Н.Л-гийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч А.Мөнхзул даргалж, шүүгч Ц.Ичинхорлоо, А.Отгонцэцэг нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 4 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 181/ШШ2020/01120 дугаар шийдвэртэй нэхэмжлэгч Н.Л-гийн хариуцагч “Ө” ХХК, “Ю” ХХК-д тус тус холбогдуулан гаргасан орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагч “Ю” ХХК-ийн төлөөлөгч, бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн төлөөлөгч нарын давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн шүүгч А.Отгонцэцэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Н.Л-, хариуцагч “Ю” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Б, бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Болдсайхан нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Миний бие 2014 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдөр “Ө” ХХК (Юу Би Эйч Проперти ХХК)-тай түүний барьж байсан орон сууцны барилгаас нь захиалгаар байр худалдан авах гэрээг байгуулж Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороо, 15 дугаар хороолол хаягт байрлах Хайпи таун (HAPPY TOWN) орон сууцны хотхоны ХД-72 дугаар байрны 2 дугаар орцны 1 дүгээр давхарт байрлах 56, 64 м.кв талбайтай 2 өрөө, мөн байрны 60.81 м.кв талбайтай 2 өрөө байрыг 1 м.кв талбайг 1 880 000 төгрөгөөр тооцож бүгд 220 806 000 төгрөгөөр худалдан авахаар болсон. Миний бие гэрээ байгуулж байх үед тус компанид 2012 оноос хойш зөвлөх үйлчилгээний хөлс болон зээлсэн мөнгөний 179 765 535.93 төгрөгийн авлагатай байсан бөгөөд 2014 оны 12 дугаар сарын 30-ны байдлаар 2 байрны үнийн үлдэгдэл 41 000 000 төгрөгийн өртэй болсон. 2015 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдөр тус компанийн туслан гүйцэтгэгч “ДО” ХХК-д 110 000 000 төгрөгийн 3 өрөө байраа өгснөөр “Ө” ХХК-аас 68 959 535.93 төгрөгийн авлагатай болсон бөгөөд одоо ч аваагүй байна. Өөрөөр хэлбэл Хайпи таун хотхоны 2 өрөөтэй 2 байрны төлбөрийг дараад авлагатай болоод удаж байна. Би 2 байраа 2015 оны 4 дүгээр сарын 15-ны өдөр актаар хүлээн авч өнөөдрийг хүртэл 5 жил ашиглаж, эзэмшиж байна. Гэтэл 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр Худалдаа хөгжлийн банкнаас миний захиалан бариулж, төлбөрөө бүрэн төлсөн 2 байрны өмчлөх эрх 2018 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр тус банкинд шилжсэн тул чөлөөлж өгнө үү гэсэн мэдэгдэл гардуулсан. Энэ шийдвэр нь хууль бус учир иргэн Н.Л- намайг Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Хайпи таун хотхоны 72 дугаар байрны 2 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 84 тоот 56.64 м.кв талбайтай 2 өрөө, мөн байрны 3 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 162 тоот 60.81 м.кв талбайтай 2 өрөөтэй 2 байрны өмчлөгчөөр тус тус тогтоож өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч “Ө” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

H.Лхагваагийн нэхэмжлэлтэй “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-нд холбогдох 2 ширхэг орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг манай компани хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Учир нь:

1. Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороо, 15 дугаар хороололд байрлах Хаппи Таун хотхоны ХД-72 дугаар барилгын хууль ёсны өмчлөгч нь “Ю” ХХК бөгөөд нэхэмжлэгч Н.Л- нь тус компанитай 2014 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдөр НРТ14В145 дугаартай Орон сууц захиалгаар бариулах тухай гэрээг байгуулж Хаппи таун хотхоны ХД-72-р байрны 84, 162 тоот орон сууцнуудыг худалдаж авахаар гэрээний дагуу тохиролцсон байна.

2. “Ю” ХХК нь манай компанитай ямар нэгэн хамааралгүй бие даасан компани бөгөөд өмчлөлдөө буюу эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхдээ тусгайлсан хөрөнгөтэй, өөрийн нэрээр эрх олж, үүрэг хүлээдэг, үйл ажиллагаанаасаа бий болох үр дагаврыг эд хөрөнгөөрөө хариуцдаг, нэхэмжлэгч, хариуцагч байж чадах хуулийн тэгээд юм. Иймд дээрх барилгын өмчлөгч буюу “Ю” ХХК нь Иргэний хуулийн 100 дугаар зүйлийн 100.1, 101 дүгээр зүйлийн 101.1, 106 дугаар зүйлийн 106.1, 109 дүгээр зүйлийн 109.1, 110 дугаар зүйлийн 110.1 дэх хэсэгт тус тус заасны дагуу хуулиар тогтоосон хэмжээ хязгаарын дотор өөрийн өмчлөлийн зүйлээ захиран зарцуулах, хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах, өмчлөх эрхийг шилжүүлэх, эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх зэрэг эрхийг хуулийн дагуу хэрэгжүүлэх тул манай компанийн зүгээс нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэжээ.

 

Хариуцагч “Ю” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Нэхэмжлэгч Н.Л- нь Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Хайпи таун хотхоны 72 дугаар байрны 2 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 84 тоот, мөн байрны 3 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 162 тоот байрнуудын өмчлөгчөөр тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан нь дараах байдлаар үндэслэлгүй юм.

Н.Л- нь гэрээний төлбөрөө огт төлөөгүй “Юу Би Эйч протерти” ХХК нь иргэн Н.Л-тай 2014 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдөр Орон сууц захиалгаар байр худалдан авах гэрээг Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороо, 15 дугаар хороолол хаягт байрлах Нарру town орон сууцны хотхоны ХД-72 дугаар байрны 2 дугаар орцны 1 дүгээр давхарт байрлах 56.64 м.кв, мөн байрны 3 дугаар орцны 1 дүгээр давхарт байрлах 60.81 м.кв талбайтай орон сууцнуудыг 1 м.кв талбайг 1 880 000 төгрөгөөр тооцож нийт 220 806 000 төгрөгөөр худалдахаар гэрээ байгуулсан. Гэтэл нэхэмжлэгч нь гэрээний төлбөрийг манай компанид огт төлөөгүй байдаг. Өнөөдрийг хүртэл нэхэмжлэгч Н.Л-гаас манай компанид төлөх эдгээр орон сууцны төлбөр огт хийгдээгүй.

Нэхэмжлэгч нь талуудын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу “Ю” ХХК-д орон сууцны төлбөрийг төлөх үүрэгтэй боловч нэхэмжлэлд дурдсанаар “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-аас авах авлагадаа тооцож, төлбөрийг төлсөн мэтээр тайлбарлаж байгаа нь үндэслэлгүй. Манай компани нь “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-ийн өр төлбөрийг барагдуулж, “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-ийн төлөх ёстой төлбөрийг Н.Л-гаас авах ёстой орон сууцны төлбөрт тооцуулах эрх зүйн үндэслэл байхгүй. “Өндөрбуянт холдинг” ХХК, “Ю” ХХК нар нь өөрийн нэрээр эрх эдэлж, үүрэг хүлээдэг бие биенээсээ хараат бус хуулийн этгээд болно. Манай компани нь нэхэмжилж буй үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгч биш, өмчлөх эрхийн гэрчилгээг гаргаж өгөх боломжгүй. Талуудын хооронд байгуулсан Орон сууц захиалгаар бариулах тухай гэрээний 6 дугаар зүйлийн 6.3 дахь заалтад Захиалагч нь орон сууцны төлбөрийг гэрээнд заасан нөхцөл хугацаанд төлөөгүй бол хэтэрсэн хоног тутамд төлөх ёстой үнийн дүнгийн 0.01 хувьтай тэнцэх хэмжээний алдангийг Гүйцэтгэгчид төлнө. Төлбөрийг 120 хоногоос дээш хугацаагаар саатуулсан тохиолдолд Гүйцэтгэгч тал гэрээг дангаар цуцалж, захиалсан байрыг борлуулах ба энэ тохиолдолд Гүйцэтгэгч тал гэрээг дангаараа цуцалж, захиалсан байрыг борлуүлах ба энэ тохиолдолд Гүйцэтгэгч нь өөрийн ажиллагаанд Захиалагчийг саад учруулсан гэж үзэх ба төлсөн төлбөрийн 10 хувийг суутган авч үлдсэн төлбөрийг буцаана гэжээ. Нэхэмжлэгч нь төлбөрийг 120 хоногоос дээш хугацаагаар саатуулж, гэрээний төлбөрийг манай компанид огт төлөөгүй тул гэрээний тус заалтад талуудын тохиролцсоны дагуу “Ю” ХХК нь гэрээг нэг талын санаачилгаар цуцалж, гэрээнд заасан эрхийн хүрээнд өөр этгээдэд байрыг худалдаж, өмчлөх эрхийг шилжүүлсэн.

Манай компани нь нэхэмжилж буй үл хөдлөх хөрөнгүүдийн (орон сууцнуудын) өмчлөгч биш тул өмчлөх эрхийн гэрчилгээ гаргаж өгөх боломжгүй юм. Н.Л- нь “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-тай тооцоо хийсэн нь “Ю” ХХК-ийг хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл болохгүй. Нэхэмжлэгч Н.Лхагва “Ю” ХХК-тай гэрээ хийсэн. Гэрээний дагуу хийх төлбөрийг “Ө” ХХК-тай тооцоо нийлж төлж дуусгасан, мөн гэрч Н.Төмөрхүүгийн мэдүүлэгт Н.Л-гийн мөнгийг “Ө” ХХК авсан гэсэн. Эндээс үзэхэд Н.Л- нь “Ю” ХХК-тай гэрээ байгуулсан боловч манай компанид гэрээний дагуу ямар нэгэн төлбөр төлөөгүй харин “Ө” ХХК-д төлбөр төлсөн байна. “Өндөрбуянт холдинг” ХХК, “Ю” ХХК компаниуд нь өмчлөлдөө буюу эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхдээ тусгайлсан хөрөнгөтэй, өөрийн нэрээр эрх олж, үүрэг хүлээдэг, үйл ажиллагаанаасаа бий болох үр дагаврыг эд хөрөнгөөрөө хариуцдаг бие даасан хуулийн этгээд тул “Ө” ХХК-ийн авсан төлбөрийн дагуу “Ю” ХХК нь байрыг хүлээлгэж өгөх үүрэг үүсэхгүй. Нэхэмжлэгч Н.Л- нь гэрээний дагуу “Ю” ХХК-д төлбөрөө огт төлөөгүй тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“Ю” ХХК нь Худалдаа хөгжлийн банктай 2016 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдөр №ЗГ/СС160506007-5 тоот Зээлийн гэрээг №ЗБ/СС 160506007-5-15 тоот Үл хөдлөх эд хөрөнгө, түүнтэй холбоотой эрхийн барьцааны гэрээг тус тус байгуулан 48 725 000 000 төгрөгийг сарын 1.4 хувийн хүүтэй, 36 сарын хугацаатайгаар зээлж авсан.

Зээлдэгч нь №ЗГ/СС160506007-5 тоот Зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийн баталгаа болгож №ЗБ/СС160506007-5-12 тоот Үл хөдлөх эд хөрөнгө, түүнтэй холбоотой эрхийн барьцааны гэрээгээр Баянзүрх дүүрэг, 5 дугаар хороо, 15 дугаар хороолол /13342/, ХД-71, 72, 73-н тоот орон сууцны барилгуудыг холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу барьцаалж, үүргийн гүйцэтгэлийг баталгаажуулсан. “Ю” ХХК нь дээрх зээлийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тул тус компанийн зээлийн барьцаанд бариулсан Баянзүрх дүүрэг, 5 дугаар хороо, 15 дугаар хороолол /13342/, ХД-71, ХД-72, ХД-73 дугаар байранд байрлах орон сууцны барилгуудын өмчлөх эрх 2018 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдрийн Банкны зээлийн өр төлбөрт тооцон үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрх шилжүүлэх гэрээний дагуу банкны өмчлөлд шилжсэн. Үүний дагуу талуудын хооронд байгуулагдсан зээл болон барьцааны гэрээний үүрэг дуусгавар болсон. Банкны өмчлөлд шилжсэн орон сууцнууд дунд нэхэмжлэлд дурдагдсан 72 дугаар байрны 84 болон 162 тоот орон сууцнууд багтсан байна. Худалдаа, хөгжлийн банк нь дээрх орон сууцнуудын өмчлөх эрхийг иргэн О.Ө-аас шилжүүлэн авсан.

Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх хэсэгт заасны дагуу банк өөрийн өмчлөлийн 2 орон сууцыг бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхээ хэрэгжүүлж нэхэмжлэгчид мэдэгдэл хүргүүлсэн. Үүний дараа 8 жилийн өмнөх нэхэмжлэгч болон хариуцагч нарын хоорондох өр төлбөрийн асуудлыг банк оршин суугчаас анх мэдсэн болно.

Нэхэмжлэгч нь хариуцагч талтай байгуулсан захиалгын гэрээнээсээ татгалзаж. эсхүл гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, ажил гүйцэтгэх гэрээ болон зээлийн гэрээний үүргээ хариуцагч нараас шаардах боломжтой байна. Иймд, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх заалтыг баримтлан нэхэмжлэгч Н.Л-г Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороо, Хайпи таун хотхоны 72 дугаар байрны 2 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 84 тоот, 56.64 м.кв талбайтай 2 өрөө, мөн байрны 3 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 162 тоот, 60.81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцнуудын өмчлөгчөөр тогтоож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2 дахь заалтад зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 140 400 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч “Ю” ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 140 400 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгож шийдвэрлэсэн байна.

 

Хариуцагч “Ю” ХХК-ийн төлөөлөгч давж заалдах гомдолдоо:

... Нэхэмжлэгч Н.Л- болон “Юу Би Эйч” ХХК нарын хооронд байгуулагдсан “Орон сууц захиалгаар бариулах тухай” 2014 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн №НРТ14В145 дугаартай гэрээгээр /хэргийн 5-6 дахь тал/ (цаашид “Гэрээ” гэх) тус компанийн тухайн үеийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Н.Төмөрхүү өөрийн эзэмшлийн “Ө” ХХК-ийн өглөгийг хаах зорилгоор дур мэдэн 220 806 000 /Хоёр зуун хорин сая найман зуун зургаан мянга/-ийн үнэ бүхий 2 орон сууцыг нэхэмжлэгчид үнэ төлбөргүй шилжүүлэх гэрээ байгуулсан байна.

Иргэний хуулийн 63 дугаар зүйлийн 63.2, Компанийн тухай хуулийн 83.1, 83.7, 83.6, 83.8 дахь хэсэгт тус тус заасны дагуу Компанийн гүйцэтгэх удирдлагад ТУЗ байхгүй бол Хувьцаа эзэмшигчдийн хурлаас (цаашид “ХЭХ” гэх) гэрээгээр, эсхүл компанийн дүрмээр түүний үйл ажиллагаа явуулах эрх хэмжээг зааж өгдөг байна.

Иймээс Н.Төмөрхүүд гэрээ байгуулах үед өөрийн компанийн (“Ө” ХХК) өглөгийг хаах зорилгоор “Юу Би Эйч” ХХК-аас 220 806 000 төгрөгийн үнэ бүхий орон сууцыг захиран зарцуулах эрх байсан эсэх буюу ийм төрлийн хэлцлийг компанийг төлөөлж хийх этгээд мөн байсан эсэхийг гагцхүү тухайн үед Улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн компанийн дүрэм болон ТУЗ эсхүл ХЭХ-ээс гүйцэтгэх удирдлагатай байгуулсан гэрээг зайлшгүй нягтлах шаардлагатай байна.

Иргэний хуулийн 56 дүгээр зүйлийн 56.1 дэх хэсэгт анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус байх үр дагаврыг хуульчилжээ. Энэ хүрээнд шүүх гүйцэтгэх удирдлагатай байгуулсан гэрээ, компанийн дүрмийг зайлшгүй хэрэгт татан авч нягтлан шалгах нь Компанийн тухай хуулийн холбогдох заалт зөрчигдсөн эсэх, тухайн заалтын дагуу компани өөрөө үйлдсэн /хуулиар зөвшөөрсөн/ баримт бичгээр Н.Төмөрхүү компанийг төлөөлөх эрх олж авсан эсэхийг нотлох ач холбогдолтой байсан. Гэвч анхан шатны шүүх хэлцэл байгуулагдах үеийн компанийн дүрэм, гэрээг огт нягтлаагүй юм. Иймээс эдгээр хэрэгт шууд хамааралтай, ач холбогдолтой, бодит нөхцөл байдлыг тодруулахад шаардлагатай нотлох баримтууд хэрэгт авагдаагүй.

Үүнээс гадна Компанийн тухай хуулийн 87.1.1, 88.1, 88.2 дахь хэсэгт тус тус зааснаар 220 806 000 төгрөгийн үнэ бүхий орон сууцыг бусдад үнэ төлбөргүйгээр шилжүүлэх захиран зарцуулж буй уг хэлцэл нь “их хэмжээний хэлцэл мөн эсэхийг гагцхүү гэрээ байгуулах үеийн буюу 2014 оны 3 дугаар улирлын компанийн санхүүгийн тайлангаас харж, дүгнэх боломжтой. Ийнхүү хэрэв Гэрээ нь “их хэмжээний хэлцэл” байвал ТУЗ эсхүл ХЭЗ-ийн олонхийн санал бүхий шийдвэр гарсан байхыг шаардаж байна. Гэтэл үүссэн байж болзошгүй нөхцөл байдлыг шүүх огт тодруулалгүй орхигдуулснаас дээр дурдсан нотлох баримтууд хэрэгт авагдсангүй.

Талуудын байгуулсан хэлцлийг анхан шатны шүүхээс Иргэний хуулийн 243.1 дэх хэсэгт заасан “Худалдах, худалдан авах гэрээ” гэж дүгнэсэн. Гэрээний зүйл нь “үл хөдлөх хөрөнгө” юм. Иймд гэрээний үндсэн агуулга нь үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрхийг шилжүүлэх тухай байна. Хэрэв үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрхийг шилжүүлэх хэлцэл байгуулж байгаа бол түүнд тавигдах хэлбэрийг шаардлагыг хангасан байх ёстой. Тухайлбал,” Иргэний хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.2 дахь хэсэгт зааснаас үзвэл талуудын байгуулсан буюу шүүхээс “Худалдах худалдан авах гэрээ” гэж дүгнэсэн хэлцэлд заавал нотариатаар гэрчлүүлэх хуулийн шаардлага тавигдсан байна. Гэтэл талууд өмчлөх эрх шилжүүлэх хэлцлийг нотариатаар гэрчлүүлээгүй тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн хэлцэл байна. Дээр дурдсанчлан маргааны зүйл болсон хэлцэл нь анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус байх үр дагавартай хууль бус хэлцэл байхад анхан шатны шүүхээс гэрээний хүчин төгөлдөр байдлыг дүгнэхгүйгээр гэрээний үүргийг дүгнэх байдлаар хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэж, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэснийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож дахин шийдвэрлүүлэхээр буцааж өгнө үү гэжээ.

 

Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн төлөөлөгч давж заалдах гомдолдоо:

... “Ю” ХХК нь дээрх зээлийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тул тус компанийн зээлийн барьцаанд бариулсан Баянзүрх дүүрэг, 5 дугаар хороо, 15 дугаар хороолол /13342/, ХД-71, ХД-72, ХД-73 дугаар байранд байрлах орон сууцны барилгуудын өмчлөх эрх 2018 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдрийн №МЬт/362/2018-н тоот “Банкны зээлийн өр төлбөрт тооцон үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрх шилжүүлэх гэрээ”-ний дагуу банкны өмчлөлд шилжсэн. Үүний дагуу талуудын хооронд байгуулагдсан зээл болон барьцааны гэрээний үүрэг дуусгавар болсон. Банкны өмчлөлд шилжсэн орон сууцнууд дунд нэхэмжлэлд дурдагдсан 72 дугаар байрны 84 болон 162 тоот орон сууцнууд багтсан байна. Өөрөөр хэлбэл, Иргэний хуулийн 165 дугаар зүйлд заасны дагуу барьцаа хөрөнгөөр тэргүүн ээлжинд өөрийн шаардлагаа хангуулах эрхтэй бөгөөд уг эрхээ хэрэгжүүлж, барьцааны зүйлийн өмчлөх эрхийг олж авсан.

“Худалдаа хөгжлийн банк” ХХК нь дээрх орон сууцнуудын өмчлөх эрхийг иргэн О.Өрнөхбаяраас шилжүүлэн авсан. Энэ нь Иргэний хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.3, 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсэгт тус тус заасны дагуу банк нэхэмжлэлд дурдагдсан орон сууцнуудын хууль ёсны бөгөөд шударга өмчлөгч юм.

Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх хэсэгт заасны дагуу банк өөрийн өмчлөлийн 2 орон сууцыг бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхээ хэрэгжүүлж нэхэмжлэгчид мэдэгдэл хүргүүлсэн. Үүний дараа 8 жилийн өмнөх нэхэмжлэгч болон хариуцагч “Ө” ХХК нарын хоорондох өр төлбөрийн асуудлыг банк оршин суугчаас анх мэдсэн болно.

Нэхэмжлэгч нь орон сууцнуудын төлбөрийг төлсөн болохыг нотлох ямар нэгэн санхүүгийн баримт байхгүй бөгөөд хариуцагч “Ю” ХХК нь нэхэмжлэгч нь орон сууцнуудын төлбөрийг төлөөгүй гэдгийг мэдэгдсэн, мөн нэхэмжлэгч нь төлбөр төлсөн болохоо нотолж чадаагүй байхад шүүх таамаглал дээр үндэслэж, дээрх дүгнэлтийг хийж байгаа нь хууль зүйн үндэслэлгүй бөгөөд мөн хэрэгт авагдсан “Орон сууц хүлээлцэх акт” гэх баримт нь хуулийн шаардлага хангаагүй буюу нэхэмжлэгч нь төлбөрөө төлөөгүй байхад хариуцагч “Ю” ХХК-ийн хэн гэдэг эрх бүхий албан тушаалтан нь юуны үндсэн дээр сууцыг нэхэмжлэгчид хүлээлгэн өгсөн эсэх нь тодорхойгүй, хариуцагч нар болон гуравдагч этгээдийн зүгээс дээрх баримтыг үндэслэлгүй, нотлох баримтын шаардлага хангахгүй байгааг дурдсаар байхад шүүх дүгнэлт хийлгүй хэт нэг талыг барьсан байна. Шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2 дахь хэсэгт заасны дагуу хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь үнэн зөв эргэлзээгүй талаас нь үнэлж чадаагүй.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

                                                            ХЯНАВАЛ:

 

            Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан нь үндэслэл бүхий байна, харин хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүйг залруулж шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй.

 

            Нэхэмжлэгч Н.Л- нь хариуцагч “Ө” ХХК, “Ю” ХХК-д холбогдуулан Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороо, Хайпи таун хотхоны 72 дугаар байрны 2 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 84 тоот 56,64 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцны, мөн байрны 3 дугаар орцны 1 дүгээр давхрын 162 тоот, 60,81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасныг хариуцагч тал эс зөвшөөрч маргажээ.

 

            Хариуцагч “Ю” ХХК нь нэхэмжлэлд дурдсан тус бүр 2 өрөөтэй 2 орон сууцыг барьж нэхэмжлэгч Н.Л-д хүлээлгэн өгөх, нэхэмжлэгч нь орон сууцны м.кв тутмыг 1 880 000 төгрөгөөр тооцож, нийт 220 806 000 төгрөгийг худалдагч талын Улаанбаатар банк дахь дансанд төлөх үүргийг харилцан хүлээж, 2014 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдөр Орон сууц захиалгаар бариулах гэрээг харилцан тохиролцож байгуулсан нь хэрэгт баримтаар авагджээ.

 

            Шүүх талуудын хооронд Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах, худалдан авах гэрээний үүрэг үүссэн талаар дүгнэсэн нь зөв бөгөөд гэрээний 2,2-т гэрээ байгуулсан өдөр худалдан авагч төлөх ёстой 220 806 000 төгрөгийг төлсөн талаар тэмдэглэгдсэн байна.

 

            Н.Л-д өгөх ажлын хөлсөнд тооцож 2 өрөө орон сууцыг өгсөн талаарх өглөгийн дэлгэрэнгүй бүртгэл хэрэгт авагджээ. /хх-7/

 

            Худалдагч талаас 2014 оны 4 дүгээр сарын 15-ны өдөр орон сууц хүлээлцэх актаар нэхэмжлэгч Н.Л-д гэрээний дагуу 2 байрыг хүлээлгэн өгсөн, нэхэмжлэгч одоог хүртэл уг байранд амьдарч байгааг хариуцагч үгүйсгээгүй байна.

 

            Түүнчлэн Н.Л-гийн  зөвлөх үйлчилгээний хөлсийг орон сууцаар төлсөн боловч өмчлөх эрхийг нь баталгаажуулалгүй эрхийг нь зөрчиж байгаа талаар тухайн үед “Ө” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Н.Төмөрхүү гэрчийн мэдүүлгээрээ тайлбарласан байна. /хх-45,46/

 

Дээрх байдлаар гэрээний зүйл бодитоор худалдан авагч талд шилжсэн боловч өнөөдрийг хүртэл өмчлөх эрхийг баталгаажуулахтай холбоотой баримт мэдээллийг хариуцагчаас нэхэмжлэгчид бүрдүүлж өгөөгүй, харин ч 72 дугаар байрыг Худалдаа хөгжлийн банкны зээлийн үүргийн барьцаанд бүхэлд нь барьцаалснаар зээлийн үүргийн гүйцэтгэлийг барьцаа хөрөнгөөр хангах явцад нэхэмжлэгчийн амьдарч буй тус бүр 2 өрөө бүхий 2 орон сууц Худалдаа хөгжлийн банкны өмчлөх эрхэд шилжсэн нь тогтоогдсон байна. /хх-36,37/

 

            Хэргийн дээрх нөхцөл байдал, бичгийн баримтуудыг харьцуулан үзвэл нэхэмжлэгч нь орон сууцыг худалдах, худалдан авах гэрээний дагуу үнийг нь төлж бодитоор шилжүүлэн эзэмшилдээ авсан боловч өмчлөх эрх нь баталгаажаагүй, улмаар түүний орон сууц бусдын өмчлөлд бүртгэгдсэн нь тогтоогдож байх тул өмчлөгчөөр тогтоолгохоор Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 100 дугаар зүйлийн 100.1 дэх хэсэгт зааснаар шаардах эрхтэй.

 

            Нэхэмжлэгч нь хариуцагч “Ю” ХХК-тай гэрээ байгуулсан ч орон сууцыг “Ө” ХХК-аас авах авлагад нь тооцож шилжүүлэхийг зөвшөөрсөн зэргээс үзвэл нэхэмжлэгч тус 2 компанийг гэрээний үүргээ зөрчсөн гэж хариуцагчаар татсан нь үндэслэлтэй, шүүх Н.Л-г маргаж буй 2 орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоосон нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 100 дугаар зүйлийн 100.1 дэх хэсэгт заасанд нийцнэ.

 

            Маргаж буй орон сууцыг Н.Л- үнийг нь төлж худалдан авах гэрээний үүргээ биелүүлсэн, бодитоор эзэмшиж байхад нь түүнд мэдэгдэлгүйгээр зээлийн үүргийн барьцаанд тавьж, улмаар өмчлөх эрхийг бусдад шилжүүлсэнд нэхэмжлэгч буруугүй талаарх шүүхийн дүгнэлтийг буруутгах үндэслэлгүй.

 

            Дээрх үндэслэлүүдээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагч “Ю” ХХК болон гуравдагч этгээд Худалдаа хөгжлийн банкны давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэв.

 

            Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн    167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны  шүүхийн 2020 оны 4 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 181/ШШ2020/01120 дүгээр шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын “...243 .1” гэсний дараа “...100 дугаар зүйлийн 100.1” гэж нэмж шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид хариуцагч “Ю” ХХК-аас 140 400 төгрөг, бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдээс төлсөн 140 400 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

                                     ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                    А.МӨНХЗУЛ

 

                                                       ШҮҮГЧИД                                    Ц.ИЧИНХОРЛОО

 

А.ОТГОНЦЭЦЭГ