Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн Шийдвэр

2024 оны 09 сарын 06 өдөр

Дугаар 101/ШШ2024/04175

 

 

 

 

 

2024 0******* 06

*******0*******/ШШ2024/04*******75

 

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ц.Цэрэндулам даргалж, тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч: Улаанбаатар хот, Хан-Уул дүүрэг, *******-р хороо, ******* ******* *******, *******р байр ******* тоот хаягт оршин суух, ******* овогт ын /рд:ХП8*******0**************2*******7/-гийн нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагч: Улаанбаатар хот,  Баянзүрх дүүрэг, 42-р хороо, , оффис 8 давхар,  иалгын хаягт байрлах, ******* ХХК /рд:62*******884*******/-д холбогдох

 

46,260,*******55 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдааны оролцогчид:

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч: /Ү-/

Хариуцагчийн өмгөөлөгч /Ү-234*******/,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Будханд нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

*******. Нэхэмжлэгч ******* нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ:

Миний бие 2023.**************.*******0-ны өдөр ******* ХХК, түүний ирал гэж хүнтэй Захиалга Худалдаа.. гэх Facebook хаягийн чатаар холбогдож, 20************** онд үйлдвэрлэгдсэн RX450 авто машиныг 45 сая төгрөгөөр Япон улсаас иалж авчирхаар тохиролцож, урьдчилгаа *******5 хувь буюу 40 сая төгрөгийг тус компаний Худалдаа хөгжлийн банкны 4**************3*******7388 тоот дансанд шилжүүлсэн. Тухайн үедээ надад 45 сая төгрөгөөр авто машин авах боломжтой гэдэгээ хэлэхэд тэрээр боломжтой, харин урьдчилгаа 40 саяыг шилжүүл гэсэний дагуу миний бие урьдчилгаа төлбөрийг шилжүүлсэн. 

Миний бие тус компаний Facebook хаягаар авто машины сурталчилгаа хийж байгаа байдал болон түүний ирал тэй удаа дараа чатаар болон утасаар холбогдож, цагаан сараас өмнө машиныг оруулж ирж хүлээлгэн өгнө гэж амлаж байсанд нь итгэж, Ариг банкнаас 2023.**************.0*******- ний өдөр 26,500,000 төгрөгийн зээлийг сарын 400 гаруй мянган төгрөгний хүүтэй зээлж, дээр нь өөрт хадгалж байсан мөнгө нэмж, нийт 40 сая төгрөгийг түүний дансанд шилжүүлсэн боловч өнөөдөр буюу 2024.03.22-ны өдрийн байдлаар мөнгө ч байхгүй, авто машин ч байхгүй, сар бүр банкинд үндсэн зээл, хүүгийн хамт *******,*******5*******,*******0******* төгрөг төлж хохирч байна. 

тэй удаа дараа холбогдож, хамгийн сүүлд түүний 88**************860******* дугаар луу холбогдож мөнгөө шаардахад тэрээр цагдаад өгвөл өөрөөр ярина шүү гэж намайг заналхийлж дарамталж, ******* улсад хууль, шүүх, цагдаа байхгүй аятай аялж намайг ийнхүү тохуурхан доромжилж байгаад маш их гомдолтой байна. 

Тэрээр анх мөнгө авахдаа авто машин олчихсон, Японоос гарсан, он гараад *******д ороод ирнэ гэж хэлж, чатаар хариу өгч байсан бөгөөд авто машины талаар удаа дараа асууж мэдээлэл авахыг хүссэн боловч надад ямар ч мэдээлэл өгөөгүй болно. Дээрх асуудлаар миний бие цагдаагийн байгууллагад хандахад цагдаагаас гэрээний үүрэгтэй холбоотой асуудал тул иргэний шүүхэд нэхэмжлэлээ гаргаж, төлбөр хохирлоо шаардах эрх нээлттэй гэсний дагуу ийнхүү шүүхэд нэхэмжлэлээ гаргаж, төлсөн мөнгө болон хохирлоо шаардаж байна. 

Хоёр. Миний бие тус компанитай авто машин иалгын тулд гэрээ байгуулсан бөгөөд компани ирал нь миний Facebook чатаар 2023.**************.*******0-ны өдөр Даалгаврын гэрээ явуулж, тус гэрээнд би гарын үсэг зурж, түүний шаардсанаар цахимаар гэрээг явуулсан. Уг гэрээг биечлэн болон нотариатаар байгуулаагүй, уг гэрээний эх хувийг хариуцагч надад өгөөгүй. 

Тус гэрээний 3.2.*******, 4.*******.*******-д заасны дагуу миний иалсан авто машиныг гэрээнд заасан хугацаанд саадгүй оруулж ирж хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй атал уг гэрээг хариуцагч зөрчсөн болно. Хариуцагтай утасаар холбогдож мөнгө шаардахад намайг ноүтбүүк нийлүүлэх гэрээгээ байгуулаагүй, намайг хохироосон гэсэн юм ярьдаг. 

Миний бие ХХК-д it инженер хийдэг бөгөөд тухайн үед авто машин иалах үед тус компаниас нөүтбүүк оруулж ирдэг эсэхийг асуухад оруулж ирдэг гэсний дагуу ХХК-ийн удирдлагуудтай би холбон өгсөн, гэвч ХХК нь өөр компаний иалгаар ноүтбүүк оруулж ирэх байсан боловч уг компани нь ноүтбүүк иалхаа больсон тул ******* ХХК-тай ноүтбүүк нийлүүлэх гэрээ байгуулагдаагүй болно. Нөүтбүүк ний асуудал бол ХХК, хариуцагч нарын хоорондын асуудал бөгөөд миний авто машин иалсан асуудал тусдаа асуудал билээ. 

******* ХХК нь надтай болон ХХК-тай нөүтбүүк худалдах, иалах ямар нэгэн гэрээ хэлцэл байгуулагдаагүй, гэрээний үүрэг үүсээгүй билээ. Гэтэл өнөөдөр гэрээ байгуулаагүй, намайг хохироосон мэтээр миний авто машин иалсан мөнгийг барьцаалж, мөнгийг буцаан өгөхгүй байгаад маш их гомдолтой байна. Миний авто машины иалга дээрх хоёр компаний асуудалтай холбоогүй, гэрээ байгуулаагүй атлаа гэрээ байгуулсан, хохироосон, гэрээ байгуулах байсан мэтээр өнөөдөр миний мөнгийг буцаан өгөхгүй байгаа нь үндэслэлгүй шаардлага билээ. 

Гурав. ******* миний бие Ариг банкнаас 2023.**************.0*******-ний өдөр 26,500,000 төгрөгийн зээлийг авч, авто машин иалсан бөгөөд 2023.*******2.0*******-ний өдөр эхний сарын хүү 470,465 төгрөг, 2024.0*******.0*******-ний өдөр хүү 473,66******* төгрөг, 2024.02.0*******-ний өдөр 46*******,233 төгрөг, 2024.03.0*******-ний өдөр 4**************,637 төгрөгийн хүүг үндсэн зээлийн хамт тус тус Ариг банкинд төлсөн байна. 

Одоо 2024.04.0*******-ний өдөр хүү 435,*******5******* төгрөгийг төлөхөөр байна. Иймд миний төлсөн хүү 2,260,*******57 төгрөгийг буруутай этгээд болох хариуцагчаас шаардаж байна. Учир нь миний бие зээл авч, хариуцагчийн дансанд авто машин иалсан. Гэвч хариуцагч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчиж, хугацаандаа авто машин надад нийлүүлээгүй тул миний бие иалсан машины урьдчилгаа төлбөрийг хүүгийн хамт буруутай этгээдээс Иргэний хуулийн дагуу шаардах эрхтэй билээ. 

Мөн миний бие өмгөөлөгчөөс хууль зүйн туслалцаа авсан бөгөөд өмгөөллийн гэрээний дагуу 4 сая төгрөгийг өмгөөлөгчид төлсөн бөгөөд уг төлбөрийг мөн хариуцагчаас шаардаж байна. 

Иймд ******* ХХК-аас түүний ирал гээс/ гэрээний урьдчилгаа төлсөн 40 сая төгрөг, банкны хүү 2,260,*******55 төгрөг, өмгөөлөгчид төлсөн 4 сая төгрөг, нийт 46,260,*******55 төгрөгийг гаргуулж, ******* надад олгож өгнө үү.гэжээ.

2. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

******* нь 2023 оны ************** дүгээр сарын *******0-ны өдөр ******* ХХК, түүний ирал гэж хүнтэй Захиалга Худалдаа гэх Facebook хаягийн чатаар холбогдож, 20************** онд үйлдвэрлэгдсэн RX450 авто машиныг 45,000,000 төгрөгөөр Япон улсаас иалж авчрахаар тохиролцож, 2023 оны ************** дүгээр сарын *******3-ны өдөр даалгаврын гэрээ байгуулж урьдчилгаа *******5 хувь буюу 40,000,000 төгрөгийг ******* ХХК-ийн данс руу авто машины урьдчилгаа гэж шилжүүлсэн. Голомт банкны баримтыг эх хувиар нь өгсөн байгаа, гэрээн дээрээ хэзээ орж ирэх талаар бүх юм нь байдаг. ******* нь Ариг банкнаас 2023.**************.0*******-ний өдөр 26,500,000 төгрөгийн зээлийг авч, авто машин иалсан бөгөөд ******* сард зээлийн төлбөрт *******,*******5*******,000 төгрөгийг төлдөг, 2023.**************.0*******-ний өдрөөс хойших зээлийн төлбөрийг нэхэмжилж байгаа, нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлж байгаа 8 сар хүртэлх хүүг нэхэмжилж байгаа дансны хуулгыг нотлох баримтын шаардлага хангаад хэрэгт хавсаргаж өгсөн, Ариг банканд төлсөн нийт хүү 2,260,000 төгрөг төлсөн сүүлд нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэмэгдүүлээд хохирол бол нийтдээ 3,*******60,*******68 төгрөг, өмгөөлөгчийн төлбөр болох 4,000,000 төгрөг авахаар байгаа *******гийн хувьд нэхэмжилж байгаа. Гэрээг 2023 оны ************** дүгээр сарын *******0-ны өдөр байгуулаад урьдчилгаа 40,000,000 төгрөгийг шилжүүлсэн машин бол өнөөдрийг хүртэл ирээгүй байна 2024 оны 3 сард шүүхэд өгөхөд гэрээний үүргийг зөрчсөн байгаа, гэрээг зөрчөөд ямар хохирол учирсан бэ гэвэл банкнаас зээл аваад зээлийн хүү төлж байгаа нь банкны хуулгаар нотлогддог.

Үзлэг хийлгэхэд 2024 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр хэдий болтол ингэж худлаа хэлж явах вэ гэрээрээ цуцалъя, 3 дах өдрөөс өмнө мөнгө буцааж шилжүүлээрэй гэсэн мессеж хамгийн сүүлд явуулсан, үүнийг төлөөлөгч хараад сэндээд хариу бичээгүй, эрсдэлтэй зээл авлаа асуудалгүй биз дээ гэхэд асуудалгүй гэж хоорондоо ярьсан байдаг. Гэрээний *******.3 дээр ачигдсанаас хойш *******0-*******20 хоногт авчирна гэсэн байдаг манайх гэрээ байгуулснаас хойш *******53 хоногийн дараа шүүхэд өгсөн, гэрээний үүргээ зөрчсөн тул 2 сарын дараа бараг нэхэмжлэл гаргасан. Хохирлыг бол гэрээний үүргээ биелүүлээгүй учир хохирол гэж үзнэ. Урьдчилгаагаа банкнаас зээл авч бүрдүүлсэн сар бүр хүү төлж байгаа тул залшгүй хохирол гэж үзэж байна. Өмгөөлөгчийн хувьд *******0 хувиар тохирсон тул 4,000,000 төгрөгийн зардал гаргасан урьдчилгаа 2,000,000 төгрөгийг авсан.

Гэрээний *******.3-т *******0-*******20 хоногтоо машиныг оруулж ирнэ гэдгийг биелүүлээгүй, нэгэнт гэрээг биелүүлээгүй юм чинь гэрээг цуцлаад хохирлоо шаардаж байгаа.

Гэрээг байгуулснаас хойш *******0-*******20 хоногт машиныг *******д хүлээн авна. Гэрээг байгуулсан 2023 оны ************** дүгээр сарын *******3-ны өдрөөс 2024 оны 02 дугаар сарын *******3-ны өдөр бол *******20 хоног нь болж байгаа.

Гэрээний *******.3-т зааснаар машин *******д орж ирээгүй *******д орж ирсэн бол хариуцагч тал баримтаар нотлох үүрэгтэй, хоорондоо мессенжер чатаараа чи миний машиныг оруулж ирэхгүй бол мөнгөө буцаагаад авы гэсэн байдаг.

Гэрээний 3.2.******* дээр байгаа гүйцэтгэгч талын ******* заалт байгаа, тээврийн хэрэгслийн худалдан авалт, ачилт, үүргийн гүйцэтгэлтэй холбоотой асуудлыг иалагч тал цаг тухайн бүрд нь мэдээлэх үүрэгтэй гэж байгаа.

Гүйцэтгэгч ямар үүрэг хүлээсэн бэ гэхээр 3.2.*******-т зааснаар тээврийн хэрэгслийн худалдан авалт, ачилт, тээвэрлэлт зэрэг үүргийн гүйцэтгэлтэй холбоотой мэдээллийг иалагчид цаг тухай бүрд нь мэдээлэх үүрэгтэй гэж байгаа, чатад үзлэг хийхэд гийн хувьд бол машин хэзээ ирэх вэ, ачигдсан талаар асуусан байдаг. 2024 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр хамгийн сүүлд мөнгө авч наад мөнгө шилжүүл гэхэд огт хариу өгөөгүй, гэрээний үүргээ биелүүлээд гийн хувьд төлбөрөө төлсөн, *******20 хоног нь хэтрээд 45 хоногийн дараа шүүхэд хандсан тэгэхээр мөнгө бол сураггүй алга болсон кампани бол машин оруулж ирсэн нь худлаа үнэхээр оруулж ирсэн бол түүнийгээ батлах хэрэгтэй хариуцагч тал бол ямар ч баримт гаргаж өгөөгүй, гэрээг цуцална гэж 5.*******.а дээр зааснаар *******20 хоног нь хэтэрсэн учраас шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Гэрээний үүргийн 3.2-т заасан үүргээ хариуцагч тал огт хүлээгээгүй 3.*******-т заасан үүргээ биелүүлээгүй машин иалсан болон машин ачилтаар гарсан талаар ямар ч баримт өгөөгүй. Нэхэмжлэгч тал машин авахын тулд Ариг банкнаас зээлсэн 40,000,000 төгрөгийн хүү болох 3,*******00,000 төгрөгийг авах хэрэгтэй гэж үзэж байна, хөлсөөр ажиллах гэрээ байгуулсан 4,000,000 төгрөгийг нэхэмжилж байна.гэв.

 

3. Хариуцагч ******* ХХК-ийн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа:

******* ХХК-н ирал би нь овогтой гийн нэхэмжлэлийг бүхэлд хүлээн зөвшөөрөхгүй болно. Нэхэмжлэл гаргаж буй ******* нь нэхэжлэлдээ огт болоогүй зүйлийг худал хэлж зохион бичлэг бичиж нэхэмжлэл гаргаж байгаад би нь тун их харамсаж байна. Байж боломгүй худал зүйл зохиож манай компанийн нэр хүнд болон миний хувийн нэр хүндэд халдаж байгаад маш их харамсаж байна. Тус гаргасан нэхэмжлэлийг маш сайн уншиж үзлээ болсон үйл явдлыг бүхэлд эсэргээр нь бичиж бүхэлдээ худал зүйл бичсэн байгааг шүүхийн байгууллага болон шүүгч та маш сайн анхааралдаа авч үзэхийг хичээнгүйлэн хүсэж байна. 

би нь 2023.04 сард шөнө явж байгаад эргүүлийн цагдаагын албан хаагч авилгал авч байгааг газар дээр нь барьж авсан байдаг. намайг согтууг далимдуулж цагдаагын албан хаагчын ажилд саад учруулсан хэрэг зохиомлоор үүсгэж цагдаагын албан хаагч нар хуйвалдан хэргээр надад согтуу танхайрсан хэрэг үүсгэж 2024.08 сард 200,000 төгрөгөөр торгохоор болсон хэмээн дуудаж хүрээд ир гэж дуудаад *******0 хоног саатуулсан байдаг. Саатуулах байранд гэгч нь эхнэр хүүхдээ удаа дараа зоддог гэр бүлдээ агсан согтуу тавьдаг хэргээр мөн саатуулагдсан байсан. Тэр үед надтай танилцаж миний юу хийдгийг асууж танилцсан байдаг. Анх бол ******* нь өөрийгөө уул уурхайн компаний IT ирал компаний ханган нийлүүлэгч, компаний орлогч ирал гэж өөрийгөө танилцуулсан билээ. Тэгээд байнга ах нь машин авна удахгүй иална чи надад хямд авчрах ёстой хэмээн байнга хүний толгой эргүүлж ах нь чамд дараа нь маш их туслах болно хэмээн хэлдэг байсан. Үүнээс хойш байнга манай ажлын байран дээр орж ирэн цай кофе уугаад гараад явдаг. Ах нь найзууддаа гоё харагдмаар байна хамаатнууддаа гоё харагдмаар байна Lexus RX авмаар байна гэж хэлдэг байсан. 2024.0******* сард надтай машин авна хэмээ гэрээ хийгээд явсан байдаг. Тэгээд мөнгөө өгөөгүй 2 сар болсон байдаг. 

Үүний дараа удаа дараа өөрийн ажилладаг компани дээрээ дуудан авчирж ажлын байраа үзүүлж энэ би компаний ирал манай компани том компани ах нь чамайг дэмжье сэргэлэн залуу шүү хэмээн худал үгээр хуурч надаас элдэв ажил хийлгэсэн болно. 

*******. 2023.08 сард ажил дээрээ дуудан авчирж манай компаний барилгачдын баярыг чи хариуц бүх төсвийн задаргааг чи гарга, ажилчдын бэлэг хариуц, амралтын газар, хөтөлбөр хамтлаг дуучид чи хариуцаад ав 300,000,000 төгрөгөнд багтааж төсөв гаргаад 50-60 саяын ашиг гаргаад 2- лаа хувааж авая гэж тохирсон. Тэгээд ах нь чамд ашиг гаргаж өгөөд чамд машин иалж авна гэж тохирсон. Үүний дагуу би нь хэдэн өдөр судалгаа хийж баярын хөтөлбөртэй төсөв гаргаж өгсөн байдаг. Цалингүй ажил хийж төсөв гаргаж өгсөн байдаг. 

2. Үүний дараа 2023.0******* сард машин иалая гэж гэрээ хийгээд мөнгөө 

өгөхгүй алга болсон байдаг. 

3. Хэсэг хугацааны дараа баяр хойшилсон дараа хийхээр болсон шинэ ажил хийе ах нь IT компани нээж өгье хэдэн шилдэг IT хүүхдүүд байгаа чамайг ирал болгоно том ажлууд авч хийнэ. Тэгээд чи энэ компаний хариуцаад өөрийн компаний IT асуудлаа бас давхар шийдээд яв удахгүй 2-лаа шинэ компаниа нээгээд явъя би NBIK-с хэдэн гайгүй залуучуудаа аваад гарна гаднаас хэдэн хүн авна тэгээд том IT компани байгуулна чи гадуур дотуур явж уулзалтуудаа хийнэ удахгүй бүх юм аа болгоод хэлье гэж бас тархи угаасан. Энэ яриа NBIK компаний уулзалтын өрөөнд болсон. Бас л худал хэлж хууран мэхэлж байсан. 

4. NBIK компаний 4 давхар барилгын бүх цахилгааны ажил камерын ажлыг чи хий эндээс хөөрхөн ашиг гарна гэж хэлсэн байдаг. би нь би ийм ажил хийж мэдэхгүй чадахгүй гэхэд чи биш хийдэг хүмүүсийг нь олж ирээд дундаас нь ашиг гаргаад ав гэж хэлсэн байдаг. Тэгээд хүн олчлоо очоод уулзъя гэхээр таг болчдог. Утсаа авахаа больчдог. 

5. Үүний дараа Оюу Толгойд орох найз нар байвал шууд төсөл хариуцсан даргаар өндөр цалинтай ажилд оруулж өгье. Найз нар байвал хэлээрэй Оюу Толгойд барилга, цахилгаан ямар ч ажлын байран дээр хүн оруулж өгнө гэж бас худал хэлсэн. Тэгээд мэдээлэл авъя нарийн мэдээлэл өгчих найзууддаа хэлье гэхээр таг болоод алга болчдог. 

6. Мөн л дараа нь Оюу Толгойд ажил авч өгье тендер авч өгье цахилгааны ажил авч өгье компани олоод ир гэж бас л худал хэлсэн. Эргээд яриад дэлгэрэнгүй мэдээлэл авъя гэж ярьхаар тэр ажил хойшилсон дараагын ажил авч өгье гэж хэлдэг. 

7. 2023.************** сард Яаралтай 280 ширхэг Laptop авах хэрэг гарчлаа чи хурдан судалгаа хийж үнийн санал өгчих ах нь өөрөө NBIK компаний ІТ ирал учраас өөрөө шийдээд гаргана. Манай компаний гүйцэтгэх ирал миний үгээр явдаг хүн миний үгнээс гарахгүй. Энэ дээр маш их ашиг гаргаад хуваагаад авъя гэж ярьсан. Үүний дараа хурлаар ороод шийдчихлээ авахаар болчлоо. Чи хурдан судалгаа хий гэж судалгаа хийлгүүлсэн. Төрөл үзүүлэлттэй нь оригинал албан ёсны брендийн компьютер нийлүүлэх үнийн санал өгсөн. Гэтэл оригинал компьютер дээр ашиг маш бага гарна хуурамч дуураймал компьютер Хятад улсруу яваад угсруулаад аваад ир ашиг их гарна тэгээд би чамд ашиг хийж өгөөд машин авна гэж ярьсан. би хуурамч дуураймал компьютер авч ирэхгүй тэгэж өөрийн компани болон хувийн эрх ашиг бодож бусдад хохирол учруулахгүй чадахгүй гэж хэлсэн байдаг. Зөвхөн оригинал компьютер нийлүүлнэ гэж хэлсэн байдаг. Тэгэхэд би өөрөө IT ирал учраас би өөрөө мэднэ дуураймал компьютер нийлүүлж байж ашиг өндөр гарна тэгээд ч манайхан жинхэнэ болон дуураймал компьютер ялгаж мэдэхгүй гэж удаа дараа намайг ятгах гэж оролдсон. би дараа нь бөөн хэл ам болно айж байна тэгээд ч наад компьютер чинь дуураймал загвар гэж байдаггүй зүгээр л оригинал компьютероо авчих гэж тохирсон байдаг. Өөрийн ажиллаж буй компанид хүртэл дуураймал хуурамж компьютер нийлүүлэхийг оролдож буй нь энэ хүнийг ямар худалч, ёс зүйгүй, хууль бус үйлдэл хийдгийг нь харж болно. 

8. Үүний дараа компьютер болхчихсон шүү машинаа иалъя би чамд зөндөө ашиг гаргаж өгөх гэж байна чамд 20-30 саяын ашиг хангалттай гарна тийм учраас надад хямд үнээр машин авчирж өг маш сайн үзүүлэллтэй машиныг хямд үнээр аваад ир гэж намайг хүнд байдалд оруулсан. Энэ бол эхний ажил би чамд дараа жил маш их ажил олж өгнө маш их ашиг хийж өгнө хэмээн манай компани 58 саяд авчирж өгнө гэсэн машиныг 45 саяд өг угаса зөндөө ашиг орж ирнэ чи зөрүүгээ гаргаад авна ямар ч алдагдал байхгүй хэмээн намайг хуурч мэхлэн заль гаргаж хямд үнээр гэрээ хийсэн байдаг. 

*******. 2023.*******2 сард гэрээ хийсний дараа 280 компьютер худлаа болсон эхний ээлжинд 78 компьютер авахаар болчлоо хурлаар ороод шийдэгдчихлээ танайхаар авахаар болсон батлагдсан хэмээн яаралтай гэрээ болон нэхэмжлэл явуул хэмээн компаний мэдээллээ өгч 273,000,000 төгрөгийн нэхэмжлэл авсан байдаг.

*******0. Үүний дараа шинэ жил дөхчихлөө оны эцэс гээд мөнгө нь арай шилжээгүй байна гүйцэтгэх ирал гадагшаа яваад ажилтай байна танай мөнгө 2024.0*******.02 өдөр он гараад ажлын эхний шилжүүлэхээр болсон мөнгө ороод л бол татан авалтаа хийгээд манай компьютерийг яаралтай нийлүүлээрэй хэмээн мөн л дахин хууран мэхлэлт хийсэн. **************. би энэ олон яриа, уулзалт, олон ажлын дараа сэжиг авч нь манай компанид ажил олж өгч, худалдан авалтууд иалгууд олж өгнө, найзуудыг чинь өндөр цалинтай ажилд оруулна хэмээн худал хэлж манай иалгын автомашиныг зээлийн ханшаас *******0-*******5 сая төгрөг унагаж намайг хасах дүнтэй арилжаа хийх гэж байгаа юм байхдаа хэмээн сэжиг авч танай компьютерийн мөнгө орж ирсэн үед машиныг тань Япон улсаас худалдан авалт хийж *******руу ачуулах болно гэж хэлсэн байдаг. Анх бол компьютер болон бусад ажлаас ашиг олж өгвөл машин хямд үнээр авчирж өгнө гэж тохирсон байдаг. Гэтэл ямар ч ажил байхгүй, худалдан авалт байхгүй зүгээр л хүний тархи угааж худал хэлж бараа бүтээгдэхүүний үнэ унагааж авна гэдэг бол байж болохгүй хэрэг юм.

*******2. гийн хэлсэн ярьсан ажил бүгд хуурамч худал зохиомол болохыг олж мэдсэн. Зүгээр л машин хямд үнээр авахын тулд зохиосон хууран мэхлэлт залилалт болж таарсан. би таны хэлсэн бүх зүйл худал болохыг олж мэдсэн танай компанис таныг асуусан таны хэлсэн бүх зүйл худал байсан гэдгйиг нь өөрт хэлсэн. Үүний дараа машин иалсан мөнгөө буцааж авая хэмээн элдэв хараалаар доромжилсон байдаг. би олон сарын судалгаа хийсэн ирж очсон зардал олон цагийн зардалаа хасаж мөнгийг чинь буцаан шилжүүлнэ хэмээн хэлсэн байдаг. Өөрөөр хэлбэл хийсэн ажлын хөлсөө хасаад 35,000,000 сая төгрөгийг буцаан шилжүүлэх шаардлага тавьсан байдаг. 

*******3. Гэтэл чимээгүй алга болсоноо ямар ч харъяллын бус газар ХУД-н цагдаагын газарт Фэйсбүүкээр хүнд хулхидуулчлаа хэмээн мөн худал мэдүүлэг өгч танил найз дээрээ өгсөн байдаг. Үүний дараа би өөрийнх нь бүх баримтыг гарган өгч худал мэдүүлэг өгснийг нь баталж цагдаагын газар энэ хэргийн шууд хаасан байдаг. 

*******4. Мөн өөрийн эзэмшлийн биш компанийг өөрийн мэт ярьж мөн ирал хэмээн ярьж ажлын байраа үзүүлж компанийхаа нэр хүндийг хувьдаа ашиглаж байгаа нь ёс зүйн маш өндөр байж боломгүй үйлдэл хэмээн үзэж байна. компаний нэр хүнд, ажлын байр, оффис, үйл ажиллагааг хувьдаа ашиглаж бусдыг төөрөгдүүлэн, мэхэлж хувийн эрх ашигдаа байж боломгүйгээр ашиглаж бусдын хууран мэхэлж залилан хийж явж байгаа тул тус ажилтанд өндөр хэмжээний хариуцлага тооцож өгөхийг тус компанид гомдол гаргасан байгаа. 

*******5. Тус компаний хуулийн болон санхүүгийн албаны даргатай нь очиж уулзсан байдаг гэтэл ямар ч ирал хийдэггүй зүгээр л шинээр ажилд орсон IT ажилтан байж таарсан. Тус компанид би нь баримт материал гомдолоо өгсөн байгаа. Хуулийн хэлтэс нь компаний нэр хүнд ажлын байрыг хувийн эрх ашигдаа ашиглаж байгаад уулчлал гуйгаад удахгүй хууль дүрмийн дагуу арга хэмжээг авна хэмээн хэлсэн байдаг.

*******. ХУД-н цагдаагын газар болон, БЗД иргэний хэргийн шүүхэд Facebook-p машин иалаад мөнгөө луйвардуулсан хэмээн шал худал зүйл бичиж хүн гүтгэж манай компанийг байж боломгүй худал зүйл бичиж өргөдөл болон нэхэмжлэл гаргасан байгаад маш их харамсаж байна. 

*******7. Мөн тус хэрэг СБД 0*******-р хороонд болсон асуудал мөн ******* ХХК нь СБД-т бүртгэлтэй байдаг гэтэл яагаад БЗД-н шүүх дээр энэ асуудал байгааг бас гайхаж байна. Өмнө таньдаг цагдаа найз дээрээ өргөдөл гарсан байсан. Мөн одоо бас танил талаа ашиглаж БЗД-н шүүх дээр өргөдөл гаргасан байсан хэмээн би хардаж байна. Иймд тус хэргийг СБД-н шүүхрүү шилжүүлэн өгнө үү хэмээн хүсэж байна. *******8. Мөн компаний дансыг нэхэмжлэлийн үнийн дүнгээр зогсоож өгөх хүсэлт тавьсан байна. ******* ХХК нь хариу тайлбар өгөөгүй нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөөгүй байхад мөн шүүхээс гарах шийдвэрийн биелэлт гараагүй байхад данс зогсоох үйл ажиллагааг огт хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа бөгөөд учир дутагдалтай хүсэлт хэмээн үзэж байна. Иймд нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг хангахаас татгалзаж өгнө үү.гэжээ. 

 

4. Хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Хариуцагчийн зүгээс 40,000,000 төгрөгийг хүлээн зөвшөөрч байгаа үүнээс хохирол гэж ярьж байгаа 7,*******60,*******68 төгрөгийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа, талуудын хооронд 2023 оны ************** дүгээр сарын *******0-ны өдөр гэрээ байгуулагдсан байдаг энэхүү гэрээгээр ямар нөхцөлүүд яригддаг вэ гэхээр 45,000,000 төгрөгөөр машиныг оруулж ирнэ, машиныг тухайн боомтоос ачигдсан тохиолдолд ачигдсанаас хойш *******0-*******20 хоногийн дараа хүлээлгэж өгөх тухай асуудал яригддаг, талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний нөхцөл тийм байхад 2024 оны 02 дугаар сарт ******* тухайн гэрээг цуцалж мөнгөө авах талаар өөрөө илэрхийлсэн байдаг, ингээд даалгавар авагч тал гэрээг цуцалж байгаа тул хариуцагч талаас хохирол шаардах нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна. 2023 оны ************** дүгээр сарын *******0-ны өдрөөс хойш машиныг хэзээ ачсан ачигдсанаас хойш *******0-*******20 хоног дотор оруулж ирэх ёстой байсан нь хугацаа дуусаагүй байхад гэрээг цуцалж байгаа тул хариуцагч тал хохирол төлөх үндэслэлгүй. Нэхэмжлэгчийн зүгээс машин авах урьдчилгаагаа хэрхэн яаж бүрдүүлэх нь хувь хүн өөрийнхөн санхүүгийн сахилга баттай холбоотой гэж үзэж байна, манай зүгээс чи машин авах гэж байгаа тул урьдчилгаагаа банкнаас зээл авч өг гэж тохиролцоогүй, машин нь ирсэн бол машины урьдчилгааны хүүг төлөхгүй байх байсан юм уу, энэ бол зайлшгүй нэхэмжлэгч талаас гарч байгаа зардал, хохирол гэж тооцогдохгүй. Өмгөөлөгчийн зардал бол 4,000,000 төгрөгийн хувьд бол Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль болон Иргэний хуульд заасанчлан зайлшгүй өмгөөлөгчтэй шүүх хуралдаанд орно тэрхүү өмгөөлөгчтэй орж байгаа хөлсийг хэрхэн аль нэг талын хохиролд тооцогдох үндэслэл болно гэсэн зохицуулалт байдаггүй, Үндсэн хуульд заасан эрхээ хэрэгжүүлсэн болохоос гэрээний үүргийг биелүүлэхдээ холбоотой өмгөөлөгчөөс хууль зүйн туслалцаа аваад түүнийгээ хохирол гэж үзэх нь үндэслэлгүй. Иймд нэхэмжлэгч талын гаргасан 7,*******60,*******68 төгрөг нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

2023 оны ************** дүгээ сарын **************-ний өдрийн гэрээ байгаа, шүүхэд нотлох баримтаар өгсөн гэрээн дээр бол ******* ХХК болон нар гарын үсэг ээ зурсан байдаг. Гэрээг хэрхэн байгуулсан бэ гэвэл нь гэрээгээ байгуулаад рүү чатаар явуулаад нь сканердаж хэвлээд гарын үсэг ээ зураад буцаагаад ******* ХХК руу явуулсан байдаг.

Мөнгө өгөх асуудал 2024 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр гэрээ дуусгавар болоод 40,000,000 төгрөгийг буцааж авах талаар яригдсан байдаг.

2023 оны ************** дүгээр сарын *******0-ны өдөр талуудын хооронд гэрээ байгуулагдсан, тухайн гэрээний нөхцөл нь машиныг ачигдсанаас хойш *******д *******0-*******20 хоногт ирэхээр тохиролцсон байдаг, 2023 оны *******2 дугаар сарын 26-ны өдөр машин ачигдсан байдаг энэ үзлэг хийлгэсэн чатаар тогтоогддог. бол 2024 оны 04 дугаар сарын 26-ны өдөр орж ирэх байсан. Нэхэмжлэгч тал 2024 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр гэрээгээ цуцалсан байдаг тэгэхээр даалгавар гүйцэтгэгчийн буруутай үйлдэл байхгүй гэдэг нөхцөл байдлыг илэрхийлж байна.

40,000,000 төгрөгөө ав, манайх гэрээнд заасан ******* хувийн шимтгэлийг авч үлдэгдэл 3*******,600,000 төгрөгийг танайх руу шилжүүлэхэд татгал зүйл байхгүй гэхэд үгүй би машинаа авна гэж хэлсэн байдаг тэгээд ойлголцоогүй тэгээд шүүхэд өгсөн.

Гэрээ бол цаасан суурьтай байхгүй цахим хэлбэрээр гарсан гэрээнд дээр аль аль тал нь маргадаггүй, үзлэгээр тогтоогдсон нь гэрээ нь хэрэгт авагдсан байгаа, цагаан сарын өмнө машин авчирч өгөх талаар талууд тохиролцоогүй, ачигдсанаас хойш *******д орж ирэх хугацааг тохиролцсон, нэхэмжлэгч талын ярьж байгаа нь танайх гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс болж манай хохирол учирсан гэх асуудал нь үндэслэлгүй байна.

Гэрээ хэдийгээр цахимаар байгуулагдсан ч аль аль тал нь хүлээн зөвшөөрдөг маргадаггүй тул гэрээг хүчин төгөлдөр гэж үзэж байна, ******* ХХК-ийн хувьд болохоор 45,000,000 төгрөгийн үнэ бүхий RX450 авто машиныг оруулж ирэх талаар үүрэг хүлээсэн байдаг тухай машины урьдчилгааг хэрхэн яаж бүрдүүлэх тал дээр хариуцагч тал ямар нэг үүрэг хүлээгээгүй, манайх машин оруулж ирэх үүрэгтэй байсан машин ачигдсан талаар баримт хэрэгт авагдсан байдаг *******20 хоногийн дараа *******д орж ирэх байсан, *******20 хоногоос хойш хугацаа хэтэрч машин ирсэн бол хохирол үүсэх ёстой байсан, гэрээний хугацаа болоогүй байхад иалагч талаас гэрээг цуцалсан тул манай зүгээс ямар нэг хариуцлага хүлээхгүй. Хохирол гэж үзэж байгаа 7,*******60,*******68 төгрөгийг төлөх үндэслэлгүй тул шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.гэв.

 

5. Нэхэмжлэгч тал хавтаст хэргийн *******-20, **************-*******22, хариуцагч тал хавтаст хэргийн 42-68, *******5-*********************, 22-32, 48 хуудсан дахь баримтуудыг гаргаж өгсөн, шүүхийн журмаар фэйсбүүк чатад үзлэг хийсэн байна.

 

Шүүх хуралдаанаар зохигчийн тайлбар, хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтыг шинжлэн судлаад

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

*******. Шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

2. Нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч ******* ХХК-д холбогдуулан гэрээний урьдчилгаанд төлсөн 40,000,000 төгрөг, банкны хүүнд төлсөн 2,260,*******55 төгрөг, өмгөөлөгчийн хөлсөнд төлсөн 4,000,000 төгрөг, нийт 46,260,*******55 төгрөг гаргуулахаар шаардсан ба хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэмэгдүүлж, 2024 оны 04 дүгээр сарын 0*******-ний өдрөөс 2024 оны 07 дугаар сарын 0*******-ний өдрийг хүртэл банкинд төлсөн хүү *******,640,8*******3 төгрөгөөр нэмэгдүүлжээ.

3. Хариуцагч нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй, автомашин боомтоос ачигдсанаас хойш *******0-*******20 хоногийн дараа хүлээлгэж өгөх гэрээний нөхцөлтэй байхад 2024 оны 02 дугаар сард ******* гэрээг цуцалж мөнгөө авах талаар өөрөө илэрхийлсэн, иймээс гэрээний төлбөрт өгсөн мөнгийг төлж, хохирол шаардах нь үндэслэлгүй гэж маргажээ.

4. Талуудын хооронд 2023 оны ************** дүгээр сарын *******0-ны өдөр Даалгаврын гэрээ нэртэй гэрээ байгуулж, даалгавар гүйцэтгэгч ******* ХХК нь даалгавар өгөгч *******д Lexus, RXR450, GYL*******0, 20************** онд үйлдвэрлэсэн, бензин хайбрид хөдөлгүүртэй, 3500сс хөдөлгүүрийн багтаамжтай, гадна өнгө цагаан, салоны өнгө хар, арьсан суудалтай, хар өнгийн суудалтай, *******80,000 км дундаж гүйлттэй автомашиныг ******* улсад импортлон оруулж ирэхээр тохирч гэрээний загварыг ******* ХХК-иас цахим шуудангаар илгээж, түүнийг ******* хэвлэж гарын үсэг зурж, скайнердан Бикхауз ХХК руу цахим хаягаар буцаан илгээсэн байна.

Энэ талаар үзлэг хийсэн чатад байгааг талууд маргаагүй болохыг дурдав.

Талуудын тайлбараар гэрээний эх хувь гэж байхгүй ба дээрх байдлаар гэрээг байгуулсан гэж тайлбарлаж байна.

Шүүх талуудын хооронд үүссэн харилцааг Иргэний хуулийн 3************** дүгээр зүйлийн 3**************.*******-т заасан Даалгаврын гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзлээ.

Даалгаврын гэрээ нь заавал бичгээр байгуулах хэлбэрийн шаардлага тавигдаагүй, талууд гэрээний хүчин төгөлдөр байдалд маргаагүй ба харин гэрээний үүрэг гүйцэтгэх хугацаанд автомашиныг импортлон оруулж ирээгүй, автомашин иалгын явцын мэдээллийг өгөөгүй тул гэрээг цуцласан эсэх нь маргаантай байна.

Нэхэмжлэгч ******* нь даалгаврын гэрээнд тохиролцсоны дагуу 40,000,000 төгрөгийг ******* ХХК-ийн дансанд шилжүүлсэн нь хэрэгт авагдсан төлбөрийн баримтаар тогтоогдсон.

Талууд автомашиныг Япон, Солонгос улсаас ачилтад орох бол чингэлэгт ачигдсанаас хойш *******0-*******20 хоногийн дотор ******* улсад хүлээн авна гэж тохирсон гэх боловч хариуцагч ******* ХХК нь тухайн автомашиныг ачуулсан гэх үйл баримт хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй, автомашины ачилттай холбоотой мэдээлэл өгөх үүргээ хэрэгжүүлсэн гэх байдал мөн тогтоогдохгүй, хариуцагч тал татгалзлаа нотлоогүй байна.

Ийнхүү хариуцагч тал гэрээний үүргээ хэрэгжүүлээгүйгээс нэхэмжлэгчийн зүгээс гэрээ цуцлах үндэслэл болсон гэж тайлбарлаж байгаа нь үндэслэлтэй гэж үзлээ.

Даалгаврын гэрээ нь даалгавар өгөгч, даалгавар гүйцэтгэгч хоёр талын үүрэг хүлээсэн гэрээ тул гэрээний үүргийн зөрчилд Иргэний хуулийн 225-227 дугаар зүйлийн зохицуулалт хамаарна.

Нэхэмжлэгч нь 2023 оны ************** дүгээр сарын *******3-ны өдөр гэрээний үнийг төлсөн ба үүнээс хойш 2024 оны 02 дугаар сар хүртэл тодорхой хугацаа өнгөрсөн байна.

Энэ хугацаанд автомашиныг ачуулсан мэдээлэл ирээгүй тул нэхэмжлэгч гэрээ цуцалж, гэрээний үүрэгт шилжүүлсэн мөнгийг өөрт учирсан хохирлын хамт шаардах нь Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлийн 225.2, 227 дугаар зүйлийн 227.*******, 227.3-т заасантай нийцнэ гэж үзлээ.

Учир нь нэхэмжлэгч нь автомашин иалахаар зээл авсан гэх ба автомашины үнийг ******* ХХК-д шилжүүлсэн, гэрээ цуцлах талаар мэдэгдэхэд хариуцагч ******* ХХК мөнгийг буцаан шилжүүлээгүй, улмаар нэхэмжлэгч зээлийн хүү төлж байгааг түүнд учирсан хохиролд оруулж тооцлоо.

Хэдийгээр зээл авах нь зээлийн гэрээний талуудын хүсэл зоригийн илэрхийлэл боловч нэхэмжлэгч нь 40,000,000 төгрөгийг хариуцагчид өгсөн боловч автомашин ирээгүй, уг мөнгөө хариуцагчаас буцаан авч чадаагүй, улмаар зээлийн хүү төлж байгаа нөхцөл байдал нь гэрээний үүргийн зөрчилтэй хамааралтай байна.

Харин нэхэмжлэгч шүүхэд хандсанаас хойшхи хугацаанд зээлийн хүүд төлсөн мөнгийг гаргуулах шаардлагагүй гэж үзлээ.

Мөн нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн хөлсөнд төлсөн мөнгө нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчийн эрхтэй хамаарах асуудал тул хохирол оруулж тооцох үндэслэлгүй.

Иймд хариуцагч ******* ХХК-иас гэрээний үүрэгт шилжүүлсэн 40,000,000 төгрөг, хохиролд 2,260,*******55 төгрөг, нийт 42,260,*******55 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч *******д олгож, нэхэмжлэлээс өмгөөлөгчийн хөлс 4,000,000 төгрөг, зээлийн хүү нэмж нэхэмжилсэн *******,640,8*******3 төгрөг, нийт 5,640,8*******3 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Улсын тэмдэгтийн хураамжийг нэхэмжлэл хангагдсан дүнгээр хариуцагчаас гаргуулах нь хуульд нийцнэ гэж үзлээ.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн **************5 дугаар зүйлийн **************5.*******, **************5.2.2, **************, **************8 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

*******. Иргэний хуулиийн 3************** дүгээр зүйлийн 3**************.*******, 227.3-т зааснаар хариуцагч ******* ХХК-иас 40,000,000 төгрөг, хохиролд 2,260,*******55 төгрөг нийт 42,260,*******55 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч *******д олгож, нэхэмжлэлээс 5,640,8*******3 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.*******, 60 дугаар зүйлийн 60.*******, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.*******.*******-т зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 430,850 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамж 36*******,25******* төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70.2-т зааснаар тус шүүхийн 2024 оны 05 дугаар сарын 22-ны өдрийн *******0*******/ШЗ2024/*******4464 дугаартай шүүхээс гарах шийдвэрийн биелэлтийг баталгаажуулах ирамж энэ хуулийн *******20.2-т заасан хугацаа өнгөртөл буюу давж заалдах, хяналтын журмаар гомдол гаргасан бол түүнийг шийдвэрлэх хүртэлх хугацаанд хэвээр байхыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******20 дугаар зүйлийн *******20.2-т зааснаар зохигч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг гардан авснаас хойш *******4 хоногийн дотор ийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй бөгөөд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн ********************* дүгээр зүйлийн *********************.2, *********************.4, *********************.7-д зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба уг өдрөөс *******4 хоног өнгөрснөөс хойш *******4 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээр гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Ц.ЦЭРЭНДУЛАМ