 

Нэхэмжлэгч: Баянзүрх дүүргийн оршин суух, Б.Н нарын  íýõýìæëýëòýé  

 

Õàðèóöàã÷: Чингэлтэй дүүргийн îðøèí ñóóõ, Н.Нд холбогдох,

 

Нэхэмжлэлийн шаардлага: 7.290.000 төгрөгийг гаргуулахыг õ¿ññýí èðãýíèé õýðãèéã õýëýëöýâ.

 

Ø¿¿õ õóðàëäààíä:

Нýõýìæëýã÷ М.Б, Б.Н,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Я.М

Нàðèéí áè÷ãèéí äàðãà М.Д íàð îðîëöîж,  

Иргэдийн төлөөлөгч нь шүүх хуралдаанд хүндэтгэн үзэх шалтаангүйгээр ирээгүй хэдий ч Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 100 дугаар зүйлийн 100.8-д заасны дагуу зохигчдийн зөвшөөрлөөр түүний эзгүйд хэргийг хянан хэлэлцэв.                                                                         

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ нь:

 

1. Íýõýìæëýã÷ М.Б, Б.Н нар нь хариуцагч Н.Нд холбогдуулан 7.290.000 төгрөг гаргуулахыг хүссэн íýõýìæëýëèéí øààðäëàãàà дараах байдлаар тодорхойлж байна. Үүнд:

1.1. 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр 21 цаг 50 минутын үед Баянзүрх дүүргийн баруун замд Н овогтой Н нь приус-20 маркийн улсын дугаартай автомашиныг жолоодон явах үедээ Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 А-д “Жолоочид дараахь зүйлийг хориглоно:, эсхүл согтууруулах ундаа, мансруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн, мөн хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж чадахааргүй өвчтэй буюу ядарсан үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох, 12.3-д “Жолооч хөдөлгөөнд аюул, саад тулгарахыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ авна” гэсэн заалтыг зөрчиж М овогтой Б жолоочтой приус-20 маркийн улсын дугаартай автомашиныг мөргөж, зорчигч Д овогтой Г, Г овогтой О нарын эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэг хамаарахгүй, жолооч М овогтой Бын биед гэмтлийн хөнгөн гэмтэл учирсан нь хохирогч, холбогдогч нарын мэдүүлэг, хэргийн газрын үзлэгийн тэмдэглэл, хэргийн газрын схем зураг зэрэг нотлох баримтуудаар тогтоогдсон байна. Дээрх улсын дугаартай, приус-20 маркийн автомашиныг унаж явсан жолооч нь Н.Н байсан. 2021 оны 12 сарын 02-ны өдрийн “Шийтгэлийн хуудас”-аар Н овогтой Нийн гаргасан зөрчилд нь Монгол улсын Зөрчлийн тухай хуулийн 14.7 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт заасны дагуу тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг нэг жилийн хугацаагаар хасах, 400 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 400.000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан. Жолооч Н.Нгийн буруутай үйлдлийн улмаас улсын дугаартай машинд “А” ХХК-иар хохирлын үнэлгээ хийлгэхэд 3.915.000 төгрөгийн хохирол учирсан байна. Мөн уг машиныг оношлуулахад 190.000 төгрөг, эд ангийн оношлогоонд 90.000 төгрөг, журмын хашаанаас машин авсан төлбөр 265.000 төгрөг, мөн дээрх машиныг застлаа ашиглаагүй хугацааны түрээс төлж хохирсон зардал өнөөг хүртэлх хугацааны 3 сарын түрээс /1 сарын түрээс 550.000 төгрөг/ 1.650.000 төгрөгийг төлөөд байгаа бөгөөд үүнийг нэхэмжилнэ. Миний бие М.Б надад зүүн нүдний дээд доод зовхинд цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл тогтоогдож, 2021 оны 04 сарын 23-ны өдрийн 11439 дугаар Шинжээчийн дүгнэлтээр эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-т зааснаар гэмтлийн хөнгөн зэрэг учирсан. М.Б би тархины бичлэг хийлгэж зураг авахуулсан төлбөр 120.000 төгрөг, цээжний зураг авахуулсан төлбөр 150.000 төгрөг, эм тариа 150.000 төгрөг, эмнэлэг хооронд явсан таксины төлбөр 150.000 төгрөг тус тус болсон. Мөн миний машинд сууж явсан зорчигч Д.Г Г.О нарыг гэмтлийн эмнэлэгт үзүүлэхэд М.Б надаас гарсан зардал хүн тус бүрийн тархины зураг авахуулахад 120.000 төгрөг буюу 2 хүний 240.000 төгрөг, мөн цээжний зураг авахуулахад хүн тус бүрийн 150.000 төгрөг буюу 2 хүний 300.000 төгрөг, мөн Д.Г, Г.О нарт тус бүр эм авч өгсөн төлбөр 70.000 буюу 2 хүний 140.000 төгрөг зэргийг мөн нэхэмжилнэ. Иймд хариуцагч Н.Нгээс улсын дугаартай машинд учирсан хохирол 3.915.000 төгрөг, уг машины оношлогоо 190.000 төгрөг, мөн эд ангийн оношлогоо 90.000 төгрөг, мөн уг машиныг журмын хашаанаас авсан төлбөр 265.000 төгрөг, эвдрэлийн улмаас машин унаагүй түрээсийн төлбөр 3 сарын 1.650.000 төгрөг, М.Бын тархины бичлэг хийлгэж зураг авахуулсан төлбөр 120.000 төгрөг, цээжний зураг авахуулсан төлбөр 150.000 төгрөг, эм тарианы 80.000 төгрөг, эмнэлэг хооронд явсан таксины төлбөр 150.000 төгрөг, мөн машинд сууж явсан зорчигч Д.Г, Г.О нарыг Гэмтлийн эмнэлэгт үзүүлэхэд гарсан зардал болох хоёр хүний тархины зураг авахуулахад 240.000 төгрөг, мөн хоёр хүний цээжний зураг авахуулаахад 300.000 төгрөг, эм тариа авч өгсөн төлбөр хоёр хүний 140.000 төгрөг, нийт 7.290.000 төгрөгийг хариуцагч Н.Нгээс гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасан.

Нэхэмжлэлийн үнийн дүн дээр тооцооллын алдаа гаргасан байна. Энэ нь машиныг журмын хашаанаас авсан төлбөрийг 265.000 гэж 100.000 òºãðºгийн алдаа гаргасан тул нийт нэхэмжлэлийн шаардлага 7.190.000 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэв. 

 

2. Õàðèóöàã÷ ø¿¿õýä áîëîí ø¿¿õ õóðàëäààí äýýð ãàðãàñàí òàéëáàðòàà:

2.2 Н.Н миний бие 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр зам тээврийн осолд орж М.Бын тээврийн хэрэгсэлд хохирол учруулж үнэлгээгээр 3.915.000 төгрөгийн хохирол учруулсан бөгөөд тухайн үед нь хохирол болон жолооч зорчигч нарын оношилгоо, эмчилгээний зардалд нийт 5.000.000 төгрөг төлье гэсэн. Гэтэл М.Б нь сэтгэл санааны хохирол бүх юм нийлээд 8.000.000 төгрөг нэхсэн тул ийм хэмжээний төлбөрийн чадвар байхгүй тул өгч чадаагүй болно. Иймд дээрх гэм хорын хохиролд миний бие 3.915.000 төгрөгийг төлж барагдуулахад татгалзах зүйлгүй гэв.

 

3. Нэхэмжлэгч нараас “А” ХХК-ийн автомашин техникийн үнэлгээний тайлан, 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Тээврийн Цагдаагийн алба Зам тээврийн осол, хэргийн үзлэгээр тогтоосон байдал, М.Б, Д.Г Г.О нарын “Лазер мед” эмнэлэг Компьютерт томографийн шинжилгээ, Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төвийн компьютерт томографи, Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төв, Хэвлийн хэт авиан оношлогоо, үзлэгийн хуудас, төлбөр төлсөн “и” баримтууд, Дүрс оношлогооны шинжилгээний хариу, Бэлэн мөнгөний орлогын баримтууд, 2021 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн шинжээчийн дүгнэлт, 2021 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдрийн Шийтгэлийн хуудас, Татвар төлсөн баримт,

 

хариуцагчаас 1 хуудас хариу тайлбар зэрэг баримтуудыг шүүхэд гаргаж өгсөн.

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

1.Шүүх бүрэлдэхүүн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангах үндэслэлтэй байна гэж үзэв.

 

2.Нэхэмжлэгч М.Б нь хариуцагч Н.Нгээс автомашинд учирсан хохирол 3.915.000 төгрөг, машины оношлогоо 190.000 төгрөг, эд ангийн оношлогоо 90.000 төгрөг, машиныг журмын хашаанаас авсан төлбөр 265.000 төгрөг, тархины бичлэг хийлгэж зураг авахуулсан төлбөр 120.000 төгрөг, цээжний зураг авахуулсан төлбөр 150.000 төгрөг,  эм тарианы 80.000 төгрөг,  эмнэлэг хооронд явсан таксины төлбөр 150.000 төгрөг, машинд сууж явсан зорчигч Д.Г, Г.О нарыг гэмтлийн эмнэлэгт үзүүлэхэд гарсан зардал, тархины зураг авахуулахад төлсөн 240.000 төгрөг, цээжний зураг авахуулахад төлсөн 300.000 төгрөг, эм тариа авч өгсөн төлбөр 140.000 төгрөг, нийт 5.640.000 төгрөгийг гаргуулах òóõàé íýõýìæëýëèéí øààðäëàãà ãàðãàæýý.

 

3.Íýõýìæëýã÷ М.Б íü ø¿¿õ õóðàëäààí äýýð Н.Нгээс машиныг журмын хашаанаас авсан төлбөрийг 265.000 гэж  100.000 òºãðºгийн тооцооллын алдаа гаргасан тул 100.000 төгрөг ãàðãóóëàõ øààðäëàãààñàà òàòãàëçñàí òóë óã òàòãàëçëûã áàòàëæ, õîëáîãäîõ õýðãèéã õýðýãñýõã¿é áîëãîâ.

 

4.Нэхэмжлэгч Б.Н нь хариуцагч Н.Нгээс машин эвдэрсний улмаас машинаа түрээсэлж чадаагүй тул түрээсийн 3 сарын төлбөр 1.650.000 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

 

5.Хариуцагч Н.Н нь тээврийн хэрэгслийн хохирол үнэлгээгээр тогтоогдсон 3.915.000 төгрөгийг, машин ачилтын төлбөр 165.000 төгрөг, эм тарианы төлбөр 32.000 төгрөг, нийт 4.112.000 төгрөг төлөхийг хүлээн зөвшөөрч байна. Харин бусад нэхэмжлэлийн шаардлага нь нотлох баримтаар нотлогдоогүй тул хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж маргажээ.

 

6.Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн “А” ХХК-ийн автомашин техникийн үнэлгээний тайлан, 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Тээврийн Цагдаагийн алба Зам тээврийн осол, хэргийн үзлэгээр тогтоосон байдал, М.Б, Д.Г, Г.О нарын “Лазер мед” эмнэлэг Компьютерт томографийн шинжилгээ, Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төвийн компьютерт томографи, Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төв, Хэвлийн хэт авиан оношлогоо, үзлэгийн хуудас,  төлбөр төлсөн “и” баримтууд,  Дүрс оношлогооны шинжилгээний хариу, Бэлэн мөнгөний орлогын баримтууд, 2021 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн шинжээчийн дүгнэлт, 2021 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдрийн шийтгэлийн хуудас, татвар төлсөн баримт, хариуцагчийн хариу тайлбар  зэрэг нотлох баримтаар дараах үйл баримт тогтоогдож байна.

 

7.2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ны өдөр хариуцагч Н.Н нь Баянзүрх дүүргийн баруун замд Приус-20 маркийн улсын дугаартай  тээврийн хэрэгслийг жолоодон явах үедээ Монгол улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7.А-д “Жолоочид дараах зүйлийг хориглоно согтууруулах ундаа, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн, мөн хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж чадахааргүй өвчтэй буюу ядарсан үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох, 12.3-д “Жолооч хөдөлгөөнд аюул саад тулгарахыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ авна” гэсэн заалтуудыг зөрчиж,  М.Б жолоочтай явсан Приус-20 маркийн улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлтэй мөргөлдөж, бусдын эд хөрөнгө, эрүүл мэндэд гэмтэл учруулсан болох нь зохигчийн тайлбар, зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, осол хэрэг гарсан газар дээр хийсэн хэмжилтийн бүдүүвч зураг, 2021 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдрийн зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай шийтгэлийн хуудас, гэрэл зураг, “А” ХХК-ийн хөрөнгийн үнэлгээний тайлан зэрэг хэрэгт авагдсан бичмэл нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

 

Уг ослын улмаас нэхэмжлэгч Б.Нын өмчлөлийн Приус-20” маркийн улсын дугаартай автомашинд 3.915.000 төгрөгийн хохирол учирсан нь  “А” ХХК-ийн техникийн эвдрэл хохирлын үнэлгээний тайлангаар  нотлогдож байна /хавтаст хэргийн 5-8 дүгээр тал/

 

Нэхэмжлэгч М.Б нь Б.Нын өмчлөлийн Приус-20” маркийн улсын дугаартай автомашинд учирсан хохирол 3.915.000 төгрөгийг Б.Нд төлсөн учраас одоо хариуцагч Н.Нгээс  3.915.000 төгрөгийг гаргуулах гэж тайлбарлан нэхэмжилсэн хариуцагч Н.Н  нь автомашинд учирсан хохирол 3.915.000 төгрөгийг, машиныг журмын хашаанаас авсан төлбөр 165.000 төгрөгийг  төлнө гэх тайлбарыг гаргасан тул  4.080.000 төгрөгийг  гаргуулах нь зүйтэй.

 

Óã ãýìò õýðãèéí óëìààñ íýõýìæëýã÷ С.Бын áèåä  хөнгөн ãýìòýë ó÷èð÷,  “Лазар мед” эмнэлэгт тархины бичлэг хийлгэж, СТ зураг авахуулж 100.000 төгрөгийн, машинд сууж явсан  зорчигч Д.Г, Г.О нарыг “Лазар мед” эмнэлэгт тархины бичлэг хийлгэж, СТ зураг авахуулж 220.000 төгрөгийн, мөн 32.000 төгрөгийн эм тарианы  зардал гаргасан болох нь 2021 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдрийн Бэлэн мөнгөний орлогын баримт, А ХХК-ийн “и” баримт болон зохигчын тайлбараар нотлогдож байна /хавтаст хэргийн 23-25 дугаар тал/

 

Нэхэмжлэгч нь машины оношлогоо 190.000 төгрөг, эд ангийн оношлогоо 90.000 төгрөг, цээжний зураг авахуулсан төлбөр 150.000 төгрөг,  эм тарианы 80.000 төгрөг,  эмнэлэг хооронд явсан таксины төлбөр 150.000 төгрөг, машинд сууж явсан зорчигч Д.Г Г.О нарын цээжний зураг авахуулахад төлсөн 300.000 төгрөг, эм тариа авч өгсөн төлбөр 140.000 төгрөгийг нэхэмжилсэн боловч тухайн осолтой холбоотойгоор Д.Г, Г.О нарны цээжний зураг авахуулсан эсэх нь тодорхойгүй,  машины оношлогоонд 190.000 төгрөг, эд ангийн оношлогоонд 90.000 төгрөг төлсөн гэх баримтуудыг ирүүлээгүй учир нэхэмжлэлийн шаардлагаас дээрх төлбөрүүдийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ. 

 

Иймд хариуцагч Н.Нгээс 4.432.000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч М.Бд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас нотлох баримтаар нотлогдохгүй байгаа 1.108.000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох нь үндэслэлтэй байна.

 

Нэхэмжлэгч Б.Нийн хариуцагч Н.Нгээс машин эвдэрсний улмаас машинаа түрээсэлж чадаагүй тул 3 сарын түрээсийн төлбөр 1.650.000 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

Нэхэмжлэгч Б.Н нь ослоос шалтгаалж  машин эвдэрсэн, машинаа 3 сар түрээсэлж чадаагүй гэж 1.650.000 төгрөгийг нэхэмжилсэн боловч 3 сар түрээсэлж чадаагүй, 1.650.000 төгрөгөөр түрээслэдэг байсан  гэх áîëîâ÷ íîòëîõ áàðèìòààð íîòëîîã¿é ó÷èð íýõýìæëýëèéí øààðäëàãààñ äýýðõ òºëáºðèéã õýðýãñýõã¿é болгох нь зүйтэй байна.      

 

8.Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 60 äóãààð ç¿éëèéí 60.1, 56 äóãààð ç¿éëèéí 56.2-ò çààñíààð нэхэмжлэгч нарын óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèíä óðüä÷èëàí òºëñºí 131.590 òºãðºãèéã óëñûí îðëîãîä ¿ëäýýæ,  Н.Нгээс óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèä 85.862 òºãðºãèéã ãàðãóóëæ М.Бд îëãîж шийдвэрлэх зүйтэй гэж үзлээ.

 

Иргэний õэрэг ø¿¿õэд õянан øийдвэрлэх òухай хуулийн 115 äóãààð ç¿йлийн 115.2.2 äóãààð ç¿éë¿¿äèéã удирдлага болгîí

 

ТОГТООХ íü:

 

1.Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1-д зааснаар хариуцагч Н.Нгээс 4.432.000 /дөрвөн сая дөрвөн зуун гучин хоёр мянган/ төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч М.Бд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 1.108.000төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

2.Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 106 äóãààð ç¿éëèéí 106.5-ä çààñíààð Н.Нгээс 100.000 òºãðºã ãàðãóóëàõ íýõýìæëýëèéí øààðäëàãààñàà М.Б òàòãàëçñíûã áàòàëæ, õîëáîãäîõ õýðãèéã õýðýãñýõã¿é áîëãîñóãàé.

 

3.Èðãýíèé õóóëèéí 497 äóãààð ç¿éëèéí 497.1, 227 дугаар зүйлийн 227.3-д çààñíûã áàðèìòëàí õàðèóöàã÷ Н.Нд õîëáîãäóóëàí 1.650.000 òºãðºã ãàðãóóëàõûã õ¿ññýí íýõýìæëýã÷ Б.Ныг íýõýìæëýëèéã á¿õýëä íü õýðýãñýõã¿é áîëãîñóãàé.     

 

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.2-т зааснаар нэхэмжлэгч нарын улсын тэмдэгтийн хураамжинд урьдчилан төлсөн 131.590 төгрөгийг улсын орлогод үлдээж,  хариуцагч Н.Нгээс улсын тэмдэгтийн хураамжид 85.862 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч М.Бд олгосугай.

 

5.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4, 119.5, 119.7-д зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба уг өдрөөс 14 хоног өнгөрснөөс хойш шүүх хуралдааны оролцогч талууд 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй, шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд шийдвэрийг гардуулсан эсхүл хүргүүлснээр гомдол гаргах хугацааг тоолох бөгөөд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй болохыг тайлбарласугай.

 

 

 

 

ÄÀÐÃÀËÀÃ×, د¯Ã×                                    ×.ÄÀÂÀÀѯÐÝÍ

 

                                      Ø¯¯Ã×ÈÄ                                    Б.ЦОЛМОН

 

                                                                                       Ж.ЦЭНГЭЛ