МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС:

 

******* аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Хэрлэн даргалж, шүүгч Ж.Эрдэнэбат, Б.Эрдэнэмөнх нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч: ******* аймаг ******* сумын ******* дүгээр баг, ******* ************** тоотод оршин суух, *******9*******9 оны ******* дугаар сарын *******4-ний өдөр төрсөн, 35 настай, эмэгтэй, овогт /РД:МЗ*******9**************4*******/ нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: ******* аймаг ******* сумын ******* дүгээр баг, -- тоотод оршин суух, *******99******* оны *******2 дугаар сарын -ний өдөр төрсөн, настай, эмэгтэй, овогт /РД:УШ9**************244/ холбогдох

*******970*******700 төгрөгийг гаргуулах тухай хүссэн иргэний хэргийг хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Б., түүний өмгөөлөгч Ц.Ганболд, хариуцагч М., түүний өмгөөлөгч С.Баатар, иргэдийн төлөөлөгч Б.Соёлмаа, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Төртулах нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч Б. шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 2*******4 оны 0******* дүгээр сарын 0*******-ны өдөр ******* гудамжинд ******* настай хүү Б. тэвэрч яваад машинд мөргүүлж осолд орсон. Миний араас ахар сүүлний хэсэгт маш хүчтэй мөргөсөн. Осол болсноос хойш хүү маань маш их зовиуртай байгаа, мөн би бас их зовиурлах болсон өмнөх шигээ байдалд орохгүй байсаар байна. Би насан туршдаа ийм зовиуртай болж байгаа учир цаашид эмчлүүлэхэд гарах эмчилгээний мөнгөө аваад хурдхан эмчлүүлмээр байна. Нэхэмжилсэн *******970*******700 төгрөгнөөс өмгөөллийн хөлс *******500000 төгрөгийг хасч нэхэмжлэхээс татгалзаад **************20*******700 төгрөгийг хариуцагч М.гоос нэхэмжилж байна. Ослын дараа нөхөн сэргээх эмчилгээ хийгдэх ёстой юм байна лээ. М. нь надтай огт харьцахгүй байгаа. Хүүг минь бодоод биеийг нь яагаад асуухгүй тоохгүй байгаа юм бол гэж бодож байна. Надаас уучлал ердөө гуйгаагүй гэв.

Хариуцагч М. шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: 2*******4 оны 0******* дүгээр сарын 0*******-ны өдөр зам тээврийн осол болсон нь үнэн. Би гээс уучлалт гуйгаагүй биш удаа дараа уучлалт гуйсан. Эмчилгээний зардалд нэхэмжилсэн 3*******34900 төгрөгийг бүгдийг нь төлөхийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Үүнээс 354500 төгрөгийн хохирлыг төлөхийг зөвшөөрч байна. Бусад хохирлыг төлөхийг зөвшөөрөхгүй байна. Сэтгэцийн хор уршигтай холбоотой ****************************00 төгрөгийг бас зөвшөөрөхгүй. Хуулийн үндэслэлийг нь өмгөөлөгч С.Баатар тайлбарлана гэв.

Нэхэмжлэгчээс шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа № 2432000*******5 дугаартай Зөрчлийн тухай хуулийн *******4.7 дугаар зүйлийн 5******* дэх хэсэгт зааснаар зөрчлийн хэрэг нээх тухай тогтоол, зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тухай эрх бүхий албан тушаалтны тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт, согтуурал шалгасан тухай тэмдэглэл, гэрч Б.гээс мэдүүлэг авсан тухай тэмдэглэл, холбогдогч М.гоос мэдүүлэг авсан тухай тэмдэглэл, хохирогч Б.гээс мэдүүлэг авсан тухай тэмдэглэл, хүний биед хийсэн шүүх эмнэлгийн шинжилгээ № , зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай 2*******4 0******* дүгээр сарын *******9-ний өдрийн № 0*******7729 дугаартай Зөрчлийн тухай хуулийн *******4.7 дугаар зүйлийн 5******* дэх хэсэгт зааснаар *******00 нэгжтэй тэнцэх хэмжээ буюу *******00000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан шийтгэлийн хуудас, хүү Б. төрсний гэрчилгээний хуулбар, багийн засаг даргын тодорхойлолт, Б. иргэний үнэмлэхний хуулбар, өмгөөлөл, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ зэргийг гаргаж өгсөн.

Хариуцагч М. нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй, төлөх боломжгүй гэсэн хариу тайлбар гаргасан.

Нэхэмжлэгч, хариуцагч нараас нотлох баримт бүрдүүлэх тухай хүсэлт гаргаагүй байна.

Хариуцагчийн өмгөөлөгчийн хүсэлтийг хангаж гэрчээр Л. асууж мэдүүлэг авсан.

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч Б. нь хариуцагч М.гоос гэм хорын хохирол болон сэтгэцийн хор уршиг *******970*******700 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Хариуцагч М. нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй, 354500 төгрөгийг төлнө гэж маргажээ.

Шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна гэж үзэв.

Нэхэмжлэгч Б. нь хариуцагч М.гоос хүү Б. болон өөрийн зам тээврийн осолд өртөж хохирсны улмаас эмчилгээнд зарцуулсан зардал 3*******34900 төгрөг, ослын улмаас өөрт учирсан сэтгэцийн хор уршгийн хохиролд *******573400 төгрөг, хүү Б.д учирсан сэтгэцийн хор уршгийн хохиролд 3293400 төгрөг, цаашид эмчилгээ сувилгаанд хамрагдах зардалд 2500000 төгрөг, өмгөөлөгчийн хөлс *******500000 төгрөг, бүгд *******970*******700 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжилснээс нэхэмжлэгч Б. нь өмгөөлөгчид төлсөн хөлс *******500000 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагаасаа татгалзсныг баталж шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна.

Хариуцагч М. нь 2*******4 оны 0******* дүгээр сарын 0*******-ны өдөр ******* аймаг ******* сумын ******* дүгээр баг, ******* гудамжинд Тоёота марк 2 загварын 79-2 СЭҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон явахдаа ******* нас сартай хүү Б. тэврэн явган зорчиж байсан Б. араас мөргөж зам тээврийн осол гаргасан үйлдэлд ******* аймгийн ******* сум дахь сум дундын Цагдаагийн хэлтсээс Зөрчлийн тухай хуулийн *******4.7 дугаар зүйлийн 5******* дэх хэсэгт зааснаар № 2432000*******5 дугаартай зөрчлийн хэрэг нээн зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааг явуулан 2*******4 оны 0******* дүгээр сарын *******9-ний өдөр № 0*******7729 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар зөрчлийн холбогдогч М.г Зөрчлийн тухай хуулийн *******4.7 дугаар зүйлийн 5*******-д зааснаар *******00 нэгжтэй тэнцэх хэмжээ буюу *******00000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан байна.

Зам тээврийн ослын улмаас нэхэмжлэгч Б. биед тархи доргилт буюу амь насанд аюулгүй хөнгөн зэргийн гэмтэл учирсан нь шинжээчийн 2*******4 оны 0******* дүгээр сарын *******2-ны өдрийн № дугаартай дүгнэлтээр тогтоогдсон ба харин ******* нас сартай хүү Б.д гэмтэл учирсан талаар шинжээчийн дүгнэлт болон хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримт байхгүй байна.

******* аймгийн ******* сум дахь сум дундын цагдаагийн хэлтсийн замын цагдаагийн цагдаа зохицуулагч цагдаагийн ахлагч О. зөрчлийн холбогдогч М.гийн согтууруулах ундаа хэрэглэсэн эсэхийг Драгер *******20 багажаар үлээлгэж шалгахад 0.00 % буюу согтууруулах ундаа хэрэглээгүй байсан болох нь тогтоогдсон болохыг дурьдах нь зүйтэй байна.

Монгол улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчдийн хуралдааны 2*******3 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрийн № 25 дугаартай тогтоолоор баталсан Хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийн жишиг аргачлал-д гэмт хэргийн улмаас хохирогчид учирсан сэтгэцийн хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийг тогтоохоор заасан болохоос зөрчлийн улмаас хохирогчид учирсан сэтгэцийн хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийг тогтоохоор заагаагүй байна.

Мөн Хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийн жишиг аргачлал-ын 3..-д Шинжилгээний байгууллага Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.*******-д заасан эрүүгийн гэмт хэргээс тодорхой төрлийн гэмт хэргийн хохирогчид учирсан хор уршгийг тухайлсан гэмт хэргийн улмаас хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэл-ийг хүснэгтээр тогтоож, уг хүснэгтийг шинжээчийн дүгнэлттэй адилтган үзэхээр заасан, Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.*******-д Шинжилгээний байгууллага тодорхой төрлийн заасан гэмт хэргийн улмаас хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг тогтоож, дүгнэлт гаргахаар заасан байна.

Нэхэмжлэгч Б. нь цаашид эмчилгээ сувилгаанд хамрагдах зардалд 2500000 төгрөгийг нэхэмжилсэн боловч хаана ямар байгууллага, эмнэлгийн эмчилгээ сувилгаанд хамрагдах гэж байгаа талаар болон уг байгууллага, эмнэлгийн эмчилгээ сувилгаанд хамрагдахад тийм хэмжээний мөнгөн төлбөр гарах талаар нотлох баримтыг шүүхэд ирүүлээгүй тул цаашид гарах эмчилгээ суилгааны зардалд гарах төлбөрийг ямар хэмжээгээр тооцон хариуцагч М.гоос гаргуулах боломжгүй ба нэхэмжлэгч Б. нь өөрийгөө болон хүү Б. зам тээврийн ослын улмаас учирсан гэмтлийг /тархи доргилт гэмтлийн улмаас/ цаашид зайлшгүй эмчлүүлэхэд гарсан зардлаа тухай бүрт нь нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу шүүхэд нэхэмжлэл гарган шийдвэрлүүлэх нь зүйтэй байна.

Харин нэхэмжлэгч Б. нь зам тэврийн ослын улмаас өөрт болон хүү Б. эрүүл мэндэд учирсан хохирлыг эмчлүүлэх, эрүүл мэндийг хамгаалах, нөхөн сэргээх үүднээс эм тариа, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн худалдан авсан, уламжлалт эмчилгээний үйлчилгээ зэрэгт 3*******34900 төгрөгийг нэхэмжилсэн нь хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд болон гэрч Л. мэдүүлгээр нотлогдон тогтоогдож байна.

Шүүх хуралдаанд оролцсон иргэдийн төлөөлөгч Б.Соёлмаа нь нэхэмжлэгч Б. *******970*******700 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэхгүйгээр 50 хувийг хариуцагчаас гаргуулж шийдвэрлэх санал дүгнэлтийг гаргасан бөгөөд шүүх бүрэлдэхүүн уг дүгнэлтийг хуульд нийцүүлэн шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн болно.

Иймд хариуцагч М.гоос 3*******34900 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Б.д олгож, нэхэмжлэгч Б. нэхэмжлэлээс зам тээврийн ослын улмаас өөрт болон хүү Б. сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөр ****************************00 төгрөгийг гаргуулах тухай, цаашид эмчилгээ сувилгаанд хамрагдах зардал 2500000 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна.

Нэхэмжлэгч Б. нэхэмжлэл нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн ба нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсэг хангагдсан учир хариуцагч М.гоос 3*******34900 төгрөгийн улсын тэмдэгтийн хураамж 730 төгрөгийг гаргуулж ******* аймаг ******* сумын орон нутгийн төрийн сангийн *******00*******30404******* тоот дансанд оруулах нь зүйтэй гэж үзэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************5 дугаар зүйлийн **************5.2.2, **************, ********************* дугаар зүйлүүдэд тус тус заасныг удирдлага болгон

                                                                                     ТОГТООХ нь:

*******.Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.*******, 505 дугаар зүйлийн 505.*******, 5*******0 дугаар зүйлийн 5*******0.******* дэх хэсэгт тус тус заасныг баримтлан хариуцагч М.гоос 3*******34900 /гурван сая найман зуун гучин дөрвөн мянга есөн зуун/ төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Б.д олгож, нэхэмжлэлээс цаашид гарах эмчилгээ сувилгааны зардалд нэхэмжилсэн 2500000 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлага, сэтгэцэд учирсан хор уршигт нэхэмжилсэн ****************************00 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлага, бүгд *******43*******00 /арван дөрвөн сая гурван зуун жаран зургаан мянга найман зуун/ төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******0 дугаар зүйлийн *******0.5-д зааснаар нэхэмжлэгч Б. нь өмгөөлөгчид төлсөн хөлс *******500000 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагаасаа татгалзсныг баталсугай.

3. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 4******* дүгээр зүйлийн 4*******.*******.7-д зааснаар энэ нэхэмжлэл нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөнийг дурьдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.*******, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.*******.******* дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч М.гоос улсын тэмдэгтийн хураамжинд 730 төгрөгийг гаргуулж ******* аймаг ******* сумын төрийн сангийн *******00*******30404******* тоот дансанд оруулсугай.

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************9 дүгээр зүйлийн **************9.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүх хуралдаанд оролцсон тал энэ хуулийн **************9.3-т заасан хугацаа өнгөрснөөс хойш *******4 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авахыг мэдэгдсүгэй.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******20 дугаар зүйлийн *******20.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш *******4 хоногийн дотор ******* аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй.

 

  

Д*******РГ*******Л*******ГЧ                   Б.ХЭРЛЭН

                                                                                              ШҮҮГЧ                  Ж.ЭРДЭНЭБ*******Т

                                                                                                                           Б.ЭРДЭНЭМӨНХ