2022 08 02 128/ШШ2022/0579

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ц.Одмаа даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны 4 дүгээр танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: "Лучеро ХХК /РД:5048486/

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Ш.Данзмаа

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч: Ц.Цэрэнням /Шүүхэд төлөөлөх бүрэн эрхийн дугаар №0897/

Хариуцагч: Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд, Монгол Улсын Засгийн газар

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Монгол улсын Засгийн газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Батмагнай, Р.Энхтайван, Д.Лхамжав, Ашигт малтмал, газрын тосны газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Жавхлан, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Баярсайхан, Б.Дашдолгор нарын хоорондын ашигт малтмалын маргааныг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.Данзмаа, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ц.Цэрэнням, хариуцагч Монгол улсын Засгийн газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Батмагнай, Р.Энхтайван, Ашигт малтмал, газрын тосны газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Жавхлан, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Баярсайхан, Б.Дашдолгор, нарийн бичгийн дарга А.Мэргэндарь нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгч Лучеро ХХК-иас Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд, Монгол Улсын Засгийн газарт холбогдуулан ... Лучеро ХХК-ийн МҮ-008523 тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журамд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Ашигт малтмал, газрын тосны газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоох, "Лучеро" ХХК-ийн МҮ-008523 тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хууль, тогтоолд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоох, "Лучеро" ХХК-ийн МҮ-008523 тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хуульд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Засгийн газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоох, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлан шийдвэрлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт даалгах, Нөхөх олговрыг холбогдох хууль, тогтоолын дагуу шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад даалгах, Нөхөх олговрын талаар гаргасан хүсэлтийг холбогдох хуулийн дагуу шийдвэрлэх болон өргөдөлд хариу өгөхийг Засгийн газарт даалгах гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

2. Анх Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын Хатан уулын ам нэртэй газарт байрлах 189 гектар талбай бүхий ашигт малтмал ашиглалтын 8523А дугаартай тусгай зөвшөөрлийг Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг эрхлэх газар /Хуучин нэрээр/-ын Геологи, уул уурхайн кадастрын хэлтсийн даргын 2004 оны 9 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 1261 дүгээр шийдвэрээр Монзол ХХК-д 2007 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдөр 30 жилийн хугацаагаар олгож байжээ.

3. Үүний дараа Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын бүртгэлийн төв /Хуучин нэрээр/-ийн даргын 2007 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрийн 1610 дугаар шийдвэрээр 8523А дугаартай ашигт малтмал ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг "Лучеро" ХХК нь Монзол ХХК-иас шилжүүлэн авсан байна.

4. Улсын Их Хурлын 2009 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдрийн Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3-т Энэ хуулийн 4.1-д заасан газрын хилийн заагийг Засгийн газар тогтооно гэж заасны дагуу 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай 90 дүгээр тогтоолоор байгалийн нөөц газартай бүхэлдээ давхцалтай гэж Ноён уул орчмын улсын тусгай хамгаалалттай газрын хилийн заагт бүхэлдээ хамрагджээ.

5. "Лучеро" ХХК-иас нөхөх олговор авах материалыг бүрдүүлж Ашигт малтмалын газар, Геологи уул уурхайн судалгааны хэлтэст нөхөх олговор авах материалыг бүрдүүлэн хүргүүлэх тухай 12/02 тоот албан бичгийг 2012 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр, Ашигт малтмал, газрын тосны газрын даргад нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай 31 тоот албан бичгийг 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдөр, Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын хэлтсийн даргад тусгай зөвшөөрөлд бичилт хийлгүүлэх тухай 15 дугаартай албан бичгийг 2018 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдөр, нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай 32 тоот албан бичгийг 2019 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр, талбай дүйцүүлэн авах тухай 32 тоот албан бичгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдөр, нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн авах хүсэлт хүргүүлэх тухай 40 тоот албан бичгийг 2019 оны 12 дугаар сарын 09-ны өдөр, нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлүүлэх тухай 03 тоот албан бичгийг 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр хандаж байжээ.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газарт нөхөх олговрын асуудалтай холбоотой материал хүргүүлэх тухай 10 тоот албан бичгийг 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдөр, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазарт нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай 05 тоот албан бичгийг 2018 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдөр, хүсэлт гаргах тухай 12 тоот албан бичгийг 2018 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдөр, хүсэлт гаргах тухай 14 тоот албан бичгийг 2018 оны 7 дугаар сарын 05-ны өдөр, нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай 30 тоот албан бичгийг 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдөр хандаж байжээ.

Монгол улсын Засгийн газарт нөхөх олговрын талаар 06 тоот албан бичгийг 2021 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдөр тус тус хандаж байжээ.

6. "Лучеро" ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.Данзмаа нь Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Хууль эрх зүйн хэлтсийн даргыг түр орлон гүйцэтгэгч бөгөөд ажлын хэсгийн дарга Р.Энхтайванаас 2021 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдөр 9/4075 тоот албан бичгээр Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдах хүртэл нөхөх олговрыг шийдвэрлэх боломжгүй гэж мэдэгдсэнийг эс зөвшөөрч нөхөх олговрын асуудлаар Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Х.Хэрлэнд 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр Нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай 3 тоот албан бичгээр хандсан.

Гэвч Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Х.Хэрлэн 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 1/5027 тоот албан бичгээр Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2021 оны 01 дүгээр сарын 19-ны өдрийн 1/297 тоот албан бичгээр хууль тогтоомжид нэмэлт өөрчлөлт оруулах замаар уг асуудлыг шийдвэрлэх зүйтэй байна гэсэн хариуг ирүүлсэн гэж мэдэгдсэн хариуг эс зөвшөөрч Монгол улсын Засгийн газарт 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдөр Нөхөх олговрын талаар 06 тоот албан бичгээр хандсан боловч Монгол улсын Засгийн газар өргөдөл, гомдлын хариуг хуульд заасан хугацаанд ирүүлээгүй байх тул "Лучеро" ХХК нь 2022 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдөр Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байна.

7. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.Данзмаа нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Лучеро ХХК-ийн эзэмшлийн МV-008523А тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг 2009 онд гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулиар дараа нь Засгийн газрын 2017 оны 90 дүгээр тогтоолоор Ноён уул орчмын газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авсан хилийг заагт манай талбайг бүхэлд нь хамруулснаар Лучеро ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг төр мэдэлдээ авсан. 2009 онд Улсын Их хурлаас хууль, Засгийн газраас тогтоол гарган манай талбайг төрийн мэдэлд авсан тул хайгуулын зардлын нөхөх олговрын өргөдөл, хууль журамд заасан хугацаанд гаргасан боловч бидний хүсэлтийг хууль журмын дагуу шийдвэрлэхгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчиж байгаа тул шүүхээр шийдвэрлүүлэхээр нэхэмжлэл гаргасан.

Нэхэмжлэлийн шаардлагадаа Ашигт малтмал, газрын тосны газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох, ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайг төр мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хууль, тогтоолд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох, Лучеро ХХК-ийн ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайг төр мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хуульд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Засгийн газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлан шийдвэрлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт даалгах, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлан шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад даалгах, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлан шийдвэрлэх болон өргөдөлд хариу өгөхийг Засгийн газарт даалгах гэсэн.

Лучеро ХХК нь тусгай зөвшөөрлөө хуулийн нөхцөл шаардлагын дагуу авсан байдаг. Лучеро ХХК нь Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутаг Хатан уулын ам нэртэй газарт 2004 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр 30 жилийн хугацаатай олгогдсон ашигт малтмалын ашиглалтын МV-008523А тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл бүхий 189 га талбайд 5 тэрбум 233 сая 400 мянган төгрөг зарцуулж хайгуул хийсэн. Үүний үр дүнд Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлийн 2012 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдрийн 13 дугаар шийдвэрээр алтны үндсэн орд гэж баталгаажуулсан. Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлийн шийдвэрийг хавсаргасан. Ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн хувьд жил бүрийн лицензийн төлбөрийг төлөх, тайлан төлөвлөгөө батлуулах үүргээ бүрэн биелүүлж ирсэн. Тусгай зөвшөөрлийн 15 дахь жилийн төлбөрийг 2018 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр төлж гэрчилгээнд тэмдэглүүлсэн. 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Ашигт малтмал, газрын тосны газрын нөхөн олговрын ажлын хэсгийн ахлах бөгөөд Эрдэс баялгийн, мэдээллийн технологийн төвийн дарга Н.Мөнхбилэгийн 10/7718 тоот "Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай" албан бичгийн дагуу манай компани MҮ-008523A тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн эх хувийг ажлын хэсэгт шаардсаны дагуу хүлээлгэн өгсөн. Лицензийн төлбөр төлөх цаашид шаардлагагүй боллоо гэж бодож байтал Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын хэлтсээс 2021 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 8/4681 тоот албан бичгээр тусгай зөвшөөрлийн төлбөр, алдангийн хамт төлөхийг сануулсан мэдэгдлийг ирүүлсэн тул 2021 оны 11 сарын 10-ны өдөр Ашигт малтмал, газрын тосны газрын бичиг хэргээс гардан авч тус зөвшөөрлийн 16 дахь жилийн төлбөрийг төлсөн. Лучеро ХХК-ийн МV-008523А тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг төр мэдэлдээ буцаан авчихсан, ашиглалт явуулах боломж огт олгохгүй байгаа боловч одоог хүртэл биднийг лицензийн төлбөр төлөхийг шаардаж, төлөхгүй бол лицензийг цуцална гэж мэдэгдэл ирүүлж байсан тул лицензийн төлбөрийг жил бүр тасралтгүй төлсөн. 2020 онд төлбөрийг төлсөн, тэмдэглэлд хөтлөлгүй тусгай тэмдэглэлд тусгалгүй нөхөх олговрын ажлын хэсэг хурааж авч байсан. Кадастрын албаны тусгай тэмдэглэлд тусгагдсан байдаг. 2021 онд нөхөж төл гэсний дагуу төлсөн байдаг. Захиргааны байгууллага Захиргааны ерөнхий хуульд заасан хууль ёсны итгэлийг хамгаалах зарчимд тулгуурлан үйл ажиллагаа явуулах ёстой боловч энэ зарчим хэрэгжихгүй байна.

"Лучеро" ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлийг төр мэдэлдээ 2009 онд урт нэртэй хууль буюу Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль, дараа нь Засгийн газраас 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдөр Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай 90 дүгээр тогтоол баталж Ноён уул орчмын газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авсан хилийн заагт "Лучеро" ХХК-ийн талбайг бүхэлд нь хамруулах замаар авсан. Иймд "Лучеро" ХХК-д нөхөх олговор олгоогүй тул нэхэмжлэл гаргасан.

Төрийн байгууллагаас дээр дурдсан хууль, тогтоол гаргасан тул манай компани цаашид ашиглалтын үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болж нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр тэр үеийн Ашигт малтмалын, газрын тосны газарт дараах байдлаар хууль, журам, мэдэгдэлд заасан хугацаанд нь хүсэлтүүд, материалуудаа өгсөн. Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.6-д зааснаар Ашигт малтмалын тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.3-т заасны дагуу тусгай зөвшөөрлийг цуцлахдаа уг тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговор төлөх бөгөөд холбогдох журмыг Засгийн газар тогтооно гэж заасан. Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолын хавсралтаар батлагдсан Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөн олговор олгох журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь нөхөх олговор авах хүсэлтээ геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад албан бичгээр гаргах гэж, 3 дугаар зүйлийн 3.4.2-т давхцалтай байгаа тусгай зөвшөөрлийн жагсаалтыг өдөр тутмын хэвлэлд нийтэлснээс хойш 90 хоногийн дотор нөхөх олговор авах тухай хүсэлт гаргахаар зохицуулсан. Энэ заалтын дагуу холбогдох зарыг "Зууны мэдээ, Үндэсний шуудан". "Үнэн" сонинуудад нийтэлж, тус зард 2012 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдрөөс өмнө нөхөх олговрын хүсэлтээ ирүүлэхийг заасан байсан. Манай компани нь сонины энэ зард заасан хугацааны дотор буюу 2012 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр "Ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нөхөх олговор авах материалыг бүрдүүлж хүргүүлэх тухай" 12/02 тоот албан бичгээр нийт 49 хуудас, 2 хавтас баримт бичиг, материалыг Геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болох тэр үеийн Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Геологи, уул уурхайн судалгааны хэсэгт хүлээлгэн өгсөн. Гэтэл хавтаст хэрэгт авагдсан Ашигт малтмал, газрын тосны газарт 2012 оны 01 дүгээр сарын 09-ны өдөр бүртгэгдсэн байдаг.

Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль гарсны дараа Засгийн газраас 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдөр Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай 90 дүгээр тогтоол баталж Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын Ноён уулын орчмын газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авснаар хилийн заагт нь "Лучеро" ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг бүхэлд нь хамруулсан. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Д.Ганбат 2017 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдрийн 06/1281 тоот албан бичигт Засгийн газрын 2017 оны 90, 91 дүгээр тогтоолоор талбай нь давхцалтай байгаа тул Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т заасны дагуу нөхөх олговрын асуудлаар материалаа бүрдүүлэн 2017 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдөр ирүүлэхийг "Лучеро" ХХК-д мэдэгдсэн. Тус мэдэгдлийн дагуу "Лучеро" ХХК нөхөх олговрын холбогдох хүсэлт, материалаа дахин 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн 10 тоот албан бичгээр Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газарт цаг тухайд нь хүргүүлсэн. Засгийн газрын 90 дүгээр тогтоолын хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Ноён уул орчмын байгалийн нөөц газрын талбай болон 2009 оны дээрх хуулийн аль алинтай нь давхар давхацсан аж ахуй нэгжүүдэд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтын дагуу талбай дүйцүүлэн олгох ажлын хэсэг болон Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам, Ашигт малтмал, газрын тосны газарт "Лучеро" ХХК материалуудаа хүргүүлсэн боловч нөхөх олговрын асуудлын шийдвэрлэхгүй өнөөдрийг хүрсэн.

Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Эрдэс баялгийн мэдээллийн технологийн төвийн дарга бөгөөд Ажлын хэсгийн ахлагч Н.Мөнхбилэг 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн мэдэгдэл хүргүүлэх тухай 10/7718 тоот албан бичигтээ нөхөх олговрын асуудлын Засгийн газарт уламжлах ажлын хэсэг байгуулагдсаныг "Лучеро" ХХК-д мэдэгдэж мэдэгдэл хүлээн авснаас хойш ажлын 15 хоногийн дотор нөхөх олговрын талаарх хүсэлтээ ирүүлэхийг дахин мэдэгдсэн. "Лучеро" ХХК энэхүү мэдэгдэлд заасан хугацаанд буюу 2019 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрийн 40 тоот албан бичгээр нөхөх олговортоо талбай дүйцүүлэн авах хүсэлт хүргүүлэх хүсэлтээ холбогдох материалын хамт Ашигт малтмал, газрын тосны газрын ажлын хэсэгт дахин 3 дах удаагаа цаг хугацаанд нь өгсөн. Иймд "Лучеро" ХХК нь Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам, Ашигт малтмал, газрын тосны газраас мэдэгдсэний дагуу 2012 он, 2017 он, 2019 онуудад удаа дараа нөхөх олговрын материалаа хүргүүлж байсан. Гэвч геологи уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болох Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь "Лучеро" ХХК-ийн нөхөх олговрыг хууль журамд заасан хугацаанд шийдэхгүй эс үйлдэхүй гаргаж байгаа нь "Лучеро" ХХК-ийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хохироож байна. Нөхөх олговор олгох журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.2-т "Геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага нь энэ журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д заасан хүсэлтийг хүлээн авснаас хойш ажлын 30 өдөрт багтаан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид олгох нөхөх олговрын хэмжээг тодорхойлж, тодорхойлолтыг холбогдох бичиг баримтын хамт санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ. Шаардлагатай гэж үзвэл энэ хугацааг дахин 30 хоногоор сунгаж болно." гэж заасан. Хариуцагч Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь "Лучеро" ХХК-ийн нөхөх олговрын хүсэлт, материалыг хүлээн авснаас хойш журамд заасны дагуу нөхөх олговрын хэмжээг тодорхойлох үүргээ огт биелүүлэхгүй журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.2-т заасан ажлын 30 өдөр, 4 дүгээр зүйлийн 4.7-д заасан 2 жилийн хугацааг зөрчсөн хууль бус эс үйлдэхүй гаргаж байна. Үүний улмаас нөхөх олговрыг тухайн журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.5-д заасны дагуу улсын төсөвт тусгахгүй, олгохгүй байна. 2014 онд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т нэмэлт орж, төрийн мэдэлд шилжүүлэн авсан талбайн нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ талбай дүйцүүлэн олгох тухай зохицуулалт бий болсон. Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэх асуудлыг уламжлах ажлын хэсэг байгуулсан ба ажлын хэсгийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн "Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай" 10/7718 тоот албан бичигтээ талбай дүйцүүлэн авах" хүсэлтээ ажлын 15 хоногийн дотор ирүүл гэсний дагуу "Лучеро" ХХК хүсэлтээ хүргүүлсэн. Гэвч Ашигт малтмал, газрын тосны газар, түүний ажлын хэсэг талбай дүйцүүлэн олгох асуудлыг Засгийн газарт уламжлахгүй байна. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.15-д Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь "ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл шинээр олгох, дахин олгох, цуцлах, шилжүүлэх, барьцаалах, талбайг хэсэгчлэн болон бүхэлд нь буцаан өгөх, шилжүүлэх ажиллагааг олон нийтийн хяналтын дор явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх" бүрэн эрхтэй. Талбай дүйцүүлэн олгох нөхцөл бүрдүүлэх бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхгүй байгаа нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2.8-д заасан хууль ёсны итгэлийг хамгаалах зарчмыг зөрчиж байна.

Ашигт малтмал, газрын тосны газрын хууль бус эс үйлдэхүйн улмаас "Лучеро" ХХК-ийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөж, зөрчигдөж байгаа талаар дурдвал Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.6-д "Ашигт малтмалын тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.3-т заасны дагуу тусгай зөвшөөрлийг цуцлахдаа уг тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговор төлөх бөгөөд холбогдох журмыг Засгийн газар тогтооно гэж заасан. Нөхөх олговрын хүсэлтээ өгсөөр байтал хуульд заасан нөхөх олговор авах эрхийг эдлүүлэхгүй, хохироож байна. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.3-т хайгуулын болон уурхайн талбайг энэ хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1.3-т заасны дагуу нөөц болон тусгай хэрэгцээнд авч, эсхүл тухайн талбайд ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хуулиар хориглож нөхөх олговрыг тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид бүрэн төлсөн бол тусгай зөвшөөрлийг цуцлахаар заасан. Хуулийн ийм заалттай байтал, Ашигт малтмал, газрын тосны газар "Лучеро" ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлийн эх хувийг хураан авч "Лучеро" ХХК-ийн үйл ажиллагааг зогсоосон боловч нөхөх олговрын хэмжээг тодорхойлох талаар хууль, журамд заасан үүргээ биелүүлэхгүй, "Лучеро" ХХК-ийн нөхөх олговор авах эрхийг зөрчиж байна.

Нөхөх олговрын асуудлыг Засгийн газарт уламжлах ажлын хэсэг 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн албан бичигтээ ажлын 15 хоногийн дотор нөхөх олговрын талаарх хүсэлтээ ирүүл гэсний дагуу нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн авах хүсэлт, материалыг хүргүүлсэн боловч, Засгийн газарт "Лучеро" ХХК-ийн талбай дүйцүүлэн авах хүсэлтийг уламжлахгүй, энэ асуудлыг одоог хүртэл шийдвэрлэхгүй зайлсхийж байна. 2014 онд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т нэмэлт өөрчлөлт орж, төрийн мэдэлд шилжүүлэн авсан талбайн нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ талбай дүйцүүлэн олгох тухай зохицуулалт бий болсон. Гэвч Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн "Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай" 10/7718 тоот албан бичигтээ талбай дүйцүүлэн авах хүсэлтээ ажлын 15 хоногийн дотор ирүүл гэсний дагуу "Лучеро" ХХК нь хүсэлтээ хүргүүлсэн байхад энэ асуудлыг Засгийн газарт уламжлахгүй байна. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.15-д Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл шинээр олгох, дахин олгох, цуцлах, шилжүүлэх, барьцаалах, талбайг хэсэгчлэн болон бүхэлд нь буцаан өгөх, шилжүүлэх ажиллагааг олон нийтийн хяналтын дор явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх бүрэн эрхтэй. Талбай дүйцүүлэн олгох нөхцөл бүрдүүлэх бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхгүй байгаа нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2.8-д заасан бидний хууль ёсны итгэлийг хамгаалах зарчмыг зөрчиж байна. Нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлан шийдвэрлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагад Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь дээр дурдсан хууль бус эс үйлдэхүйгээ үргэлжлүүлсээр байх нь тодорхой болсон. Учир нь Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 1/5027 тоот албан бичигтээ, мөн талбай дүйцүүлэн олгох ажлын хэсгийн ахлагч 2021 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 9/4075 тоот албан бичигтээ хууль тогтоомжид нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар уг асуудлыг шийдвэрлэх нь зүйтэй, Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдах хүртэл хүсэлтийг шийдвэрлэх боломжгүй гэсэн хариу ирүүлээд байна. Ийнхүү захиргааны байгууллага хууль бус эс үйлдэхүйгээ хуульд өөрчлөлт орохыг хүлээнэ гэж хаацайлан шийдвэр гаргахаас зайлсхийж, бидний эрхийг зөрчсөөр байх тул холбогдох хууль, журамд нийцүүлэн шийдвэр гаргахыг шүүхээс даалгуулахаас өөр арга замгүй байна.

Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.6 дахь хэсэг, нөхөх олговрын журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.2 дахь заалт, Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1, 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтууд нь төрийн мэдэлд талбайг авсан бол нөхөх олговор олгохыг тухайн эрх бүхий этгээдэд үүрэг болгосон, тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн эрхийг хамгаалсан заалтуудтай. Төрийн мэдэлд авсан бол Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т заасан нөхөх олговор олгох үүргийг биелүүлэхдээ зөвхөн мөнгөн хэлбэрээр биш, улсын төсвийн хөрөнгөөр хуримтлал тогтоогдсон талбайгаас дүйцүүлэн олгох боломжийг 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтаар Засгийн газарт олгосон байна. Гэвч захиргааны байгууллага хуулийн эдгээр зохицуулалт байсаар байтал хуульд өөрчлөлт оруулахыг хүлээнэ гэх ямар ч үндэслэлгүй тайлбар хийж, асуудлыг шийдвэрлэхээс зайлсхийж байна. Иймд "Лучеро" ХХК-ийн нөхөх олговрыг Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.6 дахь хэсэг гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөн олговор олгох журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.2 дахь заалт Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалт зэрэг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлах, шийдвэрлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт даалгуулах хүсэлтэй байна. Нөхөх олговор олгох журмын 4 дүгээр зүйлийн 4.2-т заасны дагуу тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид олгох нөхөх олговрын хэмжээг тодорхойлж, тодорхойлолтыг холбогдох бичиг баримтын хамт санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлэх үүргийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт хүлээлгэсэн. Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын хувьд нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн олгох асуудлыг уламжлахтай холбоотой Ашигт малтмалын тухай хуульд бүрэн эрхүүдтэй ба энэ асуудлаар тухайлан ажлын хэсэг байгуулсан байдаг. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.17-д заасан тусгай зөвшөөрлийн бүртгэл хөтлөх, 11 дүгээр зүйлийн 11.1.15-д ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл шинээр олгох, дахин олгох, цуцлах, шилжүүлэх, барьцаалах, талбайг хэсэгчлэн болон бүхэлд нь буцаан өгөх, шилжүүлэх ажиллагааг олон нийтийн хяналтын дор явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх бүрэн эрхтэй байна.

Тусгай зөвшөөрлийн талбайг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговрын холбогдох хууль, тогтоолд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоох нэхэмжлэлийн шаардлагад Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай 90 дүгээр тогтоолын 2 дугаар хэсэгт хилийн заагийг баталсантай холбогдуулан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгох асуудлыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Ц.Дашдоржид болон бусад хүмүүст тус тус үүрэг болгосугай гэж заасан. Засгийн газрын 2017 оны 90 дүгээр тогтоолоор талбай нь давхцалтай байгаа компаниудад талбай дүйцүүлэн олгох асуудлыг шийдвэрлэхээр болж улмаар "Лучеро" ХХК-д Уул уурхай, хунд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Д.Ганбатын 2017 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдрийн 06/1281 тоот албан бичиг ирсэн. Уг албан бичигт нөхөх олговрын асуудлаар материалаа бүрдүүлэн 2017 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдөр ирүүлэхийг бидэнд мэдэгдсэн. Энэ мэдэгдлийн дагуу "Лучеро" ХХК нөхөх олговрын холбогдох хүсэлт, материалаа 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн материал хүргүүлэх тухай 10 тоот албан бичгээр Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газарт цаг тухайд нь дахин хүргүүлсэн. Гэвч манай компанийн хүргүүлсэн нөхөх олговрын материалыг яам хүлээн авсан боловч тухайн үед Засгийн газраас компаниудад нөхөх олговрын асуудлыг шийдэн талбай дүйцүүлэн олгосон 2017 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн "Нөхөх олговрын зориулалтаар олгох тусгай зөвшөөрлийн талбайн солбицол батлах тухай" 256 дугаар тогтоолд "Лучеро" ХХК-ийг шалтгаангүйгээр оруулаагүй орхигдуулсан байсан. "Лучеро" ХХК энэ талаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 15-нд Уул уурхай, хунд үйлдвэрийн сайд С.Сумъяабазарт, 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-нд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Б.Мөнхтөрд, 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-нд Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Х.Хэрлэнд тус тус хандаж манай компанид нөхөх олговор олгох асуудлыг Засгийн газрын 2017 оны 90 дүгээр тогтоолын 2 дахь заалтын дагуу шийдвэрлэхийг шаардсан.

Гэвч Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн дэд сайд Д.Загджав 2018 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 02/2715 тоот албан бичигтээ холбогдох материалуудыг судлан, нэгдсэн байдлаар судалж шийдвэрлэхээр ажиллаж байна гэсэн хариу өгсөн. Ашигт малтмал, газрын тосны газарт нөхөх олговрын талаар хүсэлт гаргасны дагуу нөхөх олговор олгохтой холбоотой асуудлыг судлан үзээд тус яаманд 2018 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн 1/6818 тоот албан бичгээр "Лучеро" ХХК-д нөхөх олговор олгоход ямар нэг зөрчилгүй байгааг уламжлан Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-д зааснаар хэлэлцэн тохиролцож дүйцүүлэн талбай олгохыг дэмжсэн санал хүргүүлжээ. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн "Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай" 90 дүгээр тогтоолын 2-т заасны дагуу нөхөх олговор олгох асуудлыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэх үүргээ биелүүлэхгүй нэгдсэн журмаар шийдвэрлэхээр "Лучеро" ХХК-ийг хүлээлгэсээр байгаа нь хууль бус эс үйлдэхүй юм.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагад Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн "Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай" 90 дүгээр тогтоолын 2-т хилийн заагийг баталсантай холбогдуулан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгох асуудлыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад үүрэг болгосон. "Лучеро" ХХК нь Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны мэдэгдэлд заасан хугацаанд буюу 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдөр өргөдөл, материалаа дахин гаргаж өгсөн байхад Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн дэд сайд 2018 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 02/2715 тоот албан бичигтээ холбогдох материалуудыг судлан, нэгдсэн байдлаар судалж шийдвэрлэхээр ажиллаж байна гэж байгаа нь Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т заасан нөхөх олговрыг тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага нь 1 жилийн дотор олгох заалтыг зөрчиж байна.

Иймд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4, Засгийн газрын 2017 оны 3 сарын 15-ны өдрийн "Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай" 90 дүгээр тогтоолын 2-т заасны дагуу нөхөх олговор олгох асуудлыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэхийг даалгаж өгнө үү гэсэн. Засгийн газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагад Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговрыг нэг жилийн дотор төлнө гэж заасан. Түүнчлэн Ашигт малтмалын тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.3-т нөхөх олговрыг тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид бүрэн төлсөн тохиолдолд тусгай зөвшөөрлийг цуцлахаар зохицуулсан. "Лучеро" ХХК-д нөхөх олговрыг олгоогүй тул "Лучеро" ХХК-ийн МҮ-008523А тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл цуцлагдаагүй бөгөөд "Лучеро" ХХК-ийн тусгай зөвшөөрлийг төрийн мэдэлд Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль, мөн Засгийн газрын 2017 оны 90 дүгээр тогтоолоор тусгай хамгаалалттай газар нутагт 2 удаа авсан тохиолдлын аль нэг эрх зүйн үндэслэлээр нь нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэх бүрэн боломжтой гэж үзэж байна. Засгийн газар 2017 онд 90 дүгээр тогтоол гаргаж манай тусгай зөвшөөрлийг төрийн мэдэлд авсан байгууллага тул Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т заасны дагуу нөхөх олговрыг шийдвэрлэхгүй байгаа нь хууль бус эс үйлдэхүй юм.

Нөхөх олговортоо талбай дүйцүүлэн авах хүсэлтийг "Лучеро" ХХК нь Ашигт малтмал, газрын тосны газрын ажлын хэсгийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн "Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай" 10/7718 тоотод заасан хугацаанд хүргүүлсэн боловч энэ асуудлыг шийдвэрлээгүй тул бид талбай дүйцүүлэн авах асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр Засгийн газарт 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдөр "Нөхөх олговрын талаар" 06 тоот албан бичгээр хандсан. Засгийн газар өргөдөл, гомдлын хариуг хуульд заасан 30 хоногийн хугацаанд бидэнд ирүүлээгүй, бас нэг хууль бус эс үйлдэхүй гаргасан. Засгийн газрын эс үйлдэхүй нь дараах үндэслэлээр хууль бус юм.

Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т зааснаар хүчин төгөлдөр хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн тусгай хэрэгцээнд авснаар тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах боломжгүй болсон бол тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговрыг нэг жилийн дотор төлнө гэж заасан. Засгийн газар 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 90 дүгээр тогтоолоор манай компанийн эзэмшлийн тусгай зөвшөөрлийг тусгай хэрэгцээнд авсан. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т заасны дагуу шийдвэр гаргасан байгууллагын хувьд нөхөх олговрын асуудлыг 1 жилийн дотор шийдвэрлэх үүргээ биелүүлэхгүй Засгийн газар хууль бус эс үйлдэхүй хийсээр байна. Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-д заасан заалтыг зөрчиж нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн авах асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр Засгийн газарт хандсан 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн "Нөхөх олговрын талаар" 06 тоот өргөдөлд Засгийн газар хариу өгөөгүй нь хууль бус эс үйлдэхүй юм. Засгийн газрын дээрх хууль бус эс үйлдэхүйн улмаас "Лучеро" ХХК-ийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөж, зөрчигдөж байна.

Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т зааснаар хүчин төгөлдөр хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн тусгай хэрэгцээнд авснаар тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах боломжгүй болсон бол тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговрыг нэг жилийн дотор төлнө гэж заасан. "Лучеро" ХХК нөхөх олговрын хүсэлтээ хүргүүлснээс хойш "Лучеро" ХХК-ийн нөхөх олговрын хүсэлтийг шийдвэрлэхгүй хойшлуулсаар байна. Аливаа төрийн байгууллагад хандсан иргэн, хуулийн этгээд тухайн асуудлаар төрийн байгууллагаас хариу авах Үндсэн хууль болон Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуульд заасан эрхтэй бөгөөд Засгийн газрын эс үйлдэхүй нь "Лучеро" ХХК-ийн хуульд заасан эрхийг зөрчиж байна. Засгийн газарт даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагад Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т зааснаар хүчин төгөлдөр хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн тусгай хэрэгцээнд авснаар тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах боломжгүй болсон бол тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговрыг нэг жилийн дотор төлнө гэж заасан. Засгийн газар 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 90 дүгээр тогтоолоор "Лучеро" ХХК-ийн эзэмшлийн тусгай зөвшөөрлийг тусгай хэрэгцээнд авсан. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр 14.4-т заасны дагуу шийдвэр гаргасан байгууллагын хувьд нөхөх олговрын асуудлыг 1 жилийн дотор шийдвэрлэх үүргээ биелүүлэхгүй Засгийн газар хууль бус эс үйлдэхүй хийсээр байна.

Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-д өргөдөл, гомдлыг хүлээн авсан өдрөөс хойш 30 хоногт багтаан шийдвэрлэнэ гэж заасан боловч шийдвэрлээгүй. Гэвч Засгийн газарт нөхөх олговрын асуудлаар хандаж, талбай дүйцүүлэн авах хүсэлтээ илэрхийлсэн боловч "Лучеро" ХХК-д холбогдох хуулийн дагуу хариу өгөхгүй, "Лучеро" ХХК нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн авах асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр Засгийн газарт 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн "Нөхөх олговрын талаар" 06 тоот албан бичгээр хандсан боловч Засгийн газар хариу өгөөгүй. Засгийн газар хуульд зааснаар нөхөх олговрыг шийдвэрлэх болон өргөдөл, гомдолд хариу өгөх үүргээ биелүүлээгүй тул нөхөх олговрын талаар гаргасан хүсэлтийг холбогдох хуулийн дагуу шийдвэрлэх болон өргөдөлд хариу өгөхийг Засгийн газарт даалгаж өгнө үү. Нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн авах хүсэлтээ Засгийн газарт гаргасан нь тухайн асуудлыг шийдвэрлэх бүрэн эрх нь Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т зааснаар Засгийн газарт хамаарч байгаатай холбоотой. Иймд даалгах асуудал нь энд дурдсан холбогдох хуульд заасны дагуу Засгийн газрын бүрэн эрхэд хамаарч байгаа болно. "Лучеро" ХХК нь шүүхэд хандахаас өмнө урьдчилан шийдвэрлүүлэх ажиллагаа явуулсан. Гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж байна гэжээ.

 

8. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ц.Цэрэнням нь шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Засгийн газар, Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамд эс үйлдэхүй байгааг тогтоолгоно гэсэн. 2012 оноос хойш одоог хүртэл 10 жилийн хугацаанд тухайн асуудал шийдэгдээгүй. Нөхөх олговор авах талаар "Лучеро" ХХК-ийн зүгээс холбогдох байгууллагад бичгээр хандсан боловч хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Р.Энхтайван 2015 онд Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хууль гараад талбай олгох боломжтой байсан гэж байна. Хувьцаа эзэмшигчийн зүгээс хүсэлт гаргах ёстой боломжит нөхцөл байдал биш юм. Ажлын хэсэг гарсан, дагаж мөрдөх журмын тухай хууль гарсан түүний дагуу дүйцүүлэх талбай аваад талбай дээр координат тохироод үйл ажиллагаа явуулж болно гэсэн байдлаар хандах боломж байсан боловч төрийн байгууллагын зүгээс Ашигт малтмалын тухай хуульд заасан үүргээ биелүүлэхгүйгээр буюу "Лучеро" ХХК-ийн асуудлыг шийдэх сонирхолгүйгээр хандаж байна. Хүчин төгөлдөр хуулийн хүрээнд асуудлыг шийдэх ёстой болохоос биш хуульд өөрчлөлт оруулахаар танай асуудлыг шийднэ гэдэг байдлаар "Лучеро" ХХК-ийн эрх, ашиг сонирхлыг зөрчиж байгаа нь төрийн байгууллагын аж ахуй нэгжийн эрхийг ноцтой зөрчиж байна гэж үзэж шүүхэд хандсан. Шүүхийн шийдвэр байгаа тул таван байгууллагад дүйцүүлэх болон нөхөх олговрын асуудлыг шийдсэн байгаа гэж байна. "Лучеро" ХХК-ийн нэхэмжлэл нь хуульд заасан шаардлагыг хангаж "Лучеро" ХХК-ийн зүгээс 2002 онд заасан журмын дагуу хугацаанд нь хүсэлтээ өгсөн байдаг. Хүсэлтийг өгснөөс хойш өнөөдрийг хүртэл асуудал шийдэгдээгүй байгаа тул хариуцагч байгууллагуудад эс үйлдэхүйн асуудал байна гэж үзэж байна. Зөрчигдөж байгаа эрхийг хангаж, нөхөх олговор олгохоор шүүхээр шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

 

9. Хариуцагч Монгол улсын Засгийн газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Р.Энхтайван, Д.Лхамжав, Д.Батмагнай нар шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа: ...Лучеро ХХК-ийн ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523 дугаартай хуульд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Засгийн газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч дараах хариу тайлбарыг гаргаж байна.

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт байрлах "Ноён уулын ам" нэртэй 189 гектар талбайд ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг хянан үзээд Ашигт малтмалын хэрэг эрхлэх газрын /хуучин нэрээр/ Геологи, уул уурхайн кадастрын хэлтсийн даргын 2004 оны 9 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 1261 дүгээр шийдвэрээр MҮ-008523 дугаартай ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг "Монзол" ХХК-д олгосон байна.

"Монзол" ХХК-ийн ирүүлсэн ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл шилжүүлэхийг хүссэн өргөдлийг хянан үзээд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.3 дахь хэсэгт заасныг үндэслэн Кадастрын бүртгэлийн төвийн Даргын /Хуучин нэрээр/ 2007 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрийн 1610 дугаар шийдвэрээр Лучеро ХХК-д шилжүүлсэн байна.

Улсын Их Хурлаас 2009 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдөр "Гол, мөрний урсац бурэлдэх эх, усны сан бухий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль"-ийг батлан гаргасан ба тус хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3-д "хилийн заагийг Засгийн газар тогтооно" гэж заасан байна.

Нэхэмжлэгч компанийн ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523 дугаартай тусгай зөвшөөрлийн талбай нь Засгийн газрын 2012 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдрийн 194 дүгээр тогтоолоор баталсан ойн сан бүхий газрын хилийн заагтай бүхэлдээ давхцал үүссэн байна.

Улсын Их Хурлаас 2015 оны 02 дугаар сард Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийг баталсан бөгөөд улмаар Монгол улсын Засгийн газрын 2015 оны 7 дугаар сарын 07-ний өдрийн 289 дугаартай тогтоолоор батлагдсан хуулийн хэрэгжилтийг хангах мөн Засгийн газрын 2011 оны 174, 2012 оны 194 дүгээр тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт оруулж, Гол мөрний урсац бүрэлдэх, эхийн хилийн заагийн солбицолд өөрчлөлт оруулсан. Урт нэртэй хуулийг хэрэгжүүлэх хүрээнд Монгол улсын Засгийн газраас доорх чиглэлээр дараах тогтоолуудыг батлан гаргаж байсан.

1. Дээрх хуулийн үйлчлэлд хамрагдсан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд олгох нөхөх олговрын асуудлыг зохицуулахаар Засгийн газрын 2010 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн 299 дүгээр тогтоолоор "Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бус, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгох журам"-ыг баталсан.

2. Дээрх хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3-д "Энэ хуулийн 4.1-д заасан газрын хилийн заагийг Засгийн газар тогтооно гэж заасны дагуу хил заагийг тогтоох өөрчлөлт оруулах, хүчингүй болгохоор дараах Засгийн газрын тогтоолуудыг баталсан. Засгийн газрын 2011 оны 174, 2012 оны 194, 2014 оны 260, 281. 2015 оны 130, 289, 302, 2016 оны 155 дугаар тогтоолууд тус тус батлагдсан

3. Засгийн газрын 2012 оны хуулийн хэрэгжилтийг хангах зарим арга хэмжээний Тухай 210 дугаар тогтоолоор Засгийн газрын 2011 оны 174 дүгээр тогтоолоор тогтоосон хилийн заагтай давхацсан алтны шороон ордын 124 тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн нэхэмжилсэн нөхөх олговорт болон тусгай зөвшөөрлийн талбайд мэргэжлийн байгууллагаар хөндлөнгийн аудит хийлгэх арга хэмжээ авах. Хөндлөнгийн аудит хийлгэхэд болон тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгоход шаардагдах хөрөнгийг зохих журмын дагуу шийдвэрлүүлэх, Засгийн газрын 2011 оны 174 дүгээр тогтоолоор тогтоосон хилийн заагтай давхцаж, тусгай зөвшөөрөл нь цуцлагдсан алтны 92 шороон ордын нөхөн сэргээлт хийх ажилд хяналт тавьж, хүлээн авахыг даалгасан.

4. Засгийн газрын 2015 оны 120 дугаар тогтоолоор Гол мөрний урсац бүрэлдэх эхийн бүсэд олгосон тусгай зөвшөөрлийг цуцлах, усны сан бүхий газрын энгийн хамгаалалтын бусад олборлолт явуулж эхэлсэн, тусгай зөвшөөрөл бүхий талбайд холбогдох арга хэмжээ авах, нөхөн сэргээлт хийлгэх журам, гэрээний загварыг тус тус баталсан.

Хууль болон Засгийн газрын тогтоолуудыг хэрэгжүүлэх зорилгоор доорх чиглэлээр дараах ажлын хэсгүүд байгуулагдан ажилласан. Үүнд:

Хууль хэрэгжүүлэх ажлын хэсэг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд, Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын 2009 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн 300/336/306 тоот хамтарсан тушаалаар байгуулагдсан.

Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгохтой холбогдсон журмын төсөл боловсруулах ажлын хэсэг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд, Сангийн сайдын 2010 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 15/10 тоот хамтарсан тушаалаар байгуулагдсан.

Нөхөх олговор тооцох байнгын ажлын хэсэг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд, Сангийн сайд, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нарын хамтарсан 2011 оны 4 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 70/А105/88/67 тоот тушаалаар байгуулагдсан.

Засгийн газрын 194 дүгээр тогтоолд хамрагдсан 242 ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөс 163 ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн эзэмшигч нараас нөхөх олговор авах тухай хүсэлтээ ирүүлснээс 40 нь нөхөх олговрыг "0" төгрөгөөр тооцуулж, үйл ажиллагаагаа үргэлжлүүлэн явуулах, 124 нь нөхөх олговроо авах хүсэлт гаргасан байна.

Эдгээр 124 тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид төрөөс нийт 222 тэрбум төгрөгийн нөхөх олговор нэхэмжилсэн бөгөөд уг мөнгөн дунд хөндлөнгийн аудит хийлгэхээр болсон байна. Хориглосон талбайн хилийн заагтай хэсэгчилсэн давхцалтай 14 аж ахуйн нэгжийн 26 тусгай зөвшөөрөл, бүхэлдээ давхцалтай 53 аж ахуйн нэгжийн 98 тусгай зөвшөөрлийн нөхөх олговор авахаар ирүүлсэн хүсэлтийг журмын дагуу тооцож Ашигт малтмал, газрын тосны газраас 2012 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1-764 тоот албан бичгээр Сангийн яаманд хүргүүлсэн байна.

Дээрх зардал болон хөндлөнгийн аудитын 5,92 тэрбум төгрөгийн талаар 2012 онд Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулснаар "хуулийн хэрэгжилтийг хангах зарим арга хэмжээний тухай" 210 дугаар тогтоол гарсан. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын 2012 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 59 дүгээр захирамжаар Засгийн газрын 2011 оны 174 дүгээр тогтоолоор батлагдсан хилийн заагт хамрагдаж байгаа алтны шороон ордын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нараас нэхэмжилсэн нөхөх олговрын асуудлыг судлан, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулагдсан байна.

"Лучеро" ХХК нь өөрийн эзэмшиж байгаа ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523 дугаартай тусгай зөвшөөрлийн талбай нь Засгийн газрын 2012 оны 194 дүгээр тогтоолоор баталсан Ойн сан бүхий газрын хилийн заагтай бүхэлдээ давхцал үүссэний дараа Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор баталсан Ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговор олгох тухай журмын дагуу холбогдох хүсэлтээ төрийн захиргааны байгууллагад гаргаж, нөхөх олговрын хэмжээг тодорхойлсон тодорхойлолт болон холбогдох бусад баримт материалыг санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад хүргүүлсэн талаарх мэдээлэл байхгүй байна.

Мөн Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор баталсан журмын 3 дугаар зүйлд нөхөх олговор олгохгүй байх тохиолдлуудыг дурдсан ба 3.4.2-т "тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газартай давхцалтай тусгай зөвшөөрлийн жагсаалтыг өдөр тутмын хэвлэлд нийтэлснээс хойш 90 хоногийн дотор нөхөх олговор авах тухай хүсэлт гаргаагүй бол", 3.4.3 дахь хэсэгт "тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч Ашигт малтмалын тухай хуулийн 53 дугаар зүйлийн 53.3-т заасан үүргээ биелүүлээгүй" бол нөхөх олговрыг олгохгүй гэж заасан бөгөөд дээрх үүргийг тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч бүрэн хэрэгжүүлж ажилласан талаарх баримтууд байхгүй байна.

Улсын Их Хурлын 2014 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн "Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай" хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т "ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр олгосон талбайг үндэсний аюулгүй байдлыг хангах, улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх томоохон хэмжээний төслийг хэрэгжүүлэх, тусгай хэрэгцээнд авах зорилгоор төрийн мэдэлд шилжүүлэн авч нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй хэлэлцэн тохирсны үндсэн дээр энэ хуулийн 19.12, 26.9-д заасан талбайгаас тусгай зөвшөөрөл олгож болно." анх зохицуулсан бөгөөд Улсын Их Хурлын 2017 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн "Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай" хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтын "энэ хуулийн 19.12," гэснийг "улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн геологийн судалгааны ажлын явцад тогтоогдсон эрдсийн хуримтлал бүхий талбай болон энэ хуулийн" гэж тус тус нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Нэхэмжлэгч "Лучеро" ХХК-ийн эзэмшиж байгаа ашигт малтмалын ашиглалтын МV-008523 дугаартай тусгай зөвшөөрлийн талбай нь дээрх хуулийн зохицуулалтад хамаарахгүй байна.

Учир нь нэхэмжлэгч компанийн эзэмшиж байгаа Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт байрлах "Ноён уулын ам" нэртэй 189 гектар ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523 дугаартай тусгай зөвшөөрлийн талбай нь Засгийн газрын 2012 оны 194 дүгээр тогтоолоор баталсан Ойн сан бүхий газрын хилийн заагтай бүхэлдээ давхцал үүссэн байна. Тиймээс урт нэртэй хуулийн үйлчлэлд хамрагдсан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд олгох нөхөх олговрын асуудлыг зохицуулах зорилгоор Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор "Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгох журам"-ыг баталсан байх тул тухайн харилцааг нарийвчлан зохицуулсан энэхүү журмын дагуу нөхөх олговор авах хүсэлтээ гаргаж шийдвэрлүүлэх шаардлагатай.

Иймд Засгийн газарт холбогдуулан нэхэмжлэл гаргасан "Лучеро" ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлага нь хууль зүйн үндэслэлгүй байх тул Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.14-д заасны дагуу нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч Монгол улсын Засгийн газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Р.Энхтайван шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Шийдвэрлэхэд тодорхой хэмжээний асуудалтай байгаа тул цаг хугацаа алдаж байгаа зүйл байгаа. 2019 оноос хойш 2019, 2020, 2021 онуудад Уул уурхай хүнд үйлдвэрийн сайдын тушаалаар ажлын хэсэг 2, 3 удаа байгуулагдаад Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, шинэчлэн боловсруулах ажил явагдаж байгаа. Нөхөх олговрыг тооцох аргачлал, баримтлах журмыг боловсруулах эрхийг тодорхой субъектэд батлах эрхийг олгож шийдвэрлэхгүй бол дараа нь ашиг сонирхлын зөрчил үүсэх эрсдэлтэй байна. 2017 оны 256 дугаар тогтоолоор компаниудад ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгосон.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны А, Б ажлын хэсэг байгуулагдаад хамрагдсан компаниудыг судалж үзээд тухайн үеийн ажлын хэсэг зарим нэг компаниудыг оруулаагүй, хуулийн шаардлага, хэлэлцэн тохиролцох зардал дээр тохироогүй эсвэл баримт материал нь дутуу байсан эсэхийг мэдэхгүй. Одоо бол материал нь ирсэн байна. Улсын дээд шүүх Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 заалтад заасан эрх үүрэг олгогдсон талаар хандаж тайлбар өгсөн байдаг.

"Лучеро" ХХК-ийн тухайд шүүхийн шийдвэр гарсан, 2019 онд Уул уурхайн, хүнд үйлдвэрийн сайдын чиглэлийн дагуу хуучнаар яам дээр байгуулагдсан бол одоо бол агентлаг дээр байгуулагдсан Татварын ерөнхий газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам, агентлагуудын төлөөлөл оролцоод ажлын хэсэг байгуулаад 2019 оноос хойш ажиллаад явж байгаа. 18, 19 компаниудын хүрэх зардлын доод хэмжээг баталгаажуулаад геологийн болон санхүүгийн тайланг баталгаажуулах тодорхой хэмжээний ажиллагаа хийгдээд явагдаж байх хооронд компаниуд нь шүүх хандаж, зарим нэг компаниудын шүүхийн шийдвэр гарсан байдаг. Засгийн газрын тогтоолд хамрагдсан компаниуд байдаг, зарим нэг Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуульд хамрагдсан компаниуд байдаг. Тухай бүрийн асуудлын уламжлахыг Засгийн газар агентлагуудад даалгасан, зохих журмын дагуу шийдвэрлэхийг Засгийн газарт даалгасан шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болсон байдаг. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газар болон шүүхээс мэдэгдэл ирж байгаатай холбогдуулан байгуулагдсан ажлын хэсэг эхлээд хэлэлцэн тохиролцсон шүүхийн шийдвэртэй компаниуд болон өмнө жил яамнуудаас санал аваад Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамд уламжилж үзсэн. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам тогтоолын төсөл боловсруулаад Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газраас чиглэл авч, холбогдох яамнуудаас санал авч үзсэн. Холбогдох яамнуудаас санал авахад Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Сангийн яам, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамнаас тодорхой үндэслэлүүдээр татгалзсан санал ирсэн. Буцаад Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас чиглэл ирүүлээд яамнуудын татгалзсан үндэслэлүүдээр холбогдох хуулийн заалтуудыг судлаад тэр чиглэлүүдээр тодорхой үйл ажиллагаа хийгдээд явж байгаа.

Дээд шүүхээс 3 дугаар сарын 31-ний өдөр 13 дугаартай тайлбар ирсэн. Ашигт малтмал, газрын тосны газар Газрын тухай хуульд зааснаар 16. 17 төрөл бүхий зориулалтаар улсын тусгай хэрэгцээнд авсан байдаг. Улсын Их хурал, Засгийн газрын тодорхойллоор авч байгаа, бүрэн эрхийн хүрээнд авч байгаа бүх тохиолдлыг хамруулах эсэх, Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулиар үйл ажиллагаа хориглогдсон компаниуд хамрагдах боломжтой эсэх Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах, нийгэм, эдийн засгийн томоохон төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, улсын тусгай хэрэгцээнд авах зориулалт зэргийг юу гэж ойлгох, хэлэлцэн тохиролцоход олгогдож байгаа талбайгаа яаж тодорхойлох, улсын төсвийн хөрөнгийн судалгаа хийгдсэн талбай, Засгийн газрын таталцсан сонгоны талбай, ирээдүйд сонгонд орох хоосон талбай зэрэг нь орох боломжтой эсэх тал дээр Улсын Дээд шүүхэд хандахад Улсын Дээд шүүх Засгийн газар бүрэн эрхийн хүрээнд авч байгаа Газрын тухай хууль болон бүрэн эрхийн хүрээнд авч байгаа улсын тусгай хэрэгцээнд авч байгаа тохиолдлууд хамаарах эсэх, орон нутгийн тусгай хэрэгцээнд авч байгаа тохиолдлууд болон бусад тусгай хэрэгцээнд авч байгаа тохиолдлууд хамаарахгүй. Хуулиар тухайлан үйл ажиллагааг хязгаарлагдсан аж ахуй нэгжүүд мөнгөн хэлбэрээр гаргасан зардлаар олгогдох хүсэлтэй байгааг 299 дүгээр Засгийн газрын баталсан журмаар тайлбарласан.

"Лучеро" ХХК-ийн хувьд цаг хугацаа, он цаг дарааллын хувьд эхлээд Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуульд хамрагдсан явж байгаа, нөхөх олговрын 299 дүгээр журмаар явагдаж байх хооронд мөнгөн хэлбэрээр барагдуулах хооронд Засгийн газрын тогтоолд хамрагдсан байдаг. Нөхөн олговор авах эрхээр хандаж байсан уу, нөхөн олговор авах хүсэлтийг цаг хугацаанд нь гаргаж байсан эсэх, тусгай журмаар зохицуулагдсанаар ямар нэгэн хэлбэрээр нөхөн олговор авах боломжтой. Одоогийн байдлаар "Лучеро" ХХК нь талбайд нөхөн олговор авах гэсэн хүсэлт ирүүлсэн зүйл байхгүй гэжээ.

Хариуцагч Монгол улсын Засгийн газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Батмагнай шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Засгийн газрын эс үйлдэхүй байхгүй гэж үзэж байна. Яагаад гэвэл нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч хэлснээр Засгийн газарт бичиг өгсөн, хариуг өгөөгүй гэсэн агуулгаар тайлбарлаж байна. Үнэндээ улсын хэмжээнд 2017 оны 256 дугаар тогтоолоор шийдсэн хууль хэрэглээний асуудал байна. Тийм шийдвэр гаргахын тулд доод шатны холбогдох мэргэжлийн байгууллага, тухайн дагнасан захиргааны байгууллагуудаас үндэслэл тооцоо судалгаатай шат дараалалтай ирсний дараагаар Засгийн газар эцсийн байдлаар тогтоол хэлбэрээр шийднэ. Албан бичгээр өргөдөл өгчхөөд энэ нь эс үйлдэхүй гэж харж байгаа бол Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.3-т заасантай нийцэхгүй асуудал юм. Засгийн газар дээр албан ёсоор орж ирээгүй асуудлыг шийдээгүй нь эс үйлдэхүй гэж үзэж байгаа бол Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.3-т заасантай нийцэхгүй бөгөөд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.4-т заасан эс үйлдэхүй тогтоогдвол цаашлаад даалгах гэсэн шаардлага холбогдож байгаа тул эс үйлдэхүй тогтоогдохгүй байхад даалгах гэсэн үндэслэл байхгүй. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.14-т зааснаар шүүх шийдвэр гаргахдаа холбогдох нотлох баримтыг үндэслэн, холбогдох хуульд үндэслэнэ гэсэн хуулийн зохицуулалт байна. "Лучеро" ХХК-ийн хувьд хариуцагч нарын тайлбар, нэхэмжлэгчийн гаргаж байгаа тайлбараас үзэхэд "Лучеро" ХХК-ийн эрх хөндөгдсөн байна. 2012 онд Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль гарсан. Үүнээс хойш Засгийн газрын тогтоол болон Улсын Их хурлын тогтоолоор тухайн газрыг Дархан цаазат гэсэн үндэслэл орсон. Өмнөх шийдвэрлэсэн шийдвэрүүдээс үзэхэд Засгийн газартай холбоотой хэсгүүд дээр хангасан тохиолдол байхгүй гэж ойлгож байна. Бусад байдлаар холбогдох захиргааны байгууллагаас шат дараалалтай дамжуулаад ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж байгаа. Энэ тохиолдолд эрх нь хөндөгдсөн, тодорхой хэмжээнд талбайг мөнгөн дүнгээр эсвэл талбай дүйцүүлэх хэлбэрээр олгоод явах хуулийн зохицуулалт байгаа. Захиргааны байгууллага, Засгийн газар, холбогдох яамнууд зүгээр суугаад байгаа асуудал огт байхгүй. Засгийн газартай холбогдуулан гаргаж байгаа эс үйлдэхүй тогтоогдохгүй гэжээ.

10. Хариуцагч Ашигт малтмал, газрын тосны газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Жавхлан шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ..."Лучеро" ХХК-ийн 2022 оны 02 дугаар сарын 21-ний өдөр гаргасан нэхэмжлэлд дурдсан ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523А тоот тусгай зөвшөөрлийн талбайг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журамд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Ашигт малтмал, газрын тосны газрын эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоож, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу уламжлан шийдвэрлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч дараах тайлбарыг гаргаж байна. Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт байрлах "Ноён уулын ам" нэртэй 189 гектар талбайд ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг хянан үзээд Ашигт малтмалын хэрэг эрхлэх газрын Геологи, уул уурхайн кадастрын хэлтсийн даргын 2004 оны 9 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 1261 дүгээр шийдвэрээр MҮ-008523А дугаартай тусгай зөвшөөрлийг "Монзол ХХК-д олгосон байна. "Монзол" ХХК-ийн ирүүлсэн ашигт ашиглалтын тусгай малтмалын зөвшөөрөл шилжүүлэхийг хүссэн өргөдлийг хянан үзээд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.3 дахь хэсэгт заасныг үндэслэн Кадастрын бүртгэлийн төвийн даргын 2007 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрийн 1610 дугаар шийдвэрээр "Лучеро" ХХК-д шилжүүлсэн байна. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлд Улсын Их хурлын хэрэгжүүлэх бүрэн эрхийг зохицуулсан бөгөөд энэ хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.3 т улсын тусгай хамгаалалттай газарт ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах асуудлыг шийдвэрлэх гэж заасан. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.6-д заасныг үндэслэн Улсын Их хурлын 2016 оны 13 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутаг дэвсгэрт орших Ноён уул орчмын байгалийн нөөц газрын хилийн заагийг Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай 90 дүгээр тогтоолын 1 дүгээр хавсралтаар баталж, хилийн заагийг баталсантай холбогдуулан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгох асуудлыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хунд үйлдвэрийн сайд Ц.Дашдоржид үүрэг болгосон байна. Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт байрлах Ноён уулын ам нэртэй 189 гектар талбай нь дээрх тогтоолоор батлагдсан талбайтай бүхэлдээ давхцалтай байна. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын 2019 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 01/88 тоот албан чиглэлийн дагуу Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам болон Татварын ерөнхий газрын төлөөллийг оролцуулан тус газрын даргын 2019 оны А/49 дүгээр тушаалаар ажлын хэсэг байгуулан ажилласан бөгөөд энэ хугацаанд ажлын хэсгийн ахлагч болон гишүүдийн ажил, албан тушаал өөрчлөгдсөнтэй холбогдуулан газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн А/100 дугаар тушаалаар ажлын хэсгийг шинэчлэн байгуулсан. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалт болон бусад холбогдох хууль тогтоомжид нийцүүлэн боловсруулсан аргачлал, шалгуур үзүүлэлтийн төслийг батлуулахаар тус газрын даргын 2019 оны 9 дүгээр сарын 09 ний өдрийн "Хүсэлт уламжлах тухай" 1/6250 тоот албан бичгээр Уул уурхай, хунд үйлдвэрийн сайдад хүргүүлэхэд "Хариу хүргүүлэх тухай" 2019 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 01/2816 тоот албан бичгээр албан бичигт дурдсан аргачлалыг төрийн захиргааны байгууллага батлах нь зүйтэй байна гэсэн хариуг ирүүлсэн. Хууль тогтоомжийн тухай хууль болон бусад эрх зүйн актуудыг судлан үзэхэд болон аргачлал, нөхөх олговор олгох журмыг батлах эрхийг төрийн захиргааны байгууллага болох Ашигт малтмал, газрын тосны газарт хуулиар тусгайлан эрх олгогдоогүй байна. Дээрх асуудлыг шийдвэрлэх үүднээс Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтад тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй нөхөх олговрын асуудлыг хэлэлцэн тохиролцоход баримтлах шалгуур үзүүлэлт, аргачлалыг хэрхэн хэрэгжүүлэх талаар "Чиглэл хүсэх тухай" албан бичгийг тус газрын даргын 2021 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 1/55 тоот албан бичгээр Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдад хандахад Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын 2021 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 1/297 тоот албан бичгээр хууль тогтоомжид нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар уг асуудлыг шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэсэн чиглэлийг ирүүлсэн. "Лучеро" ХХК-ийн 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр ирүүлсэн 03 тоот албан бичгийг хүлээн авч танилцаад Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын тушаалаар байгуулагдсан Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулах ажлын хэсэгт Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т заасан чиг үүрэг нь Засгийн газрын бүрэн эрхийн асуудал болно. Иймд ажлын хэсгийн үйл ажиллагаа үргэлжлээд явж байгаа тул Ашигт малтмал, газрын тосны газрыг эс үйлдэхүй үйлдсэн гэх үндэслэлгүй байна. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

11. Хариуцагч Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Баярсайхан шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Лучеро ХХК-ийн эзэмшиж буй MҮ-008523 дугаартай ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл нь Улсын Их Хурал 2009 онд баталсан Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бус, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль, Засгийн газрын 2017 оны 90 дүгээр тогтоолоор Ноён уул орчмын газрыг улсыг тусгай хамгаалалтад авсан хилийн заагт хамрагдсанаар тус компанийн тусгай зөвшөөрлийн талбайдаа ашигт малтмал хайх, ашиглах эрх нь хязгаарлагдсан байна.

Дээрх тохиолдолд Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулиар үйл ажиллаагаа явуулах боломжгүй болсон аж ахуйн нэгжид нөхөх олговор олгох асуудлыг Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор баталсан тусгай журмыг, газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авснаар уйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болсон аж ахуйн нэгжид олгох нөхөх олговор олгох асуудлыг Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтыг үндэслэн тус тус шийдвэрлэхээр заасан.

Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор батлагдсан Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын энгийн хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөн олговор олгох журамд зааснаар геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага нь нөхөн олговор авах хүсэлт ирүүлсэн аж ахуйн нэгжийн хүсэлтийг судлан үзэж санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлж, тус байгууллага нь нөхөн олговор олгох асуудлыг шийдвэрлэхээр заасан буюу Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны зүгээс энэхүү аж ахуйн нэгжид нөхөн олговор олгох асуудлаар ямар нэгэн шийдвэр гаргaх эрхгүй юм байна.

Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т "ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр олгосон талбайг үндэсний аюулгүй байдлыг хангах, улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөл олох томоохон хэмжээний төслийг хэрэгжүүлэх тусгай хэрэгцээнд авах зорилгоор төрийн мэдэлд шилжүүлэн авч нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй хэлэлцэн тохирсны үндсэн дээр улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн геологийн судалгааны ажлын явцад тогтоогдсон эрдсийн хуримтлал бүхий талбай болон энэ хуулийн 20.9-д заасан талбайгаас тусгай зөвшөөрөл олгож болно гэж заасан бөгөөд энэхүү заалтыг хэрэгжүүлэх үүднээс Засгийн газрын 2018 оны 243 дугаар тогтоолоор баталсан ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгох боломжтой талбайгаас аж ахуйн нэгжтэй хэлэлцэн тохиролцсоны үндсэн дээр тус талбайгаас хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгох боломжтой юм.

Ашигт малтмал, газрын тосны газрын даргын 2020 оны А/100 дугаар тушаалаар нөхөн олговор авах хүсэлт гаргасан аж ахуйн нэгжийн хүсэлтийг судлан үзэх, холбогдох мэдээллийг бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулсан бөгөөд энэхүү ажлын хэсэг нь аж ахуйн нэгжтэй хэлцэл хийж дүйцүүлэн авах талбайн талаарх болон холбогдох мэдээллийг геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлж байгаа болно. Өнөөдрийн байдлаар геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад Лучеро ХХК-тай холбоотой нөхөн олговрын асуудлыг шийдвэрлэх үүднээс талбайн дүйцүүлэн олгох тухай хүсэлтийг дээрх ажлын хэсгийн зүгээс ирүүлээгүй байна.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны зүгээс Ашигт малтмал, газрын тосны газрын 2020 оны А100 дугаар тушаалаар тухайн асуудлыг шийдэх ажлын хэсэг байгуулсан. Энэ ажлын хэсгийн хүрээнд өнөөдрийн хүрээнд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам дээр талбайг хэлэлцэн тохиролцсон 5 аж ахуй нэгжийн хүсэлт ирсэн. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны зүгээс Засгийн газрын холбогдох хууль, журмыг үндэслээд холбогдох тогтоолын төслийг боловсруулаад яамнаас саналыг авсан үйл ажиллагаа явагдаж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам дээр нэхэмжлэгчийн зүгээс ямар нэгэн хүсэлт ирээгүй байгаа тул Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын зүгээс эс үйлдэхүй байхгүй гэж үзэж байна. Иймд нэхэмжлэлийн Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдтай холбоотой хэсгийг эс зөвшөөрч хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1. Нэхэмжлэгчийн зүгээс "Лучеро" ХХК-ийн эзэмшлийн МV-0085232А тоот ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг Улсын Их Хурлын 2009 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдрийн Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3-т Энэ хуулийн 4.1-д заасан газрын хилийн заагийг Засгийн газар тогтооно гэж заасны дагуу 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай 90 дүгээр тогтоолоор байгалийн нөөц газартай бүхэлдээ давхцалтай гэж Ноён уул орчмын улсын тусгай хамгаалалттай газрын хилийн заагт бүхэлд нь хамруулан авсан байна. "Лучеро" ХХК нь Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Х.Хэрлэнд 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 31 тоот, 2019 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрийн 32 тоот Нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай, 2019 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 32 тоот Талбай дүйцүүлэн авах тухай, 2019 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрийн 40 тоот Нөхөх олговорт талбай дүйцүүлэн авах хүсэлт хүргүүлэх тухай, 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 03 тоот Нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлүүлэх тухай, Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын хэлтсийн дарга Д.Дашзэвэгт Тусгай зөвшөөрөлд бичилт хийлгэх тухай 2018 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 15 тоот албан бичгээр хандсан боловч нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журамд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа эс үйлдэхүй байгаа тул эс үйлдэхүйг хууль бус болохыг тогтоож, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмыг дагуу шийдвэрлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт даалгахаар маргаж байна. Мөн Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газарт 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн 10 тоот Материал хүргүүлэх тухай, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазарт 2018 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 05 тоот Нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай, 2018 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 12 тоот Хүсэлт гаргах тухай, 2018 оны 7 дугаар сарын 05-ны өдрийн 14 тоот Хүсэлт гаргах тухай, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Б.Мөнхтөрд 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 30 тоот Нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай албан бичгээр хандсан боловч нөхөх олговрыг холбогдох хууль, тогтоолд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын эс үйлдэхүй байгаа тул эс үйлдэхүйг хууль болохыг тогтоож, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад даалгах, "Лучеро" ХХК нь Засгийн газарт 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн 06 тоот Нөхөх олговрын талаар албан бичгээр хандсан боловч "Лучеро" ХХК-ийн MҮ-008523А тоот ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговрыг холбогдох хуульд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа эс үйлдэхүйг хууль бус болохыг тогтоож, нөхөх олговрын талаар гаргасан хүсэлтэд хариу өгөхийг Засгийн газарт даалгахаар,

Хариуцагч Ашигт малтмал, газрын тосны газраас Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалт болон бусад холбогдох хууль тогтоомжид нийцүүлэн боловсруулсан аргачлал, шалгуур үзүүлэлтийн төслийг батлуулахаар тус газрын даргын 2019 оны 9 дүгээр сарын 09-ний өдрийн Хүсэлт уламжлах тухай 1/6250 тоот албан бичгээр Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад хүргүүлэхэд Хариу хүргүүлэх тухай 2019 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 01/2816 тоот албан бичгээр Албан бичигт дурдсан аргачлалыг төрийн захиргааны байгууллага батлах нь зүйтэй байна гэсэн хариуг ирүүлсэн ба Хууль тогтоомжийн тухай хууль болон бусад эрх зүйн актуудыг судлан үзэхэд аргачлал, нөхөх олговор олгох журмыг батлах эрхийг төрийн захиргааны байгууллага болох Ашигт малтмал, газрын тосны газарт хуулиар тусгайлан эрх олгогдоогүй байна. Маргаан бүхий асуудлыг шийдвэрлэх үүднээс Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтад тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй нөхөх олговрын асуудлыг хэлэлцэн тохиролцоход баримтлах шалгуур үзүүлэлт, аргачлалыг хэрхэн хэрэгжүүлэх талаар Чиглэл хүсэх тухай албан бичгийг тус газрын даргын 2021 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 1/55 тоот албан бичгээр Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдад хандахад Хууль зүй, Дотоод хэргийн сайдын 2021 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 1/297 тоот албан бичгээр Хууль тогтоомжид нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар уг асуудлыг шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэсэн чиглэлийг ирүүлсэн. "Лучеро" ХХК-ийн 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 13-ны өдрийн 03 тоот албан бичгийг хүлээн авч танилцаад Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын тушаалаар байгуулагдсан Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулах ажлын хэсэгт ...Энэхүү аргачлал батлах эрхийг тодорхой эрх бүхий этгээдэд хамааруулах... саналтай байгааг бичгээр уламжилсан бөгөөд дээрх хууль батлагдах хүртэл "Лучеро" ХХК-иас ирүүлсэн хүсэлтийг шийдвэрлэх боломжгүй талаар тус газрын даргын 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 1/5027 дугаар албан бичгээр хариуг хүргүүлсэн ба Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т заасан чиг үүрэг нь Засгийн газрын бүрэн эрхийн асуудал тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгохоор,

Хариуцагч Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор батлагдсан Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын энгийн хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөн олговор олгох журамд зааснаар геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага нь нөхөн олговор авах хүсэлт ирүүлсэн аж ахуйн нэгжийн хүсэлтийг судлан үзэж санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад хүргүүлж тус байгууллага нь нөхөн олговор олгох асуудлыг шийдвэрлэхээр заасан буюу Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны зүгээс энэхүү аж ахуйн нэгжид нөхөн олговор олгох асуудлаар ямар нэгэн шийдвэр гаргах эрхгүй тул нэхэмжлэлийн шаардлагын Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгохоор тус тус маргаж байна.

Хариуцагч Монгол улсын Засгийн газар Улсын Их Хурлын 2014 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн "Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай" хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т "ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр олгосон талбайг үндэсний аюулгүй байдлыг хангах, улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх томоохон хэмжээний төслийг хэрэгжүүлэх, тусгай хэрэгцээнд авах зорилгоор төрийн мэдэлд шилжүүлэн авч нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй хэлэлцэн тохирсны үндсэн дээр энэ хуулийн 19.12, 26.9-д заасан талбайгаас тусгай зөвшөөрөл олгож болно" анх зохицуулсан бөгөөд Улсын Их Хурлын 2017 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн "Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай" хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтын "энэ хуулийн 19.12," гэснийг "улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн геологийн судалгааны ажлын явцад тогтоогдсон эрдсийн хуримтлал бүхий талбай болон энэ хуулийн" гэж тус тус нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Нэхэмжлэгч "Лучеро" ХХК-ийн эзэмшиж байгаа ашигт малтмалын ашиглалтын МV-008523А дугаартай тусгай зөвшөөрлийн талбай нь дээрх хуулийн зохицуулалтад хамаарахгүй байна. Учир нь нэхэмжлэгч компанийн эзэмшиж байгаа Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт байрлах "Ноён уулын ам" нэртэй 189 гектар ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523 дугаартай тусгай зөвшөөрлийн талбай нь Засгийн газрын 2012 оны 194 дүгээр тогтоолоор баталсан Ойн сан бүхий газрын хилийн заагтай бүхэлдээ давхцал үүссэн байна. Тиймээс урт нэртэй хуулийн үйлчлэлд хамрагдсан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд олгох нөхөх олговрын асуудлыг зохицуулах зорилгоор Засгийн газрын 2010 оны 299 дүгээр тогтоолоор "Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмалын хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдэд нөхөх олговор олгох журам"-ыг баталсан байх тул тухайн харилцааг нарийвчлан зохицуулсан энэхүү журмын дагуу нөхөх олговор авах хүсэлтээ гаргаж шийдвэрлүүлэх шаардлагатай тул нэхэмжлэлийн Засгийн газарт холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгуулахаар тус тус маргаж байна.

2. Шүүх нэхэмжлэлийг дараах үндэслэлээр бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэлээ.

3. Хариуцагч Ашигт малтмал, газрын тосны газарт "Лучеро" ХХК-ийн Ашигт малтмал, газрын тосны газрын нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа эс үйлдэхүйг тогтоож, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, журмын дагуу шийдвэрлэхийг даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд "Лучеро" ХХК-д Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын хэлтсийн дарга Д.Мөнхтамирын 2017 оны 5 дугаар сарын 19-ний өдрийн 7/3515 тоот албан бичиг, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Д.Ганбатын 2017 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдрийн 06/1281 дугаартай албан бичгээр Монгол улсын Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 90, 91 дүгээр тогтоолоор батлагдсан талбайтай "Лучеро" ХХК-ийн MҮ-008523А дугаар ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбай нь давхцалтай байх тул Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14.4-т заасны дагуу нөхөх олговрын асуудлаар хавсралтад заасан материалыг бүрдүүлэн 2017 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдрийн дотор ирүүлнэ үү гэсний дагуу "Лучеро" ХХК нь Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газарт 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрийн 10 тоот Материал хүргүүлэх тухай албан бичгээр нөхөн олговрын асуудалтай холбоотой шаардсан материалыг хавсралтын хамт хүргүүлсэн нь нотлох баримтаар нотлогдож байна. Мөн Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын хэлтсийн дарга Д.Дашзэвэгийн 2018 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн 7/6841 тоот Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичгээр Ашигт малтмалын тухай хуулийн 34.2 дахь хэсэгт заасан хугацаанд тусгай зөвшөөрлийнхөө ээлжит жилийн төлбөрийг төлсөн тухай нотлох баримтаа ирүүлээгүй тохиолдолд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-д зааснаар тусгай зөвшөөрөл цуцлагдах үндэслэл бүрдэхийг мэдэгдсэний дагуу "Лучеро" ХХК нь 2018 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 15 дугаартай Тусгай зөвшөөлд бичилт хийлгэх тухай албан бичгээр албан мэдэгдлийн дагуу тусгай зөвшөөрлийн төлбөрийг төлсөн талаар бичилт хийлгэхийг хүссэн нь хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар нотлогдож байна.

"Лучеро" ХХК нь Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Х.Хэрлэнд 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 31 тоот албан бичиг, 2019 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрийн 32 тоот Нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай, 2019 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 32 тоот Талбай дүйцүүлэн авах тухай албан бичгээр тус тус хандсан боловч Ашигт малтмал, газрын тосны газраас Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-т заасны дагуу 30 хоногийн дотор багтаан шийдвэрлэх хугацаанд шийдвэрлээгүй байна.

Ашигт малтмал газрын тосны газрын Хууль, эрх зүйн хэлтсийн даргын түр орлон гүйцэтгэгч бөгөөд ажлын хэсгийн ахлагч Р.Энхтайваны 2021 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 9/4075 тоот албан бичгээр "Лучеро" ХХК-д Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын тушаалаар байгуулагдсан Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулах ажлын хэсэгт ...Энэхүү аргачлал батлах эрхийг тодорхой эрх бүхий этгээдэд хамааруулах... саналтай байгааг бичгээр уламжлан ажиллаж байгаа бөгөөд дээрх хуулийг шинэчлэн батлагдах хүртэл хугацаанд "Лучеро" ХХК-иас ирүүлсэн хүсэлтийг шийдвэрлэх боломжгүй гэсэн хариуг ирүүлсний дагуу 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 03 тоот Нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлүүлэх тухай албан бичгээр нөхөх олговрыг асуудлыг шийдвэрлэж өгнө үү гэж хандсан боловч 2021 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 1/5027 тоот албан бичгээр мөн адил нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэх боломжгүй гэсэн хариу өгч байгаа нь Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-д зааснаар Хүчин төгөлдөр хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн тусгай хэрэгцээнд авснаар тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах боломжгүй болсон бол тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговрыг нэг жилийн дотор төлнө гэж заасны дагуу нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэх хуульд заасан үүргээ биелүүлээгүй ба Ашигт малтмал газрын тосны газрын эс үйлдэхүй байгаа нь нотлогдож байна.

Мөн Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр олгосон талбайг үндэсний аюулгүй байдлыг хангах, улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх томоохон хэмжээний төслийг хэрэгжүүлэх, тусгай хэрэгцээнд авах зорилгоор төрийн мэдэлд шилжүүлэн авч нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй хэлэлцэн тохирсоны үндсэн дээр улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн геологийн судалгааны ажлын явцад тогтоогдсон эрдсийн хуримтлал бүхий талбай болон энэ хуулийн, 26.9-д заасан талбайгаас тусгай зөвшөөрөл олгож болно гэж заасны дагуу Ашигт малтмал газрын тосны газар хуульд зааснаар үүргээ биелүүлээгүй байна.

4. Хариуцагч Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад гаргасан "Лучеро" ХХК-ийн Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын нөхөх олговрын талаар холбогдох хууль, тогтоолд заасны дагуу шийдвэрлэхгүй байгаа эс үйлдэхүйг тогтоох, нөхөх олговрыг холбогдох хууль, тогтоолын дагуу шийдвэрлэхийг даалгах нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазарт 2018 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 05 тоот, 2018 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 12 тоот, 2018 оны 7 дугаар сарын 05-ны өдрийн 14 тоот албан бичгээр нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлүүлэх хүсэлтээ гаргасан боловч Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-т заасны дагуу 30 хоногийн дотор багтаан шийдвэрлэх хугацаанд шийдвэрлээгүй.

"Лучеро" ХХК нь Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологийн бодлогын газрын дарга Б.Мөнхтөрд 2018 оны 9 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 30 тоот Нөхөх олговрын асуудал шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлтээ гаргасны дагуу "Лучеро" ХХК-д 2018 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 02/2715 тоот албан бичгээр холбогдох материалыг судлан, нэгдсэн байдлаар судалж шийдвэрлэхээр ажиллаж байна гэсэн албан бичгийг өгсөн нь Ашигт малтмалын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-д зааснаар Хүчин төгөлдөр хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн тусгай хэрэгцээнд авснаар тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах боломжгүй болсон бол тухайн шийдвэр гаргасан байгууллага тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид нөхөх олговрыг нэг жилийн дотор төлнө гэж заасны дагуу нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэх хуульд заасан үүргээ биелүүлээгүй ба Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын эс үйлдэхүй байгаа нь нотлогдож байна.

Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр олгосон талбайг үндэсний аюулгүй байдлыг хангах, улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх томоохон хэмжээний төслийг хэрэгжүүлэх, тусгай хэрэгцээнд авах зорилгоор төрийн мэдэлд шилжүүлэн авч нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхдээ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй хэлэлцэн тохирсоны үндсэн дээр улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн геологийн судалгааны ажлын явцад тогтоогдсон эрдсийн хуримтлал бүхий талбай болон энэ хуулийн, 26.9-д заасан талбайгаас тусгай зөвшөөрөл олгож болно гэж заасны дагуу Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд хуульд заасан үүргээ биелүүлээгүй байна.

5. Хариуцагч Монгол улсын Засгийн газарт холбогдуулан гаргасан "Лучеро" ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд "Лучеро" ХХК нь Монгол улсын Засгийн газарт 2021 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн 06 тоот Нөхөх олговрын талаар албан бичгээр хандсан боловч Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-т заасны дагуу 30 хоногийн дотор багтаан шийдвэрлэх хугацаанд шийдвэрлээгүй байгаа нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

Тусгай зөвшөөрөл бүхий талбай Монгол улсын Засгийн газрын шийдвэрээр нөөцөд болон тусгай хамгаалалтад авсан тохиолдолд уг тусгай зөвшөөрөл бүхий хайгуулын талбайг төр мэдэлд шилжүүлэн авсны нөхөх олговор хэрхэн олгох асуудал мөн Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-д заасны дагуу зохицуулагдана.

Монгол улсын Дээд шүүхийн нийт шүүгчийн хуралдааны 2022 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдрийн 13 дугаар Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтын албан ёсны тайлбар тогтоолд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтын ..."тусгай зөвшөөрөл олгож болно" гэснийг нөхөх олговрын зориулалтаар талбай олгох эсэх нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 42 дугаар зүйлд заасан "сонгох боломж" бөгөөд Засгийн газар өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд шийдвэр гаргах эрхтэй, Засгийн газраас шийдвэр гаргасан тохиолдолд тухайн шийдвэрийг үндэслэн геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн Төрийн захиргааны байгууллагын геологийн асуудал эрхэлсэн нэгжийн даргын шийдвэрээр ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийг шинээр олгохыг ойлгоно... гэж тайлбарласны дагуу Монгол улсын Засгийн газар бүхэн эрхийн хүрээнд шийдвэр гаргах ба "Лучеро" ХХК-ийн Монгол улсын Засгийн газарт гаргасан хүсэлтэд хариу өгөх, шийдвэрийг гаргах үүрэгтэй.

6. "Лучеро" ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд хэрэгт цугларсан нотлох баримтууд, хэргийн оролцогчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараас дүгнэн үзэхэд хариуцагч Монгол улсын Засгийн газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд, Ашигт малтмал, газрын тосны газар нь "Лучеро" ХХК-ийн MҮ-008523А дугаартай ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль болон Монгол улсын Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 90 дүгээр тогтоолоор төр мэдэлд авсны нөхөх олговрыг шийдвэрлэхгүй байгаа эс үйлдэхүй нь нотлогдож байна.

Монгол улсын Дээд шүүхийн нийт шүүгчийн хуралдааны 2022 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдрийн 13 дугаар Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтын албан ёсны тайлбар тогтоолд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13 дахь заалтыг тайлбарласан. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т заасны дагуу Засгийн газраас шийдвэр гаргасан тохиолдолд тухайн шийдвэрийг үндэслэн геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн Төрийн захиргааны байгууллагын геологийн асуудал эрхэлсэн нэгжийн даргын шийдвэрээр ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийг шинээр олгохыг ойлгох ба хүчин төгөлдөр ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон талбайг улсын тусгай хэрэгцээнд авсны улмаас тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах боломжгүй болсон бол тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч хуульд тухайлан заасан үндэслэл, журмын дагуу "Лучеро" ХХК нь нөхөх олговор шаардах эрхтэй.

Нэхэмжлэгч "Лучеро" ХХК нь нөхөх олговор авах хүсэлтээ хуульд заасны дагуу эрх бүхий байгууллага болох Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд, Монгол улсын Засгийн газарт хүсэлт гаргах байдлаар хандсан боловч төрийн захиргааны байгууллага хүсэлтэд тодорхой хариу өгсөн нь нотлогдоогүй.

Өөрөөр хэлбэл хариуцагч нар нь "Лучеро" ХХК-ийн эзэмшиж байсан ашигт малтмалын ашиглалтын MҮ-008523А дугаартай тусгай зөвшөөрлийн дуусгавар болгохдоо нөхөх олговор олгох эсхүл Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т зааснаар шийдвэрлэх боломжтой байжээ.

Иймээс нэхэмжлэгч "Лучеро" ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усан сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль болон Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 90 дүгээр тогтоолын дагуу төрийн мэдэлд авсан талбайтай бүхэлдээ давхцаж, үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй байгааг тогтоож, тусгай зөвшөөрлийг төрийн мэдэлд авсны нөхөх олговор олгоогүй, Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13-т заасны дагуу шийдвэрлээгүй Монгол улсын Засгийн газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд, Ашигт малтмал, газрын тосны газрын эс үйлдэхүйг хууль бус болохыг тогтоож, хуулийн дагуу шийдвэрлэхийг хариуцагч нарт даалгах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн, 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.4, 106.3.12-т заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Ашигт малтмалын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.13, 14 дүгээр зүйлийн 14.4, Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-т заасныг тус тус баримтлан Лучеро ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, Нөхөх олговрын асуудлыг шийдвэрлэхгүй байгаа Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд, Монгол улсын Засгийн газрын эс үйлдэхүйг тус тус хууль бус болохыг тогтоож, нөхөх олговрын асуудлыг уламжлан шийдвэрлүүлэхийг Ашигт малтмал, газрын тосны газарт, Монгол улсын Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны 90 дүгээр тогтоолоор 2 дахь хэсэгт заасны дагуу нөхөх олговрыг шийдвэрлэхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад, нөхөх олговрын талаар гаргасан хүсэлтийг шийдвэрлэх, хүсэлтэд хариу өгөхийг Монгол улсын Засгийн газарт тус тус даалгасугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 /далан мянга хоёр зуун/ төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч тус бүрээс хувь тэнцүүлэн 70200 /далан мянга хоёр зуун/ төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгосугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д зааснаар хэргийн оролцогчид болон тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

  

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                              Ц.ОДМАА