2024 05  *******84/ШШ2024/029**************

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Нямсүрэн даргалж, тус шүүхийн 7 дугаар танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: Сонгинохайрхан дүүрэг, ******* дугаар хороо, ******* ******* ХХК-ийн байранд байрлах, ******* ******* ******* ХХК /РД: *******/

Хариуцагч: Сонгинохайрхан дүүрэг, ******* дүгээр хороо, ******* *******-*******4, *******7 тоот хаягт байрлах, ХХК /РД: /,

Хариуцагч: Сонгинохайрхан дүүрэг, дугаар хороо, хороолол, байр, тоот хаягт оршин суух, овогт /РД: ИУ820930*******6/,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Түрээсийн төлбөрт 85,033,750 төгрөг гаргуулах

Шүүх хуралдааны оролцогчид: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Энхгэрэл, хариуцагч Д.ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Жавхлантөгс

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга: Б.Аззаяа нарыг оролцуулан хянан хэлэлцэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

*******. Нэхэмжлэгч тал шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлээ дэмжин, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хариуцагч Д. нь 20*******0 оноос эхлэн ******* ******* ******* ХХК-тай хамтран ажиллаж тус *******ад автомашины будгийн худалдаа, засварын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн бөгөөд түрээсийн гэрээг жил бүр өөрийн хувь хүний нэр байгуулан явж байгаад 20*******9 оноос гэд ХХК-ийг үүсгэн байгуулсныхаа дараа 202******* оноос эхлэн Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээг компанийн нэрээр шинэчлэн байгуулан үйл ажиллагаагаа явуулдаг болсон. ХХК болон ******* ******* ******* ХХК-ийн хоорондын анхны эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ 202******* онд байгуулагдаж, цаашид жил бүр шинэчлэгдэн байгуулагдаж байсан. Д. болон Д.ын *******00 хувийн эзэмшил бүхий ХХК нь Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээгээ жил бүр шинэчлэн байгуулаад байсан боловч өнгөрсөн хугацааныхаа буюу 20*******9 оноос 2023 онуудын түрээсийн төлбөрийг төлөхгүй болж эхэлсэн боловч Д. нь 20*******0 оноос ******* байгуулагдах цаг үеэс л эхлэн хамтарч ажиллаж байсан, байнгын түрээслэгч тул санхүүгийн хүндрэлтэй байдал, ар гэрт нь гарсан гачигдал зовлонг нь ойлгож түрээсийн төлбөр авах хугацааг нь хойшлуулж, боломжоороо тэдний ажил үйлчилгээг нь дэмжин зарим нэг үйлчилгээг нь авч түрээсийн төлбөрөөс нь хасах байдлаар хамтран ажилласаар байсан. Гэхдээ бүтэн 3-4 жилийн турш түрээсийн төлбөрөө авч чадахгүй байгаа байдал нь нэхэмжлэгч компанийн санхүүгийн байдалд дарамт учруулж эхэлсэн тул 2022 оны сүүлээс эхлэн төлбөрөө үе шаттайгаар, эрчимтэйгээр нэхэж эхэлсэн. Гэтэл хариуцагч Д. нь өнгөрсөн хугацаанд нэг ч төгрөгийн төлбөр барагдуулаагүй, удаа дараа төлбөрөө төлөхийг мэдэгдэхэд за төлнө гэж хэлдэг бөгөөд заримдаа оронд нь ажил хийж өгье эсвэл байгаа бараа материал, машин тэрэг өгье гэх зэргээр тохиролцохыг хүсдэг байсан. Нэхэмжлэгч компанийн зүгээс аргаа ядаад 2022 онд албан шаардлага хүргүүлэхэд Д. нь 2022.**************.23-ны өдөр ирж уулзаад хувийн болон компанийнхаа нэрийн өмнөөс өр төлбөрийг бүрэн барагдуулахаа амлаж өргөдөл бичиж өгөөд cap бүр 4,500,000 төгрөгөөр өр төлбөрөө барагдуулах болно гэж график гаргаж өгсөн болно. Хариуцагч нь тус амлалтынхаа дагуу 2022 онд 5,670,000 төгрөг, 2023 онд 9,796,250 төгрөгийг ******* ******* ******* ХХК руу шилжүүлэн 20*******9 оноос хойш үүссэн хувийн өр төлбөрөөсөө хасуулсан ч түүнээс хойш бусад өр төлбөр болон ХХК нь нэг ч төгрөг төлөөгүй болно. Нэхэмжлэгч ******* ******* ******* ХХК-аас хариуцагч нарт 2023.08.2*******-ний өдөр албан шаардлага хүргүүлж үлдэгдэл тооцоогоо 2023.08.20-ны өдөр гэхэд бүрэн барагдуулахыг шаардахад Д. нь ирж уул*******даа бүх төлбөрөө удахгүй төлнө гэж амласан боловч төлбөрөө төлөөгүй хэвээр байж байсаар түрээсийн байраа 2023 оны *******0 сард сард суллан өөр газар руу нүүсэн болно. Д. нь 20*******9.06.0*******-ний өдөр байгуулагдсан Ажлын байрны түрээсийн гэрээний дагуу 20*******9.06.0*******-ний өдрөөс 202*******.*******0.-ны өдөр хүртэл нийт 29 сарын түрээсийн төлбөр 36,250,000 төгрөг, алданги *******8,*******25,000 төгрөг, нийт 54,5,000 төгрөгийн түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэлтэй байснаасаа өр төлбөр төлөх график гаргасныхаа дагуу 2022 онд 5,670,000 төгрөг, 2023 онд 9,796,250 төгрөгийг харилцах дансаар шилжүүлж *******,908,750 төгрөгийн түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэлтэй болсон. Харин ХХК нь гэрээ байгуулагдсанаас хойш нийт 23 сарын түрээсийн төлбөр, 8 улирлын менежментийн төлбөр алдангийн хамт 46,*******25,000 төгрөгийн түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэлтэй байгаагаас нэг ч төгрөгийн төлбөр барагдуулаагүй. Түрээсийн үндсэн төлбөр ******* сарын *******,250,000 төгрөг, 202*******.**************.0*******-ний өдрөөс 202*******.*******2.3*******-ний өдрийг хүртэл түрээс 2,750,000 төгрөг, алданги *******,5,000 төгрөг, 2022.0*******.0*******-ний өдрөөс 2022.*******2.3*******-ний өдрийг хүртэл *******2 сарын түрээс *******6,000,000 төгрөг, алданги 8,000,000 төгрөг, 2023.0*******.0*******-ний өдрөөс 2024.*******0.0*******-ний өдрийг хүртэл 9 сарын түрээс *******2,000,000 төгрөг, алданги 6,000,000 төгрөг, нийт *******8,000,000 төгрөг, нийт 46,*******25,000 төгрөг болно. Нэхэмжлэгчийн зүгээс бүтэн 4-5 жилийн турш нэг ч төгрөгөөр түрээсийн төлбөрөө нэмээгүй, аль болох ажил үйлчилгээг нь авч түрээсийн төлбөрөөс нь суутгахыг оролдож, ажил үйлчилгээг нь дэмжин ажилласаар байхад хариуцагч Д. болон түүний ХХК нь гэрээ байгуулж нэхэмжлэгчийн эд хөрөнгөд үйл ажиллагаагаа явуулчхаад түрээсийн төлбөрийнхөө *******0 хувийг ч өнөөдрийг хүртэл барагдуулалгүй удаа дараа худал хэлсээр байгаа нь ёс зүйн хувьд болон хууль зүйн хувьд ч үнэхээр хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй үйлдэл бөгөөд төлбөрөө нэхэхэд үргэлж зээл хөөцөлдөж байгаа орж ирэнгүүт бөөнөөр нь төлнө гэж худал хэлсээр бараг жил тойрч байна. Иймд хариуцагч Д. болон ХХК-тай байгуулсан ажлын байрны түрээсийн гэрээ болон Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээнүүдийн дагуу төлөх ёстой түрээсийн төлбөр 85,033,750 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

2. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: Ковидын үед санхүүгийн хямралд орж, түрээсийн төлбөр төлөхөд хүндрэлтэй байсан. Нэхэмжлэлийн шаардлагаас алданги тооцсоныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Түрээсэлж буй объект нь өвлийн улиралд үйл ажиллагаа явуулахад хүйтэн хэцүү байсан. Өмчлөлд эд хөрөнгө шилжүүлдэг учир эзэмшилд шилжүүлэхээр алданги тооцох нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна гэв.

3. Нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт, итгэмжлэл, ******* ******* ******* ХХК-ийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, Д., ХХК-ийн түрээсийн төлбөрийн тооцоо, Д.ын бартераар хийж гүйцэтгэсэн ажлын жагсаалт, 204*******9.06.0*******-ний өдрийн Ажлын байр түрээсийн гэрээ, ХХК-ийн хүсэлт, 202*******.*******0.-ны өдрийн Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ, 202*******.**************.0*******-ний өдрийн баталгаа, зөвшөөрлийн бичиг, 2022.*******0.*******3-ны өдрийн Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ, 2022.**************.23-ны өдрийн Баталгааны гэрээ, Д.ын ******* ******* ******* ХХК-ийн *******иргаанд гаргасан өргөдөл, ХХК-ийн түрээсийн өр төлж барагдуулах график, ******* ******* ******* ХХК-ийн ХХК-д хүргүүлсэн 2023.08.**************-ний өдрийн 02/28 албан шаардлага,

4. Хариуцагчаас хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн лавлагаа, 2024.04.24-ний өдрийн 0332 дугаар итгэмжлэл зэрэг баримтуудыг шүүхэд гаргаж өгсөн.

Шүүх хуралдаанаар хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

ҮНДЭСЛЭХ нь:

*******. Шүүх нэхэмжлэлээс 66,908,750 төгрөгийн шаардлагыг хангаж, үлдэх *******8,*******25,000 төгрөгийн нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэв.

2. Нэхэмжлэгч ******* ******* ******* ХХК нь 20*******9.06.0*******-ний өдрийн Ажлын байрны түрээсийн гэрээ ёсоор үндсэн төлбөр 36,250,000 төгрөг, алданги *******8,*******25,000 төгрөг, нийт 54,5,000 төгрөгөөс төлөхөөс хариуцагч *******5,466,250 төгрөг төлсөн тул үлдэх *******,908,750 төгрөгийг хариуцагч Д.аас,

202*******.*******0.-ны өдрийн Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ ёсоор үндсэн төлбөр 3*******,025,000 төгрөг, алданги *******5,5,000 төгрөг, нийт 46,*******25,000 төгрөгийг ХХК-аас гаргуулахаар шаарджээ.

3. Хариуцагч Д. короновируст халдварт цар тахалын үе таараад тодорхой хугацаанд түрээсийн зүйлийг авто сэлбэгийн худалдааны зориулалтаар ашиглаагүй нөхцөлийг харгалзан алдангийг татгалзаж, үлдэх 20,783,750 төгрөгийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрчээ.

Хариуцагч ХХК нь нэхэмжлэлийг гардан авсан боловч хариу тайлбарыг ирүүлээгүй тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 72 дугаар зүйлийн 72.3-т зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвшөөрсөнд тооцно.

4. Шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэг, хэрэгт авагдсан баримтаар дараах үйл баримт тогтоогдож байна. Үүнд:

4.*******. ******* баянт ******* ХХК болон Д. нар 20*******9.06.0*******-ний өдөр Ажлын байр /талбай/-ны түрээсийн гэрээ байгуулж, гэрээгээр түрээслүүлэгч ******* ******* ******* дотор В-*******0 тоот талбайг авто сэлбэгийн худалдааны зориулалтаар ашиглуулж, түрээслэгч сарын *******,250,000 төгрөг төлөхөөр тусгажээ. /хэргийн **************-*******3 дугаар тал/

4.2. ******* баянт ******* ХХК болон ХХК 202*******.*******0., 2022.*******0.*******3-ны өдөр Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ байгуулж, гэрээгээр түрээслүүлэгч ******* ******* ******* дотор С-******* тоот талбайг авто будгийн зориулалтаар ашиглуулж, түрээслэгч сарын *******,250,000 төгрөг төлөхөөр тусгажаа. /хэргийн *******5-20, 23-29 дугаар тал/

4.3. Д. 20*******9.06.0*******-ний өдрөөс 202*******.*******0.-ны өдөр хүртэл хугацааны төлбөрт 36,250,000 төгрөг, ХХК 202*******.**************.0*******-ний өдрөөс 2023.*******0.0*******-ний өдөр хүртэл хугацааны төлбөрт 30,750,000 төгрөг төлөх үүрэгтэй бөгөөд Д. *******5,466,250 төгрөг төлсөн үйл баримтад маргаагүй бөгөөд Д.аас ******* ******* ******* ХХК-д 2022.**************.23-ны өдөр гаргасан өргөдөл, ХХК-ийн 2023.**************.23-ны өдрийн түрээсийн өр төлж барагдуулах график, ******* ******* ******* ХХК-ийн 2023.08.**************-ний өдрийн 02/28 тоот  ХХК-д хүргүүлсэн албан шаардлага гэх баримтаар тогтоогдож байна. /хэргийн 30-32 дугаар тал/

5. ******* баянт ******* ХХК болон Д., ******* баянт ******* ХХК болон ХХК-ийн хооронд Иргэний хуулийн 3*******8 дугаар 3*******8.*******-д Түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ. гэж заасан түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн байна.

Гэрээ хүчин төгөлдөр тул хэн аль нь гэрээг биелүүлэх үүрэгтэй, үүргийн биелэлтийг үүрэг зөрчсөн талаас үүрэг гүйцэтгүүлэгч шаардах эрхтэй.

6. Хариуцагч Д., ХХК төлбөл зохих түрээсийн төлбөрийн талаар маргаагүй, харин Д. короновируст халдварт цар тахалтай холбоотой түрээсийн зүйлийг ашиглаагүй тул алданаас татгалзсан нь маргааны зүйл болжээ.

7. Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3, 232.4, 232.5-д үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тал нь төлөхөөр хууль болон гэрээнд урьдчилан тодорхой хэмжээгээр заасан, эсхүл гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн тодорхой хувиар тогтоосон анзыг торгууль хэмээн тодорхойлж, уг анзыг зөвхөн гэрээнд заасан нөхцөлд шаардах эрхтэй байхаар заажээ.

******* баянт ******* ХХК болон Д. нарын 202*******.*******0.-ны өдрийн гэрээний 5.*******.3-т Түрээслэгч гэрээгээр тохирсон хугацаандаа түрээсийн төлбөрийг төлөөгүй хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд таван мянган төгрөгийн торгууль төлнө гэж тусгасан нь торгууль шаардах хуулийн шаардлага хангасан бөгөөд нэхэмжлэгчийн алданги тооцсон 854 хоногоор бодоход торгуулийн төлбөр 4,0,000 төгрөг байна.

Өөрөөр хэлбэл, талууд гэрээнд алдангийн талаар тохиролцоогүй атал алдангийг гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүн 36,250,000 төгрөгийн 50 хувь болох *******8,*******25,000 төгрөг шаардаж буй нь үндэслэлгүй.

Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.8-д . . .Анзын хэмжээ илт их байвал хэргийн нөхцөл байдлыг харгалзан шүүх түүнийг багасгаж болно. . . гэж зааснаар хариуцагчийн хүсэлтийг үндэслэн, Коронавируст халдвар /COVID-*******9/-ын цар тахлын улмаас хорио цээр, хөдөлгөөн, цагийн хязгаарлалт тогтоосноос түрээсийн зүйлийг ашиглах нөхцөл хязгаарлагдаж байсныг харгалзан ******* баянт ******* ХХК болон Д. нарын гэрээний анз буюу 4,0,000 төгрөгийн торгуулийг тухайн хэмжээгээр багасгах нь зүйтэй гэж үзэв.

8. ******* баянт ******* ХХК болон ХХК-ийн хооронд 202*******.*******0., 2022.*******0.*******3-ны өдөр байгуулсан гэрээний 8.3-т Хэрэв энэхүү гэрээний дагуу төлөх төлбөр, ашиглалтын талбөр, бусад төлбөрийг тогтоосон хугацаанд төлөөгүй бол хөлслөгч хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд талбайн төлбөр болон ашиглалтын төлбөрийн тэг аравны таван хувь /0,5/-тай тэнцэх хэмжээний алдангийг хөлслүүлэгчид төлнө гэж заасан нь алдангийн талаарх хуулийн шаардлага хангаж, гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүн болох 30,750,000 төгрөгийн 50 хувиар хязгаарлан *******5,5,000 төгрөг шаардсан нь үндэслэлтэй байна.

9. Дээр дүгнэснийг нэгтгэвэл, хариуцагч Д.аас 20,783,750 төгрөг, хариуцагч ХХК-аас 46,*******25,000 төгрөг, нийт 66,908,750 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч ******* ******* ******* ХХК-д олгож, үлдэх *******5,466,250 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй.

*******0. Хариуцагч ХХК-ийг итгэмжлэлгүй төлөөлөх эрхтэй этгээд буюу гүйцэтгэх *******ирал Д. шүүх хуралдааны товыг шүүхийн мэдэгдэх хуудсаар 2024.05.2*******-ний өдөр хүлээн авсан, мөн Д. иргэний хувиар хариуцагчаар оролцохдоо шүүх хуралдаанд түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч хүрэлцэн ирсэн байх тул ХХК-ийн төлөөлөгч Д.ыг шүүх хуралдааны товыг мэдсэн боловч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хүрэлцэн ирээгүй гэж үзэн, нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг үндэслэн, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******00 дугаар зүйлийн *******00.3-т зааснаар хэргийг түүний эзгүйд хянан шийдвэрлэсэн болохыг дурдав.

**************. Нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсэг хангагдаж байгаа тул түүнд тооцогдох улсын тэмдэгтийн хураамжийг хариуцагч нараар төлүүлэх нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.*******, 57 дугаар зүйлийн 57.*******-т заасан зохицуулалтад нийцнэ.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************5 дугаар зүйлийн **************5.2.2, **************6, **************8 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон,

ТОГТООХ нь:

*******. 3*******8 дугаар зүйлийн 3*******8.*******, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 232.8-д заасныг баримтлан хариуцагч Д.аас 20,783,750 төгрөг, хариуцагч ХХК-аас 46,*******25,000 төгрөг, нийт 66,908,750 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч ******* ******* ******* ХХК олгож, үлдэх *******5,466,250 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.*******, 60 дугаар зүйлийн 60.*******, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.*******.*******-д заасны дагуу нэхэмжлэгчээс тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 583,**************9 төгрөгийг улсын орлогод үлдээн, хариуцагч Д.аас *******03,9*******8 төгрөг, хариуцагч ХХК-аас *******8,575 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************9 дүгээр зүйлийн **************9.2-т зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болж, тус хуулийн *******20 дугаар зүйлийн *******20.2-т зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах журмаар *******4 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг дурдаж, хуулийн **************9 дүгээр зүйлийн **************9.4, **************9.7-д зааснаар шийдвэрийг *******4 хоногийн дотор гардаж авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг тайлбарласугай.

 

   

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Г.НЯМСҮРЭН