Багануур дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн эрүүгийн шүүх хуралдааныг ерөнхий шүүгч Д.Оюунбат даргалж, шүүгч Б.Байгалмаа, А.Бямбажав нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд нээлттэй явуулж, Нийслэлийн Багануур дүүргийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Д.Хүрэлбаатарт холбогдох 201601070278 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2017 оны 4 дүгээр сарын 28-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд:

                Нарийн бичгийн дарга:                         З.Ганцоож

                Иргэдийн төлөөлөгч:                            Х.Баярмагнай

                Улсын яллагч:                                       Х.Эрдэнэтуяа

                 Хохирогч:                                                    С.Мөнгөнбаяр

                Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч                        Ж.Цэцэгээ

                Шүүгдэгч                                                Д.Хүрэлбаатар нар оролцов

                Монгол Улсын иргэн, 1977 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдөр Өвөрхангай аймгийн Баян-Өндөр суманд төрсөн, 40 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, хөдөө аж ахуйн машин механизмын засварчин мэргэжилтэй, хэрэгт татагдах үедээ Багануур цахилгаан түгээх ХХК-д жолооч ажилтай байсан, ам бүл 4, эхнэр Лхагвасүрэн, 0-15 насны 2 хүүхэд нарын хамт амьдрах, Багануур дүүргийн 5 дугаар хороо Нарийний 17 дугаар гудамжны 05 тоот хашаанд оршин суух, ял шийтгэлгүй, Монгол овгийн Дагданцэрэнгийн Хүрэлбаатар /РД: НЧ77111017/

Д.Хүрэлбаатар нь согтуугаар 2016 оны 10 дугаар сарын 27-ний орой 20-22 цагийн хооронд Багануур дүүргийн 5 дугаар хороо Залуус хэсэгт иргэн С.Мөнгөнбаяртай маргалдаж түүнийг хавсарч унагаан зүүн чих рүү нэг удаа өшиглөж бие махбодид нь хүнд гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь :

 Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав Үүнд:

 

 Шүүгдэгч Д.Хүрэлбаатарын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн

“2016 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр 18 цагийн үед машинаа гараашд тавьчихаад харихаар явж байтал Мөнгөнбаяр, Галсүрэн, Батдорж нар саарал өнгийн приус маркийн машин дотроос дуудсан. Тэр гурав архи уугаад дуусгаж байсан ба намайг нэг шил архи аваад өг гэсэн. Би  1 шил архи авч өгсөн. Мөнгөнбаяр, Батдорж хоёр хоорондоо маргалдаад байхаар нь би Батдоржийг “та харь” гэхэд Батдорж харихаар явсан.  Архиа уух явцад Мөнгөнбаяр Галсүрэнтэй малын бэлчээрээс болж дахин маргасан. Би тэр хоёрыг боль гээд болиултал Мөнгөнбаяр “чамд ямар хамаатай юм бэ, чам шиг гуйлгачинд бэлчээрийн газар байхгүй” гээд заамдаад авсан. Тэгээд Мөнгөнбаяр машинаас бууж намайг заамдаж буулгахад би барьцалдаж байтал  Мөнгөнбаяр миний хүзүү хавьцаа нэг удаа цохисон тул би түүнийг хавсарч хөлөөрөө жийсэн. Би яг аль хэсэгт жийснээ мэдэхгүй байна Энэ үед Галсүрэн бид хоёрыг салгасан” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 36-37, 39/

            Хохирогч С.Мөнгөнбаяр шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн “2016 оны 10 дугаар сарын 27-ны орой хорихын гараашийн хажууд өөрийн эзэмшлийн 03-53 ТӨВ улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлтэй явж байгаад Батдорж, Галсүрэн хоёртой тааралдсан. Бид гурав “Экспорт” нэртэй хоёр шил архи авч ууцгаасан. Хүрэлбаатарыг хараад Галсүрэн дуудаад 1 шил архи авч өгөөч гэсэн тул Хүрэлбаатар 0.75 гр архи худалдаж авч өгсөн тул тэр архийг ууцгаасан. Би Батдоржтой маргаж тэр явсан. Архиа уугаад дуусч байхад би Галсүрэн ахтай өвөлжөө, хаваржаанаас болж маргалдсан. Энэ үед Хүрэлбаатар боль гэж хориглосон. Тэгэхээр нь би Хүрэлбаатарт “чамд хамаагүй, чи буух газаргүй гэх мэтээр хэлээд машин дотор заамдаад байснаа санаж байна. Харин машинаас бууж Хүрэлбаатарыг татаж буулгаснаа санахгүй байна. Түүнээс хойш Галсүрэн ахын гадаа ирсэн байсан ба машинаас буугаад ганцаараа тэднийх рүү орох гэж явахдаа  хальтирч унаад босоход хүзүү хөшөөд хачин болоод байсан. Иймд би унаснаас гэмтсэн гэж бодож байна. Хүрэлбаатарт гомдол, саналгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэв”                                                                           /шүүх хуралдааны тэмдэглэл/

 

            Гэрч:Б.Мөнхчимэгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг

“2016 оны 10 дугаар сарын 27-ны орой би хоёр хүүхэдтэйгэ хамт гэртээ байж байтал 22 цагийн үед Галсүрэн ах над руу залгаад 80 дугаар байрнаас Мөнгөнбаярыг ирж аваарай согтуу байна гэж хэлэхээр нь яваад очиход чихнээс нь цус гарчихсан байсан. Юу болсон талаар асуухад Галсүрэн  ахын хүү Хүрлээ гэдэг хүнтэй зодолдсон гэж хэлсэн.../хх-15 хуудас/

            Гэрч: М.Галсүрэнгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг

“2016 оны 10 сарын 27-ны өдөр 17 цагийн үед засварын газар машинаа засуулаад байж байхад Мөнгөнбаяр ирээд ах машинд суугаач гэсэн тул очиход дэлгүүр явж 2 шил архи авчраад ууж байсан. Хүрлээг явж байхад нь Мөнгөнбаяр дуудаж ирүүлсэн. Хүрлээ дэлгүүрээс 1 шил Соёрхол нэртэй архи авчирсан. Би архи ууж байгаад арын суудал дээр унтсан байсан. Машины үүд хаалга дуугараад чанга чанга дуугараад байхаар нь сэртэл Баяраа Хүрлээ хоёулаа газар уначихсан байсан. Би тэр хоёрыг салгаад Баярааг агсам тавиад байхаар нь машины арын суудал дээр тэврээд суусан чинь бид хоёр тэр чигтээ унтсан байсан. Мөнгөнбаяр архи ууж байхдаа “та манай аав ээжийн өвөлжөө рүү үхэрээ бэлчээгээд” гэхээр нь би одоо нүүгээд явчихна гэж байсан. Баяраа Хүрэлээ хоёрыг юунаас болж маргасныг мэдэхгүй. Маргааш өглөө Хүрлээ над руу яриад Баяраа өчигдөр агсам тавиад байсан, хоёулаа очъё гэхээр нь хамт очсон“ /хх 18-19/

            Гэрч: Б.Батдоржийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг

“2016 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр 16 цагийн үед хорихын гараашийн хажууд машинаа засуулаад Галсүрэнтэй уулзаад байж байтал Мөнгөнбаяр тааралдаж бид хоёр машин дотор нь уулзсан ба тэр Галсүрэнд архи авч өгсөн. 2 шил архиа ууж дуусаад Галсүрэнгийн гэр лүү хөдлөөд явж байтал Хүрэлбаатар таарч машинд суулгаад явсан. Мөнгөнбаяр Хүрэлбаатар нар ярилцаад дэлгүүр орсон.  Хүнсний дэлгүүрийн гадаа зогсож байхад Мөнгөнбаяр над руу агсам тавих гээд байсан. Тэр үед би өөрөө нэлээд халамцуу байсан болохоор хэрүүл зодоон болж магадгүй гэж бодоод гэр лүүгээ яваад өгсөн” гэсэн мэдүүлэг /хх 22 хуудас/

 

Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн 09шэ/413 тоот дүгнэлтэд:

• С.Мөнгөнбаярын биед зүүн талын хөхлөг сэртэнгийн шугаман хугарал, хугарлын харалдаа цус хуралт, тархины доргилт зүүн чихний ард зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо.
• Дээрх  гэмтэл нь хатуу мохоо хүчин зүйлийн нэг буюу түүнээс дээш удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байх боломжтой.
• Дээрх гэмтэл нь шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.2, 3.1.3-д зааснаар гэмтлийн хүнд зэрэгт хамаарна” гэжээ /хх-н 25/

Нэмэлт шинжилгээ хийсэн бүрэлдэхүүнтэй шинжээчдийн 415 дугаартай дүгнэлтэд:

 

1. Шинжээчийн 09шэ/413 дугаартай дүгнэлт үндэслэлтэй байна
2. Мөнгөнбаярт тухайн үед гавлын зүүн талын чамархай ясны хөхлөг сэртэнгийн шугаман хугарал, хугарлын харалдаа цус хуралт, тархины хатуу хальсан дээрх жижиг голомтот цусан хураа, тархины доргилт, зүүн чихний ард зулгаралт гэмтэл учирчээ. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн цохих, цохигдох хүчний үйлчилгээгээр үүсгэгджээ.
3. Мөнгөнбаярын биед учирсан гавлын зүүн талын чамархай ясны хөхлөг сэртэнгийн шугаман хугарал, хугарлын харалдаа цус хуралт, тархины хатуу хальсан дээрх жижиг голомтот цусан хураа гэмтлүүд нь шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.2 ба 3.1.3 дахь заалтуудад заагдсанаар учрах үедээ амь насанд аюултай гэмтлийн хүнд зэрэгт хамаарна
4. Хугарлын харалдаа үүссэн цусан хуралт нь шугаман хугаралттай шууд холбоотой байв гэжээ /хх-129-130/

Нэмэлт шинжилгээ хийсэн шинжээч Н.Туяа, С.Чулуунсүх нарын мэдүүлэгт:

            “Мөнгөнбаярын биед үүссэн гэмтэл нь өөрийн биеийн жингээр газар унах буюу хатуу газар унахад үүсэх боломжгүй. Тухайн гэмтэл нь хүчтэй зүйлээр цохигдоход үүснэ. Мөнгөнбаярын биед үүссэн гэмтлүүд нь нэг цаг хугацаанд нэг хүчин зүйлийн үйлчиллээр, нэг дор үүсгэгдсэн байна ” гэжээ /хх-133-146/

           Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудаст ял шийтгэлгүй” гэжээ /хх-41/ зэрэг нотлох баримтууд болно.

Шүүхээс хэргийн талаар тогтоосон байдал болон тэдгээрт өгсөн дүгнэлтийн талаар:

                 2016 оны 10 дугаар сарын 27-ний орой 20-22 цагийн хооронд Багануур дүүргийн 5 дугаар хороо Залуус хэсэгт Мөнгөнбаярын эзэмшлийн 03-53 ТӨВ улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэл дотор иргэн Галсүрэн, Батдорж, Мөнгөнбаяр, Хүрэлбаатар нар согтууруулах ундаа хэрэглэж Мөнгөнбаяр нь Батдорж, Галсүрэн нартай тус бүр маргахад нь Хүрэлбаатар тухай бүр зүй ёсны шаардлага тавьж түүний үйлдлийг таслан зогсоож байсан, Мөнгөнбаяр энэ үйлдэлд нь дургүйцэн “Галсүрэнтэй маргах нь чамд хамаагүй, чам шиг гуйлгачинд буух газар байхгүй” гэх мэтээр агсамнаж Хүрэлбаатарыг заамдан машинаас буулгаж хүзүү орчимд нь гараараа цохих агшинд Хүрэлбаатар түүнийг  хавсарч, хөлөөрөө нэг удаа өшиглөсөн, энэ үйлдлийн улмаас Мөнгөнбаярын бие махбодид зүүн талын хөхлөг сэртэнгийн шугаман хугарал, хугарлын харалдаа цус хуралт, тархины доргилт зүүн чихний ард зулгаралт бүхий гэмтэл учирсан нь шүүгдэгчийн “Мөнгөнбаяр архи уух явцдаа Галсүрэнтэй малын бэлчээрээс болж маргасан. Би Мөнгөнбаярыг “боль” гэж хориглоход тэр “чамд ямар хамаатай юм бэ, чам шиг гуйлгачинд бэлчээрийн газар байхгүй” гээд заамдсан, Мөнгөнбаяр машинаас бууж намайг заамдан буулгаад хүзүү орчимд нэг удаа цохисон тул би түүнийг хөлийг хавсраад өшиглөсөн ба намайг заамдаж цамцны захаар боогоод би доош тонгойсон байсан тул биеийнх нь аль хэсэгт өшиглөснөө мэдээгүй” гэсэн мэдүүлэг, хохирогч Мөнгөнбаярын “Би Батдоржтой маргахад тэрээр явсан. Би бас Галсүрэн ахтай өвөлжөө, хаваржаанаас болж маргалдсан. Энэ үед Хүрэлбаатар боль гэж хориглосон. Тэгэхээр нь би Хүрэлбаатарт “чамд хамаагүй, чи буух газаргүй гэх мэтээр хэлээд машин дотор заамдаад байснаа санаж байна. Түүнээс хойш юу болсныг санахгүй байна” гэсэн мэдүүлэг, гэрч М.Галсүрэнгийн “Машины үүд хаалга чанга чанга дуугараад байхаар нь сэртэл Баяраа Хүрлээ хоёулаа газар уначихсан барьцалдаад байж байсан. Би тэр хоёрыг салгаад Баярааг агсам тавиад байхаар нь машины арын суудал дээр тэврээд суусан чинь бид хоёр тэр чигтээ унтсан байсан” гэсэн мэдүүлэг шинжээчийн “С.Мөнгөнбаярын биед зүүн талын хөхлөг сэртэнгийн шугаман хугарал, хугарлын харалдаа цус хуралт, тархины доргилт зүүн чихний ард зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо” гэсэн дүгнэлт, шинжээч Н.Туяа, С.Чулуунсүх нарын “Мөнгөнбаярын биед үүссэн гэмтлүүд нь нэг цаг хугацаанд нэг хүчин зүйлийн үйлчиллээр, нэг дор үүсгэгдсэн байна гэсэн дүгнэлт зэрэг нотлох баримтуудаар хөдөлбөргүй тогтоогдож байна.

Хохирогч болон гэрчүүдийн мэдүүлгийг хуульд заасны дагуу гаргуулж бэхжүүлсэн байна. Шүүгдэгч хохирогчийг нэг удаа өшиглөсөн тухайгаа хүлээн мэдүүлсэн нь хохирогчид учирсан гэмтэл, гэрч Галсүрэнгийн мэдүүлэг зэргээр давхар баталжээ.

            Шинжээчийн анхны дүгнэлт, нэмэлт дүгнэлт зэргийг нарийн мэргэжлийн шинжээч эмч нар тусгай мэдлэгийн хүрээнд хийсэн, эхний шинжээчийн дүгнэлтийн үндэслэлтэй болохыг нэмэлт шинжилгээний дүгнэлт баталсан, тавигдсан асуултад бүрэн дүүрэн хариу өгсөн байна.

 

Дээрх баримтууд нь тухайн үйлдэлд хамааралтай төдийгүй гэмт үйлдлийг хангалттай, бүрэн нотолжээ.  Иймд нотлох баримтуудыг тухайн хэрэгт хамааралтай, эргэлзээгүй, эх сурвалж нь тогтоогдсон,  хууль ёсны, үнэн зөв баримтууд гэж дүгнэв.

Мөнгөнбаярын биед учирсан гэмтэл нь хүнд зэргийн гэмтэл болох нь шинжээчийн “Мөнгөнбаярын биед учирсан гэмтэл нь шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.2, 3.1.3-д зааснаар гэмтлийн хүнд зэрэгт хамаарна” гэсэн дүгнэлтээр тогтоогдож байна.

            Үйлдэл болохын өмнө хохирогч С.Мөнгөнбаяр тэнд байсан хүн бүртэй маргаан өдөөж байсан нь хохирогчийн өөрийнх нь болон гэрч Батдорж, Галсүрэн, шүүгдэгч нарын мэдүүлгээр нотлогдож байгаа ба эцэст нь зүй ёсны шаардлага тавьсан Хүрэлбаатарыг хэл амаар доромжлон заамдаж машинаас буулган түүнийг хүзүү орчимд нь цохимогц Хүрэлбаатар түүнийг хавсарч, нэг удаа өшиглөсөн нь хууль бус гэмт үйлдлийн эсрэг өөрийгөө хамгаалж хийсэн үйлдэл мөн гэж дүгнэв.  Д.Хүрэлбаатарыг заамдаж машинаас буулган хүзүү хавьд нь цохиж байгаа С.Мөнгөнбаярын үйлдлийг довтолгоон бодитой эхэлсэн гэж үзнэ. Гэрч М.Галсүрэнгийн “сэрээд харахад тэр хоёр газар уначихсан барьцалдаад байж байхад нь би салгаад Баярааг агсан тавиад байхаар нь арын суудал дээр тэврээд суусан” гэж мэдүүлсэн нь хохирогчийн довтолгоон дуусаагүй байсныг харуулж байна.

Хүрэлбаатар түүнд хүч хэрэглэх гэмт санаа байгаагүй, гагцхүү түүний хууль бус үйлдлийн эсрэг үйлдэл хийсэн байх тул гэм буруу нь үгүйсгэгдэж байна. 

 Тухайн нөхцөлд хохирогч С.Мөнгөнбаяр нь Хүрэлбаатарын амь, биеийн халдашгүй чөлөөтэй байх, аюулгүй байх эрхэд халдсан байна. Хохирогч анхны мэдүүлгээсээ эхлээд “би хальтирч ойчихдоо толгойгоо гэмтээсэн” гэж тогтвортой мэдүүлсээр байсан нь өөрийн буруугаас шалтгаалсан алдаандаа гэмшиж  шүүгдэгчийг гэм буруугүй гэж үзэх боломжийг хайсан оролдлого гэж дүгнэхэд хүргэж байна.

Эрүүгийн хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх хэсэгт “аргагүй хамгаалалтын байдалд өөрөөр хэлбэл энэ хуулиар хамгаалагдсан төр, нийгмийн ашиг сонирхол, өөрийн болон бусдын амьд явах, халдашгүй чөлөөтэй байх, түүнчлэн бусад эрх, эрх чөлөөг нийгэмд аюултай халдлагаас хамгаалахдаа энэ хуулийн тусгай ангид заасан үйлдэл хийж халдагч этгээдэд гэм хор учруулсныг гэмт хэрэгт тооцохгүй” гэж заажээ.

Шүүгдэгч Д.Хүрэлбаатарын үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн 96 дугаар зүйлийн 96.1 дэх хэсэгт заасан бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулсан өөрөөр хэлбэл амь биед нь аюултай гэмтэл учруулсан гэмт хэргийн шинжийг агуулсан боловч өөрийн халдашгүй чөлөөтэй байх эрхээ болон эрүүл, амьд явах эрхээ хамгаалсан үндэслэлээр үйлдлийг нь гэмт хэрэгт тооцохгүй гэж дүгнээд хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шүүгдэгчийг цагаатгах  үндэслэлтэй байна.      

 Иргэний хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.2 дахь хэсэгт заасны дагуу Д.Хүрэлбаатар нь аргагүй хамгаалалтын нөхцөл байдалд бусдад учруулсан гэм хорын хохирлыг хариуцан арилгах үүрэг хүлээхгүй хэдий ч шүүгдэгч нь С.Мөнгөнбаярын эрүүл мэндийг эмчлүүлэхэд 300 000 төгрөгийг төлсөн нь хохирогчийн мэдүүлэг, бичгийн тайлбараар тогтоогджээ.

            Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хурааж ирүүлсэн зүйлгүй, эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, байцаан шийтгэх ажиллагааны зардал тодорхойлогдож ирээгүй, шүүгдэгч цагдан хоригдоогүй болно.

Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн  248 дугаар зүйлийн 248.1.1 дэх хэсэг, 283 дугаар зүйл,  290 дүгээр зүйлийн 290.4 дэх хэсэг, 295, 296 дугаар зүйл, 297 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэг, 298 дугаар зүйлийг тус тус удирдлага болгон 

ТОГТООХ нь:

1. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.1 дэх хэсэгт зааснаар Багануур дүүргийн прокурорын газраас яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Монгол овгийн Дагданцэрэнгийн Хүрэлбаатарт холбогдох хэргийг Эрүүгийн хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1.1 дэх  хэсэгт зааснаар   хэрэгсэхгүй болгож  Д.Хүрэлбаатарыг цагаатгасугай.
2. Энэ хэрэгт Д.Хүрэлбаатар цагдан хоригдоогүйг мэдэгдсүгэй.
3. Д.Хүрэлбаатарт урьд авсан бусдын батлан даалтад өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгосугай.
4. Д.Хүрэлбаатар нь С.Мөнгөнбаярын эмчилгээний зардалд 300 000 төгрөг төлснийг дурдсугай.
5. Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хурааж ирүүлсэн зүйлгүй, эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, байцаан шийтгэх ажиллагааны зардал тодорхойлогдож ирээгүй зэргийг дурдсугай.
6. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 303 дугаар зүйлийн 303.1, 304 дүгээр зүйлийн 304.1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар тогтоолыг цагаатгагдсан этгээд, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч нар эс зөвшөөрвөл түүнийг гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй.

                            ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                        Д.ОЮУНБАТ

                               ШҮҮГЧИД                                                     Б.БАЙГАЛМАА

                                                                                                     А.БЯМБАЖАВ