МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС:

 

******* аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Хэрлэн даргалж тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч: ******* ******* ХХК-ний нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: ******* аймгийн ******* сумын ******* ******* дугаар баг, ******* ******* *******- тоотод оршин суух, *******9************** оны дүгээр сарын *******-ны өдөр төрсөн, 43 настай, эрэгтэй, овогт /РД:ДГ***********************************/ холбогдох

дутагдуулсан малын төлбөр *******4*******0000 төгрөгийг гаргуулах тухай хүссэн иргэний хэргийг хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Ж., хариуцагч З., шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Төртулах нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч ******* аймгийн сумын ******* дүгээр баг, - тоотод оршин суух, *******95 оны дугаар сарын *******9-ний өдөр төрсөн, ******* настай, эрэгтэй, ******* ******* ХХЪК-ний захирал ажилтай, Оготор иөншөбү овогт Жадамбын аас шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Манай ******* ******* ХХК нь З. 0******* оны ************** дүгээр сарын *******5-ны өдөр мал маллуулах тухай жилийн хугацаатай гэрээ байгуулсан. Тэгээд 304 толгой хонь, 335 толгой ямаа, бог нь нийт 39 толгой, 49 тооны үхэр, тооны морь, нийт 90 толгой малыг тоо толгойгоор нь нэг бүрчлэн хүлээлгэж өгсөн. 0******* оны ************** дүгээр сараас 0 оны 07 дугаар сар хүртэл ******* аймгийн сумын нутагт маллаж байгаад оторлож нүүгээд ******* аймаг ******* сумын нутагт ирсэн. 0 оны ******* дугаар сард ******* суманд ирж малаа тоолоход 4 үхэр, 7 хонь, ******* ямаа үхсэн байсан учир акт бичиж малын тооноос хассан. оны хавар 04 дүгээр сард мал дээрээ ирэхэд ************** үхэр, 9 хонь, 7 ямаа үхсэн байсан учир акт бичиж малын тооноос хассан. З. хатуухан өвөл боллоо малаа хүлээлгэж өгье гэхээр нь би ч гэсэн малаа хүлээж авахаар болсон. оны 0******* дугаар сард ******* аймгийн суманд манай малыг авчирч өгсөн. Малаа тоолж авахад хонь *******5******* толгой, ямаа 30 толгой, үхэр ************** толгой, нийт 44 толгой мал хүлээж авсан. 0 онд тоолоход хонь *******3 байснаас онд 9 хонь үхсэн, ******* хонь идшинд хэрэглэснийг хасаад **************3 толгой байхаас *******5******* толгой хонь ирж 3 хонь дутсанаас 3 хонь дотор хуц орсон. Ямаа 0 онд тоолоход 359 байснаас онд 7 ямаа үхээд 33 толгой байхаас 30 толгой ирж 30 толгой ямаа дутсанаас 30 толгой ямаа дотор 3 ухна орсон. Үхэр ******* толгой байхаас ************** тооны үхэр ирж 5 тооны үхэр дутсан. тооны морь дутсан. Яагаад ингээд дутсан бэ гэхэд хонь чинь манай хонинд байгаа би дутуу тоолж авчирсан байна, тооны морийг чинь гүйлгээд алдсан бөгөөд Дарханы чигт сураг гарсан. оны 0******* дугаар сард үлдэгдэл малаа авчирч өгье гэж хэлээд явсан. оны 0******* дүгээр сараас оны 07 дугаар сар хүртэл би цалинг нь өгөөгүй хаасан. 0 оны намар ************** дүгээр сард нь манай хоёр шүдлэн үхрийг зарсан бөгөөд надад тэр хоёр үхрийн үнэ сая төгрөгийг өгөөгүй учир би цалинд нь суутгасан. Мөн өөрөө 0 оны намар ************** дүгээр сард идшинд хэрэглэнэ гээд нэг үхэр авсан. Энэ үхрийн үнийг **************00000 төгрөгөөр тооцож цалинд нь суутгасан. 0 оны ************** дүгээр сард 3 үхэр хулгайд алдсан байсан. Алдсан нэг үхрийг нь *******500000 төгрөгөөр тооцож цалинд нь суутгасан. Нөгөө хоёр үхрийг нь өөр үхрээр төлж барагдуулсан. оны 0******* дүгээр сараас 07 дугаар сар хүртэл хугацааны цалин нь 44*******00 төгрөг болж байгаа. Сард 300 төгрөгийн цалин авдаг юм. 3 толгой хонийг компанийн дансны бүртгэлийн үнээр нэг хонийг *******0000 төгрөгөөр, 30 хонийг 4*******00000 төгрөгөөр, хуцны үнэ 00000 төгрөг, нийт 5900000 төгрөг, нэг ямааг *******30000 төгрөгөөр, 3 ухныг 00000 төгрөгөөр, нийт 4**************0000 төгрөг, морины үнэ *******00000 төгрөг, бүгд *******4*******0000 төгрөгийг нэхэмжилж байгааг З.ээс гаргуулж өгнө үү. 0- онд би өвс тэжээлэнд 740000 төгрөгийг шилжүүлсэн. Мөнгө шилжүүлсэн нь банкны баримтаар бүрэн нотлогдож байгаа гэв.

Хариуцагч З. шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 0******* оны ************** дүгээр сарын *******5-ны өдөр би малыг нь хүлээж авсан. 0 оны 0******* дугаар сард ******* аймаг ******* сумын нутагт ирж малыг нь маллах болсон. 0 оны ************** дүгээр сарын **************-ны өдрөөс 0-ны хооронд 3 үхрийг нь хулгайд алдсан. үнээ, ******* шүдлэн гунж байсан. Хулгайд алдсан 3 үхрийн үхрийг нь өөр үхрээр төлж өгсөн. Нэг үхрийн үнийг нь төлөөгүй учир миний цалингаас суутгасан. Хоёр адууг нь ******* чиглэл рүү гүйлгээд алдчихсан. Бух нь үхчисэн бөгөөд би зургийг нь аваагүй байсан учир надаас хасч тооцоогүй. Малыг нь хүлээлгэж өгөхдөө би бухны оронд нэг шүдлэн үхэр өгсөн боловч гуай өгөөгүй гээд байгаа юм. Хоёр хуц гурван ухныг нь би ******* аймгийн суманд Бор гэдэг хүнд маллуулаад намар нь аваагүй тэр чигт нь тэр айлд үлдээсэн. Хуц ухна малласны хөлсөнд төлөг, 3 борлон өгсөн. Үлдсэн мал нь надаас дутсан. Дутсан ******* хонь, 4 ямааг би төлөхгүй гэж үзэж байна. Цалин авч байгаа нэртэй маш их зарлага маланд нь гаргасан. Гэрээнд заасны дагуу өвс авч өгдөггүй байсан. 0 онд 00 боодол өвс авч өгсөн. онд 50 боодол өвсний мөнгө шилжүүлсэн гэв.

Нэхэмжлэгч шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид 3*******000 төгрөгийг төлсөн баримт, ******* ******* ХХК-ний улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, Ж.ын иргэний үнэмлэхний хуулбар, мал маллуулах ажил гүйцэтгэх тухай 0******* оны ************** дүгээр сарын *******5-ны өдрийн № 0******* дугаартай гэрээ, малчин З. хүлээлгэн өгсөн малын ерөнхий хүснэгт, мал хүлээлцсэн акт, 0*******, 0, онуудад мал тоолсон тухай баримт, малчин З.ийн дутаасан малын бүртгэлийн үнэ, төлбөрийн акт зэрэг баримтуудыг гаргаж өгсөн. Мөн шүүх хуралдаанд шинээр оны 0******* дүгээр сараас 07 дугаар сар хүртэл хугацааны цалингийн суутгалын тухай тэмдэглэл, 0- онд өвлийн бэлтгэлд олгосон мөнгөн жагсаалт, мөнгө шилжүүлсэн талаарх ХААН банкны дансны хуулга зэрэг баримтыг гаргаж өгсөн.

Хариуцагч З. нь *******4*******0000 төгрөгийг нэхэмжилснийг төлөхгүй гэсэн хариу тайлбар гаргасан. Мөн шүүх хуралдаанд шинээр малын тэжээл, хужир, эм тариа авсан гэх тамга тэмдэггүй зарлагын баримт 4 ширхэг, *******470 төгрөгийг малын татварт нэхэмжилсэн Татварын албаны нэхэмжлэх зэрэг баримтыг гаргаж өгсөн.

 

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч ******* ******* ХХК нь хариуцагч З.ээс дутагдуулсан малын төлбөр *******4*******0000 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Хариуцагч З. нь нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй, *******4*******0000 төгрөгийг төлөхгүй гэж маргажээ.

Нэхэмжлэгч ******* ******* ХХК нь малынхаа тоо толгойг өсгөх, ашиг шимийг нэмэгдүүлэх зорилгоор хариуцагч З.тэй малчнаар ажиллуулах буюу 0******* оны ************** дүгээр сарын *******5-ны өдөр мал маллуулах ажил гүйцэтгэх тухай № 0******* дугаартай гэрээ байгуулж 304 тооны хонь, 335 тооны ямаа, 49 тооны үхэр, тооны адуу, нийт 90 тооны малыг эр, эм, нас хүйсээр нь ялгаж нэг бүрчлэн тоолж хүлээлгэн өгсөн болох нь хавтаст хэргийн 5-7 дугаар хуудсанд авагдсан мал маллуулах ажил гүйцэтгэх гэрээ, малчин З. мал хүлээлгэн өгсөн малын ерөнхий хүснэгт зэрэг нотлох баримтуудаар нотлогдон тогттогдож байх ба зохигчдын хооронд Иргэний хуулийн 359 дүгээр зүйлийн 359.*******-д заасан хөлсөөр ажиллах гэрээний харилцаа үүссэн байна.

Зохигчид гэрээг бичгээр үйлдсэн байх ба талуудын хүсэл зоригийн илэрхийлэл бүрэн дүүрэн тусгагдсан гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

Хариуцагч З. нь 0 оны 0******* дугаар сараас ******* аймгийн сумын нутгаас ******* аймгийн ******* сумын нутагт суурьшин ирж ******* ******* ХХК-ний малыг маллах болсон ба 0 оны ******* дугаар сард ******* ******* ХХК-иас малаа тоолоход 4 үхэр, 7 хонь, ******* ямаа үхсэн байсныг акт бичиж малын тооноос хасч тооцоод хонь *******3, ямаа 359 байснаас онд 9 хонь үхсэн, ******* хонийг идшинд авч **************3 тооны хонь байхаас оны 0******* дугаар сард З. нь *******5******* тооны хонийг хүлээлгэн өгч 3 тооны хонийг дутаасан, онд 7 ямаа үхэж 33 тооны ямаа байхаас 30 тооны ямааг хүлээлгэн өгч 30 тооны ямааг дутаасан, ******* тооны бух, тооны адууг дутаасан болох нь хавтаст хэргийн 9 дүгээр талд авагдсан баримтаар тогтоогдож байна.

Дутаасан 3 тооны хонин дотор тооны хуц байсан, 30 тооны ямаан дтор 3 тооны ухна байсан ба хуцны үнэ, ухны үнэ, бухны үнэ нь хонь, ямаа, үхрийн үнээс өөрөөр тогтоогдсон болох нь ******* ******* ХХК-ний бүртгэлийн үнээр тогтоогдож байх ба уг бүртгэлийн үнийг баримтлан 30 хонийг нэг хонийг *******0000 төгрөгөөр буюу 4*******00000 төгрөгөөр, тооны хуцыг нэгийг нь 300000 төгрөгөөр буюу 00000 төгрөгөөр, 7 ямааг нэг ямааг *******30000 төгрөгөөр буюу 35*******0000 төгрөгөөр, 3 тооны ухныг нэг ухныг 00000 төгрөгөөр буюу 00000 төгрөгөөр, ******* тооны бухыг 3500000 төгрөгөөр, тооны морийг нэг морийг нь *******00000 төгрөгөөр буюу *******00000 төгрөгөөр үнэлсэн талаар хавтаст хэргийн *******0 дугаар хуудсанд дутаасан малын бүртгэлийн үнэ, төлбөрийн акт авагдсан тул малчин З.ийн дутаасан малын төлбөрт нэхэмжилсэн *******4*******0000 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг шүүх хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна.

Хариуцагч З. нь 0******* оны ************** дүгээр сарын *******5-ны өдрөөс оны 0******* дугаар сар хүртэл хугацаанд ******* ******* ХХК-ний анх хүлээлгэн өгсөн 90 толгой малыг маллаж байхдаа өвчний улмаас үхсэн, цас зудны улмаас үхэж хорогдсон малын талаар тухай бүрд нь компанид мэдэгдэж үхсэн малын зургийг үзүүлж акт бичүүлэн малын тооноос хасч тооцуулан тооцоо нийлж явж байсан бөгөөд мөн компанийн зүгээс өөрийн хэрэглээнд зориулан авсан малаа хасч тооцож байсан болох нь зохигчдын тайлбар болон хавтаст хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

Харин хариуцагч З. нь оны 0******* дугаар сард ******* ******* ХХК-ний захирал Ж.ад малыг нь хүлээлгэн өгөхдөө 3 тооны хонь, 30 тооны ямаа, ******* тооны бух, тооны адуу зэргийг дутуу хүлээлгэн өгсөн ба дутагдуулсан мал нь үхсэн, алга болсон, яагаад дутагдуулсан талаар компанид тухай бүрд нь мэдэгдээгүй малыг хүлээлгэн өгөхөд дутагдсан болох нь тогтоогдож байх бөгөөд дутагдсан мал нь хэдийд үхэж хорогдсон талаар хариуцагч З.ийн талаас ямар нэгэн баримтаар нотолсон зүйлгүй болно.

Хариуцагч З. нь ******* ******* ХХК-ний малыг маллахад компанийн зүгээс малын өвс тэжээл авч өгдөггүй байснаас би өөрөө хувиасаа маш их зарлага гаргаж байсан гэх боловч энэ талаар нотолсон баримт байхгүй, харин компанийн зүгээс өвс авч өгч байсан, мөн малын тэжээл авахад зориулж 740000 төгрөгийг шилжүүлж байсан нь шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчээс шинээр гаргаж өгсөн ХААН банкны дансны баримтаар нотлогдож байна.

 

Иймд хариуцагч З.ээс дутагдуулсан малын төлбөрт 3 тооны хонины үнэ 5400000 төгрөг, 30 тооны ямааны үнэ 4**************0000 төгрөг, ******* тооны бухны үнэ 3500000 төгрөг, тооны адууны үнэ *******00000 төгрөг, бүгд *******4*******0000 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч ******* ******* ХХК-д олгох үндэслэлтэй байна.

Нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 3*******000 төгрөгийг орон нутгийн төрийн сангийн *******00*******30404******* тоот дансанд хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага хангагдсан учир хариуцагч З.ээс улсын тэмдэгтийн хураамж 3*******000 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч ******* ******* ХХК-д олгох нь зүйтэй байна.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************5 дугаар зүйлийн **************5..*******, **************, ********************* дугаар зүйлүүдэд тус тус заасныг удирдлага болгон

                                                                                 ТОГТООХ нь:

*******.Иргэний хуулийн 359 дүгээр зүйлийн 359.******* дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч З.ээс дутагдуулсан малын төлбөр *******4*******0000 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч ******* ******* ХХК-д олгосугай.

. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.*******, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.*******.******* дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 3*******000 төгрөгийг орон нутгийн төрийн сангийн *******00*******30404******* тоот дансанд хэвээр үлдээж, хариуцагч З.ээс улсын тэмдэгтийн хураамжинд 3*******000 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч ******* ******* ХХК-д олгосугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************9 дүгээр зүйлийн **************9.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүх хуралдаанд оролцсон тал энэ хуулийн **************9.3-т заасан хугацаа өнгөрснөөс хойш *******4 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авахыг мэдэгдсүгэй.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******0 дугаар зүйлийн *******0. дахь хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш *******4 хоногийн дотор ******* аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Б.ХЭРЛЭН