2024         02          21                                    128/ШШ2024/0156

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

            Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч У.Бадамсүрэн би даргалж, тус шүүхийн 1 дүгээр танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: “Ж” ХХК /РД:/, гүйцэтгэх захирал С. Д,

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Я.Э /РД:/,

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Д.Н /РД:/,

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Ж.Д /РД:/,

Хариуцагч: Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын татварын улсын байцаагч Ц.М, татварын улсын байцаагч Б.Х,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын хуулийн хэлтсийн мэргэжилтэн Ц.Т,

Тус шүүх хуралдаанаар: “Татварын улсын байцаагч Ц.М, Б.Х нарын 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдөр үйлдсэн “Татварын ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” №.................. дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах тухай” маргаантай хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч  Я.Э, Д.Н, Ж.Д, хариуцагч Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын татварын улсын байцаагч Ц.М, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын хуулийн хэлтсийн мэргэжилтэн Ц.Т, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ц.Номин нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсээс “Ж” ХХК-ийн 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн № дугаар нөхөн ногдуулалтын актаар 77,349,961,133.73 төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр акт тогтоожээ.

2. “Ж” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Д Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлд: Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газар, Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.М, Б.Х нар “Ж” ХХК-ийн 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж, нийт 354,993,070,667.26 төгрөгийн зөрчилд 77,349,961,133.73 төгрөгийн төлбөрийг эс зөвшөөрч 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА- дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулахаар гомдол гаргажээ.

3. Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2023 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн “Ж” ХХК-ийн гомдлын тухай” 32 дугаар тогтоолоор Татварын улсын байцаагч нарын 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хэвээр баталжээ.

4. Нэхэмжлэгч “Ж” ХХК-ийн төлөөлөгч С.Д 2023 оны 08 дугаар сарын 11-ний өдөр шүүхэд хандан “Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газар, Татварын хяналт шалгалтын хэлтсээс “Жемнэт” ХХК-ийн 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж 77,349,961,133.73 төгрөгийн татвар ногдуулсан 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн №дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах”-аар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

5. Тус шүүхийн 2023 оны 08 дугаар сарын 18-ны өдрийн "Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай" 128/ШЗ2023/6651 дүгээр шүүгчийн захирамжаар “Ж” ХХК-аас гаргасан “Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсээс “Ж” ХХК-ийн 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж 77,349,961,133.73 төгрөгийн татвар ногдуулсан 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн №.... дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах тухай" нэхэмжлэлээр Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газрын татварын улсын байцаагч Ц.М, Б.Х нарт холбогдуулан захиргааны хэрэг үүсгэж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж эхэлсэн байна.

6. Нэхэмжлэгч “Ж” ХХК-ийн төлөөлөгч С.Д шүүхэд ирүүлсэн нэхэмжлэлийн шаардлага, түүний үндэслэлдээ: “Маргаан бүхий акт нь дараах үндэслэлээр үгүйсгэгдэж байна. Үүнд: “Ж” ХХК нь 2019 онд ААНОАТ-ын тайлангаар 42,600,879,335.06 төгрөгийн борлуулалтын орлоготой, үүнээс хүүгийн орлого 163,590,43.47 төгрөг, гадаад вальютын ханшийн зөрүүгийн бодит бус орлого 353,844,115.20 төгрөг болон гадаад вальютын ханшийн зөрүүгийн бодит орлого 52,478,496.46 төгрөгийг хассан И-баримтаар бичигдсэн 42,030,966,284.93 төгрөгийн орлоготой И-баримтын борлуулалтаар 46,578,259,533.08 төгрөгийн орлоготой тайлагнаснаас үүссэн зөрүү 4,547,293,248.15 төгрөг нь 2009 оноос эхлэн “Ж” ХХК-аас “Интернэтийн бөөний үйлчилгээний сүлжээнд холбох” үйлчилгээг авсан аж ахуйн нэгжээс үүссэн авлагаас 2019 онд төлбөр хийсэн дүнд нь И-баримтыг нөхөн шивж өгсөн дүн юм. 2019 оны 2-р улирлын ААНОАТ-ын ТТ-02/2/-ийг /Etac.mta.mn/ татвар төлөгчид “татвар төлөгчийн тайлагнасан дүн И-баримтын борлуулалтын орлогоос бага байна. Байвал зохих 23,891,707,756.294548 байгаа тул тайланг хүлээн авах боломжгүй байна” гэсэн тайлбартай буцаасан, тухайн үед нь “Ж” ХХК-ийн тайлбарын дагуу 2019 оны ААНОАТ-ын 3, 4-р улиралын тайлангуудыг зөрүүтэй дүнгээр нь хүлээн авч баталгаажуулсан. Энэ нь манай компани татвар ногдох орлогоо бууруулаагүй 2017 болон 2018 онд хийсэн борлуулалтын 4,547,293,248.15 төгрөгийн НӨАТ-ыг аж ахуйн нэгжүүдэд олгоогүй баримтаа 2019 онд нөхөн олгосон. Иймд №НА-..... дугаар нөхөн ногдуулалтын актад 4,547,293,248.15 төгрөгөөр орлогоо бууруулсан гэж үзсэн нь үндэслэлгүй байна. “Ж” ХХК нь 2018-2021 онд нийт 175,075,813,439.99 төгрөгийн борлуулалт хийснийг татварын хяналт шалгалтаар баталгаажуулсан. Манай байгууллагын 2018-2021 оны борлуулалтын өртөг нь манай санхүүгийн бүртгэлээр 133,139,140,646.84 төгрөг байна. Гэтэл манай байгууллагын зохион байгуулсан олон улсын сүлжээний зардлыг /борлуулалтын өртөг/ “Ж” ХХК нь гадны байгууллагуудад борлуулалт хийж өгсөн гэж үзсэн, тус зардлыг тооцохдоо №НА-....... дугаар нөхөн ногдуулалтын актад нийт 172,641,232,551.31 гэж тооцоолсон нь акт, хавсралт хооронд зөрүүтэй тусгагдсан, тооцооллын хувьд алдаатай байх тул тус актыг хүчингүй болгож өгнө үү.

Харилцаа холбооны тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.3-д “Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 9.11-д заасан харилцаа холбооны сүлжээ байгуулах, түүний ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэхэд интернэт, транзит урсгалыг бөөнөөр нийлүүлэх, шуудангийн сүлжээ болон зааглах цэг хоорондын сүлжээний үйл ажиллагаа хамаарна” гэх заалт, Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос баталсан “Сүлжээ хооронд харилцан холболт хийх, сүлжээнд холбогдох гэрээний ерөнхий нөхцөл, орлого хуваарилах журам”-ын 7.1-д заасны дагуу “Талууд сүлжээ хоорондын харилцан холболтын болон сүлжээнд холбогдох зааглах цэгээс хоёр тийш тус тусын сүлжээний ашиглалт үйлчилгээг зохицуулна” /Монгол Улсын хилийн зурвас гэж ойлгоно/ гэж хууль, журмуудад заасан. Дээрх хууль, журмыг үл харгалзан 100 хувь дотоодын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийг гадаад улсын хөрөнгө оруулалттай, аль нэг гадны аж ахуйн нэгж байгууллагын төлөөний газар мэтээр үзэж, 2006 оны НӨАТ тухай хуулийн 7.1.4, 7.2, 7.3.5, 2016 оны НӨАТ тухай хуулийн 7.1, 7.2, 7.2.5-д хамааруулан, 2019 оны ААНОАТ хуулийн 4.1.7, 4.1.7.а, 4.1.7.е-д хамааруулан татвар ногдуулсанг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Учир нь бид зөвхөн цахим орчинг үүсгэн бий болгох, харилцан холболт хийх, мэдээллийн транзит урсгалыг дамжин өнгөрүүлэх үйл ажиллагааг явуулдаг бөгөөд хэрэв Монгол Улсад байрладаггүй гадаадын аж ахуйн нэгж шууд болон цахим хэлбэрээр дээрх төрлийн үйл ажиллагааг эрхлэх болон үйлчилгээ үзүүлэх бол Харилцаа холбооны тухай хууль, болон Зөвшөөрлийн тухай хуулийн дагуу тусгай зөвшөөрөл авч үйл ажиллагаа явуулж, үйлчилгээ үзүүлэх ёстой.

Гэтэл татварын байгууллагаас манай байгууллагын үйл ажиллагаа, ажил үйлчилгээг гадаад улсын харилцаг /Австрали улс, БНХАУ, ОХУ, ХБНГУ/ байгууллагуудын эзэмшдэг сүлжээ, үзүүлдэг үйлчилгээ, гүйцэтгэсэн ажил мэтээ үзэж, акт тогтоосон нь үндэслэлгүй юм. ITU буюу Олон Улсын Цахилгааны холбооны байгууллага нь 1865 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр байгуулагдсан, Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын салбар байгууллага бөгөөд Монгол Улс нь 1964 оны 08 дугаар сарын 27-ны өдөр бүрэн эрхэт гишүүнээр элсэж, элссэнээс хойш тус байгууллагын хурал, зөвлөгөөнд оролцохын зэрэгцээ тусламж, үйлчилгээг авч, уг байгууллагаас батлагдсан Олон Улсын Цахилгаан холбооны Конвенцыг нэмэлт өөрчлөлтийн хамт соёрхон баталж дагаж мөрдсөөр ирсэн. 1988 онд ОУЦХБ-ын дүрэм, конвенцэд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хурлаас гарсан “WATTC-88” конвенцын журамд “Татварыг давхардуулахгүй байх, хэнд татвар ногдуулах” талаар тодорхой зааж өгсөн бөгөөд энэхүү журамын 6.1-д “Олон улсын харилцаа холбооны үйлчилгээний татварыг онцгойлон заагаагүй бол хэрэглэгч нь татварыг зөвхөн төлбөр нэхэмжилсэн улсдаа тухайн улсын хууль тогтоомжид нийцүүлэн төлнө” гэж заасан. Өөрөөр хэлбэл “Ж” ХХК нь гадаад харилцагч байгууллагуудаас нхэмжлэхийн дагуу хүлээн авсан төлбөрөөс Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжийн дагуу Монгол Улсдаа татвараа төлдөг, үүний адил гадны харилцагч байгууллагууд нь манай байгууллагаас нэхэмжлэхийн дагуу хүлээн авсан төлбөрөөс өөрийн улсын хууль тогтоомжийн дагуу улсдаа татвар төлдөг. Арабын Нэгдсэн Улсын Дубай хотод 2012 онд зохион байгуулагдаж, ОУЦХБ-ын дүрэм, конвенцэд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хурлаас баталсан “Dubai-2012” конвенцийн журмын 8.3.1. “Олон улсын харилцаа холбооны үйлчилгээний татварыг онцгойлон заагаагүй бол хэрэглэгч нь татварыг зөвхөн төлбөр нэхэмжилсэн улсдаа тухай улсын хууль тогтоомжид нийцүүлэн төлнө”, 8.4.2. “Үйлчилгэний харилцаа холбоонд хамаарах үйл ажиллагаа, төлбөр, нягтлан бодох бүртгэлийн ерөнхий зарчмууд нь ITU-ийн холбогдох зөвлөмжийг харгалзан үзэх ёстой” гэж тус тус заасан.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 10.1. “Монгол Улс олон улсын эрх зүйн нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, зарчмыг баримталж энхийг эрхэмлэсэн гадаад бодлого явуулна”, 10.2. “Монгол Улс олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ шударгаар сахин биелүүлнэ”, 10.3. “Монгол Улсын олон улсын гэрээ нь соёрхон баталсан буюу нэгдэн орсон тухай хууль хүчин төгөлдөр болмогц дотоодын хууль тогтоомжийн нэгэн адил үйлчилнэ” Татварын ерөнхий хуулийн 2.2. “Монгол Улсын Олон улсын        гэрээнд татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол Олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө” гэх заалтуудыг үндэслэн “Ж” ХХК нь ОУЦХБ-аас баталсан конвенцийн дүрэм, журмын хүрээнд үйл ажиллагааг явуулдаг тул акт нь үндэслэлгүй байна.

“Ж” ХХК нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр мэдээллийн транзит урсгал дамжин өнгөрөх дэд бүтцийг байгуулж, дэлхийн бусад улсын сүлжээ эзэмшигч байгууллагуудтай хамтран дэлхийг бүрхсэн өөрийн сүлжээг оновчтой зөв зохион байгуулснаар Монгол Улсын харилцаа холбооны хөгжил, мэдээлэл технологийн хэрэглээ өдрөөс өдөрт нэмэгдэж, интернетийн үнэ буурсаар байгаа билээ. Монгол Улсын татварын байгууллагаас Манай байгууллагын үйл ажиллагаа, бүртгэлийн онцлогийг үл харгалзан үзэж /ойлгоогүй/, ногдуулсан акт нь манай компанийн зохион байгуулсан цахим орчны ашиглалтын зардал нэмэгдүүлэх, энэ нь цаашлаад Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдал, нийтийн ашиг сонирхолд сөргөөр нөлөөлөх үндэслэлийг бий болгож байна. Тухайлбал, “Ж” ХХК нь гадны нэг аль улсад сүлжээнд холбогдоход харилцан холболтын төлбөр төлдөг, тухайн аж ахуйн нэг нь өөрийн улсдаа ITU конвенцын дагуу татварт төлбөрөө төлдөг. Гэтэл манай татварын байгууллагын ногдуулсан актаар Монгол Улс дээрх төлбөрөөс НӨАТ 10%, ААНОАТ 20%-р суутган авч төлөх ёстой гэж үзвэл нийт дүн 30%-аар нэмэгдэх болно. Ингэснээр гадаад сүлжээний харилцан холболтын төлбөр нэмэгдсэнээр дотоодын “Б” лиценз эзэмшигч байгууллагуудад үзүүлэх сүлжээнд холбогдох үйлчилгээний үнэ өсөж эцсийн хэрэглэгчид хүргэх интернэт үйлчилгээний төлбөр нэмэгдэх юм. /Төрийн болон хувийн хэвшил, иргэдэд/ Гадны сүлжээ эзэмшигч байгууллагууд манай улсын нутгийн дэвсгэрээр мэдээллийн транзит урсгалыг дамжин нэвтрүүлэх сонирхол буурна. Энэ нь манай улсын мэдээллийн гадаад гарцын тоо буурах үндэслэл болж, гадаад харилцан холболтын найдвартай ажиллагаа, аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөх эрсдлүүдийг бий болгох юм.

Нөхөн ногдуулалтын актыг Татварын ерөнхий хуулийн 42.1-д заасан үнэдэслэлээр ногдуулсанг үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Шалгалтын хугацаанд хуулийн дагуу 8-н төрлийн татварт 15,281,153,573 төгрөгийн татвар төлсөн байна. Татварын улсын байцаагч нарын 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн №НА- дугаар нөхөн ногдуулалтын актын Тогтоох нь хэсэгт “...Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19.1.2, 11.19.1.1 гэх заалтыг үндэслэн...” гэж заасан нь 2017 онд батлагдсан хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа Зөрчлийн тухай хуульд дээрх заалт үгүй байгаа нь Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2023 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 32 дугаар тогтоолын Тогтоох нь хэсэгт: "...Нэмэгдсэн өртөгийн албан татварын тухай хууль /2015 оны/-ийн 7.1.4, 7.35, 7.4.9 заалтыг тус тус баримтлан...” гэж заасан нь 2015 оны Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд дээрх заалтууд байхгүй байгаа нь хууль зүйн зөрчилтэй акт, тогтоол гэж үзэх үндэслэлтэй.

Уг актын улмаас нэхэмжлэгч “Ж” ХХК-ийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн тул татварын улсын байцаагчийн №НА- дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

7. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Н шүүх хуралдаанд гаргасан нэмэлт тайлбартаа: “2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн нөхөн ногдуулалтын актаар аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараа бууруулсан гэж 340 гаруй сая төгрөгийн төлбөр тавигдсан. Үүнийг  2018 оноос 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангуудаар манай компанитай харилцагч 12 компанийн авлага, өглөгийн тооцоо нийлсэн акт болон орлогын татварынхаа тайлан, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын орлогын тайлан, “ банк” ХХК-ийн болон харилцагч банкуудын дансны хуулгаар үндэслэл зөрүүтэй байдлыг гаргаж ирсэн. Манай компани аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараа бууруулаагүй.

Харин тухайн үеийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд и-баримтын бичилт хийгдээгүй байснаас үүссэн хариуцлага алдсанаа хүлээн зөвшөөрч байна. Үүнийг 5 хүснэгтээр гаргаж өгсөн. Манай компанитай байгуулсан гэрээний дагуу аж ахуйн нэгжүүд нь төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөх боломжгүй, хамгийн урт хугацаандаа гэхэд 10 жилээр, хамгийн багадаа 3 сараар авлага үүссэн байгаа. 3 сараар авлага үүсгэдэг өндөр дүнтэй компаниудаас жишээ дурдахад “Ю” компани гэхэд үйл ажиллагаа явуулаад борлуулалтын орлогоо 12 сард хүлээн зөвшөөрсөн боловч харилцан акт үйлдээд дараа оны дараа сарын 10-ны дотор акт хүлээлцэж нэхэмжлэх нь үүсдэг. Үүнтэй холбоотойгоор манайх нэхэмжлэлийнхээ дүнгээр и-баримт нь хойшлогдож шивэгдсэн тохиолдлоос орлогоо хүлээн зөвшөөрчхөөд и-баримтаа дараа ондоо бичиж өгснөөс 1,427,668,653.33 төгрөгийн зөрүү үүссэн. Мөн “С Н” компанитай 3 жилийн авлага өглөгийнхөө зөрүү дээр төлбөрөө 2019 онд төлснөөс үүдэн 1,151,000,326.605 төгрөгийн зөрүү үүссэн. Тус компаниудтай үүссэн авлага өглөгийн зөрүүнээс үүдээд 4,981,865,411.26 төгрөгийн нэмэгдсэн өртгийн албан татвар дутуу шивэгдсэн. Үүнийг 2019 ондоо и-баримтаараа нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд тусгаж өгсөн нь зөрүү үүсэх гол шалтгаан болсон. Мөн гадаадаас орсон орлогын 201,571,617.17 төгрөгийн 4 компанийн орлого, авлагынх нь и-баримт шивэгдээгүй тэг байгаа юм. Мөн 2019 онд дутуу шивэгдсэн 6 компанийн 126,240,829.46 төгрөгийн дутуу шивэлт байгаагаас энэхүү акт тавьсан хяналт шалгалтын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараа бууруулсан гэж үзсэн. Нэмэгдсэн өртгийн албан татваргүй дүн буюу 4,547,293,248.15 гэх дүн яг таарч байна. Энэ нь дэлгэрэнгүй задаргаагаар 2018, 2019 онуудын аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн нийт 45 харилцагч компанийнхаа авлага, орлогын зөрүүг гаргасан. Мөн яг голлох зөрүү үүсээд байсан авлага, өглөгтэй 12 компани, гадаад орлоготой 4 компани, дутуу бичилттэй 6 компанийнхаа задаргаануудыг дэлгэрэнгүй тооцоогоор нарийвчилж гаргаж өгсөн байгаа. Энэ дүнгээр тэг мянганы нэг мөнгөний зөрүүтэйгээр татварын хяналт шалгалтын акттай таарч байна.

Тийм учраас аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараа бууруулаагүй. Харин нэмэгдсэн өртгийн албан татвараа цаг тухайд нь бичих ёстой байсан. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд заасан зохих хариуцлагаа хүлээхэд бэлэн байна” гэв.

8. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Д шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Актын 3, 4 дүгээрт нэмэгдсэн өртгийн албан татварын суутган төлөх 10%, аж ахуйн нэгжийн 3 дугаарт 10%, 4 дүгээрт аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын суутган төлөх 20% гэсэн акт тавьсан байгаа. Тус актад хэрэглэсэн хуулийн заалтууд нь 2006 оны Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1“хуульд өөрөөр заагаагүй бол дор дурдсан бараа, ажил үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татварт ноогдуулна”, 7.1.4 “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээ”, 7.2.“Монгол Улсад байрладаггүй гадаадын хуулийн этгээд, түүнчлэн оршин суугч бус хувь хүний Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнийн дүн 10.0 сая төгрөг ба түүнээс дээш байвал энэ хуулийн 7.1.4 дэх заалт нэгэн адил хамаарна”,  7.3.5 “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оршин суугч бус этгээд Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар бараа борлуулах”, гэсэн эдгээр хуулийн заалтууд 2009 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан. 7.4.9. “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оршин суугч бус этгээдээс Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх” гэсэн үндэслэлээр 10% буюу манай гадагшаа шилжүүлсэн нийт төлбөр тооцооны 10% гэж бичсэн байна. Үүнээс яагаад үгүйсгэж байгаа вэ гэхээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж үйлчилгээ үзүүлсэн орлогыг шилжүүлсэн тохиолдолд 10%-аар татвар ногдох ёстой гэж үзэж байгаа. Нөхөн ногдуулалтын хувьд манай харилцагч компаниуд нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж үйлчилгээ үзүүлдэггүй гэдэг нь Харилцаа холбооны зохицуулах хороо, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас ирүүлсэн лавлагаанаас харагдана.

Нөхөн ногдуулалтын актын 3,4 дүгээр хэсгийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа гол үндэслэл нь манай гадагшаа шилжүүлсэн нийт төлбөр болох 172 тэрбум төгрөг байгаа. Үүнийг 36 компанийн 27 харилцагч компани уруу шилжүүлсэн төлбөрийг татварын байгууллагаас нэгдүгээрт, тооцоолол хийхдээ гадагшаа шилжүүлсэн төлбөр дотор урьдчилж олсон орлого, валютын ханшийн зөрүү, кредит дүн, дансны буруу бичилт гэдгийг бүгдийг нь оруулаад нэг биччихсэн. Энэ тооцоолол алдаатай байна. Хоёрдугаарт, олон улсын эх үүсвэртэй орлого гэдгээ хэрхэн тодорхойлсон бэ? гэдгийг асуумаар байна. Учир нь эх үүсвэрийг тодорхойлохдоо бид нарт Татварын ерөнхий газраас нутаг дэвсгэр гэх мэтийг харгалзаж үзэх ёстой гэсэн зөвлөгөө өгч байгаа. Гуравдугаарт, татвар ногдох орлогыг тодорхойлохдоо Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.3. “Энэ хуулийн 5.5.2-т заасан албан татвар төлөгчийн тухайн татварын жилд Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон орлогод албан татвар ногдоно” гэж заасан. Гэтэл манай компанийн гадны харилцагч аж ахуй нэгжүүд нь Монгол Улсад бараа борлуулах, цахим болон бусад хэлбэрээр үйлчилгээ үзүүлсэн, үйл ажиллагаа явуулсан, хөрөнгө оруулалт хийсэн зүйл ерөөсөө байхгүй. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5.2. “энэ хуулийн 5.5.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж”, 5.5.1.“өөрийн төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж” гэж үзэн татвар суутган авах болон давхар татварын гэрээ, Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрээр шийдвэрлэнэ гэж үзэж байгаа нь энэ албан татвар ногдуулалттай холбогдох боломжгүй гэж үзэж байна. Энэ нөхөн ногдуулалтын хувьд үйл ажиллагаа байхгүй болох нь Харилцаа холбооны тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.3, Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 9.11-д заасан харилцаа холбооны сүлжээ байгуулах, түүний ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэхэд интернэт, транзит урсгалыг бөөнөөр нийлүүлэх, шуудангийн сүлжээ болон зааглах цэг хоорондын сүлжээний үйл ажиллагаа хамаарахаар заасны дагуу холбогдох баримтыг шүүхэд өгсөн. Монгол Улсаас эх үүсвэртэй эсэх дээр манайх төлөвлөгөөний газар мөн үү, биш үү гэдгийг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас авсан лавлагаа дээр 100% Монгол Улсын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж гэж харагдаж байгаа. Дээрх гаргаж өгсөн баримтаас манай харилцагч гаднын аж ахуйн нэгжүүд нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт харилцаа холбооны сүлжээг зохион байгуулж, энэ төрлийн үйл ажиллагаа явуулах техникийн болоод хууль зүйн боломжгүй.

Татварын байгууллагаас шүүхэд гаргаж өгсөн хариу тайлбарын 3 дахь хэсэгт манай байгууллага байгуулагдсан цагаасаа хойш Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийг зөрчиж ирсэн байна гэсэн. 4 дэх хэсэгт татварын байгууллагаас энэ нөхөн ногдуулалтын актыг Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2. “Монгол Улсын олон улсын гэрээнд татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө” гэх энэхүү 2.2 дахь заалтын дагуу энэ нөхөн ногдуулалтын актыг үйлдсэн гэж бичжээ. Харин “Ж” ХХК нь Монгол Улсын нутагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа тул тухайн улсынхаа хууль дүрмийг дагаж мөрдөх ёстой гэсэн. Тус хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2-т заасан олон улсын гэрээ гэдэг нь Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын гэрээ конвенц гээд Монгол Улсын 1964 оны 08 дугаар сарын 27-ны өдөр нэгдэж орсон энэ гэрээ, конвенц маань олон улсын гэрээ мөн үү, биш үү гэдэгтэй маргаагүй болов уу гэж бодож байна. Тэгэхээр Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2.-д заасны дагуу бид олон улсын гэрээгээ дагаж мөрдөж байгааг Монгол Улсын хуулийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлгүй. Харин олон улсын гэрээг дагаж мөрдөөд үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа гэж үзэж байна.

Монгол Улсын харилцаа холбооны салбарт 2009 оноос хойш ажиллаж байгаа энэ хугацаандаа 2009 оны интернэтийн эцсийн хэрэгцээ үнэ нь манайхтай шууд хамааралтай. Үйлчилгээ нь манай сүлжээнд холбогдож байгаа учраас 120 мянгаас бараг 20 мянга хүртлээ буурсан. Яг энэ хэмжээгээр үнэ буурсан хэмжээ нь технологийн хөгжлийн дагуу өссөн. 2009 онд ашиглаж байсан утасны зураг хэмжээ нь хэвээрээ хэр нь яг дамжиж байгаа агуулгын хувьд хэдэн зуу дахин өсөөд технологи маш өндөр хөгжиж байгаа. Хоёрдугаарт, манай компани тийм ч өндөр ашигтай ажилладаг компани биш. Яагаад гэхээр энэ технологийн хөрөнгө оруулалт гэдэг нь жишээ нь, 2010 онд Монгол Улсын нийт интернэтийн хэрэглээний хэмжээ 10 гега байсан одоо терагаар хэмжигдэх хэмжээнд хүрчихсэн. Тэгтэл 2010 онд худалдаж авсан тоног төхөөрөмж гаалийн мэдээн дээр 15 тэрбум төгрөгийг 4 жилийн хугацаанд татварт төлсөн байгаа. Яагаад ийм өндөр хөрөнгө оруулалттай вэ гэхээр ай ти-гийн талын бизнес нь өмнөх хөрөнгө оруулалтаа нөхөхөд хэцүү. Жилийн өмнө гарсан утас жил бүр өөр утас гардаг шиг 10 жил 100 жил гээд нөгөө төхөөрөмжүүд маань Монголд орж ирж байгаа. Гаднаас оруулж ирж байгаа төхөөрөмжүүд 2 жил болоод гадны нөгөө компаниудын шаардлагыг хангадаггүй ч юм уу асуудал үүсдэг учраас маш өндөр хөрөнгө оруулалт шаарддаг. Үнэтэй технологи хоцрогдохгүй учраас ийм хөрөнгө оруулалт маш их шаардагддаг бизнес юм. Нөхөн ногдуулалтын акт татвар ногдох зүйл гэдгийг түрүүнээс хойш ярьсан. Үүнд нэг их маргаад байх юм алга. Энэ бол Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого биш юм.

Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын конвенц гэж юм байгаа. Нэгдсэн үндэстний байгууллагын харьяа олон улсын байгууллага байгаа. Энэ конвенцод байгаа татвартай холбоотой заалт ялангуяа 2012 оны заалтад энэ асуудал яригдсан. Энэ харилцаа холбооны үйлчилгээг тухайн улсын татвар бүрдүүлэхэд нөлөө үзүүлэхээсээ илүү тухайн улсын ай ти-гийн хөгжил гэдэг юм уу, нийгмийн хөгжлийг тодорхойлдог учраас аль болох тэр талаас нь хараач гэдэг зөвлөмжийг гаргаад хэлэлцэх 21 асуудлын 9 дэх дээр нь татвартай холбоотой асуудлыг хэлэлцсэн. 1988 оны Мельбурны конвенц дээр байсан төлбөр хүлээн авагч дадлага татвараа төлье гэдэг заалтыг өөрчлөх үү, хэвээр нь үлдээх үү гэдэг юм яригдаад яг тэр заалтын татвартай холбоотой заалт дээр төлбөрийг зөвхөн төлбөр хүлээн авч байгаа тал буюу нэхэмжилж байгаа тал л энэ үйлчилгээний татварыг төлье гэдэг дээр тогтоогоод соёрхон баталсан. Соёрхон баталсан энэ заалт дээр 2012 оны заалтыг дагаж мөрдөөгүй гэж яриад байна. Батлаагүй гэдэг дээр тайлбар нь 2015 оны байна уу, 2010 оных билүү соёрхон баталсан дээр энэ тухайн улс гарын үсэг нэгдэж орсон л бол тухайн конвенц, хурал болгонд жил бүр бүсийн болон олон улсын чанартай шийдвэрийг 2 жилийн хугацаанд санал өгөх эрхтэй. Гишүүд нь нэр дэвших эрхтэйгээ байя 2 жилээс хойш тухайн улс өөрөө тэр нарийн бичгийн даргын сонгуульт ажил ч юм уу, гишүүнчлэл дээр ч юм уу, санал өгөх эрхгүйгээр бусад эрхээ эдэлж байна гэдэг зүйлийг тусгасан байгаа. Ерөнхийдөө борлуулалтын орлогын 50 хүртэл хувь татвар гэж байгаа. Манайхыг монополь гэж яриад байна. Харилцаа холбооны үйлчилгээ дээр Монгол Улсыг төлөөлж байгаа. Монгол Улсад транзит тээвэр, агаарын тээвэр байна. Гурав дахь нь мэдээллийн тээврийн үйл ажиллагаа байгаа. Монгол Улсаар дамжуулахын тулд Монгол Улс давуу бол биш юм. Орос, Хятад хоёр Казахстанаар дамжих юм бол яах вэ? яг мэргэжлийн түвшинд болбол 0,21 милл секундээр ч юм уу арай хурдан гэж байгаа юм. Гэхдээ үүнийг монголоор дамжуулах хэмжээнд ирээд монголд тодорхой хэмжээний хүмүүсийг ажиллуулаад, тодорхой хэмжээний татвараа төлөөд, нийгмийн хариуцлагын хүрээнд ч гэсэн бид нар бол хууль зөрчөөгүй. Энэ суутган төлөх үүргийг хүлээхгүй гэж үзэж байна” гэв.

9. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Я.Э шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Олон улсын гэрээтэй холбоотой асуудал нэхэмжлэл дээр байгаа. Маргаан таслах зөвлөлийн тогтоол дээр ч байна. Олон улсын цахилгаан холбооны конвенцыг Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1971 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн “Олон Улсын Цахилгаан холбооны конвенц батлах тухай” 130 дугаар зарлигаар уг баталж, тухай бүр нэмэлт өөрчлөлтийг хийж мөрдөж ирсэн бөгөөд Конвенцын 8.3.1-д олон улсын харилцаа холбооны үйлчилгээний татварыг онцгойлон заагаагүй бол хэрэглэгч нь татварыг зөвхөн төлбөр нэхэмжилсэн улсдаа хууль тогтоомжид нийцүүлэн төлнө гэсэн заалтаас үзэхэд тодорхойлчихсон байгаа. Төлбөр нэхэмжилсэн гэдэг үг нь өөрөө гадаад улс манайхаас мөнгөө нэхэмжлээд бид эргүүлж төлж байгаа юм. Тэгэхлээр улсдаа төлнө гэсэн зарчим байхад буруу ойлголт авч Монгол Улсдаа төлнө гэсэн байх юм. 11 хүний гарын үсэгтэй байгаа. Үүнээс үзэхэд цэвэр ойлголтын зөрүү гарсан байна л гэж үзэж байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн заалтад ирээдүйд учирч болох эрсдэлээ тооцож болно гэсэн байсан. Манайхыг энэ актаар цаашид явах юм бол дараах үйл ажиллагааны эрсдэл учирч болох юм. Гадаад сүлжээний харилцаа холболтын төлбөр нэмэгдсэнээр дотоодын “Б” лицензтэй эзэмшигч байгууллагад үзүүлэх сүлжээний холболт үйлчилгээний үнэ өснө. Ингэснээр эцсийн хэрэглэгчид хүргэх интернэт үйлчилгээний төлбөр нэмэгдэнэ. Үүнд төрийн болон хувийн байгууллага, иргэд бүгдээрээ орж байгаа. Мөн гадаад улсуудад манай улсын нутаг дэвсгэрийн мэдээллийн транзит урсгал дамжих, нэвтрүүлэх сонирхол буурна. Энэ нь манай улсын мэдээллийн гадаад гарцын тоог буулгах үндэслэл болж болно. Гадаад харилцаа холбоодын найдвартай ажиллагаа, аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлж болох юм гэсэн дүгнэлт байна.

Дараагийн үндэслэл нь Татварын ерөнхий хуулийн 42.1-д зааснаас иш татаад ерөнхий хуулийн 16.1.1-д татвар төлөгч нь дангаараа эсхүл бусад этгээдтэй татварын схем зохион байгуулсан гэсэн байна. 16.1.2-т нь энэ хуулийн 16.1.1-д заасан татварын схемийн хүрээнд татвар төлөгч татвараас зайлсхийх замаар татварын ашиг хүртсэн гэх үндэслэлээр татварын нөхөн ногдуулалтын акт тавьсан байгааг үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Яагаад гэвэл, манайх энэ шалгалтын хугацаанд нийтдээ 8 төрлийн 15,281,153,573 төгрөгийн татварыг төлсөн байгаа юм. Дараагийн үндэслэл нь татварын улсын байцаагчийн актад зөрчлийн тухай хуулийн 11.19.1.2, 11.19.1.1 гэх заалтыг үндэслэн гэж заасан байна. 2017 онд батлагдсан Зөрчлийн тухай хуульд ийм заалт байхгүй. Маргаан таслах зөвлөлийн 2023 оны 6 дугаар сарын 20-ны өдрийн 32 дугаар тогтоолын тогтоох нь хэсэгт Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 2015 оны хуулийн 7.1.4, 7.3.5, 7.4.9 заалтыг тус тус баримтлан гэж заасан авч 2015 оны Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд дээрх заалтууд байхгүй байгаа юм.

Ийм учраас энэ акт нь бичилтийн болон утгын, ерөнхий болон гол үндэслэлийн, ойлголтын илт зөрүүтэй тавигдсан гэж үзэж байгаа юм” гэв.

10. Хариуцагч татварын улсын байцаагч Ц.М, Б.Х нараас шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа: “..Том татвар төлөгчийн газартай харьцдаг “Ж” ХХК /РД:5274478/-ийн 2018 оны 01 дүгээр сарны 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд 21221002690 дугаартай томилолтын дагуу удирдлагын шийдвэрээр иж бүрэн татварын хяналт шалгалтын ажлыг татварын улсын байцаагч Ц.М, Б.Х шалгалт хийж, нэхэмжлэгч “Ж” ХХК нь Татварын ерөнхий хуулийн 28, 29 дүгээр зүйл болон холбогдох хууль тогтоомжийн холбогдох заалтыг дараах байдлаар зөрчсөн зөрчлийг тогтоожээ.

Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар гаргасан алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэх тооцоог маягт /ТТ-02в/-р 2017 онд алдагдлыг 4,470,741,560.00  төгрөгөөр, 2019 онд 1,551,196,747.53 төгрөгийн баталгаажуулсан, нийт 6,021,938,307.53 төгрөгийн алдагдлаас 2019 онд 4,547,293,248.15 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг дутуу тайлагнасныг дээрх алдагдлаас хааж тооцох, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар 2020 онд өмнөх жилүүдийн татварын тайлангаар гарсан татварын албаар баталгаажуулсан алдагдлаас тайлант хугацаанд шилжүүлсэн дүн 5,163,312,308.49 төгрөгийг шилжүүлэн тооцсоноос өмнөх жилийн 1,474,645,059.38 төгрөгийн алдагдлыг хааж үлдэх 3,688,667,249.11 төгрөгийн зөрчил,

Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох Австрали улс уруу гишүүнчлэлийн төлбөр гэх 2019 онд 9,839,400.00 төгрөг, 2020 онд 11,939,236.00 төгрөг, 2021 онд 11,996,526.00 төгрөг, нийт 33,775,162.00 төгрөгийг, АНУ уруу интернэт урсгалын төлбөр, сервер байршуулсан төлбөр, апп ашиглах төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөрийг 2018 онд 12,415,592,167.02 төгрөг, 2019 онд 10,155,738,717.42 төгрөг, 2020 онд 5,951,154,863.46 төгрөг, 2021 онд 18,263,926,668.17 төгрөг, нийт 46,786,412,416.07 төгрөг, Герман улс уруу төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт үйлчилгээний төлбөрийг 2018 онд 393,223,447.85 төгрөг, 2019 онд 399,344,367.99 төгрөг, 2020 онд 428,319,669.66 төгрөг, 2021 онд 447,833,159.29 төгрөг, нийт 1,668,720,633.79 төгрөг, БНХАУ уруу төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт сувгийн төлбөрийг 2018 онд 3,102,276,855.20 төгрөг, 2019 онд 2,224,670,872.50 төгрөг, 2020 онд 4,079,662,177.91 төгрөг, 2021 онд 2,286,864,874.08 төгрөг, нийт 11,693,474,779.69 төгрөг, Гонконг улс уруу интернэт урсгалын төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөрийг 2018 онд 2,339,799,080.05 төгрөг, 2019 онд 2,099,202,441.22 төгрөг, 2020 онд 3,088,595,161.29 төгрөг, 2021 онд 2,912,445,976.16 төгрөг, нийт 10,440,042,658.72 төгрөг, ОХУ уруу транзит үйлчилгээний төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөрийг 2018 онд 30,433,094,148.19 төгрөг, 2019 онд 22,080,014,780.26 төгрөг, 2020 онд 26,881,871,885.63 төгрөг, 2021 онд 26,353,640,582.82 төгрөг, нийт 105,748,621,396.90 төгрөгийг тус тус шилжүүлсэнд албан татвар суутган төлөөгүй нь /2006 оны/ Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 7.1, 7.1.4, 7.2, 7.3.5, 7.4.9, 16.1, 16.1.2 мөн /2015 оны/ Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 7.1, 7.2, 7.2.5 хэсгийг тус тус зөрчсөн,

Монгол Улсад байдаггүй Австрали улсад байрладаг “APNIC” компанид гишүүнчлэлийн төлбөрийг 2019 онд 9,839,400.00 төгрөг, 2020 онд 11,939,236.00 төгрөг, 2021 онд 11,996,526 төгрөг, нийт 33,775,162.00 төгрөгийг, АНУ-д байрладаг “Level 3 Communication” LLC, “Google cloud”, “Paypro Global”, “Zoom”, “Nutanix”, “Coresite”, “Merit network”, “CBCommunication”, “China telecom americas corp” зэрэг компаниуд уруу интернэт урсгалын төлбөр, сервер байршуулсан төлбөрийг 2018 онд 12,415,592,167.02 төгрөг, 2019 онд 10,155,73,717.41 төгрөг, 2020 онд 5,951,154,863.46 төгрөг, 2021 онд 18,263,926,668.17 төгрөг, нийт 46,786,412,416.07 төгрөгийг, ХБНГерман улсад байрлах “DE CIX”, “New telco” зэрэг компаниуд уруу төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт үйлчилгээний төлбөрийг 2018 онд 393,223,447.85 төгрөг, 2019 онд 399,344,357.99 төгрөг, 2020 онд 428,319,669.66 төгрөг, 2021 онд 447,833,158.29 төгрөг, нийт 1,668,720,633.79 төгрөгийг, БНХАУ-д байрлах “China Unicom”, “China mobile”, “Beijing Hydrophis” зэрэг компаниудад төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт сувгийн төлбөрийг 2018 онд 3,102,276,855.20 төгрөг, 2019 онд 2,224,670,872.50 төгрөг, 2020 онд 4,079,662,177.91 төгрөг, 2021 онд 2,286,864,874.08 төгрөг, нийт 11,693,474,779.69 төгрөгийг, Гонгконг улсад байрлах “PCCW”, “China telecom global”, “HKIX”, “Equinix INC” зэрэг компаниудад интернэт урсгалын төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөрийг 2018 онд 2,339,799,080.05 төгрөг, 2019 онд 2,099,202,441.22 төгрөг, 2020 онд 3,088,595,161.29 төгрөг, 2021 онд 2,912,445,976.16 төгрөг, нийт 10,440,042,658.72 төгрөгийг, ОХУ-д байрлах “Unijade limited”, “Rich Solutions”, “First telecom corporation” limited, “China Unicom /Russia/”, “MMTS”, “KVANT TELECOM”, “Megafon”, “Transtelecom”, “Poc telecom” зэрэг компаниудад транзит үйлчилгээний төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөрийг 2018 онд 30,433,094,148.19 төгрөг, 2019 онд 22,080,014,780.26 төгрөг, 2020 онд 26,881,871,885.63 төгрөг, 2021 онд 26,353,640,582.82 төгрөг, нийт 105,748,621,396.90 төгрөгийг тус тус тооцож төсөвт төлөөгүй нь Татварын ерөнхий хуулийн /2008 он/ 4.1, 4.1.1, 4.1.6, /2019 он/ 6.1, 6.1.19, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн /2006 он/ 5.4, 5.4.2, 7.2, 17.2.9, 21.5, /2019 он/ 4.1.7, 4.1.7.а, 4.1.7.е, 18.6.8, 20.2.4, Татварыг давхардуулж оногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 22.1, Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулан ногдуулахгүй байх тухай Монгол Улс, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын хоорондын хэлэлцээрийн 21.1, Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулан ногдуулахгүй байх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 22.1 дэх заалтуудыг тус тус зөрчиж, татварын хяналт шалгалтаар нийт 354,993,070,667.26 төгрөгийн зөрчил илрүүлсэн тул Татварийн ерөнхий хуулийн 42.1, 79.1, 79.4.3 дахь заалтыг тус тус үндэслэн,

Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.2, 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1, Татварын ерөнхий хуулийн 73.2.1, 82.1.1, 74.1-д заасныг үндэслэн 52,161,236,491.49 төгрөгийн нөхөн татвар, 15,648,370,947.45 төгрөгийн торгууль, 9,540,353,694.79 төгрөгийн алданги, нийт 77,349,961,133.73 төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдөр №НА-21220000131 дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг үйлдсэн" гэжээ.

11. Хариуцагч Ц.М шүүх хуралдаанд гаргасан нэмэлт тайлбартаа: “...татвар төлөгчийн хувьд аж ахуйн нэгжийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн зөрүү дээр борлуулалтын орлого дутуу гэж тайлагнасан асуудалд тайлбар өгье. Татварын ерөнхий хуулийн 43.1-т татвар төлөгч татварын ногдлоо өөрөө тодорхойлж тайландаа тусгана. Мөн 53.2-т татварын бүртгэлд татвар төлөгч төлбөл зохих татварын ногдол хөнгөлөлт, чөлөөлөлт, алданги, торгууль, тэдгээрийн төлөлт, хураалт, өрийг анхан шатны баримтад үндэслэн тусгана гэж заасан байгаа. Мөн Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 21.1-т аж ахуйн нэгж нь албан татвар төлөгч нь нягтлан бодох бүртгэлийн аккурел сууриар гаргаж, улирал жилийн татварын тайланд үндэслэн жилийн эхнээс өссөн дүнгээр орлого болон төлөх татвараа өөрөө үнэн зөв тодорхойлон төсөвт төлнө гэж заасныг үндэслэл болгосон. Аж ахуйн нэгж нь тайландаа бүрэн тайлагнасан нэмэгдсэн өртгийн албан татварынхаа тайлан дээр дутуу ногдуулсан, дутуу тайлагначихсан гэдэг юм сая ярилаа. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 1.10-т төлбөр тооцоо хийх гэж бэлэн ба бэлэн бусаар төлбөр тооцоо хийхийг хэлнэ. 4.1.14-т төлбөрийн баримтыг үндэслэнэ. 4.14.3-т албан татвар суутган төлөгч хоорондын бараа борлуулсан, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн тухай бүрд төлбөрийн баримт олгох бөгөөд уг баримтаа дангаар нь эсхүл хамтатган нэмэгдсэн өртгийн падаан үйлдэнэ гэж байгаа. Тухайн аж ахуйн нэгж нэмэгдсэн өртгийн падаанаа өөрсдөө үйлдээгүй байна. Тийм учраас энэ нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайландаа дутуу тусгажээ. Тэр нь нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17.3.2-т бараа, ажил үйлчилгээг борлуулсан тухай бүрд төлбөрийн баримтыг татвар төлөгчид олгоно гэсний зөрүүгээр үүссэн орлого болж байна.

Шилжүүлсэн орлоготой холбоотой л нөхөн ногдуулалтын акт гаргасан. Тиймээс татварын нөхөн ногдуулалтын акт үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Манай зүгээс шилжүүлсэн орлоготой холбоотойгоор татвар ногдуулсан байгаа. Энэ нь харилцах дансаар нотлогдож байгаа учир үндэслэлтэй татвар ногдуулсан гэж үзэж байна” гэв.

12. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Т шүүх хуралдаанд гаргасан нэмэлт тайлбартаа: “...Маргаан таслах зөвлөлийн 2023 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 32 дугаар тогтоолын тогтоох хэсэгтэй холбоотойгоор хоёр үндэслэл тайлбарласан. Татварын улсын байцаагчийн нөхөн ногдуулалтын акттай холбоотойгоор нэхэмжлэл гаргасан. Хариуцагч бол татварын улсын байцаагч байгаа. Тиймээс бид Маргаан таслах зөвлөлийн шийдвэртэй холбоотойгоор ямар нэгэн тайлбар хэлэхгүй. Учир нь хариуцагч биш юм. Нэхэмжлэгчийн зүгээс Маргаан таслах зөвлөлийн тогтоолтой маргаан үүсгээгүй гэж ойлгож байгаа. Тийм учраас нэгэнт нэхэмжлэлийн шаардлага ярьж байгаа учраас тодруулаад хэлчихье.

Зөрчлийн тухай хуулийн холбогдох заалтуудыг яагаад хэрэглэсэн бэ гэдэг асуудлын хүрээнд татварын хяналт шалгалт 2018 оноос 2021 оныг дуустал хийгдсэн. 2018, 2019 онд татварын одоо хууль тогтоомжийг зөрчсөн зөрчил Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дэх хэсэгт заасны дагуу хариуцлага тооцож байсан. 2020 оноос татварын хариуцлагыг татварын шинэчилсэн хууль буюу 2019 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр батлагдсан Татварын ерөнхий хуулийн зохицуулалтаар зохицуулж өгсөн учраас энэ маргааны тухайд Зөрчлийн тухай хууль, татварын шинэчилсэн хууль гэсэн хоёр хууль хэрэгжих энэ мөчийг хамарсан хяналт шалгалт хийгдсэн учраас 2 хуулийн заалтыг давхар барьж явсан. Энэ нь өөрөө татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй байх нөгөө талаас Улсын Их Хурлаас Татварын ерөнхий хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулиар татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахаар байх юм бол хуулийг буцаан хэрэглэнэ гэсэн дагаж мөрдөх журмын тухай хууль 2019 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр батлагдсан. Энэ хүрээнд татвар төлөгчид дээрдүүлсэн зохицуулалт буюу тухайн үед үйлчилж байсан хуулийн заалтыг хэрэглэж хариуцлагыг ногдуулсан. Энэ зохицуулалтаар тухайлбал, торгуулийн хэмжээ шинэ хуулиар 40%, 50% байгаа. Хуучин Зөрчлийн хуулиар 30% гэсэн зохицуулалт байсан. Тиймээс дээрдүүлсэн заалт байгаа учраас энэ 2 хуулийг хэрэглээд явсан. Татварын ерөнхий хуулийн 2.2 дахь хэсэгт олон улсын гэрээтэй холбоотой зохицуулалт байгаа. Олон улсын гэрээнд татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээ хүчинтэй байна гэсэн ийм зохицуулалт байгаа. Гэхдээ энэ компанийн татвар ногдуулалт төлөлттэй холбоотой асуудлаар цахилгаан холбооны конвенцын дагуу татварын хууль тогтоомжийг татварыг бууруулах, хөнгөлөх нөхцөл тогтоогдоогүй. Үүнтэй холбоотой чиг үүргийн яамдуудаас нь албан бичиг ирсэн байдаг.

“Ж” компанийн тухайд ерөнхийдөө ихэнх зөрчлийн томоохон дүнгүүдийг суутган төлөгчийн үүргээ биелүүлээгүйтэй холбоотой хуулийн зөрчил эзэлж байгаа. Тэгэхлээр татвар төлөгчийн тухайд бусдад орлого олгохдоо дотоодын хууль тогтоомжийн дагуу суутган төлөгчийн үүргийг гүйцэтгэх ёстой байдаг. Энэ үүргээ биелүүлээгүйтэй холбоотой зөрчлүүдийг дотоодын хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлээд явсан. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухайд давхар татварын гэрээгээр хөнгөлөх, чөлөөлөх зохицуулалтууд байдаггүй. Тиймээс энэ нэмэлт чөлөөлөлттэй холбоотой асуудал зөвхөн аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухайд яригддаг. Хэдийгээр давхар татварын гэрээтэй улсуудтай харилцаа үүсгэсэн, орлого шилжүүлсэн байсан ч гэсэн Олон улсын гэрээг дагаж мөрдлөг болгоод хөнгөлөх нөхцөл үүссэн тохиолдолд тодорхой шаардлагуудыг хангасан байх шаардлага тавигдаж байгаа. Тэгэхээр тухайн улс орны оршин суугчийн сертификатыг авчирч өгсний үндсэн дээр татварын хөнгөлөлтүүдийг эдлүүлэх хуулийн зохицуулалт журмууд байгаа. Энэ компанийн тухайд тэр талаасаа гэхээсээ илүү цахилгаан холбооны талаарх олон улсын конвенцын зохицуулалтыг дурдсан байдаг. Үүн дээр ямар нэгэн одоо хууль биелүүлэх нөхцөл тогтоогдоогүй учраас дотоодын хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага тооцоод явсан байгаа.

Шилжүүлсэн орлого гэдэг дээр хоёр тал маргаагүй. Орлого шилжүүлсэн үү гэвэл шилжүүлсэн. Энэ нь нягтлан бодох бүртгэлийн баримтаар нотлогдож байгаа. Тэгэхээр Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль дээр шилжүүлсэн орлогод татвар ногдохоор байгаа. Тэр юуны орлого байхаас үл хамаараад шилжүүлсэн орлогод татвар ногдох ийм хуулийн нарийвчилсан зохицуулалт байгаа шүү гэдгийг анхаарч үзээсэй гэж хүсэж байна. Тухайн шилжүүлсэн орлогыг улс орноор нь, компаниудаар нь юуны орлого вэ гэдгийг нь нөхөн ногдуулалтын актад маш тодорхой дурдаж өгсөн. Энэ компанийн тайлбарлаад байгаа шиг өөрийнхөө дэд бүтцийг ашиглаад Монгол Улсаас орлого авч байгаа нь өөрөө нөгөө эх үүсвэртэй орлого гэж үзэхгүй гэсэн ийм асуудлыг ярьсан. Ингээд шилжүүлсэн баримтуудаас аваад үзэх юм бол тухайлбал, Америкийн нэгдсэн улсад байрладаг нэр бүхий 7, 8 компани уруу орлого шилжүүлэхдээ энэ орлого нь юуны орлого байсан бэ гэхээр саяын зөвхөн дэд бүтцийг ашигласны орлого бол биш. Энэ бол интернэт урсгалын төлбөр, сервер байршуулсан төлбөр, аппликэйшн ашиглах төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөр гээд маш олон төрлийн үйлчилгээний, үйл ажиллагааны орлогууд байгаа. Герман улс уруу түрээсийн төлбөр, интернэт үйлчилгээний төлбөр гээд зөвхөн эдний нөгөө нэг тайлбарлаад байгаа шиг дэд бүтцээ ашиглуулаад Монгол Улсаас орлого олоод байгаа дээр нь татвар ногдуулсан зүйл бол биш. Шүүх үүнийг нягталж нарийвчилж хараасай гэж хүсэж байна.

Мөн Хонконгоос засвар үйлчилгээний төлбөр гээд засвар үйлчилгээ авсан бол тэнд орлого олж байна. Орлогоос татвар ногдох хуулийн зохицуулалт байна. Эсрэгээрээ импорт буюу өөрийнх нь гадаад улсад үйлчилгээ учраас яг энэ төрлийн үйлчилгээг гадаад улсын хуулийн этгээдэд үйлчилгээг үзүүлж байгаа. Үүн дээр татварын давхардал гэдэг асуудал бол гарахгүй. Яагаад гэвэл, энэ хоёр өөр асуудлууд байгаа. Нэг нь бол тэндээс орлого олж байна, нэг нь бол тэндээс нөгөө орлого олгож байгаа ийм 2 урсгалтай 2 татвар ногдох орлогын хувьд бол ялгаатай байгаа учраас үүнийг шүүх бас анхаарч үзээсэй гэж хүсэж байна. Хамгийн гол татварын чөлөөлөх гэж ярья л даа. Энгийнээр ярих юм бол нэхэмжилж байгаа улс буюу энэ нэр бүхий улс орнуудын компаниудын нэхэмжлэлийн дагуу орлогыг шилжүүлж байгаа гэж байна. Тэр тухайд бол 2012 онд Дубайд үзэглэсэн тэр финал документ буюу эцсийн төгсгөлийн баримт бичигт заасны дагуу нэхэмжилж байгаа компани, нэхэмжилж байгаа улс оронд татвар ногдох зохицуулалттай байгаа гэсэн. 2012 оны төгсгөлийн баримт бичигт гарын үсэг зурсан улсын тоонд Монгол Улс байхгүй гэдгийг Гадаад харилцааны яамны 2023 оны 12 сарын 18-ны 26/6692 дугаар албан бичгээр анхан шатны шүүхэд тодорхойлолт ирүүлсэн байдаг. Олон улсын гэрээний тухай хуулиар энэ олон улсын гэрээтэй холбоотойгоор хүчин төгөлдөр байх, нэгдэн орох, хяналт тавих зохицуулалтыг энэ хуулиар Гадаад харилцааны яам хариуцахаар зааж өгсөн байдаг. Тэгэхээр энэ үйл ажиллагаанд хяналт тавих эрх бүхий байгууллагаас нь Монгол Улсад энэ төгсгөлийн баримт бичигт гарын үсэг зураагүй болохыг нь баталгаажуулаад тодруулж хариулсан. Энэ төрлийн үйл ажиллагаанд хяналт тавьдаг, зөвшөөрөл олгодог Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамнаас энэ асуудалтай холбоотойгоор мөн хариуг ирүүлсэн байдаг.

Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаас аваад үзэх юм бол, нэхэмжлэгчийн татвар төлөхгүй байх талаар тайлбарлаад байгаа тухайд цаад нэхэмжлэгч компани, улс орон нь татвараа өөрөө төлөх зохицуулалт чинь Монгол Улс уг конвенцод нэгдэн ороогүй учраас энэ олон улсын гэрээний зохицуулалт бол хэрэгжихгүй. Бид татварын хяналт шалгалтыг хийхдээ дотоодын хууль тогтоомжийн хэрэгжилттэй холбоотойгоор зөрчлийг илрүүлсэн, хэрэв олон улсын гэрээнд өөрөөр заасан байх юм бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө  гэж заасан байгаа. Энэ тохиолдолд бол олон улсын гэрээнд өөрөөр заасан зохицуулалт хүчин төгөлдөр зохицуулалт байгаагүй учраас дотоодын хууль тогтоомжид заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэсэн" гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1. Нэхэмжлэгч хуулийн этгээдээс гаргасан нэхэмжлэлийг хангах үндэслэлтэй байна.

2. Том татвар төлөгчийн газартай харилцдаг, улсын бүртгэлийн  дугаар гэрчилгээтэй,  дугаар регистртэй, “Ж” ХХК нь 2008 оны 08 дугаар сарын 05-ны өдөр үүсгэн байгуулагдсан, гадаад худалдаа, интернэтийн чиглэлээр үндсэн үйл ажиллагаа эрхэлдэг, Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос олгосон Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт харилцаа холбооны үйлчилгээний сүлжээ байгуулах, түүний ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэх “А” ангиллын тусгай зөвшөөрөлтэй, тус хуулийн этгээд нь аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлан /ТТ-02/, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан /ТТ-03а/, цалин, хөдөлмөрийн хөлс тэдгээртэй адилтгах орлогоос суутгасан татварын тайлан /ТТ-11/, үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тайлан /ТТ-23/, автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тайлан /ХТТЁ-04/, агаарын бохирдлын төлбөр /автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгсэлд ногдуулах/-ийн тайлан ТТ-24(3), суутган төлөгчийн хувь хүнд олгосон орлогод ногдуулан суутгасан албан татварын тайлан /ТТ-12/, суутган төлөгчийн аж ахуйн нэгжид олгосон орлогод ногдуулан суутгасан албан татварын тайлан /ТТ-13/-г тус тус гаргаж, харьяа татварын албанд хүргүүлснээр улс, орон нутгийн төсөвт нийт 13,163,628,665.32 төгрөгийг төвлөрүүлжээ.

3. Хариуцагч, татварын улсын байцаагч нараас татварын хяналт шалгалт хийх тухай 21221002690 дугаар томилолт, татварын хяналт шалгалт хийх ерөнхий удирдамжийн дагуу нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийн 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацааны албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн хяналт шалгалтыг гүйцэтгэж,

4. Нэхэмжлэгч хуулийн этгээдтэй холбоотой татварын удирдлагын нэгдсэн систем дэх татвар төлөгчийн бүртгэлийн мэдээлэл, улсын бүртгэлийн хуулийн этгээдийн лавлагаа, программын оффис И-баримт цэсний и-баримтын бүртгэл, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлан, хувь хүний орлогын албан татварын тайлан, автотээврийн хэрэгслийн албан татварын тайлан, үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тайлан зэрэг татвар төлөгчийн татварын тайлагнал, татвар төлөлтийн талаарх баримтууд,  татварын албаны хөндлөнгийн мэдээллийн санд буй тус хуулийн этгээдтэй холбоотой 15,038,285,265,36 төгрөгийн дүнтэй 138 ширхэг гаалийн мэдээ, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын 27,953,934,622.61 төгрөгийн 4,360 ширхэг мэдээлэл, үл хөдлөх хөрөнгийн 4 ширхэг мэдээлэл, нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийн анхан шатны санхүүгийн баримт, журнал, албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн тайлан мэдээ, гэрээ хэлцэл зэрэг холбогдох бусад баримт материалуудыг тулган, татварын хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг шалгаснаар,

4.1. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар гаргасан алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэх тооцоог маягт /ТТ-02в/-аар 2017 онд алдагдлыг 4,470,741,560.00 төгрөгөөр, 2019 онд 1,551,196,747.53 төгрөгийн баталгаажуулсан, нийт 6,021,938,307.53 төгрөгийн алдагдлаас 2019 онд 4,547,293,248.15 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг дутуу тайлагнасныг уг алдагдлаас хааж тооцох,

4.2. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар 2020 онд өмнөх жилүүдийн татварын тайлангаар гарсан татварын албаар баталгаажуулсан алдагдлаас тайлант хугацаанд шилжүүлсэн дүн 5,163,312,308.49 төгрөгийг шилжүүлэн тооцсоноос өмнөх жилийн 1,474,645,059.38 төгрөгийн алдагдлыг хааж үлдэх 3,688,667,249.11 төгрөгийн зөрчилд хариуцлага тооцох,

4.3. Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох Австрали улс уруу гишүүнчлэлийн төлбөрт нийт 33,775,162.00 төгрөгийг, Америкийн нэгдсэн улс уруу интернэт урсгалын төлбөр, сервер байршуулсан төлбөр, апп ашиглах төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөрт нийт 46,786,412,416.07 төгрөгийг, ХБНГУ уруу төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт үйлчилгээний төлбөрт нийт 1,668,720,633.79 төгрөгийг, БНХАУ уруу төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт сувгийн төлбөрт нийт 11,693,474,779.69 төгрөгийг, Хонконг улс уруу интернэт урсгалын төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөрт нийт 10,440,042,658.72 төгрөгийг, ОХУ уруу транзит үйлчилгээний төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөрт нийт 105,748,621,396.90 төгрөгийг тус тус шилжүүлэхдээ албан татвар суутган төлөөгүй,

4.4. Монгол Улсад байрладаггүй, Австрали улсад байрладаг “APNIC” компанид гишүүнчлэлийн төлбөрт нийт 33,775,162.00 төгрөг, АНУ-д байрладаг “Level 3 Communication” LLC, “Google cloud”, “Paypro Global”, “Zoom”, “Nutanix”, “Coresite”, “Merit network”, “CBCommunication”, “China telecom americas corp” зэрэг компаниудад интернэт урсгалын төлбөр, сервер байршуулсан төлбөрт нийт 46,786,412,416.07 төгрөг, ХБНГУ-д байрлах “DE CIX”, “New telco” зэрэг компаниудад төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт үйлчилгээний төлбөрт нийт 1,668,720,633.79 төгрөг, БНХАУ-д байрлах “China Unicom”, “China mobile”, “Beijing Hydrophis” зэрэг компаниудад төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр, интернэт сувгийн төлбөрт нийт 11,693,474,779.69 төгрөг, Хонгконг улсад байрлах “PCCW”, “China telecom global”, “HKIX”, “Equinix INC” зэрэг компаниудад интернэт урсгалын төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөрт нийт 10,440,042,658.72 төгрөг, ОХУ-д байрлах “Unijade limited”, “Rich Solutions”, “First telecom corporation” limited, “China Unicom /Russia/”, “MMTS”, “KVANT TELECOM”, “Megafon”, “Transtelecom”, “Poc telecom” зэрэг компаниудад транзит үйлчилгээний төлбөр, засвар үйлчилгээний төлбөр, сувгийн түрээсийн төлбөрт нийт 105,748,621,396.90 төгрөгийг тус тус тооцож төсөвт төлөөгүй гэж үзсэнээр,

5. Нийт 354,993,070,667.26 төгрөгийн татварын зөрчил илрүүлж, 2017 оны Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1. “...татварын тайланд тусгахгүй орхигдуулсан”, мөн зүйл, хэсгийн 1.2. “...татварын тайланд багасгаж тусгасан, ийнхүү багасгахын тулд зардал болон бусад хасагдах зүйлийг үндэслэлгүйгээр өсгөсөн, ... хуулийн этгээдийг нөхөн төлүүлэх татварын 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно”, Татварын ерөнхий хууль /2019 оны/-ийн 73 дугаар зүйлийн 73.2.1. “татварын хууль тогтоомжид заасны дагуу тухайн татварыг төлбөл зохих өдрөөс түүнийг төлсөн өдрийг хүртэлх хоногийн тоогоор”, 74 дүгээр зүйлийн 74.1. “Татварын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага нь татварын хууль тогтоомжийг улсын хэмжээнд хэрэгжүүлэх чиг үүрэг бүхий төрийн захиргааны байгууллага мөн”, 82 дугаар зүйлийн 82.1.1. “төлбөл зохих татварын дүнг 50 хүртэл хувиар бууруулсан бол нөхөн төлөх татварын дүнгийн 30 хувиар” гэж заасныг үндэслэн 52,161,236,491.49 төгрөгийн нөхөн татвар, 15,648,370,947.45 төгрөгийн торгууль, 9,540,353,694.79 төгрөгийн алданги, нийт 77,349,961,133.73 төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр татварын улсын байцаагчийн 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн №НА-21220000131 дугаар нөхөн ногдуулалтын актаар тогтоож шийдвэрлэсэн ба нэхэмжлэгч нь уг нөхөн ногдуулалтын актыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч, “манай байгууллагын зохион байгуулсан олон улсын сүлжээний зардлыг борлуулалтын орлогод тооцсон нь үндэслэлгүй, акт нь хавсралтаасаа зөрүүтэй, тооцооллын алдаатай, зөвхөн Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр тусгай зөвшөөрлийн үндсэн дээр эрхлэн гүйцэтгэж байгаа манай ажлыг гадаад улсын аж ахуйн нэгжид үйлчилгээ үзүүлсэн мэтээр үзсэн нь үндэслэлгүй” зэргээр болон шүүхийн шийдвэрийн Тодорхойлох нь хэсгийн 7-9-д заасан үндэслэлээр маргаж байна.

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуультай холбоотой /актын 3 дахь хэсэг/ зөрчлийн талаар.

6. Маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актаар нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийг нэр бүхий зургаан улсын нэр бүхий компаниудад нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох нийт 176,371,047,361.00 төгрөгийн төлбөрийг шилжүүлэхдээ албан татварыг суутган төлөөгүй нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1. “... дор дурдсан бараа, ажил, үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулна”, 7.1.4. “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээ”, 7.2. “Монгол Улсад байрладаггүй гадаадын хуулийн этгээд, түүнчлэн оршин суугч бус хувь хүний Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнийн дүн 10.0 сая төгрөг ба түүнээс дээш байвал энэ хуулийн 7.1.4 дэх заалт нэгэн адил хамаарна”, 7.3.5. “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оршин суугч бус этгээд Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар бараа борлуулах”, 7.4.9. “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оршин суугч бус этгээдээс Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдийн захиалгаар ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх”, 16.1.“Албан татвар төлөгч нь бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг ...татварын албанд тушаана”, 16.1.2. “Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээд нь оршин суугч бус буюу Монгол Улсад байрладаггүй этгээдээс энэ хуулийн 7.3.5, 7.4.9-д заасан бараа, ажил, үйлчилгээг худалдан авахдаа нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг уг бараа ажил, үйлчилгээний үнэ дээр нэмж авч төсөвт төлөх”, мөн түүнчлэн Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль /2015 оны/-ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1. “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол доор дурдсан бараа, ажил, үйлчилгээнд албан татвар ногдуулна”, 7.2. “доор дурдсан үйл ажиллагааг 7.1-д нэгэн адил хамааруулна”, 7.2.5. “оршин суугч бус этгээдийн оршин суугч этгээдэд борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээ” гэж заасныг зөрчсөн гэж хариуцагч үзжээ.

7. Хариуцагч нараас нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийн албан татвар төлөлтийн үйл баримтад хамаарах 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацааны татварын тайлан, мэдээ, дансны хуулга зэрэг анхан шатны санхүүгийн баримтуудыг цуглуулж, татварын хяналт шалгалт хийсэн атлаа 2016 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хүчингүй болсон 2006 оны Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хуулийн дээрх заалтуудыг зөрчсөн гэж үзсэн нь маргаан бүхий үйл баримт болон татварын хяналт шалгалттай холбоотойгоор хэрэгжүүлсэн хуулийн зохицуулалт хоорондоо шалтгаант холбоогүй, татварын зөрчил нь 2006 оны хуулийн зохицуулалтад хамааралгүй байгааг шүүх зөрчил гэж үзэхээр байна.

8. 2015 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдөр батлагдаж, 2016 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хуулийн хүчин төгөлдөр мөрдөгдсөн Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль /цаашид НӨАТ-ын тухай хууль гэх/ нь хувь хүн, хуулийн этгээдийн Монгол Улсад импортоор оруулсан, эсхүл Монгол Улсаас экспортод гаргасан, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд албан татвар ногдуулах харилцаанд үйлчлэх бөгөөд уг хуульд “оршин суугч”, “оршин суугч бус” гэх ойлголтыг нэр томьёоны утгаар хуульчилсан ба мөн хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.6.а-д “оршин суугч нь Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /цаашид ААНОАТ-ын тухай хууль гэх/-ийн 5.3-т заасан Монгол Улсад байнга байрладаг албан татвар төлөгч” байхаар, ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3-т “Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгчид дараах аж ахуйн нэгж хамаарна”, 5.3.1. “Монгол Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан аж ахуйн нэгж”, 5.3.2. “удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг аж ахуйн нэгж” байхаар заажээ. Үүнээс үзэхэд, нэхэмжлэгч нь НӨАТ-ын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.6.а, ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3, 5.3.1-д зааснаар нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох “оршин суугч” албан татвар төлөгч болж байна. Харин 5.3.2-д заасны дагуу “удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг аж ахуйн нэгж”-ээр нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох “оршин суугч” албан татвар төлөгч байх боломж нэхэмжлэгчид энэ хуулиар бий болохгүй мөн нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбараар тогтоогдохгүй байна.

9. Нөгөө талаас НӨАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2-д “үйл ажиллагааны борлуулалтын орлогын хэмжээ нь 50 сая ба түүнээс дээш төгрөгт хүрч, албан татвар ногдуулан суутган авч, төсөвт төвлөрүүлэх үүрэг бүхий дараах этгээд албан татвар суутган төлөгч байна” гэж, 5.3-д “Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасан гадаад улсын аж ахуйн нэгжийн төлөөний газрын Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээний борлуулалтын орлогын хэмжээ нь 50 сая ба түүнээс дээш төгрөгт хүрсэн бол энэ хуулийн 5.2-т хамаарна” гэж зааснаар нэхэмжлэгч нь нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох “албан татвар суутган төлөгч” байх боломжтой, гэвч хуулийн энэ заалтыг утгаар нь үгчлэн тайлбарлавал, ААНОАТ-ын тухай хуулийн дагуу гадаад улсын аж ахуйн нэгжийн төлөөний газрын Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд хамаарахаар байгаа нь нэхэмжлэгчийг үүрэг бүхий албан татвар суутган төлөгч гэж үзэхээргүй байна. Өөрөөр хэлбэл, гадаад улсын аж ахуйн нэгжээс өөрийн төлөөний газраараа дамжуулан дотоодод олж буй орлого нь 50 сая төгрөгөөс давсан бол НӨАТ-ын тухай хуулийн 5.3-аар албан татвар суутган төлөгч болохоор байна.

10. НӨАТ-ын тухай хуулийн 4.1.6.б-д “оршин суугч бус гэснийг Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 5.5-д заасан Монгол Улсад оршин суугч бус албан татвар төлөгч”-ийг ойлгохоор заасан бол, ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5-д “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчид дараах аж ахуйн нэгж хамаарна”, 5.5.1. “өөрийн төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж”, 5.5.2. “энэ хуулийн 5.5.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж” гэж зааснаар оршин суугч бус албан татвар төлөгч нь дээрх байдлаар хоёр ангилагдаж байна. ААНОАТ-ын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.6-д “Монгол Улсад олсон орлого гэж албан татвар төлөгчийн Монгол Улсад олсон энэ хуулийн 7.4-т заасан орлогыг...” ойлгохоор зааж, 7.4.1. “үйл ажиллагааны орлого”, 7.4.2. “хөрөнгийн орлого”, 7.4.3. “хөрөнгө борлуулсан, шилжүүлсний орлого”, 7.4.4. “бусад орлого” хэмээн заасан нь Монгол Улсад олсон албан татвар ногдох орлого болохыг, мөн хууль, зүйлийн 4.1.7-д “Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон орлого гэдэгт албан татвар төлөгчийн уг хуулийн 4.1.7.а-4.1.7.к-д заасан нийт 10 орлогыг хамааруулах”-аар зааснаас үзвэл, нэхэмжлэгч нь нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох “оршин суугч бус албан татвар төлөгч” байхын тулд гадаадын аж ахуйн нэгжийн төлөөний газрын статусаар аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлдэг байхаар байна. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсад байрладаггүй оршин суугч бус /4.1.6.б/ албан татвар төлөгч нь гадаад улсын аж ахуйн нэгж байхаас гадна өөрийн харьяа салбар, төлөөний газартай байх, эсхүл энэ нөхцөлөөс гадна өөр ямар нэгэн хэлбэрээр Монгол Улсаас орлого олох, Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олдог гадаадын аж ахуйн нэгж байхаар байна.

11. ААНОАТ-ын тухай /2006 оны/ хуулийн 4.1.5-д болон 2019 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн мөн хуулийн 4.1.1-д заахдаа “аж ахуйн нэгж гэж улсын бүртгэлд бүртгэгдэж, аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа компани, нөхөрлөл, хоршоо,  ...тэдгээртэй адилтгах орлогын албан татвар төлөх үүрэг бүхий хуулийн этгээд, хуулийн этгээдийн эрхгүй этгээд болон үндсэн үйл ажиллагаа нь ашгийн бус боловч бараа борлуулах, ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлж орлого олсон дотоод, гадаадын хуулийн этгээд”-ийг ойлгохоор заасан. Үүнээс үзэхэд нэхэмжлэгч “Жемнэт” ХХК нь улсын бүртгэлд регистрийн 5274478 дугаараар, хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хэлбэрээр, ашгийн төлөө аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахаар бүртгэгдсэн байгаа нь дотоодын аж ахуйн нэгж болохыг харуулж байна. Энэ байдал нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2023 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 9/8245 дугаар албан бичгээр ирүүлсэн лавлагаагаар нотлогдох ба НӨАТ-ын тухай хуулийн 5.5.2-д заасан “Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж” гэсэн агуулгад нийцэхгүй, “...гадаадын аж ахуйн нэгж” байх энэ заалтын дагуу нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулах “оршин суугч бус албан татвар төлөгч” биш болох нь тогтоогдоно.

12. Түүнчлэн хариуцагч татварын улсын байцаагч нар нь Үндэслэх хэсгийн 4.3.-д заасан зөрчлийн дагуух нэмэгдсэн өртгийн татварлах орлогыг НӨАТ-ын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2.5-д зааснаар “оршин суугч бус этгээдийн оршин суугч этгээдэд борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээ” гэж үзсэн, ингэснээр мөн хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.4. “энэ хуулийн 7.3.1-д энэ хуулийн 7.2.5 дахь заалт хамаарахгүй” гэж заасны дагуу “албан татвар суутган төлөгч” байх шаардлагыг заавал хангахыг шаардахгүй буюу НӨАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3-д заасан “...гадаад улсын аж ахуйн нэгжийн төлөөний газрын Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээ...” гэх зохицуулалтыг нэхэмжлэгч нь “албан татвар суутган төлөгч”-өөр хангахгүй байна. Харин НӨАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2-оор “албан татвар суутган төлөгч” гэснийг хангах нь татварын зөрчлийн энэ хэсэгт хамааралгүй байна.

13. Хариуцагч нараас нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрлийн дагуу зохион байгуулсан олон улсын сүлжээний зардлыг борлуулалтын өртгөөр гадаад улсын нэр бүхий хуулийн этгээдүүдэд шилжүүлсэн, ингэхдээ борлуулалтын орлогод хамаарах татварыг суутгаагүй гэж үзэж, тооцооллыг гаргахдаа маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актын татварын хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчил хэсгийн 3-д 176,371,047,047.17 дүнгээр бичсэн атлаа захиргааны акт болох уг нөхөн ногдуулалтын актын хавсралт /маягт-ХШ06/02/-д НӨАТ-ын зөрчлөөр тооцохдоо 172,641,232,551,31 дүнгээр ногдуулахаар бичсэн, мөн захиргааны актын хавсралт илрүүлсэн зөрчлийн ажлын карт /маягт-ХШ06/01/-д зөрчлийн дүнг 219,056,265,514.11 гэж бичсэн  нь нөхөн ногдуулалтын акт болон уг актын хавсралт хооронд тухайлбал, 3,729,814,591.87 төгрөгийн зөрүүтэй бичсэн, бичилтийн алдаа гаргасан, энэ нь хэрэгт авагдсан баримтаар нотлогдсон, энэ талаарх нэхэмжлэгч талын тайлбар үндэслэлтэй байна.

14. Маргаан бүхий, нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын хооронд үүссэн татварын харилцаанд НӨАТ-ын тухай болон ААНОАТ-ын тухай хуульд заасан нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөгчийг “оршин суугч бус”, “Монгол Улсад байрладаггүй”, “албан татвар суутган төлөгч” гэх ойлголтоор нь, нэмэгдсэн өртгийн болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар ногдуулах орлогыг “Монгол Улсад олсон”, “Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон” гэдгээр нь шүүхээс тайлбарлаж, гадаад улсын харилцагч нэр бүхий компаниудад төлбөр шилжүүлсэн үйлдэлтэй нь холбоотойгоор нэхэмжлэгч “Жемнэт” ХХК-ийг оршин суугч бус этгээдийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг суутган төлөгчийн үүргээр төсөвт төвлөрүүлж төлөөгүй гэж хариуцагчаас үзсэн нь үндэслэлгүй, нэхэмжлэгчийн аж ахуйн нэгжийн албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлохдоо гадаадын аж ахуйн нэгжээс төлөөний газраараа /нэхэмжлэгчээр/ дамжуулан олсон орлого буюу Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гэдгийг хариуцагчаас тогтоогоогүй гэж үзэв.

Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуультай холбоотой /актын 4 дэх хэсэг/ зөрчлийн талаар.

15. Хариуцагч татварын улсын байцаагч нараас Үндэслэх хэсгийн 4.4-д заасан зөрчилтэй холбоотойгоор нэхэмжлэгчийг төлбөр шилжүүлэхдээ аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараар ногдуулан суутган тооцож төсөвт төлөөгүй хэмээн буруутгаж, маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актаар шийдвэрлэхдээ:

15.1.Татварын ерөнхий хууль /2008 оны/-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1. “шилжүүлсэн орлого” гэж гэрээ, хэлцлийн үндсэн дээр хувь хүн, хуулийн этгээдээр гүйцэтгүүлсэн ажил үйлчилгээний төлбөрийг тухайн этгээдэд өөрт нь буюу түүний хүсэлтээр бусад этгээдэд бэлэн бусаар шилжүүлснийг”, 4.1.6. “татвар суутгагч” гэж татвар төлөгчийн олсон орлогод татварын хуулиар татвар ногдуулан суутгаж, улсын болон орон нутгийн төсөвт шилжүүлэх үүрэг бүхий этгээдийг”,

15.2.Татварын ерөнхий хууль /2019 оны/-ийн 6 дугаар зүйлийн 6.1.19. “суутган төлөгч гэж тухайн төрлийн татварын хуулийн дагуу татвар төлөгчийн төлөх татварыг суутгаж, төсөвт шилжүүлэх, тайлагнах үүрэг бүхий этгээдийг”,

15.3. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 5 дугаар зүйлийн 5.4. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчид дараах аж ахуйн нэгж хамаарна, 5.4.2. “энэ хуулийн 5.4.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гадаадын аж ахуйн нэгж”, 7 дугаар зүйлийн 7.2.“энэ хуулийн 5.4-т заасан албан татвар төлөгчийн тухайн татварын жилд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт олсон болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлогод албан татвар ногдоно”, 17 дугаар зүйлийн 17.2.9. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч Монгол Улсад олсон дараах орлогод 20 хувиар”, г/ “Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний орлого”, 21 дүгээр зүйлийн 21.5. “энэ хуулийн 17.2.1-17.2.3, 17.2.7-17.2.9-д заасан орлогод ногдох албан татварыг мөн хуулийн 4.1.6-д заасан суутгагч ногдуулан суутган авч, ажлын 7 хоногийн дотор төсөвт шилжүүлнэ”,

15.4. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2019 оны/-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.7.“Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон орлого гэдэгт албан татвар төлөгчийн дараах орлогыг хамааруулна”, 4.1.7.а. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн шууд болон цахим хэлбэрээр гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээ, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараанд Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгч, төлөөний газраас олгосон орлого”, 4.1.7.е. “Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгчөөс Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчид олгосон эрхийн шимтгэлийн орлого, хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгө, биет бус хөрөнгө түрээслүүлсэн, ашиглуулсан болон ашиглах эрхийн орлого, санхүүгийн түрээсийн хүүгийн орлого, техникийн, удирдлагын, зөвлөхийн болон бусад үйлчилгээний орлого”, 18 дугаар зүйлийн 18.6.8. “энэ хуулийн 6.10-т заасан журмын дагуу бүртгүүлсэн төлөөний газраас бусад Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн энэ хуулийн 4.1.6, 4.1.7, 8.3-т заасан орлого”, 20 дугаар зүйлийн 20.2.4. “заасны дагуу энэ хуулийн 18.6.6, 18.6.8-д заасан орлогод 20 хувиар” гэж тус тус заасныг зөрчсөн гэж үзсэн.

16. Ингэхдээ татвар төлөгч буюу нэхэмжлэгчээс татварын хууль тогтоомжид зааснаар татварын ногдлоо бүрэн гүйцэд тодорхойлон төвлөрүүлж төлсөн эсэхийг татварын хяналт шалгалт гүйцэтгэх буюу татварын зөрчил гарсан цаг хугацаанд хуулийн хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан 2006 оны болон одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа 2019 оны Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн дагуу агуулгаар нь тайлбарлаж хариуцагч нараас хэрэгжүүлснийг дурдах нь зүйтэй.

17. Татвар төлөгч буюу нэхэмжлэгч хуулийн этгээдээс татварын төрлөөр татвар ногдох зүйлийг үнэн зөв тодорхойлж, цаг хугацаандаа төлсөн үү, татвар ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон тооцоо, мэдээ, тайланг гаргаж тогтоосон хугацаанд харьяа татварын албанд хүргүүлсэн үү зэрэг асуудалд татварын албаны хянан шалгах бүрэн эрхээ хариуцагчаас хэрхэн хэрэгжүүлсэн болох, хариуцагч татварын улсын байцаагчдаас татварын ногдлыг тодорхойлохын тулд татвар төлөгч /нэхэмжлэгч/-ийн өөрийнх нь эзэмшлийн сүлжээндээ үзүүлдэг ажил, үйлчилгээ нь юу болох, уг ажил үйлчилгээг гадаад улсын харилцагч байгууллагуудын эзэмшдэг сүлжээ, үзүүлдэг үйлчилгээ, гүйцэтгэсэн ажил гэж үзсэн эсэхэд анхаарал хандуулж дараах хууль зүйн үндэслэлээр маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актын энэ хэсэгт дүгнэлт өгөв.

18. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгч нь тухайн татварын жилд албан татвар ногдох орлого олсон, эсхүл орлого олоогүй боловч хуульд заасны дагуу албан татвар төлөх үүрэг бүхий аж ахуйн нэгж байх ба 2006 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдрийн болон 2019 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн ААНОАТ-ын тухай хуулиар Монгол Улсад байрладаг, Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч гэж ангилагдахыг, Монгол Улсад байрладаг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгч нь “Монгол Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан аж ахуйн нэгж /5.3.1/, удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг гадаадын аж ахуйн нэгж /5.3.2/” байхаар зааснаас үзвэл, нэхэмжлэгч нь ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.3.1-ээр аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгч байна.

19. Харин 2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.3.2-оор удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг гадаадын аж ахуйн нэгж болохын тухайд мөн хуулийн 5.4.1-5.4.5-д заасан шалгуураас гурав болон түүнээс дээш нөхцөлийг хангасан гадаадын хуулийн этгээд байхаар заасан бол, 2006 оны хуульд энэ талаарх зохицуулалт хуульчлагдаагүй байна.

20. Маргаан бүхий энэ тохиолдолд 2018-2019 оны татварын зөрчилтэй холбоотойгоор маргаан бүхий татварыг суутгах үүрэг бүхий аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгчөөр нэхэмжлэгчийг тогтоохдоо 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.4. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч”, 5.4.2. “энэ хуулийн 5.4.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гадаадын аж ахуйн нэгж” гэж, харин 2020-2021 оны татварын зөрчилтэй холбоотойгоор нэхэмжлэгчийг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгчөөр хэрхэн тогтоосон нь тодорхойгүй, Монгол Улсад байрладаг, Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч гэсний аль ангилалд оруулсан нь ойлгомжгүй, түүнчлэн 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3-д зааснаар “Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгч”-ийг, 5.3.1. “Монгол Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан аж ахуйн нэгж”, 5.3.2. “удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг аж ахуйн нэгж” гэж, 5.4-д  зааснаар “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч”-ийг, 5.4.1. “төлөөний газраараа дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж”, 5.4.2. “энэ хуулийн 5.4.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гадаадын аж ахуйн нэгж” гэж заасан, үүнээс гадна мөн хуулийн 5.5-д “...5.4.1-т заасан аж ахуйн үйл ажиллагааг бүрэн болон хэсэгчлэн явуулж байгаа салбар /цех, тасаг/, үйлдвэр, худалдаа үйлчилгээний газар зэрэг нь төлөөний газарт хамаарах”-аар заасан бол,

2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3-т зааснаар “Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгч”-ид 5.3.1. “Монгол Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан аж ахуйн нэгж”, 5.3.2. “удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг гадаадын аж ахуйн нэгж” хамаарахаар заасны дотор 5.3.2-оор удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг гадаадын аж ахуйн нэгж болох тухайд мөн хуулийн 5.4.1-5.4.5-д заасан шалгуураас гурав болон түүнээс дээш нөхцөлийг хангасан гадаадын хуулийн этгээд хамаарахаар, мөн хуулийн 5.5-д зааснаар “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч”-ид 5.5.1. “өөрийн төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа”, 5.5.2.“энэ хуулийн 5.5.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа” гадаадын аж ахуйн нэгжүүд хамаарахаар тус тус хуульчилснаас үзвэл, маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын акт дахь татварын зөрчилтэй холбоотойгоор  суутгах үүрэг бүхий аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгчийг тогтоохдоо 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.3.1, 5.3.2-оор Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгчийн ангилалд, 2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.5.1, 5.5.2-оор Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч ангилалд, 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.4.1, 2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5.5-д заасны дагуу “Монгол Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан аж ахуйн нэгж, удирдах байгууллага нь Монгол Улсад байрладаг аж ахуйн нэгж, төлөөний газраараа дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж” гэдэг ойлголтод тус тус нэхэмжлэгчийг хамааруулж хариуцагчаас үзээгүй болохыг, ингэснээр маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актын үндэслэлийн талаарх нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд шүүхээс дүгнэлт өгсөн болохыг, түүнчлэн Татварын ерөнхий газрын даргын 2019 оны А/272 дугаар тушаалын хавсралтаар батлагдсан “Төлөөний газрыг бүртгэх, бүртгэлээс хасах, албан татвар төлөх, тайлагнах журам”-ын зохицуулалт үйлчлээгүй болохыг, уг журмын заалтыг маргаан бүхий татварын зөрчилтэй холбоотой захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагаанд хариуцагчаас үндэслээгүй болохыг тус тус тэмдэглэх нь зүйтэй.

21. Тэгвэл, 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.4. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч”, 5.4.2. “энэ хуулийн 5.4.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гадаадын аж ахуйн нэгж”, 2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгч”, 5.5.2.“энэ хуулийн 5.5.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж” гэж зааснаар нэхэмжлэгчийг маргаан бүхий татварын зөрчил дэх аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгч гэж үзсэн ба,

22. Хариуцагчаас аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлохдоо 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-д зааснаар “энэ хуулийн 5.4-т заасан албан татвар төлөгчийн тухайн татварын жилд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт олсон болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого” гэж үзсэн /уг хуульд эх үүсвэртэй орлого, нутаг дэвсгэрт олсон орлого гэдэг талаар тодорхойлоогүй/ бол, 2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 4.1.6-д зааснаар “Монгол Улсад олсон орлого гэж албан татвар төлөгчийн Монгол Улсад олсон “энэ хуулийн 7.4-т заасан орлого”-ыг албан татвар ногдох орлогод тооцохоор, үүнд үйл ажиллагааны орлого /7.4.1/, хөрөнгийн орлого /7.4.2/, хөрөнгө борлуулсан, шилжүүлсний орлого /7.4.3/, бусад орлого /7.4.3/ хамаарахыг, мөн хуулийн 4.1.7-д “Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон орлого гэдэгт албан татвар төлөгчийн уг хуулийн 4.1.7.а - 4.1.7.к-д заасан нийт 10 орлого багтахыг заасны дотор 4.1.7.а. “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн шууд болон цахим хэлбэрээр гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээ, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бараанд Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгч, төлөөний газраас олгосон орлого”, 4.1.7.е. “Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгчөөс Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчид олгосон эрхийн шимтгэлийн орлого, хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгө, биет бус хөрөнгө түрээслүүлсэн, ашиглуулсан болон ашиглах эрхийн орлого, санхүүгийн түрээсийн хүүгийн орлого, техникийн, удирдлагын, зөвлөхийн болон бусад үйлчилгээний орлого” гэж заасныг авч үзжээ.

23. Маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актын татварын зөрчил дэх гадаад улсын аж ахуйн нэгжүүдээс Монгол Улсад олсон болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон орлогыг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар суутган төлөгчийн үүргийн дагуу тооцон төвлөрүүлж, төсөвт төлөөгүй гэж нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийг буруутгахын тулд нэгдүгээрт, нэхэмжлэгчийг “гадаадын аж ахуйн нэгж”-ээр /хуулийн 5.4.2, 5.5.2-оор/ тогтоосон баримт байхгүй, түүнчлэн төлөөний газраар бүртгэгдээгүй /хуулийн 6, 4.1.7/, нэхэмжлэгчийн Монгол Улсад олсон орлогын эх үүсвэрийг 2019 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 4.1.7-д зааснаар аль орлогод нь ногдуулж байгаа нь тодорхой бус, Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон орлогод ногдох албан татварын зүйл нь юу болох, нэхэмжлэгч нь Монгол Улсад байрладаг албан татвар төлөгчийнхөө хувьд Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчид олгосон орлого нь юу болох, тэдний ямар хэлбэрээр гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээнд төлбөр шилжүүлсэн болох, хэрэв Татварын ерөнхий хууль /2008 оны/-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1-д зааснаар “шилжүүлсэн орлого”-оор гэж үзвэл, аж ахуй  эрхлэх үндсэн чиглэлийн хүрээнд гадаад улсын харилцагч нартай байгуулсан, тухайлбал, ОХУ-ын “Т” хаалттай хамтарсан хувьцаат компани болон “Ж” ХХК-ийн хооронд 2009 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдөр байгуулагдсан “Сүлжээний холболт”-ын MNS004505 дугаар гэрээ, “Ч Т /Америкас/ корпораци” /China telecom americas corp/ болон “Ж” ХХК-ийн хооронд 2010 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдөр байгуулагдсан “Бөөний худалдааны үндсэн үйлчилгээ”-ний гэрээ, OJSC Rostelecom /ОХУ/ болон “Ж” ХХК-ийн хооронд 2013 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулагдсан “Олон улсын тоот сүлжээгээр /зам/ хангах гэрээ”, “Чайна бродбанд коммуникэйшнс” /Хонгконг/ байгуулагдсан ХХК болон “Ж” ХХК-ийн хооронд 2013 онд байгуулагдсан “Ашиглах эрхийн гэрчилгээ”-ний зэрэг гэрээ байгуулснаар эрх бүхий захиргааны байгууллагаас олгосон, зөвхөн Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр хэрэгжих, “А” ангиллын, “харилцаа холбооны  үйлчилгээний сүлжээ байгуулах, түүний ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэх” 17200004 дугаар тусгай зөвшөөрлийн дагуу аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлсний үр дүнд олсон орлого, гүйцэтгэсэн ажил зэргээ орлогоор хүлээн зөвшөөрч, түүнд ногдох татвараа тайлагнаж, төсөвт төлсөн үйл баримттай давхардах нөхцөлийг бүрдүүлж байна.

24. Эндээс маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын акт ёсоор, нэхэмжлэгчийг Монгол Улсад болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж, Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн ангиллаар тухайн маргаан бүхий татварыг ногдуулж төсөвт төлөх нь ААНОАТ-ын тухай хуулийн 6 дугаар зүйл /төлөөний газар/, Монгол Улсаас гадаад улстай байгуулсан "Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай олон улсын хэлэлцээрийн 5, 7 дугаар зүйлд заасны дагуу төлөөний газрыг албан татвар төлөгчөөр бүртгэх, бүртгэлээс хасах, албан татвар төлөх, тайлагнахтай холбоотой харилцаанд үйлчлэх Татварын ерөнхий газрын даргын 2019 оны А/272 дугаар тушаалын хавсралтаар батлагдсан “Төлөөний газрыг бүртгэх, бүртгэлээс хасах, албан татвар төлөх, тайлагнах журам”-ын зорилго, зохицуулалтын хүрээнд хүрээнд нийцэхгүй байна гэж үзэхээр байна.

25. Нэхэмжлэгч “Ж” ХХК нь Харилцаа холбооны тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1. “Зохицуулах хороо Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн ... үйл ажиллагааг эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг хуулийн этгээдэд олгох...”, Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 9.11. “харилцаа холбооны сүлжээ байгуулах, түүний ашиглалт үйлчилгээ” гэж зааснаар 2029 оны 09 дүгээр сарын 06-ны өдөр хүртэл эрхлэх тусгай зөвшөөрөлтэй, энэ талаарх нотлох баримт Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны 2023 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 01/1398 дугаар албан бичгээр хэрэгт авагдсан, хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч нарын хооронд нэхэмжлэгчийн татварлах орлогод хамаарах аж ахуйн үйл ажиллагааны талаар маргаагүй болно.

Аж ахуйн нэгжийн орлогоо бууруулсантай холбоотой татварын зөрчлийн /актын 1 болон 2 дахь хэсэг/ талаар.

26. Хариуцагчаас аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар гаргасан алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэх тооцоог 2017 онд алдагдлыг 4,470,741,560.00 төгрөгөөр, 2019 онд 1,551,196,747.53 төгрөгийн баталгаажуулсан ба, нийт 6,021,938,307.53 төгрөгийн алдагдлаас 2019 онд 4,547,293,248.15 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг дутуу тайлагнасныг уг алдагдлаас хааж тооцохоор, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар 2020 онд өмнөх жилүүдийн татварын тайлангаар гарсан татварын албаар баталгаажуулсан алдагдлаас тайлант хугацаанд шилжүүлсэн дүн 5,163,312,308.49 төгрөгийг шилжүүлэн тооцсоноос өмнөх жилийн 1,474,645,059.38 төгрөгийн алдагдлыг хааж үлдэх 3,688,667,249.11 төгрөгийн зөрчилд нэхэмжлэгчид хариуцлага тооцохоор шийдвэрлэжээ.

            26.1. 2006 оны ААНОАТ-ын тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1. “албан татвар ногдох орлогоос энэ хуулийн 15 дугаар зүйлд зааснаас бусад /албан татвар ногдох орлогоос хасч тооцохгүй зардал/ мөн 12 дугаар зүйлд заасан нийт зардлыг хасч илүү гарсан хэсгийг нь татварын тайлангаар гарсан алдагдал гэнэ”, 20.2. “энэ хуулийн 20.1-д заасан алдагдлыг ... бусад салбарын хувьд 2 жилийн албан татвар ногдуулах орлогоос хасч тооцох...”, 20.3. “энэ хуулийн 20.2-т заасны дагуу албан татвар ногдуулах орлогоос жил бүр хасагдах алдагдлын хэмжээ нь ... бусад салбарын хувьд 50 хувиас хэтрэхээргүй байх бөгөөд уг хасагдах алдагдлыг тухайн татвар төлөгчийн албан татвар ногдуулах орлогоос тооцно” гэж,

26.2. 2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлсэн ААНОАТ-ын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.5. “албан татвар ногдох орлогын дүнг тодорхойлохдоо албан татвараас чөлөөлөгдөх орлогыг хасаж тооцно”, 18 дугаар зүйлийн 18.1. “албан татвар төлөгчийн татварын жилд албан татвар ногдуулах орлогод албан татварыг ногдуулна”, 19.1. “албан татвар ногдох нийт орлогоос энэ хуульд заасан нөхцөл, шаардлагыг хангасан зардлыг хасаж, зардлын илүү гарсан хэсгийг татварын тайлангаар гарсан алдагдал гэнэ”, 19.2. “харьяалах татварын албаар баталгаажуулсан ирээдүйд шилжүүлэн тооцох алдагдлыг тухайн алдагдал гарсан татварын жилийн дараах дараалсан дөрвөн жил бүр албан татвар ногдуулах орлогын дүнгийн 50 хувиар хязгаарлан хасаж тооцно”, 19.9. “Энэ хуулийн 19.1-д заасан алдагдалд 2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс өмнөх татварын жилийн татварын тайлангаар гарсан болон татварын албаны баталгаажуулаагүй алдагдал хамаарахгүй” гэж тус тус заажээ.

26.3. Нэхэмжлэгч нь тусгай зөвшөөрлийн дагуу бусад аж ахуйн нэгжүүдтэй гэрээ байгуулж, түүний дагуу үзүүлсэн үйлчилгээний төлбөрийг тухайн татварын жилдээ орлогоор хүлээн зөвшөөрч, ТТ-02 тайланд тусган, төлөгдөөгүй төлбөр дээрээ авлага үүсгэн жил бүрийн эцэст тооцсон тухайлбал, 2017, 2018, 2019 онд аж ахуйн нэгж хоорондын тооцоогоор тооцоо нийлсэн актыг баталгаажуулж байсан болох нь хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдож байх ба уг авлагын дүнг татварын хяналт шалгалтад хамрагдсан хугацааны он тус бүрд буюу тухайн татварын тайлант жилийнхээ ААНОАТ-ын ТТ-02 тайланд тусган татварын албанд илгээж байсан, мөн татварын албаар баталгаажуулсан, энэ талаар маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актын хавсралтад татвар төлөгчийн тайлагнасан алдагдлын дүн гэдэгт тусгагдсан байна.

26.4. Нэхэмжлэгч "Ж" ХХК-ийг 2019 оны ААНОАТ-ын /ТТ-02/ тайлангаар 1,551,196,747.53 төгрөгийн алдаатай тайлан илгээсэн, борлуулалтын орлогыг 4,547,293,248,15 төгрөгөөр бууруулж тайлагнасан гэдэг дээр хууль хэрэглээний зөрүү үүсэж байна гэж үзэв. Татварын улсын байцаагчаас нэхэмжлэгч хуулийн этгээдийг “нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангаар 46,578,259,533.08 төгрөгийн орлого, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар 42,030,966,284.93 төгрөгийн орлого тайлагнасан нь аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд орлогыг 4,547,293,248.15 төгрөгөөр дутуу тайлагнасан" гэж үздэг бөгөөд актын хавсралт /маягт-ХШ07/01/-аар 2019 оны аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварт татвар төлөгчийн тайлангаарх дүн 42,600,879,335.06 төгрөг, шалгалтаарх дүн 47,148,172,583.21 төгрөг бол, актын хавсралт илтгэх хуудсаар 2019 оны албан татварт татвар төлөгчийн тайлангаарх дүн 46,578,269,533.08 төгрөг, шалгалтаарх дүн 46,578,259,533.08 төгрөг гэж үзсэн, тэгвэл Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн зохицуулалтаар энэхүү 2019 онд хамаарах аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар /ТТ-02/-оор НӨАТ-гүй дүн 42,030,966,284.87 төгрөг үүнээс хүүгийн орлого 163,590,438.47 төгрөг, бусад орлого 52,478,496.46 төгрөг, ханшийн зөрүүгийн бусад орлого 353,844,115.00 төгрөг нийт 42,600,879,335.00 төгрөг бол, 2019 онд хамаарах нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангаар /ТТ-03а/-аар НӨАТ-гүй дүн 46,578,259,533.08 төгрөг байгаа нь ижил ба нэхэмжлэгчээс 2017, 2018 онуудын ААНОАТ-ын ТТ-02 тайланд орлогоор хүлээн зөвшөөрөгдсөн бөгөөд тухайн үед НӨАТ-ын тухай хуульд зааснаар аккурэль сууриар хүлээн зөвшөөрч и-баримтын бичилт хийгдээгүй, мөнгөн сууриар бүртгэл хийгдэж байсныг ААНОАТ-ын хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1 “Албан татвар төлөгч нь нягтлан бодох бүртгэлийн аккурэль сууриар гаргасан улирал, жилийн татварын тайланг үндэслэн жилийн эхнээс өссөн дүнгээр орлого болон төлөх албан татвараа өөрөө үнэн зөв тодорхойлж төссөвт төлнө”, 2008 оны Татварын ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1. “Татвар төлөгч холбогдох баримт, бүртгэлд үндэслэн хуулийн дагуу төлбөл зохих татварын ногдлоо өөрөө тодорхойлон татварын тайланд тусгаж, бэлэн болон бэлэн бус хэлбэрээр татвар төлнө”, 53 дугаар зүйлийн 53.2. “Татварын бүртгэлд татвар төлөгч бүрийн төлбөл зохих татварын ногдол, хөнгөлөлт, чөлөөлөлт, алданги, торгууль, тэдгээрийн төлөлт, хураалт, өрийг анхан шатны баримтад үндэслэн бүрэн тусгана” гэж заасныг зөрчсөн гэж үзэхгүй.

27. Иймд дээр дурдсан хуулийн зохицуулалтын дагуу нэхэмжлэгч "Жемнэт" ХХК-ийн бусдаас авах авлагын дүн, төлөгдөөгүй төлбөр дээрээ авлага үүсгэн жил бүрийн эцэст 2017, 2018, 2019 онуудын хоорондын тооцоог нийлж, актаар баталгаажуулж, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд орлогоор хүлээн зөвшөөрснөөр алдагдлын хасалт буюу хасагдах алдагдлаа орлогоосоо тооцуулах нь ААНОАТ-ын тухай хуулийн дээр дурдсан заалтад нийцсэн байна.

Харин нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хуульд зааснаар аккурел сууриар хүлээн зөвшөөрч и-баримтын бичилт хийгдээгүй, мөнгөн сууриар бүртгэл хийгдсэнтэй, 2019 онд өмнөх онуудад хүлээн зөвшөөрсөн орлого буюу авлагадаа нийт 4,672,534,077.62 төгрөгийг НӨАТ-ын И-баримтыг нөхөн бичилт илүү хийсэнтэй холбоотойгоор НӨАТ-ын тухай хуулиар хариуцлага тооцоход энэхүү шүүхийн шийдвэр саад болохгүй.

28. Нэгтгэн дүгнэвэл, хариуцагч татварын улсын байцаагчдаас татварын хяналт шалгалт явуулж, “Жемнэт” ХХК-ийн гадагшаа шилжүүлсэн төлбөрийг НӨАТ-ын тухай хуулиар нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох орлогын нэгэн адил үзэж, улмаар уг орлогод суутган төлөгчийн үүргийг биелүүлээгүй, төсөвт төлөөгүй гэж үзэж, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 7.1, 7.1.4, 7.2, 7.3.5, 7.4.9, 16.1, 16.1.2, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль /2015 оны/-ийн 7.1, 7.2, 7.2.5-д заасныг, мөнхүү шилжүүлсэн төлбөрийг ААНОАТ-ын тухай хуулиар аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар ногдох орлогоор тодорхойлон авч, уг төлбөрийг төсөвт төлөөгүй гэж үзэж, Татварын ерөнхий хууль /2008 оны/-ийн 4.1, 4.1.1,4.1.6, Татварын ерөнхий хууль /2019 оны/-ийн 6.1, 6.1.9, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 5.4, 7.2, 17 дугаар зүйлийн 17.2.9, 17.2.9 дэх хэсгийн г/, 21.5, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2019 оны/-ийн 4.1.7, 4.1.7.а, 4.1.7. е, 18.6.8, 20.2.4-д заасныг тус тус зөрчсөнийг тогтоож, Зөрчлийн тухай 2017 оны 05 дугаар сарын 11-ний өдрийн хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.2, Татварын ерөнхий хууль /2019/-ийн 82 дугаар зүйлийн 82.1.1-д заасныг үндэслэн нөхөн татвар, торгууль, алдангид нийт 77,349,961,133.73 төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр нөхөн ногдуулалтын актаар тогтоосон нь бодит байдалд нийцээгүй, оршин суугч бус этгээдийн бүртгэл хийгдсэн эсэх, энэ тохиолдолд татварын алба татвар төлөгчийн дугаар, гэрчилгээ олгож, хувийн хэрэг үүсгээгүй, өөрөөр хэлбэл, аж ахуйн нэгжийн орлогын болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөх үүрэг бүхий тухайн аж ахуйн нэгж нь татвар төлөгчөөр бүртгэгдсэн байх нөхцөл бүрдээгүй, нэхэмжлэгчид Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.7-д зааснаар “суутган төлөгч нь татварын хууль тогтоомжийн дагуу тухайн төрлийн татвар төлөх үүрэг бүхий этгээдээс албан татварыг ногдуулан суутгах” үүрэг хэзээ яаж, хэрхэн бий болсон нь тодорхойгүй, харилцан тохирох журам, харилцан хамааралтай этгээдийг тогтоосон эсэх талаар баримт байхгүй, эрх бүхий байгууллагаас олгосон тусгай зөвшөөрлөөр зөвхөн Монгол Улсад эрхэлж буй, тодруулбал, олон улсын дамжуулах сүлжээгээр дамжуулан Монгол Улсын урд болон хойд хил дээр БНХАУ, ОХУ-ын оператор байгууллага, хуулийн этгээдүүдийн сүлжээтэй харилцан холболтыг хийх, ази, америк, европын улс дахь интернэтийн гарц уруу холбогдож, Монгол Улсыг дэлхийн интернэтийн сүлжээнд холбох, интернэтийн үйлчилгээ эрхлэх "Б" ангиллын тусгай зөвшөөрөлтэй дотоодын аж ахуйн нэгжийн сүлжээг өөрийн интернэтийн бөөний үйлчилгээний сүлжээнд холбох, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр “Улс хоорондын транзит суваг шугам түрээслүүлэх” зэрэг нэхэмжлэгчийн харилцаа холбооны ашиглалт, сүлжээний үйлчилгээ үзүүлэхтэй холбоотой аж ахуйн үндсэн үйл ажиллагаа эрхэлж олсон орлогыг оршин суугч бус этгээдийн оршин суугч этгээдэд борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээнээс олсон орлого, эсхүл  нэхэмжлэгчийн нэр бүхий зургаан улс уруу харилцаа холбооны үйлчилгээний төлбөрт шилжүүлсэн төлбөр нь оршин суугч бус этгээдийн Монгол Улсад болон тус улсаас эх үүсвэртэй олсон орлого гэдгийг нотлоогүй, хуульд заасны дагуу албан татвар ногдох орлого гэдгийг тодорхойлж нотлоогүй болох нь дээр дурдсанаар тогтоогдохын зэрэгцээ Татварын ерөнхий хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.“татвар төлөгч татварын хууль тогтоомжид заасны дагуу төлбөл зохих татварын ногдлоо бүрэн гүйцэд тодорхойлж, хугацаанд нь төлсөн эсэхийг татварын алба хянан шалгах”, мөн хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1.“татварын улсын байцаагч энэ хуулийн 16.2, ... 41.1-д заасан үндэслэлээр нөхөн ногдуулалтын акт, эсхүл илтгэх хуудас үйлдэх...”, мөн хуулийн 82 дугаар зүйлийн 82.1. “татвар төлөгч нь татвар төлөхгүй байх, төлөх татварын хэмжээг бууруулах, ... татварын ногдлыг бууруулсан бол татварын улсын байцаагч татварыг нөхөн төлүүлж, торгох” зохицуулалтыг бүрэн гүйцэд хэрэгжүүлээгүй, түүнчлэн татварын үйл ажиллагаанд баримтлах Татварын ерөнхий хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1. “татвар бий болгох, тогтоох, ногдуулах, тайлагнах, төлөх, хяналт шалгалт хийх, хураах, хөнгөлөх, чөлөөлөх үйл ажиллагаанд дараах зарчмыг баримтална”, 5.1.1. “зайлшгүй байх”, 5.1.2. “тодорхой байх” зарчмууд болон Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2.1. “хуульд үндэслэх”, 4.2.5. “...шийдвэр нь үндэслэл бүхий байх” зэрэг захиргааны үйл ажиллагааны зарчмууд хангагдаж гараагүй, үүгээрээ маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын акт нь нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндсөн байна.

29. Хавтаст хэрэгт, Гадаад харилцааны яамны 2023 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 09/5436 дугаар албан бичгээр ирүүлсэн 1965 оны “Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын дүрэм, Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын дүрэм, конвенцын 2010 оны нэмэлт өөрчлөлт, Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газрын 2023 оны 10 дугаар сарын 16-ны өдрийн ТГ-03/1325 дугаар албан бичгээр ирүүлсэн Улсын Их Хурлаас баталсан 1994 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийн Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын дүрэм, конвенцыг соёрхон батлах тухай, 2003 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдрийн Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын үндсэн дүрэм, конвенцод  орсон нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай, 2015 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдрийн Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын үндсэн дүрэм, конвенцод орсон нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хууль тус тус авагдсан, эдгээр хууль болон дүрэм, конвенцын холбогдох заалтыг, түүнчлэн хамгийн сүүлийн байдлаар, 2012  оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрөөс 12 дугаар сарын 14-ний өдрүүдэд АНЭУ-ын Дубай хотноо хуралдсан Дэлхийн бага хурлаас батлан гаргасан Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын төгсгөлийн баримт бичиг зэрэг олон улсын эх сурвалжийг нотлох баримтаар үнэлүүлж, хууль хэрэглээний хувьд, маргаан бүхий татварын харилцаанд хамаарч үйлчлэх талаар нэхэмжлэгч талаас тайлбарлаж, мэтгэлцсэн боловч шүүхийн шаардсанаар Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны 2023 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 03/2460 дугаар албан бичгээр “Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагын /ITU/ Дэлхийн бага хурлаас гаргасан шийдвэрээр /Final acts/  баталгаажуулсан журмын бүртгэл хийгдээгүй” гэж, Гадаад харилцааны яамны 2023 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдрийн 09/6692 дугаар албан бичгээр “...төгсгөлийн баримт бичигт гарын үсэг зурсан улсын тоонд Монгол Улс байхгүй” гэж, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны 2024 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийн 03/206 дугаар албан бичгээр “... албан ёсны цахим хуудаст буй мэдээллээр 2012 онд хуралдсан Дэлхийн бага хурлаас гаргасан төгсгөлийн баримт бичигт гарын үсэг зурсан улсын тоонд Монгол Улс ороогүй” гэж хариу ирүүлснийг, хариуцагч талаас “...татвар ногдуулалт, төлөлттэй холбоотой асуудлаар Олон улсын цахилгаан холбооны конвенцын дагуу татварыг бууруулах, хөнгөлөх нөхцөл тогтоогдоогүй, ...ихэнх зөрчлийн дүн суутган төлөгчийн үүргээ биелүүлээгүйтэй холбоотой хуулийн зөрчил байгаа, ...татвар төлөгчийн тухайд бусдад орлого олгохдоо дотоодын хууль тогтоомжийн дагуу суутган төлөгчийн үүргийг биелүүлээгүйтэй холбоотой зөрчлүүдийг дотоодын хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэсэн...” зэргээр тайлбар өгснийг, шүүх хуралдаан дээр хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс “татварын зөрчлийг илрүүлж тогтоохдоо олон улсын гэрээ, конвенц зэрэг эх сурвалжийг ашиглаагүй талаар дурдаж, маргаан бүхий татварын үйл баримт, татварын зөрчлийг дотоодын хууль тогтоомжоор зохицуулсан, иймээс хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжийн дагуу зөвхөн шилжүүлсэн орлоготой холбоотойгоор албан татвар ногдуулсан, ...төгсгөлийн баримт бичигт Монгол Улс гарын үсэг зураагүй, ...гэрээний заалт мөрдөхгүй" зэргээр тайлбарласныг тэмдэглээд, нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн үндэслэлээ гаргахдаа дээрх олон улсын эх сурвалжийн талаар тайлбарлан маргасныг хариуцагчаас няцаагаагүй, маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын актаар татварын зөрчлийг тогтоож шийдвэрлэхдээ дотоодын хууль тогтоомжийн хүрээнд дүгнэлт өгсөн, харин Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2. "Монгол Улсын олон улсын гэрээнд татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө” гэж зааснаар дотоодын хууль тогтоомжоос давж, өөрөөр олон улсын гэрээ болон дүрмийн заалтыг үндэслээгүй, энэ талаар хариуцагч талаас хангалттай тайлбарласан, ингэснээр энэ маргаанд эх сурвалжаар үнэлэн хэрэглэх олон улсын гэрээ, түүнтэй холбоотой олон улсын эх сурвалжтай баримт бичиг байхгүй гэж үзэж, түүнчлэн шүүхээс маргаан бүхий татварын ногдуулах орлого, уг орлогоор татвар төлөгч болох хууль зүйн үндэслэл нэхэмжлэгчид бий болохгүй талаар нэгэнт дүгнэлт өгсөн байгаа нь өөрөөр хэлбэл, татварлах орлого болон суутган төлөгчийн үүрэг үүсэхгүй гэж шүүхээс үзсэн нь татварын албаны шалгалтаар тогтоосон татварын зөрчлийн талаар дээрх олон улсын эх сурвалжийг үнэлж хэрэглэх шаардлагагүй болсныг дурдаад, иймээс  маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын акт дахь Татварыг давхардуулж оногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 22 дугаар зүйлийн 22.1. "Хэлэлцэн тохирогч Улсын байнга оршин суугчийн олж буй энэхүү хэлэлцээрийн өмнөх зүйлүүдэд хөндөгдөөгүй аливаа орлогод зөвхөн хэлэлцэн тохирогч Улсад татвар оногдуулна", Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулан ногдуулахгүй байх тухай Монгол Улс, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын хоорондын хэлэлцээрийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1. "Хэлэлцэн тохирогч Улсын байнга оршин суугчийн олж буй энэхүү хэлэлцээрийн өмнөх зүйлүүдэд хөндөгдөөгүй аливаа орлогод зөвхөн Хэлэлцэн тохирогч Улсад татвар оногдуулна", Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулан ногдуулахгүй байх тухай Монгол Улсын Засгийн газар. Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 22 дугаар зүйлийн 22.1. "Хэлэлцэн тохирогч Улсын байнга оршин суугчийн олж буй энэхүү Хэлэлцээрийн өмнөх зүйлүүдэд хөндөгдөөгүй аливаа орлогод зөвхөн Хэлэлцэн тохирогч Улсад татвар оногдуулна" гэх үндэслэлийн талаар үнэлэлт дүгнэлт өгөөгүй болохыг дурдаж байна.

30. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “татварын улсын байцаагчийн актад Зөрчлийн тухай хуулийн заалтыг үндэслэсэн ба ийм заалт 2017 онд батлагдсан Зөрчлийн тухай хуульд байхгүй, иймээс нөхөн ногдуулалтын акт бичилтийн болон үндэслэлийн алдаатай” гэх тайлбар үндэслэлгүй. Хариуцагч нь татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлж, маргаан бүхий актаар татварын хариуцлага оногдуулахдаа Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйл. “...буцаан хэрэглэхэд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахаар бол 2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хуулийн холбогдох заалт, 2017 оны 05 дугаар сарын 11-ний өдөр баталсан Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1, 3, 4, 5 дахь хэсгийг буцаан хэрэглэж, тухайн заалтыг дагаж мөрдөнө” гэж заасныг зөв хэрэгжүүлсэн гэж үзнэ.

31. Түүнчлэн мөн төлөөлөгчөөс “Маргаан таслах зөвлөлийн 2023 оны 6 дугаар сарын 20-ны өдрийн 32 дугаар тогтоолд НӨАТ-ын тухай хуулийн 2015 оны хуулийн 7.1.4, 7.3.5, 7.4.9 заалтыг баримтлан гэсэн, гэтэл уг хуульд дээрх заалтууд байхгүй байгаа нь бичилтийн болон утгын алдаатай, ойлголтын илт зөрүүтэй” гэж тайлбарласныг хүлээн авах үндэслэлгүй. Учир нь уг зөвлөлийн тогтоолын хууль зүйн үндэслэлийн талаар нэхэмжлэлийн шаардлагаар маргаагүй болно.

32. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 51 дүгээр зүйлийн 51.1-д зохицуулсны дагуу мөн хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1-д: “нөхөн төлүүлэх шүүхийн зардлыг нэхэмжлэл бүрэн хангагдсан тохиолдолд хариуцагчаар, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон тохиолдолд нэхэмжлэгчээр нөхөн төлүүлнэ” гэж заасныг хэрэглэж, нэхэмжлэгчээс урьдчилан төлсөн тэмдэгтийн хураамжийн төлбөрийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас уг төлбөрийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгохоор зааж шийдвэрлэлээ.

              Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.1, 106.3.12, 107 дугаар зүйлийн 107.5-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

              1. Татварын ерөнхий хууль /2008 оны/-ийн 4.1.1, 4.1.6, Татварын ерөнхий хууль /2019 оны/-ийн 5 дугаар зүйлийн 5.1, 6.1.19, 28 дугаар зүйлийн 28.1, 28.7, 41 дүгээр зүйлийн 41.1, 42 дугаар зүйлийн 42.1, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 5.4., 7.1., 7.2., 17.2.9., Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2019 оны/-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1, 4.1.7, 4.1.7.a, 4.1.7.e, 5 дугаар зүйлийн 5.2,5.3.2, 5.5.2, 7 дугаар зүйлийн 7.1, 7.4, 18 дугаар зүйлийн 18.1, 18.6.8, 19 дүгээр зүйлийн 19.1, 19.2, 74 дүгээр зүйлийн 74.1, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль /2015 оны/-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.6, 7 дугаар зүйлийн 7.1, 7.2, 7.2.5, 16 дугаар зүйлийн 16.1, 16.1.2, Зөрчлийн тухай  хууль /2017/-ийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.2-д заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч "Ж" ХХК-ийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж, Том татвар төлөгчийн газрын татварын улсын байцаагч Ц.М, Б.Х нарын 2022 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдөр үйлдсэн “Татварын ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” № дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгосугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70,200 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас уг төлбөрийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгосугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасны дагуу нэхэмжлэгч, хариуцагч тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь энэхүү шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      У.БАДАМСҮРЭН