А.Нийн нэхэмжлэлтэй, Б.Бөд холбогдох хэргийн талаар

Дорнод аймгийн Эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Л.Наранбаяр даргалж, шүүгч Ж.Долгормаа, З.Энхцэцэг нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны "В" танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар:

Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 8 сарын 07-ны өдрийн 138/ШШ2020/00899 дугаар шийдвэртэй, А.Нийн нэхэмжлэлтэй, Б.Бөд холбогдох хүүхдийн асрамж өөрчлөн тогтоолгох тухай иргэний хэргийг хариуцагч Б.Бийн гаргасан давж заалдах гомдлоор 2020 оны 9 сарын 17-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч З.Энхцэцэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч А.Н, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Энхтуяа, хариуцагч Б.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Н.Энхнаран нар оролцов.

Нэхэмжлэгч А.Н шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Миний бие Б.Бтэй үерхэж байхдаа болон хамтран амьдрах явцдаа 2016 оны 7 сарын 18-нд охин Эийг төрүүлсэн. Тэр үед миний бие ЭМШУИС-ийн 4 дүгээр курст сурч байсан. Оюутан эмэгтэй хүнд хүүхэд төрүүлэх хүүхдээ сургууль төгсөх хүртлээ өсгөж бойжуулах асуудал хүн бүрт тулгардаг, зөвшилцөн тохирон, хүүхдээ эрүүл саруул өсгөх л чухал асуудал болдог юм байна лээ. Хүүхдээ төрүүлээд 2 хоног л Бийн гэрт байгаад түүнээс хойш би өөрийн гар дээр байлгаж 2 сар 21 хоногтой болтол нь хөхүүлж нярай байхад нь өөрийн гараар асарч байсан. Хичээл эхлэхэд Б Дорноговьд очиж охиныг харалцсан. Тэр жил блок сургалттай байсан учир би чөлөө авах боломжгүй, чөлөө авахад дахиад 1-р курсээсээ эхлэх тийм эрсдэлтэй байсан учир арга буюу охиноо Дорнодод аав дээр нь авчирч үлдээсэн. ...Би салах сарних юм гэж анхнаасаа бодоогүй учир сургууль төгстөл өөрөө болон аав нь асрахад харшлаад байх юмгүй болоод байсан. Гэтэл нөхөр гэр бүлийн талаар тогтворгүй, төрөл садны хооронд шившигтэй харилцаа үүсгэснээс хөндийрсөн. Хувцас хэрэглээг 100 хувь ээж бид 2 хангаж байсан. Би сургуулиа төгсөх тэр үед охин аав дээрээ хэсэг байсан. Энэ хооронд 2019 оны 3 сард ид шалгалтын үеэр нөхөр шүүхэд нэхэмжлэл гаргаад хүүхдийг өөрийн асрамжиндаа авах шийдвэр гаргуулж чадсан. Би ид шалгалттай байсан учир дорвитой хөөцөлдөж, өөрөө ч шүүх хуралд орж чадаагүй. Нөхөр 2019 оны 11 сард Цагаан-Овоогийн уурхайд ажилд орж 20 хоног байхгүй, 10 хоног амрахдаа ч охин дээрээ ирдэггүй, шинэ эхнэртэйгээ амьдардаг. Охин минь эмээ дээрээ байдаг. Шүүхийн шийдвэрийн дагуу Б хүүхдээ асран халамжлах үүргээ өөрөө нэг ч гардаж гүйцэтгээгүй. Өөрөө өөрийн гэсэн гэр оронгүй. Би 2019 оны 6 сард сургуулиа төгсөөд охиноо авсан. Охин минь Бор-Өндөрт цэцэрлэгт явдаг. Бид өөрийн гэсэн орон сууцтай. Гэтэл 2020 оны 5 сарын 12-ны өдөр охины авга эмээ Ганчимэг нөхөртэйгээ, Бийн дүү 3 очоод охиноо авч явъя гээд шууд аваад явсан. Ингээд би эцэг дээрээ ч биш, эх дээрээ ч биш, эмээ өвөө 2 дээр л охин минь дэлгүүрийн гадаа, дотор байж, чихэр мэтээр хооллож, орой шөнөдөө өвөөгийн архи, хэрүүл 2-т согтож, дэлгүүр дээрээ унтаж байгаа нь дэндүү хүүхдийг минь хохироож байна. Нэгэнт эцэг нь өөрөө асрахгүй байгаа учраас, би сургуулиа төгсөж ажлаа хийж байгаа. Охиноо эрүүл аюулгүй орчинд, эрүүл хүнс, аятай нөхцөлд амьдруулмаар байна. Намайг сургууль төгсөх үед охиныг минь харж өсгөлцөж өгсөнд баярлаж байгаа ч цаашдын ирээдүйнх нь төлөө илүү анхаарах, өөрөө өсгөж хүмүүжүүлж, төлөвшүүлэх шаардлагатай байна. Иймд хүүхдийн асран хамгаалалтыг өөрчлөн тогтоолгож, өөрийн асрамжинд охин Эийг авах хүсэлтэй байна.

Сургуулиа төгсөх юм бол хүүхдээ тэжээх насан туршдаа хоолоо олж идэх ганц зүйл маань байсан. Одоо надад хүүхдээ харах, хүүхдээ өсгөж хүмүүжүүлэхэд ямар ч асуудал алга. Ая тухтай орох орон гэр, өөрийн гэсэн ажил мэргэжил, хүүхэд тоглох тоглоом, өөрийн гэсэн хүүхдийн унтах ор, нойлдоо орохдоо хүртэл өөрийн гэсэн суултуур, сандал ширээ гээд бүх л юм нь миний охинд зориулагдсан ийм аятай тухтай орчинг бүрдүүлж амьдарч байна. Бийн ээж Ганчимэг нь миний охиныг харж өгдөг байсанд нь маш их талархаж явдаг. Иймд миний туйлын хүсэл бол охиноо өөр дээрээ авах чин хүсэлтэй байна. Нэхэмжлэлийн шаарлагаа бүрэн дэмжиж байна. Хүүхдийн тэтгэлгийн маргаан байхгүй.” гэжээ.

Хариуцагч Б.Б шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: “Миний бие 2018 онд тус шүүхэд өөрийн төрсөн охин Бийн Эийн асрамжийн асуудлыг шийдвэрлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг гаргасан бөгөөд миний гаргасан нэхэмжлэлийг бүрэн дүүрэн дэмжиж Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 05 сарын 24-ний өдрийн 416 дугаартай шүүхийн шийдвэрээр энэ асуудлыг эцэслэн шийдвэрлэсэн. Гэтэл А.Н нь ...намайг хариуцагчаар татсан нэхэмжлэл гаргаж байгааг гардан авсан бөгөөд уг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Энэ асуудлыг өмнө нь шүүхээр шийдвэрлэгдсэн гэж үзэж байна. Би 2013 оноос А.Нтэй танилцаж дотно нөхөрлөж гэрлэлтээ албан ёсоор батлуулаагүй боловч хамтын амьдралтай байсан. ...А.Н нь 2015 оны 10 сард хөл хүнд болсон хэдий ч өөрийн сургуульдаа сурч байсан. ...Миний охин 2016 оны 07 сарын 18-ны орой Дорнод аймгийн БОЭТ-ийн тасагт 21:50 минутанд 3400 гр жинтэй охин мэндэлсэн. ...Би охиноо төрөх үед 2016 оны 07 сарын 18-наас хойш 2018 оны 05 сарын 30-ны өдөр хүртэлх хугацаанд огт салаагүй. Ажлаа хийх, гэртээ байх, аль ч цаг хугацаанд охинтойгоо байнга хамт байсан. Одоо ч хамт байгаа. Би Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо суманд үйл ажиллагаа явуулдаг “Степ гоулд” ХХК-д ажиллаж байгаа нь үнэн. Яагаад уурхайд ажилладаг хүн үр хүүхэдтэйгээ хамт байж болдоггүй гэж. ...багаас нь эхийн сүүнээс нь салгаад угжаар хүн болгох гэж байдаг чадлаараа хичээж ямар ч байсан охиноо хэнээс ч дутахааргүй өсгөсөн. Охиноо хаяж явсан асуудлаа ...жилийн чөлөө авбал эргээд 1-р курсээсээ суралцах байсан гэж бичсэн байна. Үүн шиг худал зүйл байхгүй. Ямар ч сургууль аль хүртэл сурсан тэр цагаасаа л хойш суралцаад явна. Ер нь эхнээсээ ч суралцах байсан ч яадгийн бэ. Яаж ч бодсон сургууль соёл үр хүүхдээс илүү байх уу. Тэргүүн ээлжинд үр хүүхэд байх ёстой. ...Бойжуулах тал дээр би ямар ч асуудал гаргаагүй. Айж цочих, эцгийн хайраар дутах ямар ч асуудал байгаагүй. Зан төрхийн болон хүмүүжил төлөвшлийн ямар ч доголдолгүй өсгөсөн. Хүүхдийнхээ хэрэглээний бүх зардлыг би хариуцаж ирсэн. ...Охин минь ч аав, ээж бид 3-т дасаж бид бүхний инээд баясал, баяр хөөр болон өсөж торнисон. ...Миний аав архи уудаг ч гэсэн Шүр зах очиж архи уудаг хүн биш. Хааяа нэг уух зүйл эр хүнд байлгүй л яахав. Миний охины хүмүүжилд ямар ч сөрөг нөлөө үзүүлж байгаагүй, гэр орондоо агсан согтуу тавьж байгаагүй. Харин ч охинд минь оньсого, тоо, шатар, даам гэх мэт бидний тэр бүр оролцоод байдаггүй зүйлүүдийг зааж байгаа. ...Шүүх хурлын дараа охиноо өөр дээрээ жаахан байлгаж байгаад явуулъя гэхээр нь 2019.05.24-ний өдрийн шүүх хуралдаанд өөрийн биеэр орж байсан болохоор 416 дугаартай шүүхийн шийдвэрийн 2 дахь хэсэгт ...эцэг эх хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд тэгш эрх эдэлж, үүрэг хүлээн оролцохыг эцэг, эхийн үүргээ гүйцэтгэхэд хэн алиндаа саад учруулахгүй байхыг тус тус мэдэгдсүгэй... гэсний дагуу би Нд охиноо өгч явуулсан. Ер нь Нийн хувьд охиныг эд бараа мэт булаацалдаж байх нь утгагүй байна. Эцэг эх байх үүргээ гүйцэтгээд явж байхад л болмоор юм шиг санагдах юм. Гэтэл А.Н нь охиноо огт явуулахгүй 1 жил хэртэй уулзуулж учруулахгүй, утсаар яриулахгүй, миний утасны дугаар болон цахим хаягийг хаалт хийж надтай харилцах боломжгүй болгосон. ...Өөрөө ингэж хүүхдээ гуйж авч явчихаад энэ их хугацаанд шүүхийн шийдвэрийн дагуу нэг ч удаа үүргээ гүйцэтгээгүй гэж байгаа нь огтын худал зүйл шүү. ...Би гэр оронгүй хүн биш Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын 4-р, баг Зангиатын 3-24 тоотод оршин суудаг. Миний охин тэр л гэрт хүн болсон. ...Би охиноо аюултай газар орчинд өсгөөд, хортой хүнсээр хооллож ундлаад, архичин хүмүүсээр харуулаад байгаа юм шиг ийм хачин, хүний ой ухаанд ормооргүй юм ярьж бичиж байхаа болимоор байна. Зүгээр л шүүхийн шийдвэрээ сайн унш. Бидэнд хүүхдийн талаар маргах зүйл байхгүй. Энэ асуудал өр авлага биш. Хэн нэгнээ ялах ялахгүй тухай тэмцэл биш. Үүнийг дээд боловсролтой эмч хүн байж иймхэн зүйлийг ойлгох хэрэгтэй байх. Иймд А.Нийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.” гэжээ.

Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 8 сарын 07-ны өдрийн 138/ШШ2020/00899 дугаар шийдвэрээр:  1. Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.6 дахь хэсэгт зааснаар 2016 оны 07 дугаар сарын 18-ны өдөр төрсөн охин Б.Эийг эх Галзууд овогт А.Нийн асрамжинд үлдээж,  Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1, 26.2, 26.6 дахь хэсэгт зааснаар эцэг, эх хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд тэгш эрх эдэлж, үүрэг хүлээн оролцохыг, эцэг, эхийн үүргээ гүйцэтгэхэд хэн алиндаа саад учруулахгүй байхыг тус тус мэдэгдэж, Зохигчид хүүхдийн тэтгэлгийн талаар маргаагүй болохыг дурдаж,  Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2-т зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжинд урьдчилан төлсөн 70 200 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.Бөөс улсын тэмдэгтийн хураамж 70 200 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч А.Нд олгосж шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч Б.Б 2020 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдөр гаргасан давж заалдах гомдолдоо: “2018 онд тус шүүхэд өөрийн охин болох Бийн Эийн асрамжийн асуудлыг шийдвэрлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргасан бөгөөд миний гаргасан нэхэмжлэлийг бүрэн дүүрэн дэмжиж Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрийн 416 дугаартай шүүхийн шийдвэрээр энэ асуудлыг эцэслэн шийдвэрлэсэн. Энэ хэргийг шийдвэрлэсэн нөхцөл байдал огт өөрчлөгдөөгүй байхад шүүх хэргийг авч 2 өөр янзаар шийдвэрлэж байгааг ойлгох ухаан алга.

Би шүүхэд өгсөн хариу тайлбартаа болсон бүх нөхцөл байдлыг бүгдийг тусгасан. Өөрөөр хэлбэл анх 2013 оноос А.Нтэй танилцаж дотно нөхөрлөж гэрлэлтээ албан ёсоор батлуулаагүй боловч хамтын амьдралтай байсан. Би СУИС-ийн дуу хөгжмийн багшийн ангид 2-р курс хүртлээ суралцсан. А.Н нь Дорноговь аймгийн ЭМШУИС-ын харъяа сургуульд хүний их эмчийн ангид суралцдаг байсан. А.Н нь 2015 оны 10 сард хөл хүнд болсон хэдий ч өөрийн сургуульдаа сурч байсан. Би тухайн үед Сэргэлэн сумын Соёлын төвд бүжгийн багшаар ажиллаж байхын зэрэгцээ СУИС-д бүжгийн багшийн эчнээгээр суралцаж байсан. Одоо би тус сургуулиа охиныхоо ээж А.Нийн сургуулийг төгсгөх гэж, мөн хөхнөөсөө ч гарч амжаагүйохин Б.Эийг өсгөж бойжуулахын тулд төгсөж амжаагүй, охиноо харах зорилготой жилийн чөлөө болгон түүнээс хойш би сургуульдаа дахин яваагүй. Охиноо бодож өөрийнхөө боловсролд анхаараагүй нь миний буруу болж байгаа юм уу?  

Миний охин Б.Э нь 2016 оны 07 сарын 18-ны орой Дорнод аймгийн БОЭТ-ийн тасагт 21:50 минутанд 3400 гр жинтэй охин мэндэлсэн. Энэ өдрөөс хойш би 23 настай аав болсон. Би охиноо төрөхөд дөнгөж эмнэлгээс гараад л Хэрлэн сумын 4 дүгээр баг Зангиатын 3-24 тоотод оршин суух өөрийн гэртээ эхнэр хүүхдээ авчирч 10 хоног амаржиж байхад А.Н ээж дээрээ очмоор байна гэхээр нь би 10 гаран хоногтой охиноо аваад явсан. Ингээд би ажил орох болохоор нь өөрийн гэртээ Сэргэлэн сум руу охин, эхнэр хоёроо авчирсан. Миний охин 1 сар 12 хоногтой байхад А.Н нь би сургуульдаа заавал сурна гэж уурладаг байсан. Тухайн үед Дорноговь аймгийн АУИС-ын 4 дүгээр курсд сурдаг байсан. Би жилийн чөлөө аваад эндээ амьдаръя, би ажлаа хийгээд та хоёрыгоо тэжээгээд хангалттай амьдарч чадна, хүүхдээ бор хоолонд оруулчихъя гэж зөндөө гуйсан. Миний ээж А.Г ч гэсэн нялх хүүхдийг ядаж бор хоолонд ортол сүүнээс нь салгаад яах вэ гэж зөндөө гуйсан. Тэрээр огт хүлээн зөвшөөрөөгүй Дорноговь аймаг руу явна гэж зүтгэсээр байгаад явсан. Би 1 сар хүрээгүй охиноо ангир уургаас нь салгаж зүрхлээгүй юм. Ингээд ажлаа таслаад би охиноо дагаад Дорноговь аймагт очоод сар гаран болсон. Ингэж байхдаа би л хүүхдээ харж, эхнэр Н нь өглөө хөхнийхөө сүүг шилэнд сааж орхиод 8 цаг гэж яваад өдөр 15 цагт хичээл нь тардаг байсан. Тэр хооронд охиноо салхилуулж, байнга хуурайлж, даавууг нь угааж, гэрээ цэвэрлэж, хоолоо хийгээд, саасан сүүг нь халааж өгч, салхинд гаргаж, халуун хүйтнийг нь тааруулж, охиноо уйлахад нь дагаж уйлж, тайван байхад нь баярлаж байсан. Яг үнэндээ миний хөхнөөс сүү гарч байгаагүй. Бусад бүх зүйл миний нуруун дээр байсан. Би А.Нийг үр хүүхдээ илүүд тавихгүй сургууль боловсролоо илүүд тавьж байхад ажил, сургуулиа хүртэл золиослоод охин Б.Эийнхээ төлөө ангир уургаас нь салгахгүй, ээж А.Нийнг хичээл сургуулийг завсардуулахгүй юмсан гэж Дорноговь аймаг руу явсан. Би энэ үед ажил тасалсан гэж сахилгын шийтгэл хүртэж байсан. Мэдээж хөхнөөс нь сүү гарч байгаа юм чинь охин уулгүй яахав. Би дагаж яваагүй байсан бол охины минь амь нас маш том эрсдэлд орох байсан гэж би үзэж байна.

Ингээд аргагүйн эрхэнд цалингийн зээл нэхэгдэж, ажлаас халагдаж болзошгүй байдал үүсч, охиноо яах билээ гэх зэргийн шалтгаан үүссэн. Үүний хажуугаар Н сургуулиа орхихгүй гэдэг шаадлага тавигдсан. Энэ олон асуудлыг шийдвэрлэх надад үнэхээр хэцүү байсан. Аав ээж минь сумаас 8 км ойрхон байдаг байсан болохоор ирж, очин надад дэмтэй байсан. Би ажлынхаа хажууд түрээслэж байсан гэр ажил хоёрын хооронд 100 хүрэхгүй метр байдаг. Намайг 2 сартай хүүхдээ дагуулаад ирснийг манай ажлынхан бүгд мэдэж байсан. Тийм багаас нь эхийн сүүнээс нь салгаад угжаар хүн болгох гэж байдаг чадлаараа хичээж ямар ч байсан охиноо хэнээс ч дутахгүйгээр өсгөсөн. Яаж ч бодсон сургууль соёл үр хүүхдээс чухал байх уу? Тэргүүн ээлжинд миний үр үндэс л байх ёстой, түүний дараа юу байхыг тухайн хүн өөрөө эрэмбэлнэ биз гэж би бодож байна.

Бойжуулах тал дээр би ямар часуудал гаргаагүй, айж цочих, эцгийн хайраар дутах ямар ч асуудал байгаагүй. Зан төрөхийн болон хүмүүжлийн ямар ч доголдолгүй өсгөсөн. Миний охин төрсөн цагаасаа хойш 2 сар 20 хоногтой болтлоо л эхийн сүү ууж үзсэн. Үүнээс хойш аавынхаа гараас хооллож ундалж, Миласан сүүгээр би өөрөө хүн болгосон.

2018 оны эхээр би Сэргэлэн сумын Соёлын төвөөс ажлаасаа гараад аймгийн төвд ирсэн. Охин минь насаар 1 ой 7 сартай хэдий ч бусад хүүхдийг бодвол биеэ даасан байдалтай байсан учир аймгийн төвд ажил төрөлд оръё, төв бараадъя, аль болгон суманд байхав гээд охиноо дагуулж ирээд  такси үйлчилгээнд авлаа, БНХАУ руу явж урлаг соёлын бага хэмжээний тоглолт хийлээ. 2018 оны 4 сард 2 дугаар цэцэрлэгт би дуу хөгжмийн багшаар ажилд орсон. Ингээд би мөн л охиноо дагуулаад ажлаа хийгээд явдаг байсан. Би ээж аав дээрээ том болсон юм байна гээд үлдээвэл үлдээх л байсан. Би охин Эийгээ хар нялх хөхнөөсөө ч гараагүй байхад нь өдий хүртэл өсгөсөн, тэгээд ч миний охин ажилд минь ямар ч тээргүй байсан. Би дагуулж авч явсан. Энэ байтугай байхад нь би өөрөө хүн болгосон юм чинь ийм том болсон охиноо ажилдаа байнга авч явдаг болсон. Манай ажлынхан ч охиныг минь аавын энгэрийн зүүлт гэж нэрлэдэг болчихсон.

Охин минь ч аав, ээж бид гуравт дасаж бүх л цаг үед хамт байж бид бүхий инээд баясал, байр хөөр болж өсөж торнисон. Миний охины хүмүүжилд манай ар гэрийн зүгээс ямар ч сөрөг нөлөө үзүүлж байгаагүй, гэр орондоо агсан согтуу тавьж байгаагүй. Харин ч охинд минь оньсого, тоо, шатар, даам гэх мэт бидний тэр бүр оролцоод байдаггүй зүйлүүдийг зааж байгаа.

... Нөхөр Цагаан-Овоо сумын уурхайд ажилд орж болохгүй гэж? 20 хоног байхгүй, 10 хоног амрахдаа ч охин дээрээ ирдэггүй, шинэ эхнэртэйгээ амьдардаг. Охин минь эмээ дээрээ байдаг. Шүүхийн шийдвэрийн өөрөө асран хамгаалах үүргээ нэг ч удаа гүйцэтгээгүй, өөрийн гэсэн гэр оронгүй. ... Нэгэнт эцэг нь өөрөө асрахгүй байгаа учраас, би сургуулиа төгссөн ажлаа хийж байгаа, эрүүл аюулгүй орчинд, эрүүл хүнс, аятай нөхцөлд амьдруулмаар байна, би эх хүний хувьд төрүүлсэн охин үрээ хайхрамжгүй нөхцөл байдалд амьдруулмааргүй байна гэж нэхэмжлэл бичихээр л шүүх өгчихдөг болж таарч байгаа хэрэг үү?

Анхан шатны шүүхээс өмнө нь хүүхдийн асрамжийн асуудлыг шийдвэрлэхдээ миний нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэсэн. Шүүх хурлын дараа охиноо өөр дээрээ жаахан байлгаж байгаад явуулъя гэхээр нь 2019 оны 5 сарын 24-ний өдрийн шүүх хуралдаанд өөрийн биеэр орж байсан болохоор 416 дугаартай шүүхийн шийдвэрийн 2 дахь хэсэгт ...эцэг эх хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд тэгш эрх эдэлж, үүрэг хүлээн оролцохыг эцэг, эхийн үүргээ гүйцэтгэхэд хэн алиндаа саад учруулахгүй байхыг тус тус мэдэгдсүгэй... гэсний дагуу би Нд охиноо өгч явуулсан. Ер нь А.Нийн тухайд хүүхдийг эд бараа мэт булаацалдаж байх нь утгагүй байна. Эцэг эх байх үүргээ гүйцэтгээд явж байхад л болмоор юм шиг санагдах юм.

Ер нь ямар хэцүү нөхцөлд охин Б.Э бид хоёрыг орхиод явж байснаа одоо нэг ухаарч байгаа байх гэж би бодож байна. Би гэр оронгүй хүн биш Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын 4-р баг Зангиатын 3-24 тоотод оршин суудаг. Миний охин тэр л гэрт хүн болсон.

Энэ хэрэг дээр шүүхээс хийсэн ажиллагаа гэвэл Уранболор гэх шүүгчийн туслах надад нэхэмжлэл гардуулж өгсөн, юу нь мэдэгдэхгүй гурван  баримтан дээр гарын үсэг зуруулсан. Би нэхэмжлэлийн хариу тайлбарыг түүнд өгсөн. 2020.08.07-ны өдрийн шийдвэрийг гаргахад намайг байлцуулахгүйгээр хийсэн. Надтай Ариунсанаа гэх хүн нь утсаар л ярьсан. 2 цагаас шүүх хуралтай талаар хэлсэн. Би Матад сумаас жижиг тэрэг хөлслөөд очиж байна. Өмгөөлөгч авна. Хэргийн материалтай танилцмаар байгаа талаар түүнд утсаар хэлж байсан. Бороо ус шавартай байна, шүүх хуралдаа очиж байгаагаа ч хэлсэн. Өмгөөлөгч авах хүсэлтээ ээжээрээ өгүүлье гэхэд та заавал өөрийн биеэр ирэх шаардлагатай гэсэн. Тэгээд намайг бороо ус шавар туучсаар байгаад арай гэж очиход шүүх хурлыг минь хийчихсэн байсан.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож охин Б.Эийг миний асрамжинд үлдээж өгнө үү.” гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Энхтуяа 2020 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдөр гаргасан хариу тайлбартаа: “Хариуцагч Б.Б нь гомдол бичсэн байх ба гомдолдоо өмнөх маргадаг зүйлээ бичсэн байна. Уг асуудлын талаар анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэгч маш бодитой тодорхой хариу тайлбар өгсөн. Тэр тайлбар дээр өөрчлөөд байх юм байхгүй.

Шүүх хурлыг зарлахад өөрөө шүүх хурал дээр ирээгүй. Хурлаа шүүх зарласан цагтаа хуулийн дагуу хийсэн байх.

Миний хувьд түүнийг байсан ч байгаагүй ч хэлдэг юм аа л хэлсэн. Хүүхдийн минь эрх ашиг зөрчигдөхгүй байх, охин хүүхдийнхээ халамж, анхаарал, хамгааллын асуудалд онцгой анхаарал тавьж байна. Охин маань өөрөө ээжтэйгээ байхыг хүсэж, ээжээ намайг битгий үлдээгээрэй гэж гуйдаг. Бага хүүхэд болохоор эмээ, аав нарынхаа эсрэг хэлэх юмаа хэлж мэдэхгүй, чадахгүй айдастай байдал илтэд ажиглагддаг. Би анхны шийдвэр гарах үед ид шалгалтын үе таарсан болохоор оролцож чадаагүй, өөрийн хүсэл санаа гаргаж чадаагүй. Ямар ч байсан шалгалтынхаа цаана гарахыг бодож төрсөн эцэг нь хэсэгхэн хугацаанд харчихна гэж боломж олгосонд баярладаг.

Гэтэл одоо ганц охиныг минь булаацалдаж намайг элдвээр худлаа гүтгэж байгаад гомдолтой байна. Ер нь нэгэнт хүүхдийн эцэг эх болсон нь үнэн болохоор хүүхдийнхээ эрүүл саруул энх тунх, аятай тохитой өсөх орчинд хэн ч гэсэн байлгахыг л бодох ёстой гэж үзэж байна. Харин охин нь эцэгтэйгээ уулзах ирэх очих явдлыг хязгаарлах үндэсгүй юм.

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү.” гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Нэхэмжлэгч А.Н нь хариуцагч Б.Бөд холбогдуулан “Хүүхдийн асрамж өөрчлөн тогтоолгох” тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч маргажээ. /хх-ийн 1-3 дахь тал/

Анхан шатны шүүх Гэр бүлийн тухай хуулийн холбогдох зохицуулалтыг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн, хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг зөв дүгнэж, хэргийг шийдвэрлэсэн байна.

Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчөөгүй байна.

Хэрэгт авагдсан баримтуудаар нэхэмжлэгч А.Н, хариуцагч Б.Б нар нь 2014 оны 06 сараас хойш хамтран амьдарч байх хугацаандаа буюу 2016 оны 07 сарын 18-ны өдөр охин Б.Эийг төрүүлсэн, охин Б.Эийг 2 нас гарантай болтол эцэг Б.Б асарч өсгөн хүмүүжүүлсэн, Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 05 сарын 24-ний өдрийн 416 дугаар шийдвэрээр охин Б.Эийг эцэг Б.Бийн асрамжинд үлдээсэн, энэ хугацаанд эх А.Н нь ЭМШУИС-д сурч байсан үйл баримтууд тогтоогдсон байна.

Хариуцагч Б.Бийн гаргасан давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг өөрчлөх, хүчингүй болгох үндэслэл байхгүй байна.

1. Хүүхдийн асрамжийн талаар.

2019 оны 05 сард шүүхээр хүүхдийн асрамжийн асуудлыг тогтоолгох үед нэхэмжлэгч А.Н нь оюутан байсан учраас шүүх охин Б.Эийг эцгийн асрамжинд үлдээж шийдвэрлэсэн байсан. Түүнээс хойш эцэг эхийн амьдралын нөхцөл байдал өөрчлөгдөж, эх А.Н нь сургуулиа төгсөж, Хэнтий аймгийн Бор-Өндөр суманд ажиллаж байгаа, охин Б.Эийг тодорхой хугацаанд өөрийн асрамжинд авч байсан, одоо ч эхийн асрамжинд, хүүхдийн цэцэрлэгт явуулан хүмүүжүүлж, хамт амьдарч байна. Иймд цаашид эх А.Нийн асрамжинд өсч хүмүүжих боломжтой нөхцөл байдал тогтоогдсон байна. Мөн эцэг Б.Бийн хувьд хөдөө буюу Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо сумын нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг “Степ гоулд” ХХК-д ажилладаг учир охин Б.Эийг өдөр тутам асрах, өсгөж хүмүүжүүлэх нөхцөл байдал нь хязгаарлагдсан байна гэж тус шүүхээс дүгнэв. /Хариуцагчийн тайлбараар 20 ажиллаж, 10 хоног амардаг гэсэн/

Иймд хүүхдийн аятай, тухтай өсч хүмүүжих орчин нөхцөлийг харгалзан охин Б.Эийг эх А.Нийн асрамжинд үлдээсэн шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй байх тул хариуцагчийн энэ талаар гаргасан гомдлыг хүлээн аюах боломжгүй гэж үзэв.

2. “Намайг байлцуулахгүйгээр шүүх хуралдаан хийсэн” гэсэн хэрэг  хянан шийдвэрлэх ажиллагааны талаар.

Хэрэгт авагдсан баримтаас үзэхэд анхан шатны шүүхээс 2020 оны 07 сарын 30-ны өдөр, 2020 оны 08 сарын 04-ний өдөр, 2020 оны 08 сарын 07-ны өдөр тус тус хариуцагч Б.Бийн 89146972 дугаарын утсанд холбогдож, шүүх хуралдааны тов болон шүүхэд ирж хэргийн материалтай танилцах талаар удаа дараа мэдэгдсэн боловч шүүхийн дуудсан хугацаанд хүрэлцэн ирээгүй байна. /хх-ийн 36, 40,42 дахь талууд/

Хариуцагчийн шүүх хуралдаанд цагтаа ирж оролцоогүй явдал нь тухайн хувь хүний үүрэг, хариуцлага, аливаа зүйлд хандаж байгаа хандлага, хувийн зохион байгуулалттай холбоотой учир шүүхийг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэж үзэх боломжгүй юм.

Иймд хариуцагч Б.Бийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж үзэв.

Хариуцагч Б.Бөөс давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж үзэв.

Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 08 сарын 07-ны өдрийн 138/ШШ2020/00899 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.Бийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д зааснаар хариуцагч Б.Бөөс давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.2 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн, төсөөтэй харилцааг зохицуулсан хуулийг буруу хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэсэн үндэслэлээр зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Монгол Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

                  ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                    Л.НАРАНБАЯР

                 ШҮҮГЧИД                                       Ж.ДОЛГОРМАА 

                                                                        З.ЭНХЦЭЦЭГ