МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Мөнхтулга даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны 1 дүгээр танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч: Ц*******ийн Б*******

Хариуцагч: Нийслэлийн Засаг дарга,

Хариуцагч: Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга нарт холбогдох

Бие даасан шаардлага гаргасан гуравдагч этгээд: Т.О.

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжийн, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн А/770 дугаар захирамжийн Т.От холбогдох хэсгийг нэхэмжлэгч Ц.Б*******ын газартай давхцаж байгаа хэмжээгээр хүчингүй болгуулах,

Гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлага: Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудын Ц.Б*******од холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох шаардлага бүхий захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: гуравдагч этгээд Т.Оын эрх залгамжлагч О.Эийн өмгөөлөгч А.М, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга А.Түвшинзаяа нар оролцов.  

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 Нэхэмжлэгч Ц.Б******* нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: ...Ц.Б******* нь Нийслэлийн Засаг даргын 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжаар Хан-Уул дүүргийн дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах амины орон сууцны зориулалтаар 5*******0 м.кв газрыг 5 жилийн хугацаатай эзэмших эрхтэй болсон бөгөөд Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар захирамжаар газар эзэмших эрхийг 15 жилийн хугацаагаар сунгасан. Талбайн хэмжээг нэмэгдүүлж, байршил өөрчлөх хүсэлт гаргасны дагуу Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар захирамж гарч, Хан-Уул дүүргийн ******* дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах амины орон сууцны зориулалтаар 1610 м.кв газрыг эзэмших эрх үүссэн бөгөөд Нийслэлийн өмчийн харилцааны газартай гэрээ байгуулж, гэрчилгээ олгогдож, нэгж талбарын дугаар улсын бүртгэлийн мэдээллийн санд орж баталгаажсан байдаг. Тухайн олгогдсон газрын зориулалтыг өөрчлөх тухай асуудлаар Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөөний газарт хандахад газрын зориулалтыг өөрчлөх шаардлагын дагуу Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжаар үйлчилгээний зориулалттай болгон өөрчилж, дуудлага худалдааны анхны үнэ болох 15,906,000 төгрөгийг төлж, Нийслэлийн өмчийн харилцааны газартай газар эзэмших эрхийн гэрээ байгуулж, гэрчилгээ олгогдож түүний дагуу газар эзэмших эрхтэй болсон. Гэтэл эзэмшиж байсан газарт Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны А/170 дугаартай захирамжаар иргэн О.Эд 700 м.кв, Т.От 700 м.кв, Э.Мт 500 м.кв талбайг тус тус давхардуулан эзэмшүүлсэн байсан тул Нийслэлийн өмчийн харилцааны газрын хяналт, шалгалт, үнэлгээний хэлтэст гомдол гаргасны дагуу дээрх иргэдэд газар эзэмшүүлсэн асуудал нь хууль бус болох тухай дүгнэлт гарч Нийслэлийн өмчийн харилцааны газрын 2015 оны 9 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 2/6*******18 дугаартай албан бичгээр Хан-Уул дүүргийн Засаг даргаас Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1 дэх хэсэгт заасны дагуу арга хэмжээ авч дээрх нэр бүхий иргэдэд хууль бусаар газар эзэмшүүлсэн захирамжийг цуцлах тухай мэдэгдсэн боловч арга хэмжээ аваагүй у******* Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаартай захирамжийн О.Э, Т.О, Э.М нарт холбогдох хэсгийг, мөн Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн А/770 дугаар захирамжийн О.Э, Т.О, Э.М нарт холбогдох хэсгийг Ц.Б*******ын газартай давхцаж байгаа хэмжээгээр тус тус хүчингүй болгуулах нэхэмжлэлийг гаргаж байна гэжээ.  

Хариуцагч Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.О******* нь шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: ...Т.О, ... нарын хувьд Газрын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1, 27 дугаар зүйлийн 27.1, 32 дугаар зүйлийн 32.1 дэх хэсэгт тус тус заасны дагуу дүүргийн Засаг даргад хандаж газар эзэмших хүсэлтээ гаргаад, түүний дагуу судалж үзээд 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжаар газар эзэмших эрх үүсэж, холбогдох мэдээ нь кадастрын мэдээллийн санд орсон байгаа. Тухайн үед газар эзэмшүүлэх шийдвэр гараад, газар эзэмших гэрээ, гэрчилгээ олгоод мэдээллийн санд бүртгэгдсэн байх явцад нэхэмжлэгчийн эрх ашиг хөндсөн зүйл харагддаггүй. Тиймээс Ц.Б*******ын нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.  

Хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.Т******* нь шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: ...Анх иргэн Ц.Б*******од Нийслэлийн Засаг даргын 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжаар Хан-Уул дүүргийн дүгээр хороонд 5*******0 м.кв газрыг амины орон сууцны зориулалтаар 5 жилийн хугацаатай эзэмшүүлж Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар захирамжаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний хугацааг сунгасан байна. Иргэн Ц.Б*******ын газар дээр маргаан үүссэн тул уг газартай чанарын хувьд дүйцэхүйц өөр байршилд шилжүүлж өгөх хүсэлтийг манай газарт 2015 оны 1 дүгээр сарын 06-ны өдөр гаргаснаар Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар захирамжаар тус газрын байршлыг шилжүүлэн Хан-Уул дүүргийн ******* дүгээр хороонд 1610 м.кв газрыг амины орон сууцны зориулалтаар 5 жилийн хугацаагаар олгож газрын дуудлага худалдааны анхны үнэ болох 15 906 000 /арван таван сая есөн зуун зургаан мянган/ төгрөгийг төлүүлсэн бөгөөд, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны А/722 дугаар захирамжаар зориулалтыг нь өөрчилж үйлчилгээний зориулалттай болгон эзэмшүүлсэн.

Иргэн Т.От Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжаар тус дүүргийн ******* дүгээр хороо, Арцатын 17-******* тоотод 700 м.кв газрыг 15 жилийн хугацаатай эзэмшүүлж, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны А/770 дугаар захирамжаар өмчлүүлсэн байна. Тухайн иргэдэд газар өмчлүүлэхдээ Нийслэлийн газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөө, тухайн жилийн газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгагдсан, тухайн шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдвэрт заасан иргэдэд өмчлүүлэх газрын нийт хэмжээ, байршил, газар өмчилж авахыг хүссэн иргэдийн тоог иш үндэс болгох хуулийн заалтыг зөрчин тухайн жилийн төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй газарт дээрх иргэдэд Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга эзэмшүүлэх шийдвэр гаргасан байгаа тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна гэжээ.

Гуравдагч этгээд Т.Оын эрх залгамжлагч О.Эийн өмгөөлөгч А.М нь шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: ...Т.О нь Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжаар эзэмших эрх үүссэн. Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны А/770 дугаар захирамжийн дагуу Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуульд зааснаар гуравдагч этгээд нар газраа авсан байдаг. Нэхэмжлэгч талаас тайлбарлахдаа гуравдагч этгээд нар ямар хууль тогтоомж зөрчсөн талаар үндэслэлээ хэлсэнгүй. Мэдээллийн санд орсон байхад давхцуулж олгосон гэдэг асуудал яригдаж байна. Гэтэл тийм зүйл хэргийн материалд байдаггүй. Гуравдагч этгээд нар газрын эрхийг авахдаа Ц.Б*******ын талаарх мэдээлэл мэдээллийн санд байгаагүй байсан гэдэг нь хэрэгт авагдсан баримтаас харагдаж байна. Газар эзэмших хүсэлтийг тухайн үед гаргахад Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3-т заасан хэн нэгний газартай давхцаагүй байх гэсэн шаардлага хангагдсан. Мөн хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1 дэх хэсэгт заасан 0,07 га-аас илүүгүй байна гэсэн хэмжээний дагуу газраа өмчилж байгаа. Хүсэлтээ гаргаад, холбогдох бичиг баримт бүрдүүлэн өгөөд, шүүлт хийлгэхэд давхцалтай гэсэн зүйл гарч ирээгүй. Нэхэмжлэгчийн хувьд 2007 оноос эхлэн газар өмчлөх эрх нь үүссэн гэж нэхэмжлэлдээ дурьдсан байдаг. 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамж нь шүүхийн шийдвэрээр хүчингүй болсон бөгөөд тус захирамжийг үндэслэж газар эзэмших эрх үүсээд, Хан-Уул дүүргийн ******* дүгээр хороонд 1610 м.кв газрыг эзэмших ёстой гэж тайлбарлаж байгаа нь хууль зүйн үндэслэлгүй. Ямар нэгэн байдлаар нэхэмжлэгчид хуулийн дагуу өгсөн эрх нь зөрчигдсөн гэсэн асуудал энэ тухайд яригдах боломжгүй учраас нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү" гэжээ.

 

Гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагын тухайд: ...Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудын Ц.Б*******од холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгохоор бие даасан шаардлага гаргаж байна. Нэхэмжлэгч Ц.Б******* нь 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжаар Хан-Уул дүүргийн дүгээр хороонд 5*******0 м.кв талбайг 5 жилийн хугацаатай эзэмших эрх үүссэн. Үүний дагуу 5*******0 м.кв газар эзэмших эрх нь боломжгүй болоод Нийслэлийн Засаг даргад хүсэлт гаргаж, 201******* оны дүгээр сарын 19-ний А/968 дугаар захирамж гарч 15 жилийн хугацаанд тухайн газраа сунгуулсан гэдэг. Энэ газар ашиглагдах боломжгүй болсон тул 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар захирамжийн дагуу Хан-Уул дүүргийн ******* дүгээр хороонд 1610 м.кв газар эзэмших эрхтэй болоод газрынхаа зориулалтыг 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжийн дагуу өөрчилсөн тухай нэхэмжлэлдээ дурдан холбогдох баримтуудыг авахуулсан байдаг. Энэ бол гуравдагч этгээдүүдийн эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчиж, Ц.Б*******од эзэмшүүлэх ёсгүй байсан газрыг эзэмшүүлж, газрын байршил, үйлчилгээний зориулалтыг өөрчилсөн байдаг. Гуравдагч этгээдүүдийн хувьд газар эзэмших, ашиглах эрхүүд хязгаарлагдмал байдалтай байгаа учраас энэхүү эрхийг хэрэгжүүлэх боломжийг бий болгохын тулд нэхэмжлэгчийн үндсэн шаардлагатай бие даасан шаардлагыг хамтад нь шийдвэрлүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна. Хариуцагчийн гаргасан захиргааны акт нь ямар ч хууль зүйн үндэслэлгүй гарсан байдаг. Үүнээс болж Ц.Б*******ын үндэслэлгүй нэхэмжлэл гаргах, газрын давхцал үүссэн шалтгаануудыг бий болгосон у******* хууль ёсны дагуу газар өмчилж байгаа иргэдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хязгаарлаж, саад болж байгаа. Хуульд зааснаар нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага өөр байгаа ба нэхэмжлэгчийн эрх үүссэн гэх хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргаас гаргасан захиргааны актууд 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжийг үндэслэж гаргасан байдаг. Энэ захирамжийг Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхээс 2007 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 3 дүгээр шийдвэрээр хууль зүйн үндэслэлийг нь хянаад Ц.Б*******од газар эзэмшүүлсэн нь хууль бус байна гэж тухайн захирамжийг хүчингүй болгосон шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэр байдаг. Мөн захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхээс хянаад шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн. Нэгэнт шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэр байхад хариуцагч байгууллагаас удаа дараа 131 дүгээр захирамжийг үндэслэл болгож байгаа нь хууль ёсны дагуу байх, хуулийн дээдлэх, захиргааны акт үндэслэл бүхий байх гэсэн зарчмуудыг тус тус зөрчсөн байгаа учраас үүнийг тогтоолгох шаардлага гарч байгаа юм гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Р.П******* гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагад холбогдуулан шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: ...Нэхэмжлэгч газрын төлбөрийг төлсөн нь эзэмших эрх үүсэх эрх зүйн үндэслэл болохгүй гэдэг зүйлийг ерөөсөө ярих боломжгүй. Нийслэлийн Засаг дарга болон Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга, газрын алба нь хууль бус үйлдэл хийснээ хүлээн зөвшөөрөөд газрын асуудлыг өөрчлөөд, сунгаад энэ газрыг олгосон. Олгохдоо Ц.Б*******од газар олгогдох үндэслэл журмын дагуу түрүүлж олгогдсон. Тэгэхээр Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга өөрт байхгүй эрх мэдлээр энэ асуудлыг шийдвэрлэсэн гэдэг нь хангалттай нотлогдож байна. Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудын иргэн Ц.Б*******од холбогдох хэсгээс илт хууль бус болохыг тогтоолгох тухай ярьж байна. Гэтэл 201******* оны А/968, 2015 оны А/2*******6 дугаар захирамжууд хүчингүй болж байж дараагийн 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжаар гарсан. Энэ нь илт хууль бус болох буюу Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлд заасан аль үндэслэлээр илт хууль бус болохыг тогтоолгох гэж байгаа нь тодорхойгүй байна. Гуравдагч этгээдүүдийн гаргасан бие даасан шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А******* гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагад холбогдуулан шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: ...Бие даасан шаардлагыг Нийслэлийн Засаг даргаас хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. У******* нь Ц.Б*******од Нийслэлийн Засаг даргын 2007 оны 131 дүгээр захирамжаар Хан-Уул дүүргийн дүгээр хороонд 5*******0 м.кв газрыг олгосон байдаг. Тэгэхээр н.Ц******* иргэн Ц.Б*******од олгосон газрыг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэл гаргаад энэ талаар анхан шатны шүүхийн шийдвэр болон Улсын Дээд шүүхийн тогтоолоор нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж Ц.Б*******од 131 дүгээр захирамжаар олгосон газар нь бусдын орц, гарцыг хаасан байна гэсэн үндэслэлээр хүчингүй болсон. Энэ ажиллагаа нь төрийн захиргааны байгууллагад холбоотой ажиллагаа яригдана. Төрийн захиргааны байгууллага нь бусдад эзэмшүүлж, ашиглуулах эрх олгож байгаа тохи************** ямарваа нэгэн этгээдийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөхгүй байх ёстой гэдэг үндэслэлээр Ц.Б******* нь төрийн захиргааны төв байгууллагад хандаж Би энэ газрыг эзэмшиж болохгүйд хүрээд байна, тийм учраас дүйцэхүйц өөр байршилд шилжүүлж өгнө үү гэсэн хүсэлт өгсөн байдаг бөгөөд үүний дагуу 2015 оны 1 дүгээр сарын 06-ны өдөр газрын байршлыг шилжүүлж эзэмшүүлсэн байдаг. Тэгэхээр эзэмшүүлэхэд заасан тодорхой нөхцөлүүд байдаг. Иргэн Ц.Б******* нь тухайн шилжүүлж, байршуулсан газраа эзэмшиж чадахгүй байгаа болон Хан-Уул дүүрэг буюу Нийслэлээс газрыг өмчлүүлж өгсөн байна гэдэг утгаар төрийн захиргааны байгууллагад гомдол гаргасан байдаг. Гомдлын дагуу Нийслэлийн өмчийн харилцааны газрын Хяналт шалгалтын үнэлгээний хэлтсээс дүгнэлт гаргаад холбогдох материалуудыг судалж тодорхой чиглэл өгсөн байдаг. Хан-Уул дүүргийн өмч, газрын харилцааны алба буюу Хан-Уул дүүргийн Засаг даргад тодорхой шаардсан албан бичгүүд байдаг ба тэдгээрийн агуулга нь Ц.Б*******од эзэмшүүлсэн газар нь Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын эрх хэмжээний асуудал биш Нийслэлийн Засаг даргын эрх хэмжээний асуудал гэдгийг тодорхой дурдсан байдаг. Ц.Б*******од Нийслэлийн Засаг даргын 2013 оны А/307, А/309, А/915 болон 201******* оны 807 тоот захирамжуудаар дуудлага худалдааны анхны үнийг төлүүлээд газар олгосон нь хуульд нийцсэн. Газар өмчлөлийн тухай хуульд нэгэнт өмчлүүлэх шийдвэр гаргасан тохи************** Нийслэлийн Засаг дарга өөрөө хүчингүй болгох үндэслэл байхгүй тул төрийн захиргааны байгууллага энэ асуудлыг шүүхээр шийдвэрлүүлж байна гэжээ.

Хариуцагч Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.О******* нь гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагад холбогдуулан шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: ...Нэхэмжлэгч Ц.Б*******ын газартай холбоотой эрх хууль ёсны ашиг сонирхол нь хэзээ, хэрхэн хөндөгдөж байгаа вэ гэхээр Газрын тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1 дэх заалт буюу газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ, гэрээ байгуулснаар газартай холбоотой харилцаа үүсэж эхэлж байгаа юм. Тэгэхээр Газрын тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1 дэх заалтын дагуу газар эзэмших эрх нь шүүхийн шийдвэрийн дагуу хүчингүй болсон бөгөөд харилцаа үүсээгүй. Гэтэл нэхэмжлэлийн шаардлагадаа Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны А/968 дугаартай захирамжийг иш татаж тайлбарласан байдаг. Хугацаа сунгах захирамж нь Газар эзэмших тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1 дэх хэсэгт заасан хугацаа дуусаад тус хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.2 дахь хэсэгт зааснаар хугацааг сунгуулна гэж байгаа. Гэтэл анх үүссэн эрх шүүхээр хүчингүй болсон. Хугацаа сунгахаас ******* жилийн өмнө шүүхийн шийдвэрээр хүчингүй болсон байдаг. Хугацааг сунгуулаад талбайн хэмжээ өөрчлөгдсөн байдаг. Энэ бүх захиргааны акт 27 дугаар зүйлийн 27.1 дэх заалтад холбогдож үүснэ. Тэгэхээр Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын зүгээс нэхэмжлэлийн шаардлагыг дэмжих боломжгүй харин гуравдагч этгээдийн гаргасан бие даасан шаардлага нь хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна гэжээ.  

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч Ц.Б******* нь тус шүүхэд хандан, Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжийн, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжийн, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн А/770 дугаар захирамжийн Т.От холбогдох хэсгийг нэхэмжлэгч Ц.Б*******ын газартай давхцаж байгаа хэмжээгээр хүчингүй болгуулах тухай шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг,

Гуравдагч этгээд Т.Оаас Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудын нэхэмжлэгч Ц.Б*******од холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох тухай бие даасан шаардлагыг тус тус гаргасан.  

Шүүх хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд, нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч этгээд болон тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчдийн шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар зэрэгт үнэлэлт өгч, дараах үндэслэлээр нэхэмжлэгч Ц.Б*******ын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, гуравдагч этгээд Т.Оын бие даасан шаардлагыг хангаж шийдвэрлэлээ. 

Нэхэмжлэгчээс шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийнхээ үндэслэлийг ...Нийслэлийн Засаг даргын 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжаар Хан-Уул дүүргийн дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт амины орон сууцны зориулалтаар 5*******0 м.кв газрыг эзэмшүүлж, 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар захирамжаар газрын хугацааг сунгасан, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар захирамжаар дээрх газрын талбайн хэмжээ, байршлыг өөрчилж Хан-Уул дүүргийн ******* дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт 1610 м.кв газрыг эзэмшүүлж, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжаар газар эзэмших эрхийн зориулалтыг үйлчилгээний гэж өөрчилж олгосон газар дээр үндэслэлгүйгээр давхцуулан олгож эрх, хууль ёсны минь ашиг сонирхолыг зөрчсөн гэж тайлбарлан маргадаг.

Хэрэгт авагдсан нотлох баримтаас үзэхэд иргэн Ц.Б*******ын нэхэмжлэлтэй, Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга Нийслэлийн Засаг даргад холбогдуулан гаргасан Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамж, Нийслэлийн засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн А/770 дугаар захирамжийн иргэн О.Э, Э.М нарт холбогдох хэсгийг давхцаж буй хэмжээгээр хүчингүй болгуулах нэхэмжлэлийн шаардлагатай, уг хэрэгт гуравдагч этгээдээр татагдсан О.Эийн ...Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар захирамжаар газрын хугацааг сунгасан, 2015 оны 0******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудын иргэн Ц.Б*******од холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох бие даасан шаардлага бүхий захиргааны хэргийг Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх 2017 оны ******* дүгээр сарын 10-ны өдрийн 128/ШШ2017/0257 дугаар шийдвэрээр шийдвэрлэснийг Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 6 дугаар сарын 20-ны өдрийн 221/МА2017/0*******33 дугаар магадлал, Монгол Улсын Дээд шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 338 дугаар тогтоолоор тус нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгон, гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн байна.

Өөрөөр хэлбэл, нэхэмжлэгчид газар эзэмших эрх үүсэгсэн гэх Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудыг шүүхээс ...Нийслэлийн Засаг даргын 2007 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжаар Хан-Уул дүүргийн дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт амины орон сууцны зориулалтаар 5*******0 м.кв газрыг эзэмшүүлсэн гэх боловч уг захирамжийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2007 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 3 дүгээр шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 2 дугаар сарын 0*******-ний өдрийн *******6 дугаар магадлал хуулийн хүчин төгөлдөр болж, маргааны бүхий актууд хүчингүй, түүний эрх зүйн үйлчлэл дуусгавар болсон байхад хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргын зүгээс маргаан бүхий газарт иргэн, аж ахуйн нэгжид газар эзэмшүүлэх асуудлыг шийдвэрлэх эрхгүй атлаа хууль зөрчин нэхэмжлэгчид газар эзэмшүүлсэн нь Захиргааны ерөнхий хуулийн *******7 дугаар зүйлийн *******7.1.3-д тухайн захиргааны байгууллага өөрийн чиг үүрэгт үл хамаарах асуудлаар захиргааны акт гаргасан тохи************** захиргааны илт хууль бус болно гэж заасан тул дээрх хууль бус захирамжийг үндэслэж гарсан дараа дараачийн захиргааны актуудыг илт хууль бус болохыг тогтоолгох гуравдагч этгээдийн бие даасан шаардлагыг хангах нь зүйтэй гэж үзэн шийдвэрлэсэн хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэр гарчээ.

Үүнээс үзвэл нэхэмжлэгчийн хувьд эрх, хууль ёсны ашиг сонихол нь зөрчигдсөн, хуулийн дагуу үүссэн газар эзэмших эрхийг нь зөрчиж өөр этгээдэд хариуцагч нараас давхцуулан газар эзэмшүүлж Газрын тухай хуулийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэл тогтоогдох боломжгүй болж байх бөгөөд гуравдагч этгээд Т.О түүний хууль ёсны өв залгамжлагч О.Эийн хувьд хууль ёсны дагуу газар эзэмших эрх нь үүссэн талаар дүгнэсэн шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр байх тул нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлгүй байна.

Мөн түүнчлэн нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолыг зөрчсөн шийдвэрийг хариуцагчийн зүгээс гаргаагүй, нэхэмжлэгчийн хувьд маргаан бүхий газарт хууль ёсны дагуу газар эзэмших эрхгүй болох нь хэрэгт авагдсан баримт, хэргийн оролцогч нарын тайлбараар тодорхой нотлогдож байх тул иргэн Ц.Б*******ын гаргасан Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамж, Нийслэлийн засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн А/770 дугаар захирамжийн иргэн Т.От холбогдох хэсгийг Ц.Б*******ын газартай давхцаж байгаа хэмжээгээр хүчингүй болгуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэж шүүх үзлээ.

Шүүхээс тус хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гуравдагч этгээд Т.О 2016 оны 9 дүгээр сарын 2*******-ний өдөр нас барсан бөгөөд 2017 оны дүгээр сарын 15-ны өдрийн Өвлөх эрхийн №12 дугаар гэрчилгээгээр Т.Оын Хан-Уул дүүргийн ******* дүгээр хороо Арцатын 17 дугаар гудамж, ******* тоот 700 м.кв газар-ыг өвлөх эрх Иргэний хуулийн 520 дугаар зүйлийн 520.1.1-д заасны дагуу хүү О.Эд өвлөгдөн, эрх үүрэг шилжсэн байх тул Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1.1-д хэргийн оролцогч нас барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан үед маргаантай байгаа шаардлага болон үүрэг эрх залгамжлагчид шилжих ёстой байвал гэж зааснаар О.Эийг Т.Оын эрх залгамжлагчийн хуваарь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд татан оролцуулсан.

Шүүх хуралдааны товыг нэхэмжлэгч Ц.Б*******, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.О*******, өмгөөлөгч Р.П*******, хариуцагч Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн Б.О*******, хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А******* нарт мэдэгдсэн боловч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр шүүх хуралдаанд хүрэлцэн ирээгүй тул шүүхээс хэрэгт хангалттай нотлох баримт цугларсан, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч, хариуцагч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар нь өмнө шүүх хуралдааны үеэр болон бусад үед бичгээр болон амаар тайлбарыг удаа дараа гаргаж хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байсан зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзан Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 91 дүгээр зүйлийн 91.5-д заасныг үндэслэн нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн өмнө гаргасан тайлбарыг шүүх хуралдаан дээр гаргасантай адилтгаж, тэдгээрийн эзгүйд хэргийг хянан шийдвэрлэсэн болохыг дурдах нь зүйтэй байна.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.1*******-т заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь: 

1. Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1, 32 дугаар зүйлийн 32.1, 37 дугаар зүйлийн 37.1-д заасныг тус тус үндэслэн нэхэмжлэгч Ц.Б*******ын Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжийн, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/170 дугаар захирамжийн, Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн А/770 дугаар захирамжийн Т.От холбогдох хэсгийг нэхэмжлэгч Ц.Б*******ын газартай давхцаж байгаа хэмжээгээр хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, гуравдагч этгээд О.Эийн бие даасан шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, Нийслэлийн Засаг даргын 201******* оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/968 дугаар, 2015 оны ******* дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/2*******6 дугаар, 2015 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/722 дугаар захирамжуудын иргэн Ц.Б*******од холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоосугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******7 дугаар зүйлийн *******7.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус үндэслэн нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70200 төгрөгийг Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******8 дугаар зүйлийн *******8.1-т заасны дагуу гуравдагч этгээдээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70.200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргаас 35100 төгрөг, Хан-Уул дүүргийн Засаг даргаас 35100 төгрөгийг тус тус гаргуулж, гуравдагч этгээдэд олгосугай.

Хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчид энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн ******* дүгээр зүйлийн *******.1-т заасны дагуу шүүхийн шийдвэрийг гардан авснаас хойш 1******* хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                Г.МӨНХТУЛГА