“Т-И” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй,

Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого,

хяналтын газрын татварын улсын байцаагч нарт

холбогдох захиргааны хэргийн тухай

Монгол Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны захиргааны хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүн:

Даргалагч:                   Танхимын тэргүүн М.Батсуурь

Шүүгчид:                     Г.Банзрагч

                                     Д.Мөнхтуяа

                                     П.Соёл-Эрдэнэ

Илтгэгч шүүгч:            Ч.Тунгалаг

Нарийн бичгийн дарга: Г.Гантогтох

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Татварын улсын байцаагч нарын 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 2100......... дугаар актыг хүчингүй болгуулах тухай.

Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдрийн 128/ШШ2017/0719 дүгээр шийдвэр,

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 221/МА2018/0890 дүгээр магадлал,

Шүүх хуралдаанд оролцогч:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Х,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.А, Ц.Т нар,

Нэхэмжлэгч “Т-И” ХХК-ийн захирал Ц.Ч-гийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн хэргийг хянан хэлэлцэв.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

            Өмнөх шатны шүүхийн шийдвэр

1. Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдрийн 128/ШШ2017/0719 дүгээр шийдвэрээр Татварын ерөнхий хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1, Захиргааны ерөнхий хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.18-д заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч “Т-И” ХХК-ийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж, Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын татварын улсын байцаагч нарын 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 2100......... дугаар актыг хүчингүй болгож шийдвэрлэжээ.

2. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан гомдлоор хэргийг 2017 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдөр хянан хэлэлцээд 221/МА2018/0890 дүгээр магадлалаар Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдрийн 128/ШШ2017/0719 дүгээр шийдвэрийн “Тогтоох” хэсгийн 1 дэх заалтыг “Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.1, 18.1.4-т заасныг баримтлан “Т-И” ХХК-ийн гаргасан нэхэмжлэлийн зарим шаардлагыг хангаж, Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын татварын улсын байцаагч нарын 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 2100...... дугаар актаар тогтоосон төлбөрийг 740.000.000 төгрөгөөр багасгасугай” гэж өөрчлөн, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.А-гийн давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэсэн байна.

            Хяналтын журмаар гаргасан гомдол

3. Нэхэмжлэгч “Т-И” ХХК-ийн захирал Ц.Ч хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: ...Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх нь хэргийг шийдвэрлэхдээ хууль тогтоомжийг буруу тайлбарлан хэрэглэж, нэхэмжлэгчийн хууль ёсны эрх ашгийг зөрчсөн шийдвэр гаргасан.

4. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн магадлалын хянавал хэсэгт “...нэхэмжлэгчийн тухайд маргаан бүхий акт гаргахаас өмнө татварын өр төлбөрөө бүрэн төлөөгүй, Татварын ерөнхий хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35.3-т “дүгнэлтийг хүчингүй болгосон нь зөрчил гаргасан этгээдийг захиргааны хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй” гэж заасан тул төлөөгүй төлбөрийн дүнгээр акт ногдуулах үндэслэлтэй” гэжээ. Манай компанийг татварын байцаагчийн акт гаргахаас өмнө өр төлбөрөө төлөөгүй учир актаар төлбөр ногдуулж байгаа нь зөв гэж үзсэн нь хууль эрх зүйн үндэслэлгүй. Учир нь “Т-И” ХХК-ийн тухайд өнөөдрийг хүртэл дээрх татварын улсын байцаагчийн 2012 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн 21... тоот дүгнэлт, татварын улсын байцаагчийн 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 2100..... дугаартай актын үр дүнгээр татварын өр, төлбөр байхгүй. Учир нь татвар төлөгч татварын тайланд татварын ногдол үүсгэн тайлагнаснаас хойш хуульд заасан татвар төлөх хугацаа өнгөрсөн бол татварын өр гэж тооцогдох, эсхүл Татварын алба хяналт шалгалтын актаар татвар ногдуулан актыг гардуулснаас хойш 15 хоногийн дотор төлөөгүй бол 16 дахь хоногоос татварын өр гэж тооцогдох хуулийн зохицуулалттай. Тэгэхээр энэ харилцаа манай компанийн тухайд аль нь ч үүсээгүй, өөрөөр хэлбэл татварын өр үүсээгүй байхад өрийг төлүүлэхээр акт тогтоож байгаа нь зөв гэж хууль тогтоомжид нийцээгүй дүгнэлт хийсэн.

5. Татварын өр, төлбөр гэж юуг хэлэх, татварын өрийг хэзээ бий болдог талаар Татварын ерөнхий хуулийн 55 дугаар зүйл, 57 дугаар зүйлд тус тус тодорхой заасан байна. Тодруулж хэлбэл татварыг яаж ногдуулах, төлөх харилцааг зөвхөн татварын хууль тогтоомжид заасны дагуу зохицуулахаар заасан байдаг. Энэхүү харилцааг Татварын ерөнхий хуулийн 3.2-т “дор дурдсанаас бусад тохиолдолд татвар бий болгох, өөрчлөх, чөлөөлөх, хөнгөлөх, ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон харилцааг зөвхөн татварын хуулиар зохицуулна” гэж заасан байна. Өөрөөр хэлбэл татварыг татвар төлөгч өөрөө тайлангаар ногдуулан хуульд заасан хугацаанд төсөвт төлөх, эсхүл Татварын алба нь өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд татвар төлөгч хуульд заасан үүргээ хэрхэн биелүүлсэн эсэхийг хяналт шалгалтаар тогтоож, хэрэв зөрчил гаргасан тохиолдолд татварын улсын байцаагчийн актаар хариуцлага хүлээлгэдэг байна. Ийм хоёр аргаар татварын ногдол үүсгэдэг харилцаа байхыг Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.1, 47 дугаар зүйлийн 47.1 дэх хэсгээр зохицуулсан. Татварын ногдлыг хуульд заасны дагуу татварын тайлангаар эсхүл татварын улсын байцаагчийн актаар бий болгодог ба Татварын ерөнхий хуулийн 55 дугаар зүйлд тодорхойлон заасан.

6. Дээрхээс авч үзвэл манай компанийн тухайд татварын акт гарахаас өмнө татварын ямар нэг өр, төлбөр үүсээгүй байсан бөгөөд төлөөгүй татварын дүнгээр акт үйлдэх хуулийн зохицуулалт байхгүй. Татварын албанаас манай компанийн 2010-2011 оны татвар төлөлтийн байдалд хяналт шалгалтын томилолттой, удирдамжтай хяналт шалгалт хийж захиргааны хариуцлага хүлээлгэсэн болох нь 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 2100....... тоот актаас харагдах ба манай санхүүгийн баримтыг Татварын албанаас гаргуулан шалгалт хийж акт тогтоосон болно. Энэ нь татварын өрийг төлүүлэхээр акт тогтоосон биш хяналт шалгалт хийсэн болох нь илт харагдаж байна. Тиймээс төлөгдөөгүй өрийг төлүүлэхээр актаар төлбөр ногдуулсан нь зөв гэж үзэж байгаа давж заалдах шатны шүүхийн магадлал нь хууль тогтоомжийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн, хуулиар тогтоосон харилцааг гажуудуулсан, хуульд зааснаас өөр байдлаар татварын харилцааг бий болгон шийдвэрлэсэн байх тул хүлээн зөвшөөрөх үндэслэлгүй.

7. Магадлалын хянавал хэсэгт “...эрүүгийн хэрэг үүсгэснээс уг хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон прокурорын тогтоол гарах хүртэлх үеийн татварын хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдсан гэх үндэслэлтэй...” хариуцагчийн гомдлыг буруутгах боломжгүй, энэ тохиолдолд дүгнэлтээр тогтоогдсон төлбөрийг нэхэмжлэгчээс бүрэн барагдуулахаа илэрхийлж, эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөгдсөн тул төлөгдөөгүй татварыг нөхөн төлүүлэхийн тулд акт тогтоосон нь татварын хууль тогтоомжид нийцсэн, нэхэмжлэгчийн эрх хууль ёсны эрх ашиг сонирхлыг зөрчөөгүй байна” гэжээ. 2010-2011 татварын ногдуулалт төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдөр 2100........ дугаар актаар 1,111,494,178.5 төгрөгийн нөхөн татвар төлүүлэхээр тогтоосон нь Татварын ерөнхий хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.2-т “дор дурдсанаас бусад тохиолдолд татвар бий болгох, өөрчлөх, чөлөөлөх, хөнгөлөх, ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон харилцааг зөвхөн татварын хуулиар зохицуулна", 11 дүгээр зүйлийн 11.1-д “татвар нөхөн ногдуулах, алданги, торгууль ногдуулах хөөн хэлэлцэх хугацаа 5 жил байх бөгөөд Иргэний хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа татварын хууль тогтоомжид хамаарахгүй” гэж заасныг ноцтой зөрчиж татвар ногдуулах хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байхад нөхөн татвар ногдуулж, төлөх үүрэг хүлээлгэж байгаа нь татвар төлөгчийн хууль ёсны эрх ашгийг хөндсөн гэж үзэж байна.

8. Татварын ерөнхий хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.4, 11.5, 11.6-д ямар тохиолдолд хөөн хэлэлцэх хугацааг эхлэн тоолох талаар нарийвчлан заасан бөгөөд хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаж байгаа дүгнэлт үүнд хамаарахгүй. Өөрөөр хэлбэл хуулийн 11.1-д заасан ерөнхий заалтаар буюу татвар нөхөн ногдуулах хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан бол татвар ногдуулах үүрэг хүлээлгэх эрхгүй. Тодруулж хэлбэл татварын улсын байцаагчид манай компанийн санхүүгийн баримтыг авчруулан хяналт шалгалтын томилолт, удирдамжтайгаар шалгалтыг хийж, зөрчил илрүүлэн акт тогтоосон бөгөөд татварын байцаагчийн дүгнэлтээр төлбөр тогтоох үндэслэлгүй билээ. Эрүүгийн хэрэг бүртгэлт хийлгэхээр дүгнэлт бичиж цагдаагийн байгууллагад шилжүүлж, шалгуулах зохицуулалттай болохоос давж заалдах шатны шүүхийн үзэж байгаа шиг дүгнэлтээр нөхөн татвар ногдуулаагүй болно. Шүүхийн энэхүү дүгнэлт нь Татварын ерөнхий хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1-д заасантай нийцээгүй, хуулиар нарийвчлан зохицуулсан заалтыг зөрчсөн шийдвэр гаргасан.

9. Давж заалдах шатны шүүх шийдвэр гарахдаа Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.4-т “татварын хууль тогтоомж зөрчсөн бол уг зөрчлийг арилгах талаар Татварын албанаас тавьсан шаардлагыг биелүүлэх” гэж заасныг удирдлага болгон хэргийг шийдвэрлэсэн нь ойлгомжгүй байна. Татвар төлөгчийн тухайд Татварын албанаас тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй асуудал байхгүй бөгөөд захиргааны акт тогтоохдоо хууль тогтоомжид заасныг зөрчин хуулиас давсан шийдвэр гаргасан нь татвар төлөгч бидний Татварын ерөнхий хуульд заасан эрх ашиг сонирхлыг зөрчсөн гэж үзэж, хуульд заасан эрхийнхээ хүрээнд гомдол гарган шүүхээр зөв бурууг шийдвэрлүүлэхээр явж байгаа нь хуулийн дээрх 18.1.4 дэх заалтыг зөрчөөгүй.

10. Татварын улсын байцаагчид захиргааны хариуцлага хүлээлгэхдээ татварын хөөн хэлэлцэх хугацааг баримтлахаас гадна захиргааны процесс ажиллагааны журам, хугацааг баримтлах хуулийн зохицуулалттай. Тухайн процесс ажиллагааг явуулахад ч хууль тогтоомжийг мөрдөх учиртай. Бид нэхэмжлэлийн хэсэгтээ хууль тогтоомжоор эрх олгосон процесс ажиллагааны хугацааг ч хэтрүүлсэн талаар бичсэн байгааг давж заалдах шатны шүүх анхаарч үзээгүй.

11. Татварын албанд Прокурорын байгууллагаас 2016 оны 12 дугаар сарын 27-ны өдөр 5/3... дугаартай албан тоотоор хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон тухай мэдэгдэж прокурорын тогтоолыг ирүүлсэн тухай актад дурдсан байна. Гэтэл татварын улсын байцаагчид хяналт шалгалтыг прокурорын тогтоолыг ирүүлснээс хойш 45 орчим хоногийн дараа эхлүүлж, 2017 оны 2 дугаар сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийг хүртэл 2 сар гаруй хугацаанд хяналт шалгалтыг хийж, акт тогтоосон нь захиргааны байгууллага, албан тушаалтан нь эрхээ хэрэгжүүлэхдээ хууль тогтоомжид заасан хугацаанд шалгалтыг гүйцэтгэх, татвар төлөгчийн эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх зарчмыг гажуудуулсан бөгөөд илэрхий алдаатай хууль бус захиргааны акт гэж үзэх үндэслэлтэй. Энэхүү акт нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 17.1, Татварын ерөнхий хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1, 30 дугаар зүйлийн 30.1.5, Захиргааны хариуцлагын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2, Татварын албаны хяналт шалгалтын үйл ажиллагаанд баримтлах Татварын ерөнхий газрын даргын 2014 оны А/101 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Татварын албаны хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журам”-ын 7.17.4, Захиргааны хариуцлагын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.4, 11.4.4-т заасныг тус тус зөрчсөн. Мөн Захиргааны ерөнхий хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.18-д заасныг зөрчиж хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байхад хариуцлага ногдуулсан.

12. Энэхүү маргааны гол үндэслэл нь татварын болон процесс ажиллагааны хөөн хэлэлцэх хугацааг хэтрүүлсэн, хэтрүүлээгүй гэх маргаан бөгөөд Татварын алба болон татвар төлөгчийн зүгээс татварыг төлсөн, төлөөгүй, давхардуулан төлүүлэх үүрэг бий болгосон гэдэг асуудал дээр огт маргаагүй. Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагад дурдагдаагүй, давж заалдах журмаар гаргасан гомдлын хүрээнд хэргийг шийдвэрлээгүй нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3-т заасныг зөрчсөн үндэслэлгүй шийдвэр болсон гэж үзэж байх тул магадлалыг хүчингүй болгож, шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

13. Анхан шатны шүүх маргааны үйл баримтуудад холбогдуулан Татварын ерөнхий хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1, Захиргааны ерөнхий хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.18 дахь хэсгийг /2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсон/ буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн тул шийдвэрт өөрчлөлт оруулсан давж заалдах шатны шүүхийн магадлал Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.3-т заасанд нийцсэн байна.

14. Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын татварын улсын байцаагч А.Б, Б.Б нар “Т-И” ХХК-ийн татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд өмнө 2012 онд хийсэн шалгалтаар илэрч, татварын улсын байцаагчийн дүгнэлт бичигдсэн 11,114,941.800 төгрөгийн зөрчлийн хүрээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаантай холбоотой асуудлаар хяналт шалгалтыг 2017 оны 2 дугаар сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн хооронд хийж, 11,114,941,785.2 төгрөгийн зөрчил илэрснийг тэмдэглэн Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1-д заасныг үндэслэн 1,111,494,178.5 төгрөгийн нөхөн татвар төлүүлэхээр 2017 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 2100...... дугаар актыг бичжээ.

15. Нэхэмжлэгч “Т-И” ХХК нь нэр бүхий компаниудын 2010 онд 1,944,213.400 төгрөгийн, 2011 онд 9,170,728.400 төгрөгийн үнийн дүн бүхий хуурамч бичилттэй нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаануудыг ашиглаж, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хасалт хийж, төсөвт төлөх тус татварыг бууруулсан асуудлаар эрүүгийн хэрэг бүртгэлт хийлгүүлэхээр бичигдсэн татварын улсын байцаагч нарын 2012 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн 21... дугаар дүгнэлт, уг дүгнэлтийн дагуу эрх бүхий байгууллага тус компанийн захирал Ц.Ч, нягтлан бодогч Ш.С нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 166 дугаар зүйлийн 166.2-т заасан эрүүгийн хэрэгт холбогдуулан шалгаж, улмаар холбогдогч нар нь “...хуурамч бичилттэй нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаанаар нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн” гэх үндэслэлээр тэдэнд холбогдох хэргийг Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-д заасныг баримтлан хэрэгсэхгүй болгосон зэрэгт маргаагүй ба тус компани нь мөрдөн байцаалтын явцад 740,000,000.00 төгрөгийн татварыг нөхөн төлсөн үйл баримт тогтоогдсон байна.

16. Татварын улсын байцаагч нар нь дээрх актыг бичихдээ “дүгнэлт” гаргах үндэслэл болсон баримтууд дээр тулгуурлан нэхэмжлэгчийн татвараас зайлсхийсэн орлогод нь ногдох татварыг тодорхойлж, нөхөн төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн байх бөгөөд уг актын улмаас нэхэмжлэгчийн эрх зүйн байдал дордсон буюу “татварын өр” шинээр бий болгосон гэж үзэх үндэслэл тогтоогдсонгүй. Өөрөөр хэлбэл, прокурорын тогтоолоор “эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгох”-доо нэхэмжлэгч нь татвар төлөхөөс зайлсхийсэн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөн төлөх /тухайн тохиолдолд ногдох татварыг/-өө илэрхийлсэнд үндэслэсэн ба уг тогтоолд нэхэмжлэгчийн нөхөн төлөх татварын хэмжээг “1,111,494.180 төгрөг” гэж зааснаас үзвэл ийм “татварын өр” байгаагүй, “акт” бичигдсэнээр уг өр үүсч, улмаар нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн гэж үзэхгүй.

17. Түүнчлэн маргаан бүхий актыг хүчингүй болгосноор татвар төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн гэмт хэргийн хохирол буюу төлөөгүй татвараа нөхөн төлөх үүрэг нэхэмжлэгчийн хувьд хэвээр байхад анхан шатны шүүх татвар нөхөн ногдуулах, алданги, торгууль ногдуулах хөөн хэлэлцэх хугацаатай холбогдуулан маргааны үйл баримтыг буруу тодорхойлсон, Татварын ерөнхий хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.2-т “татвар, алданги, торгуулийн өрийг төлөхөд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй” гэснийг тухайн маргаанд хэрэглэлгүй, “акт”-аар нөхөн татвар ногдуулж, төлөх үүрэг хүлээлгэснээр нэхэмжлэгчийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн гэж буруу дүгнэсэн байна. Мөн Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3-т ...“нэхэмжлэл” гэж хүн, хуулийн этгээдээс захиргааны хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар, ...захиргааны хэргийн шүүхэд гаргасан өргөдлийг ойлгох”-оор тодорхойлсон, 106 дугаар зүйлийн 106.3.1-д “ захиргааны акт, захиргааны гэрээ хууль бус бөгөөд түүний улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн болох нь тогтоогдвол түүнийг хүчингүй болгох”-оор заасан зэргээс үзвэл, татварын улсын байцаагч нарын бичсэн 2017 оны 2100...... дугаар акт хууль бус байхын зэрэгцээ нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн бол уг актыг хүчингүй болгох хуулийн зохицуулалттай, анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийг хянан шийдвэрлэхдээ үүнийг анхаараагүй нь буруу байна.

18. Давж заалдах шатны шүүх хэрэгт цугларсан нотлох баримтад тулгуурлан нэхэмжлэгчийн мөрдөн байцаалтын явцад хохирол /төлбөл зохих татвар/ төлсөн хэмжээгээр актаар тогтоосон төлбөрийн хэмжээг бууруулсан нь зөв байна. Харин татварын улсын байцаагч нарын бичсэн дүгнэлтийн дагуу үүсгэсэн эрүүгийн хэргийг эрх бүхий этгээдээс Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн дагуу хэрэгсэхгүй болгосон байхад “дүгнэлт”-ийг хүчингүй болгосон мэтээр дүгнэж, Татварын ерөнхий хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35.3-т “энэ хуулийн 33.2.6-д заасан дүгнэлтийг эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан хүчингүй болгосон нь зөрчил гаргасан этгээдийг Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй” гэсэнд хамааруулан “акт”-ыг зөвтгөсөн нь үндэслэлгүй боловч энэ нь актыг хүчингүй болгох үндэслэл болохгүй.

19. Татварын ерөнхий хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1-д “татвар нөхөн ногдуулах, алданги, торгууль ногдуулах хөөн хэлэлцэх хугацаа 5 жил...”, 11.2-т “татвар, алданги, торгуулийн өрийг төлөхөд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй” гэж тус тус заасан, хөөн хэлэлцэх хугацааг ямар байдлаар тоолж эхлэхийг мөн зүйлийн 11.3.1-11.3.4-т тодорхойлжээ. Харин нэхэмжлэгч “Т-И” ХХК-ийн хувьд 2010, 2011 онд нэр бүхий компаниудтай нийт 11,114,941.800 төгрөгийн борлуулалт хийсэн мэтээр бичигдсэн “хуурамч бичилт”-тэй нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падааныг албан татварын тайландаа тусган 1,111,494.180 төгрөгийн нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн гэмт хэрэг үйлдсэнээ мөрдөн байцаалтын явцад хүлээн зөвшөөрч, төсөвт төлөх уг татварыг төлөхөө илэрхийлсэн ба энэ талаар маргаагүй байна. Иймээс эрүүгийн гэмт хэрэг үйлдсэний улмаас бий болсон татварын өрийг төлөхөд дээрх хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй учир нэхэмжлэгчийн хяналтын журмаар гаргасан “...2012 оны ...21... тоот дүгнэлт, 2017 оны ...2100...... дугаартай актын үр дүнгээр татварын өр байхгүй” гэх гомдол үндэслэлгүй.

20. Дээр дурдсан үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээлгэхээр хяналтын журмаар гаргасан нэхэмжлэгчийн гомдлыг хангахгүй орхиж, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээх нь зүйтэй шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв. Магадлалд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн сар, өдрийг буруу бичсэнийг тэмдэглэх нь зүйтэй.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.2.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 221/МА2018/0890 дүгээр магадлалыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3-т зааснаар нэхэмжлэгчээс тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                                          М.БАТСУУРЬ

ШҮҮГЧ                                                                 Ч.ТУНГАЛАГ