МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

                                                                     

 

 

аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Баярсайхан даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны А танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Нэхэмжлэгч: ******* *******, ******* *******, ******* *******, ******* ******* нарын нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагч: ******* ХХК-нд холбогдох

 

Гуравдагч этгээд: Монгол Улсын хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцсон иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага: аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбайтай 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрхийг ******* ХХК-наас ******* ХХК-нд шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах,

аймгийн сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Б.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Б.*******ийг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Н.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр (нэхэмжлэгч Н.*******ы нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаан дээр өөрчилж бусад нэхэмжлэгчийн адил болгосон) тус тус тогтоолгох,

 

Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага: Нэхэмжлэгч Н.*******д холбогдуулан сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх тус орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 11,648,000 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******т холбогдуулан сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх тус орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******т холбогдуулан сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх тус орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,888,000 төгрөг, байр ашиглалтын зардал 453,574 төгрөг, нийт 11,341,574 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******д холбогдуулан сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх тус орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөг, байр ашиглалтын зардал 446,553 төгрөг, нийт 10,806,553 төгрөгийг тус тус гаргуулах

 

  Шүүх хуралдаанд:

 

Нэхэмжлэгч Б.*******, Н.*******, Б.******* нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, Б.*******ийн өмгөөлөгч ,

Нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч: /цахимаар/,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: /цахимаар/,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

  1. Нэхэмжлэгч Б.*******, Н.*******, Б.******* нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, Б.*******ийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Б.******* нарын нэхэмжлэлтэй миний мэдэхийн 3-4 шүүх дамжин хянан хэлэлцэгдэж байгаа юм. аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд Б.******* нарын буюу 35 иргэн нэгдэж нэхэмжлэл гаргасан. Тус нэхэмжлэлийг хариуцагчийн оршин суугаа харьяаллын дагуу Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлсэн боловч хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тухайн үед нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгчөөр ажиллаж байсан н.Монгол өмгөөлөгч бүх шүүгч нараас татгалзаж хамгийн сүүлд нь аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжиж ирсэн. Миний бие энэ т аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжиж ирэх буюу 2021 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр анх нэхэмжлэгч нарын заримтай нь итгэмжлэгчээр зарим хүмүүстэй нь өмгөөлөгчийн хувьд 8 хүнийг төлөөлж тус шүүхэд хандаж нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчлөх талаар шаардлага гаргаж байсан. Тухайн үед би Б.*******, , , Б.*******, , , Б.*******, нарын нэрийн өмнөөс итгэмжлэл авч итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр эрх зүйн туслалцаа үзүүлж энэ т оролцож байсан. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад миний төлөөлж байсан 8 хүнээс , , , , нар нь хариуцагч талтай эвлэрэн хэлэлцсэн. Одоо үлдэж байгаа Б.*******, Б.*******, Б.*******, Н.******* гэсэн 4 хүний нэрийн өмнөөс би өнөөдрийн шүүх хуралдаанд оролцож байна. Б.*******, Б.******* нараас итгэмжлэлээ шинэчилж авсан. Б.*******ийн өмнөх итгэмжлэлийн хугацаа дууссан тул өмгөөллийн гэрээгээр оролцож байна. Харин Н.******* хувьд урьд авсан итгэмжлэл хүчин төгөлдөр байна. Энэ 4 хүнийг төлөөлж өнөөдрийн шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчөөр т оролцож байна. Нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд нэхэмжлэгч нар аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатын шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа хэлцэл хүчин төгөлдөр бус тооцуулах маргаан бүхий аймаг, сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах 9 давхар орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан байсан. Би эдгээр хүмүүст хууль зүйн туслалцаа үзүүлээд анх гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг өөрчилж гаргасан. Ямар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан бэ гэвэл аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбай бүхий 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрхийг ******* Холдинг ХХК-аас ******* Реалтор ХХК-ийн өмчлөлд шилжүүлсэн буюу хамгийн сүүлд хүчин төгөлдөр байгаа хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах, Мөн нэхэмжлэгч ******* Түвшинтулгыг - Уул аймгийн сумын 16 дугаар баг, техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр тогтоолгох, ******* *******ыг - Уул аймгийн сумын 16 дугаар баг, техникийн төв 9 давхар байрны 7 тоот орон сууцын шударга эзэмшигчээр тогтоолгох, ******* *******ийг - Уул аймгийн сумын 16 дугаар баг, техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцын шударга эзэмшигчээр тогтоолгох, Н.******* ы г - Уул аймгийн сумын 16 дугаар баг, техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцын шударга эзэмшигчээр тогтоолгох гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилсөн. Энэ нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байна. Нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл нь аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах 9 давхар айлын орон сууц нь тухайн үеийн нэрээр Зөвлөлт социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Улс, тухайн үеийн нэрээр Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын газар хоорондын 1975 оны 4 дүгээр сарын 13-ны өдөр байгуулсан хэлэлцээр мөн 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдөр байгуулагдсан Зөвлөлт социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсаас Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсад нийлүүлж байгаа машин тоног төхөөрөмж, бусад эдлэлийн техникийн үйлчилгээг сайжруулах тухай хэлэлцээрийн үндсэн дээр 1976 онд Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын хүч хөрөнгөөр баригдсан зөвлөлтийн мэргэжилтнүүдийг Монголд ажиллах хугацаанд нь байрлуулах зорилгоор барьсан орон сууцны 1976 онд баригдсан барилга юм. 1993 оноос эхлээд Зөвлөлтийн мэргэжилтнүүд ээлж дараалан нутаг буцаж тэдний амьдарч байсан орон сууц эзэнгүй үлдэж байсан үед нэхэмжлэгч нар нь 1993 оноос эхлээд тухайн орон сууцыг хариуцаж байсан этгээдүүдтэй амаар болон бичгээр гэрээ байгуулаад уг орон сууцад орж амьдарсан. Ерөнхийдөө 1990 оноос Монголд оршин сууж байсан зөвлөлтийн мэргэжилтнүүд нутаг буцаж байсан. Надад итгэмжлэл олгосон нэхэмжлэгч нар нь 1993 оноос эхлээд тухайн орон сууцыг эзэмшин амьдарч байсан бөгөөд нэхэмжлэгч нар нь маргааны зүйл болж буй орон сууцад орохдоо тухайн орон сууц нь Оросын Холбооны улсын өмчлөлд байгаа 2 улсын газар хоорондын хэлэлцээрээр Монгол улсын талд шилжсэний дараа өөрсдийн эзэмшлийн орон сууцыг хувьчилж авна гэсэн ойлголттойгоор анх орон сууцдаа орсон байдаг. Тухайн үед ганцхан маргаан бүхий 9 давхар орон сууц биш. аймагт Оросын Холбооны улсын өмчлөлд байсан, тухайн үед Оросын Холбооны улсаас ирсэн мэргэжилтнүүдийн амьдарч байсан хэд хэдэн орон сууц байсан. Жишээлбэл аймгийн сумын 4 дүгээр багт байршиж байсан 3 болон 4 дүгээр байр гэж байсан. Би өөрөө 4 дүгээр байранд амьдарч байгаад одоо хувьчлаад авчихсан. Тэгэхээр ямар зорилготой байсан гэхээр тухайн үед Оросын мэргэжилтнүүд амьдарч байгаад буцсан учраас энэ орон сууцууд бүгд сул болсон. Тэр үед би Оросын Совинвест гэдэг компанийн хуулийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан. Тэр үед 3 болон 4 дүгээр байр мөн 9 давхар байр суларч Монгол хүмүүсийг энэ байранд оруулъя. Энэ байр 2 улсын одоо газар хоорондын хэлэлцээрээр баригдсан Оросын холбооны улсын өмчлөл байгаа байрууд, гэхдээ дараа нь Монголын талд бол шилжих нь тодорхой. Тэгэхээр тус байранд оршин сууж байгаа иргэд яваандаа 2 улсын хэлэлцээрийн дагуу Монголын тал шилжээд ирэхээр нь хувьчилж авах боломжтой гэдэг ойлголтоор 3 болон 4 дүгээр байр мөн 9 давхар байранд монгол иргэд түрээсээр 93 оноос орж эхэлсэн.Би яагаад мэдэж байна гэхээр нэгдүгээрт би тухайн тэр Оросын талын компанид хуулийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан. Хоёрдугаарт би хувьчлагдах ёстой Оросын холбооны улсын өмчлөлийн 4 дүгээр байранд түрээсээр орж анх амьдарч байсан учраас эрх зүйн байдлыг маш сайн мэднэ. Нэхэмжлэгч нар 1993 оноос эхлээд тус байранд оршин сууж байсан. Тухайн үед Оросын төлөөлөгчийн газраас хүн томилж эдгээр байруудыг түрээсээр ашиглуулж байсан. Түрээсээ төлж байсан хүмүүс ус дулаан бусад лээний зардлыг мөн төлөөд амьдарч байсан. Тус байруудад орсон монгол иргэд өөрсдөө байрыг хувьчилж авах талаар удаа дараа Төрийн өмчийн хороо болон газар бусад холбогдох байгууллагуудад өргөдөл гомдлоо гаргаж байсан. Тус байр нь удаан хугацааны туршид хувьчлагдаагүй явж байсан. Миний амьдарч байсан 4 дүгээр байр 2 жилийн өмнө буюу 2022 онд 2 улсын газар хоорондын хэлэлцээрийн дагуу хувьчлагдаад 3 болон 4 дүгээр байранд оршин сууж байсан бүх монгол иргэд байраа үнэ төлбөргүй хувьчлаад авчихсан. Би яагаад яриад байна гэхээр маргаан бүхий 9 давхар байрны хувьчлах асуудал Оросын Холбооны улсын трактор, экспорт гэх нийгэмлэгийн өмчит бүртгэлтэй байсан. Яагаад хувьчлалаас хоцорчихсон юм бэ гэвэл 1990 онд 2 улс хоорондын дээрх хэлэлцээрийн 2 дугаар зүйлд ...Монгол Улсын зөвшөөрлийг авалгүйгээр Оросын холбооны өмчлөлд байгаа орон сууцыг бусдад худалдах буюу зарж болохгүй... гэсэн хэлэлцээрийн 2 дахь заалтаар 9 давхар байр анх хувьчлагдахдаа зөрчөөд Монгол Улсын газраас зөвшөөрөл авалгүйгээр 1990 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яаманд Авто трактор экспорт нээлттэй нийгэмлэгт худалдах, худалдан авах гэрээний үндсэн дээр шилжүүлсэн байдаг. Хамгийн анх шилжүүлсэн гэрээг би яагаад хууль зөрчсөн гэж үзэж байгаа бэ гэхээр 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улс, Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсын газар хоорондын хэлэлцээрийн 2 дугаар заалтад ...орон сууцыг хэрвээ хувьчлахаар бол Монгол Улсын зөвшөөрөлгүйгээр хувьчилж үл болно... гэсэн хориглосон заалт байдаг. Энэ заалтыг 1990 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдрийн авто трактор, экспорт нээлттэй нийгэмлэгээс өөр одоо байгууллагад шилжүүлэхдээ тус хэлэлцээрийн заалтыг зөрчхөөд шилжүүлчихсэн. Иймд би хуульчийн хувьд юу гэж үзэж байна гэвэл энэ хэлцэл анхнаасаа зөвшөөрөл авбал зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүйгээр хийчихсэн буюу Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлд заасан ...зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийсэн хэлцэл... гэж үзэж хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзэж байна. Хүчин төгөлдөр байх хэлцлийн үндсэн дээр тус орон сууц цааш нь олон өмчлөгчийг дамжин шилжээд явчихсан. Энэ болгоныг бас дурдах шаардлагагүй гэж үзэж байна. Хамгийн сүүлд н.Тунгалаг гэсэн эмэгтэй худалдах, худалдан авах хэлцлийн үндсэн дээр худалдаж аваад хүчин төгөлдөр байгаа хэлцэл нь ******* ХХК-ийн нэр дээр хүчин төгөлдөр өмчлөх эрх буюу маргаан бүхий 9 давхар орон сууц одоогийн байдлаар хүчин төгөлдөр улсын бүртгэлд бүртгэлтэй байна. Энэ нь Иргэний хуулийн 50 дугаар зүйлийн 1, мөн хуулийн 105 дугаар зүйлийн 1, мөн хуулийн 243 дугаар зүйлийн 1, мөн хуулийн 303 дугаар зүйлийн 1 дэх заасныг тус тус зөрчсөнөөс гадна 1997 оны Үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан бүрдүүлбэр хангагдаагүй байхад аймаг дахь Үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн газар 2000 оны 4 дүгээр сарын 26-ны өдөр улсын бүртгэлийн дугаарт улсын бүртгэлд бүртгэж, өмчлөх эрхийн гэрчилгээг Оросын Холбооны улсын Москва хотын Трактор экспорт нийгэмлэгт олгосон нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 56.1.8 дахь хэсэгт заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болсон гэж үзэж байгаа бөгөөд энэхүү хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн үндсэн дээр хийгдсэн дараа дараагийн хэлцлүүд болох Трактор экспорт нийгэмлэгээс н.Тунгалагт шилжсэн. Н.Тунгалагаас , ХХК-нд шилжсэн, , ХХК-аас ******* Холдинг ХХК-нд шилжсэн. ******* Холдинг ХХК-аас ******* Реалтор ХХК-нд шилжсэн хэлцлүүд нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.10-д заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болох, мөн хэлцэл дээр үндэслэж хийгдсэн байх тул өнөөдрийн байдлаар хүчин төгөлдөр хэлцэл болох ******* Реалтор ХХК-ийн нэр дээр улсын бүртгэлийн дугаарт бүртгэгдсэн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг олгох үндэслэл болсон хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулахыг хүсэж нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна. Үүнээс гадна маргааны зүйл болж байгаа орон сууцад 1993 оноос хойш 3-аас 27 жил амьдарч, эзэмшиж байгаа иргэд нь Иргэний хуулийн 105 дугаар зүйлийн 1, 303 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тухайн орон сууцыг тэргүүн ээлжид худалдан авах, орон сууц хөлслөх гэрээг эхний ээлжид байгуулах эрхтэй байтал эдгээр иргэдэд тухайн орон сууцыг хувьчлах, худалдахдаа Иргэний хуулийн 270 дугаар зүйлийн 270.1 дэх хэсэгт заасан худалдах, худалдан авах давуу эрхийг жүүлэх боломж олгоогүй гуравдагч этгээдэд худалдсан байх тул дээрх хэлцэл нь Иргэний хуулийн 271 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болж байна. Тус хэлцлээр ******* Реалтор ХХК-нд шилжих үед эдгээр иргэд тус байранд 1990 онд ороод амьдарч байсан. Худалдах, худалдан авах эсвэл бусдад шилжүүлэх тохиолдолд эхний ээлжид нэхэмжлэгч нарт худалдах, худалдаж авах, түрээслэх эрх нь бол хуулиараа нээлттэй байсан. Гэтэл эрхийг нь зөрчиж тухайн үед тухайн байранд оршин сууж, эзэмшиж байсан иргэдийн зөвшөөрлийг авахгүй, тухайн хүмүүст мэдэгдэлгүйгээр тухайн орон сууцыг бусдад буюу гуравдагч этгээдэд шилжүүлсэн асуудал нь Иргэний хуулийн 270 дугаар зүйлийн 270.1 дэх хэсэгт заасан худалдан авах давуу эрхийг жүүлээгүй, мэдэгдээгүй учраас Иргэний хуулийн 271 дүгээр зүйлийн 271.1 дэх хэсэгт зааснаар хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзэж байна. Маргааны зүйл болж буй орон сууцны эзэмшигчид тухайн орон сууцыг гуравдагч этгээдэд худалдсан талаар тухайн үед огт мэдээгүй, огт мэдэгдээгүй бөгөөд энэ талаар өмчлөгчид нь эзэмшигч этгээдүүдэд мэдэгдээгүй байна. Нэхэмжлэгч нар нь Иргэний хуулийн 89 дүгээр зүйлийн 89.1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр өөрсдийн эзэмшилд авч, хамгийн бага нь 3 жил, хамгийн их нь 27 жил тасралтгүй энэ орон сууцыг эзэмшсэн болох нь зохигчдын тайлбар болоод хавтаст т авагдсан нотлох баримтуудаар тогтоогдож байгаа гэж үзэж байна. Тийм учраас нэхэмжлэлд дурдсан нэр бүхий этгээдүүдийг аймгийн сумын 16 дугаар багийн техникийн төв 9 дүгээр байрны шударга эзэмшигчээр тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус дэмжиж байна. Цаашид хариуцагчийн тайлбарыг сонсож байгаад нэмэлт тайлбар гаргах болно.

Энэ маргаан дээр яривал их зүйлийг ярина. Би жоохон товчлоод ярьчихъя. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ын тайлбарыг сонслоо. Тухайн процесс яаж явсан, анхнаасаа яаж хувьчлагдсан талаар би сайн мэднэ. Уг нь бид нар ганцхан чухал асуудал яриад байгаа шүү. Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улс, Бүгд Найрамдах Монгол Ард улс гэх 2 улсын газар хоорондын 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдөр байгуулсан гэрээ хэлэлцээр өнөөдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр үйлчилж байна. Гадаад явдлын яамны албан бичиг хавтаст т авагдчихсан. Тэр албан бичигт дурдагдсанаар ...Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсаас Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсад нийлүүлж буй машин, тоног төхөөрөмж болон бусад эд ангийн үйлчилгээнд дэмжлэг үзүүлэхэд зориулан Зөвлөлтийн техникийн төвүүдийг байгуулахад зориулж Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсын нутаг дэвсгэрт газар олгох, барилга барих нөхцөлийн тухай Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсын газар, Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын газар хоорондын 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хэлэлцээр нь хүчин төгөлдөр үйлчилж буй олон улсын 2 талт хэлэлцээр юм. Монгол улсын газар болон Оросын Холбооны улсын газар 2019 онд нот бичиг солилцох замаар энэхүү хэлэлцээрт нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байна. Уг нот бичгийг газар хоорондын хэлэлцээр гэж үзэж соёрхон батлах тухай хуулийг Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 9 дүгээр сарын 12-ны өдөр баталсан. Дээрх нот бичиг нь 2019 оны 9 дүгээр сарын 30-ны өдөр хүчин төгөлдөр болсон нот бичиг нь Төрийн мэдээлэл, эмхэтгэл сэтгүүлийн 2019 оны 2 дугаар сарын 7-ны өдрийн 38 дугаарт албан ёсоор хэвлэгдсэн байна. Уг хэлэлцээрт Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын нэрээс Оросын Холбооны улсын нэр лүү шилжүүлэн бүртгэвэл зохих, мөн Монгол Улсын өмчлөлд үнэ төлбөргүй шилжүүлж буй объектыг жагсаасан бөгөөд нэмэлт өөрчлөлтийг Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу газрыг хугацаатай 60 жил нэмэх нь 40 жил сунгах эрхтэйгээр мөн төлбөртэй байхаар тохиролцсон ажээ... гэсэн Гадаад харилцааны яамны бичиг байна. Үүнд үндэслээд юу ярьж байна гэхээр маргаан бүхий объект нь их онцгой объект байгаа юм. Яагаад онцгой гэж ярьж байна гэвэл маргаан бүхий объект баригдсан газар нь болохоор Монгол улсын газар нутагт баригдсан. Харин барьсан хөрөнгө нь болохоор Оросын Холбооны улсын хөрөнгөөр буюу өөрсдийн Монгол Улсад ажиллаж байгаа мэргэжилтнүүддээ зориулаад барьсан орон сууц байдаг. Гэхдээ яг тухайн газар дээр баригдсан дээрх үл хөдлөх хөрөнгө нь Оросын Холбооны улсын өмч, доор байгаа газар нь болохоор Монгол улсын өмч байгаа буюу 2 улсын хөрөнгө юм. Нэг улс нь газраа өгсөн, нөгөө улс нь барьчихсан 2 улсын өмч нийлээд нэг үл хөдлөх хөрөнгө болчихсон. Энэ тохиолдолд яах ёстой юм бэ? 2 улс хоорондоо хэлэлцээд ...манай газар дээр танай эд хөрөнгө баригдчихсан. Газар дээрх эд хөрөнгө нь Оросын Холбооны улсын өмч байна, нөгөө баригдсан үл хөдлөх газар нь болохоор Монгол улсын өмч байна. Тухайн өмчийг хэрвээ хувьчилж байгаа тохиолдолд яах бэ... маргаан бүхий 9 давхар байрыг Оросын Холбооны улс ...манай өмч... гээд буулгаад аваад явчихвал болж байна.Өнөөдрийг хүртэл Монгол улсын өмчийн газар нутаг дээр хөрөнгө баригдчихсан байгаа тохиолдолд газраас нь салгавал ач холбогдлоо алдах учраас өнөөдрийг хүртэл үл хөдлөх хөрөнгө үйл ажиллагааны чиглэлийг хангаад хүн амьдраад байх боломжтой үл хөдлөх байна. Энэ үл хөдлөх хөрөнгийг яагаад онцгой объект гэж байгаа гэвэл хэрвээ үл хөдлөх хөрөнгийг бусад этгээдэд шилжүүлэх юм уу, өөр этгээдэд зарах бол заавал 2 улсын хоорондын хэлэлцээрийн 2 дахь заалтыг дагаж мөрдөөд Монгол улсын газар дээр баригдсан учраас хөрөнгийг хувьчлах юм бол газраас нь үл салгаж болохгүй хөрөнгө учраас заавал зөвшөөрөл авах ёстой. Энэ тухай хэлэлцээрийн 2 дахь заалтад маш тодорхой заачихсан байна. Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улс, Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсын газар хоорондын 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хэлэлцээрийн 2 дахь заалтыг шүүх хурлын тэмдэглэлд тусгуулчихъя. Хэлэлцээрийн 1 дэх заалтад ...Монголын тал нь Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсаас Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсад суугаа Худалдааны төлөөлөгчийн дэргэдэх Зөвлөлтийн техникийн төв конторын болон орон сууцын барилгыг оролцуулан барихад зориулж Зөвлөлтийн тал барилга байгууламжаас чөлөөтэй нийт 13,8 га талбай бүхий газар олгох явдлыг хангана гэж Монголын талын үүрэг танай барилга барихад газрыг өгөх буюу аймагт болохоор хотын 10 дугаар микро оройн 7,5 га талбай бүхий газрыг Оросын талд ашиглуулахаар шилжүүлчихсэн... хэлэлцээр байна. Хэлэлцээрийн 2 дахь заалтад энэхүү ...хэлэлцээрийн 1 дэх зүйлд заасан газарт барьсан барилга, бусад объектууд нь Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын өмч байх бөгөөд тэгэхдээ тэдгээрийг Монголын талын зөвшөөрөлгүйгээр 3 дахь этгээдэд худалдах буюу шилжүүлэн өгч үл болно... гэж байна. Тэгэхээр газар нь Монголын тал байна, барьсан барилга нь Оросын тал байна. Тийм учраас Монголын талын зөвшөөрөлгүйгээр объектыг худалдах буюу гуравдагч этгээдэд шилжүүлж үл болно гэсэн заалтыг хамгийн гол нь зөрчөөд хувьчлал явагдчихсан. Зөвхөн оросууд өөрийнхөө хөрөнгийг Монголын талын зөвшөөрлийг авахгүйгээр хувьчилсан байгаа юм. Энэ хувьчлал нь анхнаасаа эхлээд зохих этгээдийн зөвшөөрлийг авалгүй хийсэн хүчин төгөлдөр бус байх Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8 дахь хэсэгт заасан заалтыг зөрчсөн. Ингэж зөрчсөнөөр өнөөдөр тухайн объектод оршин сууж байсан анх 35 этгээд нэхэмжлэл гаргасан боловч цөөрсөөр байгаад 4 хүн явж байна. Эдгээр хүмүүс маргаан бүхий орон сууцад дээд тал нь 27 жил, доод тал нь 3 жил эзэмшчихсэн буюу эзэмших эрхтэй, орон сууцыг хувьчилж авна гэсэн найдвартайгаар тус байранд орсон. Гэтэл гэх этгээд оршин суугчдын огт зөвшөөрлийг авалгүйгээр оршин сууж байгаа хүмүүст мэдэгдэхгүйгээр тус байрыг ******* Холдинг ХХК-нд худалдсан. ХХК-аас ******* Холдинг ХХК-нд шилжсэн хэлцлийг харвал худалдах, худалдан авах гэрээ ч биш, бэлэглэлийн гэрээ ч байхгүй. Зөвхөн компанийг нэгийг нь нөгөөд нь нэгтгэх замаар энэ хөрөнгийг шилжүүлсэн байдаг. Энэ нь бас хууль зөрчсөн байна. Өнөөдөр хувьд үл хөдлөх хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээний үндсэн дээр эсвэл бэлэглэлийн гэрээний үндсэн дээр бусдын өмчлөлд шилжих ёстой. Гэтэл 2 компанийг нэгтгэсэн гэсэн үнэн худлаа нэг протокол үйлдэж хөрөнгийг ******* гэдэг компани руу шилжчихсэн. Анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн үндсэн дээр ******* Реалтор ХХК-ийн өмчлөлд хөрөнгө шилжсэн учраас анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн үндсэн дээр шилжсэн бүх дараагийн хэлцлүүд хүчин төгөлдөр байх ёстой гэдэг утгаар би энэ нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргасан. Мөн сүүлд ирсэн хэргийн материалыг харахад 2024 оны 3 сард Монгол Улсын газраас тусгай ажлын комисс томилогдчихсон байна. Хууль бусаар буюу Монголын талын зөвшөөрөлгүйгээр Оросын холбооны улсын өмчийг худалдаж, хувьчилсан асуудал дээр шалгах гэж байна. Зөвхөн 9 давхар байр биш, ганцхан ******* ХХК биш. Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр Оросын холбооны улсын өмчид бүртгэлтэй, тэгэхдээ Монгол улсын газар дээр баригдсан олон хөрөнгүүд дотроос ганцхан маргаад байгаа 9 давхар байр, бусдыг нь бол бүгдийг сүүлд томилогдсон ажлын хэсэг шалгаад яг нарийн ямар учраас хувьчлагдсан эсэхийг шалгах юм байна. Шүүгчийн захирамжаар т бие даасан шаардлага гаргаагүй, гуравдагч этгээдээр оролцож байгаа Монгол Улсын төлөөлөгч нараас гаргасан хүсэлтийг уншсан. Тухайн хүсэлтэд ...Монгол улсын талаас зөвшөөрөлд авсан баримт бичиг Гадаад харилцааны яамны архив болон архивд байхгүй байна. Ерөөсөө Монгол Улсын газраас зөвшөөрөл аваагүй байна... гэдгийг гуравдагч этгээдүүдийн тайлбар, хүсэлтэд дурдчихсан байна. Энэ үйл баримт тодорхой 1979 оны 9 сарын 11-ний өдрийн хэлэлцээрийн 2 дахь заалт зөрчигдчихсөн. Монгол улсын газраас энэ объектыг хувьчлахад ямар нэгэн зөвшөөрөл аваагүй байна гэдэг нь баримтаар нотлогдож байна гэж би үзэж байна. Миний яриад байгаа юм бол 2 улсын хоорондын хэлэлцээрээр шийдэх ёстой байсан үл хөдлөх хөрөнгийг яагаад ганцхан Оросын тал өөрийнхөө дураар шийдээд бусдад хувьчилсан. Энэ нь 2 улсын хооронд өнөөдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр байгаа хэлэлцээрийн заалтыг ноцтой зөрчиж байна. Ийм учраас хувьчлал анхнаасаа хууль бус хувьчлал байсан. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байна. Хариуцагчаас гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага би товч тайлбар гаргая. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэл байхгүй. Яагаад гэхээр нэхэмжлэгч нарын ******* ХХК-тай байгуулсан орон сууц хөлслөх гэрээний хугацаа аль эрт 2019 онд дуусчихсан. Нэгэнт гэрээний хугацаа дуусчихсан тохиолдолд ямар нэгэн гэрээгээр нэхэмжлэгч нар үүрэг хүлээгээгүй учраас тэр олох ёстой орлого, тэр төлөх ёстой түрээсийн төлбөрийг төлөх ямар ч үндэслэл байхгүй. Энэ орон сууц хөлслөх асуудал талуудын хоорондын гэрээгээр тодорхойлогдож, талууд ямар нэгэн үүрэг хүлээсэн тохиолдолд үүргээ биелүүлэх үүрэгтэй. Урд талын хугацаа нь дууссан орон сууц хөлслөх гэрээнүүдийн заалтыг харвал ямар ч олох ёстой орлогыг нөхөн төлнө гэсэн ямар ч заалт байхгүй. Нэгэнт гэрээний хугацаа дууссан учраас түрээсийн төлбөр ч төлөх үүрэг ноогдоогүй, олох ёстой орлогыг ч нөхөн төлөх үүрэг нэхэмжлэгч нарт байхгүй. Тийм учраас сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэхэмжлэгч талд хүлээн зөвшөөрөхөөс 100% татгалзаж байгаа гэдэг дээр товч тайлбар хэлж байна.

Би товч тайлбар хэлэхэд маргаан бүхий орон сууцны объектыг анх 1990 онд Оросын холбооны улсын өмч байх үед Орос дотроо авто трактор экспорт гэдэг компанид хувьчлахдаа 2 улсын газар хоорондын 1979 оны 09 дүгээр сарын 11-ний хэлэлцээрийн 2 дахь заалт зөрчигдсөн. Монгол Улсын газраас заавал зөвшөөрөл авах ёстой байсан гэтэл зөвшөөрөл авсан зүйл хавтаст байхгүй. Хэрвээ үнэхээр зөвшөөрөл авчихсан Монгол Улсын газар т гуравдагч этгээдээр татагдчихсан ...манай зөвшөөрөл энэ байна. 1990 онд бид нар ийм зөвшөөрлийг Орос улсын газарт өгсөн... гэсэн зөвшөөрлийн бичгээр гарч ирэх ёстой. Гэтэл хавтаст т өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын газар тус объектын талаар ямар нэгэн зөвшөөрөл өгсөн баримт хавтаст т авагдаагүй. Үүнийг газар гуравдагч этгээдээр татагдаж оролцохдоо ...үүнийг зөвшөөрч байна. Зөвшөөрлүүд манай архивд байхгүй байна, архивын материалд үзвэл зөвшөөрөл байхгүй... гэсэн. Миний гол ярьж байгаа зүйл бол объект анхнаасаа Оросын өмчийн Монголын нутаг дэвсгэрт газар дээр баригдсан объектыг анх хувьчлахдаа зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүйгээр хувьчилчихсан байна. Ийм учраас Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 мөн 56.1.8 дах хэсэгт заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл мөн гэдэг нь тогтоогдсон учраас үүнээс хойш хийгдсэн бүх хэлцлүүд мөн хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.10 дахь хэсэгт заасан буюу хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн үндсэн дээр хийгдсэн бусад хэлцэл бүгд үүнээс хойш хүчингүй, хүчин төгөлдөр бус байна гэдэг үндэслэлээр ******* ХХК-ний нэр дээр бүртгэгдсэн 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрх хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн үндсэн дээр олгогдсон өмчлөх эрх учраас хүчин төгөлдөр бус тооцож болох хэлцэл юм. Мөн нэхэмжлэгч 4 иргэн бол тус байранд 2015 оноос хойш гэрээ хийгээд ******* ХХК-тай гэрээний хугацаа дуусаад өнөөдрийг хүртэл оршин сууж байгаа учраас нэхэмжлэгч нар тус байрны шударга эзэмшигч байх ийм бүрэн үндэслэлтэй учраас шударга эзэмшигчээр тогтоолгох боломжтой гэж үзэж байна. Энэ нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байна гэв.

2. Нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хариуцагчийн тайлбарыг сонслоо. Хариуцагч бол хуулийн үндэслэлгүй тайлбар гаргаж байна гэж үзэж байна. Яагаад вэ гэхээр нэгдүгээрт бид нар хууль номынхоо дагуу эрх бүхий этгээдтэй гэрээ байгуулаад худалдаж авсан гэдэг асуудал тайлбарлаж байна. Тэгэхээр худалдах, худалдан авах гэрээ юунд үндэслэлтэй вэ гэхээр өөрийн мэдлийн, өөрийн өмчлөлийн эд хөрөнгийг худалдах, худалдан авах асуудал үүсдэг. Тэгэхээр өөрийн өмчлөлийн бус өмчийг худалдсан асуудал үүсэж байна гэж үзэж байна. Яагаад гэвэл нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбарлаж байгаа 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний 2 улсын хоорондын гэрээ, хэлцлийг үндэслэж бий болсон эд хөрөнгөтэй холбоотой асуудал байна. Тийм учраас анхнаасаа олон улсын гэрээг зөрчиж хийгдсэн хэлцэл анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус байна. Хоёрдугаарт хариуцагч тал ...бид нар хууль ёсны дагуу эд хөрөнгийн гэрчилгээ авсан... гэсэн тайлбар хэлж байна. Эд хөрөнгийн улсын бүртгэлтэй холбоотой нэхэмжлэлийг Захиргааны хэргийн шүүх шийдвэрлэсэн. Захиргааны хэргийн шүүх шийдвэрлэхдээ зөвхөн эд хөрөнгийн гэрчилгээ олгосон процесстой холбоотой асуудлыг шийдсэн болохоос биш энэ гэрээ хэлцэлтэй холбоотой гэрээ мөн байна уу, үгүй юу гэдэг асуудлыг шийдвэрлээгүй. Хэрэв хэлцэл хүчин төгөлдөр болбол дагаад эд хөрөнгөтэй холбоотой асуудал хууль зүйн дагуу болох үр дагавартай байдаг. Хоёрдугаарт Улсын Дээд шүүх дүгнэхдээ ...нэхэмжлэгчийн трактор экспорт нийгэмлэгийн 9 давхар орон сууцны барилгыг ХХК-ны хууль бус эзэмшигчээс чөлөөлөх тухай нэхэмжлэлийн шаардлага нь Захиргааны хэргийн шүүхийн харьяаллын бус байх... тул гэж байдаг. Тэгэхээр зэрэг хэлцэлтэй холбоотой асуудал бол Захиргааны хэргийн шүүхийн асуудал биш учраас үүнийг нэхэмжлэх эрхтэй гэдэг агуулгыг Улсын Дээд шүүх хяналтын тогтоолдоо дурдсан байдаг. Тийм учраас өнөөдрийн нэхэмжлэл хууль ёсны бөгөөд үндэслэлтэй юм. Бид ямар учраас Гадаад хэргийн яам болон Улсын Их Хуралаас баримт гаргаж байна гэвэл Олон улсын гэрээний дагуу ямар процессоор явахыг нотлох гэж баримтууд гаргаж өгсөн. Өөрөөр хэлбэл Улсын Их Хурлын Ерөнхий байдлын байнгын хорооноос виз авч түүний үндсэн дээр 2 улсын хоорондын хэлэлцээрийн дагуу нот бичгээр дамжуулж 2 улсын гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг өнөөдрийг хүртэл хууль журмынхаа дагуу Олон улсын гэрээнд заасны дагуу өнөөдөр хүртэл ямар орон сууцны өмчлөлийг Монгол улсын талд шилжүүлэх бэ? Монгол улсын өмчлөлд шилжсэний дараа хувьчлалын асуудал хэрхэн явагдаж байгаа гэдгийг нотлох үүднээс энэ нотлох баримтуудыг гаргаж өгсөн. Тэгэхээр яг энэ процессоор явагддаг. Энэ процессыг дагахгүйгээр худалдах, худалдан авах хэлцэл хийгдсэн нь хууль бус байна. Иргэний хуулийн хууль бус хэлцэл, хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцох Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 болон 56.1.8 дахь хэсэгт заасан зүйлүүд зөрчсөн хэлцэл учраас хүчин төгөлдөр бус байна. Хоёрдугаарт шударга эзэмшигчээр тогтоохтой холбоотой асуудлыг дэмжиж байна. Хариуцагчийн тайлбар нотлогдохгүй байна. Өөрөөр хэлбэл Монгол Улсын газартай зөвшилцөж Монгол Улсын зөвшөөрлийн дагуу худалдах, худалдан авах гэрээ хийгдсэн гэх асуудал нотлогдохгүй байгаа учраас хариуцагчийн тайлбар хуулийн үндэслэлгүй байна. Хариуцагч талаас сөрөг нэхэмжлэл гаргаж байна. Сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд нэхэмжлэгч Б.Түвшинтулгын хувьд 2020 оны 09 дүгээр сарын -нд нэхэмжлэлийн шаардлага нэмэгдүүлсэн. Үүнийг би өнөөдөр нэхэмжлэлээ дэмжиж, нэмэлт шаардлага болгож тавьж байна. Энэ талаар т авагдсан, авагдаагүй гэх асуудал гарч байна. Ямар үндэслэл бүхий нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэмэгдүүлсэн гэхээр Б.******* 2017 оны дугаар сараас эхлээд түрээсийн гэрээгээр 180,000 төгрөг төлж тус орон сууцад амьдарч байсан. Гэтэл түрээсийн гэрээ нь үндэслэл болгож байгаа худалдах, худалдан авах гэрээ хэлцэл нь хүчин төгөлдөр бус учраас түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус юм. Мөн хөлслөх, хөлслүүлэх гэрээ нь Иргэний хуулийн тодорхой заалтуудыг зөрчсөн, илт нэг талыг баримталсан шударга бус хэлцэл байсан. Тийм учраас Б.******* ******* Реалтор ХХК-нд түрээсийн төлбөр төлсөн 6,000,000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж өгнө үү гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн нэхэмжлэлийг өгсөн. Иймд Иргэний хуулийн 402 дугаар зүйлд заасан үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн гэж үзэж 6,000,000 төгрөгийг нэхэмжилж, түүний дагуу улсын тэмдэгтийн хураамжийг төлсөн баримтыг т өгсөн. Дараагийн дугаарт угаасаа өөрөө өмчлөгч биш учраас сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага байхгүй гэж үзээд сөрөг нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй татгалзаж байна гэсэн дүгнэлтийг гаргаж байна.

Бид нотлох баримтыг шинжлэн судалсан. Би үндэслэл болох гол баримт нь Монгол Улсын газраас 2019 оны 05 сарын 22-ны өдрийн 1/62 тоот албан бичгээр нот бичгийн төслийг Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар зөвшилцсөн. Ингэхдээ Монгол Ард улсад тусламж үзүүлж буюу зөвлөлтийн мэргэжилтнүүдийг байраар хангах үйлчлэх зорилгоор Бүгд Найрамдах Монгол улсад орон сууц болон цээт соёл, ахуйн объектуудын барих тухай Бүгд Монгол Ард улсын газар, Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын хоорондын 1971 оны протокол, 1979 оны хэлэлцээрт нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай болон газар Оросын Холбооны улсын хооронд нот бичгийн төслийг хэлэлцэн дэмжиж зөвшилцөхөөр хүргүүлсэн байна. Энэ нотлох баримтаар юу гэж хэлж байна гэвэл нэмэлт өөрчлөлт оруулсан Монголын улсын нутаг дэвсгэр дээр байгаа Оросын Холбооны улсын объектуудыг албан ёсоор Монгол улсын талд шилжүүлэх асуудлыг шийдүүлэхээр зөвшилцсөн байна. Газрын талбайн хэмжээг нарийвчлан тогтоох, инженерийн шугам сүлжээ, барилгын ерөнхий төлөв байдал, амьдарч буй иргэдийн судалгаа гэх зүйлүүдийг судалж үзэж байж энэ асуудлыг тавьсан байна. Гадаад харилцааны яамнаас Оросын Холбооны улсын гадаад харилцааны яаманд нот бичиг хүргүүлсэн байна. Ингэхдээ Оросын тал болон нот бичиг солилцох замаар байгуулах хэлэлцээрт тогтоосон бүх үл хөдлөх хөрөнгийг эзэмших эрхийг Оросын Холбооны улсын нэр дээр бүртгэсэн. Үүнтэй зэрэгцээ хотуудын орон сууцны барилгад оршин суугаа 2 талын иргэдийн эрхийг болон ашиг сонирхлыг харилцан хамгаалж хүндэтгэхийг нотлов гэж байна. Тэгэхээр энэ журмын дагуу явах ёстой гэж үзэж байна. Мөн үүний хариуд Оросын холбооны улсын Гадаад харилцааны яамнаас ... оршин суугаа иргэдийг хүндэтгэнэ... гэж хариу өгсөн. Ийм байдлаар Оросын талын өмчлөлөөс Монгол талын өмчлөлд шилжсэн үйл баримтуудыг бид шинжлэн судалсан. Гэтэл ******* ХХК-ний өмчлөлд шилжсэн гэж байгаа маргаан бүхий объект тухайн журмаар явагдаагүй учраас өнөөдрийн байдлаар Олон улсын гэрээг зөрчсөн учраас ******* ХХК-ийн өмчлөл гэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй байна. Мөн бид нар Олон улсын гэрээний тухай Монгол улсын хууль байдаг. Олон улсын гэрээний тухай хуульд олон улсын гэрээ гэж юу бэ гэдгийг тодорхойлсон. Олон улсын гэрээ гэх тодорхойлолтын дагуу Бүгд Найрамдах Монгол Ард улс болон Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын хоорондын байгуулсан хэлэлцээр нь Олон улсын гэрээний тухай хуулийн дагуу Олон улсын гэрээнд тооцогдож байна. Энэ хуулийн 26 дугаар зүйлд ...Гэрээний нөгөө тал бусад талтай харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр нэмэлт өөрчлөлт оруулна... гэж нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг зохицуулсан байдаг. Нэмэлт өөрчлөлт оруулах үйл явц нь миний хэлсэн үйл баримтаар нотлогдож байна. Гэтэл маргаан бүхий объект нь хэлэлцээрийн хүрээнд бий болсон орон сууц байгаа юм. Яг энэ орон сууц нь Олон улсын гэрээний тухай хуулийн заалтын дагуу мөн гэрээний 2 дахь хэсэгт заасан нөгөө талын зөвшөөрлийг заавал авч байж гуравдагч этгээдэд шилжүүлнэ гэх заалт зөрчигдсөн үйл баримтууд бид нарын хэлэлцсэн нотлох баримтаар нотлогдож байна. Нэхэмжлэл гаргаж байгаа иргэд нь яагаад нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан бэ гэвэл Захиргааны шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан Захиргааны хэргийн шүүхээр шийдвэрлэсэн асуудлаар өөрөөр тухай Захиргааны хэргийн үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ олгосон үйл баримтын үндэс бол байгаа хэлцэлтэй холбоотой асуудлыг гаргаж ирж хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Үүнийг шүүх хүлээн авч шүүх хуралдаанаар хэлэлцэж шийдвэрлэх гэж байна. Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 дэх хэсэгт хууль зөрчсөн хэлцэл байвал хүчин төгөлдөр бус байна гэж заасан байна. Хууль зөрчсөн гэдэг агуулга нь миний дээр дурдсан Олон улсын гэрээний заалт, 2 талын хооронд байгуулсан хэлцлийн 2 дахь заалтыг зөрчсөн байна. Нэгдүгээрт хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ...Монголын талын зөвшөөрөл, Монголын талын баримт байхгүй... гэдэг зүйлийг өөрөө хүлээн зөвшөөрч хэлж байна. Хоёрдугаарт 1979 оны хэлэлцээр одоо хүртэл хүчин төгөлдөр байна гэдгийг Монгол улсын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон гадаад харилцааны яам, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар хүлээн зөвшөөрч байна. Өөрөөр хэлбэл Монгол улсын зөвшөөрөл байхгүй байна. Нэхэмжлэгч талын эрх ашиг яагаад хөндөгдсөн гэж үзэж байна бэ гэвэл тухай орон сууцанд амьдарч байсан иргэд байдаг. Миний дурдсан нотлох баримтуудын хүрээнд тус иргэдийн эрх ашиг сонирхлыг 2 тал хүндэтгэж үзнэ гэдэг агуулга байдаг. Энэ утгаараа оршин суугаа иргэдийн эрх ашиг хөндөгдөж байна гэж үзэж байна. Тийм учраас нэхэмжлэгч нар шүүхэд тус нэхэмжлэлийг гаргасан байна. Мөн Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8 дахь хэсэгт зохигч этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийсэн хэлцэл буюу зохигч этгээд гэж Монгол улсын зөвшөөрөлгүй хийгдсэн хэлцэл байна. Ийм учраас энэ үндэслэлийн дагуу хүчин төгөлдөр бус хэлцэл байна. Нэгэнт худалдах, худалдан авах гэрээ хэлцлүүд нь Олон улсын гэрээ болон Монгол улсын Иргэний хууль, Олон улсын гэрээний тухай хууль, Олон улсын Венын конвенцыг зөрчсөн байгаа тул хэлцэл хүчин төгөлдөр бус тооцогдох учраас Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлд заасны дагуу хууль ёсны эзэмшигчээр тогтоох бүрэн боломжтой гэж үзэж байна. Өөрөөр хэлбэл нот бичиг солилцсон, гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан, хавсралт нь тухайн орон сууцанд сууж байгаа иргэдийн мэдэл шилжсэн үйл баримтаар тогтоогдож байна гэж үзэж байна. Яг энэ журмын дагуу явах юм бол тухайн иргэд нь тус орон сууцны эзэмшигчээр тогтоолгох бүрэн боломжтой үйл баримтаар тогтоогдож байна. Тийм учраас шударга эзэмшигчээр тогтоох хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Хариуцагч талын хохирол гэж нэхэмжилж байгаа нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Өөрөө хэлбэл хэлцэл хүчин төгөлдөр бусад тооцогдох учраас эдгээр хүмүүсийг хууль бусаар тус орон сууцад оршин сууж байсан гэж үзэж хууль зүйн үндэслэл байхгүй. Тийм учраас хохирол гэж нэхэмжилж байгаа сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэлгүй байгаа тул сөрөг нэхэмжлэлийг сэхгүй болгож, хэлцэл хүчин төгөлдөр бусад тооцох, шударга эзэмшигчээр тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хууль зүйн дагуу хуулийн үндэслэлтэй байгаа учраас хангаж өгнө үү гэдэг саналыг шүүхэд гаргаж байна гэв.

 

3. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Нэр бүхий 38 иргэн анх 2018 оноос буюу одоогоос 6 жилийн өмнө аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатын шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Үүнээс хойш нэр бүхий иргэд ******* Реалтор ХХК-тай эвлэрлийн гэрээ байгуулсан. Өнөөдрийн байдлаар нэхэмжлэгч Б.*******, Б.*******, Б.*******, Н.******* гэх 4 хүний үлдсэн. Үүнийг одоо хянан шийдвэрлэх гэж байна. Нэхэмжлэгч нар нэхэмжлэлийн шаардлагаа хууль зүйн үндэслэлийг тодорхойлохдоо маргаан бүхий байрны Б.Түвшинтулгын тоот, Б.*******ийн тоот, Б.*******ын 7 тоот, Н.*******ы г 22 тоотын тус тус шударга эзэмшигчээр тогтоолгох, мөн ******* Холдинг ХХК-аас ******* Реалтор ХХК-ны хооронд орон сууцыг шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах гэх нийтлэг үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна. Н.******* ы тухай бол итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилсөн. Үүнтэй холбоотойгоор өнөөдрийн шүүх хуралдаанд хариуцагч шууд маргаад явах боломжтой. Яагаад гэвэл маргааны агуулга нь нэг гэж үзэж байна. Нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч бөгөөд өмгөөлөгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг хууль зүйн үндэслэлийг Иргэний хуулийн 56.1.1, 105.1, 243.1, 343.1, 56.1.10, 271.1, 89.1 гэж хууль зүйн шаардлагыг тодорхойлж байна. Энэ бол үндэслэлгүй юм. Учир нь шударга эзэмшигчээр тогтоолгох шаардлагын хууль зүйн үндэслэлийг буюу нэхэмжлэгч талын нэхэмжлэлийн шаардлагыг хариуцагч тал Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 болон 106.3 дахь хэсэгт зааснаар няцааж байна. Мөн ******* Холдинг ХХК-аас ******* Реалтор ХХК-нд шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бас тооцуулах шаардлагыг Компанийн тухай хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.2.12 дахь хэсэгт зааснаар тус тус няцааж байна. Яагаад гэвэл хуучин нэрээр Бүгд Найрамдах Монгол Ард улс болон Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын хооронд 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдөр гэрээ байгуулалцсан байдаг. Тус гэрээг Монгол улсаас одоогийн нэршлээр Оросын Холбооны улстай машин тоног төхөөрөмжийн болон бусад бүтээгдэхүүнд үйлчилгээ хийх, зөвлөлтийн техникийн үйлдвэрийг Монгол улсад барих 2 улсын хороонд хийсэн. Хоёр улсын газар энэхүү гэрээний дагуу Монгол улсаас олгосон газарт Оросын холбооны улс 9 давхар орон сууцны барилгыг барьж ашиглалтад оруулсан. Дээрх үл хөдлөх хөрөнгө нь тухай үеийн нэрээр Оросын холбооны улсын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яамны харъя Авто трактор экспорт гадаад эдийн засгийн нийгдэлүүдэд харьяалагдаж байгаад тус улсын Сайд нарын зөвлөлийн 1989 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдрийн 705 дугаар тогтоолоос 1990 оны 7 дугаар сарын 24-ний өдрийн дугаар захирамжаар дээрх нэгдлүүдийн эрх үүргийг авто трактор экспортод гадаад худалдааны нэгдэлд шилжүүлсэн. Улмаар Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яам нь авто трактор экспорт гадаад худалдааны нэгдэлд Венгри, Бүгд Найрамдах Монгол Ард улс, Бүгд найрамдах Польш улс, Чехсловак, Куба улсуудад байх техник худалдааны төвүүдийг 1990 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдрийн байгуулсан худалдах худалдан авах гэрээгээр тухайн үеийн ханшаар 47,500,000 рублиэр худалдсанаас маргааны зүйл болох аймгийн 16 дугаар багт байрлах 9 давхар орон сууцны барилга худалдан авагч Оросын холбооны улсын авто трактор экспорт гадаад худалдааны нэгдлийн өмчлөлд бүрэн шилжсэн. Ингэснээр авто трактор экспорт гадаад худалдааны нэгдэл нь Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яамнаас ийнхүү худалдан авсан хотод байрлах маргаан бүхий орон сууц болох худалдааны төвийг Оросын Холбооны улсын Москва хотод байрлах трактор экспорт нээлттэй нийгэмлэгт 1,500,000 ам.доллартой тэнцэх хэмжээний рублиэр 1999 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдөр байгуулсан гэрээний дагуу худалдсан. Ингэснээр маргаан бүхий орон сууц Монгол улсын хуулийн дагуу улсын бүртгэлд бүртгэгдэх эхлэл болсон ба улмаар тус үл хөдлөх хөрөнгийн анхны болон дараа, дараагийн хууль ёсны өмчлөгчөөр дараах нэр бүхий иргэн, хуулийн этгээдүүд бүртгэгдсэн. Тухайлбал трактор экспорт хувьцаат нийгэмлэг нь аймгийн 16 дугаар багт байрлах 9 давхар орон сууцыг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхээр 2000 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр аймгийн эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн албанд мэдүүлэг гаргасныг улсын бүртгэлийн байгууллага холбогдох баримт бичгийг үндэслэн үл хөдлөх эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн дугаарт бүртгэж гэрчилгээ олгосон. Ингэснээр маргаан бүхий үл хөдлөх хөрөнгийн Монгол улсад хамгийн анхны хууль ёсны өмчлөгчөөр Оросын Холбооны улсын Москва хотын трактор экспорт нээлттэй нийгэмлэг бүртгэгдсэн. Улмаар Монгол Улсын иргэн Болормаа овогтой Дулам 2003 оны 1 дүгээр сарын 21-ний өдөр тус орон сууцны барилгын Оросын Холбооны улсын Москва хотын трактор экспорт нээлттэй нийгэмлэгээс худалдах, худалдан авах гэрээгээр худалдан авсан. Үүний дагуу - Уул аймгийн үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар 2003 оны 5 дугаар сарын 30-ны өдөр бүртгэж бүртгэж, гэрчилгээ олгосноор нь , , нарын хамт шилжүүлсэн. Тус үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгч нь ХХК-ийн нэр дээр уг үл хөдлөх хөрөнгийг шилжүүлж, шинээр гэрчилгээ олгох хүсэлтийг аймгийн эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт хүсэлт гаргасны дагуу тухайн үл хөдлөх хөрөнгийг ХХК-ийн нэр дээр шилжүүлж гэрчилгээ олгосон. Үүнтэй холбоотой зэрэгцэн Оросын Холбооны улсын Ерөнхийлөгчийн эрхлэх алс дорнодын бүс нутгийн улс орнуудын төлөөлөгч 2008 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдөр аймгийн эд хөрөнгийн эрхийн албанд холбогдуулан эрхийн улсын бүртгэлийн дугаартай гэрчилгээг хүчингүй болгуулах, Трактор экспорт нэгдлийн орон сууцны барилгыг ХХК-ний хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхэд анх гаргасан бөгөөд шүүх эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийг улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1, 24 дүгээр зүйлийн 24.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь сэхгүй болгож шийдвэрлэсэн. Улмаар нэхэмжлэгч Оросын Холбооны улсын Ерөнхийлөгчийн эрхлэх алс дорнодын бүс нутгийн улс орнуудын төлөөлөгч давж заалдах шатын шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан ч гомдлыг хангаагүй. Мөн Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол гаргасныг Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны шүүхийн 2009 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн 88 дугаар тогтоолоор нэхэмжлэлийн шаардлагыг сэхгүй болгож шийдвэрлэсэн. Ингэснээр улсын бүртгэлтэй холбоотой маргаан нь Монгол улсад Улсын Дээд шүүхээр эцэслэн шийдвэрлэгдсэн. Харин ХХК-ний хувьцаа эзэмшигч нь 2003 оны 9 дүгээр сарын 8-ны өдөр ХХК болон тус компанийн хөрөнгө болох маргаан бүхий орон сууцыг бүхэлд нь иргэн н.Баярсайханд 496,760,000 төгрөгөөр худалдсан. Үүнтэй холбоотойгоор ХХК нь Компанийн тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1 дэх хэсэгт зааснаар н.Баярсайханы өмчлөлийн ******* Холдинг ХХК-тай 2008 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдөр нэгдсэн. Ингэснээр ХХК-аас ******* Холдинг ХХК-нд шилжсэнээр маргаан бүхий үл хөдлөх хөрөнгө нь ******* Холдинг ХХК-ний өмчлөлд ирсэн. Улмаар ******* Холдинг ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигчдийн 2012 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 04 дугаар хөрөнгө шилжүүлэх тухай шийдвэрээр маргаан бүхий орон сууц нь ******* Реалтор ХХК-ийн өмчлөлд шилжсэн. Өмчлөлд шилжсэн орон сууц нь 2012 оноос хойш ******* Реалтор ХХК-нд 2 давхарт ******* сүлжээ дэлгүүр ажиллаж байна. 9 давхар орон сууцны хувьд Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйл зааснаар бусдад түрээслүүлж ашиг орлого олдог байсан гэтэл тухайн орон сууцад амьдарч байсан иргэд болон огт амьдарч байгаагүй буюу өөрөөр хэлбэл өмчлөгч ******* Реалтор ХХК-тай гэрээ байгуулж байгаагүй нэр бүхий 38 иргэн аймгийн шүүхэд орон сууцны эзэмшигчээр тогтоолгохоор нэхэмжлэл нэхэмжлэл гаргаж маргаан эхэлсэн. Гэвч энэ нь үндэслэлгүй. Тийм учраас Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3 дахь хэсэгт тус тус зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд сэхгүй болгож өгнө үү гэх хариу тайлбар гаргаж байна. Нэхэмжлэгч нарын нэхэмжлэлийн шаардлагатай холбогдуулан хариуцагч талаас сөрөг нэхэмжлэл гаргасан. Хариуцагч талаас нэхэмжлэгч Б.*******д холбогдуулан аймгийн сумын 16 дугаар багт байрлах 9 давхар орон сууцны тоотыг албадан чөлөөлүүлж, шүүхэд анх нэхэмжлэл гаргасан 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ны өдөр хүртэлх хугацаанд олох ёстой байсан орлого 10,806,553 төгрөгийг гаргуулах. Хууль зүйн үндэслэлийн хувьд Иргэний хуулийн 183 дугаар зүйлийн 183.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримталж байна. Мөн нэхэмжлэгч Б.*******т холбогдуулан тус орон сууцны тоотыг албадан чөлөөлүүлж, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ны өдөр хүртэлх хугацаанд олох ёстой байсан орлого 11,341,574 төгрөгийг гаргуулах, мөн Б.*******т холбогдуулан тус орон сууцны 7 тоотыг албадан чөлөөлүүлж, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ны өдөр хүртэлх хугацаанд олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөг гаргуулах, Н.******* д холбогдуулан тус орон сууцны 22 тоотыг албадан чөлөөлүүлж, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ны өдөр хүртэлх хугацаанд олох ёстой байсан орлого 11,648,000 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын олох ёстой байсан орлогыг тухайн үед нэхэмжлэгч нар мэдэгдэж байсан орон сууцны хөлс болох 208,000 төгрөг болон сар бүрийн түрээсэлж байсан үнийн дүнг болох 185,000 төгрөгийг сараар үржүүлж хүн бүрд ноогдох төлбөрийг бодож гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Тийм учраас сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү.

Хариуцагч талын зүгээс нэхэмжлэгч тал нэхэмжлэлийн шаардлагаа ихэсгээгүй. Яагаад гэвэл 2021 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр төлөөлөгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа ихэсгэсэн. Бид тэр нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд маргаж байна. Хэрэв 2020 оны 9 дүгээр сарын -ний өдөр төлөөлөгч байх үедээ нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн бол төлөөлөгч гийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлага дээр дурдах ёстой. Гэтэл огт дурдагдаагүй. Нэхэмжлэлийн шаардлага гаргана гэж байгаад гаргаагүй байх эсхүл н.Батбаатарын нэхэмжлэл дээр гаргасныг андуурч байна уу? Түүнээс ийм агуулгаар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж шүүхээс ирсэн бол манай талд мэдэгдэнэ. Бид гардаж аваад үүнтэй холбоотой хариу тайлбарыг өгөх ёстой. Гэтэл ийм нэхэмжлэл гардуулаагүй. Бид нар мэдээгүй, хариу тайлбар өгөөгүй. Нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч н.Батбаатартай андуурсан уу? эсхүл гаргана гэж байгаад гаргаж амжаагүй эсхүл хүлээж авахаас татгалзсан уу? Гэхдээ татгалзсан зүйл бол байхгүй байх. Би энэ талаар мэдэхгүй байна.

Өнөөдрийн шүүх хуралдаан 6 жилийн дараа хэлэлцээд явж байна. Хэрэв нэхэмжлэгч Б.Түвшинтулгын тухайд ******* ХХК-ийн үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн гэж бодож байгаа бол үүнийг жич нэхэмжлэх эрх нь нээлттэй. Үүнийг нь дурдаад шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлэх боломжтой. Яагаад гэвэл бид энэ маргааныг шийдээгүй учраас Б.******* энэ асуудлаар би даасан нэхэмжлэл гаргах боломжтой зүйл юм. Одоо нэхэмжлэлийн шаардлага ихэсгэх хүсэлт шийдвэрлэх үе шат өнгөрсөн. Тийм учраас энэ асуудлыг тусдаа нэхэмжлэх боломжтой гэж харж байна.

Эхлээд өмгөөлөгчийн тайлбартаа холбогдуулан тайлбараа гаргая. Нэгдүгээрт өнөөдрийн нэхэмжлэлийн шаардлага нь 1979 оны 2 улсын хооронд байгуулсан гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах шаардлага гаргаагүй. Харин нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч бөгөөд нэхэмжлэгч Б.*******ийн өмгөөлөгч гийн 2021 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагыг өөрчлөхдөө ******* Холдинг ХХК-аас ******* ХХК-нд маргаан бүхий өмчлөлийг шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Хоёрдугаарт маргаан бүхий орон сууцны Б.******* тоот, Б.*******ийг тоот, Б.*******ыг тоот, Н.******* ы г 22 тоотын шударга эзэмшигчээр тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Өнөөдрийн хувьд нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч бөгөөд нэхэмжлэгч Б.*******ийн өмгөөлөгч энэ шаардлагын хүрээнд тайлбарласан. Харин нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг ихэсгэх эрхгүй атлаа 1979 оны хэлцэлтэй холбоотой шаардлага гаргасан мэт шүүхэд үндэслэлгүй тайлбар гаргаж байгааг дурдах нь зүйтэй. Нэхэмжлэгч орон сууцны шударга эзэмшигчээр тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлага Иргэний хуулийн 90 дүгээр зүйлийн 90.1 дэх хэсэгт зааснаар тодорхойлж байна гэж үзэж байна. Харин мөн хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.1 дэх хэсэгт эд хөрөнгийн хууль ёсны эзэмшигчээс шаардаж болохгүй гэж заасан. Харин Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх хэсэгт өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхтэй гэж заасны дагуу хариуцагч ******* ХХК орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Үүнтэй холбогдуулан шаардана. Иргэний хуулийн 183 дугаар зүйлд улсын бүртгэлд бичигдсэн бүртгэл үнэн зөв байх гэсэн заалт байдаг. Энэ зааснаар өнөөдрийн байдлаар нотлох баримт шинжлэн судлах үед ******* ХХК хууль ёсны өмчлөгчөөр улсын бүртгэлийн бүртгэлд бүртгэгдсэн байна. Иргэний хуулийн 183 дугаар зүйлд зааснаар улсын бүртгэлийн гэрчилгээ нь үнэн зөв. Харин сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага болох олох ёстой байсан орлогын хувьд Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3 мөн хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 зааснаар олох ёстой орлогын хууль зүйн үндэслэлийн дагуу шаардаж байна. Мөн маргаан бүхий орон сууцтай холбоотой Олон улсын гэрээг нэхэмжлэгч талын төлөөлөгч болон өмгөөлөгч нар ярьж байна. Гэтэл тус гэрээний нэг тал болох Монгол улсын газар өөрөө 2023 оны 3 дугаар сарын 01-ний өдөр шүүхэд хариу тайлбар гаргасан. Ингэхдээ 1975 оны гэрээ байгуулагдсан. Тус гэрээний дагуу эхэндээ Оросын холбооны өмч байсан юм. Монгол улсын хууль тогтоомжийн дагуу транкорэкспорт гэх Оросын холбооны хуулийн этгээдийн өмчлөлд бүртгэгдэж байгаад дараа , нарын хамтран өмчлөлд, дараа нь ХХК-ийн өмчлөлд, дараа нь ******* Холдинг ХХК-ийн өмчлөлд, дараа нь ******* ХХК-ийн өмчлөлд тус тус бүртгэгдсэн байна. Эдгээр хэлцлүүд хуулийн дагуу явагдсан тул энэ маргаанд Монгол улсын өмчлөл хөндөгдөөгүй гэж бичгээр хариу тайлбар гаргасан байна. Иймд нэхэмжлэгч нарын гаргасан тайлбар үндэслэлгүй. Дараагийн асуудал нь 1-р хавтаст хэргийн 95-р талд Н.******* тай 22 тоотыг хөлслөх гэрээ, Б.*******тай орон сууц хөлслөх гэрээнүүд авагдсан байна. Энэ нь нэхэмжлэгч нар тус эд хөрөнгө ******* ХХК-ийн өмчлөл гэдгийг мэдэж байсан. Түүнийхээ дагуу гэрээнд зааснаар хөлсөлж байсан. Тэр ч утгаараа сөрөг нэхэмжлэл гаргаж байна. Мөн - Уул аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхээс 2019 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр Хан-Уул дүүргийн шүүхэд албан бичиг ирсэн байдаг. Тус албан бичигт улсын бүртгэлтэй холбоотой буюу өнөөдрийг хүртэл маргаан бүхий орон сууцны эхлэл болох Олон улсын гэрээнээс өнөөдрийг хүртэлх бүх гэрээ хэлцэл, үл хөдлөх хөрөнгийг гэрчилгээ нотлох баримтаар авагдсан. Нэгэн хууль ёсны ******* ХХК-ийн өмчлөлийг эзэмшигчээр тогтоолгохоор шаардаж байгаа шаардлага нь хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй тул үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь сэхгүй болгож сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү гэсэн тайлбарыг шүүхэд гаргаж байна гэв.

 

4. Гуравдагч этгээд Монгол Улсын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , нарын нэхэмжлэлд холбогдуулан гаргасан тайлбарт: Тус шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явагдаж буй аймгийн 16 дугаар багийн Тех центрийн гэх 9 давхар айлын орон сууцны нэр бүхий иргэдийн гаргасан орон сууцны өмчлөлийн маргаантай тэй танилцаад дараах тайлбарыг өгч байна.

Маргаж буй орон сууц нь ЗСБНХУ-аас БНМАУ-д нийлүүлж байгаа машин, тоног төхөөрөмж болон бусад эдлэлийн техникийн үйлчилгээг цаашид сайжруулах талаар хамтран ажиллах, дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор зөвлөлтийн техникийн төвүүдийг байгуулахад зориулж БНМАУ-ын нутаг дэвсгэрт газар олгох, барилга барих нөхцөлийн тухай БНМАУ-ын газар, ЗСБНХУ-ын газар хоорондын 1975 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хэлэлцээрийн дагуу баригджээ. Хэлэлцээрийн дагуу уг орон сууц нь ОХУ-ын өмч байсан байна.

Монгол улсын эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлд өмчлөх эрх анх 2000 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр ОХУ-ын ХНН-ийн өмчлөлд бүртгэгдэж,

-2003 оны 05 дугаар сарын 30-ны өдөр худалдах худалдан авах гэрээгээр иргэн , , н, нарын өмчлөлд;

-2003 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдөр ХХК-ийн өмчлөлд,

-2012 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр ******* ХХК-ийн өмчлөлд,

-2015 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдөр ******* ХХК-ийн өмчлөлд тус тус шилжин бүртгэгдсэн байна.

Мөн түүнчлэн ОХУ-ын ХНН-д хөрөнгийг захиран зарцуулах эрх шилжсэн тухай нотлох баримтын үндсэн дээр Монгол улсын иргэн нарт худалдсан байна.

Иймд тус орон сууцны өмчлөх эрхийн маргаанд Монгол улсын болон төрийн өмчийн өмчлөх эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөөгүй төдийгүй, эдгээр иргэдийн өмчлөх эрхийг зөрчсөн аливаа үйлдэл, үйл ажиллагааг Монгол улсын газраас гаргаагүй болно гэжээ.

 

Шүүх зохигчдын тайлбар, т цугларсан нотлох баримтуудыг шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлаад,

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Шүүхээс нэхэмжлэгч нарын аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбайтай 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрхийг ******* ХХК-наас ******* ХХК-нд шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах, тус орон сууцуудын шударга эзэмшигчээр тогтоолгох үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага болон хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас тухайн орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус сэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас тухайн орон сууцуудыг албадан чөлөөлүүлэх тухай шаардлагыг хангаж шийдвэрлэлээ.

 

1. Нэхэмжлэгч нар үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаа дараах байдлаар тодорхойлж, тайлбарлав.

- Б.******* нарын /нэр бүхий 35 иргэний/ нэхэмжлэлтэй ******* ХХК-д холбогдох иргэний хэргийн нэхэмжлэгч Б.*******, , , Б.*******, , , Б.*******, , нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч миний бие дээр дурдсан нэр бүхий 8 хүний надад олгосон итгэмжлэлд: төлөөлөн итгэмжлэл гаргах, нэхэмжлэлд гарын үсэг зурах эрх олгосны дагуу нэхэмжлэгч нарын урьд нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг дараах байдлаар өөрчилж байна.

аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах мкв талбайтай 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрхийг ******* ХХК-аас ******* ХХК-ны өмчлөлд шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах, нэхэмжлэгч ******* Түвшинтулгыг аймаг, сум, 16 дугаар баг, техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, аймаг, сумын 16 дугаар багт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Шаравын Дархисүрэнг аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны 09 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Уранцэцэгийг аймгийн аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны 16 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Жаргалсайханыг аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны 27 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, ******* *******ийг аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Элчтунгалагийн Золбоог аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны 08 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Алтанцэцэгийн Туяацэцэгийг аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар байрны 26 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр тогтоолгох.

Нэхэмжлэлийн үндэслэл:

аймгийн сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах техникийн төв 9 давхар айлын орон сууц нь Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улс, /тухайн үеийн нэрээр/ Бүгд Найрамдах Монгол Ард улсын хооронд 1975 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдөр байгуулагдсан хэлэлцээр, 1979 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдөр байгуулагдсан ЗСБНХУ-аас БНМАУ-д нийлүүлж байгаа машин, тоног төхөөрөмж% бусад эдлэлийн техникийн үйлчилгээг сайжруулах тухай хэлэлцээрийн үндсэн дээр 1979 онд ЗСБНХУ-ийн хүч, хөрөнгөөр баригдсан, зөвлөлтийн мэргэжилтнүүдийг Монголд ажиллах хугацаанд нь байрлуулах зорилгоор барьсан орон сууцны барилга юм. 1993 оноом эхлэн зөвлөлтийн мэргэжилтнүүд ээлж дараалан нутаг буцаж тэдний амьдарч байсан орон сууц эзгүй үлдэж байсан үед нэхэмжлэгч нар нь тухайн үед уг орон сууцыг хариуцаж байсан этгээдүүдтэй амаар болон бичгээр гэрээ байгуулан орж амьдарч байсан болно.

надад итгэмжлэл олгосон нэхэмжлэгч нар нь 1993 оноос эхлэн тухайн орон сууцыг эзэмшин амьдарч байсан бөгөөд эдгээр нэхэмжлэгч нар нь маргааны зүйл болж буй орон сууцанд орохдоо тухайн орон сууц нь ОХУ-ын өмчлөлд байгаа хоёр улсын газар хоорондын хэлэлцээр Монголын талд шилжсэний дараа өөрсдийн эзэмшлийн орон сууцыг хувьчилж авна гэсэн ойлголтоор орон сууцанд орсон байдаг. Нэхэмжлэгч нар нь тухайн орон сууцанд амьдарч байх хугацаандаа өөрсдийн хөрөнгө, хүчээр засвар дулаалга хийж тохижуулан түрээсийн төлбөр, ус, дулаан, СӨХ-ийн төлбөрийг амьдарч байсан хугацаандаа төлж цаашид хувьчилж авна гэдэгт итгэлтэйгээр амьдарч байгаа болно.

1979 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдрийн ЗСБНХУ, БНМАУ хоорондын хэлэлцээрийн хоёрдугаар зүйлд: Энэхүү хэлэлцээрийн нэгдүгээр зүйлд заасан газарт баригдсан барилга, бусад объектууд нь Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбооны Улсын өмч байх бөгөөд тэхдээ тэдгээрийг Монголын талын зөвшөөрөлгүйгээр гуравдах этгээдэд худалдах буюу шилжүүлэн өгч үл болно /Энэхүү хэлэлцээр нь өнөөдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа болно/

Гэтэл хоёр улс хоорондын дээрх хэлэлцээрийн хоёрдугаар зүйлд заасныг зөрчиж Монгол улсын зөвшөөрлийг авалгүй 1990 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдөр ЗСБНХУ-ын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яам нь Автотракторэкспорт нээлттэй нийгэмлэгт худалдах, худалдан авах гэрээний үндсэн дээр шилжүүлсэн нь дээр дурдсан хоёр улсын хоорондын хэлэлцээрийн Хоёрдугаар зүйлийг зөрчсөнөөс гадна Иргэний хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.1, 105 дугаар зүйлийн 105.1, 243 дугаар зүйлийн 243.1, 303 дугаар зүйлийн 303.1-д заасныг зөрчсөнөөс гадна 1997 оны Үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан бүрдүүлбэр хангагдаагүй байхад аймаг дахь Үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн газар 2000 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр улсын бүртгэлийн дугаарт бүртгэж өмчлөх эрхийн гэрчилгээг ОХУын Москва хотын Тракторэкспорт ХН-д олгосон нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 56.1.8-д заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болсон байх бөгөөд энэхүү хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн үндсэн дээр хийгдсэн дараа дараагийн хэлцлүүд болох Тракторэкспорт НН-ээс т шилжсэн, аас ХХК-д шилжсэн, ХХК-аас ******* ХХК-д шилжсэн, ******* ХХК-аас ******* ХХК-д шилжсэн хэлцлүүд нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.10-д заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болох тул өнөөдрийн байдлаар хүчин төгөлдөр байгаа ******* ХХК-ний нэр дээр улсын бүртгэлийн дугаарт бүртгэгдсэн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг олгох үндэслэл болсон хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулахыг хүсэж байгаагаас гадна маргааны зүйл болж буй орон сууцанд 1993 оноос хойш 3-27 жил амьдарч эзэмшиж байгаа иргэд нь Иргэний хуулийн 105 дугаар зүйлийн 105.1, 303 дугаар зүйлийн 303.1-д зааснаар тэргүүн ээлжинд худалдаж авах, орон сууц хөлслөх гэрээг эхний ээлжинд байгуулах эрхтэй байтал эдгээр иргэдэд тухайн орон сууцыг хувьчлах, худалдахдаа Иргэний хуулийн 270 дугаар зүйлийн 270.1-д заасан худалдан авах давуу эрхийг жүүлэх боломж олголгүй гуравдагч этгээдэд худалдсан байх тул дээрх хэлцэл нь Иргэний хуулийн 271 дүгээр зүйлийн 271.1-д зааснаар хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болно. Маргааны зүйл болж буй орон сууцны эзэмшигчид нь тухайн орон сууцыг гуравдагч этгээдэд худалдсан талаар тухайн үед нь мэдээгүй бөгөөд энэ талаар өмчлөгчид нь эзэмшигч этгээдүүдэд мэдэгдээгүй болно.

Нэхэмжлэгч нар нь Иргэний хуулийн 89 дүгээр зүйлийн 89.1-д заасан үндэслэлээр өөрсдийн эзэмшилд авч 3-27 жил тасралтгүй эзэмшсэн болох нь зохигчдын тайлбар болон хавтаст т авагдсан нотлох баримтуудаар тогтоогдож байх тул нэхэмжлэлд дурдсан нэр бүхий этгээдүүдийг аймгийн сумын 16 дугаар багийн техникийн төв 9 давхар байрны шударга эзэмшигчээр тогтоолгох хүсэлтэй байна.

 

- Оросын талын өмчлөлөөс Монгол талын өмчлөлд шилжсэн үйл баримтуудыг бид шинжлэн судалсан. Гэтэл ******* ХХК-ний өмчлөлд шилжсэн гэж байгаа маргаан бүхий объект тухайн журмаар явагдаагүй учраас өнөөдрийн байдлаар Олон улсын гэрээг зөрчсөн учраас ******* ХХК-ийн өмчлөл гэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй байна. Мөн бид нар Олон улсын гэрээний тухай Монгол улсын хууль байдаг. Олон улсын гэрээний тухай хуульд олон улсын гэрээ гэж юу бэ гэдгийг тодорхойлсон. Олон улсын гэрээ гэх тодорхойлолтын дагуу Бүгд Найрамдах Монгол Ард улс болон Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот улсын хоорондын байгуулсан хэлэлцээр нь Олон улсын гэрээний тухай хуулийн дагуу Олон улсын гэрээнд тооцогдож байна. Энэ хуулийн 26 дугаар зүйлд ...Гэрээний нөгөө тал бусад талтай харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр нэмэлт өөрчлөлт оруулна... гэж нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг зохицуулсан байдаг. Нэмэлт өөрчлөлт оруулах үйл явц нь миний хэлсэн үйл баримтаар нотлогдож байна. Гэтэл маргаан бүхий объект нь хэлэлцээрийн хүрээнд бий болсон орон сууц байгаа юм. Яг энэ орон сууц нь Олон улсын гэрээний тухай хуулийн заалтын дагуу мөн гэрээний 2 дахь хэсэгт заасан нөгөө талын зөвшөөрлийг заавал авч байж гуравдагч этгээдэд д шилжүүлнэ гэх заалт зөрчигдсөн үйл баримтууд бид нарын хэлэлцсэн нотлох баримтаар нотлогдож байна. Нэхэмжлэл гаргаж байгаа иргэд нь яагаад нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан бэ гэвэл Захиргааны шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан Захиргааны хэргийн шүүхээр шийдвэрлэсэн асуудлаар өөрөөр тухай Захиргааны хэргийн үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ олгосон үйл баримтын үндэс бол байгаа хэлцэлтэй холбоотой асуудлыг гаргаж ирж хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Үүнийг шүүх хүлээн авч шүүх хуралдаанаар хэлэлцэж шийдвэрлэх гэж байна. Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 дэх хэсэгт хууль зөрчсөн хэлцэл байвал хүчин төгөлдөр бус байна гэж заасан байна. Хууль зөрчсөн гэдэг агуулга нь миний дээр дурдсан Олон улсын гэрээний заалт, 2 талын хооронд байгуулсан хэлцлийн 2 дахь заалтыг зөрчсөн гэв.

 

2. Хариуцагчаас нэхэмжлэгч нарын гаргасан үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг үгүйсгэж дараах тайлбар, үндэслэлийг гаргав.

- Иргэний хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.1 дэх хэсэгт эд хөрөнгийг хууль ёсны эзэмшигчээс шаардаж болохгүй гэж заасан, тухайн орон сууц нь ******* ХХК-ны өмч гэдэг Захиргааны хэргийн 3 шатны шүүхээр тогтоогдсон, орон сууцыг шилжүүлсэн гэрээнүүд бүгд хуулийн дагуу хийгдсэн. Иргэний хуулийн 183 дугаар зүйлд улсын бүртгэлд бичигдсэн бүртгэл үнэн зөв байх гэсэн заалт бий. Иймээс нэхэмжлэгч нарын нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй тул сэхгүй болгож өгнө гэв.

 

3. Хариуцагчаас нэхэмжлэгч нарт холбогдуулан гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаа дараах байдлаар тодорхойлж, тайлбарлав.

Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх хэсэгт өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхтэй гэж заасны дагуу хариуцагч ******* ХХК нь орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

Мөн Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3, мөн хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасан хууль зүйн үндэслэлийн олох ёстой орлогоо шаардаж байна гэв.

 

4. Нэхэмжлэгч нараас хариуцагчаас гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг үгүйсгэж дараах тайлбар, үндэслэлийг гаргав.

- Нэхэмжлэгч нар шударга эзэмшигч тул олох ёстой байсан орлого гэдгийг төлөх ёсгүй, байр ашиглалтын зардлын талаар баримт байхгүй байна, хэрэв нэхэмжлэх бол тухайн үйлчилгээ үзүүлсэн аж ахуй нэгж нэхэмжилнэ, иймээс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг сэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

5. Нэхэмжлэлийн шаардлагын гол үндэслэл болсон маргаан бүхий хөрөнгө болох  аймаг, сумын 16 дугаар баг, техцентрийн 9 давхар орон сууц нь ЗСБНХУ-аас БНМАУ-д нийлүүлж буй машин, тоног төхөөрөмж ба бусад эдлэлүүдийн үйлчилгээнд дэмжлэг үзүүлэх зөвлөлтийн техникийн төвүүд байгуулахад зориулж БНМАУ-д газар олгох ба тус төвүүдийг барих нөхцөлийн тухай ЗСБНХУ, БНМАУ-ын газар хооронд 1979 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдөр гэрээ байгуулагдсаны дагуу хотын 10-р бичил дүүрэгт байрлах 7.5 га талбайтай газрыг төлбөргүй, хугацаагүй ашиглахаар олгож, гэрээний нөхцөлүүдийн үндсэн дээр сумын 16 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлах Техникийн төвийн иж бүрдэл гэх Техник худалдааны төвийн 2 давхар барилга, 9 давхар орон сууцны барилгууд баригдаж 1984 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдөр ашиглалтад орсон,

1990 оны дугаар сарын 24-ний өдрийн ЗСБНХУ-ын СНЗ-ийн дугаар захирамж,

ЗХУ-ын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яам болон гадаад эдийн засгийн хувьцаат нийгэмлэг нар нь 1990 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдрийн гэрээ,

Тракторэкспорт нээлттэй хувьцаат нийгэмлэгийг төлөөлж Ерөнхий захирал Михайл Сергеевич Левитин нарын хийсэн 1999 оны 04 дүгээр сарын 30-ны өдрийн хотод байрлах техник худалдааны төвийг худалдах, худалдан авах гэрээ,

нээлттэй нийгэмлэг болон Монгол Улсын иргэн нар нь 2003 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн Монгол улсын хотод байрлалтай Техник-худалдааны төвийг худалдан авах, худалдах гэрээ,

Ш.Баярсайхан, нар нь 2003 оны 09 дүгээр сарын 08-ны өдрийн  гэрээ,

*******  ХХК нь 2012 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдрийн хувьцаа эзэмшигчийн шийдвэрээр дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг *******  ХХК-д шилжүүлсэн үйл баримт т авагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдож байх байх бөгөөд энэ талаар талууд маргахгүй байна.

 

6. Шүүхээс нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын маргаж буй үндэслэлд тус бүрд дараах дүгнэлтийг хийв.

 

6.1. Нэхэмжлэгч нараас ЗХУ-ын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яам 1990 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдөр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг гадаад эдийн засгийн хувьцаат нийгэмлэгт нь худалдахдаа ЗСБНХУ-аас БНМАУ-д нийлүүлж байгаа машин, тоног төхөөрөмж, бусад эдлэлд үйлчилгээ хийхэд дэмжлэг үзүүлэх, зөвлөлтийн техникийн төвүүдийг БНМАУ-д барихад зориулан газар олгох, эдгээр төвүүдийг барьж байгуулах нөхцөлийн тухай ЗСБНХУ-ын газар, БНМАУ-ын газар хоорондын 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хэлэлцээрийн 2 дахь заалт болох Энэхүү хэлэлцээрийн нэгдүгээр зүйлд заасан газарт барьсан барилга, бусад объектууд нь Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Улсын өмч байх бөгөөд тэхдээ тэдгээрийг Монгол Талын зөвшөөрөлгүй гурав дахь этгээдэд худалдах буюу шилжүүлж үл болно гэж гэсэн заалтыг зөрчиж Монгол Улсын газраас зөвшөөрөл аваагүй тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бус хэлцэл.

Иймд *******  ХХК нь 2012 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдрийн хувьцаа эзэмшигчийн шийдвэрээр дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг *******  ХХК-д шилжүүлсэн хэлцэл нь дээрх хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үндсэн дээр хийгдсэн хэлцэл тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.10-д зааснаар хүчин төгөлдөр хэлцэл гэж тайлбарлаж, хариуцагчаас нэхэмжлэгчийн дээрх үндэслэл, тайлбарыг бүхэлд нь үгүйсгэсэн тайлбар, үндэслэлийг гаргав.

 

Дээрх Монгол Улсын газраас зөвшөөрлийг авсан эсэх талаар Гадаад харилцааны яамнаас: ...ЗСБНХУ-ын Хөдөө аж ахуйн, машин үйлдвэрийн яам нээлттэй нийгэмлэгтэй 1990 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр байгуулсан гэрээ болон түүнтэй холбогдох баримт байхгүй гэсэн хариуг ирүүлжээ.

 

Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасан зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийсэн хэлцэл гэдэгт тухайн хэлцлийг хийхэд тодорхой этгээдийн зөвшөөрлийг авах хуулиар тогтоосон шаардлага зөрчигдсөн байхыг ойлгохыг Улсын дээд шүүхээс тайлбарласан байх бөгөөд газар хоорондын 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хэлэлцээрийн 2 дахь заалт болох Монгол Талын зөвшөөрөлгүй гурав дахь этгээдэд худалдах буюу шилжүүлж үл болно гэсэн хэлэлцээрийн заалт зөрчигдсөнийг хуулиар тогтоосон шаардлага зөрчигдсөн гэж үзэх үндэслэлгүй.

 

Мөн дээрх гэрээний нэг тал болох Монгол Улсын газраас ...тус орон сууцны өмчлөх эрхийн маргаанд Монгол Улсын болон төрийн өмчийн өмчлөх эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөөгүй, эдгээр иргэдийн өмчлөх эрхийг зөрчсөн аливаа үйлдэл, үйл ажиллагааг Монгол Улсын газраас гаргаагүй болно гэсэн тайлбарыг гаргажээ.

 

Иймд нэхэмжлэгч нарын энэ талаар гаргасан тайлбар, үндэслэл үндэслэлгүй байна.

6.2. Нэхэмжлэгч нараас ЗСБНХУ-ын газар, БНМАУ-ын газар хоорондын 1979 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдрийн хэлэлцээр нь олон улсын гэрээ, иймээс Олон улсын гэрээний тухай хуулийг зөрчсөн тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д зааснаар хэлцэл нь хүчин төгөлдөр бус гэсэн тайлбар, үндэслэлийг гаргав.

Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д заасан хууль зөрчсөн гэдгийг Улсын дээд шүүхээс хуулийн хориглох хэм хэмжээг зөрчсөн, эсхүл хуулийн шаардлагыг хангаагүй хэлцэл хамаарах ба энэ зөрчил нь хэлцлийн эрх зүйн үндэслэлтэй байх зарчимд нийцэхгүй байхыг хэлнэ гэж тайлбарласан бөгөөд нэхэмжлэгч нараас ЗХУ-ын Хөдөө аж ахуйн машин үйлдвэрлэлийн яам болон гадаад эдийн засгийн хувьцаат нийгэмлэгт 1990 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдөр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг шилжүүлсэн хэлцэл болон түүнээс хойш хийгдсэн хэлцлүүд хуулийн хориглох ямар хэм хэмжээг зөрчсөн, хуулийн тавьсан ямар шаардлагыг хангаагүй, ийнхүү зөрчил нь хэлцлийн эрх зүйн үндэслэлтэй байх зарчимд ямар үндэслэлээр нийцэхгүй байгааг хангалттай үндэслэл, нотолгоогоор нотолж чадсангүй.

 

Иймд Иргэний хуулийн 110 дугаар зүйлийн 110.1-д Үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрх хэлцлийн үндсэн дээр нэг этгээдээс нөгөөд шилжиж байгаа бол уг хэлцлийг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар бүртгүүлснээр өмчлөх эрх шинэ өмчлөгчид үүсэж, өмнөх өмчлөгчийн өмчлөх эрх дуусгавар болно гэж заасны дагуу маргаан бүхий аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбайтай 9 давхар орон сууц нь хэлцлийн үндсэн дээр худалдан авч байсан этгээдүүдийн өмч байх бөгөөд эцсийн байдлаар одоо хариуцагч ******* ХХК-ийн өмч байна.

6.3. Нэхэмжлэгч талаас нэхэмжлэгч нар нь тухайн орон сууцанд 1993 оноос хойш амьдарч байсан тул Иргэний хуулийн 105 дугаар зүйлийн 105.1, 270 дугаар зүйлийн 270.1, 271 дүгээр зүйлийн 271.1, 303 дугаар зүйлийн 303.1-д зааснаар тухайн орон сууцыг худалдахдаа давуу эрх бүхий орон сууцанд амьдарч буй иргэдэд мэдэгдэх ёстой байсан, иймд орон сууцыг худалдсан хэлцэл хүчин төгөлдөр бус гэсэн тайлбар, үндэслэлийг гаргав.

 

Иргэнийн хуулийн 101 дүгээр зүйлийн 101.1-д Өмчлөгч нь бусад этгээдэд хууль буюу гэрээгээр олгогдсон эрхийг зөрчихгүйгээр, хуулиар тогтоосон хэмжээ, хязгаарын дотор өмчлөлийн зүйлээ өөрийн үзэмжээр чөлөөтэй эзэмшиж, ашиглаж, захиран зарцуулах бөгөөд аливаа халдлагаас хамгаалах эрхтэй гэж заасан тул орон сууцыг хэлцлийн үндсэн дээр өмчилж авсан өмчлөгч ******* ХХК болон түүнээс өмнө өмчилж байсан хуулийн этгээд, иргэн нь заавал тухайн байранд байсан иргэдэд мэдэгдэх үүрэггүй байсан бөгөөд нэхэмжлэгч нарт давуу эрх үүссэн гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

7. Иймд хариуцагч ******* ХХК нь аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбайтай 9 давхар орон сууцны өмчлөгч байх тул Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1-д Өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхтэй, 106.3-т Энэ хуулийн 106.1, 106.2-т заасан шаардлага гаргаснаас хойш эрх нь зөрчигдсөн хэвээр байвал, өмчлөгч арбитрын хэлэлцээртэй бол арбитрын журмаар, бусад тохиолдолд шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж зөрчигдсөн эрхээ хамгаалуулна гэж заасны дагуу нэхэмжлэгч нарын аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбайтай 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрхийг ******* ХХК-наас ******* ХХК-нд шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах,

аймгийн сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Б.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Б.*******ийг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Н.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр тус тус тогтоолгох тухайн үндсэн нэхэмжлэлийг шаардлагыг тус тус сэхгүй болгож,

сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын нэхэмжлэгч Н.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх,

нэхэмжлэгч Б.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх, нэхэмжлэгч Б.*******ийг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх, нэхэмжлэгч сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх шаардлагыг тус тус хангаж шийдвэрлэлээ.

8. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын Тухайн орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого, байр ашиглалтын зардлыг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

Хариуцагчаас нэхэмжлэгч нарыг Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн, мөн хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3-т зааснаар хариуцагч тухайн орон сууцыг бусад түрээсэлсэн бол дээрх орлогыг олох боломжтой байсан гэж нэхэмжлэлийн үндэслэлээ тайлбарлав.

 

8.1. Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1-д Бусдын өмнө хүлээсэн үүргээ гүйцэтгэхээр хэн нэгэн этгээдэд хөрөнгө шилжүүлсэн этгээд уг зүйлийг олж авсан этгээдээс дээрх хөрөнгөө дараах тохиолдолд буцаан шаардах эрхтэй:

492.1.1-д хөрөнгө олж авсан этгээд болон үүрэг гүйцэтгэгч этгээдийн хооронд үүрэг үүсээгүй, эсхүл үүрэг нь хожим дуусгавар болсон буюу хүчин төгөлдөр бус болсон; гэж заасан байх бөгөөд хуулийн дээрх үндэслэл хангагдахгүй, нэхэмжлэгч нар нь тухайн эд хөрөнгөөс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад дурдсан орлогыг олсон нь нотлогдохгүй байна.

 

8.2. Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3-т Үүрэг гүйцэтгүүлэгчээс гарсан зардал, эд хөрөнгийн алдагдал буюу гэмтэл, үүрэг гүйцэтгэгч үүргээ гүйцэтгэсэн бол үүрэг гүйцэтгүүлэгчид зайлшгүй орох байсан орлогыг хохиролд тооцно гэжээ.

Дээрх хуулийн үндэслэл нь үүрэг гүйцэтгэгч үүргээ гүйцэтгэсэн бол үүрэг гүйцэтгүүлэгчид зайлшгүй орох байсан орлогыг хохиролд тооцохоор заасан бөгөөд нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын тухайн орон сууцыг түрээслэх гэрээ 2018 онд дуусгавар болсон, нэхэмжлэгч нар гэрээг үргэлжлүүлэх хүсэлгүй улмаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан тул тухайн түрээсийн төлбөрийг төлөх нэхэмжлэгч нар үүрэгтэй байсан гэж үзэх үндэслэлгүй байна. Өөрөөр хэлбэл нэхэмжлэгч нарт Иргэний хуулийн 187 дугаар зүйлд заасны дагуу үүрэг үүсээгүй байна.

Мөн ашиглалтын зардал нь тухайн оршин суугчдын зардал, мөн энэхүү зардлыг хариуцагч нэхэмжлэгч нарын өмнөөс төлсөн гэдэг нь нотлогдохгүй байна.

 

Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн нэхэмжлэгч Н.*******аас сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцыг 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 11,648,000 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******аас сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******ээс сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,888,000 төгрөг, байр ашиглалтын зардал 453,574 төгрөг, нийт 11,341,574 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч холбогдуулан сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх тус орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөг, байр ашиглалтын зардал 446,553 төгрөг, нийт 10,806,553 төгрөгийг гаргуулах шаардлагыг тус тус сэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

 

9. Гуравдагч этгээд Монгол Улсын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , нар нь тэдний эзгүйд хэргийг хянан шийдвэрлэх хүсэлт гаргасан бөгөөд нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын татгалзаагүй тул гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар эзгүйд хэргийг хянан шийдвэрлэсэн болно.

 

10. Иргэний шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг сэхгүй болгосон тул нэхэмжлэгч нарын төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас мөнгө гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг сэхгүй болгосон тул хариуцагчийн уг шаардлагад төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамжийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан тул уг шаардлагад хариуцагчийн төлсөн 70,200 төгрөгийг нэхэмжлэгч нараас тэнцүү хэмжээгээр гаргуулж, хариуцагч олгох нь зүйтэй байна.

 Иргэний шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 115.2.3-т заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3-т заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч Б.*******, Б.*******, Б.*******, Н.******* нарын аймгийн сумын 16-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах м.кв талбайтай 9 давхар орон сууцны өмчлөх эрхийг ******* ХХК-наас ******* ХХК-нд шилжүүлсэн хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах,

аймгийн сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Б.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Б.*******ийг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр, Н.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцны шударга эзэмшигчээр тус тус тогтоолгох шаардлагыг тус тус сэхгүй болгож,

Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын нэхэмжлэгч Н.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх,

нэхэмжлэгч Б.*******ыг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх, нэхэмжлэгч Б.*******ийг сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх, нэхэмжлэгч сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх шаардлагыг тус тус хангаж,

Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасныг баримтлан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын нэхэмжлэгч Н.*******аас сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны 22 тоот орон сууцыг 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 11,648,000 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******аас сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч Б.*******ээс сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,888,000 төгрөг, байр ашиглалтын зардал 453,574 төгрөг, нийт 11,341,574 төгрөгийг гаргуулах,

нэхэмжлэгч холбогдуулан сумын 16-р багийн техникийн төв 9 давхар байрны тоот орон сууцыг албадан чөлөөлүүлэх, 2018 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх тус орон сууцыг бусдад хөлслүүлж олох ёстой байсан орлого 10,0,000 төгрөг, байр ашиглалтын зардал 446,553 төгрөг, нийт 10,806,553 төгрөгийг гаргуулах шаардлагыг тус тус сэхгүй болгосугай.

2. Иргэний шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар нэхэмжлэгч нарын төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын мөнгө гаргуулах шаардлагад төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамжийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч нараас улсын тэмдэгтийн хураамжид 70,2000 төгрөгийг тэнцүү хэмжээгээр гаргуулж, хариуцагчид олгосугай.

3. Иргэний шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70.2-т зааснаар энэ т авагдсан шүүхээс гарах шийдвэрийн биелэлтийг баталгаажуулах арга хэмжээ мөн хуулийн 120.2-т заасан хугацаа өнгөртөл буюу давж заалдах, хяналтын журмаар гомдол гаргасан бол түүнийг шийдвэрлэх хүртэлх хугацаанд хэвээр үргэлжлэхийг дурдсугай.

4. Иргэний шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7, 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нар нь шүүхийн шийдвэрийг гардан авах, хүлээн авах, давж заалдах журмаар гомдол гаргах талаар дараах эрх, үүрэгтэй болохыг дурдсугай.

  4.1. Шүүх хуралдаанд оролцсон оролцогч нар шийдвэрийг албажуулснаас хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд ирж өөрөө шийдвэрийг гардан авах бөгөөд шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүй.

4.2. Шүүх хуралдаанд оролцоогүй оролцогч нарт шийдвэрийг албажуулснаас хойш 14 хоногийн дотор шүүхээс гардуулна. Гардуулах боломжгүй тохиолдолд 7 хоногийн дотор баталгаат шуудангаар, эсхүл шүүхийн ажилтнаар хүргүүлнэ. Ийнхүү хүргүүлснийг шийдвэрийг гардан авсанд тооцох бөгөөд хаягаа өөрчилснөө шүүхэд мэдэгдээгүйгээс шүүхээс хүргүүлсэн шийдвэрийг аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүй.

4.3. Шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

4.4. Нэг талын нэхэмжлэгч (эсхүл хариуцагч), гуравдагч этгээд, түүний төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын хэн нь эхэлж шийдвэрийг гардан авсан огнооноос тухайн талын гомдол гаргах хугацааг тоолно.

 

 

 

 

  ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                   Б.БАЯРСАЙХАН