Шүүх | Булган аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх |
---|---|
Шүүгч | Батбаярын Мөнхжаргал |
Хэргийн индекс | 158/2023/0007/З |
Дугаар | 158/ШШ2023/0007 |
Огноо | 2023-04-27 |
Маргааны төрөл | Эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэл, |
Булган аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн Шийдвэр
2023 оны 04 сарын 27 өдөр
Дугаар 158/ШШ2023/0007
МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС
Булган аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Б.Мөнхжаргал даргалж тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар
Нэхэмжлэгч ******* овогт ,
Хариуцагч ,
Гуравдагч этгээд *******, ******* нарын хоорондын “Булган аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-0413000418 дугаарт *******ийг, Ү-0413000410 дугаарт *******ийг бүртгэсэн бүртгэлийг тус тус хүчингүй болгуулах, дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг миний нэр дээр өмчлөх эрхийн бүртгэл хийж, гэрчилгээ олгохыг хариуцагчид даалгах” шаардлагатай маргааныг хянан хэлэлцэв.
Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч *******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч *******, хариуцагч *******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга ******* нар оролцов.
ТОДОРХОЙЛОХ нь:
8. Хариуцагч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “*******тэй холбоотой нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд “ЭБЦТС” ТӨҮГазартай холбоотой шүүхийн шийдвэр манай байгууллагад ирсэн. Уг асуудал нь маргаантай байгаа тул улсын бүртгэл хийх боломжгүй байна. *******ийн хувьд өөрөө хүлээн зөвшөөрөөд нэхэмжлэгчтэй тохирсон бол манайх татгалзах зүйл байхгүй. Шүүхэд өмнө нь гаргасан тайлбар дээр нэмж хэлэх зүйл байхгүй“ гэв.
9. Гуравдагч этгээд ******* шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа: “Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүрэн хүлээн зөвшөөрч байна, шүүх хуралдаанд оролцохгүй” гэжээ.
10. Гуравдэгч этгээд ******* шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа: “Нэхэмжлэгчтэй харилцан тохиролцсон, цаашид гомдол саналгүй” гэжээ.
ҮНДЭСЛЭХ нь:
1. Нэхэмжлэгч *******аас т холбогдуулан “Булган аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-0413000418 дугаарт *******ийг, Ү-0413000410 дугаарт *******ийг бүртгэсэн бүртгэлийг тус тус хүчингүй болгуулах, дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг миний нэр дээр өмчлөх эрхийн бүртгэл хийж, гэрчилгээ олгохыг хариуцагчид даалгах”-ыг хүссэн шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг гаргасан байна.
2. Нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд иргэн *******, ******* нарын хууль ёсны эрх, ашиг сонирхол хөндөгдөж болзошгүй гэж үзэн 2023 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрийн 158/ШЗ2023/0045 дугаартай захирамжаар тэднийг гуравдагч этгээдээр татаж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулжээ.
3. Нэхэмжлэгч талаас нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлээ ”иргэн *******, ******* нарт өмчлөх эрхийн гэрчилгээ олгож, бүртгэхдээ хууль бус хуурамч худалдах, худалдан авах гэрээг үндэслэж бүртгэл хийсэн нь хууль бус” гэж;
4. Хариуцагч талаас “Үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийг хийхдээ мэдүүлэг гаргагчийн өгсөн баримт материалд үндэслэж хуульд заасан нотлох баримтуудыг гаргуулан бүртгэл хийсэн нь хууль зөрчөөгүй” гэж марган;
5. Гуравдагч этгээд *******ээс “нэхэмжлэгчтэй харилцан тохиролцсон” гэж, гуравдагч этгээд *******ээс “нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүрэн хүлээн зөвшөөрнө, гомдол саналгүй” гэж тус тус тайлбарлажээ.
6. Иргэн ******* нь 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдөр, ******* нь 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдөр т Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн мэдүүлгийг тус тус гаргаж, хариуцагчаас улсын бүртгэлийн Ү-0413000410 дугаарт бүртгэж, 000544420 дугаарын үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ /хх-ийн 44 дүгээр талын ар/-г *******д, Ү-0413000418 дугаарт бүртгэж, 000456572 дугаарын гэрчилгээ /хх-ийн 54 дүгээр тал/-г *******т тус тус олгожээ.
7. Нэхэмжлэгч талаас дээрх бүртгэлийг хүчингүй болгуулахаар аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтэст хандсан боловч хариуцагчаас 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн 980, 2023 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 34 дугаартай албан бичгүүдээр хүсэлтийг шийдвэрлэх боломжгүй, шүүхийн байгууллагад хандах нь зүйтэй гэх хариуг өгсөн тул нэхэмжлэгч Улсын бүртгэлийн хэлтэст холбогдуулан шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаар Захиргааны хэрэг үүсгэж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг эхлүүлжээ.
8. Маргаан бүхий улсын бүртгэлүүд нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1 /Захиргааны акт гэж захиргааны байгууллагаас тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулахаар нийтийн эрх зүйн хүрээнд гадагш чиглэсэн, эрх зүйн шууд үр дагавар бий болгосон амаар, бичгээр гаргасан захирамжилсан шийдвэр болон үйл ажиллагааг ойлгоно/-д заасан захиргааны актын шинжийг агуулсан захиргааны байгууллагын шийдвэр байна.
8.1. Гуравдагч этгээд *******, ******* нар нь улсын бүртгэлийн байгууллагад өмчлөх эрх бүртгүүлэхээр гаргасан мэдүүлэг болон хавсаргасан материалдаа 2017 оны 4 дүгээр сарын 19-ний өдрийн *******, ******* нарын хооронд байгуулсан “Үл хөдлөх хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээ” /хх-ийн 39 дүгээр тал/, *******, ******* нарын хооронд 2017 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн “Үл хөдлөх хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээ” /хх-ийн 49 дүгээр тал/, Хялганат хорооны 1991 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн дуудлага худалдааны протокол, орон сууцнуудын фото зураг болон план зургуудыг тус тус нотлох баримтаар хавсарган мэдүүлэг гаргасан нь хариуцагч байгууллагад хадгалагдаж буй “Эрхийн улсын бүртгэлийн хувийн хэрэг”-т хийгдсэн үзлэг, түүнд авагдсан баримт /хх-ийн 34-54 дүгээр тал/ -аар тогтоогдлоо.
8.2. Гуравдагч этгээд нарын Улсын бүртгэлийн хэлтэст гаргасан мэдүүлэгт хавсарган хүргүүлсэн дээрх худалдах худалдан авах гэрээнүүдийг гэрчилсэн нотариатын үйлдлийг Булган аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 5 дугаар сарын 30-ны өдрийн 132/ШШ2022/00308 дугаартай шийдвэр /хх-ийн 5-8 дугаар тал/ -ээр хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн байх бөгөөд нэхэмжлэгч дээрх шүүхийн шийдвэрийн дагуу гуравдагч этгээд *******, ******* нарын өмчлөх эрхийг бүртгэсэн улсын бүртгэлийг хүчингүй болгуулахаар хариуцагчид хандсан байна.
8.3. Маргаан бүхий үйл явдал 2017 онд болсон байх бөгөөд тухайн үед 2009 оны Улсын бүртгэлийн Ерөнхий хууль болон 2003 оны Эд хөрөнгө өмчлөх эрх түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулиуд хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байсан тул тухайн үеийн хууль болон холбогдох дүрэм, журамд үндэслэж маргааныг шийдвэрлэсэн болно.
8.4. Улсын бүртгэлийн Ерөнхий хууль /2009 оны/-ийн 5 дугаар зүйлийн 5.5-д “эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэл нь Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд хамаарна” гэж заасны дагуу эд хөрөнгийн эрхийг бүртгэх эрхийг Улсын бүртгэлийн байгууллагад олгожээ. Энэхүү эрхийнхээ дагуу хийх улсын бүртгэлийн үйл ажиллагаанд мөн хуулийн 3 дугаар зүйлд заасан зарчмыг баримтлахаар байна. Маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг бүртгэхэд гол нотлох баримт болох өмчлөгч өөрийн өмчлөлийн зүйл гэдгээ нотолсон “Худалдах, худалдан авах гэрээ”-үүдэд худалдагч тал болох ******* нь гарын үсэг зураагүй, гэрээг байгуулаагүй үйл баримт дээрх Булган аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 5 дугаар сарын 30-ны өдрийн 132/ШШ2022/00308 дугаартай шийдвэрээр тогтоогдсон байна. Худалдах, худалдан авах гэрээг үнэн зөв болохыг баталсан нотариатын үйлдэл хууль бус болох нь тогтоогдсоноор гуравдагч этгээд нарын өмчлөх эрхтэйг нотолсон баримт болох “Худалдах, худалдан авах гэрээ”-үүд нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль /2009 оны/ -ийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.4 -т заасан бүртгэл үнэн зөв байх зарчимд нийцээгүй, 3.1.5-д “нотлох баримтад үндэслэж, хуульд заасан журмын дагуу хөтлөх” гэж заасан зарчмыг зөрчсөн гэж дүгнэлээ.
8.5. Хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үндсэн дээр өмчлөх эрх шилжиж, уг эрхийг бүртгэсэн бүртгэл нь хуульд заасан зарчимд нийцээгүй ба Эд хөрөнгө өмчлөх эрх түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хууль /2003 оны/-ийн 7 дугаар зүйлийн 7.6-д “Эрхийн улсын бүртгэлийг давхардуулж, эсхүл хуурамч баримт бичигт үндэслэн хийсэн, түүнчлэн гэрчилгээг хуурамчаар үйлдсэн бол ерөнхий бүртгэгчийн шийдвэрээр тухайн бүртгэлийн хөдөлгөөнийг түдгэлзүүлж, эрх бүхий байгууллагад шилжүүлж шалгуулна”-д заасан хуурамч баримт бичигт үндэслэн хийсэн эрх зүйн зөрчилтэй захиргааны байгууллагын шийдвэр байх тул Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.6 /Хууль бус захиргааны акт гэж эрх зүйн зөрчилтэй захиргааны актыг ойлгоно/-д заасан хууль бус захиргааны акт гэж үзэж хүчингүй болгох үндэслэлтэй байна.
9. Хариуцагчийн өмчлөх эрхийн бүртгэл хийхээс татгалзсан шийдвэр нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.2 /Захирамжилсан үйл ажиллагаа гэж хориглосон, зөвшөөрсөн, журамласан, тогтоосон, эсхүл татгалзсан үйлдэл, эс үйлдэхүйг ойлгоно/-т заасан захирамжилсан үйл ажиллагаа буюу захиргааны акт байна.
9.1. Нэхэмжлэгчээс шүүхийн шийдвэр /иргэд хоорондын худалдах, худалдан авах гэрээ нь хуурамчаар хийгдэж, тухайн гэрээнүүдийг баталгаажуулсан нотариатын үйлдэл нь хууль бус болохыг тогтоосон/-ийн дагуу маргаан бүхий бүртгэлүүдийг хүчингүй болгож, өөрийн нэр дээр өмчлөх эрхийн бүртгэл хийлгэхээр хариуцагч Улсын бүртгэлийн байгууллагад хандсан боловч хариуцагчаас захиргааны акт гаргахаас татгалзсан хариу өгчээ.
9.2. Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1-д “Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэл дараах төрөлтэй байна:” гээд 8.1.1-д “эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн” гэж, мөн хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.9-д “Энэ хуулийн ...8 дугаар зүйлд заасан улсын бүртгэлийн үйл ажиллагаатай холбогдсон нарийвчилсан харилцааг ...Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулиар зохицуулна” гэж тус тус заажээ. Дээрх хуулийн заалтаар иргэний эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлтэй холбоотой харилцааг Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулиар зохицуулахаар байна.
9.3. Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.5-д “Эрхийн улсын бүртгэлийг давхардуулж, эсхүл хуурамч баримт бичигт үндэслэн хийсэн талаар гомдол гарсан бол улсын байцаагчийн шийдвэрээр тухайн бүртгэлийн хөдөлгөөнийг түдгэлзүүлж, шаардлагатай гэж үзвэл эрх бүхий байгууллагад шилжүүлж, шалгуулна” гэжээ.
9.4. Нэхэмжлэгчээс маргаан бүхий улсын бүртгэлийг хуурамч баримтад үндэслэн хийсэн талаар хариуцагчид гомдол гарган, бүртгэлийг зөвтгүүлэхээр хандсан боловч хариуцагчаас хуульд заасан арга хэмжээ авалгүй, шууд татгалзсан нь дээрх хуульд заасан үүргээ биелүүлэхгүй нэхэмжлэгчийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээхээс татгалзаж байгаа нь хуульд нийцээгүй тул нэхэмжлэгчийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээж, хариуцагчид захиргааны акт /бүртгэл хийх/ гаргахыг даалгаж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж дүгнэлээ.
9.5. Харин Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.3-т “Шүүх, арбитрын шийдвэрийн үндсэн дээр өмчлөгч, эзэмшигч, ашиглагч өөрчлөгдөж байгаа бол өмчлөх эрх болон түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрх олж авч байгаа этгээд мэдүүлэг гаргах ба мэдүүлэгт шүүх, арбитрын шийдвэрийг хавсаргана” гэсний дагуу нэхэмжлэгчээс өмчлөх эрхээ бүртгүүлэхийг хүссэн мэдүүлгийг холбогдох материал, нотлох баримтын хамт бүрдүүлэн улсын бүртгэлийн байгууллагад хүргүүлэх үүрэг нэхэмжлэгчид үүсэхийг дурдах нь зүйтэй.
10. Гуравдагч этгээд *******ийн өмчлөх эрх Булган аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 132/ШШ2019/00819 дугаарын шийдвэр /хх-ийн 56-59 дүгээр тал/-ээр “Эрдэнэт Булганы цахилгаан түгээх сүлжээ” ТӨХКомпанид шилжүүлсэн байх боловч шүүхийн шийдвэр гарснаас хойш “Эрдэнэт Булганы цахилгаан түгээх сүлжээ” ТӨХКомпани нь өмчлөх эрхийг шилжүүлэн авах талаар хариуцагч байгууллагад хандаагүй, маргаан бүхий Хангал сум 4 дүгээр баг, Хялганат Найрамдал гудамж, 105 дугаар байр, 2 дугаар орц, 08 тоот хаягт байршилтай 47 мкв талбайтай, гурван өрөө орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгө нь гуравдагч этгээд *******ийн өмчлөлд бүртгэлтэй байгаа нь хариуцагчид хадгалагдаж буй “эрхийн улсын бүртгэлийн хувийн хэрэг”-т авагдсан материалаар нотлогдож байна.
11. Хариуцагчаас Булган аймгийн Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр байгаа тул бүртгэлийг өөрчлөх боломжгүй гэж тайлбарлах хэдий ч иргэн ******* нь уг өмчлөх эрхийг олж авахдаа улсын бүртгэлийн байгууллагад нотлох баримтаар хүргүүлсэн гэрээ нь хуурамч болох нь тогтоогдож, шүүхийн 00308 дугаартай шийдвэр /хх-ийн 5-8 дугаар тал/ гарсан бөгөөд уг шийдвэрт үндэслэн бүртгэл хүчингүй болох эрх зүйн үр дагавар үүссэн байна. Дээрх шүүхийн 00819 дугаартай шийдвэр хүчин төгөлдөр байгаа хэдий ч уг шийдвэр гарах үед хүчин төгөлдөрт тооцогдож байсан улсын бүртгэл нь хуурамч баримтад үндэслэн хийгдсэн нь тогтоогдож байх тул эрх бүхий байгууллагаас анхны өмчлөх эрх олгосон бүртгэлийг хэвээр үлдээх боломжгүй юм.
Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.1, 106.3.4 дэх хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:
3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасны дагуу нэхэмжлэгч, түүний өмгөөлөгч, хариуцагч, гуравдагч этгээд шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.
.
ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Б.МӨНХЖАРГАЛ