*******, *******, *******

                           нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

 

 

******* Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Д.Буянжаргал лж, шүүгч Б.Эрдэнэхишиг, Г.Давааренчин  нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

Прокурор А.Баясгалан

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч М.Гансүх, Р.Атарцэцэг

нарийн бичгийн Б.Мөнхзул нарыг оролцуулан,  

 

аймаг дахь сум Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Ц.Амаргэрэл лж  шийдвэрлэсэн 0 оны 03 сарын 30-ны өдрийн 0/ШЦТ/59 тай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч бичсэн прокурорын эсэргүүцлээр шүүгдэгч *******, *******, ******* нарт    холбогдох 0310009016 тай эрүүгийн хэргийг 0 оны 05 сарын 0-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Г.Давааренчингийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

******* овогт ******* *******, Монгол Улсын иргэн, 198 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр Говь-Алтай ******* ******* , , эрэгтэй, дээд боловсролтой, , мэргэжилтэй, ******* , бүл , , хүүхдүүдийн хт ******* гуджны оршин суух хаягтай, /РД: ДН8093011/;

-Урьд аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 016 оны 06 сарын 0-ны өдрийн 16 тай шийтгэх тогтоолоор 00 оны эрүүгийн хуулийн тусгай 68.1-д зааснаар гэм буруутайд тооцож, 1 жилийн хорих ялыг жирийн дэглэмтэй хорих ангид эдлүүлэхээр шийдвэрлэж, 00 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий 61 дүгээр зүйлийн 61.1 дэх хэсэгт зааснаар тэнсэж, 1 жилийн хугацаагаар хянан харгалзсан,

 

Гөрөөчин овогт Мөнхбатын Мөнхцэцэг, Монгол Улсын иргэн, 1991 оны 09 дүгээр сарын 1-ний өдөр ******* , 30 , эмэгтэй, дээд боловсролтой, , мэргэжилтэй, ******* Байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч , бүл , нөхөр, хүүхдүүдийн хт ******* 1 дүгээр Тарвагатай, Согоот 1 дүгээр гудж, оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, /РД: МП9109100/;

Боржигон овогт Бямбаагийн Баттулга, Монгол Улсын иргэн, 198 оны 1 сарын 1-ны өдөр Архангай ******* Эрдэнэбулган , 3 , эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, Улаанбаатар хот, Налайх дүүрэгт “Танлун” тоосгоны үйлдвэрт туслах , бүл 6, , хүүхдүүдийн хт Улаанбаатар хот, Налайх дүүргийн дүгээр хороо, Нисэхийн 19- оршин суух хаягтай, /РД: АЭ8113/,

-Урьд Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 01 оны 08 сарын 05-ны өдрийн 01 тай шийтгэх тогтоолоор 015 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай 1.3 зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар гэм буруутайд тооцож, зорчих эрхийг 6 сарын хугацаагаар хязгаарлах ял оногдуулсан,

 

Шүүгдэгч ******* нь ******* 01 оны 01 дүгээр сарын -ний өдрийн Б/05 тай захиржаар “Ойн ар томилогдож” нийтийн албан тушаалтан буюу төрийн үйлчилгээний удирдах албан тушаалыг хашиж байхдаа Авлигын эсрэг хууль, Ойн тухай хууль, Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн сайдын 013 оны 05 сарын 15-ны өдрийн А-153 тоот тушаалын 1 дүгээр хавсралт Гарал үүслийн гэрчилгээ олгох, хяналт тавих жур, Төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчийн ёс зүйн дүрэм зэргийг тус тус зөрчиж, албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, хахууль өгөгч Б.Баттулгын хууль бус аргаар олж авсан модоо Орхон бүсийн сум дундын ангид бүртгэлтэй гарал үүслийн гэрчилгээгээр тээвэрлэх зорилгоор өөрийн ашиг сонирхлын үүднээс авч ирсэн “0009983, 0036” тай гарал үүслийн гэрчилгээнд гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг гүйцэтгэж 0036 тай гарал үүслийн гэрчилгээнд 00 оны 03 сарын 6-ны өдөр 1 цаг 50 минутанд сумаас Дархан-Уул аймаг хүртэл үйлдвэрлэлийн огтлол хийсэн хэрэглээний 63 метр куб талт нарс модыг 33-13 УАЕ улсын тай тээврийн хэрэгслээр, 0009983 тай гарал үүслийн гэрчилгээнд 00 оны 03 сарын 6-ны өдрийн 1 цаг 0 минутад сумаас Дархан-Уул аймаг хүртэл үйлдвэрлэлийн огтлол хийсэн хэрэглээний 63 метр куб талт нарс модыг 1-90 ДАХ улсын тай тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэх бичилт хийж улмаар ******* орчны хяналтын улсын байцаагч *******ээр хянуулсан тухай гарын үсэг зуруулж өгсний хариуд *******ас хахууль өгөхийг шаардаж, Б.Баттулгын ах Б.Алтансүхийн Хаан банкны 50890 ын данснаас өөрийн эх Ж.Доржхандын Хаан банкны 56850051 ын дансаар 00 оны 0 дүгээр сарын 19-ний өдөр 18 цаг 55 минутад “Taw” гэсэн утгатайгаар 500,000 төгрөгийн хахууль авсан. Мөн ******* Ойн байранд өөрийн талийгаач болсон найз Ж.Номингийн ээж Д.Энхтуяад давуу байдал бий болгон 019 оны 01 дүгээр сарын дунд үед үл таних эрэгтэйгээс хураан авсан “хаанаас, хэнээс авсан нь тодорхойгүй, ямар нэгэн бичилт хийгдээгүй” 16399 тай гарал үүслийн гэрчилгээнд 00 оны 03 сарын 03-ний өдрийн 1 цаг 00 минутанд сумаас Улаанбаатар хот хүртэл хэрэглээний 5 метр куб талт нарс модыг 0-95 СЭА улсын тай тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэх бичилт хийж, ******* орчны хяналтын улсын байцаагч *******ээр хянуулсан тухай гарын үсэг зуруулсан;

 

Шүүгдэгч ******* нь ******* 00 оны 03 сарын 0-ны өдрийн Б/0 тай тушаалаар Байгаль орчны улсын байцаагчийн ажилд тухайн өдрөөс томилогдон төрийн захиргааны гүйцэтгэх албан 3 тушаалыг хашиж байх хугацаандаа Авлигын эсрэг хууль, Ойн тухай хууль, Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн сайдын 013 оны 05 сарын 15-ны өдрийн А/153 тоот тушаалын 1 дүгээр хавсралтаар батлагдсан Гарал үүслийн гэрчилгээ олгох, хяналт тавих жур, Төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчийн ёс зүйн дүрэм зэргийг тус тус зөрчиж албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж Б.Баттулгын хууль бус аргаар олж авсан модоо Орхон бүсийн сум дундын ангид бүртгэлтэй гарал үүслийн гэрчилгээгээр тээвэрлэх зорилгоор өөрийн ашиг сонирхлын үүднээс авч ирсэн “0009983, 0036” тай гарал үүслийн гэрчилгээнд Ойн ******* Ойн тухай хуулийн 3 дүгээр зүйлийн 3.3 дахь хэсэгт “энэ хуулийн 3.1-д заасан эрхийн бичгийг бусдад шилжүүлэхийг хориглоно” 3 дүгээр зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн 3. дахь хэсэгт заасны дагуу аймаг, нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаас тогтоосон хэмжээнд багтаан анги иргэн, нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, мэргэжлийн байгууллагад мод бэлтгэх эрхийн бичиг, гарал үүслийн гэрчилгээ олгоно” 3 дүгээр зүйлийн 3. дэх хэсэгт “Ойгоос бэлтгэсэн гуалин, шургааг, дүнз, зүсмэл материал, түлээг өөр аймаг, сум, хот, суурингийн хооронд тээвэрлэх худалдахад мод, модон материалын гарал үүслийн гэрчилгээг энэ хуулийн 3.1-д заасны дагуу олгоно.” Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн сайдын 013 оны 05 сарын 15-ны өдрийн А/153 тоот тушаалын 1 дүгээр хавсралт Гарал үүслийн гэрчилгээ олгох, хяналт тавих журмын 6.1 дэх хэсэг “Гарал үүслийн гэрчилгээний хүчинтэй эсэхэд орчны хяналтын улсын байцаагч, хяналт тавьж ажиллана, мөн 6. дахь хэсэгт “Гарал үүслийн гэрчилгээний олголтод орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, Ойн судалгаа, хөгжлийн төв аймаг, нийслэлийн орчны газар, орчны хяналтын улсын байцаагч хяналт тавина” 6. дахь хэсэгт “Мод, модон материалыг нийслэл, өөр аймаг, сум тэдгээрийн хооронд тээвэрлэх, худалдан борлуулах тохиолдолд тухайн орон нутгийн орчны хяналтын улсын байцаагч гарал үүслийн гэрчилгээнд бичигдсэн эрхийн бичгийн , тухайн тээврийн хэрэгсэл, вагонд ачсан мод, модон материалын хэмжээг шалгасны үндсэн дээр хүснэгтэд тэмдэг дарсны дараа гарал үүслийн гэрчилгээг шалгасан тухай тэмдэглэл хийж “А” хэсэг болон ачсан модны хэмжээг үлдээн хүснэгтийн зохих хэсгийг таслан авч хадгална” 6.8 дахь хэсэгт: “Гарал үүслийн гэрчилгээний үлдэх хувь гэсэн хэсэгт гэрчилгээний сери, , мод бэлтгэгчийн нэр, хаяг, мод, модон материалын нэр төрөл, тоо хэмжээний талаар бичилт хийж, санхүүгийн баримт болгон үлдээнэ” гэсэн дүрэм, журмыг зөрчиж тээвэрлэх бичилт хийснийг мэдсээр байж “0009983, 0036” тай гарал үүслийн гэрчилгээнүүдийн хянаж шалгасан хэсэгт гарын үсэг зурж баталгаажуулан *******д давуу байдал бий болгосон;

            Мөн ******* нь Д.Энхтуяад давуу байдал бий болгон “16399” тай гарал үүслийн гэрчилгээнд 00 оны 03 сарын 03-ний өдөр 1 цаг 00 минутад сумаас Улаанбаатар хот хүртэл хэрэглээний 5 метр куб талт нарс мод 0-95 СЭА улсын тай тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэх бичилт хийснийг мэдсээр байж гарал үүслийн гэрчилгээнд хянаж шалгасан гэж гарын үсэг зурж баталгаажуулан Д.Энхтуяад давуу байдал бий болгосон үйлдлийг тус тус хийж, *******ын дээрх үйлдлүүдэд гэмт хэрэг үйлдэх талаар үгсэн тохиролцоогүй боловч үйлдлээрээ санаатай нэгдэж хтран оролцсон;

 

Шүүгдэгч ******* нь ******* нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тарс” ХХК-д ажиллаж байх хугацаандаа нууц, далд аргаар цуглуулсан модоо Дархан-Уул аймаг руу тээвэрлэн зарж борлуулахын тулд Авлигын эсрэг хуулийн зүйлийн .1.1-т “Албан үүргээ зохих ёсоор гүйцэтгэж байгаа төрийн албан хаагчид ...хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөх”, .1.-т “Бусдад шан харж өгөх, өгөхөөр лах...” гэснийг тус тус зөрчиж, өөртөө давуу байдал бий болгох зорилгоор ******* Тгын газрын Ойн *******ын албаны чиг үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдалтай нь холбогдуулан Ойн байранд 00 оны 03 сарын 6-ны өдөр 1 цаг 0-50 минутын хооронд өөрийн хууль бусаар олж авсан 0036, 0009983 тай гарал үүслийн гэрчилгээнд бичилт хийлгэж, ******* орчны хяналтын улсын байцаагч *******ээр хянуулсан тухай гарын үсэг зуруулж өгсний хариуд 00 оны 0 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 18 цаг 55 минутад *******ын эх Ж.Доржхандын Хаан банкны 56850051 ын дансанд өөрийн ах Б.Алтансүхийн Хаан банкны 50890 ын данснаас “Taw” гэсэн утгатайгаар 500.000 төгрөг шилжүүлж хахууль өгсөн гэх гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

 

******* Прокурорын газраас:

Шүүгдэгч *******ын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1, мөн хуулийн . дүгээр зүйлийн дэх хэсэг,

Шүүгдэгч *******ийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг,

Шүүгдэгч Б.Баттулгын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай .5 зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус тус яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

 

аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх5

Гөрөөчин овогт Мөнхбатын Мөнхцэцэгт Эрүүгийн хуулийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтад зааснаар хэрэгсэхгүй болгож, түүнийг цагаатгаж,

******* овогт ******* *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай . дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн хэргийг Эрүүгийн хуулийн тусгай . дүгээр зүйлийн дахь хэсэг болгон зүйлчлэлийг өөрчлөн, мөн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, өөртөө болон бусдад давуу байдал бий болгосон” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд, Эрүүгийн хуулийн тусгай . дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт заасан “Нийтийн албан тушаалтан хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс албаны чиг үүргээ хэрэгжүүлсний хариуд хахууль авсан” гэмт хэрэг тус тус үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Боржигон овогт Бямбаагийн Баттулгыг Эрүүгийн хуулийн тусгай .5 зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Өөртөө давуу байдал бий болгох зорилгоор бусдад албаны чиг үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдалтай нь холбогдуулан хахууль өгсөн” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Шүүгдэгч *******т Эрүүгийн хуулийн ерөнхий .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журлан Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг /хоёр/ жилийн хугацаагаар хасаж, хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 жилийн хугацаагаар тэнсэн, Эрүүгийн хуулийн тусгай . дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг 5 /тав/ жилийн хугацаагаар хасаж, 500 нэгжтэй тэнцүү хэмжээний буюу 5,00,000 /таван сая дөрвөн зуун мянга/-н төгрөгөөр торгох ял оногдуулж,

Шүүгдэгч *******д Эрүүгийн хуулийн тусгай .5 зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг /хоёр/ жилийн хугацаагаар хасаж, 00 нэгжтэй тэнцүү хэмжээний буюу ,00,000 /хоёр сая долоон зуун мянга/-н төгрөгөөр торгох ял оногдуулан,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий 5.3 зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******, ******* нарын хөрөнгө, цалин хөлс болон бусад орлого олох боломжийг харгалзан шүүгдэгч *******т оногдуулсан 5,00,000 төгрөгөөр торгох ялыг 3 /гурав/ жилийн хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр, шүүгдэгч *******д оногдуулсан ,00,000 төгрөгөөр торгох ялыг /хоёр/ жилийн хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тус тус тогтоож,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий 5.3 зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар ялтан нар торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 нэгжтэй тэнцэх хэмжээтэй төгрөгийг 1 хоногоор тооцож, хорих ялаар солихыг ялтан *******, ******* нарт анхааруулан,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий .3 зүйлийн дахь хэсгийн .5 дахь заалтад зааснаар ялтан *******т оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүргийг хорих ял оногдуулахгүйгээр үүрэг хүлээлгэсэн 1 жилийн хугацаанд хүлээлгэхээр,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий 5. зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т оногдуулсан нийтийн албанд томилогдох эрхийг жилийн хугацаагаар хассан нэмэгдэл ялыг энэ өдрөөс буюу 0 оны 03 сарын 30-ны өдрөөс эхлэн тоолж,

Эрүүгийн хуулийн .5 зүйлийн 1, дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******ын гэмт хэрэг үйлдэж олсон ашиг 500,000 /таван зуун мянга/-н төгрөгийг шүүгдэгчээс албадан гаргуулж, Улсын төсөвт орлогод оруулахаар тус тус шийдвэрлэжээ.

 

******* Прокурорын газрын ахлах прокурор Б.Сүрмандах 0 оны 0 сарын 5-ны өдрийн 13 тай эсэргүүцэлдээ: ...Шийтгэх тогтоолыг 0 оны 0 дүгээр сарын 1-ны өдөр хүлээн авч танилцаад Эрүүгийн хууль буруу хэрэглэсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж дүгнэж, дараах үндэслэлээр эс зөвшөөрч байна. Үүнд:

1.Шүүгдэгч ******* нь ******* Ойн ар ажиллаж байхдаа иргэн Б.Баттулгын хууль бусаар олсон модоо тээвэрлэн зарж борлуулах зорилгоор гуйсны дагуу Ойн бус өөр орон нутгийн 0009983, 0036 тай гарал үүслийн гэрчилгээнд, мөн иргэн Д.Энхтуяад 16399 тай гарал үүслийн гэрчилгээнд тус тус бичилт хийж, тус орчны хяналтын улсын байцаагч *******ээр гарын үсэг зуруулж, баталгаажуулан өгч, *******, Д.Энхтуяа нарт давуу байдал бий болгож, *******ас 500.000 төгрөгийн хууль хахууль шаардан авсан үйлдэл нь ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагүй, түүний ажил үүрэгт хааралгүй, холбогдох хууль, журмаар түүнд олгогдоогүй үйлдлийг хэрэгжүүлэн буюу хийх ёсгүй үйлдлийг хийсэн нь хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудаар тогтоогдсон болно. Гэтэл шүүгдэгчийн дээр дурдсан “хийх ёсгүй үйлдлийг” хийсэн үйлдлийг анхан шатны шүүх шүүгдэгч ******* нь нийтийн албан тушаалтны хувьд хахууль өгөгч Б.Баттулгын ашиг сонирхлын үүднээс мод, модон материалын гарал үүслийн гэрчилгээнд бичилт хийж, бусдаар джуулан өгч, өөрт олгогдсон албан чиг үүргээ хэрэгжүүлсний хариуд 1 сарын дараа ******* руу утсаар ярьж 500.000 төгрөгийг өөрийн ээжийн дансаар шилжүүлэн хахууль авсан болох нь нотлогдсон байна гэж хэргийн нөхцөл байдал болон үйл баримтад нийцээгүй дүгнэлт хийж, *******т холбогдох хэргийн зүйлчлэлийг үндэслэлгүйгээр хөнгөрүүлэн өөрчилсөн шийдвэр нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн хийсэн дүгнэлт нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй гэж үзэж байна. Шүүгдэгч *******ийн үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгож, түүнийг цагаатгаж шийдвэрлэхдээ шийтгэх тогтоолд “шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөс *******ийн үйлдлийг нотолсон баримт байхгүй тул цагаатгаж өгнө үү” гэж санал гаргаж мэтгэлцсэн. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч *******ээс гаргасан “тухайн гарал үүслийн гэрчилгээг шалгахад гарал үүслийн гэрчилгээ байсан... хуурч бичиг баримт гэж бодоогүй, Эрхийн бичгийг шалгахад ямар ч асуудал байгаагүй, зөвшөөрлийн дагуу хийгдсэн эрхийн бичиг байсан учраас хууль ёсны дагуу хийгдсэн гэж ойлгосон. Ерөнхийд нь шалгасан, А хэсгийг авч үлддэг боловч авч үлдэх боломжгүй байсан. Яагаад гэвэл хүүхэдтэйгээ гэртээ байсан, ажил руу авч явна гэхээр хүүхэд харах хүнгүй байсан. Тэгээд ******* ах А хэсгийг аваад өгнө, маргааш өглөө ажил дээр ирээд авчих гэхээр нь за тэгье гээд хэлээд явуулсан. Тэгээд Энхтүвшин байцаагчид хэлээд гарал үүслийн гэрчилгээнд хяналт тавьсан, одоо А хэсгээ өгөхгүй байна, бүртгэлийн дэвтэрт тэмдэглэх боломжгүй байгаа талаар хэлсэн, Яг энэ үеэс л хуурч гарал үүслийн гэрчилгээ юм байна гэж мэдсэн. Үүнээс болоод маш их хохирол ссан. Мэдээгүй, сансаргүй байдлаар ийм зүйл болсон” гэх мэдүүлэг, мөн *******ын гэрчээр өгсөн “Миний хувьд Мөнхцэцэгт шан харж өгч байгаагүй, зүгээр л гуйгаад зуруулдаг байсан, А хэсгийг нь өөрөө аваад устгачихсан” гэх мэдүүлэг, Б.Баттулгын яллагдагчаар өгсөн” би орчны байцаагчид машин болон ачсан модоо хянуулаагүй” гэх мэдүүлгүүдийг дурдаж, прокурор яллах дүгнэлт, түүний хавсралтад *******ийн яллагдагчаар өгсөн мэдүүлгийг дурдаагүй байна. Мөн 1 дүгээр хавтаст хэргийн 133 талд авагдсан гарал үүслийн гэрчилгээний А хэсгийг нугалж байгаад урж тасалж авахад боломжгүй, хэрвээ тийм байдлаар тасалбал үндсэн бичилт бүхий хэсэг нь давхар урагдахаар байна. Энэ тохиолдолд А тасалбарыг авахын тулд зайлшгүй хайч хэрэглэх шаардлагатай болохыг туршиж үзлээ. Шүүхээс шүүгдэгч *******ийн хувьд энэхүү хавтаст хэргийн хүрээнд хэрэгт хааралгүй бүхий л нотлох баримтыг шалгаж, нягтлан, нэгтгэн дүгнэсэн боловч түүний гэм буруутайг нотлох баримт байхгүй, нотлогдон тогтоогдохгүй байх тул шүүгдэгчид ашигтайгаар шийдвэрлэх нь зүйтэй” гэсэн дүгнэлт хийж шийдвэрлэсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36. зүйлийн дахь хэсгийн .5 дахь заалтад зааснаар яллах нотлох баримтыг үгүйсгэсэн үндэслэл, тэдгээрийг нотлох баримтын агуулгыг тогтоолдоо тодорхой тайлбарлан дурдаагүй, мөн хуулийн 36.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1. дахь заалтад зааснаар улсын яллагчийн дүгнэлт, саналыг няцаан үгүйсгэсэн үндэслэлийг огт тусгаагүй зэрэг нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.8 зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.6 дахь хэсэгт зааснаар эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн үндэслэлд хаарч байна.

.Анхан шатны шүүх хуралдаанд шүүхийн уншин сонсгосон шийдвэрийн агуулга нь бичгээр үйлдэгдэн гарсан шийдвэртэй зөрүүтэй болсон байна. Шүүхийн уншин сонсгосон шийдвэрт "... шүүгдэгч *******т Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх г.эсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг жилийн хугацаагаар хасаж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журлан хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 жилийн хугацаагаар тэнсэж” гэж дурдагдсан бөгөөд, шүүгдэгчид тэнссэн хугацаанд албадлагын ямар арга хэмжээг, хэдий хугацаагаар хэрэглэж байгаа талаар шүүх шийдвэрлээгүй атлаа 59 тай шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн 8 дахь заалтад тусгаж шийдвэрлэсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.8 зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.8 дахь заалтад зааснаар мөн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн гэж үзэж байна. Иймд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 03 сарын 30-ны өдрийн 59 тай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгуулж, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр эсэргүүцэл бичив гэжээ.

 

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор А.Баясгалан эсэргүүцлийг дэмжиж оролцов.  

 

Шүүгдэгч *******ийн өмгөөлөгч М.Гансүх давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Прокурортой санал нэг байна. Төрийн албан хаагч биелүүлэх ёстой ажлаа хийсэн. Процессын хувьд өөр төрлөөр явсан. ******* “... манай гарал үүслийн мэдүүлэг 16... гэх тоогоор эхэлдэг бөгөөд ******* шөнө ор цагаар гэрт ирээд, тухайн цаг хугацаанд хянуулсан. Ямар учраас тга тэмдгээ гэртээ авч ирсэн бэ гэхээр хөдөө орон нутаг руу явдаг онцлогтой, сум жижигхэн, мод бэлтгэдэг хоёрхон газар байдаг. Тэр эрхийн бичигт тэр газрын нэр байхаар нь би итгэсэн. Ор цагаар гэрт ирсэн болохоор нь зурж өгөөд явуулсан, мөн *******т итгэсэн...” гэж мэдүүлдэг. Тиймээс миний үйлчлүүлэгчийн хувьд санаатай үйлдэл байхгүй гэж үзэж байна. ******* нь Энхтуяа, Баттулга гэх хүмүүсийг огт танихгүй. Хэнд давуу байдал олгосноо мэддэггүй. Иймд шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

 

Шүүгдэгч *******ын өмгөөлөгч Р.Атарцэцэг давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Улсын яллагч яллах дүгнэлтэд үйлдсэн нөхцөл байдал хуралд тайлбарлаж байгаа тайлбар зэрэг нь зөрүүтэй байна. ******* нь Ойн хувьд гарал үүслийн гэрчилгээ бичих үүрэг нь ажил байдлын тодорхойлолтод маш тодорхой тусгасан. Энэхүү үүргээ хэрэгжүүлсэн. Хэрэгжүүлснийхээ төлөө мөнгөний хэрэгцээ гараад ээжийнхээ данс руу 500.000 төгрөгийг шилжүүлж авсан. Энэхүү үйлдлийг тусад нь авч үзээд хэрэгжүүлээгүйн төлөө яллаж байгаа нь хэргийн бодит байдалтай нийцэхгүй байна гэж үзэж байна. Байгаль орчны улсын байцаагч шинжээчийн дүгнэлт гаргахдаа ёс зүйн дүрэм зөрчсөн гэж дүгнэж байгаа нь үндэслэлгүй. Дараа дараагийн удаа анхаарах ёстой. Төрийн албаны салбар зөвлөлд ёс зүйн хороо гэж байдаг. Тэрхүү хороогоороо шалгаад энэ хүн ёс зүйн дүрэм зөрчсөн эсэх талаар шалгах ёстой. Энэ төрлийн гэмт хэрэгт дүгнэлт гаргахдаа анхаараасай гэж хүсэж байна гэв.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар прокурорын эсэргүүцэлд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр *******, *******, ******* нарт холбогдох хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянаж үзлээ.

1. ******* Прокурорын газраас  шүүгдэгч *******ыг   ******* ар ажиллаж байхдаа албан тушаалын  байдлаа урвуулан ашиглаж тус хуваарьт бус гарал үүслийн гэрчилгээнд бусдын гуйлтаар  худал мэдүүлэг бичиж, тус орчны улсын байцаагчаар  гарын үсэг зуруулж баталгаажуулан *******, Д.Энхтуяа нарт давуу байдал бий болгож, тухайн үйлдэл хийснийхээ хариуд  *******ас 500,000 төгрөгийн хахууль авсан гэх Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий 3. зүйлийн 1 дэх хэсгийг журлан Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1, . дүгээр зүйлийн дэх  хэсэгт заасан,

 Шүүгдэгч *******ийг орчны улсын байцаагчаар ажиллаж байхдаа ******* хүсэлтээр тус хуваарьт бус гарал үүслийн гэрчилгээг хуульд заасан журмын дагуу шалгахгүйгээр баталгаажуулж  *******, Д.Энхтуяа нарт давуу байдал бий болгосон гэх Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий 3. зүйлийн 1 дэх хэсгийг журлан Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан,

Шүүгдэгч ******* нь өөртөө давуу байдал бий болгох зорилгоор *******т албаны чиг үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдалтай нь холбогдуулан 500.000 төгрөгийн хахууль өгсөн гэх Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт тус тус холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

 

.Анхан шатны шүүх: Шүүгдэгч *******т Прокуророос зүйлчлэн ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж, шүүгдэгч *******ийн гэм буруутай үйлдэлд холбогдох хавтаст хэргийн хүрээнд хэрэгт хааралтай бүхий л нотлох баримтыг шалгаж, нягтлан  дүгнэсэн боловч түүнийг гэм буруутайг нотлох баримт байхгүй,  нотлон тогтоогдоогүй гэсэн үндэслэлээр  түүнд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шүүгдэгчийг цагаатгаж тус тус шийдвэрлэсэн нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй, Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн, мөн шүүгдэгч нарын хуулиар олгосон эрхийг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад зөрчсөн  байхад энэ талаар дүгнэлт огт хийлгүйгээр хэргийг хянан шийдвэрлэсэн байна.

 

Өөрөөр хэлбэл: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.6 зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3-т “... дүгнэлтэд онцгой ач холбогдол бүхий нотлох баримт харилцан зөрүүтэй байхад аль нэгийг нь авахдаа бусдыг нь үгүйсгэсэн тухай үндэслэлийг заагаагүй бол…”, мөн зүйлийн 1.-т “... дүгнэлт нь  шүүгдэгчийн гэм буруугийн асуудлыг шийдвэрлэх, Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэглэх, ял оногдуулахад нөлөөлсөн эсхүл нөлөөлж болох ноцтой зөрүүтэй..., мөн хуулийн .3 зүйлийн дахь хэсэгт заасан эрхийг зөрчсөн байхад шүүхээс огт дүгнэлт хийгээгүй байна.

а.Шүүгдэгч *******, ******* нарын хуулиар олгосон эрхийг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад зөрчсөн  талаар:

Яллагдагч *******т Эрүүгийн хуулийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт  зааснаар,  эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан байх ба  Прокурорын 01 оны 10 сарын 1-ний өдрийн 3, тай тогтоолоор

-яллагдагч ******* нь урьдчилан тохиролцоогүй боловч  *******ын үйлдлийг хууль бус  гэдгийг мэдсээр байж гэмт хэрэг үйлдэх болсон сэдэлт зорилгоо хэрэгжүүлж буй үйлдлээрээ санаатай нэгдэж хтран гүйцэтгэсэн гэж үзэх нөхцөл байдал тогтоогдсон,

-яллагдагч ******* нь гэмт хэргийг урьдчилан тохиролцоогүй боловч  *******ийн үйлдлийг хууль бус гэдгийг мэдсээр байж гэмт үйлдлийг төгсгөсөн, гэмт хэргийг үйлдэх болсон сэдэлт зорилгоо хэрэгжүүлж буй  үйлдлээрээ санаатай нэгдэж хтран гүйцэтгэсэн гэж үзэх нөхцөл байдал тогтоогдсон гэсэн үндэслэлээр Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий 3. зүйлийн 1 дэх хэсгийг журлан Эрүүгийн хуулийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсан тогтоолд тус бүр өөрчлөлт оруулж, тогтоолыг танилцуулахыг мөрдөн байцаагчид үүрэг болгож шийдвэрлэсэн байна.

Гэтэл тус ял өөрчлөн сонсгосон тогтоолыг яллагдагч нарт танилцуулсан эсэх нь тодорхойгүй, энэ талаарх баримт хэрэгт  авагдаагүй байгаа нь  Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх заалтыг,  мөн хуулийн .3 зүйлийн 1 дэх заалтад “яллагдагч нь ямар хэрэгт яллагдаж байгаагаа мэдэх”, мөн зүйлийн 3 дахь заалтад ”сонсгосон ялын талаар бичгээр болон аар  тайлбар гаргах эрхтэй.” гэж тус тус заасан яллагдагчийн хуулиар олгосон эрхийг зөрчсөн байхад энэ талаар анхан шатны шүүхээс огт дүгнэлт хийгээгүй байна.

 

б.Яллагдагч *******ийн үйлдлийг анхан шатны шүүхээс цагаатгасан нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй талаар:  

Албан тушаалын гэмт хэрэг нь хуулиар хгаалагдсан нийгмийн ашиг сонирхлыг зөрчиж үйлдэгддэг, төрийн үйл ажиллагаанд хууль дээдлэх ёсыг гажуудуулж байдагт оршдог.

Шүүгдэгч ******* бусдын гуйлтаар ажил үүргээ хуульд заасан журмын дагуу гүйцэтгээгүй, түүний үйлдлийн улмаас хууль бусаар  мод тээвэрлэх боломж олгосон нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон байхад шүүгдэгчийн тухайн үйлдлийг шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд эргэлзээ гарсан гэсэн үндэслэлээр  түүний үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн.   

Энэ нь шүүх хэргийн бодит байдлыг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг үндэслэн сэргээн тогтоохдоо нотлох баримтын шинж чанар, тэдний хоорондын болон хэргийн хаарал, хуульд заагдсан арга хэрэгсэл, шаардлагын дагуу цугларсан эсэхийг дүгнэж, улмаар баримтуудыг харьцуулан шинжилж, эсрэг болон холбогдогчтой нэг ашиг сонирхолтой байж болох этгээдүүдийн мэдүүлгийн агуулга, нотолгооны тэнцвэр, хэргийн нөхцөл байдалтай хэрхэн уялдаж байгаа зэргийг эрх зүйн ухсрыг удирдлага болгон үнэлээгүй, улсын яллагчийн дүгнэлт, саналыг няцаан үгүйсгэсэн үндэслэлийг тогтоолын тодорхойлох хэсэгт тусгахаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.-т заасан  байхад тогтоолдоо үндэслэлээ бичээгүй байна.

 

в.Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн талаар:

Шүүгдэгч *******, ******* нарыг тус тус  Эрүүгийн хуулийн тусгай .1 дүгээр зүйлийн 1-дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийг үйлдлээрээ санаатай нэгдэж хтран гүйцэтгэсэн гэж Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий 3. зүйлийн 1 дэх хэсгийг журлан  яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн байхад шүүхээс шүүгдэгч нар гэмт хэргийг хтран гүйцэтгэсэн эсэх талаар огт дүгнэлт хийлгүй орхигдуулсан байна.

Мөн *******ын ******* ар ажиллаж байхдаа албан тушаалын  байдлаа урвуулан ашиглаж хахууль өгөгч Б.Баттулгын ашиг сонирхлын үүднээс тус хуваарьт бус гарал үүслийн гэрчилгээнд бичилт хийж, орчны хяналтын улсын байцаагч *******ээр баталгаажуулан өгсөн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай  . дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлснийг шүүхээс тухайн гэмт хэргийн үндэслэлээс зөвхөн шүүгдэгчид ашигтай байдлаар  “албаны чиг үүргээ хэрэгжүүлээгүйн хариуд” гэсэн агуулгыг мөн хуулийн . дүгээр зүйлийн дахь “албаны чиг үүргээ хэрэгжүүлсний хариуд” гэсэн агуулгатай харьцуулан дүгнэлт хийж хэргийн зүйлчлэлийг үндэслэлгүйгээр хөнгөрүүлж хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн, ийнхүү хөнгөрүүлэн өөрчлөхдөө шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт зохих хуулийг баримтлаагүй байна.

 

Өөрөөр хэлбэл прокурорын яллах дүгнэлт болон шүүх хуралдаанд оролцсон улсын яллагчийн дүгнэлтдээ шүүгдэгч *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай  . дүгээр зүйлийн дэх  хэсэгт заасан тухайн агуулга болох “гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг хийсэн” гэсэн үндэслэлээр гэм буруутайд тооцохоор мэтгэлцсэн байхад шүүх тухайн агуулгаас өөрөөр дүгнэлт хийсэн атлаа  энэхүү  үндэслэлээ тайлбарлаагүй, шүүгдэгч нарын үйлдлийг хтран гүйцэтгэснээр зүйлчлэн ирүүлсэн байхад огт дүгнэлт хийхгүйгээр орхигдуулсан зэрэг нь  шүүх хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэсэн үндэслэл болно.  

 

Иймд давж заалдах шатны шүүхээс дээрх зөрчлийг арилгах боломжгүй байх тул прокурорын эсэргүүцлийг хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож,  *******, *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаахаар шийдвэрлэв.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1, 1.3, дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 03 сарын 30-ны өдрийн 0/ШЦТ/59 тай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг анхан шатны шүүх хуралдаанаар дахин хэлэлцүүлэхээр тухайн шүүхэд буцаасугай.

 

.Шүүгдэгч *******, *******, ******* нарт урьд авсан хувийн баталгаа авах  таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

3.Анхан болон давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзвэл энэхүү магадлалыг  гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 1 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ,

             ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                     Д.БУЯНЖАРГАЛ

                                                                   

                                ШҮҮГЧ                                     Б.ЭРДЭНЭХИШИГ

 

                                   ШҮҮГЧ                                    Г.ДАВААРЕНЧИН