МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Говь-Алтай аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Мөнхбат даргалж, тус шүүхийн дааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх даанаар

Нэхэмжлэгч Л.Г нэхэмжлэлтэй хариуцагч ********** болон хамтран хариуцагч ***************-д тус тус холбогдох иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх даанд нэхэмжлэгч *******/цахимаар/, түүний өмгөөлөгч *******, хариуцагчийн төлөөлөгч *******, түүний өмгөөлөгч Ж.Дорждэрэм, хамтран хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ******* нар оролцож, шүүх дааны нарийн бичгийн дарга Т.Уугандарь тэмдэглэл хөтлөв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэлийн тодруулсан шаардлага:

1.1. Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* /цаашид гэх/-ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар Лодойн Гандүгэрийг лаас халах тухай тушаалыг хууль бус болохыг тогтоон *******ингүй болгуулах тухай

1.2. Говь-Алтай аймгийн -аас 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс эхлэн 2024 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийг дуустал хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний олговрыг гаргуулах тухай

2. Нэхэмжлэлийн үндэслэл:

2.1. Миний бие нягтлан бодогч мэргэжилтэй, 2006 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдрөөс эхлэн энэ байгууллагын нягтлан бодогчоор одоог хүртэл 16 жил тасралтгүй илл байгууллагын санхүүгийн үйл иллагааг хэвийн явуулж ирсэн.

Энэ байгууллага нь 2005 оноос хойш олон жил дамжсан өр авлага нь одоог хүртэл үргэлжилсээр байдаг орлогоороо зарлагаараа нөхдөг, .

Тус байгууллагын 2022 оны 08 дугаар сард шинээр томилогдсон дарга ******* нь илчидтай зүй бусаар харьц, хамтран иллах боломжгүй өргөдлөө өг гэж лын байрны дарамт үзүүлдэг.

Намайг аудит, шүүх хяналтын байгууллагад өгнө, шалгуулна гэж элдвээр хэлж дарамталж, ил хийлгэхгүй байхаар нь би жил бүр аудит, татвар, хяналтаар орж байсан-аа тухай бүр тайлбарл байсан.

Дарга солигдох гээд ээлжийн амралтаа эдэлж чадаагүй гэдгээ хэлэхэд дуугүй сууж байгаад 2022 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдөр ээлжийн амралт олгох тушаал гаргасан.

Ингэхдээ намайг 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс амраасан нь хууль зүйн үндэслэлгүй. Учир нь миний бие 2022 оны 09 дүгээр сард бүтэн илл, цалин хөлс бүрэн олгогдож, нийгмийн даатгал бүрэн төлөгдсөн байгаа.

Намайг илд ороход тус байгууллага нь 45,800,000 төгрөгийн өртэй, 3,500,000 төгрөгийн авлагатай, байнгын алдагдалтай илладаг байсан. Энэхүү өр, авлага нь жил бүрийн үнийн өсөлтөөр тухайн жилийн орлого нь зарлагаа нөхөж чаддаггүй.

Би 2022 оны 08 дугаар сарын 30-ны өдөр ахын хүүхдийн сэвлэг үргээхэд оролцохоор аймгийн төв явж, 3 хонож байхад яагаад ил таслаад байгаа юм бэ гэж утсаар ярьсан амралттай байна гэхэд утсаа тасалсан.

Миний бие 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 09 дүгээр сарын 28-ны өдрийн ход лын 33 хоног амарна. Амралтын хугацаанд гаргах ёстой тайлан, мэдээ, ирсэн нүүрс бүртгэж авах, байгууллагын бүх гүйлгээг хийж байсан.

Эрчим *******ний зохицуулах зөвлөлийн таслаагүй, өөрөө оролцох байсан боловч оролцоогүй. Аймгийн ******* *******ний зохицуулах зөвлөлийн хурлыг би хойшлуулах боломжгүй, ийм эрх ******* нягтлан бодогчид байхгүй.

Миний бие лын байранд архи, согтууруулах ундаа хэрэглээгүй. Хэрэв архи уусан бол хамт архи уусан гэх д арга хэмжээ авагдсан байх ёстой.

Аудитын албан шаардлагын хариуг хугацаанд нь гарг, тухай бүрт нь албан бичгээр явуулж байсан. Тавигдсан актыг тухайн онд нь бага, багаар барагдуулж, төлбөрийг илчдын цалингаас бүрэн суутг байсан. 2022 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдрийн байдлаар 2015 оноос хойш тавигдсан бүх актыг барагдуулж, Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын газрын дансанд 22,722,400 төгрөгийг бүрэн төлсөн.

Санхүүгийн тайлангийн тухайд алдагдлыг жил бүр бага, багаар барагдуулж байсан. Жишээ нь 2020 оны тайлангаар 19,032,342.66 төгрөгийн алдагдалтай байсан бол 2021 оны тайлангаар 6,208,266.35 төгрөг болгож, алдагдлыг бууруулсан. Ер нь олон жил дамнасан өр, авлага амархан барагдах боломжгүй.

Нүүрсний үнс ачих лын гэрээг ******* хогийн машины жолооч тэй хийсэн учир гэрээний хүний дансанд 04 дүгээр сард, үнс зөөсөн н.ийн мөнгийг гэрээний хүний дансанд 20,500 төгрөг хийж, н.ид өгсөн.

Жавхлант Сутай-Уул ХХК-иас шатахуун авдаг жолооч нар нүүрс ачиж, ирэхэд тус байгууллага мөнгөгүй учир шатахуун зээлээр авч өгөөд явуулдаг. Орлого орж ирэхээр нь шатахууны тооцоо хийдэг байсан.

аас 26,000,000 төгрөгийг, Мэнгэ хишиг ХХК-иас 14,000,000 төгрөгийг ******* *******ний дансанд хийлгэж авсан. Үүнийг аудит шалгаад зарлага, орлогыг хянасан.

Нягтлан бодогчоор иллах хугацаанд жил бүр төрийн аудит, дотоод аудит, татварын шалгалтаар ороход ноцтой зөрчил илрээгүй, шүүх хяналтын байгууллагаар нотлогдоогүй байхад хүний нэр төрийг унагаах зүйл ярьж байгаад гомдолтой.

Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 16 дугаар тушаалаар надад сахилгын шийтгэл ногдуулсан байхад дахин энэ асуудлаар сануулга өгөлгүйгээр, сонсох иллагаа хийлгүйгээр 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ны өдрийн Б/6 дугаар тушаалаар лаас халсан нь ..сахилгын шийтгэл нь нэг зөрчилд хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэлийг давхар ногдуулахгүй гэсэн Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 123.3 дах хэсэг 123.7 дахь хэсгийг зөрчиж байна.

2.2. Миний бие нягтлан бодогчийн лаас үндэслэлгүйгээр чөлөөлөгдөөд нэхэмжлэл гарг, шүүхэд хэрэг хянагд байхад Говь-Алтай аймгийн -ын 2023 оны 05 дугаар сарын 29-ны өдрийн 20 дугаар тогтоолоор Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгасан.

Татан буугд байгаа Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын өр, авлагын хаалтын тайлан одоо хүртэл гараагүй, улсын бүртгэлээс хасагдаагүй байгаа тул ******* миний надад учирсан хохирол болох 2022 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрөөс эхлэн шүүх даан болох өдрийг хүртэлх цалин хөлсийг тухайн газрыг татан буулгах буруу шийдвэр гаргасан Говь-Алтай аймгийн -аас гаргуулж, өгнө үү.

Төрийн өмчийг жилийн эцсийн тайлан гараагүй байхад хувьчилж болохгүй байх. Өмч хувьчлал явагдахын өмнө хийгдэх ёстой тайланг хийгээгүй байхад Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгасан Говь-Алтай аймгийн -ыг шийдвэр буруу гэж үзэж байна.

3. Нэхэмжлэгч тал цуглуулж, иргэний хэрэгт гаргасан нотлох баримт:

- Хөдөлмөрийн гэрээ/огноо: 2018.01.09 №10/

- Дотоод журам/огноо: 2022.09.20/

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар Лодойн Гандүгэрийг лаас халах тухай тушаал

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 16 дугаар Сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаал

- Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тодорхойлолт/огноо: 2022.10.24, 2023.12.21/

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2022 оны 08, 09 саруудын цалин хөлсний цэс

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдрийн А/18 дугаар Ээлжийн амралт олгох тухай тушаал/дугаар засвартай/

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны амралтын хуваарь хуулбар хувь

- Говь-Алтай аймгийн Прокурорын -ын 2023 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 50 дугаар Хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах тухай прокурорын тогтоол

4. Нэхэмжлэгч талын хүсэлтээр шүүх бүрдүүлсэн нотлох баримт:

- Говь-Алтай аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 5787 дугаар албан бичиг, Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн дэлгэрэнгүй лавлагаа/Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* /

5. Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын газрын татгалзлын агуулга, үндэслэл:

*******ийн хувьд намайг лаа авахаас өмнө 2022 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр даргын 16 дугаар тушаалаар санхүүгийн баримтад хийсэн шалгалтаар актын биелэлтийг хугацаанд хангуулаагүй зөрчил гарг, цалин бууруулах сахилгын шийтгэл хүлээсэн байдаг.

Тэрээр 2022 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдөр лын байран дээр лын цагаар архи уусан, санхүүгийн тайланд сөрөг дүгнэлт авч, гаргасан зөрчлөө арилгаагүй, санхүүгийн хариуцлага алд, өөрийн эрх мэдлээ урвуулан ашигл, өөртөө давуу бий болгож, байгууллагад санхүүгийн хохирол учруулж, сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан.

Тухайлбал 2022 оны 09 дүгээр сарын 23-ы өдөр лын байранд лын цагаар байгууллагын галч тай архи уусан. 2022 оны 08 дугаар сард Эрчим *******ний зохицуулах зөвлөл-ийн болох өдөр ахынхаа хүүхдийн найртай гээд тасалж, улмаар тэр өдрөөс 9 хоног ил тасалж, ирээд би амралтаа авъя гэж гуйсаар тасалсан өдрөө амралт болгосон.

Гэтэл албан тушаалаа урвуулан ашигл, 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 9 дүгээр сарны 18-ны өдрийг хүртэл амралт эдэлж, амралтын мөнгө 814,660 төгрөгийг шатахуун түгээгчийн дансанд хийж, байгууллага дээр шатахууны үнэ хэлбэрээр гарг, өөртөө авсан.

Өөр хүний дансруу шатахууны үнэ гэж амралтын гарган авч байгаа нь байгууллага тухайн илтанд ээлжийн амралтын мөнгийг олгоогүй мэт үйлдэл гаргасан. 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийг хүртэл ээлжийн амралттай гэж илдаа ирээгүй атлаа 09 дүгээр сар бүтэн илласнаар цалин хөлс өөр дээрээ бодож гаргасан.

Мөн н.Лхавга-Дашид нүүрсний үнэ, тээврийн хөлс 285,000 төгрөгийн баримтыг дур мэдэн 205,000 төгрөг болгон өөрчилж, н.Лувсанцэрэнгийн дансруу хийж, эргүүлэн өөрийн дансруугаа шилжүүлэн авсан. Энэ үйлдлийг нь тодруулахад 2 удаа мөрийтэй тоглоод буца хийсэн гэсэн тайлбар өгсөн.

аас 26,000,000 төгрөгийг байгууллагын нэр дээр 5 хувийн хүүтэй гэрээ байгуулж, зээлж авсан. ын дансруу 6,800,000 төгрөгийн гүйлгээ хийж, 3,000,000 төгрөгийг өөрийн дансруу буцаан хийлгэсэн.

гээс 14,000,000 төгрөгийг 5 хувийн хүүтэй зээлсэн гэх боловч 4,000,000 төгрөг нь байгууллагын дансруу ороогүй. гаас 18,000,000 төгрөгийн шатахууныг анхан шатны баримт бүрдүүлэлгүй авч, өр үүсгэсэн.

Ажил олгогчийн зүгээс 2022 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр сонсох иллагааны мэдэгдэлийг байгууллагын архив бичиг хэргийн илтан Б.Батчимэгээр хүргүүлэхэд ******* нь хэл амаар доромжилж, сонсох иллагааны мэдэгдэх хуудсанд гарын үсэг зураагүй.

******* нь 2022 оны 09 дүгээр сарын 07,21,23 болон мөн оны 10 дугаар сарын 03-04-ны өдрүүдэд тус тус лын цагаар лын байранд архидан согтуурсан, 2018-2022 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан, 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд ээлжийн амралтын мөнгө болон цалин хөлс давхардуулан авсан зэрэг сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан тул лаас нь халсан.

Говь-Алтай аймгийн -ын 2023 оны 05 дугаар сарын 29-ны өдрийн 20 дугаар тогтоолоор Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* нь татан буугд, Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын 2023 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрийн Б/19 дүгээр дүгээр захирамжаар ******* намайг тус газрын даргын лаас чөлөөлсөн тул миний бие өөрийгөө хариуцагчийн төлөөлөгч биш гэж үзэж байна.

6. Хариуцагч тал цуглуулж, иргэний хэрэгт гаргасан нотлох баримт:

- Төрийн банк ХК-ийн харилцах дансны хуулга/Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* / эх хувь

- Хаан банк ХК-ийн депозит дансны дэлгэрэнгүй хуулга/Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* /

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2022 оны 11 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 32 дугаар албан бичиг

- Говь-Алтай аймгийн Нийгмийн даатгалын хэлтэс-ийн 2023 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн 38 дугаар албан бичиг

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2022 оны 10 дугаар сарын нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тайлан

- Говь-Алтай аймгийн Татварын хэлтэс-ийн 2022 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдрийн татварын өрийг төлүүлэх нэхэмжлэх, татварын өрийн тооцоо

- Худалдах, худалдан авах гэрээ/огноо: 2023.03.31 №18/

- Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын 2023 оны 04 дүгээр сарын 14-ний өдрийн А/202 дугаар Хөрөнгө хүлээлцүүлэх тухай захирамж

- Говь-Алтай аймгийн -ын 2022 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдрийн 59 дүгээр Худалдах хөрөнгийн 2023 оны жагсаалт баталж, худалдах доод үнийг тогтоох тухай тогтоол

- Говь-Алтай аймгийн -ын 2023 оны 05 дугаар сарын 29-ны өдрийн 20 дугаар Орон ой үйлдвэрийг татан буулгах тухай тогтоол

- Говь-Алтай аймгийн Прокурорын -ын 2023 оны 08 дугаар сарын 03-ны өдрийн 71 дүгээр хариу мэдэгдэх хуудас

- Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын 2023 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрийн Б/19 дүгээр *******ийг лаас чөлөөлөх тухай захирамж

- Хөдөлмөрийн гэрээ/огноо: 2021.09.15/

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрийн А/18 дугаар Ээлжийн амралт олгох тухай тушаал

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрийн А/17 дугаар Өмч хамгаалах байнгын зөвлөл байгуулах тухай тушаал

- Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн А/20 дугаар Сануулах арга хэмжээ авах тухай тушаал

7. Хариуцагч талын хүсэлтээр шүүх бүрдүүлсэн нотлох баримт:

- Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөгчийн 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх тухай тухай тогтоол

8. Хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн -ын татгалзлын агуулга, үндэслэл:

Аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлыг хамтран хариуцагчаар татсан нь хууль зүйн үндэслэлгүй. *******ийг хууль бусаар лаас чөлөөлсөн нь үндэслэлгүйг тогтоосон шүүхийн шийдвэр гараагүй ба гэм хор учруулсан этгээдэд хариуцлага хүлээлгэхийн тулд түүний санаатай, болгоомжгүй хууль бус үйлдэл, эс үйлдэл байгаа эсэх, уг үйлдэл /эс үйлдэл/-ийн улмаас нэхэмжлэгчид гэм хор учирсан эсэхийг тогтоох нь хуульд нийцнэ.

*******ийг лаас чөлөөлсөн шийдвэрийг аймгийн хурлаас гаргаагүй, тухайн илтны тухнайд ил олгогч биш учир нэхэмжлэлийг үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Иймд хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэж өгнө үү.

9. Хамтран хариуцагч тал цуглуулж, иргэний хэрэгт гаргасан нотлох баримт:

- Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 3/1631 дүгээр албан бичиг

- Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын газрын Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2021 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын тайлан

- Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын газрын Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2022 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын тайлан

- Говь-Алтай аймгийн Санхүүгийн хяналт, дотоод аудитын алба-ны 2023 оны 11 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 13 дугаар санхүүгийн хяналт шалгалт хийсэн тухай танилцуулга

10. Хамтран хариуцагч талын хүсэлтээр шүүх бүрдүүлсэн нотлох баримт:

- Говь-Алтай аймгийн Шүүхийн шинжилгээний хэлтэс-ийн 2024 оны 01 дүгээр сарны 30-ны өдрийн 03 дугаар шинжээчийн дүгнэлт

- Говь-Алтай аймгийн Шүүхийн шинжилгээний хэлтэс-ийн 2024 оны 01 дүгээр сарны 30-ны өдрийн 04 дүгээр шинжээчийн дүгнэлт

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1. Шүүх даанаар нэхэмжлэл, татгалзал, хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг шинжлэн судалж, хууль зүйн болон бодит үндэслэлд дүгнэлт хийж, нэхэмжлэгч *******ийн хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын нэхэмжлэлийн шаардлагыг ханг, нэхэмжлэгч *******ийн хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн -д холбогдох нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэх эрх зүйн үндэслэлтэй гэж шүүх дүгнэв.

2. Нэхэмжлэгч ******* нь хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг үндэслэлгүйгээр цуцалсан гэх үндэслэлээр хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -т холбогдуулан тус хуулийн этгээдийг эрх баригчийн 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар Лодойн Гандүгэрийг лаас халах тухай тушаалыг хууль бус болохыг тогтоон *******ингүй болгуулахаар шаарджээ.

Уг агуулгаар нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч ******* нь шүүх даанд цахимаар/зайнаас/ оролцсон үйлчлүүлэгчийнхээ хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -т холбогдох нэхэмжлэлийн шаардлагыг тодруулсныг нэхэмжлэгч ******* нь өөрийн хүсэл зоригт нийцэж байгаа тул дэмжиж буйгаа шүүх даанд илэрхийлсэн болно.

Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -т нь Сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан гэх үндэслэлээр нэхэмжлэгч *******ийн нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч маргээ.

3. Нэхэмжлэгч *******ээс 2018 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн огноотой, 10 дугаартай хөдөлмөрийн гэрээ/1 хавтаст хэргийн 4-6 хуудас/, хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -аас 2021 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн огноотой, дугааргүй хөдөлмөрийн гэрээ/2 хавтаст хэргийн 73-75 хуудас/-г тус тус нотлох баримтаар иргэний хэрэгт гарган өгчээ.

Уг хөдөлмөрийн гэрээ тус бүрт Хөдөлмөрийн тухай хууль/1999 он/-ийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1 дэх хэсэгт заасан лын байр/албан тушаал/-ны нэр, гүйцэтгэх ил, үүрэг, үндсэн цалин буюу албан тушаалын цалингийн хэмжээ, хөдөлмөрийн нөхцөл зэрэг гол нөхцөлийг тусган, мөн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.7 дахь хэсэгт зааснаар талууд гарын үсэг зурснаар уг хөдөлмөрийн гэрээ нь *******ин төгөлдөр болжээ.

Зохигчоос нотлох баримтаар гарган өгсөн хөдөлмөрийн гэрээг агуулгын хувьд харьцуулахад зарим хэсэг, заалт, огноо зөрүүтэй боловч хөдөлмөрийн гэрээний гол нөхцөлийн тухайд харилцан зөрүүгүй байна.

Үүнээс үзэхэд зохигчийн ход хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн дээр хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаа үүссэн байх бөгөөд уг үйл баримтын талаар хэргийн оролцогч харилцан маргасангүй.

Монгол Улсын Их Хурлаас 2021 оны 07 дугаар сарын 02 өдөр баталсан Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга нь 2022 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн даг мөрдөгдсөн.

Уг хуулийн шинэчилсэн найруулга *******ин төгөлдөр мөрдөгдөхөөс өмнө нэхэмжлэгч ******* болон хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* ход хөдөлмөрийн харилцаа үүссэн байна.

Хөдөлмөрийн тухай хууль/шинэчилсэн найруулга/-ийг даг мөрдөх журмын тухай хуулийн 2 дугаар зүйлд Хөдөлмөрийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/ батлагдахаас өмнө байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг талуудын харилцан тохиролцсон хугацаагаар даг мөрдөнө. Хөдөлмөрийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-д нийцүүлэн хөдөлмөрийн гэрээнд ил олгогч, илтан харилцан тохиролцож өөрчлөлт оруулах бол тухайн илтны эрх зүйн байдал, хөдөлмөр эрхлэлтийн нөхцөлийг дордуулахгүй байна гэжээ.

Хуулийн дээр зүйлийн хүрээнд зохигч нь Хөдөлмөрийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/ батлагдахаас өмнө байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг харилцан тохиролцож, өөрчлөлт оруулсан гэх үйл баримт хэрэгт авагд, шүүх даанаар шинжлэн судалсан нотлох баримтаар тогтоогдсонгүй.

Гэвч уг байдал нь урьд *******ин төгөлдөр үйлчилж байсан Хөдөлмөрийн тухай хууль/1999 он/-ийн хүрээнд зохигчийн ходын хөдөлмөрийн гэрээний харилцаа үүссэн үйл баримт нь одоогийн *******ин төгөлдөр үйлчилж буй Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн хүрээнд хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцаа гэж үзнэ.

Учир нь Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1 дэх хэсэгт Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог доор дурдсан утгаар ойлгоно гээд уг хэсгийн 4.1.9 дэх заалтад хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааны үндсэн дээр ил олгогч, илтан харилцан тохиролцсоны дагуу хийсэн тохиролцоог "хөдөлмөрийн гэрээ" гэж тодорхойлжээ.

4. Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ны өдрийн Б/6 дугаар тушаалаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1.1, 78 дугаар зүйлийн 78.1.9, 80 дугаар зүйлийн 80.1.4, 80.1.5, 83 дугаар зүйлийн 82.3, Хөдөлмөрийн гэрээний 2.3, Дотоод журмын 1.2, 4.6, 5.2, 8.1.2-т заасныг тус тус үндэслэн нэхэмжлэгч *******ийг 2022 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрөөс нягтлан бодогчийн лаас халжээ.

Уг тушаал нь хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг ил олгогчийн санаачилгаар цуцалж, илтныг эрхэлж буй лаас нь чөлөөлж, хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг дуусгавар болгосон агуулгатай байна.

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 158 дугаар зүйлийн 158.2 дахь хэсэгт Дараах тохиолдолд илтан энэ хуулийн 154.2-т заасан хөдөлмөрийн эрхийн маргаан шийдвэрлэх байгууллагад хөдөлмөрийн маргаан шийдвэрлүүлэх боломжгүй гэж үзвэл шүүхэд ханд хөдөлмөрийн эрхийн маргааныг шийдвэрлүүлнэ гээд,

уг хэсгийн 158.2.2 дахь заалтад хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалсан буюу дуусгавар болгосон, эсхүл өөр илд шилжүүлсэн, сэлгэн иллуулсан тухай ил олгогчийн шийдвэрийг үндэслэлгүй талаар илтан гомдол гаргасан гэжээ.

Иймд хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалсан ил олгогч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын шийдвэр үндэслэлгүй гэж үзсэн илтан *******ийн гомдол нь иргэний хэргийн шүүх харьяалан шийдвэрлэх хөдөлмөрийн эрхийн маргаанд хамаарч байна.

5. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 154 дүгээр зүйлийн 154.2 дахь хэсэгт Хөдөлмөрийн эрхийн маргааныг маргалдагч тал эрхээ зөрчигдсөнийг мэдсэн буюу мэдэх ёстой байсан өдрөөс хойш дараах хугацаанд хөдөлмөрийн эрхийн маргааныг урьдчилан шийдвэрлүүлэхээр хөдөлмөрийн эрхийн маргаан таслах комисст, хөдөлмөрийн эрхийн маргаан таслах комиссгүй нэгж, байгууллага болон иргэд ход үүссэн маргааныг сум, дүүргийн хөдөлмөрийн эрхийн маргаан зохицуулах гурван талт хороонд тус тус хандах эрхтэй гээд,

уг хэсгийн 154.2.1 дэх заалтад хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалсан буюу дуусгавар болгосон, эсхүл өөр илд шилжүүлсэн, сэлгэн иллуулсан тухай ил олгогчийн шийдвэрийг үндэслэлгүй гэж үзвэл түүнийг хүлээн авсан өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор гэжээ.

Ажилтан ******* нь ил олгогч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ны өдрийн Б/6 дугаар тушаалыг эс зөвшөөрч илд эгүүлэн тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийг 2022 оны 10 дүгээр сарын 27-ны өдөр тус шүүхэд гаргасан нь хуулийн дээрх заалтад тусгасан гомдол гаргах хугацааг хэтрүүлээгүй байна./1 хавтас хэргийн 2 хуудас/

Иймд шүүхээс хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалж, илтныг лаас халсан ил олгогчийн шийдвэр нь хуульд нийцсэн эсэх талаар эрх зүйн дүгнэлт хийж, уг хөдөлмөрийн эрхийн маргааныг агуулгаар нь хянан шийдвэрлэх эрх зүйн үндэслэлтэй.

6. Ажил олгогч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ны өдрийн Б/6 дугаар тушаалдаа илтан *******ийг нягтлан бодогчийн лаас чөлөөлж, хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалсан үндэслэлээ илдаа хариуцлагагүй ханд, санхүүгийн тайлангийн аудитаар удаа дараа сөрөг дүгнэлт авч, санхүүгийн хариуцлага алдсан гэж тодорхойлжээ./1 хавтаст хэргийн 13 хуудас/

Уг тушаалын агуулгыг үйл баримтын хувьд хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын төлөөлөгч *******ээс шүүх даанд тодруулахад нэхэмжлэгч *******ийг 2022 оны 09 дүгээр сарын 07,21,23 болон мөн оны 10 дугаар сарын 03-04-ны өдрүүдэд тус тус лын цагаар лын байранд архидан согтуурсан, 2018-2022 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан, 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд ээлжийн амралтын цалин болон цалин хөлсийг давхардуулан авсан зэрэг сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан гэж татгалзлын үндэслэлээ тодруулж, тайлбарласан.

Нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагчийн төлөөлөгч *******ийн тайлбарыг үгүйсгэж, Ажлын байранд лын цагаар архидан согтуурсан удаагүй, санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан зөрчилд сахилгын шийтгэлийг давхардуулан ногдуулсан, 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд илласан хоногтоо ногдох цалин хөлсийг авсан, ээлжийн амралтын цалинтай давхардаагүй гэсэн агуулгаар тайлбарл, мэтгэлцсэн.

Үүнээс үзэхэд илтан хөдөлмөрийн сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан эсэх, сахилгын нэг зөрчилд сахилгын шийтгэлийг давхардуулан ногдуулсан эсэх нь зохигчийн маргааны үйл баримт болжээ.

Энэ тохиолдолд илтан хөдөлмөрийн сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан, сахилгын нэг зөрчилд хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэлийг давхардуулан ногдуулаагүй-г нотлох нь ил олгогчийн үүрэг юм.

Учир нь ил олгогч нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.1 дэх хэсэгт заасны дагуу өөрийн санаачилгаар бие даан илтны оролцоогүйгээр хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалж, лаас халах шийдвэр гаргах эрх хэмжээтэй.

7. Нэхэмжлэгч ******* нь 2022 оны 09 дүгээр сарын 07,21,23 болон мөн оны 10 дугаар сарын 03-04-ны өдрүүдэд тус тус лын цагаар лын байранд архидан согтуурсан гэх үйл баримт хэрэгт авагд, шүүх даанаар шинжлэн судалсан нотлох баримтын хэмжээнд тогтоогдсонгүй.

Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн А/20 дугаар тушаалын 1 дэх заалтаад Слесарь , галч , , нарыг лын цагаар лын байран дээр архи согтууруулах ундаа хэрэглэсэн зөрчил гаргасан тул хатуу сануулсугай гэжээ./2 хавтаст хэргийн 110 хуудас/

Уг бичмэл нотлох баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт заасны дагуу тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлэхэд ажлын цагаар лын байранд архи, согтууруулах ундаа хэрэглэсэн , , , нарын нэр бүхий 4 илтанд сахилгын шийтгэл ногдуулсан үйл баримт тогтоогдохоос бус нэхэмжлэгч ******* нь ажлын цагаар лын байранд архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үйл баримт тогтоогдохгүй байна.

Үүнээс үзэхэд нэхэмжлэгч ******* нь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын илтан Д.Болд, , , нарыг уруу тат, архидуулсан гэх агуулга бүхий хариуцагчийн төлөөлөгч *******ийн тайлбар хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар батлагдсангүй.

Зохигчоос иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгсөн Хөдөлмөрийн гэрээ-ний 3.2 дахь хэсэгт Сахилгын ноцтой зөрчилд тооцон хөдөлмөрийн гэрээг шууд цуцлах тохиолдол-д лын байранд архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн гэжээ.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг шууд цуцлахаар хөдөлмөрийн гэрээнд тусгайлан заасан ноцтой зөрчил буюу илтан лын байранд архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн гэх тайлбараа ил олгогч нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2 дахь заалтын дагуу хэсэгт заасны дагуу шүүхэд баримтаар нотолсонгүй.

8. Төрийн аудитын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1 дэх хэсэгт Төрийн аудитын байгууллага Төсвийн тухай хуульд заасны дагуу улсын нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн байгууллага, төсөв захирагчийн жилийн төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайлан, санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төрийн болон , тэдгээрийн оролцоотой хуулийн этгээдийн жилийн санхүүгийн тайланд аудит хийнэ гэжээ.

Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -ын 2021 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 176 дугаар албан бичгээр Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2020 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт өгчээ./2 хавтаст хэргийн 54 хуудас/

Ийнхүү сөрөг дүгнэлт өгсөн үндэслэлээ Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2020 оны санхүүгийн тайлангийн аудитаар Өмнөх аудитын шийдвэрийг бүрэн хэрэгжүүлээгүй, өмнөх аудитын зөрчлийг давтсан, нүүрс тээвэр, шатахуун, сэлбэг, бараа материалын тайлан гаргаагүй, шууд зардалд тайлагнасан. Байгууллагын санхүүгийн үйл иллагааг журам, зааврын дагуу хөтлөөгүй, санхүүгийн тайланг батлагдсан маягтаар гаргаагүй, харилцагч байгууллагуудтай өр, авлагын тооцоо нийлсэн боловч нотлох боломжгүй, материаллаг байдал ихтэй учраас санхүүгийн тайлан бүхэлдээ буруу болох үндэслэлтэй буюу хангалттай зохистой нотолгоо олж авах боломжгүй гэж Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -ын 2021 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 05/164 дүгээр албан шаардлагад тодорхойлжээ./2 хавтаст хэргийн 70 хуудас/

Уг албан шаардлагаар санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан тул нягтлан бодогч *******т хуульд заасны дагуу сахилгын шийтгэл ногдуулж, биелэлтийг 2021 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн дотор ирүүлэхийг Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын дарга д даалгээ.

9. Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -ын 2022 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 169 дүгээр албан бичгээр Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2021 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт өгчээ./2 хавтаст хэргийн 34 хуудас/

Сөрөг дүгнэлт өгсөн үндэслэлээ Тайлан онд 75,746,5 мянган төгрөгийн нүүрс болон тээврийн хөлс төлсөн гэх боловч зарцуулсан баримтгүй, бөөн дүнгээр зарлагдсан, орлого тодорхой бус, анхан шатны баримт хангалтгүй, нүүрсний тайлан гаргаагүй, өглөг авлагыг тооцох боломжгүй, жолоочийн тооцооны хуудасгүй, 21,644,6 мянган төгрөгийг зарцуулсан анхан шатны баримтгүй, шатахууны тайланг гаргаагүй, нягтлан бодох бүртгэлд шууд зарлагад бичсэн зөрчил давтан гаргасан, Шилэн дансанд байршуулах 478,397,7 мянган төгрөгийн 53 мэдээллээс 371,216,1 мянган төгрөгийн 27 мэдээллийг байршуулаагүй, өмнөх онуудын санхүүгийн болон гүйцэтгэлийн аудитын шийдвэрийн үлдэгдэл 194,796,4 мянган төгрөгийн албан шаардлага, 23,300 мянган төгрөгийн төлбөрийн актыг барагдуулаагүй гэж Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -ын 2022 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02/165 дугаар албан шаардлагад тодорхойлжээ./2 хавтаст хэргийн 50 хуудас/

Уг албан шаардлагаар санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан тул нягтлан бодогч *******т хуульд заасны дагуу сахилгын шийтгэл ногдуулж, биелэлтийг 2022 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн дотор ирүүлэхийг Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын дарга д даалгээ.

10. Дээрх бичмэл нотлох баримтаас үзэхэд нэхэмжлэгч ******* нь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын нягтлан бодогчоор илл байх хугацаандаа 2020, 2021 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан тул түүнд сахилгын шийтгэл ногдуулах удаа дараагийн албан шаардлагыг Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -аас томилох эрх бүхий этгээдэд өгч байжээ.

Иймд нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын тайлбарт дурдсан 2020, 2021 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчил гаргасан нь тогтоогдож байна.

Харин нэхэмжлэгч ******* нь 2018, 2019 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан гэх үйл баримт хэрэгт авагд, шүүх даанаар шинжлэн судалсан нотлох баримтаар тогтоогдсонгүй.

Учир нь Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -аас Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2018, 2019 онуудын санхүүгийн тайланд хийсэн аудитын дүгнэлт, албан шаардлагыг хариуцагчаас иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгөөгүй, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2 дахь заалтаар татгалзлынхаа үндэслэлийг шүүхэд баримтаар нотлоогүй болно.

11. Төрийн аудитын тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1 дэх хэсэгт Энэ хуулийн 16 дугаар зүйлд заасан этгээд, *******ин төгөлдөр болсон албан шаардлага, төлбөрийн актыг хугацаанд нь биелүүлээгүй, аудитын үйл иллагаанд саад учруулсан, санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан, хуулиар хориглосон үйл иллагаа явуулсан, албан үүргээ биелүүлээгүй, албан тушаалын бүрэн эрхээ хэтрүүлсэн нь аудитаар илэрсэн бол тухайн албан хаагчид сахилгын шийтгэл ногдуулах үндэслэл болно,

Мөн зүйлийн 42.3 дахь хэсэгт Энэ хуулийн 42.1, 42.2-т заасан үндэслэл бүрдсэн тохиолдолд төрийн аудитын байгууллага тухайн албан хаагчид холбогдох сахилгын шийтгэл ногдуулах, албан тушаалаас чөлөөлөх талаар эрх бүхий албан тушаалтанд албан шаардлага өгөх ба эрх бүхий албан тушаалтан ямар шийдвэр гаргасан талаараа албан шаардлагад заасан хугацаанд төрийн аудитын байгууллагад хариу мэдэгдэнэ гэж тус тус заээ.

Хуулийн дээрх хэсгээс үзэхэд санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан тохиолдолд тухайн албан хаагчид сахилгын шийтгэл ногдуулах үндэслэл байхаар, уг үндэслэл бүрдсэн тохиолдолд төрийн аудитын байгууллага тухайн албан хаагчид холбогдох сахилгын шийтгэл ногдуулах талаар томилох эрх бүхий албан тушаалтанд албан шаардлага өгөхөөр байна.

Санхүүгийн тайлангаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчил нь Төрийн аудитын байгууллагын хяналт, шалгалтын дүнгээр тогтоогдсон байх бөгөөд аудитын албан шаардлагыг хүлээн авсан ил олгогч нь бусад хуульд заасан үндэслэл, журмыг баримтлахгүйгээр/жишээ нь: илтан сахилгын зөрчил гаргасан эсэхийг шалгах, мэдэгдэх, сонсгох иллагаа хийх гэх мэт/ сахилгын шийтгэл ногдуулах эсэх талаар шийдвэр гаргах юм.

Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 123 дугаар зүйлийн 123.1 дэх хэсэгт Хөдөлмөрийн хууль тогтоомж, хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод хэм хэмжээ, лын байрны тодорхойлолтыг зөрчсөн илтны буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг сахилгын зөрчилд тооцно гэжээ.

Иймд нэхэмжлэгч ******* нь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын нягтлан бодогчоор илл байх хугацаандаа 2020, 2021 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан үйл баримтыг хуулийн дээрх хэсэгт заасан сахилгын зөрчил гэж үзнэ.

12. Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 80 дугаар зүйлийн 80.1 дэх хэсэгт Хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг дараах үндэслэлээр ил олгогчийн санаачилгаар цуцалж болно, уг хэсгийн 80.1.4 дэх заалтад "илтан хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан /хоёр ба түүнээс дээш/ гаргасан, эсхүл хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг шууд цуцлахаар хөдөлмөрийн гэрээнд тусгайлан заасан ноцтой зөрчил гаргасан гэжээ.

Хуулийн дээрх заалтад дурдсан ноцтой зөрчил нь ил олгогчид эд хөрөнгийн хохирол учруулах, бизнесийн ба ил хэргийн нэр хүндийг нь гутаах зэргээр түүний эрх, ашиг сонирхолд нь нөлөөлөхүйц сөрөг үр дагаврыг буй болгосон, уг илтны хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүрэгт нь харш үйлдэл, эс үйлдэл байдаг.

Хөдөлмөрийн гэрээний талууд лын байр, албан тушаал, гүйцэтгэх ил үүргийн онцлогтой холбогдуулан ямар зөрчлийг ноцтой гэж тооцохыг харилцан тохиролцон тогтоож, уг зөрчлийн тохиолдол бүрийг хөдөлмөрийн гэрээнд нэрлэн заасан байх шаардлагатай.

Зохигчоос иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгсөн Хөдөлмөрийн гэрээ-нээс үзэхэд санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчлийг нь хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг шууд цуцлахаар ноцтой зөрчилд тооцохоор тухайлан нэрлэн заагаагүй байна./1 хавтаст хэргийн 4 хуудас/

Хариуцагч талаас иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгсөн Хөдөлмөрийн гэрээ-ний 3.2 дахь хэсэгт байгууллагын санхүүд хохирол учруулсан бол сахилгын ноцтой зөрчилд тооцон хөдөлмөрийн гэрээг шууд цуцлах үндэслэл байхаар заасан/2 хавтаст хэргийн 73 хуудас/ боловч нэхэмжлэгчийн 2020, 2021 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчлийг ил олгогчид хохирол учруулсан үр дагавартай, ноцтой зөрчил хэмээн дүгнэх боломжгүй.

Учир нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын дарга ******* нь 2022 оны 11 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 32 дугаар албан бичгээр урьд тус хуулийн этгээдийн даргаар илл байсан , нягтлан бодогч ******* нарыг шалгуулах хүсэлтийг Авлигатай тэмцэх т гаргээ./1 хавтаст хэргийн 117 хуудас/

Уг гэмт хэргийн шинжтэй гомдол, мэдээлэлд Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөгчийн 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх тухай тухай тогтоолоор 231600004 дугаартай хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж, шалгалтын иллагаа явуулжээ./1 хавтаст хэргийн 84 хуудас/

Говь-Алтай аймгийн Прокурорын -ын 2023 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 50 дугаар Хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах тухай хяналтын прокурорын тогтоолоор хариуцагчийн төлөөлөгч *******ийн гомдлоо нээсэн 231600004 дугаартай хэрэг бүртгэлтийн хэргийг гэмт хэргийн шинжгүй үндэслэлээр хаээ./1 хавтаст хэргийн 169-175 хуудас/

Уг прокурорын тогтоолын олсон нь хэсэгт нийтийн албан тушаалтан бусдад давуу байдал бий болгон тодорхой хохирол учруулсан гэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй, эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэргийн шинжгүй гэжээ.

Хяналтын прокурорын дээрх тогтоолыг эс зөвшөөрсөн хариуцагчийн төлөөлөгч *******ийн гомдлыг дээд шатны прокуророос хангахаас татгалзсан нь Говь-Алтай аймгийн Прокурорын -ын 2023 оны 08 дугаар сарын 03-ны өдрийн 71 дүгээр хариу мэдэгдэх хуудаст тусгагджээ./1 хавтаст хэргийн 249 хуудас/

Уг хариу мэдэгдэх хуудас Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын удирдах албан тушаалтан нь Төсвийн тухай хууль, Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль, Улсын секторын нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт, Сангийн сайдын баталсан холбогдох журмыг зөрчсөн байна. Харин нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа ашигл, эсхүл зориуд хэрэгжүүлэхгүй байж, өөртөө эсхүл бусдад давуу байдал бий болгосон гэх гэмт хэргийн шинжийг агуулаагүй байна гэжээ.

Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын төлөөлөгч ******* нь нэхэмжлэгч *******ийн нэхэмжлэлийг гардан шүүхэд гаргасан хариу тайлбарт дурдсан зарим нэр бүхий иргэнтэй холбогдох өр, авлагын асуудлыг эрүүгийн журмаар гомдол гарган шийдвэрлүүлжээ.

Үүнтэй холбогдуулан хариу тайлбарт дурдсан зарим санхүүгийн зөрчил гаргасан гэх үйл баримтыг нэхэмжлэгчэй холбон шүүх даанд тайлбарлаагүй тул тухайн асуудалд эрх зүйн дүгнэлт хийх шаардлага үүсээгүй болно.

13. Хөдөлмөрийн тухай хууль/1999 он/-ийн 131 дүгээр зүйлийн 131.2 дахь хэсэгт Сахилгын зөрчил гаргаснаас хойш зургаан сар, илрүүлснээс хойш нэг сарын дотор сахилгын шийтгэл ногдуулна гэжээ.

Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -ын 2021 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 05/164 дүгээр албан шаардлагад санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан тул нягтлан бодогч *******т хуульд заасны дагуу сахилгын шийтгэл ногдуулж, биелэлтийг 2021 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн дотор ирүүлэхийг Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын дарга д даалгээ.

Уг албан шаардлагад дурдсан хугацаанд ил олгогч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -аас илтан *******т сахилгын шийтгэл ногдуулж, биелэлтийг Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -т мэдэгдсэн гэх үйл баримт хэрэгт авагд, шүүх даанаар шинжлэн судалсан нотлох баримтаар тогтоогдсонгүй.

Ийм байхад нэхэмжлэгч *******ийн 2020 оны санхүүгийн тайлангаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчилд нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар тушаалаар лаас халсан нь хуулийн дээр хэсэгт заасан сахилгын шийтгэл ногдуулах хугацааг хэтрүүлжээ.

14. Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 123 дугаар зүйлийн 123.5 дахь хэсэгт Эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлага хүлээх илтны хувьд сахилгын зөрчил гаргасан өдрөөс, эсхүл зөрчил үргэлжилсэн тохиолдолд зөрчил гаргасан сүүлийн өдрөөс хойш нэг жилийн дотор хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэл ногдуулна гэжээ.

Хуулийн дээрх хэсэгт дурдсан эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлага хүлээх илтан гэдэг нь мөн хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.1 дэх хэсэгт заасны дагуу ил олгогчийн эд хөрөнгийг захиран зарцуулах, бусдад шилжүүлэх шийдвэр гаргах, эсхүл эд хөрөнгийн бүрэн бүтэн байдлыг хамгаалах, хадгалах чиг үүрэг бүхий, эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлагын тухай нэмэлт нөхцөлийг хөдөлмөрийн гэрээнд тусгасан, эсхүл энэ талаар дагалдах гэрээ байгуулсан илтныг ойлгоно.

Зохигчоос иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгсөн Хөдөлмөрийн гэрээ-ний 4.7 дахь хэсэгт Ажилтан өөрийн буруугаас илд олгогчид эд хөрөнгийн хохирол учруулсан эд хөрөнгийн хохирлыг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 135 дугаар зүйлд заасан үндэслэл, журмын дагуу арилгана гэжээ.

Тухайн хөдөлмөрийн гэрээ байгуулагдах үед *******ин төгөлдөр үйлчилж байсан Хөдөлмөрийн тухай хууль/1999 он/-ийн 135 дугаар зүйлд эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлагын талаар зохицуулжээ.

Үүнээс үзэхэд нэхэмжлэгч *******ийг эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлага хүлээх илтан гэж үзэхээр байх тул түүний 2021 оны санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчилд нь Говь-Алтай аймаг дахь Төрийн аудитын -ын 2022 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02/165 дугаар албан шаардлагаас хойш нэг жилийн дотор хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэл ногдуулах боломжтой.

Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар тушаалаар нэхэмжлэгч *******ийн 2021 оны санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчилд нь сахилгын шийтгэл ногдуулсан нь зөв боловч ил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцлах-аас өөр төрлийн шийтгэл ногдуулах нь зохистой байжээ.

Учир нь санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан сахилгын зөрчлийг нь хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг шууд цуцлахаар ноцтой зөрчилд тооцохоор хөдөлмөрийн гэрээнд тухайлан нэрлэн заагаагүйг дээр дүгнэсэн болно.

15. Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 123 дугаар зүйлийн 123.7 дахь хэсэгт Сахилгын нэг зөрчилд хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэлийг давхардуулан ногдуулахгүй гэжээ.

Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 16 дугаар Сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалаар санхүүгийн баримтад хийсэн шалгалтаар тавигдсан актын биелэлтийг хугацаанд хангуулаагүй зөрчил гаргасан нэхэмжлэгч *******т үндсэн цалинг буруулах сахилгын шийтгэл ногдуулжээ./1 хавтаст хэргийн 14 хуудас/

Харин нэхэмжлэгч *******ийн 2020,2021 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан зөрчилд нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар тушаалаар ил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцлах сахилгын шийтгэл ногдуулсан.

Ажил олгогчийн дээрх шийдвэрээр санхүүгийн баримтад хийсэн шалгалтаар тавигдсан актын биелэлтийг хугацаанд хангуулаагүй, 2020,2021 онуудын санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан зэрэг өөр өөр сахилгын зөрчилд илтанд сахилгын шийтгэл ногдуулжээ.

Иймд сахилгын нэг зөрчилд хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэлийг давхардуулан ногдуулсан гэж үзэхгүй тул сахилгын нэг зөрчилд шийтгэлийг давхардуулсан ногдуулсан гэх агуулга бүхий нэхэмжлэгч *******ийн тайлбарыг шүүх хүлээн авах боломжгүй.

16. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1 дэх хэсэгт Ажилтанд лын жил бүр ээлжийн амралт олгож биеэр эдлүүлнэ гэжээ.

Хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -аас нэхэмжлэгч *******т 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн ээлжийн амралтыг олгосон 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрийн огноотой, А/18 дугаартай тушаалыг нотлох баримтаар гарган өгсөн.

Нэхэмжлэгч ******* нь 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн ээлжийн амралт олгосон хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын 2022 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдрийн огноотой, дугаар нь засвар/А/18, А/21 гэж өөрөөр дугаарлагдсан/-тай тушаалыг нотлох баримтаар гарган өгсөн./1 хавтаст хэргийн /

Зохигчоос иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгсөн илтанд ээлжийн амралт олгосон ил олгогчийн шийдвэрийг ход харьцуулахад огноо, дугаарын хувьд зөрүүтэй боловч баримталсан хуулийн зүйл, хэсэг, заалт болон илтны ээлжийн амралт эдэлж эхлэх огноо/2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдөр зэрэг агуулгын хувьд зөрүүгүй байна.

Дээрх ээлжийн амралт олгох агуулга бүхий тушаал тус бүрт ил олгогчийг төлөөлөх эрх бүхий этгээдийн гарын үсэг нь хариуцагчийн төлөөлөгч *******ийн гарын үсэгтэй тохирч буй нь Говь-Алтай аймгийн Шүүхийн шинжилгээний хэлтэс-ийн 2024 оны 01 дүгээр сарны 30-ны өдрийн 03 дугаар шинжээчийн дүгнэлтээр нотлогдсон.

17. Нэхэмжлэгчээс нотлох баримтаар гарган өгсөн Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 2022 оны ээлжийн амралтын хуваарь/1 хавтаст хэргийн 53 хуудас/-т түүний ээлжийн амралтын хугацаа лын 33 хоног, уг хугацаа 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхэлж, 2022 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдөр дуусахаар тусгээ.

Уг ээлжийн амралтын хуваарь нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2 дахь хэсэгт заасан бичмэл нотлох баримтын шаардлага/эх хувь эсхүл нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар/ хангаагүй боловч нэхэмжлэгч *******ийн ээлжийн амралт эхлэх огноо 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдөр, амрах хугацаа лын 33 хоног, ээлжийн амралт дуусах огноо 2022 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдөр зэрэг үйл баримтын талаар хариуцагч маргаагүй.

Харин хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* нь нэхэмжлэгч *******ийг 2022 оны 09 дүгээр сард ээлжийн амралттай байсан атлаа тухайн сарын цалин хөлсийг өөр дээр бодож, ээлжийн амралтын цалинтай давхардуулан авсан, ээлжийн амралтын цалин 814,660 төгрөгийг шатахууны үнэ хэлбэрээр өөр хүний дансанд шилжүүлж, өөрөө авсан гэж буруутгээ.

Нэхэмжлэгч ******* нь ээлжийн амралтын цалин 814,660 төгрөгийг шатахууны үнэ хэлбэрээр өөр хүний дансанд шилжүүлж, өөрөө авсан гэдгээ хүлээн зөвшөөрч, санхүүгийн гүйлгээ хийх, тайлан мэдээ гаргах зэрэг албан лын шаардлагаар 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд илласан өдөрт ногдох цалин хөлсийг авсан гэж мэтгэлцсэн.

18. Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын дарга, нягтлан бодогчийн гарын үсгээр албсан 2022 оны 08 дугаар сарын цалин хөлсний цэсэнд нягтлан бодогч ******* илласан хоног 12, нийт цалин хөлсний дүн 416,178 төгрөг, гарт олгох цалин хөлсний дүн 340,458 төгрөг, 2022 оны 09 дүгээр сарын цалин хөлсний цэсэнд нягтлан бодогч ******* илласан хоног 22, нийт цалин хөлсний дүн 797,676 төгрөг, гарт олгох цалин хөлсний дүн 653,682 төгрөг гэж тус тус бичигджээ./1 хавтаст хэргийн 50-51 хуудас/

Нэхэмжлэгч *******ийн 2021-2022 онуудын Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлт тодорхойлолт-д 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд даатгуулагчийн цалин хөлсний дүн 797,676 төгрөг, даатгуулагчийн төлөх шимтгэлийн дүн 172,298.02 төгрөг, ил олгогч шимтгэл төлсөн хэмээн тусгагджээ./2 хавтаст хэргийн 78 хуудас/

Дээрх бичмэл нотлох баримтаас үзэхэд нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын нягтлан бодогчоор илл байхдаа 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд лын 22 хоногийн цалин хөлс 797,676 төгрөгийг өөртөө бодож, зохих нийгмийн даатгалын шимтгэлийг төлж, 653,682 төгрөгийн цалин хөлс авчээ.

Хаан банк ХК дахь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын 5320001005 тоот депозит дансны дэлгэрэнгүй хуулгаас үзэхэд 2022 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдөр 5320011207 тоот дансанд 814,660 төгрөгийг шатахууны үнэ гэсэн гүйлгээний утгатайгаар шилжүүлжээ.

Энэхүү шатахууны үнэ гэсэн гүйлгээний утгатайгаар өөр харилцагчийн дансанд бэлэн бусаар шилжүүлсэн 814,660 төгрөг нь нэхэмжлэгчийн ээлжийн амралтын цалин бөгөөд уг мөнгөн хөрөнгийг нэхэмжлэгч өөртөө авсан болохоо хүлээн зөвшөөрч, үгүйсгээгүй.

Уг нөхцөл байдлыг хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын төлөөлөгч ******* хожим мэдсэн боловч уг 814,660 төгрөгийг нэхэмжлэгч *******ийн ээлжийн амралтын цалин болохыг шүүх даанд хүлээн зөвшөөрсөн.

Дээрх нөхцөл байдлаас дүгнэвэл нэхэмжлэгч ******* нь 2022 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлэн 2022 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдрийг дуустал лын 33 өдрийн ээлжийн амралтын цалинг 2022 оны 09 дүгээр сарын үндсэн цалинтай давхардуулан үйл баримт тогтоогдож байна.

19. Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 99 дүгээр зүйлийн 99.10 дахь хэсэгт Ээлжийн амралт олгох, ээлжийн амралтын цалин тооцох журмыг хөдөлмөрийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална гэжээ.

Хуулийн дээрх хэсгийн дагуу Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны сайдын 2021 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн А/191 дүгээр тушаалын хавсралтаар "Ээлжийн амралт олгох, ээлжийн амралтын цалин тооцох журам"-ыг баталжээ.

"Ээлжийн амралт олгох, ээлжийн амралтын цалин тооцох журам"-ын 3.1 дэх хэсэгт Ажилтны ээлжийн амралтын цалинг ээлжийн амралт эдлэхээс өмнө олгоно гэж зааснаас үзвэл ээлжийн амралтын цалин нь ээлжийн амралтаа биечлэн эдэлж буй илтан олгогдоно.

Ажлын зайлшгүй шаардлагаар ээлжийн амралтаа биеэр эдэлж чадаагүй илтанд ээлжийн амралтын цалинг нэг аравны тав дахин нэмэгдүүлж олгоно гэж Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 110 дугаар зүйлийн 110.2 дахь хэсэгт заээ.

Ажилтан ээлжийн амралттай байх хугацаанд нь албан лын шаардлагаар илласан тохиолдолд илласан хоногтоо ногдох цалин хөлс авах эрхтэй боловч нэхэмжлэгч ******* нь 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд лын 22 хоног илласан гэх байдал хэрэгт авагд, шүүх даанаар шинжлэн судалсан нотлох баримтаар тогтоогдсонгүй.

Зохигчоос иргэний хэрэгт нотлох баримтаар гарган өгсөн илтан *******т ээлжийн амралт олгосон ил олгогчийн тушаалын 3 дахь заалтаар амралтын хугацаанд тайлан мэдээг таслахгүйгээр хугацаанд нь гарг байх үүрэг болгожээ.

Ажил олгогчийн дээрх шийдвэрийн дагуу нэхэмжлэгч ******* нь албан лын зайлшгүй шаардлагаар ээлжийн амралттай байх хугацаандаа буюу 2022 оны 09 дүгээр сарын тухайд илласан байдлыг шүүх үгүйсгээгүй бөгөөд 22 өдөр илласан байдлаа нэхэмжлэгч тал Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2 дахь заалтын хүрээнд баримтаар шүүхэд нотлоогүй.

Хэрэв нэхэмжлэлд дурдсанчлан нэхэмжлэгч ******* нь 2022 оны 09 дүгээр сард лын 22 хоног илласан гэж үзвэл тэрээр ээлжийн амралтын цалин 814,660 төгрөгийг 2022 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдөр 5320011207 тоот дансанд шатахууны үнэ гэсэн гүйлгээний утгатайгаар шилжүүлж, улмаар өөртөө авч, үндсэн цалин болон ээлжийн амралтын цалинг давхардуулсан авсан үйлдлийг зөвтгөх хууль зүйн үндэслэлгүй.

Нэхэмжлэгч нь өөр хүний дансанд шатахууны үнэ гэж ээлжийн амралтын цалингаа гарган авч байгаа нь байгууллага тухайн илтанд ээлжийн амралтын цалинг олгоогүй мэт үйлдлийг гаргасан гэсэн агуулга бүхий хариуцагчийн тайлбар бодит байдалд нийцэж байна.

Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 123 дугаар зүйлийн 123.1 дэх хэсэгт Хөдөлмөрийн хууль тогтоомж, хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод хэм хэмжээ, лын байрны тодорхойлолтыг зөрчсөн илтны буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг сахилгын зөрчилд тооцно гэжээ.

Иймд нэхэмжлэгч *******ийн хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын нягтлан бодогчоор илл байхдаа 2022 оны 09 дүгээр сард үндсэн цалин болон ээлжийн амралтын цалинг давхардуулан авсан үйлдлийг сахилгын зөрчил гэж үзнэ.

20. Гэвч уг сахилгын зөрчлийг Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 80 дугаар зүйлийн 80.1.4 дэх заалтад заасан хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг шууд цуцлахаар хөдөлмөрийн гэрээнд тусгайлан заасан ноцтой зөрчил гэж үзэх боломжгүй.

Учир нь зохигчоос нотлох баримтаар гаргасан Хөдөлмөрийн гэрээ тус бүрт дээрх сахилгын зөрчлийг хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг шууд цуцлахаар хөдөлмөрийн гэрээнд тусгайлан заасан ноцтой зөрчил байхаар тусгайлан заагаагүй.

Ийм байхад илтан сахилгын ноцтой зөрчил гаргасан гэх үндэслэлээр хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцалсан ил олгогчийн шийдвэр хуулийн дээрх заалтад нийцсэнгүй.

Үүгээр илтны гаргасан дээрх сахилгын зөрчлийг шүүх зөвтгөөгүй бөгөөд уг сахилгын зөрчилд нь ил олгогчоос ил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг цуцлах-аас өөр төрлийн сахилгын шийтгэл ногдуулах нь зохистой байжээ.

21. Хөдөлмөрийн тухай хууль/2021 он/-ийн 80 дугаар зүйлийн 80.1.5 дахь заалтад ил олгогчийн мөнгө болон эд хөрөнгийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцах, эсхүл захиран зарцуулах эрх бүхий илтан ил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь тогтоогдсон бол хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг ил олгогчийн санаачилгаар цуцлах үндэслэл байхаар заээ.

Хуулийн дээрх заалтад дурдсан "ил олгогчийн итгэлийг алдсан илтны гаргасан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй" нь хууль, санхүүгийн болон хяналтын зэрэг эрх бүхий байгууллагын шалгалт, мөн ил олгогчийн дотоодын хяналт шалгалтаар тогтоогдсон байх шаардлагатай байдаг.

Нэхэмжлэгч *******ийн хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын нягтлан бодогчоор илл байхдаа ээлжийн амралтын цалин 814,660 төгрөгийг шатахууны үнэ гэсэн гүйлгээний утгатайгаар 5320011207 тоот дансанд 2022 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдөр шилжүүлж, улмаар өөртөө гаргуулан авсан үйлдэл нь хуулийн дээрх заалтад дурдсан ил олгогчийн итгэлийг алдсан үйлдэл мөн байна.

Гэвч уг үйлдэл нь хууль, санхүүгийн болон хяналтын зэрэг эрх бүхий байгууллагын шалгалт, мөн ил олгогчийн дотоодын хяналт шалгалтаар тогтоогдоогүй байх тул ил олгогчийн хөдөлмөр эрхлэлтийг харилцааг цуцлах тухай хуулийн дээрх заалтад дурдсан урьдчилсан нөхцөл энэхүү иргэний хэргийн тухайд хангагдсангүй.

Иймд нэхэмжлэгч *******ийг нягтлан бодогчийн лаас халсан хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* газрын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар тушаал хууль хэрэглээний алдаатай болжээ.

22. Дээр дурдсан үндэслэл бүрийг харгалзан үзэж, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 158 дугаар зүйлийн 158.2.2 дахь заалтыг баримтлан нэхэмжлэгч *******ийн нэхэмжлэлийг ханг, хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* газрын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар тушаалыг *******ингүй болгов.

Хэдийгээр нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* газрын даргын дээрх тушаалыг хууль бус болохыг тогтоон *******ингүй болгуулах агуулгаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулсан боловч шүүхээс хууль бус болохыг тогтоолгох нь *******ингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл гэж үзлээ.

Учир нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.2 дахь хэсэгт Нэхэмжлэлд дараах зүйлийг тусгасан байна, уг хэсгийн 62.1.4 дэх заалтад нэхэмжлэлийн үндэслэл, шаардлага, түүнийг нотлох баримт гэжээ.

Шүүхэд хандах болсон бодит нөхцөл байдал ба түүний шаардлага ямар учир шалтгаантай болохыг нэхэмжлэгчийн зүгээс тодорхойлсон байдлыг нэхэмжлэлийн үндэслэл гэдэг. Уг нэхэмжлэлийн үндэслэлд тулгуурлан нэхэмжлэгч шүүхээс юуг хүсэж байгаа нь нэхэмжлэлийн шаардлага юм.

Ажлаас халсан шийдвэрийг *******ингүй болгуулах тухай илтны нэхэмжлэл хангагдах эрх зүйн үндэслэл нь ил олгогчийн шийдвэрийн хууль бус байдал тул хууль бус болохыг тогтоолгох нь нэхэмжлэлийн үндэслэл болох нь тодорхой байна.

23. Иргэний хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1 дэх хэсэгт Хуулийн этгээдийн иргэний эрх зүйн чадвар улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр үүсч, хуульд заасан журмын дагуу татан буугд, улсын бүртгэлээс хасагдсанаар дуусгавар болно гэжээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх иллагааны явцад Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн -ын 2023 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрийн 20 дугаар тогтоолын 1 дэх заалтаар Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг өмчлөгчийн эрх шилжсэн өдрөөр тасалбар болгон татан буулгээ./1 хавтаст хэргийн 196-198 хуудас/

Гэвч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* нь хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлээс хасагдаагүй байгаа нь Говь-Алтай аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 5787 дугаар албан бичиг/1 хавтаст хэргийн 222-223 хуудас/-ийн Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн дэлгэрэнгүй лавлагаа-нд улсын бүртгэлээс хасагдсан бүртгэл хийгдээгүй байдлаар нотлогдож байна.

24. Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын 2023 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрийн Б/19 дүгээр дүгээр захирамжаар *******ийг 2023 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрөөс эхлэн Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын даргын лаас чөлөөлжээ./1 хавтаст хэргийн 248 хуудас/

Гэвч хариуцагчийн төлөөлөгч ******* нь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх эрх бүхий этгээдээр бүртгэсэн бүртгэл хуулийн *******ин төгөлдөр байгаа нь тус Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн дэлгэрэнгүй лавлагаа-нд тусгагджээ./1 хавтаст хэргийн 227 хуудас/

Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1 дэх хэсэгт Улсын бүртгэлийн үйл иллагаанд дараах зарчмыг баримтална, уг хэсгийн 4.1.5 дахь заалтад нотлох баримтад үндэслэж, хуульд заасан журмын дагуу хөтлөх гэж заасан нь хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлд нэг адил хамаарна

Энэхүү үндэслэлээр хэргийн хариуцагч биш гэсэн агуулга бүхий хариуцагчийн төлөөлөгч *******ийн татгалзлыг шүүх хүлээн авах боломжгүй гэж үзэн хэрэг хянан шийдвэрлэх иллагаанд үргэлжлүүлэн оролцуулсан болно.

25. Хэрэг хянан шийдвэрлэх иллагааны явцад Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн хурлын 2022 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдрийн 59 дүгээр Худалдах хөрөнгийн 2023 оны жагсаалт баталж, худалдах доод үнийг тогтоох тухай тогтоолын:

- 1 дэх заалтаар байгууллагуудын 2023 оны худалдах барилга байгууламж, автотээврийн хэрэгслийн жагсаалтыг 1 дүгээр хавсралтаар, хөрөнгийн худалдах доод үнийг 2 дугаар хавсралтаар тус тус баталж, хөрөнгийн балансын үнийг мэргэжлийн үнэлгээний байгууллагаар шинэчлэн зах зээлийн үнэлгээнд нийцүүлэн тогтоож, хувьчлахыг зөвшөөрч,

- 2 дахь заалтаар хөрөнгө худалдан борлуулах лыг холбогдох хууль, журмын дагуу зохион байгуулж, өмч хувьчлалын орлогын төлөвлөгөөг жигд ханган биелүүлж, иллахыг Засаг дарга, Орон өмчийн т тус тус даалгээ./1 хавтаст хэргийн 190-194 хуудас/

Уг тогтоолын 1 хавсралтаар батлагдсан 2023 онд өмчөөс худалдах хөрөнгийн жагсаалтын 7 дахь хэсэгт Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын барилга байгууламж багтжээ.

Говь-Алтай аймгийн Орон өмчийн нь дуудлага худалдааны ялагч болсон Итгэлцэлгуулин хоршоотой 2023 оны 03 дугаар сарын 21-ний өдөр 18 дугаар Худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулж,Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* *******-ын үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй багц эд хөрөнгийг 531,100,000 төгрөгөөр худалдан борлуулжээ./1-р хавтаст хэргийн 185-187 хуудас/

Улмаар Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын 2023 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийн А/202 дугаар Хөрөнгө хүлээлцэх тухай захирамжаар байгуулагдсан лын хэсэг Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй багц эд хөрөнгийг Итгэлцэлгуулин хоршоонд хүлээлгэн өгчээ./1 хавтаст хэргийн 188 хуудас/

26. Үүнтэй холбогдуулан нэхэмжлэгч ******* нь хэрэг хянан шийдвэрлэх иллагааны явцад хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн -д холбогдуулан иргэний хэргийн шүүхэд хянагд буй маргаан эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй байхад буруу шийдвэр гарг, хуулийн этгээдийг татан буулгасан гэх үндэслэлээр 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс эхлэн 2024 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийг дуустал хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний олговор гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргээ./1 хавтаст хэргийн 240-242 хуудас/

Хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн нь нэхэмжлэгчийг лаас хууль бусаар халсныг шүүх тогтоогоогүй, нэхэмжлэгчийн лаас чөлөөлсөн шийдвэрийг гаргаагүй, ил олгогч этгээд биш гэх үндэслэлээр дээрх нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч, хэргийг хэрэгсэхгүй болгуулах тухай хариу тайлбар гаргээ./1 хавтаст хэргийн 250 хуудас/

27. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1 дэх хэсэгт Шүүх дараах үндэслэлээр иргэний хэрэг/цаашид "хэрэг" гэх/ үүсгэж болно гээд,

Уг хэсгийн 12.1.4 дэх заалтад Захиргааны ерөнхий хуулийн 5 дугаар зүйлд зааснаас бусад байгууллага, албан тушаалтны үйл иллагаа болон тэдгээрийн гаргасан захиргааны актын талаар гаргасан гомдол,

Мөн хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1 дэх хэсэгт Энэ хуулийн 12 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр гаргасан нэхэмжлэл, хүсэлт, гомдол /цаашид нэхэмжлэл гэх/-ыг шүүх харьяалан шийдвэрлэнэ гэжээ.

Хуулийн дээрх зохицуулалтаас үзэхэд нэхэмжлэгч *******ийн хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн -д холбогдох 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс эхлэн 2024 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийг дуустал хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний олговор гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага нь иргэний хэргийн шүүхэд харьяалагдахгүй.

Учир нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1 дэх хэсэгт Нийтийн ашиг сонирхлыг илэрхийлэн захирамжилсан шийдвэр гаргадаг дараах нийтийн эрх зүйн этгээдийг захиргааны байгууллага гэж ойлгоно,

Уг хэсгийн 5.1.5 дахь заалтад өөрөө удирдах байгууллага болон шийдвэр, үйл иллагаанд нь захиргааны хэргийн шүүхэд гомдол гаргахаар хуульд тусгайлан заасан байгууллага гэж заасны дагуу Говь-Алтай аймгийн нь захиргааны байгууллага юм.

Төрийн болон өмчийн тухай хуулийн 77 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт Орон өмчийг эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах талаар иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал дараах бүрэн эрхтэй, 4 дэх заалтад өмчийн хуулийн этгээд байгуулах, өөрчлөн байгуулах, татан буулгах шийдвэр гарг, гүйцэтгэлд нь хяналт тавих гэжээ.

Нийтийн эрх зүйн дээрх хэм хэмжээний үндсэн дээр Говь-Алтай аймгийн нь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгах эрх хэмжээтэй.

28. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх иллагааны явцад өөрөө удирдах байгууллага болох Говь-Алтай аймгийн -аас Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгасны улмаас нэхэмжлэгч *******т цалин хөлсний хохирол учирсан гэсэн үндэслэл бүхий нэхэмжлэлийн шаардлагыг захиргааны хэргийн шүүх хянан шийдвэрлэхээр байна.

Учир нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт Энэ хуулийн 52.2.4-т заасан нэхэмжлэлийн шаардлага, түүний үндэслэлд дараах зүйл хамаарна, уг хэсгийн 52.5.2 дахь хэсэгт хохирол гаргуулах нэхэмжлэлийн хувьд захиргааны байгууллага ямар үүргээ биелүүлээгүйгээс, эсхүл захиргааны хууль бус үйл иллагааны улмаас нэхэмжлэгчид ямар хохирол учирсан, түүнийг хэрхэн шийдвэрлүүлэх,

Мөн хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3 дахь хэсэгт Анхан шатны шүүхээс захиргааны хэргийг шүүх даанаар хянан хэлэлцээд дараах шийдвэрийг гаргана, уг хэсгийн 106.3.7 дахь заалтад захиргааны байгууллагын хууль бус үйл иллагааны улмаас хүн, хуулийн этгээдэд учруулсан хохирлыг гаргуулах, хохирлын хэмжээг өөрчилж тогтоох гэж тус тус заээ.

Хуулийн дээрх зохицуулалтаас үзэхэд захиргааны байгууллагын хууль бус шийдвэр, үйл иллагааны улмаас учирсан хохирлыг гаргуулах эсэх тухай маргааныг захиргааны хэргийн шүүх хянан шийдвэрлэх эрх хэмжээтэй байна.

Захиргааны үйл иллагааны улмаас нэхэмжлэгчид хохирол учирсан нь тогтоогдвол нөхөн төлүүлэх ба хохирлын хэмжээний талаар маргаан гарч хамтатган нэхэмжлээгүй бол иргэний хэргийн шүүхээр шийдвэрлүүлнэ гэж Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.6 дахь хэсэгт заээ.

Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгасан Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн -ын 2023 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрийн 20 дугаар тогтоолын улмаас нэхэмжлэгч *******т цалин хөлсний хохирол учирсан эсэх маргааныг захиргааны хэргийн шүүх хянан шийдвэрлээгүй, хуулийн дээрх хэсэгт заасан иргэний хэргийн шүүх хянан шийдвэрлэх тохиолдол үүсээгүй байна.

Ийм байхад иргэний хэргийн шүүх өөрт хуулиар эрх олгогдоогүй, өөр хамааралгүй, захиргааны байгууллагын шийдвэр, үйл иллагааны улмаас хохирол учирсан эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэх боломжгүй.

29. Захиргааны ерөнхий хуулийн 100 дугаар зүйлийн 100.1 дэх хэсэгт Захиргааны байгууллагын нийтийн эрх зүйн харилцаанаас үүссэн хууль бус үйлдэл, эс үйлдэхүйгээс өөрт учирсан хохирлыг арилгуулахаар иргэн, хуулийн этгээд шаардах эрхтэй, 101 дүгээр зүйлийн 101.2 дахь хэсэгт Иргэн, хуулийн этгээд өөрт учирсан хохирлыг хохирол учруулсан захиргааны байгууллагаас нэхэмжилж, тухайн захиргааны байгууллагаас гаргуулна, 102 дугаар зүйлийн 102.2 дахь хэсэгт Хохирлын хэмжээний талаарх маргааныг захиргааны журмаар хамтатган нэхэмжлээгүй бол иргэний хэргийн шүүхээр хянан шийдвэрлэнэ гэж тус тус заээ.

Хуулийн дээрх зохицуулалтаас үзэхэд захиргааны байгууллагаас хохирол гаргуулахаар нэхэмжлэх эрх зүйн үндэслэл нь тухайн захиргааны байгууллагын шийдвэр, үйл иллагаа нь хууль бус гэдэг нь тогтоогдсон байх явдал юм.

Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгасан Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн -ын шийдвэр хууль бус гэдэг тогтоогдоогүй байхад уг шийдвэрийн улмаас цалин хөлсөөр хохирсон гэх агуулга бүхий нэхэмжлэгч *******ийн нэхэмжлэлийг хянан шийдвэрлэх боломжгүй.

30. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1.1 дэх заалтад энэ хуулийн 13 дугаар зүйлд заасан хэргийн харьяалал зөрчсөн нь нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл байхаар, энэхүү үндэслэл нь шүүх даанаар хэлэлцэгдэх үед тогтоогдвол хэргийг хэрэгсэхгүй болгохоор Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 117 дугаар зүйлийн 117.1 дэх хэсэгт заээ.

Иймд *******ийн нэхэмжлэлтэй Говь-Алтай аймгийн -д холбогдох 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс эхлэн 2024 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийг дуустал хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний олговор гаргуулах тухай хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэв.

Хэргийн харьяалал зөрчсөн үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгох нь нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэхээс эрх зүйн үр дагаврын хувьд ялгаатай тул уг маргааныг иргэний хэргийн шүүх хянан шийдвэрлэх боломжгүй гэх агуулгыг илэрхийлэх тул нэхэмжлэгч ******* нь хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн -ын Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгасан буруу гэж үзэж буй шийдвэрийн улмаас өөрт учирсан хохирлоо нэхэмжилж захиргааны хэргийн шүүхэд хандах эрхтэй. Уг эрхээ хэрэгжүүлэхэд энэхүү шүүхийн шийдвэр саад болохгүй.

31. Говь-Алтай аймгийн Төлөөлөгчдийн -ын 2023 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрийн 20 дугаар тогтоолын 2 дахь заалтаар Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгах лыг зохион байгуулах комиссыг баталж, 3 дахь заалтаар татан буугд буй Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын дуусгалтын балансыг гаргуулж, өр авлагыг барагдуулахыг даалгээ.

Иргэний хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.2 дахь хэсэгт Татан буулгах лыг энэ тухай шийдвэр гаргасан байгууллагаас томилсон комисс эрхлэн гүйцэтгэнэ, 32.5 дахь хэсэгт Хуульд өөрөөр заагаагүй бол татан буугд байгаа хуулийн этгээдэд холбогдох шаардлагыг дараах дарааллаар хангана, уг хэсгийн 32.5.6 дахь хэсэгт хөдөлмөрийн гэрээгээр иллагсдад төлөх хөдөлмөрийн хөлс гэж тус тус заээ.

Татан буулгах комисс нь Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ын хөдөлмөрийн гэрээгээр иллагсдад төлөх хөдөлмөрийн хөлс-ийг барагдуулах үүрэгтэй тул нэхэмжлэгч ******* нь хөдөлмөрийн гэрээгээр иллагсдад төлөх хөдөлмөрийн хөлс гаргуулах шаардлагаа татан буулгах комисст гарг, шийдвэрлүүлэх нь хууль зүйн хувьд боломжтой процесс/үйл иллагаа/ байна.

Учир нь татан буулгах комиссын даргаар томилогдсон Говь-Алтай аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын дарга нь 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 3/1631 дүгээр албан бичгээр Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* -ыг татан буулгах ил хийгдэж дуусаагүй болохыг тодорхойлжээ./2 хавтас хэргийн 1 хуудас/

32. Хэрэг хянан шийдвэрлэх иллагааны явцад Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* нь татан буугдсантай холбогдуулан нэхэмжлэгч ******* нь урьд эрхэлж байсан нягтлан бодогчийн илд эгүүлэн тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагаасаа татгалзсан болно./1 хавтаст хэргийн 226 хуудас/

Говь-Алтай аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн 133/ШЗ2023/01879 дүгээр шүүгчийн захирамжийн захирамжлах хэсгийн 4 дэх заалтаар нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* т холбогдох урьд эрхэлж байсан нягтлан бодогчийн илд эгүүлэн тогтоолгох тухай шаардлагаасаа татгалзсаныг баталж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэсэн болохыг дурдав./1 хавтаст хэргийн 237-239 хуудас/

33. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1 дэх хэсэгт Шүүхэд гаргасан дараах нэхэмжлэлийг тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлнө уг хэсгийн 41.1.5 дахь заалтад баримтлан гомдлоор авч хэлэлцэх хэргийн нэхэмжлэл гэжээ.

Хуулийн дээрх заалтын дагуу нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* болон хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн -д тус тус холбогдуулан нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдав.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.1 дэх заалт, 116 дугаар зүйл, 117 дугаар зүйлийн 117.1 дэх хэсэг, 118 дугаар зүйл, 160 дугаар зүйлийн 160.1.1 дэх заалтыг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 158 дугаар зүйлийн 158.2.2 дахь заалтыг баримтлан нэхэмжлэгч *******ийн нэхэмжлэлийг ханг, хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* нуөтгийн газрын даргын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн Б/6 дугаар Лодойн Гандүгэрийг лаас халах тухай тушаалыг *******ингүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1.1 дэх заалтыг баримтлан хэргийн харьяалал зөрчсөн үндэслэлээр нэхэмжлэгч *******ийн нэхэмжлэлтэй хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн -д холбогдох 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс эхлэн 2024 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийг дуустал хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний олговор гаргуулах тухай хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

3. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5 дахь заалтыг баримтлан гомдлоор авч хэлэлцэх хэргийн нэхэмжлэл гэсэн үндэслэлээр нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч Говь-Алтай аймгийн ******* ******* ******* ******* болон хамтран хариуцагч Говь-Алтай аймгийн -д тус тус холбогдуулан нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нь энэхүү шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Говь-Алтай аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол журмаар гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.  

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус заасныг баримтлан энэхүү шийдвэр нь танилцуулан сонсгомогц *******интэй болох ба энэ өдрөөс 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх дааны оролцогч нь шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Б.МӨНХБАТ