Т ХХК , Б.Б нарын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ц.Ичинхорлоо даргалж, шүүгч Ш.Оюунханд, Д.Цогтсайхан нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийж,

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дүгээр шийдвэртэй,

 

Нэхэмжлэгч: Т ХХК , Б.Б нарын нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: С ХХК-д холбогдох,

 

Түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ, түрээсийн гэрээ, түрээсийн гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах гэрээг тус тус хүчин төгөлдөр бусад тооцуулж, түрээсийн гэрээний үүрэгт төлсөн 161 000 000 төгрөг, үйлчилгээний төлбөр 7 723 782 төгрөг, барьцаа төлбөр 4 166 667 төгрөг, талбайн зөрүүд илүү төлсөн 24 384 906 төгрөг, засварын зардалд 119 180 040 төгрөг, тоног төхөөрөмжийн үнэ 66 800 000 төгрөг нийт 383 255 395 төгрөгийг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй, хариуцагчийн түрээсийн гэрээний үүрэг болон алданги, түрээсийн гэрээнээс учирсан хохиролд нийт 185 153 395 төгрөг гаргуулах, үл хөдлөх хөрөнгийг анх хүлээн авсан байдлаар хүлээлгэж өгөх, хүлээн авсан байдалд нь оруулах, засвар хийсэн хаалтыг буулгахыг даалгах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг,

 

Зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Д.Цогтсайханы илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Намнансүрэн,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Нармандах,

Хариуцагчийн өмгөөлөгч Ө.Одгэрэл,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга: О.Одонтуяа нар оролцов.

                       

Нэхэмжлэгч Т ХХК -ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдааны үед гаргасан тайлбартаа: Т ХХК  нь түрээсийн гэрээтэй холбоотой нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргасан. 2017 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдөр түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах, хүчин төгөлдөр бусд тооцуулснаар түрээсийн төлбөр, барьцаа төлбөр, хөрөнгө оруулалтын зардал, үйлчилгээний зардал гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж, нэхэмжлэлийн шаардлагаа гурван удаа нэмэгдүүлсэн байгаа. Нэмэгдүүлсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаар Сорани ХХК-иас түрээсийн талбайн зөрүүд илүү төлсөн 24 306 906 төгрөгийн гаргуулахаар нэхэмжилсэн. Мөн Сорани ХХК болон Н.Соёлмаа нарын хооронд байгуулсан 2014 оны 8 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, фитнессийн тоног төхөөрөмж эд хогшлийн үнэ болох 66 800 000 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагуудыг гаргасан. Үндэслэлийн хувьд талуудын хооронд байгуулагдсан 2014 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэж. Энэ шаардлагаа тодруулж, үндсэн гэрээ болон нэмэлт гэрээнүүдийг хамтад нь хүчин төгөлдөр бусад тооцуулахаар тодруулсан. Манай компани анх 2014 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдөр Сорани ХХК-тай түрээсийн гэрээ байгуулж, Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороонд байрлах 500 м.кв талбайг нийт 15 жилийн хугацаанд үйлчилгээний зориулалтаар ашиглан, 1 м.кв талбайг 22 000 төгрөгөөр тооцож сар бүр 11 000 000 төгрөг төлж ирсэн. Эхний түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах шаардлагын хүрээнд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт заасан үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ гэх хуулийн шаардлага хангаагүй түрээсийн гэрээ гэж үзэж байгаа тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, хүчин төгөлдөр бус гэрээний гэрээний үр дагаваруудыг шийдвэрлүүлэх шаардлага гаргасан. Мөн тус хөрөнгө нь иргэн н.Соёлмаагийн нэр дээр бүртгэлтэй байдаг ба иргэний хэргийн маргаан үүсэх явцад иргэн н.Соёлмаагийн эд хөрөнгө болох нь тогтоогдсон. Соёлмаа нь Сорани ХХК-тэй дүр үзүүлж үл хөдлөх хөрөнгөө түрээслэх гэрээ байгуулсныг Иргэний хуулийн 56.1.2-т зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах нэхэмжлэлийг гаргаж байна. Түрээсийн гэрээний 2.1а-д заасны дагуу үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээг ажлын зургийн хамт түрээслүүлэгч талаас хавсаргах үүрэгтэй байсан боловч хавсаргаагүй байдаг. Мөн уг үл хөдлөх хөрөнгийг өмчлөгч бус этгээд гэрээ байгуулсан байдаг. Түрээсийн байрны талбайг 500 м.кв гэж тусгасан боловч бодит байдал дээр дутуу байсан нь хэрэгт авагдсан баримтаар нотлогддог. Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулснаар 2014-2016 он хүртэл төлсөн түрээсийн төлбөр болох нийт 174 041 300 төгрөгийг гаргуулах, үүнээс 13 041 300 төгрөгөөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа багасгаж түрээсийн төлбөр төлсөн 161 000 000 төгрөгийг буцаан гаргуулах, анх гэрээ байгуулахдаа барьцааны үүрэгт төлсөн 4 166 667 төгрөгийг буцаан гаргуулах, мөн гэрээгээр тухайн үед үйлчилгээ үзүүлэхээр тохиролцсон ба гэрээний хугацаанд нийт 7 723 782 төгрөгийн үйлчилгээ үзүүлсэн байх тул 7 723 782 төгрөгийг буцаан гаргуулах, Түрээсийн гэрээг удаан хугацаагаар байгуулсан тул үл хөдлөх хөрөнгийн 1 дүгээр давхарт иж бүрэн засвар хийсэн. Энэ засварт нийт 119 180 040 төгрөгийн зардал гарсныг хариуцагчаас гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага тус тус гаргасан. Иргэн Б.Булганы нэхэмжилсэн 54 000 000 төгрөгийн хувьд энэ 119 180 040 төгрөгт багтаж байгаа бөгөөд иргэнийхээ хувиар гэрээ байгуулсан болохоор манай нэхэмжлэлийг дэмжиж хамтран нэхэмжлэгчээр явж байгаа. Гэрээ хүчин төгөлдөр бус болсонтой холбоотой энэ засварын зардлыг хариуцагчаас гаргуулахаар нэхэмжилж байна. Сорани ХХК болон Н.Соёлмаа нарын хооронд байгуулсан 2014 оны 8 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл нь бид гэрээг байгуулахдаа хуулийн этгээдтэй гэрээ байгуулсан бөгөөд н.Соёлмаа гэх иргэнтэй гэрээ байгуулаагүй. Гэвч шүүхэд маргаан үүсэхэд хуулийн этгээдийн өмч биш болох нь тогтоогдсон. Энэ гэрээ нь шүүхийн маргаан үүссэнтэй холбоотой өөрийгөө зөвтгөх үүднээс хэлбэр төдий хийгдсэн гэрээ буюу дүр үзүүлж хийсэн гэрээ гэж үзэж байна. Сүүлд нэхэмжлэлээ фитнессийн тоног төхөөрөмжийн үнэ болох 66 800 000 төгрөг гаргуулахаар нэмэгдүүлсэн. Тосон буга ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Сорани ХХК-д холбогдох иргэний хэрэгт Н.Оюунбаатарын нэхэмжлэлтэй хэрэгт Сорани ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Нармандахын өгсөн гэрчийн мэдүүлэг байдаг. Иргэн Н.Оюунбаатараас манай компанид холбогдуулж худалдах, худалдан авах гэрээний үүрэгт төлсөн мөнгөө гаргуулах шаардлага гаргасан ба шүүхээс шийдвэр гарч манай компаниас 66 800 000 төгрөгийг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн. Энэ шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон. Бид энэ тоног төхөөрөмжөө авах гэсэн боловч Сорани ХХК бусдад худалдсан байсан. Иймд Сорани ХХК-ийн байранд байсан тоног төхөөрөмжийн үнэ болох 66 800 000 төгрөгийг гаргуулах шаардлагыг нэмж гаргасан. Ингээд 2014 оны  8 дугаар сарын 28-ны өдөр байгуулсан үндсэн гэрээ болон 2015 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдрийн 05-ны гэрээ, 2015 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдрийн 09 тоот нэмэлт гэрээнүүдийг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасан үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, мөн 2014 оны  8 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх тухай н.Соёлмаа болон Сорани ХХК нарын байгуулсан гэрээг мөн хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-т зааснаар дүр үзүүлэн хийсэн хэлцэл гэх үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах. Нийт 383 255 395 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах шаардлага гаргаж байна гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч Б.Булганы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Ичинхорол шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Тосон буга ХХК-ийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг дэмжиж байгаа. Түрээсийн байранд оруулсан хөрөнгө оруулалтын зардалтай холбоотой Барилгын өрөө тусгаарлагч хана, гипсэн тааз, салхивч, цахилгааны ажил гүйцэтгэх тухай 2014 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 01 дугаар гэрээ, 2014 оны 9 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 2 дугаартай гэрээг Б.Б иргэнийхээ хувиар н.Болдбаатар, Н.Гансүх нартай байгуулж, гэрээний үүрэгт 54 521 000 төгрөгийг төлсөн. Иймд энэ мөнгийг хариуцагчаас гаргуулж өгнө үү. Энэ мөнгө Тосон буга ХХК-ийн нэхэмжилж буй засварын зардал 119 180 040 төгрөгт орсон байгаа тул энэ мөнгийг Тосон буга ХХК-нд олгоход татгалзах зүйл байхгүй гэв. Дээрх хоёр гэрээг иргэнээрээ байгуулсан тул хамтран нэхэмжлэгчээр оролцож байгаа гэжээ.

 

            Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон өмгөөлөгчөөс шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: Б.Булган, Н.Соёлмаа 2 анх түрээсийн гэрээ байгуулсан. Сар гаруй хугацааны дараа хуулийн этгээдээр буюу Тосон буга ХХК-аар нөхөж гэрээ хийсэн. Тэгээд кофе шоп, хоолны газар, үсчин, гоо сайхан, бариа засал, балет бүжиг, биллиард, теннис гээд бүхэлд нь үйл ажиллагаа явуулж байсан. Манайд нэг л удаа гэрээний дагуу түрээсийн төлбөр төлсөн, сар бүр түрээсийн төлбөртэй холбоотой асуудал үүсгэж, түрээсийн төлбөрийг багасгах, эсхүл хугацааг хойшлуулах талаар асуудал үүсгэдэг байсан нь хоёр байгууллагын хооронд явуулж байсан албан бичгүүдэд тодорхой харагдана. Нэмэлт гэрээгээр түрээсийн төлбөрөө 6 000 000 төгрөг болгохоор тохиролцож тооцоо нийлсэн. Би компанийг төлөөлж сар бүр тооцоо нийлж, акт үйлдэж байсан. 2014, 2015 оны тооцоо дууссан гэж байгаа. 2016 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2017 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл тооцоогүй гэсэн байх тул манайх төлбөр төлөх үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Барьцаа төлбөрийг бид тухайн үед суутгаж авсан. Түрээсийн төлбөрөө өгөхгүй байсан тул гэрээ цуцлах саналыг бид гаргасан ба үүнийг нөгөө тал хүлээн авч байраа албан ёсоор хүлээлгэж өгөхгүй манай түлхүүрийг шуудангаар явуулсан байсан. 2016 оны 12 дугаар сард би АНУ явах болсон тул 2016 онд багтаж, 2017 оны түрээсийн төлбөрөө өгөх ёстой гэж нэхэмжлэхэд өгөхгүй гэж хэлсэн. Б.Б үйл ажиллагаа явуулж харилцагч нараасаа мөнгө авсан байсан учраас ажил дээрээ ирж чадахгүй байна гээд надтай ажлынхаа эсрэг талд байдаг Серж гэх газар уулзаж, 1 жилийн хугацаанд үнэгүй талбай түрээслэх тухай шаардлага тавихад зөвшөөрөөгүй учраас түрээсийн төлбөрөө төлөхгүй байсан. Тэгээд сүүлдээ түрээсийн төлбөрөө төлөх шаардлага тавихад хариуцдаг хүн байхгүй болсон. Ингээд гэрээгээ цуцлахаас өөр аргагүй болсон. Бид нар өөрсдөө энэ үл хөдлөх хөрөнгийг зээлээр авсан байсан бөгөөд маш их алдагдалд орж эхэлсэн. Ингээд төлбөрийн асуудал дээр тохиролцоогүй тул гэрээгээ цуцлах шаардлага тавихад шуудангаар 2017 оны 3 дугаар сарын 21-ний өдөр нэхэмжлэгч талаас албан бичиг болон түлхүүр явуулсан байдаг. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Учир нь 1-рт Сорани ХХК болон Т ХХК -ийн байгуулсан түрээсийн гэрээг хуулийн шаардлага хангаагүй гэж үзэж хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах гэж байна. Улсын бүртгэлд гэрээг бүртгүүлэх хуулийн шаардлагыг хангаагүй нь үнэн. Одоогоор н.Соёлмаа, Б.Б нарын хооронд байгуулсан гэрээ хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа. Энэ 2 гэрээ нэг агуулгаар, нэг объект дээр хийгдсэн. Иймээс 2014-2016 онд төлсөн 161 000 000 төгрөгийг буцаан нэхэмжлэх үндэслэл байхгүй. н.Соёлмаа, Б.Б нарын байгуулсан гэрээ хүчин төгөлдөр гэж ойлгогдож байна. Байрыг зөрчилгүйгээр буцаан өгсөн тохиолдолд барьцаа хөрөнгийг буцаан өгнө гэж заасны дагуу манайх барьцаа мөнгийг буцаан өгөх үндэслэлгүй юм. Б.Булганы гуйлтаар тухайн үеийн зах зээлийн үнээс доогуур үнээр талбайг түрээсэлсэн. Хямд түрээслэж байгаа давуу талаа үйлчилгээ үзүүлж нөхөн төлнө гэж хоёр тал тохиролцож сард 1 000 000 төгрөгийн үйлчилгээ авахаар харилцан тохиролцсон. Тооцооллын хувьд ямар үндэслэлээр 7 723 782 төгрөгийн үйлчилгээ үзүүлсэн гэж үзээд байгаа нь ойлгомжгүй байна. Түрээсийн байранд оруулсан хөрөнгө оруулалтын зардал гэж байна. Засвар хийсэн боловч яаж бараа материал авсан, яаж татвар төлсөн нь нотлогдохгүй байгаа юм. Харин мөнгө шилжүүлсэн баримт байгаа боловч ямар учиртай мөнгө гэдэг нь мэдэгддэггүй. Сүүлд нь орсон бүх түрээслэгч нар өөрсдөө засвар хийсэн. Засвар бол хөрөнгө оруулалт биш, харин ч байгууллагын хөрөнгөд үүгээрээ хохирол учруулсан. Энэ хийсэн гэх засвараа буулгаж, анхны байдалд нь оруулж өг гэсэн боловч огт ийм ажиллагаа хийгээгүй. Эцэст нь бид өөрсдөө их хэмжээний зардал гаргаж янзалсан. Иймээс энэ шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Нэхэмжлэгч тал талбайн м.кв-аар тооцож төлбөр хийж байгаагүй. Сорани ХХК болон Н.Соёлмаа нарын хооронд байгуулсан гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах гэж байна. Энэ гэрээнд Тосон буга ХХК ямар хамааралтай гэж хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах шаардлага гаргаад байгааг ойлгохгүй байна. Талууд өөрсдийн хүсэл зоригоо илэрхийлж, гэрээ байгуулсан учраас хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах хууль зүйн үндэслэл байхгүй. Фитнессийн тоног төхөөрөмж, гэрээний үнэ 66 800 000 төгрөг нэхэмжилсэн. Энэ хүмүүсийг тоног төхөөрөмжөө ав гэхээр огт авдаггүй. Өөрсдөө н.Оюунбаатарт гэх хүнд зарах гээд тэр хүнээс 66 800 000 төгрөг авчихаад шүүхийн шийдвэрээр буцааж өгөхөөр болсон байдаг. Бид аргагүйн эрхэнд энэ төхөөрөмжийг нь бусдад 35 000 000 орчим төгрөгөөр зарж төлбөр мөнгөндөө суутгаж авсан. 2014 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдөр Б.Б нь н.Болдбаатар, Н.Гансүх нартай гэрээ байгуулсан. Гэхдээ гэрээний дагуу 54 521 000 төлсөн баримт байхгүй. Энэ мөнгийг мөн нэхэмжилж байгаа нь хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй. Үндсэн гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй гэж хүчин төгөлдөр бус болгохыг зөвшөөрч байна. Тэгвэл энэ хүмүүс энэ олон жил хүний хөрөнгийг муутгаж ажиллуулж, их хэмжээний ашиг олж байсныг юу гэж үзэх вэ. Дээрээс нь бүр төлсөн мөнгө бүх зүйлээ буцааж авна гэж нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна гэжээ.

 

Хариуцагч Сорани ХХК, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нараас шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагадаа: Манай зүгээс 2017 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдөр сөрөг нэхэмжлэл гаргасан. 2017 оны 1, 2 дугаар сар, 3 дугаар сарын 21-ний өдрийг хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөр 11 248 134 төгрөгийг алданги 5 524 000 төгрөгийн хамт гаргуулах, мөн түрээсийн байрыг анх байсан байдлаар нь хүлээлгэн өгөхийг даалгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад байрыг чөлөөлж өгөөгүй тул 2017 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацаанд сар бүр 4 166 667 төгрөгийн хохирол тооцож, 40 000 000 төгрөг гаргуулах, 2015 оны 12 дугаар сараас 2017 оны 11 дүгээр сар хүртэл хугацааны дулааны төлбөрт 8 054 039 төгрөг гаргуулах, үйлчилгээний талбайг анх хүлээж авсан байдалд нь оруулан засвар хийсэн гэх хаалтыг буулгаж хүлээлгэн өгөхийг даалгах, Тосон буга ХХК нь дур мэдэн түрээсийн талбайд зориулалтын бус шал наасны улмаас сан техникийн хоолойн доголдлыг засахад их хэмжээний зардал гарсан тул хохиролд 21 870 000 төгрөгийг гаргуулах, 2014 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сар хүртэл түрээсэлж байх хугацаандаа хэрэглэсэн цахилгааны төлбөр 20 009 349 төгрөг, 2017 оны 12 дугаар сар, 2018 оны 1,2 дугаар сарын дулааны төлбөрийг сар бүрийн 577 627 төгрөгөөр тооцож 3 сарын төлбөрт 1 732 877 төгрөг. 2018 оны 1,2 дугаар сард түрээсийн байр ашигласны төлбөр, нэг сарын 4,166,667 төгрөгийг 2 сард үржүүлж 8 333 334 төгрөг, Тосон буга ХХК фитнессийн тоног төхөөрөмжөө авалгүй, байрыг суллаж өгөөгүй учраас олох байсан орлого 68 281 662 төгрөгийг тус тус гаргуулах шаардлага гаргаж байна. Учир нь нэхэмжлэгч тал байрыг чөлөөлж өгөөгүй, Сорани ХХК хөрөнгөө энэ хугацаанд эзэмших, ашиглах боломж байгаагүй. Тосон буга ХХК нь 2018 оны 3 дугаар сараас талбайгаа нийтэд нь түрээсэлж эхэлсэн бөгөөд түрээсийн гэрээг хэрэгт хавсаргасан. Иймд нэхэмжлэгчээс нийт 185 153 395 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэл гаргаж байна гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч Тосон буга ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад гаргасан хариу тайлбарт: Түрээсийн төлөгдөөгүй төлбөрт 11 248 130 төгрөг нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болох нь хариуцагчийн хүлээн зөвшөөрснөөр тогтоогдож байх тул хүчин төгөлдөр бус гэрээн дээр үндэслэж хууль ёсны шаардах эрх үүсэх боломжгүй юм. Талуудын хооронд байгуулсан гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байхад хүчин төгөлдөр гэрээний үр дагавар болох шаардах эрх хэрэгжих боломжгүй юм. Талуудын хооронд байгуулсан гэрээ хэлбэрийн шаардлага хангаагүй болох нь нотлох баримтаар хангалттай тогтоогдож байхад хүчин төгөлдөр гэрээн дээр хууль ёсны шаардлага хэрэгжүүлж байгаа мэт шаардах эрхээ хэрэгжүүлж байгаа нь үндэслэлгүй. Мөн өөрсдөө байрыг битүүмжилж, орох боломжгүйгээр лацадсан байж, үр шимийг нь хүртсэн мэтээр тайлбарлан түрээсийн төлбөр нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Тухайлбал хариуцагч нь түрээсийн гэрээний зүйлийг 2017 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 3 дугаар сарын 21-ний өдөр хүртэл нэхэмжлэгч өөрийн эзэмшилдээ байлгасан, үйл ажиллагаа явуулсан гэж тайлбарладаг. Гэвч түрээслүүлэгч нь түрээсийн гэрээнд байхгүй нөхцлийг тулгаж, бүтэн жилийн төлбөрийг 2017 оны 01 дүгээр сард багтаан төл гэсэн шаардлага тавьсан учраас 2016 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр 198/16 дугаар гэрээг дуусгавар болгох тухай албан бичгийг түрээслэгчид явуулж, түрээслэгч тал 2017 оны түрээсийн гэрээг сунгах, төлбөр төлөх хүсэлгүй бол 2016 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр гэрээг дуусгавар болгож, түрээсийн талбайг суллаж өгөх мэдэгдэл ирүүлсэн. 2017 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 06 дугаар мэдэгдлээр лацдах тухай албан бичиг ирүүлсэн ба 2017 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр 22/17 дугаар Сорани ХХК нь өөрийн байрны гадна хаалганы цоожийг сольсон байдаг. Мөн талуудыг байлцуулан үзлэг хийсэн бичлэг дээр 2017 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдөр байрыг битүүмжлэн үйл ажиллагаа явуулах, үр шимийг хүртэх боломжгүй болгосон нь сидинд хийсэн бичлэгээр тогтоогдож байгаа. Мөн Занхадэ ХХК-ийн 2017 оны 4 дүгээр сарын 13-ны өдрийн тодорхойлолт гаргах тухай албан бичигт Жи Эс ХХК нь үйлчилгээний талбайг 2017 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн өглөө 08 цаг, 01 цагт хүлээн авсан гээд, 2017 оны 3 дугаар сарын 21-ний өдөр шуудангаар дамжуулан хүлээлгэж өгсөн гэж тодорхойлон хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Иймээс нэхэмжлэгчийн эхний шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү. Хэлбэрийн шаардлага хангаагүй гэрээний заалтыг үндэслэн алданги нэхэмжилж байгаа нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3 дахь хэсэгт нийцэхгүй тул сөрөг нэхэмжлэлд дурдсан алданги үндэслэлгүй. Талуудын хооронд явуулсан албан бичгүүдээр манай зүгээс түрээсийн байрыг хүлээлгэн өгөх оролдлогууд хийж, хүлээн аваагүй тул шуудангаар албан бичиг түлхүүрийг нь явуулсан үйлдлээр хангалттай тогтоогдож байна. Сорани ХХК-ийн 2017 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрийн 45/17 тоот албан бичгийг 2017 оны 3 дугаар сарын 21-ний 12 цаг 53 минутанд хамгаалагчид шуудан зөөгч Тосон буга ХХК-иас явуулсан албан бичгийг хүлээлгэн өгсөн байна. Уг албан бичигт Тосон буга ХХК-ийн түрээсэлж байгаа байрны түлхүүр байгаа гэж дурдсан байдаг. Мөн 2017 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр Тосон буга ХХК-иас ирсэн зүйлийг хүлээлцсэн акт байгаа нь байраа хүлээлгэж өгөөгүй гэх үндэслэлгүй болохыг харуулж байна. Хариуцагчийн өмгөөлөгч фитнессийн тоног төхөөрөмжийг багшдаа зарсан байсан гэж тайлбарласан. Энэ нь гэрээнд тусгагдсантай холбоотойгоор тоног төхөөрөмж болон талбайн түрээслэгчийг хэн болохыг мэдсээр байж үндэслэлгүй нэхэмжлэл гаргасан болох нь харагддаг. Сорани ХХК-ийн 2018 оны 02 дугаар сарын 05-ны өдрийн шүүхэд ирүүлсэн тайлбарт байрыг дахин түрээслэхээ илэрхийлсэн. Тус талбайг бусдад түрээслэж ашиг олсон байдаг. Нэгэнт чөлөөлж өгсөн талбайг чөлөөлүүлэх нэхэмжлэл гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй юм. 2017 оны 3 дугаар сарын 13-наас 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал сар бүр 4 166 667 төгрөг, нийт 40 000 000 төгрөг нэхэмжилж байгаа үндэслэл нь ойлгомжгүй. Хариуцагч нь байрыг чөлөөлөхгүй хохироосон гэж байгаа боловч гэрээний 3.1в-д төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй 15 хоногоос хэтэрсэн тохиолдолд түрээсийн талбайг лацдаж, гэрээг цуцлан байрыг чөлөөлж, дараагийн түрээслэгчийг оруулахаар заасан байгаа. Энэ заалтын дагуу тоног төхөөрөмжийг зарж, талбайг түрээсэлж, ашиг олоод явж байсан. Дулааны төлбөрийг 8 054 039 төгрөгийг мөн төлөх үндэслэлгүй. Учир нь Хүрээ хаус орон сууцны конторын нэхэмжилсэн тооцоо нийлсэн актаар нэхэмжилж байна гэдэг боловч хавтаст хэрэгт тооцоо нийлсэн акт байхгүй. Дулааны төлбөрийг Сорани ХХК төлөхөөр нэхэмжлэх ирсэн байгаа. Мөн уг 21 баримтын 6 баримтад Сорани ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Нармандах гарын үсэг зурсан байна. Энэ нь өнгөрсөн хугацаанд Сорани ХХК төлсөн гэх үйл баримтыг харуулж байгаа юм. Мөн 15 баримтад гарын үсэг зурагдаагүй, нотлох баримтын шаардлага хангагдахгүй баримт байгаа юм. Тус дулааны баримтын агуулгад ашиглалтын зардал /дулааны зардал/ гэж нэг ижил дүнгээр 516 087 төгрөг гэж бичигдсэн байгаа нь дулааны төлбөрийн Сорани ХХК-ийн тооцооны нэхэмжлэл болохыг харуулж байна. Иймээс үндэслэлгүйгээр нэхэмжилж байгаа тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Анх хүлээн авсан байдалд нь оруулан хаалтыг буулган өгөх шаардлага гаргадаг. Талууд анх түрээсийн байранд засвар хийхээр тохиролцож, засвар хийсэн. Дур мэдэн засвар хийсэн асуудал байхгүй. Бид 15 жилийн урт хугцаагаар түрээслэхээр болсон тул өндөр зардлаар засвар хийсэн. Гэрээний 3.2ё-д гэрээ дуусгавар болоход дотоод засал, тааз, ханийн хавтан өнгөлгөөний эд зүйлийг хэвийн ажиллагаатай цаашид түрээслэхэд боломжит түвшинд байлгахаар заасан ба талуудын хооронд анхны байдалд нь оруулахаар тохиролцсон зүйл байхгүй. Мөн талууд гэрээ байгуулахдаа эд хөрөнгө хүлээлцэх акт үйлдээгүй тул анх байсан байдал гэж ямар байдлыг хэлж байгаа нь тодорхойгүй байх тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. 2018 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдөр 30 075 560 гаргуулах шаардлага гаргасан байдаг. Эхний шаардлага болох түрээсийн байрыг ашигласны төлбөр 8 333 334 төгрөг гаргуулах гэж байна. Нэхэмжлэлийн үндэслэлд байранд байрлаж, ашигласны төлбөр гэж дурдсан байдаг. Гэвч түрээслүүлэгч нь түрээсийн байрыг лацдан, хаалганы цоожыг сольж, түрээслүүлэгчийг 02 дугаар сарын 09-ний өдрөөс хойш дотогш орох боломжгүй болгосон атлаа байрыг ашигласан гэж төлбөр нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй юм. 2014 оны 8 дугаар сарын 28-наас 2017 оны 02 дугаар сар хүртэл түрээсэлж байх хугацаандаа хэрэглэсэн цахилгааны төлбөр 20 009 349 төгрөг нэхэмжилсэн байна. Энэ нэхэмжлэлийн үндэслэлд Тосон буга ХХК үйл ажиллагаагаа зогсоох хүртлээ өөрсдийн хэрэгцээнд ашигласан цахилгааны төлбөрөө төлөөгүй гэж нэхэмжилдэг. Гэвч талууд тохиролцон цахилгааны төлбөрийг 2 жилийн хугацаанд Сорани ХХК төлж ирсэн бөгөөд 2 жилийн хугацаанд талуудын хооронд цахилгааны төлбөрийн маргаан гараагүй. Цахилгааны тооцооллыг Сорани ХХК-ийн инженер өөрийнхөө үзэмжээр гэрээнд заагаагүй асуудлаар тооцоо гаргаж, нэхэмжилж байгаа тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. 2018 оны 1,2 дугаар сарын дулааны төлбөр 1 732 877 төгрөгийг шаардсан үндэслэлдээ Тосон буга ХХК-ийн фитнессийн тоног төхөөрөмж байрлуулж байрыг ашиглаж байсан тул дулааны төлбөр төлөх үүрэгтэй гэж дурддаг. Гэвч талуудын байгуулсан үндсэн гэрээний 4.2а-д түрээслэгч нь дулааны төлбөрийг хариуцахгүй гэж заасан бөгөөд энэ заалтын дагуу түрээсийн харилцаа явагдсан ба Сорани ХХК дулааны төлбөрөө төлж ирсэн нь бодит үйл баримтаар болон талуудын тайлбараар тогтоогдож байна. Хүрээ хаус ХХК-ийн 2017 оны 4 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 80 тоот албан бичгээр Тосон буга ХХК нь 2014 оноос 2017 оны 01 дүгээр сарыг дуустал хугацаанд гэрээтэй ажиллаж байсан бөгөөд ус, дулааны төлбөрийн тооцоогүй болно гэсэн тодорхойлолтоор Сорани ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй болох нь тогтоогдож байна. Хүчин төгөлдөр гэрээн дээр үндэслэн энэ шаардлагыг гаргаж байгаа тул хүлээн зөвшөөрөх үндэслэлгүй юм. Олох байсан орлого 68 281 662 төгрөгийг нэхэмжилсэн. Гэвч гэрээнд заасан заалтын дагуу байраа лацдан, бусдад түрээсэлж байсан нь тодорхой байгаа. Хавтаст хэрэгт 2 удаа авагдсан сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэлүүдэд шууд хамааралтай н.Оюунбаатарын нэхэмжлэлтэй, Н.Нарантуяад холбогдох Иргэний хэрэгт гэрч Н.Түвшинжаргалын мэдүүлэг байгаа. Уг мэдүүлэгт Тосон буга ХХК гэрээгээ цуцалж гарсны дараа Жи Эс центр фитнесс клубын нэрийг Силвер жим болгосон бөгөөд, тоног төхөөрөмжүүдийг ашиглан гуравдагч этгээд фитнессийн зориулалтаар үйл ажиллагаа явуулсныг маш тодорхой гэрчилсэн байгаа. Хариуцагчийн зүгээс үл хөдлөх хөрөнгийн үр шимийг хүртэх ёстой байсан талбайг чөлөөлөөгүй гэсэн нэхэмжлэлийн шаадлагын үйл баримт нь үндэслэлгүй юм. Хариуцагч нь бусдад талбайг түрээслэн ашиг олж үйл ажиллагаа явуулсан байгаа юм. 2017 оны 02 дугаар сард байрыг битүүмжлэн бусдад түрээслэн Силвер жим гэх нэртэйгээр үйл ажиллагаа явуулж байсан бөгөөд байрандаа хэнийг оруулах эсэх нь өөрсдийнх нь асуудал байтал биднийг хохирол учруулсан гэж шалыг хуулахтай холбоотой хохирлыг гаргуулах шаардлага гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэжээ.

 

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан тайлбартаа:

Сорани ХХК болон Тосон буга ХХК-ийн хооронд тохижилт, түрээстэй холбоотой маргааныг нууж Тосон буга ХХК-ийн захирал гэх Булган Оюунбаатараас 20 000 000 төгрөг авсан, улмаар үл хөдлөх эд хөрөнгийг барьцаалж, халхавчилсан хуурамч гэрээг байгуулан Фитнесс клубыг үргэлжлүүлэн ажиллуул гэж хууран мэхэлсэн байдаг.

Оюунбаатар нь 20 000 000 төгрөг өгчихөөд фитнесс клубыг үргэлжлүүлэх гэтэл Сорани ХХК уг тоног төхөөрөмжийг барьцаалсан байсан. Иймд учраас Оюунбаатар гэрээнээс татгалзаж 20 000 000 төгрөгийг Тосон буга ХХК-иас буцаан авахаар нэхэмжлэл гаргаж шүүх гэрээнээс татгалзсаныг баталгаажуулж Монгол Улсын Дээд шүүх эцэслэн шийдвэрлэсэн.

Иймд нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч байх тул хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэг, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Сорани ХХК-иас 39 166 667 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Т ХХК -нд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 344 088 728 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгон, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 152 182 388 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, Т ХХК -иас 32 970 999 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч Сорани ХХК-нд олгож, нэхэмжлэгч Б.Булганы хариуцагч Сорани ХХК-нд холбогдуулан гаргасан 54 521 000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь хэсэг, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэг, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 3 555 820 төгрөг, хариуцагчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1 785 726 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээн, хариуцагч С ХХК-иас 353 783 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Т ХХК -д олгож, нэхэмжлэгч Т ХХК -иас 322 805 төгрөгийг гаргуулж, хариуцагч Сорани ХХК-д тус тус олгож шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч давж заалдах гомдолдоо: ...

Нэг. Үндсэн нэхэмжлэлээс хангаж шийдвэрлээгүй дараах хэсгүүдэд доор дурдсан үндэслэлээр гомдол гаргаж байна.

 1. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх нь хэсэгтээ: "Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т заасан ба талууд түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулж, гэрээгээ үл хөдлөх хөрөнгийн газар бүртгуүлээгүй нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзэх үндэслэлгүй байна гэж дүгнэсэн нь байж боломгүй тайлбар, дүгнэлт юм. Шүүхийн энэ дүгнэлт нь иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийг бүхэлд нь үгүйсгээд зогсохгүй, хариуцагчийн зүгээс гэрээг улсын бүртгэлийн байгууллагад бүртгүүлээгүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрч, гэрээ хүчин төгөлдөр бус гэдгээ өөрөө хүлээн зөвшөөрч, илэрхийлж, улсын бүртгэлд бүртгүүлэх үүргээ хэрэгжүүлээгүй гэж илэрхийлсээр байхад шүүхээс уг байдлыг үндэслэлгүйгээр зөв мэтээр өөгшүүлж хуульд нийцэхгүй дүгнэлт хийсэн. Мөн нөгөө талаар шүүхээс "түрээсийн зүйлийг нэхэмжлэгчийн эзэмшил, ашиглалтанд шилжүүлж өгсөн ба нэхэмжлэгч үр шимийг нь хүртэж, төлбөр төлөх үүргээ биелүүлсэн үйл баримт тогтоогдож байх тул хуульд заасан хэлбэрээр гэрээ хийгээгүй нь талуудын хүсэл зоригийн илэрхийллийг үгүйсгэх үндэслэлгүй" гэж дүгнэсэн нь үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг улсын бүртгэлийн газарт бүртгүүлэхгүйгээр хуульд заасан хэмжээгээр татвар төлөх үүргээс зайлсхийх боломжийг түрээслэгч байгууллагыг өөгшүүлсэн байдлаар дүгнэлт хийсэн нь хууль зүйн үндэслэлгүй юм.

2. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ ундэслэх нь хэсэгтээ: "Хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэх үндэслэлээр … нийт 287 903 822 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй" гэж бүх шаардлагуудыг багтаан дүгнэж байгаа нь үндэслэлгүй бөгөөд түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр байх, хүчин төгөлдөр бус байх аль нь байхаас үл хамааран түрээсийн гэрээгээр тохиролцсон үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр 7 723 782 төгрөгийг хариуцагч тал нэхэмжлэгчид төлөх ёстой. Уг 7 723 782 төгрөг нь гэрээний төлбөрт тооцогдохгүй, гэрээний төлбөр дээр нэмж тооцох төлбөр юм. Шүүх хурал дээр энэ талаар
хангалттай тайлбарласан бөгөөд уг төлбөр нь түрээсийн төлбөрт орохгүйг тодорхойлсон нотлох баримтууд хэрэгт авагдсан байхад ийм бүдүүлэг тайлбараар авах ёстой үйлчилгээний төлбөрийг хэрэгсэхгүй болгож байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Гэрээнд түрээсийн төлбөр дээр нэмэгдэж тооцогдох талаар тусгасан байхад, хариуцагч түүнийг үгүйсгэсэн баримт гаргаж өгөөгүй байхад, шүүх хүчээр хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагавар болох гэх үндэслэлгүй тайлбар хийж хамруулж шийдвэрлэсэн. Энэ үйлчилгээний төлбөрийн хэмжээгээр хариуцагч нь үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжиж нэхэмжлэгчийг хохироох ёсгүй. Мөн дээрх үндэслэлээр түрээсийн эд хөрөнгөд засвар хийсэн зардал болох 119 180 040 төгрөгийг хангахгүй шийдвэрлэсэн. Талууд гэрээг анх байгуулахдаа 15 жилийн хугацаатай байгуулсан бөгөөд нэхэмжлэгчийн зүгээс удаан хугацаанд түрээслэнэ гэж өндөр зардал гаргаж засвар хийсэн ба хариуцагч нь засварыг хийсэн эсэх талаар маргаагүй. Гэтэл үндэслэлгүйгээр нэг талын санаачлагаар гэрээг цуцлах болсон бөгөөд түүний улмаас түрээслэгч нь хөрөнгө оруулалт хийж, засвар хийсэн мөнгөн хөрөнгөөр хохироход хүрсэн. Тиймээс уг хохирлоо нэхэмжлэх бүрэн эрхтэй бөгөөд энэ эрхийнхээ хүрээнд шаардах эрхээ хэрэгжүүлсэн. Хариуцагч нь гэрээг цуцлаж байгаа албан бичгээ 2016 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдөр явуулсан ба 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөс өмнө төлөх гэсэн гэрээний заалтаасаа өөрөөр шаардсан. Үүнийг нь хууль ёсны шаардлага гэж үзэх үндэслэлгүй юм. Түрээслэгч нь 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөс өмнө хэдийд ч төлөх боломжтой байхаар тохиролцсон болохоос түрээслүүлэгчийн шаардсан даруй төлөхөөр тохиролцоогүй. Хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх хурал дээр "2016 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр 12 сарын төлбөрийг наана нь өгчих, би удаан хугцаагаар гадагш явах боллоо гэхэд хариу хэлээгүй" гэж тайлбарласан байдаг. Энэ нь үндэслэлгүйгээр шаардлага тавьж, улмаар гэрээгээ цуцлах болсон үйл баримтыг тодохой нотлон харуулдаг. Хариуцагч талын өмгөөлөгч нь шүүх хурал дээр үндсэн түрээсийн гэрээний 4.1-ийг дурдаж зөвшөөрөл аваагүй мэтээр үндэслэлгүй тайлбар хийдэг. Гэтэл уг гэрээний 1.4 дэх хэсэгт тодорхой заасан бөгөөд засвар хийх талаар Түрээслүүлэгч нь бүрэн дүүрэн мэдэж, ойлгож гэрээнд ингэж тохиролцсон. Түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөл аваагүй гэх нь огт үндэслэлгүй, бодит байдалд нийцэхгүй тайлбар юм. Мөн хариуцагчийн тал нь шүүх хурал дээр "Засварын баримт нь дандаа кассаар гарсан байх тул, хувь хүнд бэлнээр гарсан байх тул засвар хийсэн компанийн дансанд орсон эсэх нь эргэлзээтэй" гэж тайлбарладаг. Гэтэл гэрчүүдийн мэдүүлгээр болон анхан шатны баримтуудаар засвар хийсэн компаниудын дансанд орсон болох нь тотоогдож байгаа. Нэхэмжлэлийн шаардлагын энэ хэсгийг шүүхээс хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагавар гэх тайлбарт хамруулж, хэрэв хүчин төгөлдөр хэлцлийн үр дагавар гэж шаардсан бол өөр байх ёстой байсан мэт агуулга бүхий тайлбар хийж, тиймээс энэ шаардлагыг хаигахгүй шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна гэж үзэж байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Нэгэнт талуудын хоорондох анхны хүсэл зоргийн илэрхийлэл нь 15 жилийн хугацаанд түрээслэнэ гэж, тиймээс өндөр зардал гаргаж засвар хийсэн, гэтэл түрээслүүлэгчийн талаас гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцласан бодит үйл баримтаас үүдэлтэйгээр хөрөнгө оруулж засвар хийсэн зардлаа шаардаж байгааг талуудын хооронд болсон хэргийн үйл баримт, нотлох баримт зэрэгт үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх ёстой байсан.

3. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх хэсэгтээ “Хэрэгт авагдсан бичгийн баримтаар хөлслөн өгсөн эд хөрөнгийн … нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлгүй" гэж дүгнэсэн бөгөөд талуудын хооронд байгуулагдсан 2014 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн 3 дугаартай гэрээний 1.1 дэх хэсэгт тохирсон бөгөөд шинжилгээний байгууллага болох "Тоонто гранд" ХХК-ийн дүгнэлтээр Баянзүрх дүүрэг, 12 дугаар хороо, Токиогийн гудамж, 6/1 байрны 1 давхрын Ү-220403978 мкв улсьн бүртгэлийн дугаартай түрээсийн үл хөдлөх эд хөрөнгийн нийт талбайн хэмжээг 424,27 мкв тогтоосон үйл баримт байсаар атал талбайн зөрүүд шаардсан 24 384 906 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй. Хариуцагч Сорани ХХК нь мк-ын бодит байдлыг биднээс нууж талбайн зөрүүтэй хэмжээгээр дээрх дүнгээр үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн байдал хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар хангалттай тогтоогдож байхад шүүхээс хуулийг буруу тайлбарлан үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн. Хариуцагчийн ийм үйлдлийн улмаас нэхэмжлэгч нь дээрх дүнгээр хохирч үлдэх ёсгүй. Иймд энэ шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.

            4. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх нь хэсэгтээ Нэхэмжлэгчээс түрээсийн байранд үлдээсэн тоног төхөөрөмжийн үнэ болох 66 800 000 төгрөг гаргуулах шаардлагын хувьд нэхэмжлэгчээс өөрт учирсан гэх хохирлын хэмжээг өөр байдлаар нотолж ирүүлээгүй байна гэж дүгнэж байгаа нь хавтас хэрэгт авагдсан гэрч Б.Оюунбаатарын мэдүүлэг, Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэр, нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын тайлбараар 66 800 000 төгрөгийн үнэ бүхий тоног төхөөрөмж байсан гэдэг нь нотлогдож байхад хариуцагчийн худалдан борлуулсан үнэ болох 35 000 000 төгрөгийн хэмжээнд хангаж шийдвэрлэж байгаа нь мөн хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй байна. Нэхэмжлэгч нь бусдын өмч хөрөнгийг зөвшөөрөлгүйгээр дур мэдэн, бага үнээр бусдад борлуулсаныг шүүх өөгшүүж, бусдад худалдан борлуулахаар тохиролцон өгч байсан үнэ тодорхой, түүнийг нь дур мэдэн худалдан борлуулсан хариуцагч сайн мэдэж байсан, энэ талаар шүүхийн шийдвэрт хүртэл тодорхой тусгагдсан зэрэг нотлох баримтуудыг үнэлэхгүй орхигдуулж, улмаар тонтог төхөөрөмжийн үнийг нотолсон нотлох баримтыг гаргаж өгөөгүй гэж нэхэмжлэгчийг буруутгаж байгаа нь огт үндэслэлгүй. Иймд тоног төхөөрөмжийн үнээс хангахгүй шийдвэрлэсэн хэсэг болох 31 800 000 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.

Хоёр. Сөрөг нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэснийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй.

Шүүхээс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 2017 оны 01 дүгээр сараас 3 дугаар сарын 21-ний өдөр хүртлэх хугацааны төлбөрт 11 248 134 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэхдээ шүүхээс өөрөө дүгнэлт хийсэн "төлбөр төлөх хугацааны талаар түрээслүүлэгч талаас хүргүүлсэн саналыг түрээслэгч тал хүлээн аваагүй, тулуудын хооронд байгуулсан гэрээ улмаар цуцлагдах болсон нь тогтоогдож байна, хэрэгт авагдсан Сорани ХХК-ийн 2017 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/17 тоот албан бичгээр, уг хугацаанд нэхэмжлэгч нь түрээсийн байрыг ашиглаж, үр шимийг нь хүртэж байсан гэх үндэслэлгүй" гэх дүгнэлтийг хийсэн атлаа сөрөг шаардлагын энэ хэсгийг хангаж шийдвэрлэж байгаа нь хууль ёсны болж чадаагүй. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар нэхэмжлэгч түрээсийн байрыг ашиглаж, үр шимийг хүртэх хуульд заасан боломжоор хангах хуулиар хүлээсэн үүргээ түрээслүүлэгч нь биелүүлээгүй байхад түрээсийн төлбөрийг төлөх ёстой гэж шийдвэр гаргаж байгаа нь хуульд нийцэхгүй дүгнэлт болсон. Мөн сөрөг нэхэсжлэлийн шаардлагаас цахилгааны төлбөрт 20 009 349 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэхдээ гэрээний 4.1 .а-г дурддаг. Гэтэл энэ заалтаас өөрөөр бодит байдал дээр цахилгаан, дулааны төлбөрийг түрээслүүлэгч тал төлж ирсэн. Хариуцагч нь цахилгааны төлбөрийг 2014 оны 08 сараас буюу гэрээг анх байгуулсан өдрөөс хойш шаарддаг, хэрэв энэ хугацаанд буюу бүтэн 3 жилийн хугацаанд цахилгааны төлбөрөө төлөөгүй бол гэрээний харилцаа хэвийн үргэлжлэн явагдах ямарч боломжгүй юм. Шүүх хариуцагчийн гаргаж өгсөн гэх цахилгааны төлбөрийн тооцооллыг дурдаж түүнийг үгүйсгэсэн нотлох баримтыг нэхэмжлэгчээс ирүүлээгүй гэх хэсэгт ач холбогдол өгөхөөсөө өмнө хэргийн үйл баримтын бодит үнэнийг олж дүгнэлт өгөх үүднээс 3 жилийн хугацаанд яагаад энэ талаар шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй байж, шүүх дээр саргаан үүсэхээр ийм шаардлага гарч ирж байгааг бүрэн дүүрэн тодруулсаны дараа хэрхэн дүгнэлт өгөхөө тодорхойлох байсан. Түүнчлэн сөрөг нэхэмжлэлээс хангаж шийдвэрлэсэн дулааны төлбөрийг шийдвэрлэхдээ Хүрээ хаус ХХК-ийн дулааны төлбөрийн баримтыг үндэслэдэг. Гэтэл Хүрээ хаус ХХК-иас нэхэмжлэгч нь төлбөр тооцоогүй болохыг тодорхойлсон албан бичиг буюу нотлох баримтыг үнэгүйдүүлж, Хүрээ хаус ХХК-иас хариуцагчид ирсэн баримтыг нэхэмжлэгчээр төлүүлэхээр шийдвэрлэснийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Иймд дээр дурдсан үндэслэлүүдийн хүрээнд дүгнэлт өгч Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дугаартай шийдвэрээс үндсэн нэхэмжлэлээс 183 158 927 төгрөгийн шаардлагыг хангаж, сөрөг нэхэмжлэлээс 32 970 999 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчийн төлөөлөгч давж заалдах гомдолдоо: “...Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн үндэслэх хэсэгтээ "Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасан. Хэрэгт авагдсан бичгийн баримтаар гэрээний нэг талын үүргийн зөрчлийн улмаас гэрээ цуцлагдсан гэхээс илүүтэйгээр гэрээний төлбөр төлөх хугацаан дээр талуудын хүсэл зориг нэгдээгүйгээс гэрээ цуцлагдсан гэж үзэх үндэслэл тогтоогдсон тул хариуцагчийн үүргийн зөрчлийн улмаас хохирол учирсан гэх тайлбар үндэслэлгүй байна гэжээ. Иймд Гэрээ цуцлагдсаны улмаас хохирсон учирсан хохиролд 108 281 662 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэсгэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна гэжээ. Энэ шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

            2. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн үндэслэх хэсэгтээ Хариуцагчаас 2018 оны 2018 оны 1, 2 дугаар сарын түрээсийн төлбөр 8 333 334 төгрөгийг гаргуулах үндэслэлгүй гэж үзсэн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

Хариуцагч тал нь "Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээний нэг талын үүргээ зөрчсөн гэж үзэж байна. Учир нь Тосон буга компани Түрээсийн байрны төлбөрийг 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний дотор өгнө гэж захирал Булган нь албан бичгээр хүсэлт гарган түрээсийн үнийг 60 хувиар хямдруулан нэмэлт гэрээ хийсэн. Гэвч түрээсийн төлбөрөө төлөхгүй үйл ажиллагаа явуулж байгаа нь тамга дарж гарын үсэг зурж баталгаажуулсан үндсэн болон нэмэлт гэрээний үүргээ зөрчиж байсныг баталж байна. Тосон буга компани нь үйл ажиллагаа явуулж орлого олж байсан хугацааны түрээсийн төлбөрөө төлөлгүй, байран доторхи фитнесийн тоног төхөөрөмжөө авалгүй 1 жил 7 сар болсон. Ашиглаж байсан түрээсийн байрны түлхүүрийг нь шуудангаар явуулсан байсан. Манай компани энэ хугацаанд 7 удаа Тосонбуга компанид тоног төхөөрөмжөө авч байрыг чөлөөлж манай эзэмшилд шилжүүлж өгөхийг албан бичгээр хүргүүлж байсан болно. 2017 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдрийн Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатын шүүхийн 101/ШШ2017/02099 тоот шийдвэрээр Тосонбуга компанид Үл хөдлөх хөрөнгийг чөлөөлөхийг даалгасан шийдвэр ч гарч байсан. Иргэний хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.2 дахь хэсэгт заасан байдаг. Тосон буга компани нь тоног төхөөрөмжөө авч байрыг чөлөөлж өгөлгүй 1 жил 7 сар болсон нь биднийг өөрсдийн хөрөнгийн үр шимийг хүртэх боломжийг хязгаарлаж банкинд зээлээ ч төлөх боломжгүй болгон хохироосон бодит хохирол юм.

3. Мэргэжлийн бус хүмүүсээр зориулалтын бус материалаар засвар хийсний улмаас учирсан хохирол 21 780 000 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Мэргэжлийн бус хүмүүсээр дур мэдэн цахилгаан сантехникийн үндсэн нөхцөлийг өөрчилсөнөөр ус алдсан, цахилгааны масс үүссэн удаа дараагийн үйлдэл нь бодит хохирол юм. Иймд дээрх үндэслэлийн хүрээнд 138 394 996 төгрөгийг шаардлагыг ханган шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг хуульд заасан журмын дагуу үнэлсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг зөрчөөгүй байх тул шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий  шаардлагыг хангасан байна.

Нэхэмжлэгч Т ХХК , Б.Б нар нь хариуцагч С ХХК-д холбогдуулан 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ, 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрийн 03 дугаартай түрээсийн гэрээ, 2015 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдрийн 05 дугаартай, 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн 09 дугаартай түрээсийн гэрээнүүдийн нэмэлт гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах, түрээсийн төлбөрт төлсөн 161 000 000 төгрөг, үйлчилгээний төлбөр 7 723 782 төгрөг, барьцаа төлбөр 4 166 667 төгрөг, засварын зардал 119 180 040 төгрөг, талбайн зөрүүд илүү төлсөн 24 384 906 төгрөг, тоног төхөөрөмжийн үнэ 66 800 000 төгрөг, нийт 383 255 395 төгрөг гаргуулах шаардлага гаргасныг хариуцагч бүхэлд нь эс зөвшөөрч, түрээсийн гэрээний үүрэг болон алданги, түрээсийн гэрээнээс учирсан хохиролд нийт 185 153 395 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэл гарган маргажээ. /1хх 1-2, 247-249, 2хх 62-63, 3хх 21-25 41-43, 192-194, 228-229, 4хх 3-4, 189-190, 234-237/

Хэрэгт авагдсан бичгийн баримтаар иргэн С.Соёлмаа нь С ХХК-тай 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр “Түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх” тухай 01 дугаартай гэрээг байгуулан өөрийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороо, Токиогийн гудамж, 6/1 байрны 1 давхрын ажлын байрыг үйлчилгээ үзүүлэгчийн нэрийн өмнөөс бусдад түрээслүүлэх гэрээ хийх, төлбөр авах эрхийг олгон, эзэмшил, ашиглалт үйлчилгээг шилжүүлсэн, нэхэмжлэгч Т ХХК  нь Сорани ХХК-тай 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдөр 03 дугаартай түрээсийн гэрээг байгуулж, Баянзүрх дүүргийн 1 дүээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах, 500 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний зориулалттай байрыг түрээслүүлэх, нөгөө талаас гэрээгээр тохиролцсон түрээсийн төлбөр төлөх үүргийг тус тус хүлээсэн болох нь дээрх түрээсийн гэрээ, зохигчдын тайлбар зэргээр тогтоогдож байх тул анхан шатны шүүх талуудын хоорондын эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлж Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт зааснаар түрээсийн гэрээ байгуулагдсан гэж дүгнэсэн нь үндэслэлтэй болжээ.

Дээрх 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрийн түрээсийн гэрээний төлбөрийн нөхцөлд өөрчлөлт оруулж талууд 2015 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр 05 дугаар, 2015 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдөр 08 дугаар, 2016 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдөр 09 дугаар, 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдөр 09 дугаартай түрээсийн гэрээний нэмэлт гэрээнүүдийг тус тус байгуулж, нэхэмжлэгч нь 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрөөс 2016 оны 12 дугаар сар хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөрт нийт 174 041 300 төгрөг төлсөн болох нь зохигчдын тайлбараар тогтоогджээ. /1хх 1-12, 230-235, 2хх 32-35/ 

Анхан шатны шүүх талуудын хооронд байгуулагдсан 2014 оны 08 дугаар сарын 08, 2015 оны 02 дугаар сарын 06, 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ холбогдох хуулийн зохицуулалтыг оновчтой баримтлаагүй байх боловч шүүхийн шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт дүгнэлт хийх замаар залруулах боломжтой гэж үзлээ.

Түрээсийн зүйл болох Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороо, Токиогийн гудамж, 6/1 байрны 1 давхрын 543 м.кв талбайтай ажлын байр нь иргэн С.Соёлмаагийн өмчлөлд байсан болох нь хэрэгт авагдсан 2011 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдөр бүртгэгдсэн улсын бүртгэлийн гэрчилгээгээр нотлогдож байх бөгөөд С.Соёлмаа нь С ХХК-тай 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр “Түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх” тухай 01 дугаартай гэрээг байгуулан өөрийн нэрийн өмнөөс бусдад түрээслүүлэх, гэрээ хийх, төлбөр авах эрхийг С ХХК-д шилжүүлсэн байна.

Дээрх гэрээг байгуулах үед болон уг гэрээний дагуу зохигчид 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулах цаг хугацаанд тухайн түрээсийн өмчлөлийн зүйл иргэн С.Соёлмаагийн өмчлөлд байсан эсэх, гэрээ байгуулснаас хойш өөр хүн, хуулийн этгээдийн өмчлөлд шилжсэн эсэх нь тодорхойгүй, энэ талаар эрх бүхий байгууллагаас гаргасан лавлагаа хэрэгт авагдаагүй байна.

Нэхэмжлэгч Т ХХК  нь 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн 01 дугаартай иргэн Г.Соёлмаа болон С ХХК-ийн нарын хооронд байгуулагдсан “түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ”-г Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-т заасан дүр үзүүлж хийсэн хэлцэл гэх үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах тухай шаардлагыг бие даасан шаардлага гэж үзэх боломжгүй. Учир нь Г.Соёлмаа болон С ХХК нарын хооронд 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн 01 дугаартай “Түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ” байгуулагдснаар нэхэмжлэгч талын ямар эрх, ашиг сонирхол хэрхэн хөндөгдөж байгаа нь нэхэмжлэлийн шаардлагаас тодорхой харагдахгүй байх тул анхан шатны шүүх уг шаардлагыг бие даасан шаардлага биш, нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл гэж үзсэн нь зөв болжээ.

Түрээсийн төлбөрт 161 000 000 төгрөгийг төлсөн нь үндэслэлтэй. Энэ талаар гомдол гаргаагүй.

Түрээсийн гэрээгээр тохиролцсон үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр 7 723 782 төгрөг гаргуулах шаардлагыг шүүх хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй. Учир нь түрээсийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт “...Төлбөр дээр нэмэгдэж сар бүр 1 000 000 төгрөгийн нэмэлт төлбөр авахаар” тусгасан байх тул нэхэмжлэгч нь хариуцагчид холбогдуулан үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр шаардах эрхгүй байна.

            Түрээсийн эд хөрөнгөд засварын ажил хийсэн зардалд 119 180 040 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагын тухайд:

Анхан шатны шүүх уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн  үндэслэлтэй байна. Учир нь талуудын хооронд байгуулагдсан 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрийн 03 дугаартай “Түрээсийн гэрээ”-ний 1.3-т “Түрээслэгч нь түрээслэн талбайн тохижилт, засвар үйлчилгээг хариуцан хийнэ”, гэрээний 4.1-д заалт  “...Түрээсийн байрны үндсэн хийцэнд засвар өөрчлөлт хийх, дотоод заслыг өөрчлөх бол албан бичгээр мэдэгдэж, түрээслэгчийн зөвшөөрлийг бичгээр авна” гэж тус тус заажээ.

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д зааснаар талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол, хөлсөлж авсан эд хөрөнгийг  хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгээр, өөрийн зардлаар засаж сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа төлүүлэхээр хөслүүлэгчээс шаардах эрхтэй. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтаас үзэхэд эд хөрөнгө хөлслөгч буюу Т ХХК -иас хөлслүүлэгч С ХХК-ийн түрээсийн эд хөрөнгөд засварын ажил хийх талаар хөлслүүлэгчээс зөвшөөрөл авсан, тухайн эд хөрөнгөд зайлшгүй зардал гарсан эсэх талаарх үйл баримт тогтоогдоогүй тул анхан шатны шүүх уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

            Талбайн зөрүүд илүү төлсөн 24 384 906 төгрөгийг буцаан гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

Талуудын хооронд байгуулсан 2014 оны 8 сарын 28-ны өдрийн 03 дугаартай гэрээний 1.1-д түрээслүүлэгч нь 500 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний зориулалттай байрыг түрээслэгчийн эзэмшилд ашиглалтанд хүлээлгэн өгөхөөр тохиролцсон байх ба гэрээний 2.1.а, 2.1.б-д түрээслэгч нь түрээслэн ашиглаж буй байрныхаа 1 м.кв талбай тутамд сар бүр 22 000 төгрөгөөр тооцож, 1 сарын төлбөр 11 000 000 төгрөг байхаар тусгасан байна. /хх 6/

Нэхэмжлэгч нь дээрх нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлийг “Тоонто гранд” ХХК-ийн шинжээчийн дүгнэлт /2хх 212-220/-ээр 424.27 м.кв тогтоогдсон тул дутуу талбайн зөрүү болох 75.73 м.кв-ын үнийг гаргуулна” гэжээ.

Хэрэгт авагдсан 2015 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдрийн №05 тоот, 2015 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдрийн №08 тоот, 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн №09 тоот  түрээсийн гэрээний нэмэлт өөрчлөлтөөр талууд мөнгөн төлбөрийг он, сар, өдрийн дарааллаар төлөхөөр тохиролцсон байгаа учир үндсэн гэрээнд төлбөрийн хэмжээ, хугацаанд өөрчлөлт оруулж, түрээсийн төлбөрийн хэмжээг бууруулж төлөхөөр харилцан тохиролцож тооцоо нийлсэн байх тул шүүх уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй орхиж шийдвэрлэснийг буруутгах боломжгүй байна. /2хх 32-34/ 

            Барьцаа хөрөнгө болох 4 166 667 төгрөгийг гаргуулах тухай шаардлагын тухайд:

Талуудын хооронд байгуулагдсан 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн №09 тоот нэмэлт гэрээний 1.5-д нэг сарын түрээстэй тэнцэх барьцаа 4 166 667 төгрөг байхаар тохиролцсон байх ба уг гэрээний дагуу 2016 оны түрээсийн гэрээний барьцаанд нэхэмжлэгчээс 4 166 667 төлсөн үйл баримт тогтоогдсон. /хх 12/

Хариуцагч нь барьцаа хөрөнгийг түрээсийн төлбөрт суутгаж авсан гэж тайлбарлаж байгаа боловч талуудын хооронд байгуулагдсан 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн №09 тоот нэмэлт гэрээний 4.1.и-д түрээслэгч нь барьцааны төлбөрийг түрээсийн төлбөрт шилжүүлэн тооцохгүй гэж заасныг үндэслэн анхан шатны шүүх хариуцагчаас барьцааны төлбөрт авсан 4 166 667 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгохоор шийдвэрлэсэн шүүхийн дүгнэлтийг буруутгах үндэслэлгүй байна.

            Түрээсийн талбайд үлдээсэн фитнессийн тоног төхөөрөмжийн үнэ 66 800 000  төгрөг гаргуулах тухай шаардлагын тухайд:

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн шаардлагатай холбогдуулан хариуцагч С ХХК-иас бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдээр Б.Оюунбаатарыг оролцуулах тухай хүсэлт гаргасныг шүүх хангаж шийдвэрлэсэн байх ба гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа “...Б.Оюунбаатар гэрээнээс татгалзаж 20 000 000 төгрөгийг Т ХХК -иас буцаан авахаар нэхэмжлэл гаргаж шүүх гэрээнээс татгалзсаныг баталгаажуулж шийдвэрлэсэн. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ. /3хх 189, 209-211, 4хх156/

Нэхэмжлэгч Т ХХК  нь фитнессийн тоног төхөөрөмжийг гуравдагч этгээд Б.Оюунбаатарт 66 800 000 төгрөгөөр худалдсан гэх худалдах, худалдан авах гэрээний үр дагаврыг шүүх шийдвэрлэсэн байгаа нь уг тоног төхөөрөмжийг 66 800 000 төгрөгийн үнэтэй гэж үзэх үндэслэл болохгүй бөгөөд Т ХХК  нь фитнессийн тоног төхөөрөмжийг 66 800 000 төгрөгөөр худалдаж авсан гэдгээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар баримтаар нотлож чадаагүй байна. /4хх 202-203/

Харин шүүх хариуцагчийн “нэхэмжлэгчийн үлдээсэн фитнессийн тоног төхөөрөмжүүдийг удаа дараа албан бичгээр мэдэгдэл /5хх 13-23, 37, 42/ хүргүүлж байсан, 1 жил 7 сарын хугацааны дараа тоног төхөөрөмжийг бусдад 35 000 000 төгрөгөөр худалдсан” гэх тайлбар, 2018 оны 08 дугаар сарын 14-ний өдрийн 01 дугаартай иргэн Э.Анхбаяр, С ХХК нарын хооронд байгуулагдсан худалдах, худалдан авах гэрээнд тодорхойлсон үнийн дүн буюу 35 000 000 төгрөгийн хэмжээгээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна. /5хх 37-39/  

Нэхэмжлэгч Б.Б нь хариуцагчид холбогдуулан ажил гүйцэтгэх гэрээний үүрэгт гуравдагч этгээдэд төлсөн 54 521 000 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

Нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлийг “Тосон буга” ХХК-ийн түрээсийн гэрээний дагуу хийсэн үл хөдлөх хөрөнгөд засвар үйлчилгээ хийхэд зарцуулсан 119 180 040 төгрөгийн зардалд багтаж байгаа бөгөөд 54 521 000 төгрөгт холбогдох хэсгийн гэрээг иргэнээрээ хийсэн гэж тодорхойлжээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч Б.Б нь Т ХХК , С ХХК нарын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээний нэг тал биш байх тул тэдгээрийн хооронд байгуулагдсан гэрээний үүрэг, хохирлыг шаардах эрхгүй гэж үзэж эд хөрөнгөд засвар үйлчилгээ хийхэд зарцуулсан төлбөрт хариуцагч С ХХК-иас 54 521 000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэснийг буруутгах боломжгүй юм.

Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

2017 оны 01 дүгээр сарын 03-ны өдрөөс 03 дугаар сарын 21-ний өдөр хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөрт 11 248 134 төгрөг, алданги 5 624 000 төгрөг гаргуулах тухай шаардлага гаргасныг шүүх үндсэн төлбөрийг хангаж, алдангийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй болжээ.

Хэрэгт авагдсан С ХХК-ийн 2017 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/17 тоот албан бичиг, “Тосон буга” ХХК-ийн 2017 оны 03 дугаар сарын 17-ны өдрийн 3/17 тоот, 2017 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрийн 3/20 тоот, 2017 оны 03 дугаар сарын 21-ний өдрийн 03/21 тоот албан бичгүүд болон тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн түлхүүрийг шуудангаар хүргүүлсэн зэргийг анхан шатны шүүх харьцуулан дүгнэж, хариуцагч С ХХК-ийн түрээсийн гэрээг цуцлах саналыг Т ХХК  хүлээн авснаар талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ нь 2017 оны 03 дугаар сарын 21-ний өдөр цуцлагдсан талаарх үйл баримтыг зөв тодорхойлж, хариуцагчаас түрээсийн төлбөрт 11 248 134 төгрөгийг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна. /2хх 39, 44, 45, 53, 3хх 172, 5хх 11/

Төлбөр төлөх үүргээ хугацаандаа гүйцэтгээгүйгээс алдангид 5 624 000 төгрөгийн шаардлагын тухайд:

Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6-д хууль болон гэрээнд заасан хугацаа хэтрүүлсэн тал нь хоног тутамд гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0,5 хувиас хэтрэхгүй хэмжээгээр төлөхөөр тогтоосон анзыг алданги гэнэ гэж зохицуулсан.

Шүүх талуудын хооронд байгуулагдсан 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрийн 03 дугаартай түрээсийн гэрээний 2.1.б-д түрээсийн төлбөр төлөх хуваарийг тохиролцсон байх ба 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн 09 дугаартай нэмэлт гэрээгээр 2016 он хүртлэх хугацааны түрээсийн төлбөрийн тооцоогүй талаар тооцоо нийлсэн, харин 2017 оны түрээсийн төлбөрийг төлөх хугацааг хэрхэн тохирлцсон болох нь тодорхойгүй байх тул гэрээнд заасан хугацааг хэтрүүлсэн гэх үндэслэлээр алданги шаардах эрхгүй гэж үзэж хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт заасантай нийцжээ.

Цахилгааны төлбөр 2014 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сар хүртэлх хугацаанд 20 009 349 төгрөг гаргуулах тухай шаардлага нь /түрээсийн гэрээний 4.1а-д зааснаар түрээслэгч тал дангаар төлөх/, мөн дулааны төлбөр 2016 оны 10 дугаар сараас 2017 оны 03 дугаар сар хүртэл 3 427 032 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагаас /2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн 09 тоот гэрээний 1.6-д зааснаар дулаан ашиглалтын зардлыг 50 хувиар төлөхөөр/ 1 713 516 төгрөгт холбогдох хэсгийг анхан шатны шүүх тус тус хангаж, 2015 оны 12 дугаар сараас 2017 оны 11 дүгээр сар хүртэлх хугацааны дулааны төлбөрт 8 054 039 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй, энэ талаар хийсэн шүүхийн дүгнэлт хэргийн баримтад нийцсэн байна. /хх 233-234/

Хариуцагч нь гэрээ цуцалсны улмаас учирсан хохиролд 108 281 662 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг шаардлагын үндэслэлээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл, тайлбар түүнтэй холбоотой баримтыг өөрөө нотлох, нотлох баримтыг цуглуулах, гаргаж өгөөгүй байх тул шүүх гэрээ цуцалсны улмаас учирсан хохиролд 108 281 662 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасантай нийцжээ.

Мөн 2018 оны 1, 2 дугаар сард түрээсийн байр ашигласны төлбөр 8 333 334 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн фитнессийн тоног төхөөрөмж түрээсийн байранд байрлаж байсан нь тухайн түрээсийн обьектийг ашиглаж, үр шимийг нь хүртэж байсан гэж үзэх үндэслэлгүй гэж дүгнэн хэрэгсэхгүй болгосон нь зөв.

Нэхэмжлэгч нь дур мэдэн түрээсийн талбайд зориулалтын бус зориулалтын бус шал хийсний улмаас сантехникийн хоолойн гэмтлийг засахад зарцуулсан зардал 21 870 000 төгрөг гаргуулахаар шаардсаныг шүүх хэрэгт авагдсан баримтаар түрээслэгчийн түрээсийн эд хөрөнгөд засан сайжруулалт хийсэн үйлдэл нь хариуцагчид 21 780 000 төгрөгийн хохирол учруулсан шууд шалтгаант холбоогүй гэж үзэж уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосныг буруутгах үндэслэлгүй байна..

Дээр дурдсан үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

            Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1 дэх заалтад заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

            1. Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дүгээр шийдвэрийг хэвээр үлдээж, зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч Т ХХК -иас давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1 238 600 төгрөг, С ХХК-иас давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 849 925 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж, магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

             ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                     Ц.ИЧИНХОРЛОО

           

                             ШҮҮГЧИД                                      Ш.ОЮУНХАНД

 

                                                                                                Д.ЦОГТСАЙХАН