6.Гэрч Б.М-н өгсөн: "...2024 оны 06 дугаар сарын сүүлээр байх Бугант тосгоны иргэн Бүүвэйбаатарын малчин Батбаатар гэх айлд нөхөр Хүрэлбаатарын хамт очиж үхэр үзэх гэж очиж байсан. ...2024 оны 06 дугаар сарын 27-ны өдөр нөхөр Хүрэлбаатарын хамт Батбаатар гэх хүнээс эр шүдлэн үхэр 1,500,000 төгрөгөөр бодож худалдаж авсан. Дараа нь 07 дугаар сарын 14-ний өдөр бас эр шүдлэн үхэр 1,500,000 төгрөгөөр бодож авсан. Тэгээд мөнгийг нь Батбаатар болон эхнэр Байгаль нарын Хаан банкны данс руу би өөрийн Хаан банкны данснаас шилжүүлсэн. Тэгээд 2024 оны 07 дугаар сарын 19-ний өдөр мөн Батбаатараас 1 тооны улаан халзан зүстэй, сувай үнээг 1,800,000 төгрөгөөр худалдаж авсан. Мөнгийг Батбаатар болон эхнэр Байгаль нарын данс руу би шилжүүлсэн. Тэгээд 2024 оны 08 дугаар сарын 03-ны өдөр Батбаатар манай нөхөр Хүрэлбаатартай уулзаад "манай эгч Бадралмаа 1 тооны эр үхэр 2,400,000 төгрөгөөр зарна” гэж хэлсэн байсан. Тэгээд нөхөр бид хоёр авахаар болж, Батбаатар машинаараа ягаан халзан зүстэй, том эр үхэр манай гэрт ачиж ирсэн. Тэгээд манай нөхөр Хүрэлбаатар нь Батбаатарын хамт нядлаад махыг Бугант тосгоны дэлгүүрт бөөндөж зарсан. 2024 оны 08 дугаар сарын 08-ны өдөр Батбаатар гэх залуу цэнхэр өнгийн портер машинтай 1 тооны улаан халзан зүстэй бяруу ачаад манай гэрт ирээд энэ бярууг зарна гэж хэлээд манай нөхөр Хүрэлбаатартай уулзаж, бид хоёр 1,000,000 төгрөгөөр худалдаж авахаар болсон. Тэгээд мөнгийг 2024 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр Батбаатарын эхнэр Байгаль гэх хүний данс руу 500,000 төгрөг шилжүүлсэн. Үлдэгдэл мөнгийг 2024 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр Батбаатар гэх хүнийг данс руу 500,000 төгрөг шилжүүлсэн. Манай нөхөр Хүрэлбаатар бид хоёрт Батбаатар нь үхэр зарж байхдаа миний өөрийн үхэр байгаа юм аа гэж хэлж байсан болохоор нөхөр бид хоёр итгэж худалдаж авч байсан..." гэх мэдүүлэг[7];Bottom of Form

7.Гэрч П.Х-н өгсөн: "...Би Бугант тосгоны иргэн Бүүвэйбаатар ахын малчин Батбаатар гэх хүнтэй 2024 оны 06 дугаар сарын 26-ны өдөр Бугант тосгоны “Самбартай хөтөл" гэх газар морь тарлаж байхад надтай таараад, "та үхэр авч байна уу?" гэхээр нь "би авч байгаа" гэж хэлсэн. Тэгээд тухайн өдрийн үдээс хойш 16 цаг өнгөрч байхад Бугант тосгоны төхөм гэх газар Батбаатарын зуслан дээр очиход гэрийнх гадаа мал нь ирсэн байсан. Тэгээд Батбаатар нь "******* суманд хашааны газар авсан мөнгөний хэрэг байна 2, 3 үхэр зармаар байна" гэж хэлсэн. Би эхнэр Мөнхгэрэлийн хамт Батбаатар гэрийн гадаа байсан үхэрүүдийг үзэхэд ягаан халзан эр шүдлэн, цагаан эрээн нүүртэй хүрэн зүстэй эр шүдлэн, улаан халзан сувай үнээ зэргийг зааж үзүүлсэн. Би тухайн үед "танай үхэр мөн үү" гэж асуухад Батбаатар нь "манайх 10 гаран үхэртэй" гэж хэлсэн. Тэгээд би Батбаатараас "ямар үнээр зарах гэж байгаа юм" гэж асуухад "эр шүдлэн үхрээ 1,500,000 төгрөг харин сувай үнээг 1.800.000 төгрөгөөр зарна" гэж хэлсэн. Тэгээд би заасан үхэрүүдийг худалдаж явъя гэж хэлсэн. Маргааш нь буюу 2024 оны 06 дугаар сарын 27-ны өглөө 10 цагийн үед Батбаатарын гэрт очиход ягаан халзан эр шүдлэн үхэр бариад уясан байхаар нь авсан. Мөнгийг манай эхнэр Мөнхгэрэл нь өөрийн Хаан банкны 5677025350 дугаар дансаар Батбаатарын Хаан банкны 5234047538 тоот дугаар дансанд 700,000 төгрөг шилжүүлсэн, би өөрийн Хаан банкны 5690010436 тоот дугаар данснаас Батбаатарын Хаан банкны 5234047538 тоот дугаарын дансанд 300,000 төгрөг шилжүүлсэн. Би тухайн өдөр очихдоо бэлэн 130,000 төгрөг Батбаатарт өгсөн. Тэгээд өөрийн "Бонго-3" маркийн тээврийн хэрэгсэл дээр Батбаатарын уясан байсан ягаан халзан шүдлэн эр үхрийг ачиж Бугант тосгоны төв ороод гэртээ авчирч янзалж төхөөрөөд Бугант тосгоны "" дэлгүүрт 1 кг махыг 12,000 төгрөгөөр бодож 150 гаран кг мах зарахад 1,800,000 орчим төгрөг болсон. Тэгээд 2024 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр манай эхнэр Мөнхгэрэл өөрийн Хаан банкны дансаар Батбаатарын Хаан банкны 5234047538 тоот дугаарын дансанд 220,000 төгрөг шилжүүлсэн. Батбаатар 2024 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдөр над руу залгаад "ахаа та нөгөө үлдсэн эр шүдлэн үхрээ авах юм чинь 500,000 төгрөг явуулаач" гэхээр нь би эхнэртээ хэлж Батбаатарын эхнэр Байгалийн Хаан банкны 5234033240 тоот дугаар данс руу 500,000 төгрөг шилжүүлсэн. 2024 оны 07 дугаар сарын 12, 13-ны өдрүүдэд Батбаатар над руу залгаад хүүхдүүдэд хуушуурын мөнгө хэрэгтэй байна гэхээр нь эхнэр Мөнхгэрэлд хэлээд 07 дугаар сарын 12-ны өдөр Батбаатарын Хаан банкны данс руу 100,000 төгрөг, 07 дугаар сарын 13-ны өдөр мөн адил 100,000 төгрөг шилжүүлсэн. Тэгээд 2024 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдөр Батбаатар над руу залгаад "нөгөө шүдлэн үхрээ авах уу?" гэж хэлэхээр нь "би очиж авъя" гэж хэлээд тухайн өдөр яваад очиход Батбаатар хашаандаа цагаан эрээн нүүртэй хүрэн зустай эр шудлэн үхэр хашсан байсан. Тэгээд би тухайн эр шүдлэн үхрийг ачаад Бугант тосгоны төв аж төхөөрөөд "" дэлгүүрт 1 кг махыг 11,000 төгрөгөөр бодож, 150кг мах зарсан. Батбаатараас эр шүдлэн үхрийг 1,500,000 төгрөгөөр бодож, 2 эр шүдлэн үхэр авсан. Худалдаж авсан үхрийн мөнгийг 2024 оны 06 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 07 дугаар сарын 18-ны өдрийн хооронд Батбаатар болон эхнэр Байгаль нарын Хаан банкны 55234047538, 234033240 тоот дугаар дансанд 2,870,000 төгрөг шилжүүлж, бэлнээр 130,000 төгрөг грегепр өгсөн. Тэгээд Батбаатар 2024 оны 07 дугаар сарын 19-ний өдөр над руу залгаад "Би нутаг явах гэж байна мөнгөний хэрэг байна. Та нөгөө харсан сувай үнээг 1,800,000 төгрөгөөр авах уу" гэхээр би "авъя, харин очиж авах машин байхгүй байна" гэсэн чинь нь Батбаатар "Би хүргээд өгий" гэж хэлээд удалгүй 2 цагийн дараа Батбаатар цэнхэр өнгийн портер машин дээр улаан халзан зүстэй сувай үнээ ачиж ирсэн. Тэгээд би тухайн авч авчирсан үхрийг нядалж төхөөрөөд 1кг махыг 11,000 төгрөгөөр бодож Бугант тосгоны тосгоны "" дэлгүүрт зарахад 2 сая гаран төгрөг болж байсан. Тухайн үхрийн мөнгийг Батбаатарын эхнэр Байгалийн Хаан банкны 5234033240 тоот дугаарын данс руу 2024 оны 07 дугаар сарын 19-ний өдөр 600,000, 900,000 төгрөгөөр хоёр удаа хувааж, нийт 1,500,000 төгрөг шилжүүлсэн. Үлдэгдэл 300,000 төгрөгийг 07 дугаар сарын 30-ны өдөр Батбаатарын Хаан банкны данс руу 60,000 төгрөг, Чойсүрэн гэх хүний данс руу 200,000 төгрөг, бэлэн 40,000 төгрөг өгч тооцоо дууссан, шилжүүлж, "Бадралмаа эгч 2024 оны 08 дугаар сарын 02-ны өдөр Батбаатар над руу залгаад "Бид нутаг явах гээд хязаалан эр үхэр зарна" гэж байна гэхээр нь би "эхнэртэйгээ очиж үзнэ” гэж хэлсэн. Тэгээд би эхнэр Мөнхгэрэлтэй явж очоод Батбаатарын хамт бэлчээр дээрээс нь үхэр үзэхэд Батбаатар ягаан халзан зүстэй эр үхэр заасан. Батбаатар тухайн үед хэлэхдээ “Бадралмаа эгчийн үхэр байгаа юм" гэж хэлж байсан. Тэгээд би за зарах үхрийн үнийг асуухад Батбаатар "2,400,000 төгрөгөөр зарна" гэж хэлэхээр нь би "худалдаж авья, харин ачиж явах машин байхгүй" гэхэд Батбаатар "маргааш би ачаад хүргээд өгье” гэж хэлээд 2024 оны 08 дугаар сарын 03-ны өглөө 09 цагийн үед ягаан халзан зүстэй, хязаалан эр үхэр ачиж ирсэн. Би ганцаараа нядалж барахгүй Батбаатарт "ахтайгаа хамт янзалж төхөөрөөд өгөөч" гэхэд Батбаатар "за" гээд бид хоёр янзалж төхөөрөөд Бугант тосгоны "" дэлгүүрт 1кг махыг 10,000 төгрөгөөр бодож зарахад 2,470,000 төгрөг болж байсан. Тэгээд би тухайн өдөр эхнэр Мөнхгэрэлийн Хаан банкны дансаар Бадралмаа гэх хүний Хаан банкны данс руу 1,400,000 төгрөг шилжүүлсэн. Үлдэгдэл мөнгийг Батбаатарын эхнэр Байгалийн данс руу 515,000 төгрөгийг хоёр хувааж шилжүүлж, банкны данснаас 08 дугаар сарын 07-ны өдөр Батбаатарын хаан банкны данс руу 500,000 төгрөг шилжүүлсэн. 2024 оны 08 дугаар сарын 08-ны өдөр Батбаатар цэнхэр өнгийн портер машинаар улаан халзан зүстэй 1 тооны бяруу ачаад манай гэрт ирсэн. Тэгээд Батбаатар энэ бярууг 1,000,000 төгрөгөөр зармаар байна гэж надад хэлсэн. Би тухайн ачиж ирсэн бярууг авахаар болж авч үлдсэн. Би 08 дугаар сарын 10-ны өдөр Батбаатараас худалдаж авсан бяруугаа нядалж Бугант тосгоны махны дэлгүүр ажиллуулдаг Энхбаяр гэх хүнд 1кг махыг 10,000 төгрөгөөр бодож зарахад 1,100,000 орчим төгрөг болж байсан. Би тухайн өдөр Батбаатарын эхнэр Байгалийн хаан банкны 5234033240 тоот дугаарын данс руу шилжүүлсэн. Үлдэгдэл мөнгийг 2024 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр Батбаатарын хаан банкны 5234047538 тоот дугаарын данс руу 500.000 төгрөг шилжүүлсэн. Би 2024 оны 06 дугаар сараас 08 дугаар сарын хооронд Батбаатараас 5 тооны үхэр худалдаж авсан. Гэхдээ гарал үүслийн бичигтэй үхэр зараагүй. Надад хэлэхдээ Батбаатар миний өөрийн мал байгаа юм гэж хэлэхээр нь би худалдаж авсан..." гэх мэдүүлэг[8];

9.Гэрч Х.Б-н өгсөн: "...Манай нөхөр Батбаатарын төрсөн эгч Бадралмаа нь Сэлэнгэ аймгийн ******* сумын 3 дугаар баг, Бугант тосгонд амьдардаг байсан учраас нөхөр бид хоёр хүүхдүүдийн хамт 2021 онд Бугант тосгонд нүүж ирсэн. Манай нөхөр Батбаатарын төрсөн эгч Бадралмаа нь Бугант тосгоны иргэн Бүүвэйбаатар гэх хүний малчнаар ажилладаг байсан учраас бид хоёрт Б ах 60 гаран тооны үхэр салгаж, малчнаар ажилд авсан. Би 2022 онд Бүүвэйбаатар ахтай гэрээ байгуулж, нийгмийн даатгал төлж, сард 1,200,000 төгрөгийн цалин авч байгаа юм. Бид хоёр 2-16 насны 4 хүүхэдтэй, би гэртээ хүүхдээ хараад байдаг. Харин манай нөхөр Батбаатар нь малаа хардаг. Би ийм олон тооны үхэр дутсан талаар сайн мэдэхгүй байна. Манай нөхөр Батбаатар "хүнээс мөнгө зээллээ" гэж миний данс руу мөнгө хааяа хийж байсан. Миний цалин сар болгон дансаар ордог. Манай нөхөр Б надад үхэр зарлаа гэж хэлж байгаагүй. ...Жилд 4-5 тооны үхэр үхэж хорогдож байсан. Энэ талаар манай нөхөр Батбаатар болон би гар утсаар зургийг авч байсан. Одоо миний гар утсан дээр 5 тооны "үхсэн үхрийн зураг байгаа, мөн Бүүвэйбаатар ахад хэлж байсан 2023 онд Бугант тосгоны “Төхөм” гэх газар зусландаа байхад 2 тооны бярууг чоно идсэн байсан. Энэ талаар би энэ талаар Бүүвэйбаатар ахад хэлж байсан. Б ах машинаа засаж унана гээд манай нөхөр Батбаатарт 1 тооны охин шүдлэн үхэр өгсөн. Тэгээд манай нөхөр тухайн өгсөн үхрийг портер машины мотороор сольж байсан. Тэрнээс бол би нөхөр Батбаатарыг үхэр зарсан талаар мэдэхгүй байна... Бид хоёр 2021 онд Баянхонгор аймгийн Бөмбөгөр сумаас нууж ирэхэд 50 гаран тооны хонь, ямаатай ирсэн. Тэгээд 2022 онд Бугант тосгонд ирсэн хонь, ямаагаа 2 тугалтай үхрээс зарсан. Тэгээд 2023 онд 1 тугалтай үхэр үхсэн. Үлдсэн 1 тугалтай үхрийг манай нөхөр ******* сум руу зарсан. Одоогоор бид хоёрт үхэр байхгүй. Нөхөр бид хоёр малчны зээл авах гээд Бүүвэйбаатар ахын үхрээс мал тооллогоор тоолуулсан байсан. Тэгээд бид хоёр 2025 оны 02 дугаар сард төрийн банкнаас 5,000,000 төгрөгийн зээл авч хувьдаа хэрэглэсэн...” гэх мэдүүлэг[9],

10.Гэрч Б.О-н өгсөн: "...Би 2023 оны 10 дугаар сард байх өдрийг сайн мэдэхгүй байна. Бугант тосгоны иргэн Бүүвэйбаатар гэх хүний малчин Батбаатарзас улаан зүстэй 1 тооны бяруу 700,000 төгрөгөөр худалдаж авч байсан. Би тухайн үед 300,000 төгрөг бэлэн өгч, үлдэгдэл 400,000 төгрөгийг Батбаатарын эхнэр Б-н хаан банкны данс руу шилжүүлсэн. 2023 оны 11 дүгээр сард мөн Батбаатараас цагаан толгойтой ухаа улаан эр шүдлэн үхэр 1,000,000 төгрөгөөр худалдаж авсан. Үхэр худалдаж авсан мөнгийг нь би бэлэн Батбаатарт өгсөн. ******* сумын иргэн С гэх хүнээс мөнгөний авлагатай байсан. Тэгсэн 2024 оны 2 дугаар сард чатаар 1 тооны бор халзан зүстэй бярууны зураг харуулаад "Батбаатар гэх айлаас очоод авчих" гэхээр нь би тухайн үед өвөл Батбаатарын гэрт очоод бярууг үзсэн. Тэгээд би Батбаатараас 5 дугаар сард зусландаа нүүхээр чинь авна гэж хэлээд би 5 сард нөгөө бяруугаа очиж аваад өөрийн үхэртэй нийлүүлж тавьсан..." гэх мэдүүлэг[10];

11.Гэрч Ж.Т-н өгсөн: "...Би 2023 оны 10 дугаар сард байх өдрийг сайн мэдэхгүй байна. Би Батбаатарт сартай хүрэн зүстэй даага 2,500,000 төгрөгөөр бодож зарсан. Тухайн үед Батбаатар нь миний хаан банкны данс руу 1,000,000 төгрөг шилжүүлсэн. Үлдэгдэл 1,500,000 төгрөгийг өгөхгүй байхаар нь 2024 оны 06 дугаар сард "мөнгөө өгөх үү" гэж хэлсэн чинь Батбаатар "надад мөнгө байхгүй байна, та надаас эр шүдлэн үхэр ав, миний өөрийн үхэр байгаа юм" гэж хэлсэн. Тэгээд би Бугант тосгоны Баян “Төхөм” гэх газар зусландаа буусан байхад нь Батбаатараас 1 тооны ягаан халзан зүстэй эр шүдлэн үхэр авсан. Би Батбаатараас авсан үхрийг 2024 оны 11 дүгээр сард хүнсэнд хэрэглэсэн. Батбаатараас өөр үхэр аваагүй...” гэх мэдүүлэг[11];

12.Гэрч Ц.Э-н өгсөн: “...2023 оны 08 дугаар сарын дундуур байх өдрийг сайн мэдэхгүй байна. Батбаатар нь манай гэрт ирээд эр үхэр зарна, үнэ 1,600,000 төгрөг гэсэн. Тэгээд би Улаанбаатар хотод байдаг охин Ганчимэг рүү утсаар залгаад “манай сумын малчин Батбаатар гэх хүн идэшний үхэр зарна” гэж байна. Тэгсэн манай охин Ганчимэг "авна” гэж Батбаатарын данс руу 1,600,000 төгрөг шилжүүлж, намар 11 дүгээр сард үхрээ авна гэсэн байсан. Тэгээд 2023 оны 11 дүгээр сарын сүүлээр Батбаатар нь Портер машинаар улаан халзан зүстэй, эр үхэр ачиж ирээд манай хашаанд буулгасан. Тэгээд манай хүүхдүүд хотоос ирж таараад худалдаж авсан үхрээ нядлаад махыг Улаанбаатар хот руу авч явахад гарал үүслийн бичгийг Батбаатар өөрөө авч өгсөн байсан..." гэх мэдүүлэг[12];

13.Гэрч Ч.О-н өгсөн: “...2024 оны 11 дүгээр сард байх “2 тооны бяруу зарна” гэж ******* сумын цахим нэгдсэн зар дээр байхаар нь би утсаар нь холбогдож, асуухад 1 бярууны үнэ 700,000 төгрөг гэж байсан. Тэгээд би “авна” гэж хэлсэн чинь Батбаатар гэх хүн "бэлэн мөнгө хэрэгтэй байна, одоо өгөх боломж байна уу" гэж хэлсэн. Тэгээд би Батбаатар гэх хүнд 1,400,000 төгрөг шилжүүлсэн. Би тухайн үед "хэрэг болохоороо 2 бяруугаа авна" гэж хэлсэн. Тэгээд би 2024 оны 12 дугаар сард өдрийг нь сайн мэдэхгүй байна би Батбаатар руу залгаад “нөгөө 2 бяруугаа авмаар байна” гэхэд “за” гэж хэлээд маргааш нь манай гэрийн хашаанд портер машин дээр ачаад авчирч өгсөн. Тухайн үед Батбаатар нь хар, цагаан зүстэй 2 тооны бяруу авчирч өгсөн...” гэх мэдүүлэг[13] зэрэг хавтаст хэрэгт авагдсан бусад бичгийн нотлох баримт болно.

Мөрдөгч дээрх нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн, хуульд заасан шаардлагыг хангасан байх бөгөөд энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой байх тул шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгож шүүх үнэлэв.

Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаас нотлох чадвараа алдах болон шүүхээс тогтоосон үйл баримтыг үгүйсгэх нотлох баримт байхгүй, шүүгдэгч хэргийн үйл баримт, гэм буруу, зүйлчлэлийн талаар маргаагүй болохыг дурьдах нь зүйтэй.

Шүүгдэгч Б.Б-н гэмт үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Бусдын итгэмжлэн хариуцуулсан малыг бусдын өмчлөлд шилжүүлж завшсан” гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний шинжийг бүрэн хангаж байх бөгөөд шүүхээс яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн бүрдэл хангагдсан, нотолбол зохих асуудлыг бүрэн нотолсон, прокурорын зүйлчлэл хэргийн бодит байдалтай тохирсон гэж үзлээ.

Хоёр. Гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршгийн талаар.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт: “Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн улмаас хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгө, бусад эрх, эрх чөлөө, нийтийн болон үндэсний ашиг сонирхол, аюулгүй байдалд шууд учирсан үр дагаврыг гэмт хэргийн хохиролд, мөн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргийн хор уршигт тус тус тооцно” гэж хуульчилсан байна.

Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1 дэх хэсэгт зааснаар шинжээчийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 14,350,000 төгрөгнөөс шүүгдэгчийн зүгээс 12,950,000 төгрөгийг хохирогчид нөхөн төлсөн, үлдэгдэл 1,400,000 төгрөгийг шүүгдэгчээс гаргуулан хохирогч С.Б-т олгохоор шийдвэрлэв.

Харин шүүхийн гэм буруугийн хэлэлцүүлгийн дараа шүүгдэгч болон түүний өмгөөлөгч нарын шүүх хуралдааныг завсарлуулах тухай хүсэлтийг шүүх хуралдаанд оролцогч талуудад танилцуулан, саналыг харгалзан, хуулиар олгогдсон эрхийг эдлүүлэхээр хүсэлтийг хангаж, шүүгдэгч Б.Б-т холбогдох эрүүгийн 2531001600186 дугаартай хэргийн шүүх хуралдааныг 2025 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 16 цаг 00 минут хүртэл ажлын 5 хоногийн хугацаагаар завсарлуулж шийдвэрлэснийг дурьдах нь зүйтэй. 

Гурав. Шүүгдэгчид хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар.

Шүүх шүүгдэгч Б.Б-т эрүүгийн хариуцлага буюу ял шийтгэхдээ Эрүүгийн хуулийн хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг баримтлан гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагын хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй байна.

Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага оногдуулахад Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.2 дахь хэсэгт заасан “гэмт хэрэг үйлдсний дараа хохирогчид учирсан хохирлыг нөхөн төлсөн” болон хувийн байдлыг харгалзан үзсэн болно.

Харин шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага оногдуулахад Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдал тус тус тогтоогдохгүй байна.

Шүүхээс шүүгдэгч Б.Б-т ял шийтгэл оногдуулахдаа хохирогч С.Б-н “Би энэ хүнийг ямар шоронд явуулах гээд байгаа биш улсын яллагч болон шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан эрүүгийн хариуцлагын саналтай санал нэг байна” гэсэн шүүхийн эрүүгийн хариуцлагын шатанд өгсөн тайлбарыг үндэслэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, хохирогчид учруулсан хохирлын ихэнх хэсгийг нөхөн төлсөн, түүний ар гэр, 2-16 насны хүүхэдтэй, эхнэр нь сэтгэцийн өвчтэй хувийн байдлыг харгалзан хорихоос өөр төрлийн ял сонгон хэрэглэлээ.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т хорих ял оногдуулахгүйгээр 2 жилийн хугацаагаар тэнсэж, оршин суугаа газар, ажлаа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүргийг тэнссэн хугацаагаар буюу 2 жилийн хугацаагаар хүлээлгэж шийтгэсэн.

Шүүгдэгч нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, хязгаарлалтыг зөрчсөн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, ял оногдуулахыг;

Мөн тэнссэн хугацаанд энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай болон болгоомжгүй гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг тус тус шүүгдэгч *******т анхааруулсан болно.

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Б-н тэнссэн хугацаанд хяналт тавихыг түүний оршин суугаа нутаг дэвсгэрийн Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгавал зохилтой.

Шүүгдэгч нь энэ гэмт хэргийн улмаас цагдан хоригдсон хоноггүй, тэрээр энэ шийтгэх тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурьдах нь зүйтэй.

Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр хэрэглэх нь хуульд нийцнэ.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 4, 36.6, 36.7, 36.8 дугаар зүйлийн 1, 4, 36.10, 36.13, 37.1 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Шүүгдэгч ***** овогт Б.Б-г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Бусдын итгэмжлэн хариуцуулсан малыг бусдын өмчлөлд шилжүүлж завшсан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Б-т хорих ял оногдуулахгүйгээр 02 /хоёр/ жилийн хугацаагаар тэнссүгэй.

3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5 дахь заалтад зааснаар шүүгдэгч Б.Б-т оршин суугаа газар, ажлаа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүргийг тэнссэн хугацаагаар буюу 2 жилийн хугацаагаар хүлээлгэсүгэй.

4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, хязгаарлалтыг зөрчсөн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, ял оногдуулахыг шүүгдэгч Б.Б-т анхааруулсугай.

5.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч нь тэнссэн хугацаанд энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай болон болгоомжгүй гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг шүүгдэгч Б.Б-т анхааруулсугай.

6.Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Б-н тэнссэн хугацаанд хяналт тавихыг түүний оршин суугаа нутаг дэвсгэрийн Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

7.Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1 дэх хэсэгт зааснаар шинжээчийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 14,350,000 төгрөгнөөс шүүгдэгчийн зүгээс 12,950,000 төгрөгийг хохирогчид нөхөн төлсөн, үлдэгдэл 1,400,000 төгрөгийг шүүгдэгчээс гаргуулан хохирогч С.Б-т олгосугай.

8.Шүүгдэгч нь энэ гэмт хэргийн улмаас цагдан хоригдсон хоноггүй, тэрээр энэ шийтгэх тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурьдсугай.

9.Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр хэрэглэсүгэй.

10.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4, 36.13 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурьдаж, шийдвэрийг уншиж сонсгосноос хойш 15 хоногийн дотор шийдвэрийн агуулгыг бүрэн эхээр, бичгээр үйлдэж улсын яллагч, шүүгдэгч нарт гардуулахыг шүүгчийн туслахад даалгасугай.

11.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл тогтоолыг гардан авсан буюу энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол, эсэргүүцэл гаргаж болохыг дурьдсугай.

              ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                               Ц.АМАРГЭРЭЛ