МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

******* аймаг дахь сум дундын  анхан шатны шүүхийн шүүх  хуралдааныг шүүгч Н.Дэлгэрмаа даргалж

Нарийн бичгийн дарга                              М.Пүрэвдорж

яллагч                                             Ц.-Эрдэнэ

Шүүгдэгч                                                      Ц.*******

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч                         Б.*******

 

нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулж ******* аймгийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Ц.*******д холбогдох 242300******* дугаартай эрүүгийн хэргийг хянан хэлэлцэв. 

 

Шүүгдэгч: Мон иргэн, ******* оны ******* дүгээр сарын *******-ний өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, ******* настай, , , , ам бүл , ийн , ******* аймгийн ******* сумын багийн ийн тоотод оршин суух хаягтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, овогт ийн ******* /РД:ИЮ88*******2479/

 

Шүүгдэгч Ц.******* нь 2024 оны 10 дугаар сарын 2-ны өдөр ******* аймгийн Алдархаан сумын багийн нутаг  дэвсгэрт ны гэх тай газар нутгаас зохих зөвшөөрөлгүйгээр с төрлийн хэрэглээний нойтон 3.8 метр куб, хуурай 0.27 метр куб мод бэлтгэж - улсын дугаартай - маркийн тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэн байгаль орчинд 3.079.08 /гурван сая далан есөн мянга наян таван/ төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

Түүний холбогдсон хэрэг нь Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т заасан гэмт хэрэгт хамаарч байна.

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн, хэрэгт нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчид шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн боловч тэрээр шүүх хуралдаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй байна.

            Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч шүүх хуралд оролцох талаар бичгээр хүсэлт гаргаагүй учир Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.8 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчийг оролцуулахгүйгээр хэргийг хянан шийдвэрлэлээ.

             1.Шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон талаар:

Шүүгдэгч Ц.******* нь 2024 оны 10 дугаар сарын 2-ны өдөр тай газар нутаг  болох ******* аймгийн Алдархаан сумын багийн “ ны ” гэх газраас зохих зөвшөөрөлгүйгээр с төрлийн хэрэглээний нойтон 3.8 метр куб, хуурай 0.27 метр куб мод бэлтгэж, - улсын дугаартай  - маркийн тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэсэн нь хэрэгт авагдсан шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудаар тогтоогджээ.Тухайлбал:

Хууль ёсны төлөөлөгч Б.гийн “...2024 оны 10 дугаар сарын сүүлээр ******* аймгийн Алдархаан сумын багийн дэвсгэрт байх Отгонтэнгэрийн дархан цаазат газарт төлөвлөгөөт бус хяналт шалгалтын ажлаар явж байсан. Тэгтэл тус багийн ны гэх газарт мод шинээр огтолсон ул мөр байсныг илрүүлэн тогтоож улмаар шалгах байгууллагад мэдэгдэж гомдол мэдээлэл гаргасан юм. ...Тухайн үед бид нар тус газарт хэд хэдэн зураг гар утсан дээрээ дарж авсан бөгөөд хэсэг газрыг үзэхэд нийт миний тооцооллоор тухайн үед 16-17 орчим мод тайрчихсан хожуул үлдсэн байсан бөгөөд тэр үед тайрагдсан хожуулын ойролцоо хөрөөний үртэс болон цагаалсан мөчир, модны үзүүр хэсэг зэрэг үлдчихсэн байсан болохоор бид нар тухайн үед босоо мод унагааж бэлтгэсэн байна гэж үзээд өөрсдийн гар утсаар хэд хэдэн гэрэл зураг авч үлдсэн. Би тус гэмт хэргийн улмаас байгаль экологид учирсан эдийн засгийн үнэлгээнд тусгагдсан мөнгөн дүн нөхөн төлбөрийг Тусгай тай газар нутгийн тухай хуулийн дагуу гаргуулан авах хүсэлттэй байна...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

Энэ талаар мэдүүлсэн гэрч И.ын “...Би Отгонтэнгэрийн улсын тай газрын хэсгийн Байгаль хамгаалагч ажилтай хүн байгаа юм. Энэ оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр би болон манай байгууллагын ажилтан, алба хаагч нар ын хэсгээр эргүүл, хяналт шалгалтад явсан. Тэр үед ын таван ны гэх нэртэй газарт ын урд талд байрлах ын эрэг дагуух ургаа, нойтон моднуудаас ойролцоогоор 10 гаруй модыг хууль бусаар бэлтгэж, тухайн газраас тээвэрлэж авч явсан байсан. Тухайн модыг хэн бэлтгэсэн талаар сайн мэдэхгүй байна. Мөн энэ талаар ямар нэгэн сэжиг таамаг байхгүй байна. Гэхдээ би болон манай байгууллагын ажилтан, алба хаагч нар тухайн газрын ойролцоо отроор мал хариулж байсан гэх 0 орчим настай хүнтэй уулзаж ярилцахад энэ оны 10 дугаар сарын 2-ны өдөр ын хажууд хөрөө дугарахаар нь дурандаж харахад чиргүүлтэй бор ногоон -, чиргүүлтэй хар ногоон өнгийн - маркийн тээврийн хэрэгслээс гадна цагаан өнгийн маркийн машин цуг явж байсан талаар Цагаанаатай утсаар ярих үед хэлсэн. Би энэ асуудлын талаар цагдаагийн байгууллагад хандсан. Өөр зүйл мэдэхгүй байна...” “... гэгч хүн нь аль сумын харьяат хүнийг би сайн мэдэхгүй байна. Ямар ч байсан гэр бүл байхгүй ганцаараа амьдардаг ганц бие хүн гэж сонсож байсан. Утасны дугаар дууддаг нэр хоч болон оршин суух суух газрыг нь сайн мэдэхгүй байна. Би тэй уулзахдаа улсын ахлах байцаагч , байгаль хамгаалагч , зэрэг хүмүүстэй явж байсан. Бид нарын гэдэг хүнтэй уулзаж ярилцсан багийн нутаг гэх нэртэй газар нь мод хууль бусаар бэлтгэсэн газраас барагцаагаар 2-3 км орчим зайтай газарт байсан. Бид нар тэй 2024 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр уулзаж ярилцахад өнгөрсөн амралтын өдрүүдээр тухайн үйл явдал болсон гэж хэлсэн болохоор 2024 оны 10 дугаар сарын 26-ний үе байсан байж магадгүй. гийн талаар мэдээллийг манай ахлах байцаагч бичиж тэмдэглэж авсан...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

Гэрч Б.гийн “...2024 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр манай ахлах байцаагч байгаль хамгаалагч , бид нар улсын тай газрын ойр орчмоор эргүүл хяналт хийж явж байхад багийн нутаг хүүхдийн зуслангийн дээд талд байдаг ны гэх нэртэй газрын ын зах дээр 4 ширхэг бүдүүн 8 ширхэг нарийн Шилмүүс модыг тайрч аваад явсан бололтой шинэхэн ул мөр байсан. Тэгээд тайрч явсан моднуудын зураг хөргийг дарж баримтжуулж аваад тэгээд тэр газраас барагцаагаар 4- км зайд байрлах отрын гэрт бид нар яваад очсон чинь Алдархаан сумын багийн харьяат гэдэг хүн ганцаараа байж байсан. Тэр хүнээс бид нар ны гармаас хэзээ ямар хүмүүс ямар тээврийн хэрэгсэлтэй мод тайрч явсан талаар асуухад өнгөрсөн амралтын өдрүүдээр бор ногоон өнгийн -, чиргүүлтэй хар ногоон өнгийн - маркийн машин, тэвштэй цагаан өнгийн зэрэг 3 тээврийн хэрэгсэлтэй хүмүүс тайрч аваад ачаад явсан гэж хэлсэн. Тэгээд бид нар тухайн үйл явдлыг хэрхэн яаж харсан талаар асууж тодруулахад амралтын өдөр цахилгаан хөрөө дугараад байсан болохоор дурандаж харсан гэж хэлсэн. ...Тухайн газар нь Дархан цаазат газрын хилийн бүс эхэлж байгаа нутаг дэвсгэр тухайн газар мод бэлтгэх зөвшөөрөл өгдөггүй...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

Гэрч Ч.батын “...Би 2024 оны 10 дугаар сард багийн нутаг “Их богдын ” гэх нэртэй газарт отор хийж малаа хариулж байсан. Тэгээд байж байсан чинь 2024 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр аймгийн төвөөс Дархан цаазтай газрын байгаль хамгаалагч нар гээд дөрөв таван хүн ирээд танай ойрхон байдаг ны наас мод бэлтгээд явсан байна, шинэ ул мөр байна та харсан уу гэж асуухаар нь харалгүй яадаг юм бэ би хараад л та нарт хэлсэн гэж хэлсэн. Тэгж хэлсэн чинь тэр хүмүүс ахиад ирвэл хэлээрэй гэж хэлчхээд Манай оторлож байсан газар таван ны наас барагцаагаар -6 км орчим зайтай. Би 2024 оны 10 дугаар сарын 2-ны өдөр ны ны ойролцоо явж байсан чинь цахилгаан хөрөө дугараад байхаар нь тэр зүг рүү дурандсан чинь ын захын ойролцоо бор ногоон өнгийн чиргүүлтэй -, хар ногоон өнгийн 60 маркийн чиргүүлтэй тээврийн хэрэгсэл, бас нэг хар ногоон өнгийн чиргүүлгүй маркийн тээврийн хэрэгсэл зэрэг 3 ширхэг автомашин зогсчихсон эмэгтэй нийлсэн 4- хүн машинд мод ачиж байсан. Тэгээд тухайн өдрөө - машин болон чиргүүлээ модоор дүүргээд оройдоо явчихсан Би тухайн тээврийн хэрэгслүүдийн улсын дугаар болон мод бэлтгэж байсан хүмүүсийн царай зүсийг бол сайн харж чадаагүй. Би 2 гаруй км зайтай газраас дурандсан болохоор машины марк бол сайн харагдаж байсан...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

 

Гэрч М.ын “...2024 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр ахлах мэргэжилтэн , байгаль хамгаалагч , бид нар ын газарт отор хийж байгаа айлд албан шаардлага хүргүүлэхээр явж байгаад багийн нутаг дэвсгэр ны гэх нэртэй дархан цаазат газрын ын дагуу хууль бусаар нойтон с мод бэлтгэсэн байж болзошгүй шинэ ул мөр харсан. Тэгээд бид нар тэндээс хөдлөөд тухайн газраас барагцаагаар 4- км зайд отор хийж байсан гэдэг айлд очоод ны наас нойтон мод бэлтгэсэн байна та харсан уу гэж асуусан чинь өнгөрсөн амралтын өдрөөр хар ногоон өнгийн маркийн машин болон бор ногоон өнгийн УA3- машинтай хэдэн хүн ирээд цахилгаан хөрөөгөөр мод тайрч аваад явсан гэж хэлж байсан санагдаж байна. Тухайн үйл явдал болоод болсноос хойш зөндөө удаж байгаа болохоор би сайн санахгүй байна. ны нь газар нутгийн хувьд Отгонтэнгэрийн тай газрын Дархан цаазтай газрын бүс нутагт хамаарна. Тухайн газраас мод бэлтгэх ямар нэг зөвшөөрөл өгдөггүй...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

Гэрч Ө.-гийн “...Би 2024 оны 10 дугаар сард ******* сумын Товцог багт гэртээ ээ харж байсан. Би 2024 оны 10 дугаар сард *******тай уулзсан. Бид гэр бүлийн найзууд болохоор байнга бие биеийнхээ гэрээр орж гардаг. Бид хоёр 2024 оны 10 дугаар сард даа ямар нэг галын мод хийгээгүй. Харин төр бид хоёр баг руу төрийн дүүгийнд өвс тэжээл хүргэж өгчхөөд буцаад аймгийн төв рүү явж байсан чинь зуслангийн ойролцоо ны ны ын зах дээр манай найз ******* мод хийгээд байж байсан. Тэгээд төр бид хоёр очоод бэлтгэсэн байсан модыг нь машинд нь ачиж өгөөд бид нар даа аймгийн төв орсон. ...Би өөрийн эзэмшлийн хар ногоон өнгийн - улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлтэйгээ хүүхэдтэйгээ, төр бас нэг эгчийнхээ хар ногоон өнгийн маркийн тээврийн хэрэгсэлтэй ганцаараа явж байсан. Бид хоёр төрийн дүү гээд нэг залууд хоёр машин болон ачиж явсан чиргүүлдээ өвс ачиж аваачиж өгсөн. төр надаас гуйгаад байхаар нь би явсан түүнээс би тэр хүнийг бол танихгүй нэрийг нь бас мэдэхгүй.... Тухайн үед ******* манай найз төрөөс худалдаж аваад удаагүй байсан бор ногоон өнгийн маркийн - улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлтэй явж байсан. *******ын мод бэлтгэсэн газрын нэрийг ны гэдэг. ******* газар уначихсан байсан олон бүдүүн модны үзүүр хэсгээс нь жижиглэж хөрөөдөөд бөгсөн тал нь тэндээ үлдсэн байсан. Тэгээд ойролцоо байсан хожуулуудын дээд талыг нь тайрч аваад ёзоор хэсгүүд нь үлдчихсэн байсан. ******* дээр очиход шар өнгөтэй хятад цахилгаан хөрөө бас нэг сүх харагдаж байсан...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

Гэрч Ц.төрийн  “...Би 2024 оны 10 дугаар сард ******* сумын Өлзийт багт мал маллаж байсан. 2024 оны 10 дугаар сарын сүүлээр би найз -тайгаа баг руу айлд өвс тэжээл буулгаж өгчхөөд буцаад явж байсан чинь манай найз ******* зуслангийн ойролцоо ны ны ын зах дээр мод бэлтгэчихсэн машиндаа ачиж байхаар нь тусалж дэмжиж ачиж өгөөд бид нар цугтаа аймгийн төв рүү явсан. Тухайн модыг бэлтгэхдээ зөвшөөрөл авсан эсэх талаар бол би сайн мэдэхгүй байна. ... Бид хоёр гээд манай найзынд унаж явсан хоёр болон чирч явсан чиргүүлдээ өвс ачиж аваачиж өгсөн. Би тухайн эгчийнхээ хар ногоон өнгийн маркийн - улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлтэй ганцаараа явж байсан. Надтай манай найз - хүүхэдтэйгээ өөрийн эзэмшлийн хар ногоон өнгийн - маркийн тээврийн хэрэгсэлтэй явж байсан. Харин манай найз ******* ганцаараа бор ногоон өнгийн - улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлтэй явж байсан. *******ын мод бэлтгээд зогсож байсан газар зуслантай ойрхон ны гэх нэртэй газар байсан. ******* газарт уначихсан байсан олон модны үзүүрээс цахилгаан хөрөөгөөр жижиглэж тайрч аваад мөн өмнө нь тайрч унагаад богинохон болчихсон байсан 10 гаруй хожуулуудыг намхан болгож ахиж тайраад бэлтгэчихсэн байсан. Тэгээд хажуугаар уначихсан байсан гишүү мөчрүүдийг түүж нэмж ачаад аймгийн төв рүү явсан. Тухайн моднуудыг *******ын унаж явсан - маркийн тээврийн хэрэгслийн дотор талд бид хоёрын унаж явсан машин хоосон явсан. ******* тухайн моднуудыг цахилгаан хөрөө болон сүх ашиглаж бэлтгэсэн байсан. ... Би *******д машинаа 3.000.000 төгрөгөөр зарж борлуулсан. Би мөнгийг нь бэлнээр авсан бид хоёрын дунд одоо машины ямар нэг төлбөр тооцоо байхгүй. Тухайн машин одоо миний нэр дээр байдаг. Зав зай болохгүй шилжүүлж чадахгүй л яваад байгаа. Тухайн машин одоо *******ын хашаанд байгаа байх би сайн мэдэхгүй байна...” гэсэн мэдүүлгээр,

 

Шүүгдэгч Ц.*******ын хууль бус зөвшөөрөлгүйгээр ойгоос мод бэлтгэж тээвэрлэсэн газар нь  ******* аймгийн Алдархаан сумын ын нутаг дэвсгэрт байрлах ны гэх нэртэй  улсын тай газар болох  нь 202 оны дүгээр сарын 30-ны өдрийн 01 дугаартай “...1.******* аймгийн Алдархаан сумын багийн нутаг ны гэх нэртэй газарт 2 ширхэг хожуул нь 2024 онд нэг цаг хугацаанд тайрагдсан байх боломжтой. Хожуулын өнгө, үртэсний өнгө адил, тайралт нь жигд шинэвтэр байна. 2.******* аймгийн Алдархаан сумын багийн нутаг ны гэх нэртэй газар ойн сан нь дан шинэс төрлийн мод байна. втэр нойтон хожуулыг хэмжиж, хожуулаараа адилхан диаметртэй босоо модтой дүйцүүлэн эзлэхүүнийг тогтоосон болно. Мөн нойтон хожуулын дол цайрч, давирхай гарч ирсэн, орхигдсон модны үзүүрт шинэвтэр боргоцой, нахиа байгаа нь цаашид амьдрах чадвартай нойтон мод байсан байна. Хуурай хожуулуудын ерөнхий байдлыг үзэхэд хожуулын эргэн тойронд хэмжиж тайрсан үртэс байхгүй үзүүр болон мөчир байхгүй, хожуулын эргэн тойрон дахь модонд гэмтэл учраагүй, гадна холтос /зодог/ суларсан, маш доогуур тайрсан зэрэг нь хожуул тайрсан байна гэж үзэх боломжтой. Тухайн газар байгаа тайраагүй хожуулын өндөр 0-60 см өндөртэй байна. Авч явсан хожуулын өндрийг 0 см гэж тооцов. 3. ны гэх нэртэй газрын ын ай сав дагуугаас бэлтгэсэн моднууд нь хуурай /хожуул/, нойтон мод бэлтгэсэн байна. 4.Тайрсан модны үртэс хоорондын зайг хэмжихэд 2,8 метр байгаа нь хэрэглээний мод гэж үзэх боломжтой /түлээний модны стандарт урт 2,2 метр/ ихэнх үртэс цас борооны улмаас газартаа тарсан байна. . ******* аймгийн Алдархаан сумын багийн нутаг ны гэх нэртэй газар нь Байгаль орчин ногоон хөгжлийн сайдын 2013 оны 32 дугаар тушаалаар нэгдүгээр мужлалд орно. Дархан цаазат газрын хязгаарлалтын бүсэд орж байна. 6. Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2020 оны а/176 дугаар тушаалаар 1 дүгээр мужлалд 1 метр куб нойтон модны экологи эдийн засгийн үнэлгээ Босоо нойтон мод 70*******6 төгрөг, хуурай мод 1686 төгрөг байна. Модон материалын ашиглалтын гарцын дагуух итгэлцүүрээр тууш мод-1,4 /холтостой мод/, хуурай түлээ-1.0 үржүүлж тооцно. 7. Ойгоос нойтон 3,8 м², хуурай 0,27м мод бэлтгэсэн, экологи эдийн засгийн үнэлгээ 3.079.08 төгрөг байна. Нойтон 3,8м х 70*******6 төг х 1,4-3,03349 төгрөг, хуурай-0,27м² х1 686 төгрөг х 1,0= 4,36 төгрөг, нийт төлбөр 3.079.08 төгрөг байна. Энэ зөвхөн хийсэн модны үнэлгээ. 8. Урьд өмнө болон 2024 онд тухайн ойгоос мод бэлтгэх зөвшөөрөл олгож байгаагүй. 9. Ойгоос мод бэлтгэх эрхийн бичиггүйгээр мод бэлтгэсэн үйлдэл нь ойн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.4 дэх заалт дараах тохиолдолд хууль бусаар мод бэлтгэсэн гэж үзнэ”, 3.4.2-т “зохих гэрээ зөвшөөрөлгүй мод бэлтгэсэн” 10. Тухайн мод хийсэн гэх газар очиж хэмжилт хийн газар дээрх байдлыг дүгнэн үнэлгээг гаргасан болно. Солбилцлын цэг. №-47° 41' 17,7” E-097° 16' 2,4...” гэсэн дүгнэлтээр,

 *******  аймгийн  Алдархаан сумын багийн  ны ам орчмын  нутгийг  Отгонтэнгэрийн дархан цаазат газрын хилийн заагт оруулсан нь Мон улсын Их хурлын 2019 оны 0 дугаар сарын 02-ны өдрийн 41 дугаартай  “зарим газар нутгийг улсын ад авах тухай” тогтоол болон хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, тээврийн хэрэгсэл, эд мөрийн баримтад үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

   Энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй байна.

 Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад хохирогч, гэрч, яллагдагчаас мэдүүлгийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу бэхжүүлж авсан, мэдүүлгийн агуулга зөрүүгүй, хохирогчийн мэдүүлэг нь хэрэгт хамааралтай хэргийн үйл баримтыг нотолсон байна.

            Шинжээчийн дүгнэлтийг хэрэгт хувийн сонирхолгүй, нарийн мэргэшсэн, гаргасан дүгнэлтийнхээ хариуцлагыг хүлээх чадвар бүхий шинжээч өөрийн мэдлэгийн хүрээнд гаргасан байна. Уг дүгнэлт нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Шүүх шинжилгээний тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу гарсан ба дүгнэлтэд эргэлзээ төрүүлэхээр нөхцөл байдал тогтоогдоогүй болно.

            Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.1 дүгээр зүйлийн 13 дахь хэсэгт заасныг баримтлан үнэлсэн бөгөөд хэргийн үйл баримтыг нотолж байгаа баримтууд нь тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой төдийгүй шүүгдэгчийн үйлдлийг хангалттай нотолж чадсан, хууль ёсны баримтууд байна.

            Мон Ойн тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1.7-д зохих зөвшөөрөлгүйгээр ойгоос мод бэлтгэхийг хориглосон ба мөн хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.4.2-д зохих ...зөвшөөрөлгүйгээр  шинэс мод бэлтгэснийг хууль бусаар мод бэлтгэсэн гэж үзэхээр  байна.

            Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг,  Ойн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.2 дахь хэсэгт зааснаар иргэн зохих зөвшөөрөл авсны үндсэн дээр ойд мод бэлтгэх эрхтэй ба Ойн тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1 дэх хэсгийн 20.1.4-д зааснаар иргэн ахуйн хэрэглээнд шаардагдах мод бэлтгэх хүсэлтээ ойн анги /байхгүй бол тухайн нутаг дэвсгэрийн байгаль хамгаалагч/-д гаргаж, сумын эрх бүхий албан тушаалтан мод бэлтгэх эрхийн бичиг, гарал үүслийн гэрчилгээг энэ хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1-д заасны дагуу тухайн иргэнд олгох талаар зохицуулсан байна.

            Шүүгдэгч Ц.******* нь Эрүүгийн хуулиар хамгаалагдсан хүрээлэн байгаа орчны эсрэг ойн санд халдаж, Ойн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.2, 29 дүгээр зүйлийн 29.1.7 дахь хэсэг болон хууль болон журмын дээрх заалтуудыг зөрчиж 2024 оны 10 дугаар сарын 2-ны өдөр тай газар нутаг  болох ******* аймгийн Алдархаан сумын багийн “ ны ” гэх газрын ойгоос зохих зөвшөөрөлгүйгээр с төрлийн хэрэглээний нойтон 3.8 метр куб, хуурай 0.27 метр куб мод бэлтгэж, - улсын дугаартай  - маркийн тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэсэн үйлдэл нь Мон Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т заасан  гэмт хэргийн шинжтэй.

            Иймд шүүгдэгч Ц.*******ыг Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т заасан буюу хууль бусаар улсын тай газар нутгийн ойгоос шинэс мод бэлтгэсэн, тээвэрлэсэн  гэмт хэрэг  үйлдсэн гэм буруутайд тооцох үндэслэлтэй байна.

            Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 1-д байгаль экологи-эдийн засгийн үнэлгээг 3 /гурав/ дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээ буюу 3,079,08х3=9,2*******,2 төгрөгийг нөхөн төлүүлэхээр заасан ба шүүгдэгч Ц.******* нь 9,2*******,2 төгрөгийн хохирлоо ******* аймгийн Отгонтэнгэрийн дархан цаазат газрын 100090013000 дугаарын дансанд нөхөн төлсөн нь хэрэгт авагдсан банкны хуулгаар тогтоогдсон байна. Иймд шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй байна гэж үзлээ.

           

2. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх  талаар:

Прокуророос шүүгдэгч Ц.*******д холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх саналтай ирүүлсэн бөгөөд  хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан хялбаршуулсан журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх журам зөрчигдөөгүй, шүүх хуралдаанаар мөн хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан нөхцөл байдлыг хянахад бүрэн хангагджээ.

 

Шүүгдэгч Ц.******* нь Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т заасан  буюу “хууль бусаар улсын тай газар нутгийн ойгоос шинэс мод бэлтгэсэн, тээвэрлэсэн ” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай нь тогтоогдсон учир түүнд Эрүүгийн хуулийн 1.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэстэй.

 

Шүүгдэгч Ц.*******д прокурорын санал болгож сонсгосон эрүүгийн хариуцлага нь Эрүүгийн хуулийн  ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан  эрүүгийн хариуцлагын зорилго болон Эрүүгийн хуулийн 1.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт   “эрүүгийн хариуцлага нь тухайн хүн хуулийн этгээдийн үйлдсэн гэмт хэрэг гэмт хэргийн шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байна” гэсэн шударга ёсны зарчимд нийцэж байна.

 

Иймд шүүгдэгч Ц.*******д эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ хөнгөрүүлэх хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг харгалзан үзэхгүйгээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт зааснаар прокурорын саналын хүрээнд хүрээнд буюу Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т зааснаар хорих ял оногдуулахгүйгээр 1/нэг/ жилийн хугацаагаар тэнсэж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2. дахь заалтад заасан “оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх” үүрэг хүлээлгэх, эрх хязгаарлах албадлагын арга хэмжээ” авч түүнд хяналт тавихыг ******* аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгах нь зүйтэй байна.

           Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлд зааснаар шүүгдэгч Ц.*******ын гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан - улсын дугаартай - дугаартай тээврийн хэрэгсэл, тус тээврийн хэрэгслийн улсын дугааргүй чиргүүл, *******, см урттай хар модон иштэй, ир хэсгээрээ 14 см өргөн, хойд хэсгээрээ 6 см өргөнтэй төмөр сүх, шар өнгийн Хятад улсад үйлдвэрлэсэн цахилгаан хөрөөг тус тус  хурааж улсын орлого болгон шийдвэрлэсэн болно.

 

 Шүүгдэгч Ц.******* нь энэ хэрэгт цагдан хоригдоогүй, түүнээс гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, түүний хувьд ногдох хөрөнгөнөөс битүүмжлээгүй, шүүгдэгчийн иргэний үнэмлэхийг шүүхэд ирүүлээгүй, иргэний үнэмлэхийн лавлагаа хэрэгт хавсаргагдсан  болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй  гэж үзээд

              

         Мон Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн дахь хэсэг, 36.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.2, 1.,1.7,1.8 дахь хэсэг, 36.8 дугаар зүйлийн  4, дахь хэсэг, 36.10 дугаар зүйл, 36.13 дугаар зүйлийг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

   1. овогт ийн *******ыг Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т заасан “улсын тай газар нутагт зөвшөөрөлгүйгээр ойгоос мод бэлтгэсэн, тээвэрлэсэн” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3-т зааснаар шүүгдэгч Ц.*******д  хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 /нэг/ жилийн хугацаагаар тэнссүгэй.

        3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.-д зааснаар шүүгдэгч Ц.*******д дээрх тэнссэн хугацаанд оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээг авсугай.

4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 4, дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.******* дээрх тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүрэг биелүүлээгүй эсхүл санаатай гэмт хэрэг үйлдвэл тэнссэн, албадлагын арга хэмжээ авсан шийдвэрийг тус тус хүчингүй болгож, ял оногдуулахыг анхааруулсугай.

.Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн  186.1 дэх хэсэг, 1 дүгээр зүйлийн  1.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.*******ыг тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авсан хугацаанд хяналт тавьж ажиллахыг ******* аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

6.Шүүгдэгч Ц.*******д 202 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдрөөс авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

7. Эрүүгийн хуулийн 7. дугаар зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.*******ын эзэмшлийн - улсын дугаартай - дугаартай тээврийн хэрэгсэл, тус тээврийн хэрэгслийн улсын дугааргүй чиргүүл, *******, см урттай хар модон иштэй, ир хэсгээрээ 14 см өргөн, хойд хэсгээрээ 6 см өргөнтэй төмөр сүх, шар өнгийн  Хятад улсад үйлдвэрлэсэн цахилгаан хөрөөг  хурааж тус тус улсын орлого болгосугай.

8.Шүүгдэгч Ц.******* ******* аймгийн Отгонтэнгэрийн дархан цаазат газрын төрийн сангийн 100090001300 дугаарын дансанд 9,2*******,2 төгрөгийг төлсөн  бөгөөд шүүгдэгч энэ хэрэгт цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүнээс гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, шүүгдэгчийн иргэний үнэмлэхийг шүүхэд ирүүлээгүй, иргэний үнэмлэхийн лавлагаа хэрэгт хавсаргагдсан  болохыг тус тус дурдсугай.

           9.Шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай.

            10.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 7, 8 дахь хэсэгт зааснаар  талууд, оролцогч гагцхүү Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн тохиолдолд шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас эсхүл хүргүүлснээс 14 хоногийн дотор ******* аймгийн эрүү иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч түүний дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй бусад тохиолдолд гомдол, эсэргүүцэл гаргахгүй болохыг  дурдсугай.

 

 

 

     

 

 

            ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                         Н.ДЭЛГЭРМАА