МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

          *******-Уул аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Д.Нарантуяа даргалж, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Хулганааг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

          Нэхэмжлэгч:*******-Уул аймгийн******* сумын ******* дугаар багийн ******* дүгээр гудамжны тоотод оршин суух  

          Хариуцагч:*******-Уул аймгийн Засаг дарга, аймгийн Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газар

               Гуравдагч этгээд: “ ” ХХК нарын хоорондын газрын маргааныг хянан хэлэлцэв.

       Шүүх хуралдаанд:

       Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч               *******

       Хариуцагч*******-Уул аймгийн Засаг

       даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч                             

       Хариуцагч Газрын харилцаа барилга, хот,

       байгуулалтын газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч     

       Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч         нар оролцов.      
                                                                         ТОДОРХОЙЛОХ нь:

           Нэг.Нэхэмжлэлийн шаардлага: Нэхэмжлэгч нь тус шүүхэд  “-Уул аймгийн Засаг даргын 200 оны 0******* дугаар сарын 06-ны өдрийн дүгээр захирамжаар******* ХХК-д **************000 мкв газар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн, газрыг олгох явцдаа кадастрын зургаар 9*******69 м.кв болгож нэмсэн хэсгээс Б. эзэмшиж байсан *******56******* мкв-ыг хүчингүй болгох, иргэн миний нэр дээр газар эзэмших гэрээ, гэрчилгээг олгохыг Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газарт даалгах”  нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж маргасан.

Хоёр.Хэргийн үйл баримт, процессын түүхийн талаар

   2..*******-Уул аймгийн Засаг даргын 200 оны 0******* сарын 06-ний өдрийн дүгээр захирамжаар /хавсралтын -д/ “” ХХК-д /206 онд   ХХК болон нэр өөрчлөгдсөн/ **************000 м.кв газрыг 5 жилийн хугацаатайгаар эзэмшүүлсэн,  200 оны 0******* сарын -ний өдөр аж ахуйн нэгж, байгууллагын 6******* дугаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгээнд 0*******007 дугаар бүхий нэгж талбарын 9*******69 м.кв газрыг 5 жилийн хугацаатайгаар , ан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн зориулалттайгаар, газар эзэмшүүлэх гэрээнд 9*******70 м.кв газар гэж тус тус бичигджээ.

  2.2. Нэхэмжлэгч иргэн ******* сумын  нутаг дэвсгэрт *******56******* м.кв газрыг 20 жилийн хугацаатайгаар эзэмших гэрчилгээг 999 оны 09 дүгээр сарын 2*******-ны өдөр******* сумын Засаг дарга гэсэн гарын үсэг зурагдан олгогдсон байна.

Гурав.Хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгчийн тайлбар, түүний үндэслэл

3.. Нэхэмжлэгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлдээ:  Нэхэмжлэгч 999 онд иргэн Ч.*******оос*******-Уул аймгийн******* сумын дүгээр багийн “ комбинат” ХХК-н залгаа байршилтай нийт 220 мкв хэмжээтэй төмөр замтай, дулааны шугамтай  үл хөдлөх хөрөнгийг түүний дор байршилтай *******56******* м.кв газрын хамт 3 сая төгрөгөөр худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулж авсан. 999 оны 09 сарын 2*******-ны өдрийн 0*******090053 дугаартай газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг 20 жилийн хугацаатай зориулалтын *******56******* м.кв газрыг эзэмшиж байсан ба тус газар болон үл хөдлөх эд хөрөнгөндөө зохих татварыг төлж байсан.

  нь 2006 он хүртэл Чех улсаас тоног төхөөрөмж авчирч өлөнгийн цехийн үйл ажиллагаа явуулж байгаад авто осолд орж олон жил хэвтэрт байсан ба хэвтэрт орсноос хойш өөрийн эзэмшлийн газрыг ах дүү, хамаатан садны хамт эргэж тойрч хамгаалж байсан.  2006 онд тухайн үеийн газрын даамал *******тай уулзаж, газрын татвар төлнө, миний газрын гэрчилгээ байгаа юу, зориулалтын дагуу үйл ажиллагаа явуулж байгаа талаар асууж тодруулж байсан ба тухайн үед танай газрын хувийн хэрэг олдохгүй байна, хувийн хэрэг байхгүй устсан шатсан, газартай холбоотой нотлох баримтууд олдоогүй гэсэн мэдээллийг өгсөн. Дараа нь дахин *******тай уулзах гээд очиход нас барсан байсан ба мэргэжилтэнтэй уулзахад газрын талаарх баримтууд нь газрын албанд байгаагүй, ямар учиртай газар болохыг, холбоотой нотлох баримтууд гарч ирээгүй, тухайн газрын гэрчилгээ байгаа эсэх асуудлыг ярьсан байдаг.

 Тухайн үед цэнхэр газар эзэмших гэрчилгээг үзүүлсэн ба тухайн газартай холбоотой ямар нэг хувийн хэрэг байхгүй байна гээд гаргаж өгөөгүй гэсэн. 2022 оны 09 дүгээр сарын 05-ны өдөр газар эзэмших гэрчилгээгээ шинэчлэх гэж газрын албанд албан ёсоор хүсэлт гаргахад тухайн газар нь ХХК-д  2003 онд шилжээд түүнээс хойш хууль бусаар удаагийн захирамжаар бусдад шилжсэн болохыг олж мэдсэнээр шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Шүүхээс газрын албаны хувийн хэрэг болон газар дээр үзлэг хийхэд газрын талаар баримтууд нь газрын албанд байгаагүй, ямар учиртай газар болохыг, холбоотой нотлох баримтууд гарч ирээгүй.

Шүүхээс хувийн хэрэг болон газар дээр нь очиж үзлэг хийх явцад гуравдагч этгээдийн газрын хэмжээнд өөрчлөлт орж газрыг нэмж эзэмшсэнийг олж мэдээд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.-т зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилсөн.******* сумын -р баг “ комбинат” ХХК-н залгаа байрлалтай газрын  урд талын хэсгийг “” ХХК нь газар ашиглах эрхийн гэрчилгээг үндэслэн ашиглаж байсан ба уг газраа шилжүүлэх хүсэлтийг гаргасан байдаг. Газар ашиглах гэрээтэй мөртлөө эрх шилжүүлэх гэрээг байгуулж  газрын тухай  хуулийг зөрчсөн. Хуулийн 6.3-т гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж газар ашиглаж болно гэсэн хуулийн зохицуулалттай.  Гэтэл 200 онд “” ХХК нь “ ” ХХК-д тухайн газрыг эзэмшүүлэхээр шилжүүлсэн байсан. Газар ашиглах гэрээг бусдад шилжүүлэхийг хориглосон байдаг ба хууль зөрчиж, газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг шилжүүлсэн нь үндэслэлгүй байна.*******-Уул аймгийн Засаг дарга 200 оны 0******* сарын 06-ны өдрийн тоот захирамжаар нийт **************000 мкв газрыг******* ХХК-д эзэмшүүлэхээр захирамж гаргасан байтал “ ” ХХК-ийн  кадастрын зургийг хэвлэхдээ 9*******69 мкв болгон нэмж,  хууль бус үйлдлээр газрыг авсан байна. Газрын тухай хуулийн 23.3.7, 23.3.*******, 25.5, 27., 27.2, 3.2, 3.3, 33.., 33..2, 33.3, 3., 33.6, 3.9, 35., 35.3.3, 35.3.5, 0..5, .*******, .0, 5., 60 дугаар зүйлд заасны дагуу хариуцагч нар хууль зөрчсөн байх тул  кадастрын зургаар **************000 м.кв газрыг нэмж 9*******69 м.кв болгон олгосон газраас  Б. нэр дээр эзэмшиж байсан *******56******* м.кв газрын холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож, газар эзэмших  гэрээ, гэрчилгээ олгохыг Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газарт даалгахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилсөн, энэ шаардлагаа дэмжиж байна гэв.

3.2. Хариуцагч*******-Уул аймгийн Засаг дарга, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:******* сумын Засаг даргын 2003 оны 0 дүгээр сарын 30-ны өдрийн ******* дугаар захирамжтай холбоотой газрын асуудал яригдаж байгаа ба энэ захирамжид газар эзэмших  эрхийн талаар  дурдагдаагүй. Газрын тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.-д хүчин төгөлдөр эрхийн гэрчилгээгүй аливаа этгээд газар эзэмшихийг хориглоно, 3 дүгээр зүйлийн 3.*******-д газар эзэмших гэрээ нь эрхийн гэрчилгээний хамт хүчин төгөлдөр байна гэсэн заалтууд зөрчигдөж байна. нь 999 онд газар худалдаж авснаар эзэмших эрхийн гэрчилгээг авсан гэж тайлбарлаж байгаа боловч энэ талаарх хувийн хэрэг, кадастрын зураг, тухайн газрын мэдээлэл газрын албанаас гарч ирээгүй.******* сумын Засаг даргын  ******* дугаар захирамжийн холбогдох хэсгийг хүчингүй болгох шаардлагын тухайд энэ захирамжид холбоотой нэг ч өгүүлбэр, нэр нь байхгүй, Дээрх шаардлагаа өөрчилж аймгийн Засаг даргын дүгээр захирамжид холбогдуулан маргаж байна дүгээр захирамж нь******* ХХК-аас “” ХХК-д нийт **************000 мкв газрыг шилжүүлсэн захирамж байх ба   холбоотой ямар ч баримтууд Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газар болон Аймгийн Засаг даргын захирамж, сумын Засаг даргын захирамжид байхгүй, архивын баримтад ч байхгүй  байгаа учир 999 оноос өнөөг хүртэл газар эзэмшиж байсан нь нотлох баримтаар тогтоогдохгүй байна гэж үзэж байна. 999 оноос 2006 он хүртэл газар эзэмшиж байсан газраа төлбөр төлж байсан гэсэн боловч төлбөр төлсөн баримт огт байхгүй. Аваарт ороод биеийн байдал сайжирсны дараа газрын албаны нэр бүхий мэргэжилтэнтэй 2006-20 онд уулзаж байсан гэж тайлбарлах боловч газартай холбоотой хүсэлт гомдлоо газрын албанд гаргаж байгаагүй, 999 оноос хойш эзэмшилд нь байсан газраа өөр байгууллагад шилжсэн гэдгийг мэдсэн өдрөөс хойш  буюу 2006 оноос гэж үзээд хугацааг тооцоход Газрын тухай хуулийн 0 дүгээр зүйлийн 0.3-т шийдвэрийг хууль бус гэж үзвэл тухайн шийдвэр гарсан өдрөөс хойш ажлын 0 хоногийн дотор шүүхэд гомдол гаргахаар, Захиргааны ерөнхий хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.-т мэдэгдсэнээс хойш 30 хоногийн дотор хянан шийдвэрлэх захиргааны байгууллагад гомдол гаргана гэж заасны дагуу нь гомдлоо гаргаагүй, мөн  газар эзэмших гэрчилгээ авсан бол гэрчилгээг жил бүр дүгнүүлж байх учиртай. 2006 оноос хойш гомдол гаргах эрх нь нээлттэй байсан боловч энэ хугацаанаас хойш ямар нэг байдлаар холбогдох байгууллага болон шүүхэд гомдол гаргаагүй байсан учир нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна гэв.

3.3.Хариуцагч Газрын харилцаа, барилга, хот байгуулалтын газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 999 онд нэхэмжлэгч нь ******* гэдэг хүнээс комбинатын залгаа 220 м.кв талбайтай газрыг худалдах, худалдан авах гэрээгээр Үл хөдлөх хөрөнгөтэй *******56******* мкв газар худалдаж авсан гэдэг. , ******* нартай холбоотой газар эзэмших гэрээ байхгүй, энэ 2 хүний мэдээлэл газрын мэдээллийн санд огт байхгүй, 999-2006 он хүртэл газрын төлбөрөө төлсөн гэх боловч төлсөн баримт, байхгүй, татварын газрын болон манай албаны  тодорхойлолтоор нотлогдож байна. 200 оны газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг шилжүүлсэн захирамжаар **************00 м.кв гэж бичигдсэн байгаа ба тухайн үед бид нар өөрсдөө гараар очиж хэмжиж ойролцоогоор талбайн хэмжээг гаргаж байсан, одоо бол өндөр нарийвчлалтай багажаар кадастрын зургийг гаргадаг болсон бөгөөд шүүхээс газар дээр нь очиж хэмжилтийг хийсэн компани нь 90633 м.кв, маргаан бүхий газар 7*******37 м,кв байсан байгаа. Нэхэмжлэгч Б. нэр дээр газар байсан бол мэдээллийн санд байх л байсан нэр дээр газар байгаа гэсэн нь үндэслэлгүй, тогтоогдоогүй,  анхнаасаа мэдээллийн санд ороогүй байна. 2006-20 онд *******, нартай уулзаж байсан гэж байгаа боловч тухайн үед газрын албанд газрыг эзэмших талаар хүсэлтээ гаргаагүй, тухайн үед газар эзэмших талаар мэдээлэл манайд байхгүй гэдгээ мэдэж байсан, мөн 2006 оноос мэдсэн үеэс хойш хүсэлтээ гаргаад шийдвэрлүүлэх боломжтой байсан, одоо хэдэн жилийн дараа нэхэмжлэл гаргаад байгаа юм бэ энэ нь үндэслэлгүй, хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан, хугацаа яригдах ёстой 6 жил өнгөрсөн байгаа тул нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

3..Гуравдагч этгээд, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс шүүх болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Нэхэмжлэгч нь *******оос модон барилгыг худалдаж авсан гэх ба барилгын хаяг байршил тодорхой заагдаагүй байсан, мөн худалдаж авсан тухай гэрээг 2000 оны 2 сарын 7-ны өдөр байгуулсан боловч төлбөрийг 2000 оны 0 сарын 30-нд төлж дуусгана гэсэн нь итгэл үнэмшилгүй байдаг. Модон барилгыг Ч.*******ийн өмчлөлд шилжүүлэх******* ХК-ийн ТУЗ-ын тогтоол 999 оны 2 сарын 2-нд гарсан байхад газар эзэмших гэрчилгээ 999 оны 09 сарын 2*******-нд гарсан байгаа нь гэрчилгээг засварласан байх, эсвэл хууль бусаар олж авсан байх магадлалтай гэж харж байна. комбинат нь анх байгуулагдсан цагаас хойш түүний үл хөдлөх хөрөнгүүд болон газрын эзэмшлийн эрхүүд нь олон компани, хувьцаа эзэмшигчдээр дамжиж 20******* онд******* ХХК-ийн мэдэлд шилжиж ирсэн бөгөөд******* ХК-нь тус үйлдвэрийн үл хөдлөх хөрөнгө, газрын эзэмшлийн эрхийг 99******* оноос 200 оны хооронд эдэлж байсан болохыг эрхийн гэрчилгээнүүд болон газрын төлбөр тооцооны баримтуудаар нотлогдож байна.

нь тухайн объектыг худалдаж авахад дагаж газар шилжсэн байна.Тухайн газрыг *******оос шилжүүлж авсан гэсэн нотлох баримт байхгүй, газрын албаны хувийн хэрэгт холбогдох баримт, мэдээллийн санд орсон мэдээллүүд байхгүй байх бөгөөд  энэ хугацаанд газрын алба хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагад өнөөдрийг хүртэл яагаад  эрх нь зөрчигдсөн гэж мэдсэн үеэс газар эзэмших хүсэлтээ гаргаж байгаагүй юм вэ? амаар хэд хэдэн удаа хүсэлт гаргаж байсан гэх боловч энэ нь нотлох баримт болохгүй гэж үзэж байна. 20 жилээр олгогдсон газрын гэрчилгээ эх хувиар байсан бол төрийн захиргааны байгууллагад бүртгүүлэх, баталгаажуулах арга хэмжээ авах байсан. Мөн “ ” ХХК-д хандаж хүсэлт, санал, гомдол гаргаж байгаагүй. Газар эзэмших эрхээ баталгаажуулаагүй Энэ хугацаанд газар эзэмших хүсэлт гаргаж байгаагүй учир хэргийг  хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.                     

                                                    ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгчээс анх шүүхэд*******-Уул аймгийн Засаг даргын 2003 оны ******* дугаар захирамжийн Б. ноогдох хэсгийг хүчингүй болгох, газар эзэмших гэрчилгээг олгохыг газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газарт даалгах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан ба хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад -Уул аймгийн Засаг даргын 200 оны 0******* дугаар сарын 06-ны өдрийн дүгээр захирамжаар******* ХХК-д **************000 мкв газар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн, газрыг олгох явцдаа кадастрын зургаар 9*******69 м.кв болгож нэмсэн хэсгээс Б. эзэмшиж байсан *******56******* мкв газрыг хүчингүй болгох, иргэн Б. нэр дээр газар эзэмших гэрээ, гэрчилгээг олгохыг Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газарт даалгах” гэж өөрчилсөн болно.

   Шүүх энэ хэрэгт хуульд заасан журмаар цуглуулсан, шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бичгийн нотлох баримтууд, хэргийн оролцогчдын тайлбар зэргийг шинжлэн судлан, үнэлээд дараах хууль зүйн үндэслэлээр нэхэмжлэгч Б. нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож  шийдвэрлэлээ.

   Нэг.Нэхэмжлэгчээс ” ХХК-ийн бетонон хашаалж, эзэмшиж байгаа гэх нийт 9*******70 м.кв газрын *******56******* м.кв газар нь 999 онд миний бие иргэн Ч.*******оос******* сумын дүгээр багийн комбинатын залгаа байршилтай 220 м.кв хэмжээтэй төмөр замтай дулааны шугамтай үл хөдлөх эд хөрөнгийг түүний дор байршилтай *******56******* м.кв газрын хамт 3 сая төгрөгөөр худалдах, худалдан авах гэрээгээр худалдаж авсан, тухайн модон брак байрны ашиглалтын хугацаа дууссан цаашид үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй /моднууд нь өмөрч унасан/ болсон учир байшингаа буулгасан, 2000 оноос эрүүл мэндийн хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас газар дээрээ үйл ажиллагаа явуулаагүй ба албан ёсны гэрчилгээтэй миний эзэмшлийн газрыг   ХХК-д нэмж эзэмшүүлсэн нь хууль бус” гэж тодорхойлсныг,  хариуцагчаас “тухайн үед Б. Ч.*******оос газар шилжүүлэн олгосон******* сумын Засаг даргын захирамж болон аймгийн Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газрын архив, мэдээллийн санд энэ 2 иргэнтэй холбогдох мэдээлэл байхгүй, хувийн хэрэг үүсээгүй ба *******56******* м.кв газрын кадастрын зураг, төлбөр төлсөн баримт байхгүй, газар эзэмшигч иргэн нь гэрчилгээгээ шинэчлүүлээгүй, газар эзэмших гэрээ байгуулагдаагүй, гомдол гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” гэж тайлбарлан маргав.

   Гуравдагч этгээд ******* ХХК нь******* сумын 3 дугаар багийн Хар усан тохой гэх газарт үйлдвэрлэл эрхлэх зориулалттайгаар **************000 м.кв газрыг 997 оноос / хишиг ХК,******* ХК, ХХК,******* ХХК гэж нэр нь өөрчлөгдсөн, шилжигдсэн/ өнөөдрийг хүртлэх хугацаанд эзэмшиж, үйл ажиллагаагаа явуулж ирсэн байх ба*******-Уул аймгийн Засаг даргын 200 оны 0******* дугаар сарын 06-ний өдрийн дүгээр захирамжаар Газрын тухай хуулийн 2 дүгээр зүйлийн 2.3.2, 3******* дугаар зүйлийн 3*******., 3*******. дэх заалтуудыг үндэслэн******* ХХК-аас ХХК-д **************000 м.кв газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг 5 жилийн хугацаатайгаар шилжүүлж шийдвэрлэсэн, харин аймгийн Засаг даргын 203 оны 0 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 35 дугаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг шилжүүлэх тухай захирамжид /хавсралтын *******-д/  ХХК-аас Чингис хаан банканд талбайн хэмжээ 9*******69 м.кв  /хх-2/ гэжээ.

Түүнчлэн  200 оны 0******* дугаар сарын -ний өдрийн ХХК-ний газар эзэмших эрхийн 6******* дугаар гэрчилгээн дээр 0*******007 дугаар бүхий нэгж талбарын 9*******69 м.кв газрыг 5 жилийн хугацаатайгаар гэж, мөн 0******* дугаар сарын 06-ны өдрийн газар эзэмшүүлэх гэрээнд газар эзэмшигчид олгосон газрын нийт хэмжээг 9*******70 м.кв газар гэж тус тус бичигдсэн болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ, иргэн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээний хуулбараар тус тус нотлогдож байна.

           Газрын тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.-д “Газрыг энэ хуульд заасан зориулалт, хугацаа, болзолтойгоор гэрээний үндсэн дээр зөвхөн эрхийн гэрчилгээгээр эзэмшүүлнэ”, 27.-д “Хүчин төгөлдөр эрхийн гэрчилгээгүй аливаа этгээд газар эзэмшихийг хориглоно” гэж тус тус зааснаас үзэхэд газрыг гэрээний үндсэн дээр зөвхөн эрхийн гэрчилгээгээр эзэмшүүлэхээр хуульчилжээ.

         Нэхэмжлэгч нь 999 оны 09 дүгээр сарын 2*******-ны өдрийн 0*******090053 тоот газар эзэмших гэрчилгээтэй /999-200 онуудад хэрэглэгдэж байсан/ байх хэдий ч газар эзэмших гэрээ байгуулаагүй, тухайн гэрчилгээ дээр ямар газрыг эзэмшүүлсэн нь тодорхойгүй, кадастрын зураг  болон газрын мэдээллийн санд холбогдох мэдээлэл байхгүй, 2002 оноос өнөөдрийг хүртэл 5 дахь удаагаа гэрчилгээ солигдон өөрчлөгдсөн ба газар эзэмшигч иргэн нь тухай бүрд гэрчилгээгээ шинэчлүүлээгүй, маргаан бүхий газрыг  эзэмшихээр аймгийн газрын харилцаа, барилга, хот байгуулалтын газарт болон холбогдох захиргааны байгууллагад аливаа байдлаар бичгээр хүсэлт гаргаж, шийдвэрлүүлсэн, эсхүл тодорхой байдлаар хариу авсан талаарх баримт авагдаагүй, энэ талаарх баримтаа шүүхэд гаргаж өгөөгүй, холбогдох албан тушаалтнуудад хүсэлт, баримтуудаа гаргаж өгч шийдвэрлүүлээгүй, Ч.*******, нарт газар олгох, шилжүүлэх талаарх******* сумын Засаг даргын захирамж гарч байгаагүй болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбарууд,******* сумын Засаг даргын тамгын газрын даргын 2022 оны 03/*******, 03/73, 03/*******9 дугаар,  Аймгийн архивын тасгийн 2022 оны 2 дугаар сарын 09, 20-ний өдрийн -0/*******, -0/22 дугаар, Газрын харилцаа, барилга хот, байгуулалтын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар тус тус нотлогдож байх тул нэхэмжлэгчид тухайн газрыг эзэмших эрх хуульд заасан журмаар үүсээгүй байна.

          Газрын тухай 2002 оны хуулийн 3 дүгээр зүйлийн 3.-д “...газар эзэмших гэрээ байгуулж, эрхийн гэрчилгээ олгон, улсын бүртгэлд бүртгэнэ” гэж зааснаар газар эзэмших эрх нь газар эзэмших гэрээ байгуулж, эрхийн гэрчилгээ олгон, улсын бүртгэлд бүртгэснээр үүснэ. Мөн хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35..-д зааснаар газар эзэмшигч нь гэрээнд заасан зориулалтын дагуу уг газрыг эзэмших эрхтэй бөгөөд 35.3.-д зааснаар газар эзэмших гэрээнд заасан нөхцөл, болзлыг биелүүлэх үүрэгтэй байна. Иймд хүчин төгөлдөр эрхийн гэрчилгээгүй этгээд газар эзэмшихийг хориглосон, газар эзэмших гэрээ байгуулаагүй этгээдэд газар эзэмших эрхтэй холбоотой эрх, үүрэг үүсэхгүй гэж шүүх үзлээ.

          Нэхэмжлэгчээс маргаан бүхий газрын төлбөрийг 2006 он хүртэл төлж байсан, хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас газар дээрээ үйл ажиллагаагаа явуулж чадаагүй гэж тайлбарлаж байх боловч хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан*******-Уул аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн даргын 2022 оны 2 дугаар сарын 2-ний /*******99, 2 сарын 26-ний /906 дугаар, Татварын хэлтсийн 2022 оны 2 сарын -ний *******37 дугаар, Газрын харилцаа, барилга хот, байгуулалтын 2022 оны 2 сарын 05-ний *******3******* дугаар албан бичгүүдээс үзэхэд газрын төлбөрийг төлсөн болон 2000 оноос авто ослын улмаас удаан хугацаагаар эмчилгээ хийлгэсэн, байнгын эмчийн хяналтад байдаг тухай үйл баримтууд  бичгийн нотлох баримтуудаар тогтоогдохгүй, нотлогдохгүй байна.

         Шүүхээс маргаан бүхий******* сумын 3 дугаар багийн Хар усан тохой гэх газар дээр үзлэг хийхэд  тухайн газар нь бетонон хашаагаар хүрээлэгдсэн, төмөр торон хаалгатай, хаалга нь цоожтой, хашаан дотор гүний худаг байрласан, үйлдвэрийн вагон замын ашиглалтын хэсэгтэй, худалдаж авсан байшинг нураасан гэх байшингийн суурь, газар доорх дулааны шугам сүлжээг шинэчилсэнтэй холбоотойгоор газрыг ухаж, шороогоор булсан хэсэг газартай, газар дээр ямар нэгэн барилга байгууламж баригдаагүй, хоосон талбайтай байсан ба тухайн газарт хэмжилт хийхэд******* ХХК-ийн эзэмшил газрын талбайн хэмжээ 90633 м.кв, маргаан бүхий бетонон хашаан доторх талбай нь 7*******37 м.кв болох нь хэмжилтээр тогтоогдлоо.

        Түүнчлэн гуравдагч этгээдээс барилгын гадна дулааны  шугамын засварыг 2 онд хийж гүйцэтгэсэн,******* сумын 3 дугаар багийн .2 м.кв талбайтай үйлдвэрийн зориулалттай /төмөр зам/ үл хөдлөх эд хөрөнгө нь өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 000536593 дугаар гэрчилгээтэй, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-20030735 дугаарт бүртгэлтэй болохыг дурдах нь зүйтэй байна.

         Хариуцагч Аймгийн Засаг даргын 200 оны 0******* сарын 06-ний өдрийн дугаар захирамжаар   ХХК-аас ХХК-д газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг шилжүүлэхэд талбайн хэмжээг **************000 м.кв гэж шийдвэрлэсэн хэдий ч 203 оны  0 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 35 дугаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг Чингис хаан банк-д шилжүүлэх захирамждаа 9*******670 гэж газрын хэмжээг нэмж бичсэн байх бөгөөд Газрын тухай хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.5-д “Хүсэлт, түүнд хавсаргасан баримт бичгийг сумын газрын даамал, аймаг, нийслэл, дүүргийн газрын алба нягтлан хянаж, шаардлага хангаагүй бол энэ талаарх үндэслэлийг хүсэлт гаргагч этгээдэд мэдэгдлээр өгч, бүртгэлээс хасна” гэж зааснаар газрын хэмжээ, кадастрын зургийг нягталж шалгаагүй, хуульд заасан бүрэн эрхээ хэрэгжүүлээгүйгээс гуравдагч этгээдийн одоо эзэмшиж буй газрын талбайн хэмжээ илтэд зөрүүтэй, уг нөхцөл байдлыг тогтоох нь зүйтэй болохыг тэмдэглэв.

         Маргаан бүхий захиргааны акт болох Аймгийн Засаг даргын 200 оны дүгээр захирамжаар **************000 м.кв газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг шилжүүлсэн бөгөөд энэ захирамжийн улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөөгүй, нэхэмжлэгч Б. газар эзэмших эрх сэргэхгүй, нэхэмжлэгчид хуулийн дагуу хамгаалагдвал зохих эрх үүсээгүй байх тул нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.      

          Хоёр: Нэхэмжлэгч гээс миний нэр дээр газар эзэмших гэрээ, гэрчилгээг олгохыг Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газарт даалгахаар  нэхэмжлэлийн үндэслэлээ тодорхойлж байгаа боловч тухайн тохиолдолд нэхэмжлэгчийн гаргасан гуравдагч этгээд******* ХХК-ийн эзэмшиж байгаа 9*******69 м.кв газраас Б. эзэмшиж байсан *******56******* м.кв газарт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага хангагдаагүй учир газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ, олгож, гэрээ байгуулахыг даалгах  шаардлагыг хангах хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

       Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 06 дугаар зүйлийн 06., 06.3, 06.3. дэх заалтыг тус тус удирдлага болгон

                                                                  ТОГТООХ нь:

. Газрын тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27., 27. дэх заалтыг тус тус баримтлан  нэхэмжлэгч Б.*******-Уул аймгийн Засаг дарга, аймгийн газрын харилцаа, барилга хот, байгуулалтын газарт тус тус холбогдуулан гаргасан  “-Уул аймгийн Засаг даргын 200 оны 06 дугаар сарын -ны өдрийн дүгээр захирамжаар******* ХХК-д **************000 мкв газар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн, газрыг олгох явцдаа кадастрын зургаар 9*******69 м.кв болгож нэмсэн хэсгээс Б. эзэмшиж байсан *******56******* мкв газрыг хүчингүй болгох,  Б. нэр дээр газар эзэмших гэрээ, гэрчилгээг олгохыг Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газарт даалгах”  нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7..2, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан  шийдвэрлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.-д зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70.200 /далан мянга хоёр зуун/ төгрөгийг орон нутгийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 0*******  дугаар зүйлийн 0*******. дэх хэсэгт заасны дагуу шүүх хуралдаанд оролцсон хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч энэ хуулийн 0*******.3 дахь хэсэгт заасан хугацаа өнгөрснөөс хойш хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шүүхийн шийдвэрийг өөрөө гардан авахыг дурдсугай.

. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дүгээр зүйлийн . дэх хэсэгт зааснаар хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш  хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны  шүүхэд давж заалдах,  гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

                          ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                   Д.НАРАНТУЯА