МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Б.Мөнх-Эрдэнэ даргалж тус шүүхийн шүүх хуралдааны 1 дүгээр т*******д нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

Гомдол гаргагч: “М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” НҮТББ,

Хариуцагч: Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч  Ч.Л*******,

Маргааны төрөл: Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч  Ч.Л*******гийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 006******* дүгээр шийтгэлийн хуудас хьд нийцсэн эсэх зөрчлийн хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Б*******, хариуцагч Ч.Л*******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Болортуяа нар оролцов.

        ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

1.“М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” ТББ-аас Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ч.Л*******д холбогдан Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ч.Л*******гийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн 006******* дүгээр шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгах” тухай гомдлын шаардлага гаргасан.

2.Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсээс 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн 2/1******* дугаар албан бичгээр “...2022 оны 04 дүгээр улирлын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд Татварын ерөнхий хийн 30 дугаар зүйлийн 30.1,30.2, 32.2.6-т заасны дагуу тайлангийн тайлангаа засварлах талаар мэдэгдсэн боловч  өнөөг хүртэл залрахгүй байгаа  тул яаралтай тайланг залрна уу. Хэрэв тайланг үнэн зөв тайлагнаагүйгээс тухайн тайлант хугацаанд хамаарах татвар ногдалт, төлөлттэй холбоотой гаргасан зөрчлийг Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланг засварлахгүй, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчөөр бүртгүүлэхгүй бол эрсдэл тооцах хүсэлтийг дээд шатны байглагад хүргүүлж, татварын хяналт шалгалт хийлгэн тайлангийн ногдлыг тодорхойлохыг үүгээр мэдэгдье” гэжээ.

3.Гомдол гаргагчаас 2023 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 02/1 дугаар албан бичгээр “...тайланд залрга хийх эрхийг нээлгэх хүсэлтийг...” Татварын ерөнхий газрын татвар төлөгчид үйлчлэх газарт гаргасан.

4.Мөн 2024 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 02/ дугаар албан бичгээр ...М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******ын 2022 оны аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланг хүлээн авч баталгаажахыг  Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтэст даалгаж өгнө үү”  гэх хүсэлтийг Татварын ерөнхий газрын татвар төлөгчид үйлчлэх газарт гаргасан байна.

5.2024 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдөр Гомдол гаргагчаас Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ч.Л*******д хандан “ ...Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн 2/1******* дүгээр албан бичгээр М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******д тайлан залрахыг мэдэгдсэн байх бөгөөд уг залрга хийх боломжийг олгосон эсэх талаар тодрахаар хүсэлтийг гаргажээ.

6.Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч  Ч.Л*******гийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 006******* дүгээр шийтгэлийн хуудсаар гомдол гаргагчийг Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дахь хэсэгт зааснаар өмнөх тайлант хугацаанд олсон орлогын 2 хувьтай тэнцэх хэмжээгээр буюу 2,508,.7 төгрөгөөр торгох шийтгэл ногдсан байна.

7.Гомдол гаргагчаас “тайланд залрга хийх боломжоор хангаагүй” гэж, хариуцагчаас “зүйлчлэл тохирсон, тайланг үнэн зөв тайлагнаж ирүүлэхийг санж 4 удаа буцаасан, шийтгэлийн хуудас хьд нийцсэн” гэж тус тус маргажээ.

8.Гомдол гаргагчийн шүүхэд гаргасан гомдлын шаардлагын ү*******лэл: 

1/Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ч.Л******* 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн 0068908 дугаар шийтгэлийн хуудсаар М*******ын ү*******лэлийн ү*******ний х******* аж ү*******ийн т*******ыг төлбөрийн баримт олгоогүй гэх ү*******лэлээр Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дэх заалтаар 2,508,.7 төгрөгөөр торгосон.

2/Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсээс 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ны өдрийн 2/1******* дүгээр албан бичгээр М*******ын ү*******ний х******* аж ү*******ийн т*******д хандан  “2022 оны 4 дүгээр улирлын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар (ААНОАТ)-ын тайлангаар нийт 5,990,,071.27 төгрөгийн борлалтын орлоготой тусгасан боловч 3,082,,528.18 төгрөгийн төлбөрийн баримтыг хэвлэсэн, энэ нь Татварын ерөнхий хийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан татвар төлөгч борлалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүргээ биелүүлээгүй зөрчил гаргасан, тайланг яаралтай залр” гэж мэдэгдсэн.

3/Тус татварын хэлтсийн тавьсан шаардлагыг хэрэгжүүлэхээр М*******ын ү*******ний х******* аж ү*******ийн т******* 2022 оны тайлангаар тодорхойлсон борлалтын орлого, төлбөрийн баримт хэвлэсэн олгосон орлогын зөрүүг арилгахаар тайлант хугацааны төлбөрийн баримт үүсгэх боломж олгохыг хүссэн. Гэвч татварын алба Зөрчлийн тухай хиар торгох арга хэмжээ авч тайланд залрга хийх, төлбөрийн баримт үүсгэх боломжтой гэж мэдэгдэж хүсэлтийг хангахаас татгалзсан.

4/М*******ын ү*******ний х******* аж ү*******ийн т******* 2023 он 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 02/1 дугаар бичгээр Татварын ерөнхий газрын Татвар төлөгчид үйлчлэх газарт хандан дээр дурдсан тайланд залрга хийх эрхийг нээлгэх хүсэлтийг гаргасан.

Тус хүсэлтийн дагуу Татварын ерөнхий газрын татварын улсын ахлах байцаагч Б.Э Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтэст тайланд залрга хийхийг мэдэгдсэн.

Гэвч Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ч.Л******* Татварын ерөнхий газарт хандаж бичиг авчирсан тохиолдолд татварын тайланг хүлээж авах боломжтой, Зөрчлийн тухай хиар хариуцлага хүлээлгэнэ хэмээн мэдэгдэж зөрчлийн хэрэг нээсэн учраас татварын тайлан залрах, төлбөрийн баримт үүсгэх боломжгүй болсон.

Эдгээр нөхцөл байдлаас болж “М*******ын ү*******ний х******* аж ү*******ийн т*******” НҮТББ аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын 2022 оны татварын тайлан эрсдэлтэй гэх шалгуур үзүүлэлтэд багтах болоод байна.

5/Татварын ерөнхий хийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-д “Татвар төлөгч татварын тайланг Дараагийн татварын жилд багтаан залрж болно", Татварын ерөнхий газрын даргын 2019 оны А/260 дугаар тушаалын хавсралтаар баталсан Татварын тайлан үйлдэх, тушаах, хүлээн авах, боловсрах, тайланд залрга хийх журмын 4.1-д “Татварын ерөнхий хийн 31.1-д заасан хугацаанд багтаан татвар төлөгчийн хүсэлтээр татварын тайланд залрга хийнэ" гэж заасны дагуу татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залрах тохиолдолд Зөрчлийн тухай хиар хариуцлага хүлээлгэх нөхцөл байдал үүсээгүй байхад буюу сонгох боломжийг татварын алба Захиргааны ерөнхий хийн 42 дугаар зүйлийн 42.1-д “Захиргааны байглагаас тодорхой асуудлыг шийдвэрлэхдээ хь, захиргааны хэм хэмжээний актаар зөвшөөрөгдсөн боломжит хувилбаруудаас аль нэгийг хэрэглэх, эсхүл хэрэглэхгүй байхыг сонгох боломж гэнэ”, хийн 42 дугаар зүйлийн 42.2-т “Хьд өөрөөр заагаагүй бол захиргааны байглага эрх хэмжээнийхээ хүрээнд хьд заасан шаардлагад ү*******лэн зорилгодоо нийцүүлэн сонгох боломжийг хэрэглэнэ” гэж заасны дагуу хэрэглээгүй.

Татвар төлөгч дараагийн жилд багтаан татварын тайланд залрга хийх нь нэгдүгээрт, татварын хиар татвар төлөгчид олгогдсон хь зүйн боломж, хоёрдугаарт, харьяалах татварын хэлтсээс тавьсан шаардлагыг хэрэгжүүлэх зорилгоор гэж тайлбарласан боловч Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн удирдлага, албан хаагчид тайлбарыг хүлээж аваагүй.

Ийнхүү Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсээс татвар төлөгчид албан бичгээр татварын тайланг яаралтай залрах мэдэгдэл өгч татвар төлөгчид итгэл үүсгэсний дараа түүнийг залрах (хиар олгогдсон) боломжийг олгохгүйгээр татварын улсын байцаагч Зөрчлийн тухай хиар хариуцлага хүлээлгэсэн нь татвар төлөгчийн хь ёсны эрх ашиг сонирхлыг зөрчиж байна.

6/“М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” НҮТББ нь иргэн, хийн этгээдэд төлбөрийн баримт олгоогүй, борлалтын орлогоос зөрүүтэй төлбөрийн баримтыг иргэн, хийн этгээдэд хэвлэж олгосон гэх зөрчлийг гаргаагүй, ийм гомдол татварын албанд ирээгүй, зөвхөн татварын хэлтсээс тавьсан шаардлагыг биелүүлэх зорилгоор татварын тайланд залрга хийх гэж буй талаар итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Б******* тус дүүргийн татварын хэлтсийн дарга Н.Т, Татвар төлөгчтэй харилцах хэлтсийн дарга Ч.Ж, татварын улсын байцаагч Л*******, хийн мэргэжилтэн Б.А нартай заж удаа дараалан тайлбарласан боловч тайлбарыг хүлээж авахаас татгалзсан.

“М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” НҮТББ-ыг 2022 оны аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланг залрахтай холбогдж татварын улсын байцаагч Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1-т заасныг ү*******лэн торгож татвар төлөгчийн тайланд залрга хийх эрхийг хязгаарлах нь хь зүйн ү*******лэлгүй юм” гэжээ.

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...М*******ын Ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******ыг төлбөрийн баримт олгоогүй гэх ү*******лэлээр Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дэх заалтаар 25087 төгрөгөөр торгох шийтгэлийн хуудсаар хариуцлага хүлээлгэсэн. Тухайн үйл баримтын тухайд М*******ын х******* а ү*******ийн т*******д Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсээс 2022 оны 4 дүгээр улирлын аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаа залрах тухай албан бичгээр мэдэгдэл өгсөн. М*******ын ү*******ний Х******* аж ү*******ийн т******* ТББ-ын 2022 оны 4 дүгээр улирлын өссөн дүнгээр нийт 5,9 сая төгрөгийн борлалтын орлогын тайлан гаргасан байгаа. Энэ борлалтын орлогоос 3 тэрбум 82 сая төгрөгийн орлогод төлбөрийн баримт хэвлэсэн орлого байгаа. Тэгээд татварын албаны зүгээс танай 5,9 тэрбум төгрөгийн орлого и-баримтаас хэвлэсэн борлалтын орлоготойгоо нийлж байх ёстой гэсэн шаардлага тавиад,  зөрүүгээ  арилгахгүй  бол хариуцлага хүлээлгэнэ гэсэн албан мэдэгдлийг 2023 оны 10  дугаар  сарын  04-ний өдрийн 2/1******* албан бичгээр өгсөн. Үүнтэй холбогдаад борлалтын орлогын зөрүү болон төлбөрийн баримтын борлалтын орлогын зөрөөтэй холбоотойгоор “М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” ТББ-аас нэмэгдсэн өртгийн албан татварын баримтаа нөхөж хэвлэж,  3 тэрбум 82 сая төгрөгийн төлбөрийн баримт хэвлэсэн энэ орлогоо 5,9 тэрбум төгрөгтэй нийцүүлэх тухай хүсэлт гаргасан. Энэ хүсэлтийг Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтэс хүлээж авахаас татгалзсан. Татварын хэлтсээс төлбөрийн баримт олгоогүй гэдэг ү*******лэлээр танай төрийн бус байглагыг Зөрчлийн тухай хийн 8.1 дэх хэсэгт заасны дагуу торгосны үндсэн дээр энэ нөхцөл өртгийн алданги, төлбөрийн баримт олгох сангийн эрхийг нээнэ. Бусдаар боломжгүй гэдэг хариу өгсөн. Татварын ерөнхий газарт 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн Мониторингийн хэлтсийн дарга н.Тын албан бичигт холбогдаад 2022 оны “М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” ТББ-ын татварын тайланг баталгаажж хүлээн авахгүй төлөвтэй байсан. Ингээд тайлангаа манай байглагын зүгээс баталгаажъя тайлангаа залрах хүсэлтийг гаргасан боловч Зөрчлийн тухай хиар торгоно гэж хэлсэн. Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтэст хандаж арга хэмжээгээ авч өгөх хүсэлтийг гаргасан. Татварын ерөнхий газрын татварын улсын ахлах байцаагч н.Этэй очиж зсан. Татварын тайланд залрга хийхийг Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтэст мэдэгдсэн. Тэгээд Татварын ерөнхий газраасаа ийм хариу өгч байна гэж Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтэст тайлбарлахад Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсээс  нэмэгдсэн өртгийн албан татварын баримт нөхөж шивэх эрхийг нээхгүй, Зөрчлийн тухай хиар торгаад, төлбөрийн баримт хэвлэх эрхийг чинь нээнэ. Тийм учраас Зөрчлийн тухай хиар торгсны дараа эрхийг нээх боломжтой гэж татгалзсан. Мөн төлбөрийн баримт олгоогүй гэх ү*******лэлээр татварын хяналт шалгалтыг хийнэ, манай байглага эрсдэлийн шалгуур үзүүлэлтийг хангаж байна гэсэн тайлбаруудыг хэлдэг. Манай байглагын зүгээс төлбөрийн  баримт олгоогүй шалтгаан нь “М*******ын ү*******ний х******* а ү*******ийн т*******” ТББ нь гадаадад хадгаламжтай байдаг. Тэр хадгаламжийн орлогоо татаж авсан. Тэгээд гадаад иргэдэд төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх нь ач холбогдолгүй гэдэг ү*******лэл байгаа. Төлбөрийн баримт олгоогүйтэй холбоотойгоор Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтэс иргэн, хийн этгээдээс ийм ажил үйлчилгээг гүйцэтгэсэн байтал “М******* ү*******ний х******* аж ү*******ийн т*******” нь төлбөрийн баримтаа энэ дүнгээр олгосонгүй гэдэг гомдол санал ирээгүй. Татварын ерөнхий хьд тайлан залрах, дараагийн тайлант хугацаанд залрах боломжтой байсан. Тэгэхээр 2022 оны Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн залрга 2023 онд хийгдэх боломжтой байсан. Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсээс заавал Зөрчлийн тухай хийн 8.1 дэх хэсэг заасны дагуу торгоод,  нэмэгдсэн өртгийн албан татварын төлбөрийн баримт гаргах эрхийг нээж өгнө гэж татгалзсан нь хь бус байна гэж үзэж байгаа. Тийм учраас 2,5 сая төгрөгөөр торгож байгаа шийтгэлийн хуудас нь ү*******лэлгүй байна гэсэн хүсэлтийг гаргаж ирж байгаа. Миний зүгээс итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр ажиллах хугацаандаа татварын хэлтсийн дарга болон хийн мэргэжилтэнтэй холбогдож тайлбар гаргаад энэ нэмэгдсэн өртгийн албан татварын и-баримт нөхөж шивэхтэй холбоотой асуудлыг 3 тэрбум 82 сая төгрөгийн борлалтын орлогыг 5,9 тэрбум төгрөгтэй буюу аж ахуйн нэгжийн тайлангаараа тайлагнасан борлалтын орлогын дүн, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын баримтаас хэвлэсэн орлогын дүн хоёрыг нийцүүлэхтэй холбоотойгоор тайлангаа залрж, борлалтын орлоготойгоо барихгүй бол болохгүй байна гэдгийг учирлаж тайлбарлаж байсан боловч танай байглага Татварын ерөнхий хийн 28 дугаар зүйлийн  28.5-т заасны дагуу  бүхий л үйлдэл, борлалтын орлогодоо төлбөрийн баримт олгосон байх ёстой. Тэр шаардлага хангагдаагүй учраас тайланг залрах  боломжийг  олгохгүй  гэсэн тайлбар өгсөн байгаа. Тэгээд татвар төлөгчийн зүгээс ямар ашиг сонирхол хөндөгдөж   байна     гэхээр    3  тэрбум  82  сая  төгрөгийн  борлалтын  орлогыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварын и-баримт шивсэн гээд байна. Үүнтэй бид нар маргаж, үгүйсгээгүй хэвлэсэн баримтын борлалтын орлого нь нийт өссөн дүн 5,9 сая төгрөгөөр тайлагнасан. Татвар төлөгчийн зүгээс борлалтын орлогоо нуун дарагдсан зүйл байхгүй. Харин и-баримтаас олсон орлогоо нэмэгдүүлж тайлагнаж байгаа. Тэгэхээр татварын хэлтсийн торгож байгаа шийтгэлийн хуудас болон хариу өгч байгаа тайлбараас үзэхэд татвар төлөгч 3 тэрбум 82 сая төгрөгөөр л борлалтын орлогоо нийлүүлж барих юм шиг зүйл яриад байна. Татвар төлөгчид хь ёсны итгэл үзүүлэх, Захиргааны ерөнхий хийн 42 дугаар зүйлд заасан сонгох боломжийн хүрээнд татварын алба өөрийнхөө хиар хүлээсэн чиг үүргийн хүрээнд тайлан залрах эрхтэй холбоотойгоор нэмэгдсэн өртгийн албан татварын төлбөрийн баримтыг нөхөж шивэх эрхийг хязгаарласан гэж үзэж байгаа. Тийм учраас Зөрчлийн тухай хийн 8.1 дэх хэсэгт заасны дагуу торгосон шийтгэлийн хуудсыг хь зүйн ү*******лэлгүй гэж үзэж байгаа. Зөрчлийн тухай хийн 8.1 дэх хэсэгт бараа, ажил үйлчилгээ борлж байгаа иргэн, хийн этгээд төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2%-аар торгоно гэсэн байна. Төлбөрийн баримт олгоогүй тухай иргэн, хийн этгээдээс зохих журмын дагуу хариуцлага тооцож өгнө үү гэсэн өргөдөл гомдол ирсний үндсэн дээр зөрчлийн хэрэг нээж, эсхүл хялбаршсан журмаар шийдвэрлэх ёстой. Тэгтэл ийм үйл баримт байхгүй. Татварын байглага өөрийн санаачилгаар хьд заасан чиг үүргийн хүрээнд зөрчлийг олж ирүүлээд торгож байна гэсэн байгаа. Тэгтэл Зөрчлийн тухай хийн 8.1 дэх хэсэгт төлбөрийн баримт олгоогүй гэдэгт, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хьд хохирогч байх ёстой. Тэгэхээр хохирогч байхгүй байна. Татварын байглага өөрийгөө хохирсон гэж үзээд байгаа. Татварын хэлтэс нь ”М*******ын ү*******ний х******* аж ү*******ийн т*******” ТББ нь 5,9 тэрбум төгрөгөөр борлалтын орлого үнэн зөв тайлагнасан. Яг бодитоороо и-баримтыг хэвлэсэн татвар төлөгч борлж байгаа бараа, ажил үйлчилгээ нийлүүлж байгаа этгээдүүдийн зүгээс баримтаа шаардаад авч байгаа нь 3 тэрбум 82 сая төгрөг байгаа. Татвар төлөгчийн тайлан залрахтай холбоотой үйл баримтыг зөрчилд тооцож, Зөрчлийн тухай хийн 8.1 дэх хэсэгт заасныг  буруу хэрэглэж байгаад нэхэмжлэгчийн зүгээс гомдолтой байна.  Тийм учраас татварын улсын байцаагчийн шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэв.

9.Хариуцагч шүүх болон шүүх хуралдаанд гаргасан татгалзал, түүний ү*******лэлээ тайлбарлахдаа:

1/Миний бие албан тушаалын тодорхойлолтод заасан чиг үүргийг хэрэгжүүлж Татварын ерөнхий хийн  30 дугаар зүйл. “Татварын тайлан хүлээн авах, тайлангийн боловсралт хийх...” гээд 30.1-д “Татварын алба татвар төлөгч татварын тайлангаа хиар тогтоосон хугацаанд тушааж, татвараа үнэн зөв ногдж, төлж байгаа эсэхэд хяналт тавина” гэж заасны дагуу М*******ын Ү*******ний Х******* Аж Ү*******ийн т*******ын татварын тайланг хянахад 2022 онд 6,133,819,354.43 төгрөгийн борлалтын орлого олж, 2022 оны 4 дүгээр улирлын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар тайлагнасан боловч татварын бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн сангийн И оффис цэсний төлбөрийн баримт хэвлэлтийн мэдээллээр 2,785,229,571.18 төгрөгийн төлбөрийн баримт хэвлэж, 3,348,589,783.25 төгрөгийн борлалтад төлбөрийн баримт хэвлээгүй зөрчил илэрсэн.

Энэ нь Татварын ерөнхий хийн 28 дугаар зүйлийн 28.5. Татвар төлөгч борлалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй; гэснийг зөрчсөн байна.

2/Татварын алба, татварын улсын байцаагчийн зүгээс татвар төлөгч М*******ын Ү*******ний Х******* аж ү*******ийн т*******д Татварын ерөнхий хийн  30  дугаар зүйлийн 30.4-т “Татварын алба энэ хийн 30.2-т заасны дагуу тайланг хянаж мэдээллийн зөрүү илэрвэл илрүүлснээс хойш ажлын 3  өдрийн  дотор  мэдээллийн зөрүүг залрах шаардлагыг татвар төлөгчид хүргүүлнэ”; мөн Татварын ерөнхий газрын даргын 2019 оны   А/260   дугаар   тушаалын   хавсралт   “Татварын  тайлан  үйлдэх, тушаах, хүлээн авах, боловсрах, тайланд залрга хийх журам”-ын 1.5. “Татварын алба нь татварын тайлан тушаалт, хянан боловсралт хийсэн болон татвар төлөгчийн хүсэлт, түүний шийдвэрлэлтийн талаар татварын албанд бүртгэлтэй цахим шуудангийн хаяг, гар утас, цахим татварын системээр дамжан татвар төлөгчид мэдэгдэнэ” гэсний дагуу тайлан залрах тухай шаардлагыг удаа дараалан утсаар болон биечлэн мэдэгдэж байсан бөгөөд татварын улсын байцаагчийн шаардлага, мэдэгдлийн дагуу тайланг засварлаж илгээхгүй байсан тул 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдөр 2/1******* тоот албан бичгийг хүргүүлсэн байдаг.

3/Харин М*******ын Ү*******ний х******* а ү*******ийн т******* 2022 оны 4 дүгээр улирлын аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаа үнэн зөв болгож засварлахгүйгээр 5 удаа илгээснийг татварын хэлтэс шалгуур хангаагүй, "татвар төлөгчийн тайлагнасан дүн И-баримтын борлалтын орлогын дүнгээс бага байна" тайлангаа үнэн зөв тайлагнаж илгээхийг санж 4 удаа буцаасан нь татварын бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн сангийн тайлан хянах цэсний тайлангийн түүхийн мэдээлэлд хадгалагдсан байна.

Энэ нь тус татвар төлөгч Татварын ерөнхий хийн 30 дугаар зүйлийн 30.5-т “Татвар төлөгч энэ хийн 30.4-т заасан шаардлагыг хүлээн авснаас хойш ажлын 3 өдөрт багтаан шаардлагад заасан зөрүүг арилгаж, залрсан тайланг тушаах үүрэгтэй бөгөөд татварын алба тайланг хүлээн авна” гэж заасан үүргээ биелүүлээгүйг нотолж байна. Татвар төлөгч нь Татварын ерөнхий хийн 28 дугаар зүйлийн 28.1-д “Татвар төлөгч холбогдох татварын хиар төлбөл зохих татварын ногдлоо өөрөө тодорхойлж, хиар тогтоосон хугацаанд төсөвт төлнө...”, 28.10-т “Татвар төлөгч нь хь тогтоомж болон татварын албанаас баталсан заавар, аргачлал, маягт, дүрэм, журмыг дагаж мөрдөх үүрэгтэй...”, мөн хийн 29.1.1-д “анхан шатны баримт бүрдүүлэх, нягтлан бодох бүртгэлийг тогтоосон журам, нягтлан бодох бүртгэлийн стандартын дагуу төлбөрийн баримтад ү*******лэн хөтөлж, татварын тайланг санхүү, аж ахуйн үйл ажиллагааны тайлан тэнцэлд ү*******лэн үйлдэх..., 29.1.2-т “татвар ногдах, төлөхтэй холбогдсон тооцоо, мэдээ гаргаж, тогтоосон хугацаанд татварын албанд хүргүүлэх...”, 29.1.3-т “суутгасан татварыг хьд заасан хугацаанд харьяа татварын албанд үнэн зөв тайлагнах” гэсэн хийн зохицалт хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байна.

3/М******* Улсын Их хурлын 2019 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдөр Татварын багц хь шинэчлэгдэн батлагдсан бөгөөд Татварын ерөнхий хь (шинэчилсэн найрга)-ийн 31 дүгээр зүйл. Татварын тайланд залрга хийх. 31.1-д -Татвар төлөгч татварын тайланг Дараагийн татварын жилд багтаан залрж болно” гэж хьчилсан хэдий ч тухайн татвар төлөгчийн хувьд 2022 оны борлалтын орлогодоо Татварын ерөнхий хийн 28.5-д заасны дагуу борлалт хийсэн тухай бүртээ төлбөрийн баримт олгоогүй нь Зөрчлийн тухай хь (2019.03.22)-ийн 11.19 дүгээр зүйл. Татварын хь зөрчих: 11.19 дүгээр зүйлийн 8 дахь хэсгийн 8.1-д “төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувь” гэж заасан зөрчил үйлдсэн.

Учир нь татвар төлөгч М*******ын Х******* а ү*******ийн т******* 2022 онд хамаарах 3,348,589,783.25 төгрөгийн борлалт хийсэн тухай бүртээ төлбөрийн баримтыг олгох байтал олгоогүй нь зөрчлийн тухай хийн дагуу хариуцлага тооцох ү*******лэлтэй бөгөөд Зөрчлийн тухай хийн 2.4 дүгээр зүйлийн 1.Зөрчлийн үр дагавар хэзээ илэрснээс үл хамааран тухайн зөрчил үйлдэгдсэн үеийг зөрчил үйлдсэн хугацаанд тооцно..., 2.Зөрчил тодорхой хугацаанд үргэлжилсэн бол үйлдэгдэж дууссан, эсхүл таслан зогсоогдсон үеийг зөрчил үйлдсэн хугацаанд тооцно..., гэж заасны дагуу Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8-д Бараа, ажил, үйлчилгээ борлж байгаа  хүн,  хийн  этгээдийг  8.1  дэх  хэсэгт  заасны дагуу төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувиар торгох зохицалтын дагуу 2,508,.7 төгрөгөөр торгож шийдвэрлэсэн байна.

Түүнчлэн Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-д "Хьд өөрөөр заагаагүй бол дор дурдсан бараа, ажил, үйлчилгээнд албан татвар ногдна; 7.1.1-д “М******* улсын нутаг дэвсгэрт борлсан бүх төрлийн бараа, ажил, үйлчилгээ" гэж заасны дагуу М******* улсын нутаг дэвсгэрт борлсан бүх төрлийн бараа, ажил, үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдахаар заасан. Мөн энэ хийн 4.1.8. "нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутгах үүрэг үүсэх өдөр" гэж энэ хийн 3 дугаар зүйлд заасан үйл ажиллагаа эрхэлж, орлого олж байгаа хувь хүн, хийн этгээдийн уг үйл ажиллагааны борлалтын орлогын хэмжээ 50 сая ба түүнээс дээш төгрөгт хүрсэн өдрийг..., 6.1.Энэ хийн 4.1.8-д заасны дагуу албан татвар суутгах үүрэг үүссэн хувь хүн, багтаан албан 10 өдөрт хийн этгээд ажлын бүртгүүлэх өргөдлөө харьяалах татварын албанд гаргана”  гэж тус тус хьчилсан.

Харин М*******ын Х******* а ү*******ийн т******* Нэмэгдсэн өртгийн албан татварсуутган төлөгчөөр бүртгүүлэх хьд заасан болзол, шаардлага хангасан хэдий ч өнөөдрийг хүртэл Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчөөр бүртгүүлэх үүргээ биелүүлэхгүй татварын алба, татварын улсын байцаагчийн удаа дараагийн мэдэгдэл, шаардлагыг хүлээн авч хийг хэрэгжүүлэхгүй байгаа зөрчилд Зөрчлийн тухай хийн 1.4 дүгээр зүйлийн 3-д "Зөрчилд тооцох, зөрчил үйлдсэн хүн, хийн этгээдэд оногдах шийтгэл, албадлагын арга хэмжээний төрөл, хэмжээг тухайн зөрчил үйлдэх үед дагаж мөрдөж байсан хийн дагуу шийдвэрлэнэ" гэж..., 1.3 дугаар зүйл. Шударга ёсны зарчим 1. Зөрчил үйлдсэн хүн, хийн этгээдэд оногдах шийтгэл, албадлагын арга хэмжээний төрөл, хэмжээ нь зөрчил үйлдэгдсэн нөхцөл байдал, зөрчлийн шинж, хохирлын хэр хэмжээнд тохирсон байна..., 2.Энэ хьд заасан зөрчил тус бүрд шийтгэл оногдна; гэсэн хийн зохицалтын хүрээнд Зөрчлийн тухай хийн 2 дахь хэсгийн 2.1. хиар татвар төлөх, суутгах үүрэг хүлээсэн хүн, хийн этгээд татвар төлөгчөөр бүртгүүлэх; үүргээ биелүүлээгүй зөрчилд хариуцлага тооцсон байна.

Иймд татвар төлөгч М*******ын Ү*******ний Х******* аж ү*******ийн т*******ын 2024 оны 02 дугаар сарын 26-ны өдрийн 02/158 гомдолд дурдсан Татварын ерөнхий хийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-д “Татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залрж болно” Татварын ерөнхий газрын даргын 2019 оны А/260 дугаар тушаалын хавсралт “Татварын тайлан үйлдэх, тушаах, хүлээн авах, боловсрах, тайланд залрга хийх журам”-ын 4.1. Татварын ерөнхий хийн 31.1-д заасан “хугацаанд багтаан татвар төлөгчийн хүсэлтээр татварын тайланд залрга хийнэ” гэж заасны дагуу татвар төлөгч Татварын тайланг дараагийн жилд багтаан залрах тохиолдолд Зөрчлийн тухай хийн дагуу хариуцлага хүлээлгэх нөхцөл байдал үүсээгүй, Захиргааны ерөнхий хийн 42  дугаар зүйлийн 42.1- “ Захиргааны байглагаас тодорхой асуудлыг шийдвэрлэхдээ хь, захиргааны хэм хэмжээний актаар зөвшөөрөгдсөн боломжит хувилбаруудаас аль нэгийг хэрэглэх, эсхүл хэрэглэхгүй байхыг сонгох боломж гэнэ”,  42.2-т "Хьд өөрөөр заагаагүй бол захиргааны байглага эрх хэмжээнийхээ хүрээнд хьд заасан шаардлагад ү*******лэн зорилгодоо нийцүүлэн сонгох боломжийг хэрэглэнэ" гэж заасны дагуу хэрэглээгүй гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлага ү*******лэлгүй тул татварын улсын байцаагч Ч.Л*******гийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн шийтгэлийн хуудас хүчингүй болгах нэхэмжлэгчийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ.

 

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Шүүх хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг  шинжлэн  судлаад  шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хэргийн оролцогчдын тайлбар зэргийг ү*******лэн дараах хь зүйн ү*******лэлээр гомдол гаргагчийн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

   1.Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч  Ч.Л*******гийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 006******* дүгээр шийтгэлийн хуудсаар гомдол гаргагчийг Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дахь хэсэгт зааснаар өмнөх тайлант хугацаанд олсон орлогын 2 хувьтай тэнцэх хэмжээгээр буюу 2,508,.7 төгрөгөөр торгох шийтгэл ногджээ.

   Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дэх хэсэгт “төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувь” гэжээ.

    Татварын ерөнхий хийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д “Татвар төлөгч борлалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй” гэжээ.

          2.Гомдол гаргагчаас “тайланд залрга хийх боломжоор хангаагүй” гэж, хариуцагчаас “зүйлчлэл тохирсон, тайланг үнэн зөв тайлагнаж ирүүлэхийг санж 4 удаа буцаасан, шийтгэлийн хуудас хьд нийцсэн” гэж тус тус маргажээ.

          3.Гомдол гаргагчийг иргэн, хийн этгээдэд үйлчилгээ үзүүлэхдээ төлбөрийн баримт олгоогүй зөрчил гаргасанд тооцож, Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэл ногдсан нь хьд нийцжээ.

          4.Учир нь гомдол гаргагч нь 2022 онд нийт 5,990,,071.27 төгрөгийн борлалтын орлого тусгаж, үүнээс 3,082,,528.18 төгрөгийн төлбөрийн баримт хэвлэсэн болох нь түүний ТТ-02 маягтын дагуу 2023 оны 02 дугаар сарын 09-ний болон 2023 оны 08 дугаар сарын 14-ний өдрүүдэд илгээсэн аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар нотлогдож байна.

          5.Хэдийгээр Татварын ерөнхий хийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-д “Татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залрж болно”, Татварын ерөнхий газрын даргын 2019 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн А/260 дугаар тушаалаар баталсан “Татварын тайлан үйлдэх, тушаах, хүлээн авах, боловсрах, тайланд залрга хийх журам”-ын 4.1-д “Татварын ерөнхий хийн 31.1-д заасан хугацаанд багтаан татвар төлөгчийн хүсэлтээр татварын тайланд залрга хийнэ” гэж тус тус заасан хэдий ч хариуцагчаас тайлангийн зөрүүг арилгах, тайланг засварлах талаар 2023 оны 10 дугаар сарын 04-ны өдрийн 2/1******* тоот албан бичгээр нэхэмжлэгчид мэдэгдсэн байх тул дээрх эрхийг эдлүүлээгүй гэж үзэхгүй.

          6.Нөгөөтэйгүүр иргэн, хийн этгээд нь борлалт хийх бүртээ системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримт хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй бөгөөд дээрх хийн зохицалт нь төлбөрийн баримт нөхөж хэвлэх эрхийг олгоогүй.

         Иймд гомдол гаргагчийн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх үзлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.14-д заасныг тус тус удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1.Зөрчлийн тухай хийн 11.19 дугаар зүйлийн 8.1, Татварын ерөнхий хийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д тус тус заасныг баримтлан “М*******ын ү*******ний х******* а  ү*******ийн  т*******”  НҮТББ-ын  гомдолтой,  Нийслэлийн  Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын  байцаагч   Ч.Л*******д  холбогдох Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч  Ч.Л*******гийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 006******* дүгээр шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгахыг хүссэн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 51 дүгээр зүйлийн 51.1, 47 дугаар зүйлийн 47.1-д тус тус зааснаар гомдол гаргагчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 113 дугаар зүйлийн 113.2-д зааснаар хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 5 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                   Б.МӨНХ-ЭРДЭНЭ