МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх халдааныг шүүгч Б.Мөнх-Эрдэнэ даргалж тус шүүхийн шүүх халдааны 2 дугаар танхимд нээлттэй хийсэн шүүх халдаанаар

Нэхэмжлэгч: “М*******” ХХК,

Хариуцагч: Сангийн сайд,

Хариуцагч: Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******,

Маргааны төрөл: Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаал Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлт нь хуульд нийцсэн эсэх хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх халдаанд:Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Б*******, Х.З******* /цахимаар/ хариуцагч Д.О*******, хариуцагч Сангийн  сайдын  итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Ц*******, хариуцагчийн өмгөөлөгч Т.Э*******  шүүх халдааны нарийн бичгийн дарга С.Болортуяа нар оролцов.

 

        ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

1.“М*******” ХХК-аас Сангийн сайд, Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******д тус тус холбогдуулан “Сангийн яамны Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаартай дүгнэлтийг, Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн “Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд бүртгэх тухай” 2******* дугаартай тушаалын өөрт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах”  тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

2.Нэхэмжлэгчийг БСШУСЯ/2019******* дугаартай “цэцэрлэгийн барилга, 250 ор/Баян-Ө, Ө сум/-ын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгох тендер шалгаруулалтад оролцохдоо гэрээт ажлыг гүйцэтгэхэд санал болгосон ерөнхий инженер Х.Нын ОХУ-ын Б хотын И.И.Пын нэрэмжит Алтай улсын Техникийн их сгуулийг үйлдвэрийн ба иргэний барилгын инженер мэргэжлээр төгссөн гэх диплом ирүүлсэн, уг диплом хуамч болох нь нотлох баримтаар тогтоожээ.

3.Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлтээр нэхэмжлэгчийг Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.6-д заасан нөхцөл үүссэн болохыг тогтоож, мөн хуулийн 14.5, 52¹ дүгээр зүйлийн 52¹.2.1-д заасныг үндэслэн тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах саналыг төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлэхээр шийдвэрлэсэн.

4.Улмаар Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалаар Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5, 52 дугаар зүйлийн 52.1.14, Засгийн газрын 2019 оны 247 дугаар тогтоолын хавсралтаар баталсан “Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх жам”-ын 2.4, 2.5 дахь заалт, улсын байцаагчийн саналыг үндэслэн нэхэмжлэгчийг Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд 3 жилийн хугацаагаар хамруулахаар шийдвэрлэсэн ба уг тушаалын 60-д “М*******” ХХК бичигджээ.

5.“М*******” ХХК -аас шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн үндэслэл:

1/Маргаан бүхий захиргааны актуудын улмаас манай компанийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол дараах байдлаар зөрчигдөж байна. 

1.1/Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16.4-т Монгол Улсын иргэн бүр аж ахуй эрхлэх эрхтэй талаар заасан. Үүний дагуу бизнесийн үйл ажиллагаа явуулах нь бидний үндсэн эрх билээ. Энэ хүрээнд бид төрийн худалдан авах ажиллагаанд оролцох, төрийн байгууллагуудын захиалгаар ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой билээ.

1.2/Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд заасан шалгу болон тухайн тендерийн шалгуыг хангасан этгээд төрийн худалдан авах ажиллагаанд оролцох эрхтэй байдаг. Бид энэ хүрээнд төрийн худалдан авах ажиллагаанд оролцож, тодорхой ажлууд гүйцэтгэж ирсэн. Гэтэл маргаан бүхий захиргааны актуудаар манай компанийг 3 жилийн хугацаанд төрийн худалдан авах ажиллагаанд оролцох эрхгүй болгож байна.

1.3/Ийнхүү бид 3 жилийн хугацаанд тендер буюу төрийн худалдан авах ажиллагаанд оролцох, ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх боломжгүй болж байна. Үүгээр бидний бизнесийн үйл ажиллагаа явуулах, ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх орон зай хумигдаж байна.

1.4/Ингэхдээ манай компанийн буутай үйл ажиллагаа байхгүй атал өөр иргэний үйлдэл, бичиг баримттай холбогдуулан бидний эрхийг хязгаарлав. Энэ нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16.14 дэх заалтаар баталгаажуулсан гэм буутны ял зэмлэлийг бусдад халдаан хэрэглэхгүй байхыг зөрчсөн хэрэг болсон. Өөрөөр хэлбэл, хэрэв иргэн Х.Нын диплом нь хуамч юм бол үүнийг мэдэхгүйгээр тендерийн бичиг баримтад хавсаргасан, ажиллуулсан бид хэлмэгдэх, хохирох ёсгүй билээ. Гэтэл бид тус нөхцөл байдлаас болж гван жилийн хугацаанд аливаа тендерт оролцох боломжгүй болоод байна.

Ийнхүү дээрх байдлаар маргаан бүхий захиргааны актуудын улмаас гван жилийн хугацаанд тендерт оролцох боломжгүй болж, аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах, тендерт оролцох эрхээ үндэслэлгүйгээр хязгаарлуулаад байна.

2/Маргаан бүхий захиргааны актууд нь дараах байдлаар хууль бус, үндэслэлгүй болсон гэж бид үзэж байна.

2.1.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 521.2.1-т “энэ хуулийн 14.1.4, 14.1.6-д заасан нөхцөл үүссэн нь тогтоогдсон тендерт оролцогчийг тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулах этгээдийн бүртгэлд хамруулах тухай санал гаргах” гэж, мөн хуулийн 14.1.6-д “илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлснийг энэ хуулийн 521.1-т заасан эрх бүхий улсын байцаагч тогтоосон” гэж заасан. Хуулийн эдгээр заалтуудын дагуу бид тендерт оролцохдоо илт худал мэдээлэл бүхий тендер өгсөн бөгөөд үүнийг улсын байцаагч тогтоосон байж маргаан бүхий захиргааны актуудыг гаргах үндэслэлтэй билээ.

2.2.Гэтэл манай компанийн хувьд тийнхүү тендерт оролцохдоо “илт худал мэдээлэл бүхий тендер” өгсөн зүйл байхгүй юм. Биднийг тийнхүү буутгаж буй үндэслэл болох инженер Х.Нын диплом нь хуамч болохыг эрх бүхий байгууллага тогтоосон зүйл байхгүй. Тодруулбал, Эрүүгийн хуулийн 23.2 дугаар зүйлд заасан ёсоор аливаа бичиг баримтыг хуамчаар үйлдэх, ашиглах нь гэмт хэрэг билээ. Өнөөдрийн байдлаар иргэн Х.Ныг тийнхүү гэмт хэрэг үйлдсэн гэж тогтоосон ямар нэгэн шүүхийн шийдвэр гараагүй. Харин тухайн асуудлыг шалгаж, Прокорын байгууллага хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзсан байна. Тодруулбал, Баян-Ө аймгийн Прокорын газрын 2021.3.30-ны өдрийн “Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах тухай” 1 дугаартай Тогтоолоор тийнхүү шийдвэрлэсэн байна. Иймд бид иргэн Х.Нын дипломыг хуамч гэх үндэслэлгүй билээ.

3.3.Хэрэв иргэн Х.Нын диплом нь хуамч байлаа гэж үзсэн ч энэ нь манай компанийг буутгах үндэслэл биш билээ. Учир нь, бид хуамч диплом болохыг мэдсээр байж ашигласан үйлдэл гаргаагүй. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16.14-т гэм буутны ял зэмлэлийг бусад этгээдэд халдаан хэрэглэхгүй байх зарчмыг хуульчилсан. Үүнийг Эрүүгийн хуулиар ч зарчим болгон хуульчилсан. Тодруулбал, Эрүүгийн хуулийн 1.3 дугаар зүйлийн 3-т “Гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд өөрт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ. Эрүүгийн хариуцлагыг бусад хүнд халдаан хэрэглэж болохгүй" гэж заасан. Иймд иргэн Х.Нын диплом нь хуамч байсан ч түүнийг мэдэхгүйгээр хэрэглэсэн бид хэлмэгдэх, хохирох ёсгүй билээ. Эрүүгийн хуулийн 23.2-т “Хуамч баримт бичиг үйлдэх, ашиглах” гэмт хэргийг хуульчлахдаа гэж хуульчилсан. Өөрөөр хуамч болохыг мэдсээр байж ашигласан ... хэлбэл, ашигласан этгээд нь гагцхүү тухайн бичиг баримтыг хуамч болохыг мэдсээр байж ашигласан буюу ашиглахаас өмнө тухайн нөхцөл байдлыг мэдэж байсан бол гэмт хэрэг гэж үзэхээр заасан. Гэтэл бид тухайн дипломыг хуамч гэдгийг мэдэж байсан гэх нөхцөл байдал байхгүй.

2.4.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14.1.6-д “илт худал мэдээлэл бүхий тендер” гэж заасан. Иймд бид “илт худал мэдээлэл” гэх ойлголтыг зөвөөр ойлгох шаардлагатай билээ. Хэн ч харсан ойлгомжтой, ямар нэгэн тусгай мэдлэг, нэмэлт ажиллагаа шаардахгүйгээр мэдэх боломжтой худал мэдээллийг үүнд хамруулж ойлгох үндэслэлтэй юм. Гэтэл хэн нэгний дипломыг хуамч эсвэл жинхэнэ эсэхийг жирийн иргэн, хуулийн этгээдийн удирдлага мэдэх боломжгүй. Ялангуяа гадаад улсын сгуулийн дипломыг Монгол Улсын аль ч иргэн, хуулийн этгээд хуамч эсэхийг шууд мэдэх боломжгүй юм. Тийм ч болохоор тухайн диплом хуамч эсэх талаар цагдаа, прокор, шүүхийн байгууллага ажиллаж, тусгай мэдлэг бүхий шинжээчдийг оролцуулах, гадаад улсад нотлох баримт цуглуулах зэрэг ажиллагааг хийж байгаа билээ. Хэрэв тухайн диплом хуамч эсэх асуудал нь илт юм бол дээрх байдлаар хууль хяналтын байгууллага ажиллах ч шаардлагагүй байсан биз ээ. Иймд иргэн Х.Нын диплом хуамч байсан ч үүнийг хуулийн 14.1.6-д заасан “илт худал мэдээлэл” гэх ойлголтод хамруулах үндэслэлгүй юм. Ийнхүү дээр ддсан шалтгаануудын улмаас маргаан бүхий захиргааны актууд нь бодит нөхцөл байдлыг зөв үнэлээгүй, хууль бус захиргааны акт болсон гэж үзэж байна” гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Б******* шүүх халдаанд гаргасан тайлбартаа: “Нэхэмжлэгчийн зүгээс хоёр захиргааны актыг хүчингүй болгуулахаар маргаж байгаа. Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Г.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаартай дүгнэлтийг хүчингүй болгуулах, тухайн дүгнэлтэд үндэслэн гарсан Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд бүртгэх тухай 2******* дугаартай тушаалын “М*******” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа гаргасан. Маргаан бүхий захиргааны актууд ямар утга агуулгатай гэхээр нэхэмжлэгч компанийг төрийн худалдан авах ажиллагааны тендерт оролцохдоо илт худал мэдээлэл бүхий тендерийн материал ирүүлсэн гэж үзээд Төрийн болон орон нутгийн өмч хөрөнгөөр бараа бүтээгдэхүүн худалдан авах тухай хуулийн 14.1.6-т заасны дагуу тендер оролцох эрхгүй этгээдийн жагсаалтад бүртгэж шийдвэрлэсэн. Үүний үр дагавар нь тухайн шийдвэр гарснаас хойш 3 жилийн хугацаанд тендерт оролцох эрхгүй болох үр дагавартай байгаа. Маргаан бүхий захиргааны актууд буюу улсын байцаагчийн дүгнэлт, Сангийн сайдын тушаалын дагуу нэхэмжлэгч компани төрийн худалдан авах ажиллагаанд 3 жил оролцох эрхгүй болсон. Энэ нь тухайн компанийн аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахыг хязгаарлаж байгаа учраас эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөж байгаа болохоор захиргааны актуудын хүчингүй болгуулахаар хариуцагч байгууллагаар ьдчилан шийдвэрлэх ажиллагааны жмаар гомдол гаргаад түүнээс хойш 30 хоногийн хугацаанд шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байгаа. Маргаан бүхий захиргааны актууд яагаад хууль бус гэж үзэж байгаа вэ гэхээр улсын байцаагчийн дүгнэлт, Сангийн сайдын тушаалын дагуу “М*******” ХХК-г тендерт оролцохдоо илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн гэдэг. Юу нь Илт худал мэдээлэл вэ гэхээр “М*******” ХХК-ийн ажилтан, инженер Х.Нын Оросын холбооны улсад их сгууль төгссөн гэх диплом нь илт худал мэдээлэлтэй байсан. Энэ диплом хуамч байсан гэдэг агуулгаар дүгнэлтээ гаргасан байгаа. Нэхэмжлэгчийн зүгээс ерөнхий 3 агуулгаар энэ актыг хууль бус гэж үзэж байгаа. Нэгдүгээрт тухайн дипломыг хуамч гэж тогтоосон зүйл байхгүй. Тэгэхээр хуамч гэж үзэх үндэслэлгүй. Хоёрдугаарт тухайн дипломыг хуамч гэж үзсэн ч  энэ нь Х.Н гэж хүний гэм буугийн асуудал болохоос нэхэмжлэгч “М*******” ХХК-д хамааралгүй асуудал юм. Гэм бууг бусдад халдаан хэрэглэж болохгүй гэж үзэж байгаа. Гавдугаарт тухайн диплом нь хуамч байсан ч “М*******” ХХК-ийн зүгээс тэр дипломыг хараад хуамч гэдгийг нь мэдэх боломжгүй зүйл байгаа. Тийм учраас энэ бол илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн гэдэгт хамаарахгүй гэж үзэж байгаа. Тухайн дипломыг яагаад хуамч биш гэж үзэж байгаа вэ гэдгээ тайлбарлая. Энэ диплом хуамч, хуамч биш гэдэг маргаан “М*******” ХХК-ийн оролцсон тендерт “М*******” ХХК шалгараад, түүнд нь өөр компани маргаж шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Энэ нэхэмжлэл гаргах үедээ энэ диплом нь хуамч байсан гэдэг нэг үндэслэл нь байсан юм байна. Нэхэмжлэлийн шаардлагын нэг үндэслэл нь инженерийн ажилтных нь диплом хуамч байсан гэдэг үндэслэл байсан. Тэгээд тухайн маргааныг Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн шүүх, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатын шүүх, Улсын дээд шүүх шийдвэрлэсэн. Давж заалдах шатны шүүхийн магадлал гараад түүнийг хяналтын шатын шүүх халдаанаар хэлэлцүүлэхгүй татгалзаж, ингээд магадлал хүчин төгөлдөр болсон. Тухайн маргааныг шийдсэн маргааныг шийдэх явцад мэдээж хэрэг диплом нь хуамч гэж маргалдаад байгаа учраас шүүх үүнийг тодруулах хүрээнд ажиллагаа хийсэн. Тухайн гомдол гаргаад байгаа компани маань Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргаад явсан байдаг. Диплом хуамч учраас энэ хуамч бичиг баримт ашиглах нь гэмт хэрэг, эрүүгийн хуульд заасан гэмт хэрэг, гэмт хэрэг үйлдэгдлээ гэдэг байдлаар цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргасан. Цагдаагийн байгууллага тухайн гомдол мэдээллийн дагуу энэ асуудлыг шалгасан. Бид нарын мэдэж байгаагаар гэрч асуугаад холбогдох хүмүүсийг асуугаад тухайн их сгууль төгссөн бусад хүмүүсийн дипломтой харьцуулах гэх зэргээр ажиллагаа хийж, шинжээч томилсон байдаг. Үүний үр дүнд диплом бол хуамч биш юм байна гэдэг байдлаар шинжээчийн дүгнэлт гараад, Прокорын байгууллагаас энэ бол гэмт хэрэг биш юм байна. Диплом хуамч биш юм байна гэдэг байдлаар хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзан, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон. Ингээд диплом хуамч биш гэж гарсан. Захиргааны маргаан ажиллагаа явагдаж байх явцад энэ гэмт хэргийн асуудал шалгагдаж байсан учраас захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа түдгэлзэж байсан. Прокорын байгууллагаас диплом хуамч биш юм байна гэж ирсэн учраас тухайн захиргааны маргааныг шийдвэрлэсэн байдаг. Шийдвэрлэхдээ диплом хуамч эсэх асуудал прокорын байгууллагаар дүгнэгдсэн, хуамч биш гэдэг нь тогтоогдсон учраас нэхэмжлэгчийн маргаж байгаа үндэслэл нь үндэслэлгүй юм гэдэг байдлаар анхан шатын шүүх шийдвэртээ дүгнэлт хийсэн. Давж заалдах шатын шүүхийн маргаан мөн а диплом хуамч биш гэдэг асуудал маргалдсан. Ингэхдээ давж заалдах шатын шүүх тухайн анхан шатын шүүхийн дүгнэлтийг үгүйсгээгүй, харин эсрэгээрээ нэхэмжлэгч буюу гомдол гаргаад байгаа компани нь хуамч бичиг баримт ашигласан юм байна гэдгийг давж заалдах шатын шүүхийн магадлалын хянуул хэсэгт эш татаад ддсан байдаг. Ингээд маргаан дууссан. Тэгэхээр энэ диплом хуамч биш. Харин улсын байцаагчдын зүгээс диплом хуамч гэж хэлэхдээ юуг үндэслэл болгодог вэ гэвэл Оросын холбооны улсаас ирсэн тухайн сгуулийнх нь хүмүүсийг гэрчээр асуусан, сгуулиас нь лавлагаа авсан зэрэг баримтуудыг үндэслэл болгодог. Өмнөх шийдэгддэг тендерийн маргааны явцад Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатын шүүхийн шүүгч Оросын холбооны улс руу нотлох баримт цуглуулахаар эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээний дагуу ажиллагаа хийсэн байдаг юм. Ингэхдээ тухайн Оросын холбооны улсаас нотлох баримт ирэхгүй байсан, дээр нь хуамч биш гээд прокорын дүгнэлт гарсан байгаа учраас хэргийг шийдвэрлээд явсан. Шийдвэрлэснийх нь дараа тэр Оросын холбооны улсаас баримт ирсэн байдаг юм байна.  Энэ талаар хэрэгт Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатын шүүхийн шүүгч Рийн Сангийн яаманд хүргүүлсэн албан бичиг байдаг. Энэ албан бичигт Оросын холбооны улсаас ирсэн тухайн албан бичиг хэргийг шийдсэний дараа ирсэн учраас хэрэгт нотлох баримтаар аваагүй, нотлох баримтаар үнэлээгүй болно гэсэн байдаг. Тэгэхээр тухайн улс Оросын Холбооны улсаас ирсэн албан бичиг нотлох баримт цуглуулах жмынхаа дагуу хавтаст хэрэгт авагдаагүй нотлох баримтаар үнэлэгдээгүй баримт байгаа. Тухайн баримтууд энэ диплом нь хуамч гэж дүгнэсэн зүйл байдаггүй. Харин тухайн этгээд буюу Х.Н манай сгуульд ссан, төгссөн талаар бүртгэл байхгүй байна гэдэг агуулгаар тайлбар мэдүүлэг гаргасан байдаг. Тухайн сгууль төгсөгчөө хэрхэн бүртгэж байгаа, бүгдийг нь алдаа мадаггүй бүртгэж байгаа юу, үгүй юү? Гэдгийг бид мэдэх боломжгүй. Ямартай ч диплом хуамч биш гэдэг байдлаар Монголд эрх бүхий байгууллага шийдвэрлэсэн. Оросын холбооны улсын тухайн сгуулийн удирдлагуудын өгч байгаа зүйл бол энийг хуамч гэдгийг тогтоох зүйл биш. Яагаад гэвэл Оросын Холбооны улсын, төрийн байгууллагын эрх мэдэл бол Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр үйлчлэхгүй учраас тэнд хуамч юм байна гэж Монгол Улсад ямар нэгэн байдлаар лавлагаа, тодорхойлолт гаргахгүй байгаа.  Энэ бол зүгээр бүртгэлд ороогүй байна гэсэн зүйл болохоос биш хуамч гэдгийг харуулахгүй, тухайн сгуулийн бүртгэлд алдаа гарсан байх боломжтой гэж үзэж байгаа. Тухайн диплом нь хуамч байснаар “М*******” ХХК-ийн тендерт оролцох эрхийг нь хязгаарлах үндэслэл болох вэ гэдэг асуудал байгаа. Сангийн яамнаас гомдол гаргаад байгаа компанийн дагуу хяналт шалгалт хийсэн, хяналт шалгалтын явцад сонсох ажиллагаа хийгээд компанийн зүгээс бүх нөхцөл байдлуудыг тайлбарласан. Энэ хүний дипломын асуудлыг бид яаж мэдэх вэ? ямар хамааралтай байх вэ? Бид нарт гэм буу байхгүй гэдэг агуулгаар тайлбар гаргасан. Гэтэл Сангийн яамны улсын байцаагчдын дүгнэлт, Сангийн сайдын тушаал, шалгалтын дүгнэлтүүд дээр энэ асуудлаар дүгнэлт хийгээгүй. Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан хүний гэм бууг түүний гэр бүлийн гишүүн, бусад этгээдэд халдаан хэрэглэхийг хориглоно гэж заасан. Хэрвээ хэн нэгэн гэмт хэрэг үйлдсэн байвал энэ нь тухайн хүний гэм буугийн асуудал болохоос түүний эхнэр, нөхөр эсвэл ажилладаг компанид нь гэм бууг нь халдаан хэрэглэх боломжгүй. Тэгэхээр Х.Н хуамч диплом ашиглаад явдаг бол тэр нь “М*******” ХХК-д халдаан хэрэглэх асуудал биш гэж үзэж байгаа. Тэр дипломыг хуамч, үгүй гэдгийг нэхэмжлэгч компани мэдэх ямар ч боломжгүй. Нэхэмжлэгч компани ямар нэгэн хянан шалгалтын эрх эдэлдэг этгээд биш. Энэ хуамч уу, үгүй юү гэдгийг шалгаж тогтоох байгууллагууд нь төрийн байгууллагууд байгаа. Тухайлбал, Сангийн яам дүгнэлт гаргах хүрээндээ шалгах боломжтой, Цагдаагийн байгууллага гэмт хэрэг гарсан уу гэдэг байдлаар шалгах боломжтой. Тухайн үед би ШУТИС-ийг төгссөн юм гэдэг байдлаар диплом өглөө гэж бодоход тэрийг одоо хариуцагчаар сууж байгаа улсын байцаагчид хуамч байна, үгүй байна гэж мэдэхгүй, шүүгчийн зүгээс ч гэсэн мэдэх боломжгүй. Үүнтэй ижил бид энийг ер нь бол хуамч биш үгүйг нь хэзээ ч мэдэх боломжгүй байсан. Тендерт шалгараад тендерийн маргааныг шийдээд шүүхийн үед яригдаж байгаа. Тэгээд шүүх хуамч, үгүйг нь мэдэх боломжгүй гэж үзэж байгаа учраас цагдаа нь эхлээд шалгана дараа нь захиргааны хэргээ шийдье гэж хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаагаа түдгэлзүүлж байсан. Тэгэхээр энэ бол хуамч, үгүй эсэхийг тогтоох асуудал нь тусгай мэдлэг шаардсан асуудал болохоос энгийн иргэн хараад мэдэх боломжгүй. Тендерийн тухай хуульд илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлбэл ийм компанийг хар жагсаалтад оруулна гэж заасан. Энд худал мэдээлэл гэж заагаагүй, илт худал гэсэн байдаг.  Тэгэхээр илт худал мэдээлэл бүхий тендер гэдэг нь худал мэдээллээсээ арай өөр ойлголт гүнзгий байх нь гэж бид ойлгож байна. Илүү хязгаарлагдмал хүрээнд бид ойлгож байгаа юм. Диплом хуамч байвал тэр нь худал мэдээлэл гэдэгтэй магадгүй орох байх. Гэхдээ илт худал мэдээлэлд яагаад орох вэ? гэдгийг хариуцагчдын зүгээс тайлбарлах шаардлагатай байх. Захиргааны ерөнхий хууль, захиргааны эрх зүйн онолын хувьд илт хууль бус захиргааны акт гэдгийг хэн ч харсан мэдэх боломжтой, хууль бус гэдгийг мэдэх боломжтой. Тухайлбал, эмэгтэй хүнийг цэрэгт татсан байвал илт хууль бус юм гэдэг агуулгаар тайлбарладаг. Харин нийслэлийн Засаг дарга хэн нэгний г******* эзэмших эрхийг цуцалсан байвал энийг илт тууль бус захиргааны акт гэдэг байдлаар мэдэх, ойлгох боломжгүй. Үүнтэй ижилхэн энэ дипломын асуудлыг компани мэдэх боломжгүй. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатын шүүх гэсэн албан бланк дээр Улсын дээд шүүхийн шийдвэр гэдэг байдлаар хэвлэсэн бол энийг бид илт хууль бус гэж мэдэж болно. Тэгэхээр компанийг илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн гэдэг агуулгаар буутгах үндэслэл байгаагүй гэж үзэж байна. Прокорын тогтоол, шүүхийн шийдвэртэй холбогдуулаад хэлэхэд хуамч бичиг баримт ашиглана гэдэг нь гэмт хэрэг юм.  Тэрийг хэзээ гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх вэ гэвэл шүүхийн шийдвэр гарч байж тухайн хүнийг гэм буутай гэж үздэг. Өнөөдрийн байдлаар хэнийг ч тухайн дипломыг хуамчаар үйлдсэн, ашигласан гэж гэм буутайд тооцоогүй байгаа. Прокор нь хуамч бишгүй гэж тогтоол гаргасан. Мөн анхан шатны шүүх энэ хуамч диплом биш байна гэж дүгнэсэн. Тэгэхээр процессын хуульд шүүхээр нэгэнт шийдэгдсэн асуудлаар талууд дахин маргахгүй гэж байгаа учраас бид дахин маргаж, энэ шүүхийн шийдвэрүүдийг няцаах, энэ нь буу гэдэг байдлаар тайлбарлах боломжгүй юм. Тийм учраас маргаан бүхий захиргааны актууд хууль бус гэж үзэж байна. Ер нь тендер 2020 оны 05 дугаар сараас сарын хооронд энэ тендер болоод өнгөрсөн. Тэрнээс хойш 3 жилийн дараа таны энэ асуудал хуамч байсан гэдэг байдлаар бүртгээд, дахин 3 жил буюу 2026 оны 11 дүгээр сар хүртэл тендерт оролцохгүй гэж шийдвэр гаргаж байгаа нь энэ компанийг ноцтой хохироож байна гэж үзэж байна. Аливаа зүйлд хянан шалгах хугацаа гэж өгөөгүй. Энийг тухайн үед нь шухай шалгаад шийдвэрлэж болох байсан гэдгийг нь шалгаж шийдвэрлээгүй гэж үзэж байна. Тийм учраас нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү” гэв.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Х.З******* шүүх халдаанд гаргасан тайлбартаа: “Өмгөөлөгч дэлгэрэнгүй тайлбар хэллээ. Хавтаст хэрэгт холбогдох бүх нотлох баримтыг судалсан. Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар Х.Нын дипломыг хуамч гэдгийг нотолж тогтоосон эрх бүхий байгууллагын шийдвэр байхгүй байна. Энэ нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж буй 2 үндэслэлд Төрийн болон орон нутгийн өмч хөрөнгөөр бараа бүтээгдэхүүн худалдан авах тухай хуулийн 14.1.6 дахь хэсэгт зааснаар илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн гэх үндэслэлээр нэхэмжлэгчийн эрх ашгийг зөрчсөн шийдвэр гаргасан байгаа. Илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн гэдэг үндэслэлийг  улсын байцаагчийн зүгээс тогтоохдоо Х.Н /“М*******” ХХК-ийн ерөнхий инженерээр ажиллаж байсан/-ыг  Оросын холбооны улсын Техникийн их сгуулийг хөдөлмөрийн ба барилгын мэргэжлээр төгссөн гээд дипломыг хуамч болох нь тогтоогдсон учраас энийг илт худал мэдээлэл ирүүлсэн гэдэг үндэслэлээр улсын байцаагчийн дүгнэлт гаргасан. Гэтэл Х.Нын диплом хуамч биш болох нь Баян-Өн аймгийн Прокорын газрын Эрүүгийн хэрэг нээхээс татгалзах тухай тогтоол, шинжээчийн дүгнэлт мөн Захиргааны хэргийн анхан шатын шүүхийн болон захиргааны хэргийн давж заалдах шатын шүүхийн шийдвэрүүдээр тус тус нотлох баримтаар үнэлэгдсэн байдлаар нотлогдон тогтоогдож байгаа. Өмгөөлөгч хэллээ хэрвээ Х.Нын диплом хуамч байлаа гэхэд энэ асуудалд “М*******” ХХК-г буутгах боломж байхгүй. “М*******” ХХК тухайн Х.Нын дипломын хуамч эсвэл үнэн зөв эсэх дээр нэмэлт дүгнэлт өгөх дипломыг шалган тогтоох чиг үүрэг бүхий байгууллага биш бөгөөд үүнээс гадна Х.Нын диплом хуамч байхын бол энэ бие даасан эрүүгийн гэмт хэрэг байгаа. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжийг агуулж байгаа учраас Хяналт шалгалтын тухай хуульд зааснаар улсын байцаагч гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл тогтоосон нөхцөлд холбогдох г*******т шилжүүлж, эрүүгийн жмаар шалгуулах үүрэгтэй байдаг. Энэ үүргээ улсын байцаагч хэрэгжүүлээгүй байна. Энэ бол хяналт шалгалтын тухай хуульд тодорхой заасан байдаг. Энийг улсын байцаагч сайн мэдэж байгаа. Х.Нын диплом хуамч болох нь нотлогдон тогтоогдсон нөхцөлд тухайн хуамч диплом ашигласны төлөө иргэн Над холбогдох хариуцлага хүлээлгэхээс, Х.Нын ажиллаж байгаа байгууллагад буюу “Ма”п ХХК-д халдаан хэрэглэж болохгүй. Энэ талаар Монгол улсын Үндсэн хууль Эрүүгийн хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд эрүүгийн хариуцлагыг гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд хэрэглэхээс биш бусдад халдаан хэрэглэхийг хориглосон. Ийм учраас нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, улсын байцаагчийн дүгнэлт болон Сангийн сайдын тушаалын “М*******” ХХК-д холбогдох хэсгийг тус тус хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

6.Хариуцагч Сангийн сайдын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд болон шүүх халдаанд гаргасан татгалзал, түүний үндэслэлээ тайлбарлахдаа:

1/Монгол Улсын Сангийн сайд нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.1.14 дэх заалтын "энэ хуулийн 14.5-д заасан тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх, хяналт тавих, мэдээлэх" гэж, 14 дүгээр зүйлийн 14.5 дахь хэсэгт "Төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 14.1.4, 14.1.6, 14.1.7 дахь заалтад заасан нөхцөл үүссэнийг тогтоосон тухай энэ хуулийн 521.1-д заасан эрх бүхий улсын байцаагчийн шийдвэрийг үндэслэн тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтөлж, нийтэд мэдээлнэ" гэж, Засгийн газрын 2019 оны *******4 дүгээр тогтоолын 2 дугаар хавсралтаар батлагдсан “Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх жам”-ын 2.4-т "Төсвийн асуудал төрийн захиргааны төв байгууллага энэ жмын 2.2-т заасны дагуу ирүүлсэн саналд үндэслэн 30 хоногийн дотор энэ жмын хавсралтаар баталсан маягтын дагуу тушаал гарган, эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд бүртгэнэ" гэж тус тус заасны дагуу 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалыг гаргасан. Тус тушаалын хавсралтын 60-д “М*******” ХХК-ийг Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаартай дүгнэлтийг үндэслэн тендерт оролцох эрхийг хязгаарласан тухай ддсан байна.

2/Сангийн сайдын тушаалыг хүчингүй болгуулахаар шаардсан нь  үндэслэлгүй байна. Учир нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14.5 дахь хэсэгт Сангийн сайд тушаал гаргах үндэслэлийг тусгайлан зохицуулсан нь зөвхөн "эрх бүхий улсын байцаагчийн шийдвэр" байхаар заасан. Түүнчлэн “Дүрэм, жам батлах тухай” Засгийн газрын 2019 оны *******4 дүгээр тушаалын 2 дугаар хавсралтаар батлагдсан “Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх жам”-ын 2.1-д "... илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлснийг худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч тогтоосон,... нь тухайн этгээдийг эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах үндэслэл болно." гэж Сангийн сайдын тушаал гаргах үндэслэлийг тодорхой зохицуулсан тул улсын байцаагчийн дүгнэлт үндэслэлтэй байна.

3/Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч 123 дугаартай дүгнэлт гаргахдаа Захиргааны ерөнхий хууль болон "Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчийн дүрэм"-д заасан үндэслэл, жмын дагуу сонсох ажиллагааг хийсний үндсэн дээр бие даан шийдвэр гаргадаг ба улсын байцаагчийн санал ирсэн байхад Сангийн сайд бүртгэлд хамруулахгүй байх, эсхүл саналд заасан арга хэмжээг даар өөрчлөх хууль, эрх зүйн боломжгүй болно” гэжээ.

7.Хариуцагч шүүхэд гаргасан татгалзал, түүний үндэслэлээ тайлбарлахдаа:

1/ “М*******” ХХК нь Баян-Ө аймгийн Орон нутгийн өмчийн газраас 2020 онд зарласан БСШУСЯ/2019******* дугаартай "Цэцэрлэгийн барилга, 250 op /Баян-Ө, Ө сум/-ын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгох тендер шалгаруулалтад оролцохдоо гэрээт ажлыг гүйцэтгэхэд санал болгосон ерөнхий инженер Х.Нын ОХУ-ын Б хотын И.И. Пын нэрэмжит Алтай улсын Техникийн их сгуулийг үйлдвэрийн ба иргэний барилгын инженер мэргэжлээр төгссөн баримт бичгийг хуамчаар үйлдсэн тухай “Н-Е” ХХК-аас тус яаманд ирүүлсэн 2021 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдрийн 81 тоот албан бичгийн дагуу Худалдан авах ажиллагааны улсын ерөнхий байцаагчаас удирдамж гарч, Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О******* хяналт шалгалт хийсний үндсэн дээр 1******* дугаартай дүгнэлтийг гаргасан.

2/Хяналт шалгалтын хүрээнд 2023 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдөр хийсэн сонсох ажиллагаанд "М*******" ХХК-ийн захирал Х.Х оролцсон ба 2023 оны 09 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 369 тоот, 2023 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 393 тоот албан бичгээр тайлбар, хүсэлт ирүүлсэн.

3/Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчийн дүгнэлттэй холбоотойгоор "М*******" ХХК 2023 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн А-46 тоот албан бичиг ирүүлснийг Худалдан авах ажиллагааны улсын ерөнхий байцаагч 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 03/8599 тоот албан бичгээр хянан шийдвэрлэж, улмаар Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаартай тушаалаар тус компанийг тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах шийдвэр гаргасан байна.

Сангийн сайдын тушаал гарсан тухай тус яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын 2023 оны 11 сарын *******-ны өдрийн 03/8668 тоот албан бичгээр “М*******” ХХК-д мэдэгдсэн.

4/”М*******” ХХК-тай холбоотойгоор дараах төсөл, арга хэмжээний тендер шалгаруулалтад оролцохдоо Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.6 дахь заалтад заасан "илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн" нөхцөл үүссэн болохыг хяналт шалгалтын хүрээнд цугларсан Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны "Эрх зүйн туслалцааны хүсэлтийн хариуг хүргүүлэх тухай" 2021 оны дугаар сарын 09-ний өдрийн 3/3116 дугаар албан бичгийн хавсралтаар ирүүлсэн ОХУ-ын Алтай мужийн Б хотын О дүүргийн Шүүхийн 2021 оны 02 дугаар сарын 25-ны өдрийн тогтоолд холбогдох баримт бичигт үндэслэн дүгнэлт гаргасан. Тус тогтоолд: "Тус актыг Монгол Улсын Баян-Ө аймгийн Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн Н Хт ... холбогдох асуудалтай холбоотой тогтоолыг эрх бүхий шүүхээр Б хотын И.И. Пын нэрэмжит Алтайн улсын техникийн их сгууль руу 1022 дугаар бүхий диплом Н Хт өгөгдсөн эсэх тухай явуулсан хүсэлт, уг хүсэлтийн хариу, түүнээс гадна Х С.А. Т Н.В нарын гэрчийн мэдүүлэг, баримтуудыг үндэслэн хянан шийдвэрлэж, тогтоосон болно. Тухайн шүүх явцад дараах мэдээллүүдийг авсан болно. 2021.01.29 өдрийн №24-48 архивын тодорхойлолт, И.И. Пын нэрэмжит Алтайн улсын техникийн их сгуулийн салбар сгуулиудын гэрч Х С.А, Т Н.В нарын тайлбар..." гэсэн ба тогтоолд хавсаргасан Архивын тодорхойлолтод “...2021 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдрийн №*******-252/2021 Н Хтай холбоотой хүсэлтийн дагуу та бүхэнд мэдээлэхэд Холбооны дээд боловсролын байгууллага болох

И.И.Пын нэрэмжит Алтайн улсын техникийн их сгуулийн архивд Н Х сч байсан болон 2014 онд 1022 дугаар бүхий "Үйлдвэрийн ба иргэний барилга” мэргэжлээр Н Хын нэр дээр диплом олгосон мэдээлэл байхгүй болно..." гэсэн байдаг.

Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1 дэх хэсэгт "Худалдан авах ажиллагаанд ... хариуцлагатай байх зарчмыг баримтална” гэж, Сангийн сайдын 2019 оны 255 дугаар тушаалын хавсралтаар батлагдсан "Худалдан авах ажиллагааны цахим системээр тендер шалгаруулалт зохион байгуулах, холбогдох мэдээллийг зарлан мэдээлэх жам"-ын 7.4-т "Тендерт оролцогч нь холбогдох цахим системд буй өөрийн тендерт холбоотой мэдээлэл, өөрийн ирүүлсэн тендер, түүнд хавсаргасан аливаа баримт бичгийн үнэн зөв эсэхийг нягтлах, алдаатай тохиолдолд тендер хүлээж авах эцсийн хугацаанаас өмнө залруулах үүрэгтэй ба энэ үүргээ биелүүлээгүйтэй холбоотой хариуцлагыг дангаар хүлээнэ." гэж тус тус заасан тул тендерт ирүүлсэн баримт бичиг илт худал байгаа асуудлаар “М*******” ХХК-ийг хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэлгүй байна.

5/”М*******” ХХК нь Худалдан авах ажиллагааны улсын ерөнхий байцаагчид гаргасан гомдолдоо дээрх ОХУ-ын Алтай мужийн Б хотын О дүүргийн Шүүхийн 2021 оны 02 дугаар сарын 25-ны өдрийн тогтоол нь Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шүүхийн шийдвэр, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2021 оны 05 дугаар сарын 14-ний өдрийн 110/ШШ2021/0035 дугаар шийдвэр, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2021 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдрийн 355 дугаар магадлал гарахад нотлох баримтаар үнэлэгдэж шийдвэрлэсэн гэж ддсан нь Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчаас хүргүүлсэн албан бичгийн хариуд Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шүүхийн шүүгч М.Рийн дараах агуулга бүхий 2023 оны 10 дугаар сарын 16-ны өдрийн 244 тоот албан бичгээр үгүйсгэгддэг. Тус албан бичигт: "... Оросын Холбооны Улсын эрх бүхий байгууллагаас дээрх албан бичгийн хариу ирэхээс өмнө бусад үндэслэл, шалтгаанаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг шүүгчийн 2021 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 110/Ш32021/0190 дугаартай захирамжаар сэргээж, хэргийг Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 05 дугаар сарын 14-ний Өдрийн 110/ШШ2021/0035 дугаар шийдвэрээр хянан шийдвэрлэсэн.

Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны "Эрх зүйн туслалцааны хүсэлтийн хариуг хүргүүлэх тухай" 2021 оны дугаар сарын 09-ний өдрийн 3/3116 дугаар албан бичгийг дээрх байдлаар тендерийн маргааныг хянан шийдвэрлэсний дараа 2021 оны дугаар сарын 23-ны өдөр шүүхэд ирүүлсэн тул дээрх нотлох баримт нь "Н-Е” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болоогүй, шүүхээс нотлох баримтаар үнэлээгүй болно" гэжээ.

Худалдан авах ажиллагааны улсын ерөнхий байцаагч улсын байцаагчийн шүүхээс нотлох баримтаар үнэлээгүй бөгөөд Монгол Улсын олон улсын гэрээний дагуу зохих ёсоор цугларсан баримт бичгийг үндэслэн 2023 оны 10 дугаар сарын20-ны өдрийн 1******* дугаартай дүгнэлт гаргасан нь үндэслэлтэй байх тул дүгнэлтийг 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 03/8599 тоот албан бичгээр хэвээр үлдээн шийдвэрлэсэн” гэжээ.

Хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх халдаанд гаргасан тайлбартаа: “Хариуцагчийн төлөөлөгч нар бичгээр тайлбараа өгсөн байгаа. Шүүх халдааны мэтгэлцээний шатанд өмгөөлөгчийн ддаад байгаа эхний 3 онцолж хэлж байгаа асуудалд тайлбар байна. Нэгдүгээрт илт хуамч мэдээлэл бүхий гэдэгт хуамч баримт бичгийг хамааруулаад, хуамч гэдгийг ямар нэгэн байдлаар Цагдаагийн байгууллага эсвэл шүүхээс тогтоогоод ял шийтгэл ноогдуулсан зүйл байхгүй гэдэг талаар нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч тайлбарлаж байна. Төрийн болон орон нутгийн өмч хөрөнгөөр бараа бүтээгдэхүүн худалдан авах тухай хуулийн 14.1.6-д илт хуамч мэдээлэл бүхий тендер гэдгийг хэн тогтоох талаар тусгайлан заасан нь эрх бүхий улсын байцаагч буюу тухайн хуулийн 52-д заасан худалдан авагч нарын улсын байцаагч гэж нэрлэж заасан. Тендерт ирүүлсэн баримт бичиг нь хуамч асуудлаар цагдаагийн байгууллага тогтоох, тэгээд түүний үндсэн дээр улсын байцаагч дүгнэлт гаргах боломжтой хууль эрх зүйн орчинтой байна гэж үзвэл хуулийн томьёолол өөрөөр бичигдэнэ. Хууль тогтоогчийн хүсэл зориг тендер шалгаруулалтад ирж байгаа баримт бичигтэй холбоотой ердийн оюун дүгнэлтийг хийх хэмжээний эрх хэмжээг худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчид тусгайлан олгож байна гэж үзэж байгаа. Илт худал мэдээлэл гэж нэхэмжлэгчийн тайлбарлаж байгаа. Энэ өргөн хүрээний, заавал эрх бүхий байгууллага тогтоогоод, хяналт шинжилгээ, шинжээч ажиллуулахаас гадна шууд харахад илрэх юм байн. Энэ компани 2020 онд ийм гэрээ байгуулсан ийм ажлын тшлагатай гэж мэдээллээ ирүүлдэг. Гэтэл компани нь өөрөө 2021 онд байгуулагдсан компани байн. Яагаад үүсгэн байгуулагдаагүй үеийнхээ гэрээг ирүүлдэг юм бэ гэдэг асуудлаар худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчийн дүгнэлтэд шууд дүгнэлт хийх боломжийг нь олгож шийдвэрлэдэг. Тухайн үед гэрээ байгуулсан эсэх талаар тухайлан нотлоод байхыг шаардахгүйгээр улсын байцаагчид тусгайлан эрх олгосон. Энэ нь худалдан авах ажиллагаанд буюу төсвийн хөрөнгөөр бараа, үйлчилгээ худалдан авах ажиллагаанд шударга, зөв оролцох оролцоог нэмэгдүүлэх, хууль жмын дагуу оролцоогүй тохиолдолд хуульд заасан хариуцлагыг хүлээлгэх эрх, үүргийг улсын байцаагчид олгож байгаа зохицуулалт юм. Заавал цагдаагийн байгууллагаас тогтоосон гэмт хэрэг, ял шийтгэл гэсэн агуулга хамаарахгүй гэж үзэж байгаа. 2021 онд Баян-Ө аймаг дахь захиргааны хэргийн анхан шатын шүүхээс шийдвэрлэсэн шийдвэрт, Прокорын хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон тогтоол хамааралтай гэж тайлбарлаж байна. Прокор тухайн үед авагдсан баримт бичиг мэдээллийнхээ хүрээнд үзээд хэрэг үүсгэх, эсхүл хэрэгсэхгүй болгох талаар дүгнэлт үйлдэх ёстой. Шинээр баримт бичиг, нотлох баримт гараад ирсэн тохиолдолд энэ асуудлаар цаашид огт хэрэг үүсгэхгүй бол дахин сэргээн шалгахгүй байх. 2021 онд гарсан прокорын тогтоол гэж нотлогдож байгаа зүйлийг харахад 2021 оны дугаар сард Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас дамжуулаад ирсэн, Шүүхийн даалгавар биелүүлсэн нотлох баримт бол ирээгүй байсан гэж ойлгож байгаа. Тэгэхээр баримт бичиг ирснээс хойш харин нөгөө хүнийг прокорын байгууллагад өгөөд шалгуулсан зүйл байгаа юу гэвэл тийм зүйл байхгүй. Мөн нэхэмжлэгчийн зүгээс хянан шалгалтын явцад ийм асуудлаар ямар нэгэн тайлбар мэдээлэл ирүүлдэггүй. Тэгэхээр тухайн үед прокор шийдвэрлэсэн асуудал зөв, хэнийг ч яллах үндэслэлгүй байсан юм байна гэж үзэх үндэслэл бол болохгүй. Харин хуульд заасан эрх бүхий хохирогч гэж үзэж байгаа бол магадгүй нэхэмжлэгч компани иргэн х.Над холбогдуулаад гомдол, нэхэмжлэл гаргаад явах нь нээлттэй асуудал. Гэхдээ эрүүгийн ял шийтгэл хүлээлгээгүй гэдэг нь Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч хуульд заасан эрх хэмжээнийхээ хүрээнд дүгнэлт гаргахыг хязгаарлах үндэслэл болохгүй гэж үзэж байгаа. Энэ хэрэгт өмнө нь шүүхээр шийдвэрлэгдсэн гэдэг асуудал хамааралгүй. Тухайн шүүхийн шүүгчээс өөрөөс нь ирүүлсэн тодорхой тайлбар байгаа 2021 оны 05 дугаар сард тодорхой нөхцөл байдлын улмаас хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хэвийн үргэлжлүүлээд шүүх шийдвэр гаргасан. Шүүхийн шийдвэр гаргаснаас хойш нотлох баримтууд ирсэн бөгөөд энэ нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд үнэлэгдээгүй. Тэгэхээр энэ нотлох баримтыг анх удаа төрийн эрх бүхий байгууллагад үнэлж дүгнээд шийдвэр гаргаж байгаа нь энэ тохиолдолд нэгэнт шүүх шийдвэрлэсэн байх үед үнэлэгдээд судлагдсан байсан магадгүй өөр асуудал яригдах байсан. Тэгэхээр одоо шүүх энэ нотлох баримтыг улсын байцаагч хэрэглэх нь зөв байсан уу, үгүй юү гэдгийг шийдвэрлэнэ. Худал мэдээлэл гэдэг тендер шалгаруулалтын хувьд юугаар илэрдэг вэ гэхээр хуамч баримт бичиг, зарим тохиолдолд оролцогчийн өөрийнх нь албан бичгээр үйлдсэн мэдүүлгээр илэрч байдаг. Энэ тохиолдолд хуамч баримт бичгийг ирүүлсэн. Энэ хуамч баримт бичгийг ирүүлсэн нь яагаад нэхэмжлэгч “М*******” ХХК-д холбоотой вэ гэхээр “М*******” ХХК худалдан авах ажиллагаанд оролцохдоо компанийнхаа тендерт энэ баримт бичгийг ирүүлдэг. Тэгэхээр худалдан авах ажиллагааны холбогдох дүрэм жмын дагуу оролцогч компани өөрийнхөө ирүүлж байгаа баримт бичгийн үнэн зөвийг өөрөө хариуцах үүрэгтэй. Ингээд хариуцаад тухайн баримт бичгийн үндсэн дээр эерэг эрх зүйн үр дагавар үзүүлээд тухайн компани гэрээ байгуулаад явдаг. Харин сөрөг үр дагавар үзүүлэх болохоор манай компани энийг ерөөсөө хариуцахгүй энэ тусдаа асуудал юм гэдэг тайлбар үндэслэлгүй юм. Худалдан авах ажиллагаа зохион байгуулахдаа иймэрхүү алдаа гаргах юм бол худалдан авах ажиллагаанд итгэх итгэл, боломж ерөөсөө байхгүй болно. Бүгдээрээ гэрээ байгуулах болохоороо манай компанийн зүй ёсны эрх гэж тайлбарладаг. Харин хариуцлага хүлээлгэх болоод ирэхээр манай компани хамааралгүй гэдэг байдлаар ханддаг. Тэгэхээр тухайн компани ажилтнаа сонгон шалгаруулж авахдаа ямар шалгу тавьдаг нь иргэн болон ажил олгогчийн хоорондын асуудал. Хэрвээ энэ асуудлаас хохирлоо гэж үзэхэд үүнтэй холбоотой гомдол саналыг Цагдаагийн байгууллагад хандаад шийдвэрлүүлэх ёстой гэж үзэж байгаа. Хуамч дипломтой асуудал зөвхөн энэ хэрэг дээр гарч байгаа биш. Худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагчийн хяналт шалгалтын томоохон сэдвийн нэг нь дотоодын их сгуулиудын дипломыг ч хуамчаар үйлдээд ажилд орсон асуудлууд яригддаг. Ийм тохиолдолд мөн ахан хариуцлага хүлээнэ. Зарим тохиолдолд үнэхээр сгуулийн алдаанаас шалтгаалаад бүртгэгдээгүй байна асуудал бий болох тохиолдолд тухайн ажилтан нь өөрөө бүгдийг дипломынхоо хуулбар, бүх баримт бичгээрээ, төгссөн монтажаа хүртэл барьж ирээд л улсын байцаагчид үзүүлээд үнэн зөвөө нотлоод  явж байдаг. Энэ тохиолдолд Х.Ныг хянан шалгах ажиллагаанд оролцуулаад, Оросын холбооны улсад гэрчүүд тайлбар мэдүүлэг өгөхдөө буу зөв ойлголцоод ингээд хийчихжээ. Яг үнэндээ би төгссөн гээд баримт бичгийнхээ эх хувийг ямар нэгэн байдлаар аваад ирсэн тохиолдол огт байдаггүй. Тэгэхээр улсын байцаагч үнэн зөв, бодитой дүгнэлт гаргасан гэж үзэх үндэслэлтэй гэж хэлмээр байна.  Х.Н “М*******” ХХК-ийн төлөөлөх эрх бүхий этгээдийн хүүхэд нь гэдэг ийм нотлох баримт хэрэгт болон хяналтын баримтад авагдсан, ер нь огт хамааралгүй зүйл байхгүй. Ер нь энэ хүний үйлдэл, хаана сгууль төгссөн, төгсөөгүй асуудлын талаар Х.Х гэдэг хүн буюу компанийн эрх бүхий этгээдийн хувиар мэдэж байгаа эсвэл мэдэх ёстой байсан гэж үзэх үндэслэлтэй. Хэрвээ шаардлагатай гэвэл хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа болон улсын байцаагчийн хяналт шалгалтын явцад түүнийг оролцуулаад явах бүрэн боломжтой. Хяналт шалгалтын явцад хэрэгт нэхэмжлэгч, хариуцагчийн төлөөлөгчөөс болон хариуцагчаас гаргаж өгсөн баримт байгаа. 2021 оны 12 дугаар сард, 2020 оноос эхлээд Ковидын нөхцөл байдалтай байгаад Ковидын нөхцөл байдлаас шалтгаалж төрийн захиргааны байгууллагууд удаа дараагийн хорио цээрийн дэглэм тогтоосон, дээрээс нь иргэн, аж ахуйн нэгжид шаардлагагүй асуудлаар хяналт шалгалт хийхийг удирдлагын түвшиндээ зогсоох шийдвэр гаргаад явж байсан. Энэ нөхцөл байдал 2021 онд Ковидын дараах нөхцөл байдал. Улс орны эдийн засгийг эрчимжүүлэх зорилгоор Засгийн газрын халдаанд Сангийн сайдаас танилцуулга хийгээд, танилцуулгын хүрээнд иргэн, аж ахуйн нэгжүүдэд чиглэсэн хяналт шалгалтыг бууулах, шаардлагагүй асуудлаар зогсоох гэсэн Засгийн газрын халдааны тэмдэглэл гарсан. Энэ тэмдэглэлээс хойш 2021, 2022 онуудад ямар нэгэн байдлаар улсын байцаагч хяналт шалгалттай холбоотой удирдамж гаргаагүй. Магадгүй мэргэжлийн хяналт, хүн амын эрүүл мэнд, аюулгүй байдалтай холбоотой тэр чиглэлийн байгууллагууд тодорхой дэглэм баримтлаад хяналт шалгалтын ажиллагааг зөвхөн тэр хүрээнд шаардлагатай нөхцөл байдалд тохируулаад хэрэгжүүлж байсан. Улсын байцаагчийн хувьд яагаад удирдамж гаргаагүй гэхээр энэ улсын байцаагчийг удирдамжаар гол төлөв иргэдэд, ялангуяа тендер шалгаруулалтад оролцож байгаа бизнес эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүдэд нөлөөлж байдаг. Аж ахуйн нэгжүүд Ковидын дараах нөхцөл байдалд үйл ажиллагаагаа сэргээх гэж байхад нь улсын байцаагч, ялангуяа төрийн байгууллагын зүгээс хяналт шалгалт хийгээд оролцох нь Ковидын дараах эдийн засагт сөрөг нөлөөтэй үйл ажиллагаанд нь саад учруулна гэдэг байдлаар Засгийн газрын бодлогыг хэрэгжүүлэхээр улсын байцаагчийн удирдамж гаргаагүй, тэгэхээр улсын байцаагч Засгийн газрын бодлогыг хэрэгжүүлээд удирдамж гаргаагүй бол Хариуцагч улсын байцаагчид халдаад шийдвэрлэх боломжгүй. Улсын байцаагчийн дүрэмд зааснаар хяналт шалгалтыг зөвхөн удирдамжид зааснаар хэрэгжүүлдэг. Тэгээд удирдамж нэгэнт гаргахгүй байгаа бол хэчнээн санал ирсэн байсан ч улсын байцаагчийн санаачилгаараа ямар нэгэн хяналт шалгалт хийх боломжгүй нөхцөл байдалтай байсан. 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ээс Ковидын гэж нэрлэгдэж байгаа хуулийн үйлчлэл дуусгавар болсон. Ингээд улсын ерөнхий байцаагчаас удирдамжийг гаргаад явсан. Сүүлийн удирдамж 2018 оны 08 дугаар сард гарсан. Нэг үндэслэлээр ддагдсан нийт 1 аж ахуйн нэгжүүдтэй холбоотой удирдамж гараад хяналт шалгалт хийгдээд, дүгнэлт гарсан байгаа. Энэ нөхцөл байдал нь улсын байцаагчийн тогтоосон илт худал мэдээлэл бүхий тендер гэдэг нөхцөл байдлыг ямар нэгэн байдлаар үгүйсгэх, өөрчлөх нөхцөл байдал болохгүй гэж тайлбарлаж байна. Энэ дүгнэлтийг үндэслэн Сангийн сайд тушаал гаргасан. Сангийн сайдын тушаал Тендерийн тухай хуулийн 14.5-д зааснаар улсын байцаагчийн дүгнэлтийг үндэслэх ёстой. Төрийн албан тушаалтанд  ямар нэгэн байдлаар нэмэлт, шалгу тогтоож оруулна, оруулахгүй гэх эрх хэмжээг олгохгүй байх зорилгоор хууль болон тендер шалгаруулалтад оролцох эрхийг хязгаарлах жмын дагуу зохицуулсан нөхцөлтэй гэдгийг тайлбарлаж өгсөн” гэв.

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Шүүх хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад шүүхэд болон шүүх халдаанд гаргасан хэргийн оролцогчдын тайлбар зэргийг үндэслэн дараах хууль зүйн үндэслэлээр нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

          1.Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлтийг хүчингүй болгуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

          1.1.Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлтээр нэхэмжлэгчийг Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.6-д заасан нөхцөл үүссэн болохыг тогтоож, мөн хуулийн 14.5, 52¹ дүгээр зүйлийн 52¹.2.1-д заасныг үндэслэн тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах саналыг төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

          Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.6-д “илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлснийг энэ хуулийн 52¹.1-д заасан эрх бүхий улсын байцаагч тогтоосон”, 14.5-д “Төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 14.1.4, 14.1.6 дахь заалтад заасан нөхцөл үүссэнийг тогтоосон тухай энэ хуулийн 52¹.1-д заасан эрх бүхий улсын байцаагчийн шийдвэрийг үндэслэн тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтөлж, нийтэд мэдээлнэ” мөн хуулийн 52¹ дүгээр зүйлийн 52¹.1-д “Худалдан авах ажиллагааны хэрэгжилтэд хяналт тавих эрх бүхий улсын ерөнхий байцаагч, улсын ахлах байцаагч, улсын байцаагч төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад байна”, 52¹.2.1-д “энэ хуулийн 14.1.4, 14.1.6-д заасан нөхцөл үүссэн нь тогтоогдсон тендерт оролцогчийг тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах тухай санал гаргах” гэж тус тус заажээ.

          1.2.Маргаан бүхий захиргааны актад нэхэмжлэгчийг БСШУСЯ/2019******* дугаартай “цэцэрлэгийн барилга, 250 ор/Баян-Ө, Ө сум/-ын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгох тендер шалгаруулалтад оролцохдоо гэрээт ажлыг гүйцэтгэхэд санал болгосон ерөнхий инженер Х.Нын ОХУ-ын Б хотын И.И.Пын нэрэмжит Алтай улсын Техникийн их сгуулийг үйлдвэрийн ба иргэний барилгын инженер мэргэжлээр төгссөн гэх диплом ирүүлсэн, уг диплом хуамч болох нь нотлох баримтаар тогтоогдсон гэжээ.

          1.3.Баян-Ө аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 381 тоот албан бичгээр Хууль зүй, дотоод хэргийн яаманд хүсэлт гаргаж, Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны 2021 оны дугаар сарын 09-ны өдрийн 3/3116 тоот албан бичгээр хүсэлтийн хариуг холбогдох баримтын хамт хүргүүлжээ.

          1.4.Уг баримтад И.И.Ползунковын нэрэмжит Алтайн улсын техникийн их сгуулийн архивын баримт бичгүүдэд Н Х нь салцаж байсан тухай мэдээлэл байхгүй, 2014 онд “Үйлдвэрлэлийн ба иргэний барилга” мэргэжлээр 1022 тоот дипломыг олгосон тухай мэдээлэл байхгүйг ддаж, тус сгуулийн холбогдох нэгжүүдийн тодорхойлолт, гэрчийн мэдүүлэг зэргийг хавсаргажээ.

          1.5.Дээрх мэдээлэлд үндэслэж нэхэмжлэгчийг Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.6-д заасан нөхцөл үүссэн болохыг тогтоосон хариуцагчийн дүгнэлт хуульд нийцжээ.

          1.6. Учир нь уг мэдээлэл нь Монгол Улс, Оросын Холбооны Улсын хооронд эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээний хүрээнд хийгдсэн байх бөгөөд нэхэмжлэгчийг тендер шалгаруулалтад оролцохдоо ерөнхий инженер Х.Ныг ОХУ-ын Б хотын И.И.Пын нэрэмжит Алтай улсын Техникийн их сгуулийг үйлдвэрийн ба иргэний барилгын инженер мэргэжлээр төгссөн гэх диплом ирүүлснийг зөрчил гэж үзсэн нь үндэслэлтэй байна.

          1.7.Хэдийгээр нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчөөс “Х.Нын диплом хуамч эсэхийг мэдэх боломжгүй, тухайн иргэний өмнөөс хуулийн этгээд хариуцлага хүлээх үндэслэлгүй” гэж тайлбарлаж буй хэдий ч тухайн тендерт оролцож, материал бүрдүүлж байгаагийн хувьд баримт бичгийн үнэн зөвийг хариуцах ёстой.

          1.6.Мөн 2021 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдрийн 17 дугаар шинжээчийн дүгнэлтээр маргаан бүхий дипломыг хуамч гэдгийг тогтоогоогүй, Баян-Ө аймгийн Прокорын газрын 2021 оны 03 дугаар сарын 30-ны өдрийн 1 дугаар тогтоолоор хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзсан хэдий ч энэ нь тухайн дипломыг үнэн зөвийг нотлохгүй.

          1.7.Учир нь тухайн шинжилгээг диплом буюу үнэн цаасыг үнэн зөв эсэхийг шинжилснээс бус доторх мэдээлэл үнэн зөвийг тогтоогоогүй.

          1.8.Өөрөөр хэлбэл тухайн тохиолдолд Х.Ныг ОХУ-ын Б хотын И.И.Пын нэрэмжит Алтай улсын Техникийн их сгуулийг үйлдвэрийн ба иргэний барилгын инженер мэргэжлээр төгссөн эсэхийг тухайн сгуулийн эрх бүхий албан тушаалтнуудын тодорхойлолт, бусад баримтууд тодорхойлох бөгөөд уг баримтуудад тулгулаж илт худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн гэх хариуцагчийн дүгнэлт хуульд нийцжээ.                                                       

          Иймд Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлтийг хүчингүй болгуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх үзлээ.

          2.Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалын нэхэмжлэгчид холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

          2.1.Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалаар Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5, 52 дугаар зүйлийн 52.1.14, Засгийн газрын 2019 оны 247 дугаар тогтоолын хавсралтаар баталсан “Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх жам”-ын 2.4, 2.5 дахь заалт, улсын байцаагчийн саналыг үндэслэн нэхэмжлэгчийг Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд 3 жилийн хугацаагаар хамруулахаар шийдвэрлэжээ.

          Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5-д “Төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 14.1.4, 14.1.6 дахь заалтад заасан нөхцөл үүссэнийг тогтоосон тухай энэ хуулийн 52¹.1-д заасан эрх бүхий улсын байцаагчийн шийдвэрийг үндэслэн тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтөлж, нийтэд мэдээлнэ”, мөн хуулийн 52 дугаар дугаар зүйлийн 52.1.14-д “энэ хуулийн 14.5-т заасан тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх, хяналт тавих, мэдээлэх”, Засгийн газрын 2019 оны 247 дугаар тогтоолын хавсралтаар баталсан Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх жмын 2.4-д “Төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ жмын 2.2-т заасны дагуу ирүүлсэн саналд үндэслэн 30 хоногийн дотор энэ жмын хавсралтаар баталсан маягтын дагуу тушаал гарган, эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд бүртгэнэ”, 2.5-д “Иргэн, хуулийн этгээдийг эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах хугацаа нь энэ тухай төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын шийдвэр гарсан өдрөөс” гэж тус тус заажээ.

2.2.Дээр ддсанчлан Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлт хуульд нийцсэн байх тул  уг дүгнэлтийг үндэслэсэн Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалын нэхэмжлэгчид холбогдох хэсэг мөн хуульд нийцжээ.

          2.3.Өөрөөр хэлбэл маргаан бүхий захиргааны акт гаргах ьдчилсан нөхцөл болсон улсын байцаагчийн дүгнэлт нь хуульд заасан үндэслэл жамд нийцсэн, нэхэмжлэгч нь тендерт оролцсоны хувьд хариуцлагатай байх, баримт бичгийн үнэн зөвийг нягтлах үүрэгтэй бөгөөд тендерийн баримт бичигт тухайн дипломыг хавсаргасан нь маргаан бүхий захиргааны актууд гарах үндэслэлд хамаарахаар байна.

          Иймд Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалын нэхэмжлэгчид холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх үзлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.2, 106.3.14-д заасныг тус тус удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.6, 14.5,  52 дугаар дугаар зүйлийн 52.1.14, 52¹ дүгээр зүйлийн 52¹.2.1-д тус тус заасныг баримтлан “М*******” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Сангийн сайд, Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О******* нарт холбогдох Сангийн яамны худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч Д.О*******гийн 2023 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1******* дугаар дүгнэлт, Сангийн сайдын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 2******* дугаар тушаалын нэхэмжлэгчид холбогдох хэсгийг тус тус хүчингүй болгуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.Улсын тэмдэгтийн хаамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 51 дүгээр зүйлийн 51.1, 47 дугаар зүйлийн 47.1-д тус тус зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хаамжид төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3.Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасны дагуу хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах жмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                   Б.МӨНХ-ЭРДЭНЭ