МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС
 
Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг
шүүгч О.Оюунгэрэл даргалж, шүүгч Г.Мөнхтулга, шүүгч Д.Чанцалням нарын шүүх
бүрэлдэхүүнтэйгээр тус шүүхийн шүүх хуралдааны 2 дугаар танхимд нээлттэй
хийсэн шүүх хуралдаанаар,
Нэхэмжлэгч: М ХК,
Хариуцагч: Татварын ерөнхий газрын Татварын улсын байцаагч,
П.Д, Х.Н
Нэхэмжлэлийн шаардлага: Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын хяналт
шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч П.Д, Х.Н нарын
2015 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрийн 210020504 тоот актаар тогтоосон
991382866,70 төгрөгийн төлбөрөөс 4.3, 4.4-д хэсгээр тогтоосон 121,256,934,50
төгрөгийг 4.1-д тогтоосон төлбөрөөс 64,851,657.59 /2012-2014/ нийт 186,108,592.29
төгрөгийг хүлээн зөвшөөрч, 4.1, 4.2-т заасан 805,274,274.27 төгрөгийн төлбөрийг
хүчингүй болгуулах, Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын парламент
байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуульд
хамруулж алданги, торгууль, хүүний төлбөрөөс чөлөөлүүлэх,
Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.А,
Х.Т, З.О, хариуцагч Х.Н, П.Д, хариуцагчийн
итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Т, иргэдийн төлөөлөгч Э.У, шүүх
хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Тэмүүлэн нарыг оролцуулан хянан хэлэлцэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч М ХК нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл
болон шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа: ...татварын улсын байцаагч
П.Д, Х.Н нарын 2015 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрийн №210020504 тоот актаар тогтоосон 991,382,866,70 төгрөгийн төлбөрөөс дараах
үндэслэлээр 805,274,274.27 төгрөгийн төлбөрийг үл зөвшөөрч хүчингүй болгуулах
шаардлага гаргаж, 186,108,592.29 төгрөгийн төлбөрийг хүлээн зөвшөөрч байна.
1. НӨАТ-ын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 хуулийн үйлчлэх хүрээ
Иргэн, хуулийн этгээдийн импортолсон буюу экспортолсон бараа, түүнчлэн,
Монгол улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн
үйлчилгээнд НӨАТ ногдуулахад үйлчилнэ гэж заасан байтал Татварын улсын
байцаагч нар сансар огторгуйд байрлах хиймэл дагуул дээрх төхөөрөмжөөр
дамжуулан хийсэн 1,817,262,177.36 төгрөгийн гадаад ярианы төлбөр,
1,998,569,638.20 төгрөгийн сувгийн түрээс зэргийг Олон улсын цахилгаан,
холбооны байгууллагын үндсэн дүрэм, конвенцид Дэлхий нийтийг бүрхсэн сүлжээг
хил хязгаараар заагладаггүй гэсэн зарчим, мөн Alcatel E10 станцыг БНХАУ-ын
Шанхай хот дахь Alcatel-Lucent Changhai Bell Cо., Ltd компани луу явуулж
засуулсан байтал уг засварын ажлыг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үзүүлсэн
үйлчилгээ гэж үзэн НӨАТ-ын тухай хуулийн үйлчлэх хүрээ нутаг дэвсгэрийн
зарчмыг алдагдуулан НӨАТ-ын хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1.2-ыг үндэслэн акт
тавьжээ. Энэхүү зөрчлийн дараах үндэслэлээр эс хүлээн зөвшөөрч байна.
а. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2
Монгол улсад байрладаггүй гадаадын хуулийн этгээд, түүнчлэн оршин суугч бус
хувь хүний Монгол улсын нутаг дэвсгэрт гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний
үнийн дүн 10,0 сая төгрөг ба түүнээс дээш байвал энэ хуулийн 7.1.4 дэх заалт
нэгэн адил хамаарна гэж заасны дагуу мөн зүйлийн 7.3.5, 7.4.9-д заасан
үйлчилгээг авсан тул Монгол улсын оршин суугч бус этгээдээс НӨАТ нэмж авч
төлөх үүргээ зөрчсөн гэжээ. Гэтэл энэхүү заалтын үндсэн гипотиз болох Монгол
улсын нутаг дэвсгэрт гэсэн нөхцөл нь олон улсын конвенци, НӨАТ-ын хуулийн
үйлчлэх хүрээнд хамрахгүй буюу хангагдаагүй, НӨАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар
зүйлийн 5.1, 5.2-т заасан нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөгчийн шаардлагыг
хангаагүй байтал буруу үндэслэлээр хариуцлага тооцсон байна.
b. МЦХ ХК нь эдгээр гадаад ярианы төлбөр, сувгийн түрээсийн орлогодоо НӨАТ-
ын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, 11 дүгээр зүйлийн 11.2-ийн дагуу НӨАТ
ногдуулж тайлагнасан болно. Гэтэл хэрэглэгчээс авсан нэг үйлчилгээний орлогод
нийт дүнгээр 1, гадаад карьер өгөх мөнгөнөөс дахин 1 удаа НӨАТ-ыг
давхардуулан тооцож байна.

с.Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2. Монгол Улсын олон
улсын гэрээнд Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол
олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө гэж заасны дагуу Олон улсын
цахилгаан, холбооны байгууллагын үндсэн дүрэм, конвенцид Монгол улсын нэгдэн
орж, соёрхон баталсан байтал авч үзээгүй байна. Гадаад ярианы карьер, гадаад
ярианы төлбөр нь нэг ойлголт байтал 2 өөр зөрчил мэт үзсэн байна.
2. ААНОАТ-ын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9 заалтын Монгол
Улсаас эх үүсвэртэй олсон дараахь орлогод гэсэн нэмэлт өөрчлөлт (Төрийн
мэдээлэл 2011 оны 12 дугаар сарын 17-ны №47/716/)-ийг 2011 оны 11 дүгээр
сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан бөгөөд 2012 оноос хэрэгжиж
эхэлсэн гэтэл татварын улсын байцаагч нар энэхүү өөрчлөлтийг үндэслэн 2010-
2011 оны 166,265,638.62 төгрөгийн зөрчилд хуулийг хэрэгжүүлж эхлэх хугацааг
урагшлуулж хэрэглэсэн байна.
Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент
байгуулагдсны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 4
дүгээр зүйлийн 4.3, 10 дугаар зүйлийн 10.2-т заасан шаардлагыг хангаж байх тул
УТОХГ-ын татварын улсын байцаагч П.Д, Х.Н нарын 2015 оны
05 дугаар сарын 05-ны өдрийн №210020504 тоот актаар тогтоосон 991,382,866.10
төгрөгийн хүү, нийт 332,392,783.50 төгрөгийн алданги, торгууль, хүүний төлбөрөөс
чөлөөлж өгнө үү.
Иймд Татварын улсын байцаагчийн 2015 оны 5 дугаар сарын 05-ны өдрийн
210020504 тоот аар тогтоосон 991,382,866.70 төгрөгийн төлбөрөөс дээрх зөрчилд
ногдох 472,881,490.77 төгрөгийн нөхөн татвар, 254,797,898.10 төгрөгийн алданги,
76,276,000.30 төгрөгийн торгууль, 1,318,885.10 төгрөгийн хүү, нийт 805,274,274.27
төгрөгийн төлбөрийг хасч, актын зарим хэсгийг хүчингүй болгож өгнө үү гэв.
Нэхэмжлэгч итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчид шүүх хуралдаан дээр
нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулахдаа: Улсын төсвийн орлого, хяналтын
газрын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нар П.Д,
Х.Н нарын 2015 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрийн 210020504 тоот
актаар тогтоосон 991.382.866,70 төгрөгийн төлбөрөөс 4.3, 4.4 дахь хэсгээр
тогтоосон 121.256.934,50 төгрөгийг 4.1-д тогтоосон төлбөрөөс 64.851.657,59
төгрөгийг хүлээн зөвшөөрч, 4.1, 4.2-д 805.274.274,27 төгрөгийн төлбөрийг эс
хүлээн зөвшөөрч байна. Мөн анхны ардчилсан сонгууль болж парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуульд
хамруулж алданги торгууль, хүүний төлбөрөөс чөлөөлж өгнө үү. 4.1 дэх зөрчлийн
хувьд өмнө тайлбарласантай адилхан. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын
тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9 дэх хэсэгт өөрчлөлт орсон хугацаанаас
буюу 2012 оноос хойших зөрчлийг хүлээн зөвшөөрч байна. Харин үүнээс хойших
зөрчлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. 2012-2014 оны нийт 648.516.657,79
төгрөгийг хүлээн зөвшөөрч, 2010-2011 оны 59.855.630,12 төгрөгийг хүлээн
зөвшөөрөхгүй байна. Актын 4.2 дахь зөрчлийн хувьд гадагш шилжүүлсэн
мөнгөнөөс нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн
16.1.2 дахь хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсад оршин суугч бус этгээдээс энэ
хуулийн 7.3.5, 7.4.9-д заасан бараа, ажил, үйлчилгээний үнэ дээр нэмж авч төсөвт
төлөөгүй гэдэг үндэслэлээр захиргааны актыг тавьсан. Дээрх актыг дараах
үндэслэлүүдээр хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Үүнд: нэмэгдсэн өртгийн албан
татварын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт заасны дагуу иргэн,
хуулийн этгээдийн импортолсон буюу экспортолсон бараа түүнчлэн Монгол Улсын
нутаг дэвсгэрт үйлдвэрлэсэн буюу борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн
үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг ногдуулна. Гадагшаа төлбөрийг
шилжүүлсэн компаниудын үзүүлж байгаа үйлчилгээ нь Монгол Улсын нутаг
дэвсгэр дээр хийгдээгүй. Татварын улсын байцаагч нарын акт тавьсан 7.3.5-д
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оршин суугч бус этгээд Монгол Улсын иргэн, хуулийн
этгээдийн захиалгаар бараа борлуулах, 7.4.9-д Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт
оршин суугч бус этгээдээс Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар
ажил гүйцэтгэх үйлчилгээ үзүүлсэн тохиолдолд 16.1.2 буюу Монгол Улсын иргэн,
хуулийн этгээд нь оршин суугч бус Монгол Улсад байрладаггүй этгээдээс 7.3.5,
7.4.9 дэх хэсэгт заасан бараа ажил үйлчилгээг худалдан авахдаа нэмэгдсэн
өртгийн албан татварыг бараа ажил үйлчилгээний үнэ дээр нэмж авч төсөвт төлнө
гэх заалтыг заалтыг зөрчсөн гэсэн. Бидний хувьд нэмэгдсэн өртгийн албан
татварын тухай хуульд үйлчлэхгүй байна, Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр
борлуулсан бараа гүйцэтгэсэн ажил үйлчилгээ биш гэж үзсэн. Нэмэгдсэн өртгийн
албан татвар төлөгч нь ямар асуудлаар хариуцах талаар 5.1 дэх хэсэгт заасан
байдаг. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт бараа импортолсон, борлуулсан,
экспортолсон этгээд түүнчлэн бараа импортолсон, борлуулсан ажил, гүйцэтгэсэн
үйлчилгээ үзүүлсэн иргэн хуулийн этгээд нь нэмэгдсэн өртгийн албан татвар
төлөгч байна. Тэгэхээр Япон Улсын KDDI компани нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр
дээр бараа, ажил үйлчилгээг борлуулсан хуулийн этгээд биш юм. 5.2 дахь хэсэгт
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил үйлчилгээний борлуулалтын орлогын хэмжээ нь 10 сая ба түүнээс дээш төгрөгт хүрсэн гадаадын
хуулийн этгээдийн төлөөний газарт энэ зүйлийн 5.1 дэх заалт үйлчилнэ гэж
заасан. Тэгэхээр 5 дугаар зүйлд заасан нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөгч
биш байна. 1-д хуулийн үйлчлэх хүрээнээс хальсан, 2-д нэмэгдсэн өртгийн албан
татвар биш байна. 7.1 дэх хэсэгт хуульд өөрөөр заагаагүй бол дор дурдсан бараа
ажил үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулна. Үүнд: Монгол Улсын
нутаг дэвсгэрт борлуулсан бүх төрлийн бараа, худалдах хэрэглэх ашиглах
зориулалтаар Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс гадаад улсад экспортолсон бүх
төрлийн бараа, худалдах, хэрэглэх, ашиглах зориулалтаар гадаад улсаас Монгол
Улсын нутаг дэвсгэрт импортолсон бүх төрлийн бараа, Монгол Улсын нутаг
дэвсгэрт гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар
ногдоно. 7.2 дахь хэсэгт Монгол Улсад байрладаггүй гадаадын иргэн, хуулийн
этгээд түүнчлэн оршин суугч бус хувь хүний Монгол улсын нутаг дэвсгэрт
гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнийн дүн нь 10 сая төгрөг ба түүнээс
дээш байвал 7.1.4 дэх заалт хамаарна гэж заасан. Тэгэхээр татварын улсын
байцаагч нарын үндэслэл болгож байгаа заалтуудын эхний хэсэгт Монгол Улсын
нутаг дэвсгэрт гэдэг үг орсон байдаг. Гэтэл олон улсын цахилгаан холбооны
байгууллагын дүрэмд юу гэж заасан бэ гэхээр дэлхий нийтийг бүрхсэн сүлжээг хил
хязгаараар заагладаггүй. Огторгуй дахь хиймэл дагуул, станцуудаар мэдээллээ
солилцдог. Нутаг дэвсгэрийг тодорхойлох тодорхойлолт Монгол Улсын хууль
тогтоомжид байдаггүй. Н.Л******* Төрийн онол гэх номонд нутаг дэвсгэр
гэдгийг дэлхий нийтийг сүлжээг хил хязгаараар заагладаггүй, нутаг дэвсгэрийн
бүрэлдэхүүнд нутаг дэвсгэртэй адилтгах объект, хуурай гадаргуу, усан гадаргуу,
газрын хэвлий, агаарын орон зай хамаарна. Харин нутаг дэвсгэрт үл хамаарах нь
задгай тэнгис, антарктик, агаар мандал болон түүний дээр оршиж буй сар,
сансрын бусад биет нь хэн нэгний ашиглалтад хамаарахгүй, зөвхөн хамтаар
ашиглана гэх журам байдаг. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс гарч байгаа 001 гэх
гарцаар дохиог илгээнгүүт огторгуй дээр байгаа хиймэл дагуул дээр тэр дохио нь
очиж, Япон Улсын буюу бусад цахилгаан холбооны компаниуд нь тэр дохиог
хүлээж аваад нөгөө хүнтэй нь холбож өгдөг ийм үйлчилгээ юм. Мөн нэмэгдсэн
өртгийн албан татварын тухай хуулийн 7.1.4, 7.2 буюу харилцаа холбооны рүүминг
үйлчилгээний төлбөр нь оршин суугч бус этгээдээр дамжин хийгддэг. Энэ нь
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хийгдсэн ажил, үйлчилгээ мөн үү гэхэд Татварын
ерөнхий газраас 2010 оны 07 дугаар сарын 21-ний өдөр өгсөн хууль хэлтсийн
даргын бичигтэй лавлагаагаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 7
дугаар зүйлийн 7.1.4, 7.2 дахь хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсын нутаг дэвсгэр

дээр байрладаггүй хуулийн этгээдийн гүйцэтгэж буй үйлчилгээ нь Монгол Улсын
нутаг дэвсгэр дээр гүйцэтгэсэн ажил, үйлчилгээ биш байх тул нэмэгдсэн өртгийн
албан татвар ногдуулах хууль зүйн үндэслэл байхгүй байна мөн аж ахуйн нэгжийн
орлогын албан татварын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.4, 5.4.1 заасны дагуу
Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр гүйцэтгэсэн ажил, үйлчилгээ биш байх тул
нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулахааргүй байх тул Монгол Улсын нутаг
дэвсгэр дээр хийгдсэн ажил үйлчилгээ биш байна гэсэн хариуг өгсөн. Нэмэгдсэн
өртгийн албан татварын тухай хууль нь нутаг дэвсгэрийн зарчмаар үйлчилдэг
учраас хуулийн хамрах хүрээнээс хальсан асуудал байна. Иймд татварын улсын
байцаагч нарт акт тавих хууль зүйн үндэслэл байхгүй. Тиймээс нэхэмжлэгчийн
гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү. гэжээ.
Хариуцагч П.Д, Х.Н шүүхэд ирүүлсэн болон шүүх хуралдаан дээр гаргасан хариу тайлбартаа:...М******* ХК нь
гадаад яриа болон дотоод ярианы төлбөрт НӨАТ ногдуулж төсөвт төлж НӨАТ-ийн
тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-д заасны дагуу борлуулалтын орлогодоо
нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулан тайлагнасан. Харин карьер
компаниудаас үйлчилгээ авсаны төлөө төлж буй төлбөр / зардал / нь ААНОАТ-ын
тайлангийн хасагдах зардалд орж өртөг бүрдүүлэн хасагдан тооцогдсон зардал
бөгөөд эдгээр үйлчилгээг Монгол Улсад оршин суугч бус этгээдээс авсан тул
НӨАТ-ийн тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1.2-д заасны дагуу МЦХ ХК нь
суутгагчийн үүрэг гүйцэтгэн, үйлчилгээний үнийн дүн дээр нэмж нэмэгдсэн өртгийн
албан татварыг авч, НӨАТ-ийн ТТ-03 б маягтаар тайлагнаж, төсөвт төлөх
үүрэгтэй. Тийм учир энэ нь 1 татварыг давхардуулан авч байгаа асуудал биш юм.
Монгол Улс нь Олон улсын цахилгаан, холбооны байгууллагын үндсэн
дүрэм, конвенцид нэгдэн орж, соёрхон баталсан боловч нэгдэн орсноор аливаа
төрлийн татвараас хөнгөлөгдөх, чөлөөлөгдөх холбогдох заалт үгүй байгаа болно.
Харин татварыг давхардуулан ногдуулахгүй байх тухайн улсуудтай байгуулсан
гэрээнүүдийг шалгалтын явцад авч хэрэглэн ашигласан болно.
Нэхэмжлэгч нь татварын улсын байцаагчийн актын зөрчилд гадаад ярианы
төлбөрийг 2 өөр төрлийн 2 зөрчил үүсгэсэн гэж ташаа ойлголтоор тайлбар өгсөн
байгаа нь буруу байна.
Татвар суутгагч гэж татвар татвар төлөгчийн олсон орлогод татварын
хуулиар татвар ногдуулан суутгаж, улсын болон орон нутгийн төсөвт шилжүүлэх

үүрэг бүхий этгээд-ийг хэлнэ. Мөн Татварын ерөнхий хуулийн 29 дүгээр зүйлд.
Татварын улсын байцаагчийн бүрэн эрх 29.1.5-д татвар суутгагч хувь хүн, хуулийн
этгээд нь бусдад олгох хөдөлмөрийн хөлс, шилжүүлсэн орлогод татвар ногдуулж,
суутган авч төсөвт төлөөгүй бол түүнийг уг этгээдийн хөрөнгөөс нөхөн төлүүлэх
гэсэн заалтын дагуу ААНОАТ-ын тухай хуулийн 17.2.9-д заасны дагуу нөхөн
татвар ногдуулж, холбогдох хуулийн дагуу 2010-2011 онд 166,265,638.62 төгрөгийн
зөрчилд нөхөн татвар ногдуулж, холбогдох хуулийн дагуу 2010-2011 онд
166,265,638.62 төгрөгийн зөрчилд нөхөн татвар ногдуулж, холбогдох хуулийн дагуу
хариуцлага тооцсон.
Татварын улсын байцаагчийн 210020504 тоот актын зөрчлийн дүнг
тооцохдоо механик алдаа гаргаагүй болно. Татварын улсын байцаагчийн актын
4.1-ийн 490,523,927.56 төгрөгийн зөрчил нь ААНОАТ-ын хуулийн дагуу татварыг
давхардуулан ногдуулахгүй байх гэрээ байгуулаагүй Япон улсын KDDI, АНУ-ын
АТ&Т компаниудад шилжүүлсэн 490,523,927.56 төгрөгийн ярианы төлбөрөөс
суутгал хийж төсөвт төлөх үүргээ гүйцэтгээгүй дүн бөгөөд тус актын 4.2-ийн
4,396,283,630.50 төгрөгийн гадагш шилжүүлсэн үйлчилгээний төлбөрийн дүн нь
сувгийн төлбөр 3,962.838,724.91 төгрөг, оршин суугч бус нэр бүхий харилцагчдад
төлсөн ажил үйлчилгээний төлбөр 433,444,755.59 төгрөг юм. Иймд энэ нь
давхардуулан тооцоогүй юм.
Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент
байгуулагдсны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хууль хэрэгжиж
байгаатай холбогдуулан мөн хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3, 10 дугаар зүйлийн
10.2-т заасныг үндэслэн нийт 332392783,5 төгрөгийн өршөөлд хамруулахаар
нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн байна. Дээрх хууль нь 2015 оны 08
дугаар сарын 11-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр хэрэгжиж эхэлсэн бөгөөд энэ өдрөөс
өмнө тус компанийн актын төлбөрөөс зөвшөөрч 2015 оны 06 дугаар сарын 23-ны
өдөр төлсөн нийт 83607479,3 төгрөгийн хүү, торгууль, алдангийг өршөөлийн
хуулийн үйлчлэлд хамруулах үндэслэлгүй болно. Өөрөөр хэлбэл хууль хүчин
төгөлдөр болох хууль заасан хугацаанаас өмнө татвар төлөгчийн төсөвт төлсөн
төлсөн хүү, торгууль алдангийг өршөөлд хамруулан буцаан олгох буюу хуулийг
буцаан хэрэглэх үндэслэлгүй байна.
Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн
17.2.9 дэх хэсэгт заасны дагуу М******* ХХК-ны оршин суугч
бус харилцагч Япон Улсын KDDI компани, АНУ-ын AT&T компаниудад шилжүүлсэн орлогын тооцооллын хувьд татварын хяналтын байцаагч бид шалгалт хийхдээ
шилжүүлсэн биш, тооцоолсон дүнгээр зөрчлөө тооцсон. Ийнхүү тооцох үндэслэл
нь Татварын хяналт шалгалтын удирдлага арга зүйн газраас 2014 оны 05 дугаар
сарын 13-ны өдрийн 8/1365 тоот албан бичгээр хяналт, шалгалтын байцаагч нарт
чиглэл зөвлөмжийг хүргүүлсэн. Дээр албан бичигт шилжүүлэх орлогыг
нэхэмжлэлийн дүнгээр авлагаа бууруулсан тохиолдолд аж ахуйн нэгжийн орлогын
албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9г дэх хэсэгт заасны дагуу
Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт
болон Монгол улсаас эх үүсвэртэй олсон дараах орлогод 20 хувиар тооцно гэж
заасанд хамруулан, татвар ногдох эсэхийг дараах байдлаар ойлгож, хэрэгжүүлэх
нь зүйтэй. Үүнд: Бусдад төлөх өглөгийн дүнгээр авлагаа бууруулсан нягтлан бодох
бүртгэлийн дансны бичилт хийгдсэнийг албан татвар оногдсон гэж үзэж татвар
ногдуулах үндэслэлтэй гэсэн. Татвар төлөгч нь тооцооллын хэмжээгээр өглөг
үүсгэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл харилцагч компанийн үйлчилгээ үзүүлсэн буюу
нэхэмжлэлийн дүнгээр өглөгийг үүсгэсэн. Өглөг үүсгэсэн хэмжээгээр өглөгийг
барагдуулахдаа авлага барагдуулснаар бууруулж байгаа. Гэтэл энэ 2 компани нь
харилцан бие биедээ үйлчилгээ үзүүлж байсан учраас тооцооллын дансны
өглөгийг авлагаар бууруулж хорогдуулсан. Шилжүүлсэн гэх баримтууд нь байдаг.
Татварын улсын байцаагч нарын хувьд өглөгийг яагаад авлагаар бууруулсан бэ
гэх журналын бичилтийг үндэслээд аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын
тооцоолсон хэмжээгээр тайлангийн зардалд орсон. Нөгөө талаас өглөгийг
буруулахдаа авлагын хэмжээгээр бууруулсан. Тухайн 2 компанийн харилцан
тооцоолол хийхэд бичигдэх бичилт мөн боловч татварын татвар ногдуулах
орлогыг тооцоолохдоо бид өгөх ёстой нэхэмжлэлийн дүнгээр суутган тооцож,
төсөвт төлөх ёстой гэж үзэж холбогдох хуулийн дагуу нөхөн татварыг ногдуулсан.
Хэрвээ аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 15 дугаар
зүйлийн 15.1 дэх хэсэгт дараах тохиолдолд зардлыг албан татвар ногдох орлогоос
хасаж тооцохгүй, 15.1.3 дахь хэсэгт энэ хуульд заасны дагуу суутган тооцох
шаардлагатай боловч албан татвар суутгаагүй төлбөр гэж заасан. Тэгэхээр энэ
байгууллага нийт дүнгээр аж ахуйн нэгжийн тайланд хасагдах зардалдаа оруулж
тооцсон. Бид энэ шалтгаанаар дахиж зөрчил үүсгэж, нөхөн төлбөр ногдуулаагүй.
Учир нь зардалдаа 100 хувь нэхэмжлэлийн дүнгээр оруулсан байгааг бид хүлээн
зөвшөөрсөн. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар
зүйлийн 17.2.9 дэх хэсэгт зааснаар бодитой хэрэгжсэн гэж үзсэн учраас нөхөн
татварыг ногдуулсан.

Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн өөрчлөлтийн
хувьд би өмнө нь тайлбар хэлсэн. Эх үүсвэр буюу захиалагч нь хаана байгаа, үр
дүн нь хаана бий болж байгаа, тухайн компанийн үйл ажиллагаатай холбоотой юу
гэх асуудал яригдаж байна. Монгол улсад олсон орлогод аж ахуйн нэгжийн
орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9 дэх заалт нь
үйлчилнэ. Үйлчилгээг хүлээн авч байгаа байгууллага нь Монголын цахилгаан
холбоо ХХК юм. Тиймээс нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16
дугаар зүйлийн 16.1.2 хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээд нь
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байрладаггүй хуулийн этгээдээс үйлчилгээг
худалдан авахдаа нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг уг бараа ажил үйлчилгээний
үнэ дээр нэмж авч, төсөвт төлөх үүрэгтэй. Мөн татварын ерөнхий хуулийн 18
дугаар зүйлийн 18.1.6 дахь хэсэгт татвар төлөгчийн үүргийг заасан. Бусдад төлөх
төлбөрөөс шилжүүлсэн орлогод тооцох орлогыг үнэн зөв суутган тооцож тогтоосон
хугацаанд төсөвт төлнө гэж хуульчилсан. Үүнээс үзэхэд тухайн үйлчилгээг хүлээн
авч байгаа хэрэглэгч нь М******* ХХК байгаа учраас дээрх
хуулийн үйлчлэлд хамаарч байна. Тиймээс татварын улсын байцаагч нарын акт нь
хууль зүйн үндэслэлтэй юм гэжээ.
Иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: Нэхэмжлэгч
М ТӨХК-ийн үйлчилгээ үзүүлсэний төлөө ашиг орлого
олдог тул улсын төсөвт татвар төлөх нь зүйтэй байх ба Өршөөлийн хуульд
хамруулах тухай хүсэлтийг гаргасан ч хуульд тусгайлан зохицуулалт байхгүй учир
нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй байх нь зүйтэй гэжээ.
ҮНДЭСЛЭХ нь:
Татварын ерөнхий газрын Төсвийн орлого, хяналтын газрын хяналт
шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч П.Д, Х.Н нар нь
М******* ХК-ийн 2010 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2014
оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн
байдалд хяналт шалгалт хийж, 2015 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрийн 210020504
тоот татварын улсын байцаагчийн актаар нийт 6.120.542.603.10 төгрөгийн зөрчилд
658.990.083.2 төгрөгийн нөхөн татвар, 254.797.898.1 төгрөгийн торгууль,
76.276.000.3 төгрөгийн алданги, 1.318.885.1 төгрөгийн хүү, нийт 991.382.866.7
төгрөгийн төлбөр ногдуулсан байна.

М ХК-иас дээрх актыг эс зөвшөөрч гомдол
гаргасныг Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөл
хянаад 2016 оны 06 дугаар сарын 03-ны өдрийн 45 дугаар тогтоолоор татварын
улсын байцаагчийн 2015 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрийн 210020504 дугаар
актыг хэвээр үлдээж шийдвэрлсэн байна.
Нэхэмжлэгч анх татварын улсын байцаагчийн 210020504 дугаар актыг
хүчингүй болгуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан боловч хэрэг хянан
шийдвэрлэх ажиллгааны явцад татвар ногдуулсан актаас 991.382.866.70
төгрөгийн төлбөрөөс 4.3, 4.4-д хэсгээр тогтоосон 121,256,934,50 төгрөгийг, 4.1-д
тогтоосон төлбөрөөс 64,851,657.59 /2012-2014/ нийт 186,108,592.29 төгрөгийг
хүлээн зөвшөөрч, 4.1, 4.2-т заасан 805,274,274,27 төгрөгийн төлбөрийг эс хүлээн
зөвшөөрч байна.
Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын парламент байгуулагдсаны 25
жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүүлэх тухай хуульд хамруулж алданги,
торгууль, хүүний төлбөрөөс чөлөөлж өгнө үү гэж нэхэмжлэлийн шаардлагаа
тодруулсан байна.
Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон хариуцагч нар нь шүүх
хуралдаанаас өмнө маргаан бүхий актад тооцоолол хийсэн, нэхэмжлэгчээс актанд
2 тал дахин тооцоолол хийх шаардлагагүй, бид тооцоолол дээр дахин маргахгүй
гэж тайлбарласан бөгөөд шүүх хуралдаан дээр хариуцагч ...хоёр тал харилцан
хүлээн зөвшөөрснөөр маргаан бүхий актаас 2012, 2014 оны зөрчил нийт
44.750.834.72 төгрөгөөс 6.529.291.8 төгрөгийг дээрх актаас хасаж тооцох нь зүйтэй
байна, учир нь бид ханшийн тооцоолол дээр алдаа гаргасан байна гэж
тайлбарласаныг дурьдах нь зүйтэй байна.
Нэхэмжлэгч М******* ХК нь 210020504 дугаар актаар
ногдуулсан төлбөрөөс 186.108.592.29 төгрөгийг хүү, алданги, торгуулийн хамт
хүлээн зөвшөөрч нийт 204.864.414.10 төгрөгийг Татварын ерөнхий газрын
дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөл актыг хянахаас өмнө хүлээн зөвшөөрч
улсад төлсөн болох нь нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон
хариуцагчийн тайлбараар нотлогдож байна.
Шүүх бүрэлдэхүүн татварын улсын байцаагчийн 210020504 тоот актаар
ногдуулсан нийт 991.382.866.70 төгрөгөөс нэхэмжлэгчийн зөвшөөрч төлсөн

204.864.414 төгрөгийг болон хариуцагчийн зөвшөөрсөн 6.529.291.8 төгрөгүүдийг
хасаж үлдэх 779.989.160.9 төгрөгийн зөрчилд хууль зүйн дүгнэлт хийсэн болно.
Нэг. 2010-2014 онуудад Япон улсын KDDI, Америкийн нэгдсэн улсын AT&T
компаниудад нийт 490.523.927.56 төгрөгийн яриа сүлжээ ашигласны төлбөрийг
шилжүүлэхдээ Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17
дугаар зүйлийн 17.2.9, 17.2.9 г, мөн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5 дахь заалтыг
зөрчсөн тухайд: Нэхэмжлэгч М******* ХК-ийн итгэмжлэгдсэн
төлөөлөгч шүүх хуралдаан дээр ...Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын
тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9 дэх заалтад Монгол Улсын нутаг дэвсгэр
дээр олсон орлогод оногдуулна гэж хуучин хуульд байсан. Япон Улсын КDDI
компани болон АНУ-ын AT&T котпани зүгээс Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр
ямар нэгэн ажил, үйлчилгээ үзүүлээгүй. Учир нь гадаад ярианы төлбөр нь сансрын
хиймэл дагуулыг ашиглаж хийж байгаа учраас Монгол Улсаас илгээсэн дохиог авч,
Япон улсад үйлчилгээ үзүүлсэн байдаг. Иймд Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр
дээрх ажил үйлчилгээг үзүүлээгүй гэх үндэслэлээр татварыг хүлээн зөвшөөрөхгүй
байгаа юм.
Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн
17.2.9 дэх заалтад 2011 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдрийн хуулиар нэмэлт
өөрчлөлт оруулсан. Энэ нэмэлт өөрчлөлтөөр зөвхөн Монгол Улсын нутаг дэвсгэр
дээр борлуулсан бараа ажил, үйлчилгээ биш, Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон
орлогод гэдэг нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Монгол улсаас эх үүсвэртэй олсон
орлогод гэдэг нэмэлт өөрчлөлтийг оруулсан. Монгол улсаас эх үүсвэртэй дараах
орлогод татвар ногдуулна гэх өөрчлөлт нь 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний
өдрөөс хэрэгжиж эхэлсэн.
Гэтэл татварын улсын байцаагч нар 2010-2011 оны зөрчлүүдэд хариуцлага
ногдуулсан. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр
зүйлийн 4.1.6 дахь хэсэгт суутгагч гэж албан татвар төлөгчид олгосон орлогод энэ
хуулийн дагуу албан татвар ногдуулан суутгаж, улсын болон орон нутгийн төсөвт
шилжүүлэх үүрэг бүхий этгээдийг хэлнэ гэж заасан. Оршин суугч бус этгээдээс
төлбөр авсан учраас суутгагчийн үүргийг М******* ХК нь
хариуцах ёстой. Хуулийг тайлбарлахад олсон буюу өнгөрсөн цаг дээр олсон
орлогод гэж үзсэн... гэж нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ тайлбарлажээ.

Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлд
17.2.9 Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол улсын нутаг
дэвсгэрт болон Монгол улсаас эх үүсвэртэй олсон дараахь орлогод 20 хувиар,
17.2.9 г Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил,
үзүүлсэн үйлчилгээний орлого гэж албан татварын хувь хэмжээг тодорхойлон мөн
хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5-д Энэ хуулийн 17.2.1-17.2.3, 17.2.7-17.2.9-д заасан
орлогод ногдох албан татварыг мөн хуулийн 4.1.6-д заасан суутгагч ногдуулан
суутган авч, ажлын 7 хоногийн дотор төсөвт шилжүүлнэ гэж заасан байна.
Харин албан татвараас хөнгөлөх асуудлаар Аж ахуйн нэгжийн орлогын
албан татварын тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлд тодорхойлсон байх бөгөөд энэ
хуулийн 19.9-д Аж ахуйн нэгжийн гадаад улсад төлсөн албан татварт хөнгөлөлт
үзүүлэхдээ орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар
төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай гэрээний дагуу
шийдвэрлэнэ гэж заажээ.
Тодруулбал тухай улс нь Монгол улстай давхар татварын гэрээтэй бол
гэрээнд заасан нөхцөл, хувь хэмжээг баримталдаг. Энэ тохиолдолд Япон, Америк
улстай Монгол улс давхар татварын гэрээ байгуулаагүй учраас Аж ахуйн нэгжийн
орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-д заасны дагуу
20 хувиар ногдуулахаар байна.
Учир нь дэлхийн бүх улс орон сансарын уудам орон зайд байрлуулсан
хиймэл дагуулын тусламжтайгаар харилцан хоорондоо цахилгаан холбоогоор
холбогдож байгаа бөгөөд уг ашиглаж байгаа дамжуулах хиймэл дагуулын байрлах
орон зай нь Монгол улсын нутаг дэвсгэрт хамаарахгүй боловч Монгол улсад
байрладаггүй хуулийн этгээд болох Япон улсын KDDI компани болон АНУ-ын
АТ&T компанийн олсон дээрх орлогыг Монгол улсын аж ахуйн нэгж болох
Монголын Цахилгаан Холбоо ХК-ийн ажил үйлчилгээгээр олж байгаа учир Монгол
улсаас эх үүсвэртэй гэж үзэхээр байна.
Өөрөөр хэлбэл энэ 2 компанийн үйлчилгээний төлбөр нь Монгол улсад бий
болсноор тухайн ажил үйлчилгээг Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр үзүүлсэн гэж
үзэх үндэслэлтэй байна.
Хоёр: М******* ХК нь 2010 онд 849,592,910.70 төгрөгийн,
2011 онд 881,538,522.20 төгрөгийн, 2012 онд 1,005,722,047.50 төгрөгийн 2013 онд

869,025,034.03 төгрөгийн, 2014 онд 790,405,0116.05 төгрөгийн нийт
4,396,283,630.50 төгрөгийн гадаад яриа, сувгийн түрээс, засварын ажлын хөлс,
хууль зүйн зөвлөх үйлчилгээ, ТЭҮЗ боловсруулах үйлчилгээ зэргийн төлбөрийг
Монгол Улсад оршин суугч бус этгээдэд шилжүүлэхдээ Нэмэгдсэн өртгийн албан
татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1.2 Монгол улсын иргэн, хуулийн
этгээд нь оршин суугч бус буюу Монгол улсад байрладаггүй этгээдээс энэ хуулийн
7.3.5, 7.4.9-д заасан бараа, ажил үйлчилгээг худалдан авахдаа нэмэгдсэн өртгийн
албан татварыг уг бараа ажил, үйлчилгээний үнэ дээр нэмж авч төсөвт төлөх
заалтыг зөрчсөн тухайд:
Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн үйлчлэх хүрээг энэ
хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1-д Иргэн хуулийн этгээдийн импортолсон буюу
экспортолсон бараа, түүнчлэн Монгол улсын нутаг дэвсгэрт үйлдвэрлэсэн буюу
борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн
албан татвар ногдуулахад энэ хууль үйлчилнэ гэжээ.
Мөн хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.3.5-д Монгол улсын нутаг дэвсгэрт оршин
суугч бус этгээд Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар бараа
борлуулах, 7.4.9-д Монгол улсын нутаг дэвсгэрт оршин суугч бус этгээд Монгол
улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх
зэрэг ажил үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулахаар
зохицуулагдсан байна.
Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.6 дахь хэсэгт татвар
төлөгчийн үүргийг заасан бөгөөд бусдад төлөх төлбөрөөс шилжүүлсэн орлогод
тооцох орлогыг үнэн зөв суутган тооцож тогтоосон хугацаанд төсөвт төлнө гэж
хуульчилсан байна.
Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээд нь энэ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.4-т
Монгол улсын нутаг дэвсгэрт...үзүүлсэн үйлчилгээ..., 7.2-т Монгол улсад
байралдаггүй гадаадын хуулийн этгээд...Монгол улсын нутаг дэвсгэрт ...үзүүлсэн
үйлчилгээний үнийн дүн 10.0 сая төгрөг ба түүнээс дээш энэ хуулийг 7.1.4 заалт
нэгэн адил хамаарна... 7.6-т -Энэ хуулийн 7.5.1 дэх заалтад 7.3.5, 7.4.9 дэх заалт
хамаарахгүй гэснийг тус тус баримтлан мөн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1.2-т
Монгол улсын иргэн, хуулийн этгээд нь оршин суугч бус буюу Монгол улсад
байралдаггүй этгээдээс энэ хуулийн 7.3.5, 7.4.9-д заасан бараа, ажил, үйлчилгээг
худалдан авахдаа нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг уг бараа, ажил үйлчилгээний

үнэ дээр нэмж авч төсөвт төлөх гэж заасны дагуу гадаад яриа, сувгийн түрээс,
засварын ажлын хөлс, хууль зүйн зөвлөх үйлчилгээ, ТЭҮЗ боловсруулах үйлчилгээ
зэргийн төлбөрийг Монгол улсад оршин суугч бус этгээдэд шилжүүлэхдээ
Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1.2-д
зааснаар Монголын Цахилгаан Холбоо ХК-иас НӨАТ ногдуулж төсөвт төлөх
үүрэгтэй байна.
Учир нь үйлчилгээг хүлээн авч байгаа хэрэглэгч нь Монголын цахилгаан
холбоо ХК байгаа учраас Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16
дугаар зүйлийн 16.1.2 дах хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсын иргэн, хуулийн
этгээд нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байрладаггүй хуулийн этгээдээс үйлчилгээг
худалдан авахдаа нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг уг бараа ажил үйлчилгээний
үнэ дээр нэмж авч, төсөвт төлөх үүргээ биелүүлэх нь зүйтэй байна.
Гурав: Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын парламент байгуулагдсаны
25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хамруулж алданги,
торгууль, хүүний төлбөрөөс чөлөөлүүлэх тухайд:
Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент
байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 1
дүгээр зүйлийн 1.1-д Энэ хуулийн зорилт нь ...зарим этгээдийг захиргааны
шийтгэлээс чөлөөлөхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино, 4 дүгээр
зүйлийн 4.3-т Хууль тогтоомж зөрчиж захиргааны зөрчил гаргасан ...этгээдийг
өршөөн хэлтрүүлнэ гэж тус тус тодорхойлон заажээ.
Дээрх хуулийн агуулгаас үзэхэд хууль тогтоомж зөрчиж захиргааны зөрчил
гаргасан этгээдийг өршөөн хэлтрүүлэхээр заасан байх бөгөөд татварын хууль
тогтоомж зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага нь захиргааны хариуцлагын нэг төрөл,
захиргааны шийтгэл мөн юм.
Татварын хууль тогтоомж зөрчсөн этгээдийн хувьд захиргааны хариуцлага
болох торгууль, хүү, алдангиас зөрчил гаргагчийг чөлөөлөхөөр байх тул дээрх
өршөөлийн хуулийн дагуу нэхэмжлэгч М******* ХК-д маргаан
бүхий актаар ногдуулсан дүнгээс 216,380,034.4 төгрөгийн торгууль, 29,045,601.0
төгрөгийн алданги, 1,305,459.9 төгрөгийн хүү нийт 246,731,095.6 төгрөгийг өршөөн
хэлтрүүлэх үндэслэлтэй байна.

Иймд Татварын улсын байцаагчийн 2015 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрийн
210020504 дугаар актаар нийт 991,382,866.7 төгрөгийн төлбөр ногдуулснаас
нэхэмжлэгч М******* ХК нь 204,864,414 төгрөгийг хүлээн
зөвшөөрч улсад төлсөн нь актаар тогтоогдсон төлбөрийг бууруулах үндэслэл
болохгүй тул нэхэмжлэгчийн төлсөн төлбөрийг хасаж мөн хариуцагчийн хүлээн
зөвшөөрсөн 6,529,291.8 төгрөгийг хасаж, нийт 779,989,160.9 төгрөгийн төлбөрөөс
216,380,034.7 төгрөгийн торгууль, 29,045,601.0 төгрөгийн алданги, 1,305,459.9
төгрөгийн хүү нийт 246,731,095.6 төгрөгийг Өршөөлийн хуульд хамруулан чөлөөлж
533,258,065.3 төгрөгийн төлбөрийг хэвээр үлдээж нэхэмжлэгч Монголын
цахилгаан холбоо ХК-иар төлүүлэх нь зүйтэй байна гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.
Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар
зүйлийн 106.1, 106.3.6, 106.3.13 дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон
ТОГТООХ нь:
1. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 109 дүгээр
зүйлийн 109.1, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17
дугаар зүйлийн 17.2.9, 16 дугаар зүйлийн 16.1.2, Нэмэгдсэн өртгийн албан
татварын тухай хуулийн /2006 он/ 7 дугаар зүйлийн 7.1, 7.1.1, 14 дүгээр зүйлийн
14.3, Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1, 74.3 дах хэсэг, Анхны
ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25
жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3 дахь
хэсэгт заасныг тус тус баримтлан Татварын ерөнхий газрын Төсвийн орлого,
хяналтын газрын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын байцаагчийн 2015 оны 05
дугаар сарын 05-ны өдрийн 210020504 дугаар актаар ногдуулсан төлбөрөөс
216,380,034.7 төгрөгийн торгууль, 29,045,601.0 төгрөгийн алданги, 1,305,459.9
төгрөгийн хүү нийт 246,731,095.6 төгрөгийг өршөөн хэлтрүүлж, мөн актаар
тогтоосон 991,382,866.70 төгрөгийн төлбөрөөс хариуцагч 6,529,291.8 төгрөгийг
хүлээн зөвшөөрснийг баталж, нийт төлбөрийн хэмжээг багасгаж 533,258,065.3
төгрөгийг нэхэмжлэгч М******* ХК-иар төлүүлэхээр
тогтоосугай.
2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар
зүйлийн 47.2, 51 дүгээр зүйлийн 51.1-д заасны дагуу нэхэмжлэгчээс улсын
тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70.200 /далан м******* хоёр зуу/ төгрөгийг
улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 35.100 төгрөгийг гаргуулж
нэхэмжлэгчид олгосугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр
зүйлийн 114.1-д зааснаар хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч
энэхүү шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14
хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах
гомдол гаргах эрхтэй.

 
 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ О.ОЮУНГЭРЭЛ

ШҮҮГЧИД Г.МӨНХТУЛГА
Д.ЧАНЦАЛНЯМ