2023 01 04 128/ШШ2023/0035

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Урангуа даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны 3 дугаар танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

Гомдол гаргагч: Х******* ХХК

Хариуцагч: Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г*******т холбогдох зөрчил хянан шийдвэрлэх захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Н*******, Ц.Т*******, гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Б.Б*******, хариуцагч С.Г*******, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.М*******, У.Х*******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ж.Н******* нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

1.Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г******* 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдөр 000 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар Х******* ХХК/РД:53*******/ нь цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан зөрчилд Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7-д заасны дагуу хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох шийтгэл огдуулжээ.

2.Гомдол гаргагч Х******* ХХК гомдлын шаардлагадаа: Ш,рын улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах гэжээ.

3.Гомдол гаргагч Х******* ХХК гомдлын шаардлагын үндэслэлдээ: Манай Х******* ХХК нь барилгын материалын худалдаа, барилгын засал чимэглэл, гадаад худалдааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хуулийн этгээд бөгөөд манай компани Ш,рын улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэх хуудсаар хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгуулсан. Ингэхдээ биднийг 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ээс 2022 ы 06 дугаар сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн байж болзошгүй гэх үндэслэлээр торгууль огдуулсан. Гэвч хариуцагчаас шийтгэлийн хуудаст баримталсан Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь хэсэгт заасан "хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах, эсхүл хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол хууль бусаар олс хөрөнгө орлогыг хурааж, учруулсан хохирол, нөхөн төлбөрийг гаргуулж хүнийг хоёр мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торго" гэж заасан зохицуулалтын урьдач нөхцөл болох Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1 дэх хэсэгт заасан "Аж ахуй эрхлэгч өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хоригло:12.1.10 дах хэсэгт "хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх" гэсэн нөхцөл бүрдсэн эсэхийг эрх бүхий этгээд зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шалган тогтоох шаардлагатай.

3.1.Аливаа зөрчилд хохирогч гэж байж хохирлыг тооц гаргадаг, хохирлын тооцоог гаргахдаа хуульд заасан эрх, үүргийнхээ хүрээнд эрх бүхий албан тушаалтан нотлох баримтыг цуглуулж тогтоох үүрэгтэй. Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.15 дугаар зүйлийн дэх хэсэгт "Эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ" гэж заасан. Гэтэл Ш,рын 2022 ы 09 дүгээр 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудаст хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх зөрчил бол өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн байдлыг тогтоогоогүй, цементийн үнийг зохиомлоор хөөрөгдсөн гэх зөрчил нь хуулийн энэхүү зохицуулалтад хамааралгүй юм. Учир нь, Х******* ХХК нь цементийн үйлдвэрлэгч биш бөгөөд зах зээлд давамгай байдал үүсгээгүйн зэрэгцээ мөн бусадтай үгсэн хуйвалдаж үнэ тогтоож картель үүсгэх угаас боломжгүй жижиглэнгийн худалдаа эрхлэгч аж ахуйн нэгж юм. Манай компани нь цемент хүлээн авах, ачиж буулгах зардал, тээврийн зардал, ажиллах хүч, түлш шатахууны зардал, олох боломжтой ашиг зэргийг тооц үзсэний үндсэн цементийг борлуулсан нь хэрэглэгчийн эрхийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн гэж үзэх үндэслэл болохгүй юм. Ашгийн төлөө үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгжийн бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнийг ингэж төрөөс хүчээр тогтоох гэж оролдох, улмаар ийм зорилгоор хуулийн албадлагын арга хэмжээ авч байгаа нь зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн үндсэн дор үнэ тогтдог чөлөөт эдийн засгийн зарчимд огт нийцэхгүй.

3.2.Иймд Ш,рын Улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 09-р сарын 01-ний өдрийн №000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.5.1-д "захиргааны т, захиргааны гэрээг хүчингүй болгуулах", мөн хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.1-д "захиргааны т, хууль бус бөгөөд түүний улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сирхол нь зөрчигдсөн болох нь тогтоогдвол түүнийг хүчингүй болгох" гэснийг үндэслэн хүчингүй болгож өгнө үү. гэжээ.

4.Гомдол гаргагч Х******* ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Н******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Манай байгууллага нь барилгын материалын худалдаа, барилгын засал чимэглэл, гадаад худалдааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компани юм. Ш,рын улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 9 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэх хуудсаар манай компани 20 мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгуулсан. Ингэхдээ биднийг 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 2022 ы 06 дугаар сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн байж болзошгүй гэх үндэслэлээр торгууль огдуулсан. Гэвч хариуцагчаас шийтгэлийн хуудаст баримталсан Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь хэсэгт заасан хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах, эсхүл хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол хууль бусаар олс хөрөнгө орлогыг хурааж, учруулсан хохирол, нөхөн төлбөрийг гаргуулж хүнийг хоёр мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торго гэж заасан зохицуулалтын урьдач нөхцөл болох Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1 дэх хэсэгт заасан "Аж ахуй эрхлэгч өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хоригло гээд 12.1.10 дахь хэсэгт хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх гэсэн нөхцөл бүрдсэн эсэхийг эрх бүхий этгээд зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шалган тогтоох шаардлагатай. Аливаа зөрчилд хохирогч гэж байж хохирлыг тооц гаргадаг, хохирлын тооцоог гаргахдаа хуульд заасан эрх, үүргийнхээ хүрээнд эрх бүхий албан тушаалтан нотлох баримтыг цуглуулж тогтоох үүрэгтэй. Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.15 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ гэж заасан.

4.1.Гэтэл Шрын 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудаст хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх зөрчил бол өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн байдлыг тогтоогоогүй, цементийн үнийг зохиомлоор хөөрөгдсөн гэх зөрчил нь хуулийн энэхүү зохицуулалтад хамааралгүй юм. Учир нь, Х******* ХХК нь цементийн үйлдвэрлэгч биш бөгөөд зах зээлд давамгай байдал үүсгээгүйн зэрэгцээ мөн бусадтай угсран хуйвалдаж үнэ тогтоож картель үүсгэх угаас боломжгүй жижиглэнгийн худалдаа эрхлэгч аж ахуйн нэгж юм. Манай компани нь цемент хүлээн авах, ачиж буулгах зардал, тээврийн зардал, ажиллах хүч, түлш шатахууны зардал, олох боломжтой ашиг зэргийг тооц үзсэний үндсэн дээр цементийг борлуулсан нь хэрэглэгчийн эрхийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн гэж үзэх үндэслэл болохгүй юм. Ашгийн төлөө үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгжийн бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнийг ингэж төрөөс хүчээр тогтоох гэж оролдох, улмаар ийм зорилгоор хуулийн албадлагын арга хэмжээ авч байгаа нь зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн үндсэн дээр үнэ тогтдог чөлөөт эдийн засгийн зарчимд огт нийцэхгүй. Иймд Ш,рын Улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 09-р сарын 01-ний өдрийн №000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.5.1-д захиргааны т, захиргааны гэрээг хүчингүй болгуулах, мөн хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.1-д захиргааны т, хууль бус бөгөөд түүний улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сирхол нь зөрчигдсөн болох нь тогтоогдвол түүнийг хүчингүй болгох гэснийг үндэслэн хүчингүй болгож өгнө үү.

4.2.Хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудаас үзвэл , , Улаанбаатар төмөр замаас ирүүлсэн мэдээлэл хүргүүлэх тухай албан тоотуудаар дизель түлшний ханш өссөн. Төмөр замын ачилт удааширсан талаар бүх баримтууд тодорхой харагдаж байгаа. Ийм учраас Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.1 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ гэж заасан. Энэ үүргээ Ш,раас бол биелүүлээгүй. Иймд гомдлын шаардлагыг хангаж өгнө үү. гэжээ.

5.Гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Б.Б******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Манай компанид тавигдсан т бол цемент гэдэг бүтээгдэхүүн хомсодс асуудалтай хамааралтай т байгаа. Гэхдээ гол нөлөөлж байгаа хүчин зүйл нь нэхэмжлэгч талд ямар ч хамааралгүй. Цементийн хомсдол бол улсын хэмжээнд бий болс зүйл юм. Зөвхөн энэ 44 гэдэг худалдааны төв, зах дээр гарсан зүйл биш юм. Үндсэн шалтгаан бол цементийн импортын татварыг 20 хувиар Засгийн газар ноогдуулсан байдаг.Тэгэхээр дотоодын цементийн үйлдвэрүүдийг дэмжих, хоёрдугаарт гаднаас худалдан авалт хийхээр валютын гадагш урсаж байгаа урсгалыг багасгаж байгаа зорилготой. Ингэхээр 20 хувийн татвар төлөөд орж ирдэг импортын цемент бол багасдаг. Урт хугацаанд Мгол улсын дотоодын зах зээл дээр цементийн хомсдол үүссэн нь эхний хүчин зүйл нь юм.

5.1.Хоёрдугаарт Засгийн газрын шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд баримтууд дотор бол байгаа даа. Дарханы замын бүтээн байгуулалтын ажлыг дуусгах үүднээс дотоодын үндсэн 3 үйлдвэр болох Хөтөлийнх 100 хувь Дархан руу цемент нийлүүлж эхэлсэн. Зах зээл рүү цемент гаргахаа больс. Дээрээс нь , ийнх мөн тодорхой хэмжээнд үүрэг хүлээгээд Дарханы замын бүтээн байгуулалт руу цемент нийлүүлж байсан. Тийм учраас энэ хомсдолоос үүсэлтэй үнийн өсөлт улсын хэмжээнд явагдсан. Энэ дээр бол манай компани ямар нэгэн буруугүй. Хуулийн хувьд Өрсөлдөөний тухай хууль дээр байж байгаа. Үнэтэй холбоотой зохицуулалтууд ямар тохиолдолд үйлчилж байгаа вэ гэхээр зүй ёсны мополь дээр үнэ тогтооход төрөөс оролцож байгаа. Бодитой үнэ тогтоос уу үгүй юу гэдэг дээр юм.

5.2.Гуравдугаарт картель буюу үнийг зах зээл дээр өрсөлдөгч нар үгсэн тохирч үнийг өндөр эсвэл бага тогтоох тохиолдолд оролцож байгаа. Үүнээс бусад бүх тохиолдолд энэ үнээ яаж тогтоох вэ гэдэг асуудал зах зээл дээр чөлөөт зах зээлийн зарчмын дагуу явж байгаа. Хуулийн зохицуулалт нь ч ийм явж байгаа. Тэгэхээр энэ хомсдолын үед үнэ өсгөсөн гэдэг асуудал бол үндэслэлгүй. Мэдээжийн хэрэг нийлүүлэлт багасгасан тохиолдолд үнэ өсдөг нь зах зээлийн зүй ёсны зүй тогтол явдаг. Тийм учраас тухайн үед зах зээлийн ханш бол статистикаас харахад тн нь 400-аас дээш гарчихсан. Мэдээж тэгэхээр зах зээлийн ханшаас бол багаар зарна гэж байхгүй. Яагаад гэхээр ашгийн төлөө компани учраас ер нь бизнесийн үндсэн зарчим бол хамгийн өндөр ашигтай ажиллаж чадаж байгаа бизнес бол хамгийн амжилттай нь гэж үздэг. Тэр утгаараа манайх үнээ зах зээлийн ханшаар тогтоос. Харамсалтай нь хяналт шалгалт дутуу хийгдсэний улмаас 400-аас дээш зарчихсан гэдэг баримтууд одоо гараад ирэхээр ажиллах хүчний зардал бас шингэсэн үнэ зэргийг нягтлахгүйгээр дансны хуулга дээрх дүн дээр шууд дүгнэлт хийгээд 1 тн хэмжээний үнэ өндөр гарсан байна гээд ингээд шууд т тавьчихсан байгаа. Ер нь бол зөвхөн цементийн үнэ тийм өндөр байлаа ч гэсэн торгууль ногдуулах хуулийн үндэслэл болохгүй юм. Хэрэглэгчийг хохироох гэдэг ойлголт гэж яригдаж байна. 12.1.10 дахь заалт бол хэрэглэгчийг хохироох хууль бус худалдааны арга гэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл тэр хууль бус худалдааны арга нь хэрэглэгчийг хохироос байх гэдэг. Дээрээс нь хууль бус буюу тодорхой нэг хуулиар заасан хэм хэмжээг зөрчсөн байх гэдэг хоёр үндсэн шаардлагыг хангаж байж 12.1.10-ыг үндэслэх ёстой байсан гэж үзэж байгаа. Ямар хууль зөрчсөн бэ гэдэг дээр хариуцагч хариулт өгч чадсангүй гэж үзэж байна. Яагаад гэхээр хэрэглэгчийг хохироох гэрээ гэдэг чинь яаж хохироож байгаа вэ гэдэг асуудал яригдана. Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль руу орж ирэхээр хариуцагч маань 3 үндэслэл ярьдаг. Төөрөгдүүлэх, хууран мэхлэх, хүч хэрэглэх гэж байгаа. Гэтэл манай тохиолдолд аль нь ч байхгүй. Хохирс гээд байгаа хэрэглэгчид нь хэлцлийн хувьд ингээд тодорхойлолтууд өгөөд явж байгаа байхгүй юу. Бодит байдал дээр энэ хүмүүс харин ч хожчихс.

5.3.Яагаад гэвэл ямар ч бараа бүтээгдэхүүн хомсодс, нийлүүлэлт багассан үед тухайн үйлчилгээг олж авч чадсан нь хождог. Өөрөөр хэлбэл энэ цемент авсан хүмүүс чинь дуусаагүй барилгаа дуусгана. Засвар юм хумаа дуусгана гээд тэр үедээ ажлаа хийчхэж байгаа байхгүй юу. Хомсодс үед цементийг олж аваад цааш нь байгууллагууддаа зарж чадна гэдэг бол зах зээлийн өрсөлдөөн байхгүй юу. Тэгэхээр хохирс гэдэг асуудал ярьж болохгүй. Тийм зүйл байхгүй. Гэтэл бид нар чөлөөт эдийн засгийн үндсэн зарчмаар үнээ тогтоогоод явахыг хүсэж байна. Зүй ёсны мопол биш, давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж биш, картель үүсгэх боломжгүй. Энэ 22 аж ахуйн нэгж хоордоо үгсэн тохирс байлаа ч, тэр нь нотлогдс байлаа ч Мголын цементийн зах зээлд нөлөөлөхгүй. Цементийг хэдэн сая тноор үйлдвэрлэж байна. М, Мцементийн үйлдвэрийн хүчин чадал жилийн нэг сая тн байдаг. Ийм жижиг юмыг үнэ хөөргөсөн гэж т ногдуулсан байна.

5.4.Хэрвээ үүнийг үндэслэлтэй гэх юм бол эд нар ийм жишиг тогтчихвол маргааш хүссэн дэлгүүр лүүгээ ороод торгоод эхэлнэ. Яагаад гэвэл өнөөдөртөө цемент, арматур гэх мэт барилгын материалын түүхий эд стратегийн цлох бүтээгдэхүүн биш. Засгийн газраас үнэд яаж нөлөөлдөг вэ гэхээр бодлогоор нөлөөлдөг. Жишээ нь энэ салбарт импортын гаалийн татвар 20 хувь өссөнтэй холбоотой хомсдолууд урт хугацаанд үүсэж эхэлсэн. Ингээд 2022 ы 9 дүгээр сарын 14-ний өдөр буюу гурван сарын өмнө Засгийн газрын 384 дүгээр тогтоолоор гаалийн 20 хувийн татварыг тэглэсэн. Өөрөөр хэлбэл импортын цемент орж ирж байна гэсэн үг. Ингээд үнэ тогтоочхож байгаа юм. Тэр үед зах зээл дээр нэг тн 700.000-800.000 төгрөг хүрсэн байсан. Засгийн газар ингэж оролцдог болохоос биш нэг жижигхэн аж ахуйн нэгжүүд, аль нэг цэг дээр очоод эд нарыг цементийн ченж гээд есөн шидээр нэрлэсэн. Засгийн чиглэлээс янз бүрийн мэдээллүүд гарсан. Тухайн үед өөрсдийн алдааг аваачиж жижиг хувийн хэвшил рүү чихэж байгаа юм. Бид нар алдаа нь юундаа байсан бэ гэвэл гаалийн татварын асуудал, Хөтөлийн цементийн үйлдвэр шатсан. Түүнээс болж үнэ өссөн. Дарханы зам руу аваачиж дотоодын бүх цементийг татсанаас болоод Улаанбаатар хотын хэмжээнд хомсдол үүссэн. Миний авсан статистик дээр нэг тн цемент 400.000 төгрөг хүрсэн байхад бид нар яагаад тэрнээс заавал доогуур үнээр худалдах ёстой вэ. Зах зээлийн үнээр зарна. Яагаад гэвэл нэхэмжлэгч ашгийн төлөө компани болохоос буяны байгууллага биш. Мголын цементийн үнэ хөөрчхөж магадгүй, хямдаар заръя гээд аж ахуйн нэгж өөрөө хохирч болохгүй. Байсан тэр үеийн үнээр зараад явж байж өнөөдөр арга хэмжээ авчхаж байгаа юм.

5.5.Чөлөөт зах зээлтэй улсад үнэ яаж тогтоос дээр шүүх дээр маргаад сууж байна гэдэг нь ичгэвтэр хэрэг. Хэрэглэгч хохирс зүйл ерөөсөө байхгүй. Эднийхтэй ярьж байхад хэрэглэгчид, тухайн үеийн худалдан авагч нар хожс байдаг. Яагаад гэвэл цемент олдоцгүй болчихоор эрэлтийн тал нь үнээ өсгөөд явчихдаг. Барилгын компани, бет зуурмагийн компаниуд цементийн эрэлд гардаг. Олдс цементээ хэдэн төгрөгөөр ч хамаагүй худалдан авдаг. Эрэлтээс үүдэлтэй үнийн өсөлт бий болж байна. Харин эсрэгээрээ худалдан авсан компаниуд дуусаагүй барилгаа дуусгах, засвар үйлчилгээгээ дуусгах, цаг хугацаанд нь оруулах, барилгаа зарж банкны зээлийн хүүгээс чөлөөлөгдөх, ашиг орлого олох үндсэн үйл ажиллагаа явуулах боломжтой болж байгаа юм. Тэр утгаараа бид нар гэрээ байгуулсан компаниуддаа хомсдолтой үед цемент нийлүүлж чадсанаараа харин ч нэхэмжлэгч амжилттай ажилласан байгууллага болж таарч байна. Гомдлын шаардлагаа бол дэмжиж байна. гэжээ.

6.Хариуцагч Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г******* шүүхэд бичгээр ирүүлсэн хариу тайлбартаа: Х******* ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г*******ийн 2022 ы 09 дүгээр сарын 01- нии өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах нэхэмжлэлийн шаардлага бүхий захиргааны хэрэгт нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч дараах хариу тайлбарыг гаргаж байна.

6.1.Тус газраас агентлагийн даргын 2022 ы 06 дугаар сарын 21-ний өдрийн 01/14 дугаартай удирдамжийн дагуу цементийн үйлдвэрлэл, худалдаа эрхэлж буй аж ахуй эрхлэгчдийн үйл ажиллагаа, цементийн үнийн өсөлт нь Өрсөлдөөний тухай хууль, Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль бол бусад холбогдох хууль тогтоомжийг зөрчсөн эсэхэд 2022 ы 06 дугаар сарын 21-ний өдрөөс 2022 ы 06 дугаар сарын 30-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд хяналт шалгалтыг хийж гүйцэтгэсэн. Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 11 дэх заалт, 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад заасныг удирдлага болг зах, худалдааны төвүүдэд цементийн хомсдол үүсч, цементийн нийлүүлэлт эрс багассан хугацаанд буюу 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 2022 ы 06 дугаар сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд УБТЗ ХНН-ийн АБТЭМА-44-д цемент хүлээн авсан "" ХХК, "" ХХК-ийн гэрээт борлуулагч нийт 15 аж ахуй эрхлэгчид холбогдуулан дээрх хугацаанд цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн бараа бүтээгдэхүүний үнийг хэлцэн тогтоох гэрээ, хэлцэл (картель) байгуулсан байж болзошгүй, хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн байж болзошгүй зөрчилд 2022 ы 07 дугаар сарын 06-ны өдөр 2202 дугаартай зөрчлийн хэрэг нээж зөрчил шалгах ажиллагааг явуулсан.

Хяналт шалгалт бол зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаагаар дараах нөхцөл байдал тогтоогдс. Үүнд:

1."Г", "44", Баянзүрх дүүрэгт байрлах "Цайз", 100 айл зэрэг зах худалдааны төвүүдэд "" ХХК, "" ХХК-ийн цементийн үнэ 2022 ы 06 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн нэмэгдсэн:

2.Дотоодын цемент үйлдвэрлэгч аж ахуй эрхлэгчид нь 2022 ы 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 03 дугаар сарын 12-ний өдрүүдэд түүхий эдийн үнэ тээврийн зардал өссөнөөс шалтгаалан цементийн үнийг нэмэгдүүлснээс хойш 2022 ы 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн байдлаар цементийн үнэд өөрчлөлт оруулаагүй;

3.Зах зээлийн дийлэнх хувийг эзэлдэг "" нийлүүлэлт 2022 ы 06 дугаар сард тасалдсан, "" ХХК-ийн хувьд УБТЗ ХНН-тай цемент вагд ачих төлөвлөгөөт гэрээний гүйцэтгэл хангалтгүй, хагас вагы хангалт багассанаас шалтгаалан 44 зах дахь цементийн нийлүүлэлт 2022 ы 06 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 06 дугаар сарын 15-ны өдрүүдэд тасалдаж, 2022 ы 06 дугаар сарын 16-ны өдрөөс эхлэн цементийн нийлүүлэлт эрс багассан, Зах, худалдааны төвүүдэд цементийн хомсдол үүсч, цементийн нийлүүлэлт эрс багассан хугацаанд буюу 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 2022 ы 06 дугаар сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд "" ХХК-ийн Гэрээт борлуулагч Х******* ХХК нь УБТЗ ХНН-ийн АБТЭМА-44-д 198 тн цемент хүлээн авсан.

4. Х******* ХХК нь "" ХХК-аас 1 тн цементийг 260,600 төгрөгөөр худалдан авах гэрээтэй болох нь тогтоогдс.

5. Дотоодын цемент үйлдвэрлэгч аж ахуй эрхлэгчдээс цементийн үнэд өөрчлөлт оруулаагүй, тээврийн зардал /ваг/ бол бусад зардал өсөөгүй байхад Х******* ХХК нь Сгинохайрхан дүүрэгт байрлах барилгын материалын 44" захад цементийн нийлүүлэлт эрс багассан, хомсдол үүссэн нөхцөл байдлыг ашиглан 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ээс 06 дугаар сарын 12-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 330,000-340,000 төгрөгөөр худалдан борлуулж байсан цементийг 2022 ы 06 дугаар сарын 18, 23-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 400,000-450,000 төгрөг болг цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлэн худалдан борлуулж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн болох нь Х******* ХХК- ийн Хаан банкны 5003, гүйцэтгэх захирал Д.Лгийн Хаан банкны 5072 дугаартай депозит дансны дэлгэрэнгүй хуулганд үзлэг хийсэн тэмдэглэлээр тогтоогдс.

6.2.Дээрх зөрчлийн хэрэгт авагдсан баримтуудаар Х******* ХХК нь Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.10-т заасныг зөрчиж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан болох нь тогтоогдс тул тус компанид Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь хэсэгт заасны дагуу хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох шийтгэл огдуулсан 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудас нь үндэслэлтэй юм. Иймд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.14 дэх хэсэгт заасны дагуу Х******* ХХК-ийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болг шийдвэрлэж өгнө үү. гэжээ.

7.Хариуцагч С.Г******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Ш,раас агентлагийн даргын 2022 ы 6 дугаар сарын 21-ний өдрийн 01/14 дугаартай удирдамжийн дагуу цементийн үйлдвэрлэл худалдаа эрхэлж буй аж ахуй эрхлэгчдийн үйл ажиллагаа, цементийн үнийн өсөлт нь Өрсөлдөөний тухай хууль, Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль бол бусад холбогдох хууль тогтоомжийг зөрчсөн эсэхэд 2022 ы 6 дугаар сарын 21-ний өдрөөс 2022 ы 6 дугаар сарын 30-ны өдрийг хүртэл хугацаанд хяналт шалгалт хийж гүйцэтгэсэн. Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалт, 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад заасныг удирдлага болг зах, худалдааны төвүүдэд цементийн хомсдол үүсч, цементийн нийлүүлэлт эрс багассан хугацаанд буюу 2022 ы 6 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 2022 ы 6 дугаар сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд Улаанбаатар төмөр зам хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн АБТЭМА-4-д цемент хүлээн авсан ХХК бол ХХК-ийн гэрээт борлуулагч нийт 15 аж ахуй эрхлэгчид холбогдуулан дээрх хугацаанд цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн бараа бүтээгдэхүүний үнийг хэлцэн тогтоох гэрээ, хэлцэл байгуулсан байж болзошгүй, хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн байж болзошгүй зөрчилд 2022 ы 07 дугаар сарын 06-ны өдөр 2202 дугаартай зөрчлийн хэрэг нээж зөрчил шалгах ажиллагааг явуулсан.

7.1.Хяналт шалгалт бол зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаагаар дараах нөхцөл байдал тогтоогдс. Үүнд Г, 44, Баянзүрх дүүрэгт байрлах Цайз, 100 айл зэрэг зах, худалдааны төвүүдэд ХХК, ХХК-ийн цементийн үнэ 2022 ы 06 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн нэмэгдсэн. Хоёрт дотоодын цемент үйлдвэрлэгч аж ахуй эрхлэгчид нь 2022 ы 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 03 дугаар сарын 12-ний өдрүүдэд түүхий эдийн үнэ, тээврийн зардал өссөнөөс шалтгаалан цементийн үнийг нэмэгдүүлснээс хойш 2022 ы 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн байдлаар цементийн үнэд өөрчлөлт оруулаагүй. Гуравт зах зээлийн дийлэнх хувийг эзэлдэг "" ХХК, "" ХХК-ийн БНХАУ-аас импортоор оруулж ирдэг цементийн уутны нийлүүлэлт 2022 ы 06 дугаар сард тасалдсан, "" ХХК-ийн хувьд УБТЗ ХНН-тай цемент вагд ачих төлөвлөгөөт гэрээний гүйцэтгэл хангалтгүй, хагас вагы хангалт багассанаас шалтгаалан 44 зах дахь цементийн нийлүүлэлт 2022 ы 06 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 06 дугаар сарын 15-ны өдрүүдэд тасалдаж, 2022 ы 06 дугаар сарын 16-ны өдрөөс эхлэн цементийн нийлүүлэлт эрс багассан.

7.2.Дөрөвт зах, худалдааны төвүүдэд цементийн хомсдол үүсч, цементийн нийлүүлэлт эрс багассан хугацаанд буюу 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 2022 ы 06 дугаар сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд ХХК-ийн гэрээт борлуулагч Х******* ХХК нь УБТЗ ХНН-ийн АБТЭМА-44-д 198 тн цемент хүлээн авсан. Тавдугаарт Х******* ХХК нь ХХК-аас 1 тн цементийг 260,600 төгрөгөөр худалдан авах гэрээтэй болох нь тогтоогдс. Зургаадугаарт дотоодын цемент үйлдвэрлэгч аж ахуй эрхлэгчдээс цементийн үнэд өөрчлөлт оруулаагүй, тээврийн зардал бол бусад зардал өсөөгүй байхад Х******* ХХК нь Сгинохайрхан дүүрэгт байрлах барилгын материалын 44 захад цементийн нийлүүлэлт эрс багассан, хомсдол үүссэн нөхцөл байдлыг ашиглан 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 06 дугаар сарын 12-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 330,000-340,000 төгрөгөөр худалдан борлуулж байсан цементийг 2022 ы 06 дугаар сарын 18, 23-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 400,000-450,000 төгрөг болг цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлэн худалдан борлуулж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн болох нь Х******* ХХК- ийн Хаан банкны 5003, гүйцэтгэх захирал Д.Лгийн Хаан банкны 5072 дугаартай депозит дансны дэлгэрэнгүй хуулганд үзлэг хийсэн тэмдэглэлээр тогтоогдс.

7.3.Дээрх зөрчлийн хэрэгт авагдсан баримтуудаар Х******* ХХК нь Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.10-т заасныг зөрчиж, хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан болох нь тогтоогдс тул тус компанид Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь хэсэгт заасны дагуу хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох шийтгэл огдуулсан 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудас нь үндэслэлтэй юм. Иймд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.14 дэх хэсэгт заасны дагуу Х******* ХХК-ийн гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болг шийдвэрлэж өгнө үү. гэжээ.

8.Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.Х******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Ш,рын хувьд батлагдсан удирдамжийн дагуу хяналт шалгалт хийж, хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчлийг Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн хүрээнд зөрчлийн хэрэг нээж шалгасан Ш,рын хувьд Өрсөлдөөний тухай хуулийг хэрэгжүүлдэг. Улсын хэмжээнд өрсөлдөөний бодлогыг зөв явж байгаа эсэх дээр хяналт тавьж ажилладаг ийм эрх бүхий төрийн захиргааны байгууллага юм. Энэ нь бол Өрсөлдөөний тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-д заасан бүрэн эрх байдаг. Мөн Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуулийг улсын хэмжээнд хэрэгжүүлж ажилладаг.

8.1.Гомдол гаргагчийн зүгээс бол хяналт шалгалтыг дутуу хийсэн, өөрсдийнх нь бурууг тогтоогоогүй гэж хэлээд байгаа. Төрийн хяналт шалгалтын тухай хууль бол Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулиараа бид нар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаа хийх, төрийн хяналт шалгалтыг өөрт олгогдс бүрэн эрхийн хүрээнд буюу хууль тогтоомжийн хүрээнд явуулсан гэж үзэж байгаа. Хууль бус худалдааны арга гэдгийг өөрсдөө их буруу ойлгоод байх шиг байдаг юм. Хэрэглэгчийг заавал хохирс байхыг шаардаад байгаа. Гэвч бид Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуулиараа ч тэр, Өрсөлдөөний тухай хуулиараа ч тэр аливаа эрсдэл, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх үүргийг давхар хүлээж байдаг. Улсын хэмжээнд энэ хоёр хуулийг хэрэгжүүлж ажилладаг учраас бид нар яагаад энэ 44 зах дээр хяналт шалгалт хийгээд эдгээр аж ахуйн нэгжүүдэд шийтгэл огдуулсан бэ гэхээр эдгээр аж ахуй эрхлэгч нар маань өөрсдөө үйлдвэрлэгч хоёр аж ахуйн нэгжээсээ гэрээтээр цементийг үйлдвэрлэгчээс нь худалдан авч Улаанбаатар хотод авч ирж жижиглэнгээр борлуулдаг эрх бүхий аж ахуйн нэгжүүд байж байгаа. Улаанбаатар хотод ирснийх нь дараа жижиглэнгээр худалдаж байгаа бусад зах худалдааны төвүүд бол иргэд хэрэглэгч нар зөвхөн энэ компаниудаас үйлдвэрийн цементийг худалдаж авах боломжтой. Түүнээс биш ямар нэгэн гэрээ байгуулаагүй тохиолдолд шууд үйлдвэрээс худалдан авах боломж нь хязгаарлагдмал байдаг. Тийм учраас бид нар эдгээр аж ахуй эрхлэгч нар дээр хяналт шалгалт явуулаад хариуцлага тооцс байгаа. Тийм учраас гомдлын шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байх тул хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэж өгнө үү. гэжээ.

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1.Гомдол гаргагч Х******* ХХК-аас Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г*******т холбогдуулан Ш,рын улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн №000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах гомдлын шаардлага гаргажээ.

2.Шүүх гомдол гаргагчийн гомдол, түүний үндэслэл, гомдолдоо хавсаргасан баримтууд бол хэргийн оролцогчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг шинжлэн судалж, доорх үндэслэлүүдээр гомдлын шаардлагыг хангаж шийдвэрлэв.

3.Ш,рын 2022 ы 06 дугаар сарын 21-ний өдрийн 01/14 дүгээр удирдамжаар Өрсөлдөөний тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1.1, 22.1.2, 22.1.3 дахь хэсэгт тус тус заасныг үндэслэн цементийн импорт, үйлдвэрлэл, худалдаа эрхэлж буй аж ахуй эрхлэгчийн үйл ажиллагаа нь Өрсөлдөөний тухай хууль, Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль бол бусад холбогдох хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангаж байгаа эсэхийг шалган тогтоох, шаардлагатай арга хэмжээг авах зорилгоор батлагдсан байна.

3.1.Хариуцагч Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г******* 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдөр 000 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар Х******* ХХК/РД:53*******/ нь цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан зөрчилд Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7-д заасны дагуу хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох шийтгэл огдуулжээ.

4.Гомдол гаргагчаас ... Гуравдугаарт картель буюу үнийг зах зээл дээр өрсөлдөгч нар үгсэн тохирч үнийг өндөр эсвэл бага тогтоох тохиолдолд оролцож байгаа. Үүнээс бусад бүх тохиолдолд энэ үнээ яаж тогтоох вэ гэдэг асуудал зах зээл дээр чөлөөт зах зээлийн зарчмын дагуу явж байгаа. Хуулийн зохицуулалт нь ч ийм явж байгаа. Тэгэхээр энэ хомсдолын үед үнэ өсгөсөн гэдэг асуудал бол үндэслэлгүй. Мэдээжийн хэрэг нийлүүлэлт багасгасан тохиолдолд үнэ өсдөг нь зах зээлийн зүй ёсны зүй тогтол явдаг. Тийм учраас тухайн үед зах зээлийн ханш бол статистикаас харахад тн нь 400-аас дээш гарчихсан. Мэдээж тэгэхээр зах зээлийн ханшаас бол багаар зарна гэж байхгүй. Яагаад гэхээр ашгийн төлөө компани учраас ер нь бизнесийн үндсэн зарчим бол хамгийн өндөр ашигтай ажиллаж чадаж байгаа бизнес бол хамгийн амжилттай нь гэж үздэг. Тэр утгаараа манайх үнээ зах зээлийн ханшаар тогтоос. Харамсалтай нь хяналт шалгалт дутуу хийгдсэний улмаас 400-аас дээш зарчихсан гэдэг баримтууд одоо гараад ирэхээр ажиллах хүчний зардал бас шингэсэн үнэ зэргийг нягтлахгүйгээр дансны хуулга дээрх дүн дээр шууд дүгнэлт хийгээд 1 тн хэмжээний үнэ өндөр гарсан байна гээд ингээд шууд т тавьчихсан байгаа. Ер нь бол зөвхөн цементийн үнэ тийм өндөр байлаа ч гэсэн торгууль ногдуулах хуулийн үндэслэл болохгүй юм. Хэрэглэгчийг хохироох гэдэг ойлголт гэж яригдаж байна. 12.1.10 дахь заалт бол хэрэглэгчийг хохироох хууль бус худалдааны арга гэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл тэр хууль бус худалдааны арга нь хэрэглэгчийг хохироос байх гэдэг. Дээрээс нь хууль бус буюу тодорхой нэг хуулиар заасан хэм хэмжээг зөрчсөн байх гэдэг хоёр үндсэн шаардлагыг хангаж байж 12.1.10-ыг үндэслэх ёстой байсан гэж үзэж байгаа.

... Чөлөөт зах зээлтэй улсад үнэ яаж тогтоос дээр шүүх дээр маргаад сууж байна гэдэг нь ичгэвтэр хэрэг. Хэрэглэгч хохирс зүйл ерөөсөө байхгүй. Эднийхтэй ярьж байхад хэрэглэгчид, тухайн үеийн худалдан авагч нар хожс байдаг. Яагаад гэвэл цемент олдоцгүй болчихоор эрэлтийн тал нь үнээ өсгөөд явчихдаг. Барилгын компани, бет зуурмагийн компаниуд цементийн эрэлд гардаг. Олдс цементээ хэдэн төгрөгөөр ч хамаагүй худалдан авдаг. Эрэлтээс үүдэлтэй үнийн өсөлт бий болж байна. гэж тайлбарлан маргаж байна.

5.Харин хариуцагчаас ... Сгинохайрхан дүүрэгт байрлах барилгын материалын 44 захад цементийн нийлүүлэлт эрс багассан, хомсдол үүссэн нөхцөл байдлыг ашиглан 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 06 дугаар сарын 12-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 330,000-340,000 төгрөгөөр худалдан борлуулж байсан цементийг 2022 ы 06 дугаар сарын 18, 23-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 400,000-450,000 төгрөг болг цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлэн худалдан борлуулж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн болох нь Х******* ХХК- ийн Хаан банкны 5003, гүйцэтгэх захирал Д.Лгийн Хаан банкны 5072 дугаартай депозит дансны дэлгэрэнгүй хуулганд үзлэг хийсэн тэмдэглэлээр тогтоогдс.

... Хууль бус худалдааны арга гэдгийг өөрсдөө их буруу ойлгоод байх шиг байдаг юм. Хэрэглэгчийг заавал хохирс байхыг шаардаад байгаа. Гэвч бид Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуулиараа ч тэр, Өрсөлдөөний тухай хуулиараа ч тэр аливаа эрсдэл, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх үүргийг давхар хүлээж байдаг. Улсын хэмжээнд энэ хоёр хуулийг хэрэгжүүлж ажилладаг учраас бид нар яагаад энэ 44 зах дээр хяналт шалгалт хийгээд эдгээр аж ахуйн нэгжүүдэд шийтгэл огдуулсан бэ гэхээр эдгээр аж ахуй эрхлэгч нар маань өөрсдөө үйлдвэрлэгч хоёр аж ахуйн нэгжээсээ гэрээтээр цементийг үйлдвэрлэгчээс нь худалдан авч Улаанбаатар хотод авч ирж жижиглэнгээр борлуулдаг эрх бүхий аж ахуйн нэгжүүд байж байгаа. Улаанбаатар хотод ирснийх нь дараа жижиглэнгээр худалдаж байгаа бусад зах худалдааны төвүүд бол иргэд хэрэглэгч нар зөвхөн энэ компаниудаас үйлдвэрийн цементийг худалдаж авах боломжтой. Түүнээс биш ямар нэгэн гэрээ байгуулаагүй тохиолдолд шууд үйлдвэрээс худалдан авах боломж нь хязгаарлагдмал байдаг. Тийм учраас бид нар эдгээр аж ахуй эрхлэгч нар дээр хяналт шалгалт явуулаад хариуцлага тооцс. хэмээн татгалзлын үндэслэлээ тайлбарлаж байна.

6.Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.Аж ахуй эрхлэгч өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хоригло:12.1.10.хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах бол хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх гэж, Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7.хууль ёсны ашиг сирхолд харшлах, эсхүл хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол хууль бусаар олс хөрөнгө орлогыг хурааж, учруулсан хохирол, нөхөн төлбөрийг гаргуулж хүнийг хоёр мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торго гэж тус тус заасан.

6.1.Дээрх Зөрчлийн тухай хуулийн зохицуулалтаас үзвэл ... эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол ... гэсэн нөхцөл заасан байх ба энэ төрлийн хууль бус үйлдэл, үйл ажиллагаанд Эрүүгийн хуулийн 18.1 дүгээр зүйлийн 2.Гамшиг, аюулт үзэгдэл, халдварт өвчин, осол, аюулын үед үнийн хөөрөгдөл, бараа бүтээгдэхүүний зохиомол хомсдолыг бий болгос бол таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин доло мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр ял шийтгэнэ., 3.Энэ гэмт хэргийг хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс, хуулийн этгээдийн ашиг сирхлын төлөө үйлдсэн бол хуулийн этгээдийг арван мянган нэгжээс наян мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох ял шийтгэнэ гэж заасны дагуу эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг байна.

6.2.Эндээс үзвэл хэрэв гамшиг, аюулт үзэгдэл, халдварт өвчин, осол, аюулын үед үнийн хөөрөгдөл, бараа бүтээгдэхүүний зохиомол хомсдолыг бий болгос тохиолдолд зүй ёсны мополь байдалтай аж ахуй эрхлэгч, давамгай байдалтай аж ахуй эрхлэгч байхаас үл хамааран[1] зохих этгээдэд хариуцлага ногдуулах хууль зүйн боломжтой. Иймд гомдол гаргагчийн зүгээс маргасан Х******* ХХК нь мополь, давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж биш учир үнэ хөөрөгдөх боломжгүй, үнэ үндэслэлгүй нэмэгдүүлсэн ч үүрэг хариуцлага хүлээх этгээд биш гэдэг тайлбар үгүйсгэгдэнэ.

6.3.Гэвч хариуцагчаас Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.10 дахь хэсэгт заасныг зөрчиж, хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагааг Х******* ХХК явуулсан гэдгийг нотолж чадаагүй буюу гомдол гаргагч нь хуулиар тодорхойлс цаг үед үнийн хөөрөгдөл, бараа бүтээгдэхүүний зохиомол хомсдол бий болгос гэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй бөгөөд талууд энэ талаар маргадаггүй, мөн Өрсөлдөөний тухай бол Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуульд бараа бүтээгдэхүүн хомсдолд орс нөхцөлд үнэ нэмэхгүй байх үүргийг нэхэмжлэгчид хүлээлгэсэн зохицуулалт байхгүй байх тул хариуцагч зөрчлийг хуульд заасан журмын дагуу зохих ёсоор шалган тогтоос гэж үзэхгүй.

6.4.Тодруулбал, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.1 дүгээр зүйлийн 1.Эрх бүхий албан тушаалтан энэ хуульд заасны дагуу зөрчил шалгах ажиллагаа явуулж, нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлнэ гэж, мөн зүйлийн 2.Эрх бүхий албан тушаалтан, прокурор нь хүн, хуулийн этгээд, албан тушаалтнаас нотлох баримтыг гаргуулан авч болно, 4.15 дугаар зүйлийн 1.Эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ гэж, 7.1 дүгээр зүйлийн 1.Эрх бүхий албан тушаалтан шийтгэл огдуулахдаа дараах нөхцөл байдлыг тогтоос байна гээд, мөн зүйлийн 1.1.тухайн хүн, хуулийн этгээдийн зөрчил үйлдсэнийг нотлох баримт бүрдсэн эсэх гэж зааснаас үзэхэд хариуцагч нь зөрчлийг тогтоохтой холбоотой бүхий л ажиллагааг хийх эрх, үүрэг нь хуулиар олгогдс, үндэслэл болгож буй хуулийн заалтад ямар ямар асуудлыг шалгаж тогтоох ёстой талаар тоочиж заасан байгааг анхаарч шалгаагүй байна.

6.5.Хэдийгээр Өрсөлдөөний тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1.Энэ хуулийн зорилт нь аж ахуй эрхлэгчийн зах зээлд шударгаар өрсөлдөх нөхцөлийг бүрдүүлэх, зах зээлд ноёлох бол өрсөлдөөнд харш аливаа үйл ажиллагаанаас урьдчилан сэргийлэх, хоригл хязгаарлах ..., 14 дүгээр зүйлийн 14.1.Ш,ар нь өрсөлдөөний тухай хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт тавих, өрсөлдөөний бодлогыг улсын хэмжээнд хэрэгжүүлэх, аж ахуй эрхлэгч, хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах чиг үүрэг бүхий төрийн захиргааны байгууллага мөн., 22 дугаар зүйлийн 22.1.Өрсөлдөөний тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт шалгалтыг дараахь үндэслэлээр явуулна:22.1.3.өөрийн санаачилгаар гэж тус тус заасан боловч хариуцагч эрх бүхий албан тушаалтан нь хуульд заасан чиг үүрэг, бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж шийдвэр гаргахдаа хуульд үндэслэх учиртай.

6.6.Шүүх хуралдаанд хариуцагчаас нэхэмжлэгчийг цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан гэж буруутгах болс үндэслэлээ Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.9.Бараа, ажил, үйлчилгээг хууран мэхлэх, төөрөгдүүлэх, хүч хэрэглэх замаар худалдах, гүйцэтгэх, хэрэглэгчийн эрхийг хохироос гэрээ байгуулахыг хоригло. гэж заасныг зөрчсөн гэж тайлбарлах боловч ашгийн төлөө байгууллага өөрийн борлуулж буй бараа, бүтээгдэхүүнийн үнийг нэмэгдүүлсэн нь дээр дурдсан хууль бус үйлдлүүдийн алинд хамаарах нь тодорхойгүй байна.

6.7.Түүнчлэн ... дотоодын цемент үйлдвэрлэгч аж ахуй эрхлэгчдээс цементийн үнэд өөрчлөлт оруулаагүй, тээврийн зардал бол бусад зардал өсөөгүй байхад Х******* ХХК нь Сгинохайрхан дүүрэгт байрлах барилгын материалын 44 захад цементийн нийлүүлэлт эрс багассан, хомсдол үүссэн нөхцөл байдлыг ашиглан 2022 ы 06 дугаар сарын 11-ний өдрөөс 06 дугаар сарын 12-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 330,000-340,000 төгрөгөөр худалдан борлуулж байсан цементийг 2022 ы 06 дугаар сарын 18, 23-ны өдрүүдэд 1 тн тутамд 400,000-450,000 төгрөг болг цементийн үнийг үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлэн худалдан борлуулж хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн гэх татгалзлын үндэслэлээ хариуцагч нотолж чадаагүй буюу нэхэмжлэгчид үүрэг болгос аливаа хэм хэмжээ байхгүй байх тул Өрсөлдөөний тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.2.Төрийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах бол нутгийн захиргааны байгууллага хуульд зааснаас бусад тохиолдолд дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хоригло:13.2.4.бараа бүтээгдэхүүний үнийг бууруулахад, эсхүл нэг хэмжээнд барихад чиглэсэн; гэж заасныг хариуцагч хэрэгжүүлж ажиллах ёстой байжээ.

6.8.Гэтэл хариуцагч эрх бүхий албан тушаалтан гомдол гаргагчид шийтгэл огдуулах үндэслэл болс нөхцөл байдлыг бүрэн тогтоолгүйгээр хуулийн хязгаарлалтаас давуулан үүрэг хүлээлгэх замаар шийтгэсэн нь зөв биш, тодруулбал гомдол гаргагч компанийг Өрсөлдөөний тухай хууль бол Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуульд заасан хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан гэж буруутгаж байгаа бол яг ямар хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэсэн эсэхийг тогтоох ёстой атал тогтоогоогүй нь буруу байна.

6.9.Нөгөөтэйгүүр гомдол гаргагч компанийг үйлдвэрлэгч компаниудаас гэрээтээр цемент худалдан авч Улаанбаатар хотод авч ирж жижиглэнгээр борлуулдаг эрх бүхий аж ахуйн нэгж хэмээн тайлбарлаж, иймээс тухайн цемент үйлдвэрлэгч компаниудын гэрээт төлөөлөгч[2] гэж үзсэн нь үндэслэлгүй бөгөөд шүүх хуралдааны явцад гаргасан талуудын тайлбар, хэрэгт авагдсан баримтаар цементийн үйлдвэрлэгч компанийн төлөөлөгчийн газар болох нь тогтоогдсгүй.

6.10.Нэгэнт Мгол Улсын Үндсэн хуульд Мгол Улс дэлхийн эдийн засгийн хөгжлийн түгээмэл хандлага, өөрийн орны өвөрмөц цлогт нийцсэн ол хэвшил бүхий эдийн засагтай байхаар хуульчилсан буюу чөлөөт зах зээлтэй улс ор атал хуулийн хязгаарлалтаас давж гомдол гаргагч Х******* ХХК-ийн бизнесийн үйл ажиллагаанд оролцож байгаа нь хууль тогтоомжид нийцэхгүй тул дансны хуулгаар цемент зарсантай холбоотой баримтад дүгнэлт өгөх шаардлагагүй, өөрөөр хэлбэл төр аливаа этгээдийн бизнесийн үйл ажиллагаа, дотоод зохи байгуулалтад шууд оролцож өртөг зардлыг тооцоолох замаар бараа бүтээгдэхүүнээ худалдаалж байгаа үнийг зөв, буруу тогтоос гэж шүүх нь зохисгүй гэж үзлээ.

7.Иймд дээрх үндэслэлүүдээр Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г*******ийн 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгов.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.1, 106.3.12 дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болг ТОГТООХ нь:

1.Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1, 12.1.10, Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.1 дүгээр зүйлийн 1, 4.15 дугаар зүйлийн 1, 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 1.1, 1.3 дахь заалтыг тус тус баримтлан гомдол гаргагч Х******* ХХК-ийн гомдлын шаардлагыг хангаж, Ш,рын улсын ахлах байцаагчийн 2022 ы 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 000 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгосугай.

2.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2 дахь хэсэгт заасныг тус тус баримтлан гомдол гаргагч Х******* ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70 200 /далан мянган хоёр зуу/ төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Ш,рын улсын ахлах байцаагч С.Г*******ээс гаргуулж гомдол гаргагчид олгосугай.

3.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.2 дахь хэсэгт заасны дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш таван хогийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Г.УРАНГУА