2023 06 06

101/ШШ2023/02839

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч З.Баярмаа даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: Улаанбаатар хот, хаягт оршин суух Э-ын нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 14 дүгээр хороо, 14 дүгээр хороолол, Намъянжугийн гудамж, Централ молл худалдааны төв хаягт байрлах Централ молл ХХК /рд:6681395/-д холбогдох,

Засвар үйлчилгээний зардал 31,193,500 төгрөг, гэрээний урьдчилгаа төлбөр 7,078,500 төгрөг, нийт 38,272,000 төгрөг гаргуулах, түрээсийн талбайд байгаа бараа материалыг авахад саад учрлуулахгүй байхыг хариуцагчид даалгах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй, түрээсийн гэрээний үүрэгт 82,801,586 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч С.*******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч С.Саруултөгөлдөр, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Тамир, өмгөөлөгч Л.Отгондорж, гэрч Б.Уянга, А.Учирал, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Пүрэвдагва нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

 

1.Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн шүүх хуралдааны үед гаргасан тайлбарт:

Нэхэмжлэгч нь хариуцагч байгууллагын Централ молл дэлгүүрийн талбайг түрээслэхээр 2020 оны 01 сарын 26-ны өдөр Түрээсийн гэрээ байгуулсан. Энэ хугацаанд нэхэмжлэгч нь гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж түрээсийн төлбөрөө хугацаанд нь төлдөг байсан. Гэтэл хариуцагч нь гэрээнд заасан үүргээ биелүүлээгүй бөгөөд нэхэмжлэгчийг хэвийн үйл ажиллагаа явуулах нөхцөл боломжоор хангаагүй. Нэхэмжлэгч хариуцагчийг үүргээ гүйцэтгээгүйтэй холбоотойгоор гэрээ цуцлах саналаа хэлсэн бөгөөд талууд харилцан тохиролцож гэрээг цуцалсан. Гэрээг цуцалсантай холбоотойгоор түрээслэгч нь бараа материалаа түрээсийн талбайгаас авах гэтэл гаргаж болохгүй гэж хэлээд талбайг чөлөөлөх боломж олгоогүй. Үүнтэй холбоотойгоор нэхэмжлэгч нь өөрийн бараа материалыг Централ молл ХХК-иас авах, гэрээнд заасны дагуу барьцаа төлбөр буюу нэг сарын түрээсийн төлбөр 7.078.500 төгрөгийг буцаан авах, үйл ажиллагаа эрхлэхтэй холбоотойгоор талбайд хийсэн тохижилтын мөнгө 31.193.500 төгрөг нийт 38.272.000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

Централ молл ХХК нь нэхэмжлэгчийг хохироосон түрээсийн гэрээ байгуулсан. Энэ нь хуульд нийцэхгүй гэж үзэж байгаа. Түрээсийн гэрээнд түрээслүүлэгч нь өөрийн үйл ажиллагаатай холбоотойгоор бусдын эд хөрөнгө, амь насанд болгоомжгүйгээр хохирол учруулсан тохиолдолд түрээслэгч нь түрээслүүлэгчийг хариуцлагаас чөлөөлөх ёстой гэсэн агуулгатай заалтууд байсан. Түрээсийн гэрээг хугацаанаас өмнө нь цуцалсан тохиолдолд барьцаа хөрөнгөө буцаан авахгүй бөгөөд бүх төлбөрөө төлөхөөр заасан зэрэг түрээслэгчид илт ашиггүй заалтуудыг тусгасан гэрээг тулгаж нэхэмжлэгчийн эрх ашгийг хөндсөн байсан.

Түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийг өөрийн зардлаар түрээсийн талбайд засвар үйлчилгээ хийхийг зөвшөөрсөн байсан. Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5 дахь хэсэгт талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол, хөлсөлж авсан эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгээр, өөрийн зардлаар засаж сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа төлүүлэхээр хөлслүүлэгчээс шаардах эрхтэй гэж заасан. Бид үйл ажиллагаа явуулахад зайлшгүй хийгдэх ёстой засвар гэдэгтэй хариуцагч тал маргахгүй байгаа. Манай талаас 2023 оны 04 сарын 15-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилсөн. Иргэний хууль болон гэрээнд зааснаар бид засварын зардлаа нэхэмжилж байна. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.5 дахь хэсэгт энэ бүлэгт өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээнд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам нэгэн адил үйлчилнэ гэж заасан байдаг. Барьцааны зорилго бол үүргийг гүйцэтгэлийг хангуулах байдаг. Түрээслэгч нь ямар нэгэн байдлаар үүргээ зөрчөөгүй бөгөөд түрээслүүлэгчийг үүргээ зөрчсөнтэй холбоотойгоор гэрээг цуцалж байгаа. Тэгэхээр гэрээг цуцалсантай холбоотойгоор бид урьдчилгаа төлбөрөө авах ёстой. Гэрээ дуусгавар болсны дараа барьцааг нэхэмжлэгч тал буцаан авах эрхтэй, хариуцагч буцаан өгөх үүрэгтэй.

Мөн бид бараа материалаа дэлгүүрээс авч гарах гэтэл хариуцагч талаас гаргадаггүй. Биднийг талбайгаа чөлөөл гэж шаарддаг боловч чөлөөлөх гэхээр гаргадаггүй. Үүнийг гэрчүүд нотолж байгаа. Хариуцагч байгууллага тодорхой зорилготойгоор бараа материалыг өгөхгүй саатуулсан байж биднийг түрээсийн талбайгаа чөлөөлөөгүй мэтээр тайлбарлаж байна.

Би 2022 оны 01 дүгээр сард гэрээ байгуулсан. 4-6 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийг төлсөн. 7-8 дугаар сарыг төлөөгүй. Анх намайг тухайн талбайд оруулахдаа зөөврийн шат нь ажилладаг гэж байсан. Гэтэл зөөврийн шат нь ажилладаггүй, кондишн ажилладаггүй байсан. Манай түрээсэлсэн талбай тэр чигтээ хаалга болон ханаар хүрээлэгдсэн байсан. Бараагаа оруулахдаа заавал шатаар зөөдөг байсан. Кондишн байхгүй учраас маш халуун. Хүмүүс ч ажилдаа тогтохгүй байсан. Анх орсон цагаасаа цахилгаан шат болон кондишны асуудлаа шийдвэрлэж өгөхийг би хэлж байсан. 6 дугаар сард төлбөрөө өгөх гэд ороход захирал болон нягтлан нь хамт байсан. Тэгэхэд би 7 дугаар сар гэхэд энэ асуудлаа шийдвэрлэхгүй бол бид түрээсийн төлбөрөө өгөх боломжгүй гэдгээ хэлсэн. Дараа нь 7 дугаар сард орохдоо 8 дугаар сард энэ асуудлаа шийдвэрлэхгүй бол гэрээгээ цуцлах болно гэдгээ мөн хэлсэн. Ингээд 8 дугаар сар дээрх асуудлууд нь шийдэгдээгүй тул бид гэрээгээ цуцлахаар болж баримт үйлдсэн. Тэр баримтын нэг хувийг надад өгөөгүй. Ганцхан хувь үйлдсэн. Баримт нь хариуцагчид байдаг. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байна гэв.

 

2.Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Талуудын хооронд 2020 оны 01 сарын 26-ны өдөр гэрээ байгуулагдсан. Нэхэмжлэгч талаас бараагаа авна, тохижилт хийсэн мөнгөө авна гэж шаардаж байна. Тухайн талбайд үйл ажиллагаа явуулах, түрээслэх хүсэлтийг нэхэмжлэгч талаас гаргасан. Талууд гэрээний чөлөөт байдлын зарчмын хүрээнд харилцан тохиролцож гэрээг байгуулсан. Гэтэл дараа нь тулгаж гэрээ байгуулсан мэтээр тайлбарлаж байгаа нь үндэслэлгүй. Нэхэмжлэгч талаас тухайн үедээ гэрээнд өөрийн саналыг хэлж тусгуулах бүрэн боломжтой байсан. Мөн нэхэмжлэгч нь түрээсийн төлбөрөө цаг хугацаанд нь төлж байгаагүй. Эхний нэг сарын төлбөрөө ч төлөөгүй. Нэхэмжлэгч 9 сараас хойш үйл ажиллагаагаа явуулсан боловч 2022 оны 06 дугаар сараас хойш түрээсийн төлбөр огт төлөгдөөгүй. Гэрээг цуцлагдсан мэтээр тайлбарлаж байгаа боловч гэрээний талууд гэрээг цуцлах талаар санал, хүсэлт гаргаж байсан талаар баримт хэрэгт авагдаагүй. Энэ талаар ямар нэгэн нэхэмжлэлийн шаардлага, хүсэлт, санал гаргаж байсан зүйл огт байхгүй.

Нэхэмжлэгч 9 сараас хойш үйл ажиллагаа явуулаагүй гэж тайлбарлаж байгаа боловч тухайн талбайн шилэн хаалганы түлхүүр нэхэмжлэгч талд байгаа. Нэхэмжлэгч нь өнөөдрийг хүртэл талбайгаа хүлээлгэж өгсөн зүйл байдаггүй. Бидний зүгээс тэр талбайд орж чадахгүй байгаа. Энэ бол түрээслэгчийн ашиглаж байгаа талбай бөгөөд бид бараа материалыг нь өгөхгүй гээд хязгаарлаад байсан зүйл байхгүй.

Гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалсан тохиолдолд барьцаа төлбөрийг буцаан олгохгүй талаар талууд гэрээгээр тохирсон. Хэрэв гэрээг цуцалсан гэж үзэж байгаа бол барьцаа хөрөнгийг буцаан олгох үндэслэл байхгүй. Засварын хувьд салгаж болох болохгүй зүйлс гэж байдаг. Салгаж болох буюу хананд суурилуулсан зүйлс, салгаж болох буюу пос машин, шүүгээ, сандал зэрэг нь тусдаа байх ёстой. Бараагаа аваад талбайгаа чөлөөлөх гэж байгаа бол эдгээр зардлууд хасагдах ёстой. Пос машиныг гэхэд бид авч үлдэх ямар ч шаардлага байхгүй. Үүдэнд хийсэн шилэн хаалга, хананд суурилуулсан зүйлсийг түрээлсүүлэгчийн зөвшөөрлөөр хийсэн эсэх асуудал яригдах ёстой. Нэхэмжлэгч талаас Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлд зааснаар засварын зардлыг нэхэмжилж байгаа. Гэрээнд засан сайжруулалт хийх эрхтэй гэж заасан боловч ямар хэмжээний хөрөнгө оруулж, хэрхэн засварлах ёстой гэдгийг гэрээнд заагаагүй. Зөвшөөрөл авсны дагуу гүйцэтгэсэн бол тус хуулийн заалтын дагуу зардлаа нэхэмжлэх боломжтой байсан. Гэхдээ ямар нэгэн зөвшөөрөл аваагүй хийсэн засварын зардлаа шаардаж байгаа нь үндэслэлгүй. Үйл ажиллагаа явуулах нөхцөл байдлын талаар ярьж байна. Лифтны асуудлыг нэхэмжлэгч тал анхаасаа мэдэж байсан. Тэр нөхцөл байдал байхгүй байсан ч үйлчлүүлэгчид дэлгүүрээр үйлчлүүлэх бүрэн боломжтой байсан. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

3.Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нараас шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага, тайлбартаа:

2022 оны 01 сарын 26-ны өдрийн түрээсийн гэрээний төлбөрт 82.801.568 төгрөг гаргуулахаар шаардлага гаргасан. Түрээсийн гэрээний дагуу нэхэмжлэгч нь түрээсийн талбайг түрээсэлж эхэлсэн. Нэхэмжлэгч 2022 оны 04 сарын 01-ний өдрөөс 2023 оны 04 сарын 01-ний өдөр хүртэл сар бүр 7.078.500 төгрөгийн түрээсийн болон менежментийн төлбөр 1.337.580 төгрөг төлөхөөр тохирсон. Нэхэмжлэгч нь гэрээнд заасны дагуу барьцаа төлбөрөө төлсөн. Нэхэмжлэгч 7.078.500 төгрөгийн барьцаа төлбөрийг манай байгууллагад шилжүүлснээр 2022 оны 04 сарын 01-ний өдрөөс эхлэн түрээсийн талбайг ашиглах эрхтэй болсон. Түрээсийн гэрээнд зааснаар түрээслэгчид хөнгөлөлт үзүүлэх заалтууд байдаг. Түрээсийн гэрээ байгуулагдснаас хойш сар бүр хөнгөлөлт эдэлсэн бөгөөд 2022 оны 06 сарын 15-ны өдрөөс түрээсийн төлбөр 3.539.250 төгрөг болсон. Менежментийн төлбөр 1,337,380 төгрөг, цахилгааны төлбөр 117,653 төгрөг нийт 4.994.283 төгрөг тооцогдсон. Нэхэмжлэгч нь гэрээ байгуулагдсанаас хойш 6 сарын түрээсийн төлбөр төлсөн гэдэг боловч 4-5 сарын төлбөрийг төлөөд 6 сараас хойш огт төлбөр төлөөгүй. Мөн түрээсийн гэрээг цуцалсан гэж тайлбарлаж байгаа боловч түрээсийн талбайг хүлээлгэж өгсөн зүйл байдаггүй. Нэхэмжлэгч тал хаалганы голыг солиод түлхүүрийг нь өөрсдөө авч явсан. 2022 оны 06 сараас эхлэн 2023 оны 04 сар хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 82.890.586 төгрөг болсон. Нэхэмжлэгч тал түрээсийн талбайг албан ёсоор хүлээлгэж өгөөгүй учир түрээсийн төлбөр бодогдоод явж байсан. Тиймээс дээрх үнийн дүнг нэхэмжлэгчээс гаргуулж өгнө үү гэв.

 

4.Нэхэмжлэгч, түүний өмгөөлөгч нараас сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад гаргасан хариу тайлбартаа:

Бараа материалыг маань өгөөгүй, талбайгаас гаргахгүй байхад бид яаж тухайн талбайг чөлөөлөх билээ. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Намайг гэрээ цуцалсан баримтад гарын үсэг зурж байхад тухайн үеийн захирал, нягтлан бодогч хамт байсан. Энэ байгууллага гэрээг цуцалж гарын үсэг зуруулчхаад түрээсийн төлбөрөө дараа нь нэхэмжилж авах санаатай байсан юм байна. Хариуцагч талаас нэхэмжилж байгаа түрээсийн төлбөрийг төлөх үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Үүнийг алдагдсан боломжийн өртөг гэж үзэх үндэслэлгүй. Энэ барилга баригдсан цагаасаа хойш нэг ч удаа бүрэн дүүргэлттэй байж үзээгүй. Одоог хүртэл зарим давхарууд сул байгаа. Энэ газар ашиглалтад орсноос хойш 9 харилцагч энэ байгууллагатай шүүхийн журмаар маргалдахаар бэлдэж байгаа гэсэн. Энэ газар түрээслэгчээ олж чадахгүй, талбай дүүргэлт хийж чадахгүй байгаа учраас түрээсийн гэрээ байгуулсан хүмүүсээ талбайгаас гаргахгүй гэдэг байх. Тэгээд эргээд ашиглаагүй хугацааны түрээсийн төлбөр нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна гэв.

 

5.Нэхэмжлэгчээс: 2022 оны 1 сарын 26-ны өдрийн MTG-22/07 тоот түрээсийн гэрээ, талбайн зураг, 2022 оны 2 сарын 23-ны өдрийн зарлагын баримт, 2022 оны 2 сарын 25-ны өдрийн нэхэмжлэх, 8,585,000 төгрөгийн нэхэмжлэх, 2022 оны 2 сарын 11-ний зарлагын баримт, С.*******ын эзэмшлийн Хаан банкны дансны хуулга, улсын бүртгэлийн гэрчилгээ,

Хариуцагчаас: Төлбөрийн нэхэмжлэхүүд, харилцагчийн өглөгийн дэлгэрэнгүй тайлан, 2022 ны 12 сарын 20-ны өдрийн 22/144 тоот албан бичгүүд, гэрэл зураг, түрээсийн талбайр хүлээлгэн өгөх хуудас, гэрэл зураг, план зураг, түрээслэгчийн мөрдөх журам зэрэг баримтуудыг шүүхэд гаргаж өгсөн.

 

Шүүхэд болон шүүх хуралдааны үед зохигчдын гаргасан тайлбар, гэрчүүдийн мэдүүлэг, шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад,

 

ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

 

1.Нэхэмжлэгч С.******* нь хариуцагч Централ молл ХХК-д холбогдуулан 38,272,000 төгрөг гаргуулах, түрээсийн талбайд байгаа бараа материалыг авахад саад учрлуулахгүй байхыг хариуцагчид даалгах тухай үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

Хариуцагчаас нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж маргаж, түрээсийн гэрээний үүрэгт 82,801,586 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажг байна.

2.Маргааны үйл баримтын хувьд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад эхлээд хууль зүйн дүгнэлт хийх нь зүйтэй байна гэж үзэв.

3.Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд,

Хариуцагчаас сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаа хангуулах үндэслэлийг талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний үүрэгт 2022 оны 6 дугаар сараас 2023 оны 4 дүгээр сар хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөр, менежментийн төлбөр, цахилгааны төлбөрт нийт 55,201,057 төгрөг, алданги 27,600,529 төгрөг нийт 82,801,586 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

Зохигч талуудын хооронд 2022 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулан нэг талаас Баянзүрх дүүрэг, 14 дүгээр хороо, 14 дүгээр хороолол, Намъянжугийн гудамж, Централ молл соёл амралт худалдаа үйлчилгээний төвийн 3 дугаар давхарт 310 дугаартай талбайг түрээслүүлэх, нөгөө талаас түрээсийн төлбөр болон менежментийн төлбөр, ашиглалтын зардлыг төлөх үүрэг хүлээсэн болох нь зохигчдын тайлбар, талуудын байгуулсан гэрээний хуулбараар тогтоогдох ба дурдсан нөхцлөөр гэрээ байгуулсан талаар зохигчид маргаагүй байна. /х.х-ийн 8-17 дугаар тал/

Талуудын гэрээний дагуу илэрхийлсэн хүсэл зориг, гэрээний агуулга болон зорилгоос дүгнэн үзэхэд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт зааснаар эд хөрөнгө түрээслэх гэрээ байгуулагдсан, гэрээний дагуу талуудад үүрэг үүссэн гэж дүгнэхээр байна.

Гэрээний агуулга, байгуулсан субъект болон гэрээ байгуулах зорилго, сэдлийн хувьд хууль зөрчсөн хүчин төгөлдөр бус гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт зааснаар гэрээг бичгээр хийх хуулийн шаардлагыг хангасан байх тул хэлбэрийн хувьд хүчин төгөлдөр гэж үзнэ.

Иймд гэрээний дагуу түрээсийн төлбөр төлөх үүргийг түрээслүүлэгч талаас шаардаж байгаа нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэг заасан, түрээслэгчийн үүрэг болон мөн хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.5 дахь хэсэгт заасныг журамлан 289 дүгээр зүйлийн 289.1.2-т зааснаар хөлслөгч эд хөрөнгө ашигласны хөлсийг хугацаанд нь төлөх үүргийг хүлээнэ гэх зохицуулалтад нийцэж байна.

Хариуцагчаас 2022 оны 6 дугаар сараас 2023 оны 4 дүгээр сар хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөр болон менежментийн төлбөр, цахилгааны төлбөр нэхэмжилсэн.

Нэхэмжлэгчээс 2022 оны 9 дүгээр сараас хойш түрээсийн талбайд үйл ажиллагаа явуулаагүй талаар гаргасан тайлбарыг хариуцагчаас үгүйсгээгүй бөгөөд дээр үйл баримт нь гэрчүүдийн мэдүүлгээр нотлогдож байна.

Хариуцагчаас нэхэмжлэгчийг 2022 оны 8 дугаар сард түрээсийн талбайг орхиж явсан хэдий ч талбайг акт үйлдэж, хүлээлгэж өгөөгүй тул гэрээний хугацаа буюу 2023 оны 4 дүгээр сар хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөрийг төлөх үүрэгтэй гэж маргаж байна.

Хэрэгт авагдсан баримтаар талууд түрээсийн гэрээг 1 жилийн хугацаатай байгуулсан байх хэдий ч талуудын тайлбар, гэрчийн мэдүүлгүүдээр түрээсийн талбайг 2022 оны 9 дүгээр сараас хойш эзэмшиж, ашиглаагүй үйл баримт тогтоогдож байх тул хариуцагчийн 2023 оны 4 дүгээр сар хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөр нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй байна.

Тодруулбал, түрээслэгч нь 2022 оны 9 сараас хойш үйл ажиллагаа явуулаагүй байдал нь түрээсийн гэрээг цуцалж байна гэж үзэхээр байх бөгөөд түрээслүүлэгч нь Иргэний хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1 дэх хэсэгт зааснаар өөрийн өмчлөлийн талбайг чөлөөлүүлэх талаар шаардах эрхээ шударгаар хэрэгжүүлээгүй гэж үзэхээр байна.

Харин талуудын тайлбар болон гэрчүүдийн мэдүүлгээр нэхэмжлэгч нь 2022 оны 6, 7, 8 дугаар саруудад түрээсийн үйл ажиллагаа явуулж байсан үйл баримт тогтоогдож байх тул энэ хугацааны түрээсийн төлбөр болон менежментийн төлбөр, цахилгааны төлбөрийг гэрээний дагуу нэхэмжилсэн нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэл бүхий байна.

Нэхэмжлэгчээс 4, 5, 6 дугаар сарын менежментийн төлбөр, 6 дугаар сарын түрээсийн төлбөрт 7,551,390 төгрөгийг төлсөн гэж тайлбарлаж байх бөгөөд тайлбар нь баримтаар тогтоогдож байхын зэрэгцээ хариуцагчаас дээр үйл баримтад маргаагүй.

Талууд гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.1.1-т нэг сарын түрээсийн төлбөр нь мкв тутамд 60,500 төгрөг байх бөгөөд энхий хоёр сар түрээсийн төлбөрөөс чөлөөлөгдөж, дараагийн 9 сарын түрээсийн төлбөрийг 50 хувиар хөнгөлж, нэг мкв-н үнийг 30,250 төгрөг буюу 3,539,250 төгрөгөөр, сүүлийн нэг сар нэг мкв-н үнийг 60,500 төгрөг буюу 7,078,500 төгрөг гэж, 3.2.1-д менежментийн төлбөр сар бүр м.кв тутам 11,000 төгрөг буюу нийт 1,337,380 төгрөг гэж, 3.3.2-т талууд ...менежментийн төлбөрийг 2022 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн тооцохоор харилцан тохиролцов гэж тохиролцсон байна.

Мөн гэрээний 3.5-д түрээслэгч нь ус, цахилгаан болон бусад нэмэлт үйлчилгээ, ашиглалтын зардлуудаа тусад нь бүрэн хариуцаж сар бүрийн 25-ны өдөр нэхэмжлэхийн дагуу гэрээнд заасан дансанд шилжүүлнэ гэж заасан.

Иймд нэхэмжлэгчээс 7, 8 дугаар сарын түрээсийн төлбөр 7,078,500 төгрөг /3,539,250х2 сар/, менежментийн төлбөр 2,674,760 төгрөг /1,337,380х2 сар/, 6, 7, 8 дугаар сарын цахилгааны төлбөр 268,664 төгрөг /117,653+106,122+44,889/, нийт 10,021,924 төгрөгийг гаргуулж хариуцагчид олгох үндэслэлтэй байна.

Гэрээний 5 дугаар зүйлийн 5.1.7-д түрээслэгч шалтгаангүйгээр гурав болон түүнээс дээш хоногоор түрээслүүлэгчид мэдэгдэлгүй орхиж явсан тохиолдолд тус түрээсийн гэрээг компанийн зүгээс цуцлан дараагийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа түрээслэгчид үл маргах журмаар шилжүүлнэ гэж заасан.

Талуудын тайлбар, гэрчүүдийн мэдүүлгээр түрээслэгч нь 2022 оны 9 дүгээр сараас түрээсийн талбайг эзэмшиж, ашиглаагүй үйл баримт тогтоогдож байх бөгөөд хариуцагч гэрээний дагуу гэрээг цуцлан дараагийн түрээслэгчид шилжүүлэх эрхээ шударгаар хэрэгжүүлээгүй байна.

Иймд хариуцагч нь 2022 оны 9 дүгээр сараас 2023 оны 4 дүгээр сар хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөр, менежментийн зардал, цахилгааны зардал 45,539,133 төгрөг, алданги 27,600,529 төгрөг, нийт 72,779,662 төгрөгийг нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй байна.

Нэхэмжлэгчээс барьцааны төлбөрт 7,078,500 төгрөгийг нэхэмжилсэн бөгөөд талуудын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу түрээсийн төлбөрөөс хасаж тооцож, нэхэмжлэгчээс 2,943,424 төгрөг /10,021,924-7,078,500=2,943,424 төгрөг/-ийг гаргуулж хариуцагчид олгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 79,858,162 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Үндсэн нэхэмжлэлийн тухайд, нэхэмжлэгчээс засвар үйлчилгээний зардал 31,193,500 төгрөг, гэрээний урьдчилгаа төлбөрт төлсөн 7,078,500 төгрөг, нийт 38,272,000 төгрөг гаргуулах, түрээсийн талбайд байгаа бараа материалыг авахад саад учрлуулахгүй байхыг хариуцагчид даалгах шаардлага гаргасан.

Талуудын хооронд байгуулсан гэрээний 3.3.1-т талууд энэхүү гэрээнд гарын үсэг зурмагц түрээслэгч нь нийт нэг сарын түрээсийн төлбөртэй тэнцэх 7,078,500 төгрөгийн барьцаанаас 6,183,100 төгрөгийн барьцааг, 2022 оны 1 сарын 26-ны өдөр хүүгүйгээр байршуулан үлдэгдэл 895,400 төгрөгийн барьцааг 2022 оны 01 сарын 31-ний өдрийн дотор түрээслэгчийн дансанд хүүгүйгээр байршуулна гэж тохиролцсон байна.

Дээрх тохиролцоо нь Иргэний хуулийн 231 дүгээр зүйлийн 231.1-д нийцсэн байна.

Нэхэмжлэгчээс гэрээ цуцлагдсан тул гэрээний урьдчилгаанд төлсөн 7,078,500 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлтэй гэж тайлбарласныг, хариуцагчаас дээрх мөнгийг гэрээгээр тохирлцсоны дагуу гэрээний үүрэгт тооцож авах тул төлөх үндэслэлгүй гэж маргаж байна.

Хэрэгт авагдсан баримтаар нэхэмжлэгч нь 7, 8 дугаар сарын түрээсийн төлбөр, менежментийн төлбөр, цахилгааны төлбөрийг төлөөгүй байх тул дээрх төлбөрт тооцох үндэслэлтэй гэх хариуцагчийн тайлбар хуульд нийцэхээр байна.

Иймд нэхэмжлэгчээс урьдчилгаа төлбөр төлсөн 7,078,500 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын хангасан үнийн дүнгээс хасаж тооцож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзэв.

Нэхэмжлэгч нь хариуцагчаас засвар үйлчилгээний зардал 31,193,500 төгрөг, өөрийн өмчлөлийн 95 сая төгрөгийн үнэ бүхий бэлэн хувцас бараа бүтээгдэхүүнийг авахад саад учруулахгүй байхыг хариуцагчид даалгах шаардлага гаргасан.

Хариуцагчаас дээрх нэхэмжлэлийн шаардлагаас салгаж авч болох засан сайжруулалыг төлөх үндэслэлгүй гэж маргаж, харин бараа бүтээгдэхүүнээ авахад саад болсон зүйл байхгүй гэж тайлбарлаж байна.

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.5-д Энэ бүлэгт өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээнд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам нэгэн адил үйлчилнэ гэж заасан.

Түрээсийн гэрээний харилцааг зохицуулсан хуулийн заалт тодорхой зохицуулаагүй тохиолдолд энэ харилцаанд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журмыг хэрэглэж болох бөгөөд Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.6-д хөлслөгч хөлслөн авсан эд хөрөнгөд салгаж болох засан сайжруулалт хийсэн бол гэрээ дуусгавар болоход түүнийгээ салгаж авах эрхтэй гэж зааснаар нэхэмжлэгч Ц.******* нь хариуцагч Централ молл ХХК-ийн байранд үлдээсэн өөрийн өмчлөлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг авахад хариуцагч саад болох эрхгүй байна.

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.6-д хөлслөгч нь хөлсөн авсан эд хөрөнгөд салгаж болох засан сайжруулалт хийсэн бол гэрээ дуусгавар болоход түүнийгээ салгаж авах эрхтэй гэж заасан.

Өөрөөр хэлбэл нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 1,849,000 төгрөгийн үнэ бүхий кассын машин, түүнд суурилуулсан программын төлбөр, 14,800,000 төгрөгийн үнэ бүхий ханын тавилга, өлгүүр, хаяг, сандал зэрэг эд зүйлс нь салгаж болох засан сайжруулалт байх тул нэхэмжлэгчээс салгаж авах боломжгүй зардал гэж үзэж мөнгөөр нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй байна.

Харин нэхэмжлэлийн шаардлагаас 8,585,000 төгрөгийн баримт бүхий зардлыг Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5 дахь хэсэгт зааснаар салган авах боломжгүй засан сайжруулалт гэж үзэж хариуцагчаас дээрх төлбөрийг гаргуулах нь зүйтэй гэж үзэв.

Нэхэмжлэгчийн 5,959,500 төгрөгийн зарлагын баримт нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасан нотлох баримтын шаардлага хангаагүй тул хана, хаалга угсралтын зардалд 5,959,500 төгрөгийг хариуцагчаас нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй байна.

Дурдсан үндэслэлүүдээр хариуцагчаас 8,585,000 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгож, түрээсийн талбайд байгаа бараа материалыг авахад саад учрлуулахгүй байхыг хариуцагчид даалгаж, үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 29,687,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2 дахь хэсэг, 116 дугаар зүйл, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон

 

ТОГТООХ НЬ:

 

1. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэг, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 231.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Централ молл ХХК-иас 8,585,000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч С.*******ад олгож, түрээсийн талбайд байгаа бараа материалыг авахад саад болохгүй байхыг хариуцагчид даалгаж, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 29,687,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, нэхэмжлэгч С.*******аас 2,943,424 төгрөгийг гаргуулж, хариуцагч Централ молл ХХК-нд олгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 79,858,162 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь хэсэг, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэг, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 824,310 төгрөг, хариуцагчийн төлсөн 572,000 төгрөгийг улсын орлогод тус тус үлдээн хариуцагч Централ молл ХХК-иас 152,310 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч С.*******ад олгож, С*******аас 175,200 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч Централ молл ХХК-нд тус тус олгосугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардаж авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ З.БАЯРМАА