04                   19                                     18/ШШ04/0914

 

                             

                              МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Эрдэнэчимэг даргалж, шүүгч М.Батзориг, шүүгч Г.Урангуа нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны 1 дүгээр танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: “Г******* с******* *******” ТӨҮГ /РД:*******/

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Ц.Энхтулга, А.Мөнхцолмон

Хариуцагч: С******* дүүргийн Т Хяналт ш т т у б Д.Х*******, Ч.М******* нарын хоорондын үүссэн маргааныг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Энхтулга, А.Мөнхцолмон, хариуцагч Д.Х*******, Д.Мягмаржаргал, хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Нямдорж, иргэдийн төлөөлөгч Б.Б*******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Алтантуул нар оролцов.

                                       ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Нэг.Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа:

1.1.“С******* дүүргийн Т Х ш т т у б Д.Х*******, Ч.М******* нарын 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрийн дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах” гэж тодорхойлжээ.

1..Нэхэмжлэгчээс нэхэмжлэлийн шаардлагаа ихэсгэж, өөрчлөөгүй тул энэхүү шаардлагын хүрээнд хэргийг хянан хэлэлцэв.

Хоёр.Хэргийн үйл баримтын тухайд:

.1.Хариуцагч С******* дүүргийн Т Хяналт ш т Т у б Д.Х*******, Ч.М******* нар /цаашид “Т у б нар” гэх/ нь “Г******* ******* лаборатори” төрийн өмчит, аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газар /цаашид нь “Г******* ******* лаборатори” ТӨҮААТГ” гэх/-ын 014-0 оны албан т ногдуулалт, төлөлтийн байдалд шалгалт хийж, 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрийн дугаартай шийтгэлийн хуудсаар 75,461,64.80 төгрөг, хохирол 144,79,881.0 төгрөг, нөхөн төлбөрийн ,646,45.0 төгрөг нийт 4,300,571.00 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан байна.

..Нэхэмжлэгч нь т у б нарын шийтгэлийн хуудсыг эс зөвшөөрч тус шүүхэд 019 оны 1 дугаар сарын 19-ний өдөр Т маргаан таслах зөвлөлд хандаж гомдлоо гаргаж, урьдчилан шийдвэрлэх журам биелүүлсний дараа шүүхэд нэхэмжлэл гаргажээ.

Гурав.Хэргийн оролцогчдын тайлбар, түүний үндэслэл:

3.1.Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн үндэслэлдээ:

“С******* дүүргийн Т Хяналт ш т Т у б Д.Х*******, Ч.М******* нар Г******* ******* лаборатори ТӨҮААТГ-ын 014-0 оны албан т ногдуулалт, төлөлтийн байдалд шалгалт хийж, 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрийн дугаартай шийтгэлийн хуудсаар шийтгэлийн 75,461,64 80 төгрөг, хохирлын 144,79,881.0 төгрөг, нөхөн төлбөрийн ,646,45.0 төгрөг, нийт 4,300,571.00 төгрөгийн төлбөр ногдуулсныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа бөгөөд дараахь хууль, журмыг зөрчиж байна.

1.019 оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын дугаартай тогтоолоор Э.Тыг Г******* ******* лаборатори ТӨААТҮГ-ын захирлаар 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрөөс эхлэн томилсон байтал Т у б нар дугаартай Шийтгэлийн хуудас, Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл болон бусад баримт бичигт ажлаас чөлөөлөгдсөн, эрх зүйн чадамжгүй этгээд болох Ө.Оыг холбогдогчоор тогтоосон нь Компанийн тухай хуулийн 83 дугаар зүйлийн 83.1 "Гүйцэтгэх удирдлага нь компанийн дүрэм болон төлөөлөн удирдах зөвлөл /байхгүй бол хувьцаа эзэмшигчдийн хурал/-тэй байгуулсан гэрээнд заасан эрх хэмжээний дотор компанийн өдөр тутмын үйл ажиллагааr удирдан зохион байгуулна", 83.3 "Хувь хүн гүйцэтгэх удирдлагыг хэрэгжүүлж байгаа тохиолдолд уг этгээд компанийн гүйцэтгэх захирал байна", Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн дугаар зүйлийн 1 "Аж ахуйн тооцоотой үйлдвэрийн газрын өдөр тутмын үйл ажиллагааг үйлдвэрийн газрын Захирал удирдана. Захирлыг төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага, зохих салбар, хүрээний яам, агентлагтай зөвшилцөн томилох буюу өөрчилнө”, 0 дугаар зүйлийн 1 “Захирал дараахь эрх, үүрэгтэй: 1/тухайн үйлдвэрийн газрыг итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх, итгэмжлэл олгох”, Захиргааны ерөнхий хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1 “Захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагаанд оролцогч гэж захиргааны байгууллагад өргөдөл, хүсэлт гаргасан этгээд, захиргааны акт, захиргааны гэрээний эрх зүйн үйлчлэл шууд болон шууд бусаар чиглэсэн этгээд болон захиргааны байгууллагаас шийдвэр гаргах ажиллагаанд татан оролцуулсан этгээдийг ойлгоно”, 14 дүгээр зүйлийн 14.1 “Хуульд заасан эрх зүйн чадамжтай иргэн, хуулийн этгээд болон хуулиар эрх олгогдсон этгээд захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагаанд оролцох эрхтэй”, 14.. Оролцогчийг хуульд заасан эрх зүйн чадвар, чадамжтай байхыг шаардана”, 7.1 “Захиргааны шийдвэр гаргах захиргааны байгууллага эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөж байгаа этгээдийг тодорхойлно”, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1 “Зөрчил үйлдсэн гэж буруутгагдаж байгаа хүн, хуулийн этгээдийг холбогдогч гэнэ” гэж заасныг,

.Дээрх хуулийн заалтуудаар Г******* ******* лаборатори ТӨААТҮГ-ын гүйцэтгэх удирдлага Э.Т би холбогдогчоор тогтоогдохоор байна. Би хуульд заасан эрхийн дагуу Шийтгэлийн хуудасны хавсралтууд, холбогдох баримт бичигтэй танилцахаар С******* дүүргийн Т албанд хандсан боловч өгөөгүй. Энэ нь Т ерөнхий хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1.6 “т албанаас гаргасан акт, дүгнэлт, бусад баримт бичигтэй танилцах, үндэслэлгүй буюу хуульд нийцээгүй гэж үзвэл танилцсанаас хойш 30 хоногийн дотор гомдлоо захиргааны болон шүүхийн журмаар гаргах”, 17.1.7 “татвар ногдуулалт, төлөлт, хяналт ш дүнгийн талаар тайлбар авах буюу өгөх”, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.1 дүгээр зүйлийн .1 “ямар зөрчилд холбогдон шалгагдаж байгааг мэдэх”, 3.1 “Захиргааны байгууллага өөрийн шийдвэрийн хүчин төгөлдөр байдлыг урьдчилан мэдэгдэх, тухайн шийдвэртэй холбоотой оролцогчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалахад шаардлагатай баримт бичигтэй оролцогч, түүний төлөөлөгчид танилцах боломж олгоно” гэж заасныг,

3.Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл //-ийн 1 дүгээр хуудсанд "Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дугаар бүлэгт заасан оролцогчийн эрх, үүрэг, Т ерөнхий хуулийн 17, дугаар зүйлийг уншуулж, танилцуулан, тайлбарлан өгч гарын үсэг зуруулав" гэсэн нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу У ерөнхий прокурорын газраас гаргасан ЗШША- маягтаар гарсан зөрчил, холбогдогчийн эрх, үүрэг танилцуулсан тухай тэмдэглэл байхгүй, Шийтгэлийн хуудсанд хавсаргаагүй, гарын үсэг зурсан нь нотлогдохгүй байна. Энэ нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 15.1.4 “захиргааны шийдвэр гаргахаас өмнө оролцогч нотлох баримт гаргах, шаардлагатай баримт бичгийг бүрдүүлэн өгөх”, 15.1.8 “хуульд заасан бусад эрх”, 6.1 “Захиргааны акт, захиргааны гэрээг батлан гаргахын өмнө эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөж болзошгүй этгээдэд захиргааны шийдвэр гаргахад ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлын талаар тайлбар, санал гаргах боломж олгоно”, 7.5 “Сонсох ажиллагаа явуулах хугацаа оролцогчийн тайлбар, санал гаргах боломжийг хангасан байна”, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 “Эрх бүхий албан тушаалтан зөрчлийн хэрэг бүртгэлтийг дуусгахаас өмнө оролцогч, тэдгээрийн өмгөөлөгчийг зөрчлийн хэрэгтэй танилцах боломжоор хангана” гэж заасныг,

4. дугаартай Шийтгэлийн хуудас болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл //-д зөвшөөрөөгүй тохиолдолд гомдол гаргах этгээд болон хугацааг заагаагүй нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 40. "Бичгээр гаргасан захиргааны акт дараах шаардлагыг хангасан байна: 40..5.захиргааны актыг хүлээн зөвшөөрөхгүй тохиолдолд гомдлыг хандан гаргах этгээд болон хугацааг заах" гэж заасныг,

5. дугаартай Шийтгэлийн хуудсанд Зөрчил илрүүлсэн тухай, Холбогдогч, гэрч тогтоосон тухай, Холбогдогчид эрх, үүрэг танилцуулсан тухай тэмдэглэлүүд, албан татвар төлөгчтэй хийсэн ярилцлагын тэмдэглэл, Т хяналт шалгалтаар илрүүлсэн зөрчил, ногдуулсан төлбөрийн тооцоо, Т ногдуулалт төлөлтийн тооцоо, Хуулиар тогтоосон хугацаанд төлөөгүй татварт торгууль алданги ногдуулсан тооцоо зэрэг хавсралтууд, Нэмэгдсэн өртгийн албан т баталгаажуулалтын акт зэргийг хавсаргаагүй, татвар төлөгчид танилцуулаагүй нь "Т албаны хяналт ш үйл ажиллагааны журам"-ын 7.5 "Акт, дүгнэлт"-нд хавсаргах маягт болон бусад хавсралтын баруун дээд талд нь: "Т у /ахлах/ бийн ....тоот акт, дүгнэлтийн хавсралт...., ТЕГ-ын даргын тоот тушаалаар батлагдсан Маягт ХШ №..." гэсэн тэмдэглэл бүхий т хяналт шалгалт хийсэн т у /ахлах/ б, татвар төлөгч, түүний албан ёсны төлөөлөх эрх бүхий ажилтны гарын үсгийг зуруулан тамга, тэмдэг дарж баталгаажуулсан Маягт, хавсралтуудыг хавсаргана, 7.5.1 "Акт, дүгнэлт"-нд хавсаргах бусад холбогдох маягтуудын баруун дээд талд нь: "Т у бийн тоот акт, дүгнэлтийн хавсралт /Зөрчлийн тухай хууль, ЗШШТХууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш "шийтгэлийн хуудас" гэх болсон/ гэсэн тэмдэглэл хийж хавсаргана" гэж заасныг,

 6. дугаартай Шийтгэлийн хуудсыг гардуулсан тухай тэмдэглэл /06/-д ... /С******* дүүргийн хороонд байрлах шуудангийн салбараар илгээв/ гардуулав гэсэн нь Г******* ******* лаборатори ТӨААТҮГ-ын ирсэн бичиг, баримтын бүртгэлд бүртгэгдээгүй байна. Энэ нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6 "Эрх бүхий албан тушаалтан шийтгэлийн хуудасны хувийг зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдэд шийдвэр гарснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор биечлэн танилцуулах, эсхүл харилцаа холбооны хэрэгсэл ашиглан хүргүүлнэ" заалтыг тус тус зөрчсөн байх тул дугаартай Шийтгэлийн хуудсыг Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106.3.1-т заасны дагуу хүчингүй болгон шийдвэрлэж өгнө үү” гэжээ.

3..Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Мөнхцолмон шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

“Тухайн шийтгэлийн хуудсыг хэд хэдэн үндэслэлээр хүчингүй болгуулах үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Эрх бүхий албан тушаалтан шийтгэлийн хуудас дээр гарын үсэг зурах ёстой байсан хэдий ч гарын үсэг зураагүй. Ө.О гэх хүн зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны хавтаст хэрэгт ганцхан гарын үсэг зурсан байсан. Бусад шийтгэлийн хуудас болон тэмдэглэл дээр гарын үсэг зурагдаагүй байсан. Шинээр захирлаар томилогдсон Э.Т захирлын тухайд мөн ямар ч гарын үсэг зураагүй, мэдэгдсэн мэдэгдэл байхгүй, сонсох ажиллагаа хийгдээгүй гэж үзэж байна.

Дараах үндэслэл нь хялбаршуулсан журмаар зөрчил хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тоот тэмдэглэлийн нэгдүгээр хуудсанд эрх, үүргийг тайлбарласан байгаа. Захиргааны акт, захиргааны гэрээг батлан гаргахын өмнө эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөж байгаа хүмүүст санал болгож сонсох ажиллагаа явуулна гэсэн байгаа. Гэтэл энэ талаар ямар нэгэн баримт байхгүй, сонсох ажиллагаа хийгдээгүй гэж үзэж байгаа. Захиргааны гаргасан акт нь хүчин төгөлдөр акт биш байна гэж үзэж байгаа. Учир нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40. дахь хэсэгт заасны дагуу бичгээр гаргасан захиргааны акт нь захиргааны актыг хүлээн зөвшөөрөхгүй тохиолдолд гомдлыг хэнд хандан гаргах эрхтэй болон хугацаа зааж өгсөн байдаг.  Энэ тохиолдолд бол хугацаа зааж өгсөн зүйл байхгүй, гомдлыг хэнд гаргах нь тодорхойгүй бичмэл акт үйлдсэн гэж үзэж байгаа.

Мөн шийтгэл ногдуулах мөнгөн дүн нь зөрүүтэй гэж үзэж байгаа. Учир нь нийт хасагдах зардлыг тооцоогүй бүхэл үнийн дүнгээс татвар ногдуулсан нөхцөл байдалтай байна. Дээрээс нь алдангийн хоног хэмжээ зөрөөтэй байгаа учраас тооцоолол буюу утга агуулга нь илэрхий алдаатай захиргааны акт гаргасан гэж үзэж байгаа. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бодохдоо зардлыг хасаж тооцохгүйгээр бүхэл үнийн дүнгээс татвар оногдуулсан гэсэн үг. Мөн тухайн хялбаршуулсан журмаар шийтгэл ногдуулснаа мэдэгдээгүй буюу танилцуулах процесс өрнөөгүй.

Процессын тухайд 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр шийтгэх хуудас болон хялбаршуулсан журмаар зөрчил шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл тус тус хэрэгт авагдсан байгаа. Үүн дээр 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрөөс эхлэн Э.Т гүйцэтгэх захирлаар томилогдоод ажил үүргийг хүлээж авна гэсэн Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын тогтоол байгаа. Гэвч тухайн шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой гарын үсэг дээр тухайн захирлыг оролцуулаагүй, сонсох ажиллагаа хийгдээгүй. Мөн дээрээс нь Ө.О буюу хуучин захирлын ч гарын үсэг зурагдаагүй ийм нөхцөл байдлууд хэргийн материалд авагдсан байгаа.  Э.Т нь үүнтэй холбоотойгоор тайлбар мэдүүлэг авъя гэж тухайн Т газар очсон тэмдэглэл дээр бол байгаа. Гэтэл энэ талаар танилцуулаагүй болон мэдэх боломжоор хангаагүй гэж үзэж байна.

Бичгээр гаргасан захиргааны актын хувьд хэрэгт авагдсан баримтыг харахад гомдол гаргагч этгээд тодорхойгүй, гомдлыг зөвшөөрөхгүй тохиолдолд хэнд хандах нь тодорхойгүй захиргааны бичмэл акт үйлдсэн байх тул уг захиргааны актыг бүхэлд нь хүчингүй болгож өгнө үү” гэв.

3.3.Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Энхтулга шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

“Манай байгууллагын хувьд 017 оноос хойш нийт 8 удирдлага, 17 ерөнхий нягтлан бодогч солигдсон. Өөр нэмж хэлэх зүйл байхгүй” гэв.

3.4.Хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд бичгээр гаргасан хариу тайлбартаа:

“1.019 оны дүгээр сарын -ны өдөр хяналт ш ажил дуусаж "Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын нягтлан бодогч М.Х анхан шатны баримтуудыг хүлээлгэн өгч, захирал Ө.От ш ажил дууссаныг мэдэгдэн гарсан зөрчлийг танилцуулан, холбогдогчоос мэдүүлэг аван гарын үсэг зуруулж баталгаажуулсан. Холбогдох бичвэр болон FISHER SYSTEM-т зөрчлийг оруулан хэвлэж холбогдогчоор гарын үсэг зуруулж, тамга даруулахаар 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр удаа дараа утсаар холбогдохоор залгасан боловч холбогдоогүй тул Шийтгэлийн хуудсыг маргааш өдөр болох 019 оны дүгээр сарын 1-нд шуудангаар илгээсэн. “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын захирал солигдсон нь шийтгэлийн хуудас хүчингүй болох үндэслэл болохгүй.

.Т хяналт шалгалт “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ дээр хийгдсэн бөгөөд аль нэг захирал дээр хийгдээгүй. Гүйцэтгэх удирдлага Э.Т нь “Шийтгэлийн хуудасны хавсралтууд, холбогдох баримт бичигтэй танилцахаар С******* дүүргийн Т албанд хандсан боловч өгөөгүй болно” гэсэн байна. Э.Тыг 019 оны 1 сарын 03-ны өдөр С******* дүүргийн Т 401 тоот өрөөнд ирж уулзсан бөгөөд баримт материалтай танилцах бус зөвхөн Т у б Д.Х*******, Ч.М******* нартай ганцаарчлан уулзах хүсэлтийг удаа дараа тавьсан нь бийн 997010 утасны дугаар луу залгасан ярианаас илт байна.

3."Т албаны т хяналт шалгалт ш үйл ажиллагааны журам"- ын 6.3.8. Т хяналт шалгалтыг эхлэхдээ татвар төлөгчид нэр, албан тушаалаа хэлж, Т у (ахлах) бийн үнэмлэх, "Т хяналт шалгалт хийх томилолт", "Т хяналт шалгалт хийх ерөнхий удирдамж" эсвэл үзүүлэн т хяналт шалгалт хийхээр томилогдсоноо мэдэгдэж, үйл ажиллагааныхаа зорилгыг тайлбарлан танилцуулсны дараа татвар төлөгчөөс тодруулах зүйл байгаа эсэхийг асууж энэ тухай “Ярилцлагын тэмдэглэл" "Маягт ХШ-03"-д бичнэ гэж заасан.

Т хяналт шалгалтанд хамрагдах болсныг мэдэгдсэнээс хойш "Г******* ******* лаборатори" ТӨААТҮГ-ын нягтлан бодогч М.Хоролсүрэн 019 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр ирж Т ерөнхий хуулийн 17 дугаар зүйл. Татвар төлөгчийн эрх, дугаар зүйл. Татвар төлөгчийн үүрэг, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дугаар бүлэг 3.1 дүгээр зүйл. Холбогдогчийн эрх, үүргийг танилцуулж ярилцлага аван гарын үсэг зуруулсан.

4.Т хяналт шалгалтаар гарсан зөрчлийг 019 оны сарын -ны өдөр "Г******* ******* лаборатори" ТӨААТҮГ-ын захирал Ө.От танилцуулан холбогдогчийн мэдүүлэг авч гарын үсэг зуруулан хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны материалд хавсрагдсан болно.

5.Шийтгэлийн хуудас болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл ЗШША--ыг Монгол У З газрын 017 оны 07 дугаар сарын -ний өдрийн тоот тогтоол /Шийтгэлийн хуудасны маягт батлах тухай, Т ерөнхий газрын Т хяналт шалгалт арга зүйн газраас ирүүлсэн чиглэлийн дагуу бичигдсэн.

6.Тав дахь зүйл нь ба 4 дэх хариулттай утга нэг.

7.019 оны дүгээр сарын 0-ны дугаартай Шийтгэлийн хуудсыг "Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын ирсэн бичиг, баримтын бүртгэлд бүртгэгдээгүй байна гэсэн нь тухайн байгууллагын асуудал бөгөөд бүртгэх эсэх нь шийдвэр гарснаас хойш 3 хоногийн дотор гардуулна гэсний дагуу 019 оны дүгээр сарын 1-нд шуудангаар илгээсэн болно.

Иймд Т ерөнхий хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийг баримтлан Шийтгэврийн хуудас бичсэнийг харгалзан үзэж гомдол гаргагчийн гомдлыг хүчингүй болгож, дугаартай шийтгэлийн хуудсаар шийтгэл ногдуулсныг хэвээр үлдээн шийдвэрлэж өгнө үү” гэжээ.

3.5.Хариуцагч Д.Х******* шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

“ дүгээр сарын -ны өдөр сонсох ажиллагаа хийгдэж Ө.О захиралд танилцуулж гарын үсэг зуруулан авсан байдаг. Энэ хэрэг шийдэгдсэн учир хүлээн зөвшөөрөх эсэх асуудал нь тухайн байгууллагын асуудал. Тухайн үед мөрдөгдөж байсан Зөрчлийн тухай хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх хуульд зааснаар буюу 3 хоногийн дотор гардуулна гэж зааснаар дүгээр сарын 0-ны өдөр очиход Ө.О захирал тамгаа хураалгасан учир хүлээн авах боломжгүй гэсэн тул аргагүйн эрхэнд н.А б шууданд хүргүүлсэн Г******* ******* лаборатори ТӨААТҮГ-ын санхүүгийн анхан шатын баримтыг үндэслээд т хуулийн хэрэгжилтийг хэр зэрэг мөрдөж ажилласан бэ гэдэгт хяналт шалгалт хийсэн бөгөөд тухайн эрх зүйн чадамжтай захиралд нь танилцуулсан гэж т б нар үзэж байгаа. Э.Т даргын хувьд 1 сар гаргаж ирж уулзсан. Мөн зөвхөн хувиараа уулзах саналыг б нарт гаргаж байсан бөгөөд бидний зүгээс хувиараа уулзах боломжгүй. Албан ёсны өрөөнд ирж ярилцах ёстой гэсэн хариуг өгсөн байдаг.

Тухайн үед прокуророос Зөрчлийн хуулийн дагуу гаргаж өгсөн загварын дагуу шийтгэлийн хуудас хийгдэж байсан. Шийтгэлийн хуудас дээр гомдлоо шүүхэд хандана гэж заасан.

3.6.Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

“Зөрчлийн ажиллагаанд оролцуулаагүй гэх асуудал дээр өмнө нь анхан шатны шүүхээр хэлэлцээд, давахын магадлал дээр анхан шатны шүүх зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд тухайн байгууллагын хууль ёсны төлөөлөгч Ө.О нягтлан бодогч н.Хоролсүрэн нарыг оролцуулж тухай бүр нь сонсох мэдэгдэх ажиллагааг хийж танилцуулж байсан. Байгууллагын захиралд хяналт шалгалт хийх шийтгэлийн хуудас гарсны дараа солигдсон тул зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд эрх бүхий этгээдийг оролцуулж гарын үсэг зуруулаагүй гэж үзэх үндэслэлтэй тул зөв дүгнэжээ гээд магадлал дээр тусгачихсан байгаа. Тэгэхээр тухайн үед хоёр захирал солигдож байсан үе учраас хэн хэн нь гарын үсэг зурахгүй гэдэг байдлаар хандсан байсан. Мөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд ирсэн хоорондоо нэлээн маргаантай байсан зэрэг асуудлууд байсан учир шуудангаар хүргүүлсэн байсан” гэв.

                                                    ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

Нэг.Маргааны зүйл, эрх зүйн харилцааны төрөл:

1.1.Энэ хэрэгт т эрх зүйн харилцааны хүрээнд үүссэн, татвар төлөгчөөс т зөрчил гаргасан эсэх үйл баримт хэлэлцэгдсэн болно.

            Хоёр.Шүүхэд тогтоогдсон үйл баримтын талаар:

            .1.С******* дүүргийн Т Т хяналт ш у б Д.Х*******, Ч.М******* нар нь “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ын 014-0 оны албан т ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн т хяналт шалгалт явуулаад, 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр дугаартай Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай Шийтгэлийн хуудсаар, тус компанийг 014-0 онуудад татвараа үнэн зөв тодорхойлж тайлагнах, төлөх үүргээ биелүүлээгүй гэж үзэн, Зөрчлийн тухай хуулийн .19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтын дагуу 75,461,64.80 төгрөгийн төлбөр, 144,79,881.0 төгрөгийн хохирол, ,646,45.00 төгрөгийн алданги, нийт 4,900,571.00 төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр шийдвэрлэжээ. /ХХ-1-ийн 8 дахь тал/

            ..Хариуцагч Т у б нар нь 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр үйлдсэн Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэлдээ:

            -зөрчлийг шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд  захирал Ө.О, нягтлан бодогч М.Хоролсүрэн нарыг оролцуулсан талаар;

            -тус компани “С******* дүүргийн Т Т хяналт ш т Т у б Д.Х*******, Ц.М******* нар "Т хяналт шалгалт хийх ерөнхий удирдамж”, т хяналт ш т даргын олгосон 019 оны 09 сарын 05-ны өдрийн 3419090068 тоот томилолтын дагуу ******* регистрийн дугаартай "Г******* ******* лаборатори" ТӨААТҮГ-ийн 014-0 оны албан т ногдуулалт төлөлтийн байдалд иж бүрэн т хяналт шалгалтыг тухайн байгууллагын санхүү, т тайлан, санхүүгийн анхан шатны баримт, компанийн банкин дах харилцах дансны хуулга, хөндлөнгийн мэдээлэл зэрэг баримт материалд үндэслэн Монгол У Т ерөнхий хууль болон т бусад хуулиуд, Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн хэрэгжилтэд т төлөвлөгөөт хяналт ш ажиллагааг явуулсан талаар тэмдэглэл үйлдсэн талаар;

            -Зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд «Г******* ******* лаборатори» ТӨААТҮГ-ын захирал ЖЮ регистрийн дугаар бүхий иргэний бичиг баримттай, У хот, Х дүүрэг, хороо, хэсэг Р 3-0 тоот хаягт оршин суух, утасны дугаартай Ө.О, нягтлан бодогч М.Хоролсүрэн нарыг оролцуулж, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дугаар бүлэгт заасан оролцогчийн эрх, үүрэг, Т ерөнхий хуулийн 17 дугаар зүйл, дугаар зүйлийг уншуулж танилцуулан, тайлбарлан өгч гарын үсэг зуруулсан тухай;

-Зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд гэрч оролцуулаагүй талаар;

            -Тус компани нь Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тайлангаар 014 онд 3,144,874,434.75 төгрөгийн орлого, 3,0,840,67.89 төгрөгийн зардал, 10,476,100.0 төгрөгийн, 015 онд 3,065,495,155.96 төгрөгийн орлого, 3,159,71,785.74 төгрөгийн зардал, 17,441.60 төгрөгийн, 016 онд ,819,799,84.08 төгрөгийн орлого 3,496,941,307.75 төгрөгийн зардал, 73,95.90 төгрөгийн, 017 онд 3,48,896,163.48 төгрөгийн орлого, 3,0,379,006,44 төгрөгийн зардал, 95,616.78 төгрөгийн, 0 онд 4,78,678,015.64 төгрөгийн орлого, 3,8,417,319.7 төгрөгийн зардал, 43,636,65.93 төгрөгийн татвар ногдуулах орлоготойгоор тус тус тайланг гаргаж ирүүлсэн бөгөөд хөндлөнгийн мэдээллийн нэгдсэн санд тус компанитай холбоотой гаалийн мэдээ 554 ширхэг, НӨАТ-н 10577 ширхэг /давхардсан тоогоор/, төрийн сангийн гүйлгээ 55 ширхэг, хөндлөнгийн мэдээ 53 ширхэг, санхүүгийн тайлангийн мэдээлэл байсныг хяналт шалгалтад ашигласан талаар;

            -Т хяналт шалгалтаар нийт 1,91,051,693.60 төгрөгийн зөрчил илэрч Монгол У Т ерөнхий хуулийн дугаар зүйлийн .1. Татвар төлөгч дараахь үүрэг хүлээнэ: .1.1.татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх;....1.3.анхан шатны болон нягтлан бодох бүртгэлийг тогтоосон журам болон нягтлан бодох бүртгэлийн стандартын дагуу хөтөлж, санхүү, аж ахуйн үйл ажиллагааны тайлан тэнцэл гаргах;.....1.14.хууль тогтоомжид заасан бусад үүрэг” гэж заасныг дараахь байдлаар зөрчсөн гэж;

            -Үүнд: 1.016 онд 15,31,671.00, 0 онд 9,501,091.00, нийт 4,73,76 00 төгрөгийн албан татвар ногдох орлогыг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тайланд тусгаагүй, албан татвар ногдуулж төлөөгүй нь Монгол У Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.Албан татвар төлөгчийн үйл ажиллагааны дараахь орлогод албан татвар ногдоно: 8.1.1. үндсэн болон туслах үйлдвэрлэл, ажил, үйлчилгээний борлуулалтын орлого гэж заасныг,

            -016 онд 16,963,160.00 төгрөгийн хувь хүнд олгосон хөдөлмөрийн хөлс, шилжүүлсэн орлогыг суутгагчийн хувь хүнд олгосон орлогоос суутгасан албан т ногдуулалт төлөлтийн тайланд тусгаагүй, татвар ногдуулж төсөвт төлөөгүй нь Монгол У Хувь хүний орлогын албан т тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.4 "суутгагч" гэж албан татвар төлөгчийн орлогод энэ хуулийн дагуу албан татвар ногдуулан суутгаж, у болон орон нутгийн төсөвт шилжүүлэх үүрэг бүхий этгээдийг, 8 дугаар зүйлийн 8.1. татвар төлөгчийн т жилд олсон дараах орлогод албан татвар ногдуулна: 8.1.. үйл ажиллагааны орлого, 6 дугаар зүйлийн 6.1...суутгагч албан татвар ногдуулахдаа ... журмыг баримтална: 6.1.1.энэ хуулийн ... 1. ... заасан орлогын дүнд мөн хуулийн 3.1-д заасан хувиар, ... албан татвар ногдуулж, ... төсөвт шилжүүлэх гэж заасныг,

            -Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлангаар ногдуулсан албан татвар 015 онд 10,643,37.30, 0 онд 33,94,995.50 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанд төсөвт төлөөгүй 50-310 хоног хожимдуулсан нь Монгол У Аж ахуйн нэгж, байгууллагын орлогын албан т хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.4. ... жилийн эцсийн тайланг дараа оны дугаар сарын 10-ны дотор харьяалах т албанд тушааж, албан т эцсийн тооцоо хийнэ гэж заасныг,

            -Хувь хүний орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлангаар ногдуулсан албан татвар 016 онд 63,93,108.30, 017 онд 41,359,453.60, 0 онд 1,401,90.10 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанд төсөвт төлөөгүй 50-63 хоног хожимдуулсан нь Монгол У Хувь хүний орлогын албан т хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.3. Суутгагч нь албан татвар төлөгчийн орлогоос суутган авсан албан татварыг энэ хуулийн 6.1.6-д зааснаас бусад тохиолдолд дараа сарын 10-ны өдрийн дотор холбогдох төсөвт шилжүүлнэ гэж заасныг,

            -016 онд 6,868,965.10, 017 онд 388,35,37.10, 0 онд 408,47,349.60 төгрөгийн тайлангаар ногдуулсан нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төсөвт төлөөгүй 30-34 хоног хожимдуулсан нь Монгол У Т ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлд: 43.5. Т тайлан тушаах, төлөх хугацааг тухайн төрлийн т хуулиар тогтоох ба татвар төлөх, тайлагнах эцсийн хугацаа адил байна, Нэмэгдсэн өртгийн албан т тухай хуулийн 16 дугаар зүйлд: 16.1. Албан татвар төлөгч нь бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг дор дурдсан журмаар дараа сарын 10-ны дотор төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлж, батлагдсан маягтын дагуу тайлангаа харъяалах т албанд тушаана: 16.1.1.тухайн сард борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээнд ногдох албан татварыг албан татвар төлөгч өөрөө төсөвт төлөх гэж зааснаар тус тус зөрчсөн болох нь Тайлан тэнцэл, т тайлан, нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт/ кассын орлогын , зарлагын гэх мэт/ зэрэг нотлох баримтаар нотлогдон тогтоогдсон гэж;

            -Холбогдогч “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын гаргасан нийт 1,91,051,693.60 төгрөгийн зөрчил нь нотлох баримтаар нотлогдож байгаа тул зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахгүйгээр хялбаршуулсан журмаар зөрчлийг шалган шийдвэрлэх боломжтой гэж;

            -Монгол У Зөрчлийн тухай хуулийн Ерөнхий ангийн Нэгдүгээр бүлгийн 1.4 дүгээр зүйлийн 3 дахь заалтын 3.”Зөрчилд тооцох, зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдэд оногдуулах шийтгэл, албадлагын арга хэмжээний төрөл, хэмжээг тухайн зөрчил үйлдэх үед дагаж мөрдөж байсан хуулийн дагуу шийдвэрлэнэ", 1.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх заалт 4.”Зөрчилд тооцохгүй болсон, оногдуулах шийтгэл, албадлагын арга хэмжээг хөнгөрүүлсэн, зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэнэ", 1.5 дугаар зүйлийн 8 дахь заалтын  “Зөрчлийг хөөн хэлэлцэх хугацааг өөр хуулиар тогтоосон бол тухайн хуулийг дагаж мөрдөнө", 3.1 дүгээр зүйлийн дахь заалт "Зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдэд зөрчлийн шинжийг харгалзан энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу шийтгэл оногдуулна"-ыг баримтлан Монгол У Зөрчлийн тухай хуулийн тусгай ангийн арван нэгдүгээр бүлгийн .19 дүгээр зүйлийн 1.1 дэх заалт 1.1 татвар ногдох орлого, орлогоос бусад татвар ногдох зүйлийг нуун дарагдуулсан, эсхүл бусад хүн, хуулийн этгээдэд үндэслэлгүйгээр шилжүүлсэн, эсхүл нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, т тайланд тусгахгүй орхигдуулсан...бол татварыг нөхөн төлүүлж хүн, хуулийн этгээдийг нөхөн төлүүлэх т 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно, .19 дүгээр зүйлийн дахь заалт .”Татварыг хугацаанд нь төлөөгүй бол хүн, хуулийн этгээдийг хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд төлөгдөөгүй т дүнгийн 0.1 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно”, Монгол У Т Ерөнхий Хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1. “Хуульд заасны дагуу нөхөн төлүүлэх болон хугацаанд нь төлөөгүй татварт алданги тооцох бөгөөд уг алдангийн хэмжээ нь нөхөн төлүүлэх т үнийн дүнгийн 0 хувиас хэтрэхээргүй байна” / Энэ зүйлийг 015 оны 1 дугаар сарын -ний өдрийн хуулиар өөрчлөн найруулсан бөгөөд Зөрчлийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/ хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө/ гэж заасны дагуу Монгол У Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй гэж үзсэн тухайгаа тэмдэглэсэн дэлгэрэнгүй байна.

            Үүнийгээ үндэслэн Монгол У Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон:

            1.016 онд 15,31,671.00, 0 онд 9,501,091.00, нийт 4,73,76.00 төгрөгийн албан татвар ногдох орлогыг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тайланд тусгаагүй, албан татвар ногдуулж төлөөгүй зөрчлөөс 016 оны 678,948,505.60 төгрөгийн алдагдлыг бууруулж 663,716,834.60 төгрөг болгох, 0 оны 9,501,091.00 төгрөгийн зөрчилд 950,109.00 төгрөгийн татвар нөхөн төлүүлж, 85,03.00 төгрөгийн торгууль, 190,03.00 төгрөгийн алданги ногдуулах,

            .016 онд 16,963,160.00 төгрөгийн хувь хүнд олгосон хөдөлмөрийн хөлс, шилжүүлсэн орлогыг суутгагчийн хувь хүнд олгосон орлогоос суутгасан албан т ногдуулалт төлөлтийн тайланд тусгаагүй, татвар ногдуулж төсөвт төлөөгүй зөрчилд 1,696,316.00 төгрөгийн татвар нөхөн төлүүлж, 508,894.80 төгрөгийн торгууль, 339,63.0 төгрөгийн алданги ногдуулах,

            3.Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлангаар ногдуулсан албан татвар 015 онд 10,643,37.30, 0 онд 33,94,995.50 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанд төсөвт төлөөгүй 50-310 хоног хожимдуулсан зөрчилд 3,771,594.00 төгрөгийн торгууль, 1,93,585.00 төгрөгийн алданги ногдуулах,

            4.Хувь хүний орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлангаар ногдуулсан албан татвар 016 онд 63,93,108.30, 017 онд 41,359,453.60, 0 онд 1,401,90.10 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанд төсөвт төлөөгүй 50-63 хоног хожимдуулсан зөрчилд ,907,463.00 төгрөгийн торгууль, 1,544,48.00 төгрөгийн алданги ногдуулах,

            5.016 онд 6,868,965.10, 017 онд 388,35,37.10, 0 онд 408,47,349.60 төгрөгийн тайлангаар ногдуулсан нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төсөвт төлөөгүй 30-34 хоног хожимдуулсан зөрчилд 56,740,355.00 төгрөгийн торгууль, 134,746,446.00 төгрөгийн алданги ногдуулах.

            Оногдуулсан шийтгэлийн 75,461,64.80 төгрөг, хохирлын 144,79,881.0 төгрөг, нөхөн төлбөрийн ,646,45.00 төгрөг, нийт 4,900,571.00 төгрөгийн төлбөрөөс торгууль, алдангийн төлбөр болох 40,54,146.00 төгрөг, нөхөн төлбөрийн ,646,45.00 төгрөг тус бүрээр нэхэмжлэл үүсгэн Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.5 дугаар зүйлийн дах заалт... "7.5.. Эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрийг зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд хүлээн авснаас хойш 15 хоногийн дотор сайн дураар биелүүлнэ..." гэж заасны дагуу тус тус төлж барагдуулахыг даалгах” шийдвэр гаргаж байгаагаа  тус тус тодорхой дурджээ.

            .3.Ингээд уг тэмдэглэл, мөн өдрөөр огноолсон Баталгаа гэх баримт 340195/04 дугаартай Мэдэгдэх хуудас, Мэдэгдэх хуудас гардуулсан тухай т у бийн тэмдэглэл, Эрх бүхий албан тушаалтан шийтгэлийн хуудасны хувийг гардуулсан тухай тэмдэглэл зэргийг үйлдсэн боловч уг баримтуудад “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ын захирал Ө.О гарын үсгээ зураагүй байна.

            .4.Мэдэгдэх хуудас гардуулсан тухай Т у бийн тэмдэглэлд “Т байр, Т орлогын т 30 тоот өрөөнд өрийн үлдэгдлийг танилцуулан мэдэгдэх хуудсыг өгөв. (Авахаас татгалзсан) гэж тэмдэглэл хийжээ. /ХХ-1-ийн 16 дахь тал/

            .5.Нэхэмжлэгч “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ нь 014-0 оны Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлан, Хувь хүний орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлан, Нэмэгдсэн өртгийн албан т тайланг хуульд заасан хугацаанд тайлагнасан байна.

            .6.Маргаан бүхий захиргааны акт болох Шийтгэл хуудас нь 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр үйлдэгдсэн бол Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын 019 оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн тогтоолоор “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ын захирал  Ө.Оыг өөрчилж, Э.Тыг томилсон байна.

            .7.Эндээс үзвэл Т у байцагч нараас “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын 014-0 оны албан т ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн т хяналт шалгалт явуулах цаг хугацааны туршид тус компанийг төлөөлөх эрхтэй этгээд нь Ө.О байжээ.

            .8.Хариуцагч Т у б нарыг 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр Шийтгэл хуудсыг үйлдэн гаргах, уг эрх зүйн баримт бичгээр тус компанид захиргааны хариуцлага тооцохдоо холбогдогчийг төлөөлөх эрхтэй этгээд нь солигдсон гэдгийг мэдэх ёстой, мэдэх боломжтой байсан гэж үзэх цаг хугацаа байгаагүй гэдэг нь үүгээр нотлогдож байна.

            .9.Нэхэмжлэгчийн тухай үеийн төлөөлөгч Э.Т болон одоогийн төлөөлөгч нь Шийтгэлийн хуудсыг эс зөвшөөрсөн үндэслэлээ:

            .9.1.Зөрчлийн хэрэг шалган шийдвэрлэх явцад Т у б нар нь Э.Тыг холбогдогчоор тогтоогоогүй гэж;

            .9..Э.Тд холбогдогчийн эрх, үүрэг танилцуулсан баримт байхгүй, акт, дүгнэлт, эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалахад шаардлагатай бусад баримт бичигтэй танилцах, гарын үсэг зуруулаагүй гэж;

            .9.3.Зөрчлийн хэргийг шийдвэрлэхдээ сонсох ажиллагаа явуулаагүй гэж;

            .9.4.Шийтгэлийн хуудсанд гомдол гаргах хугацаа болон хэнд хандаж гомдол гаргах талаар бичээгүй тул хүчин төгөлдөр акт биш гэж;

            .9.5.Алдангийн хоног зөрүүтэй, нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бүхэл үнийн дүнгээс тооцсон, зардал хасч тооцоогүй гэж;

            .9.6.Зөрчлийн хэрэг шалган шийдвэрлэх явцад Т у б нар нь Шийтгэлийн хуудас бусад баримт бичиг дээр гарын үсгийг Ө.О, Э.Т нараар зуруулаагүй гэж;

            .9.7.Шийтгэлийн хуудсыг шуудангийн салбараар илгээж гардуулсан гэх ч хүлээн аваагүй тул хууль зөрчсөн гэх үндэслэлүүдээр маргасан болно.

            Гурав.Маргаан бүхий актыг хянасан, шүүхээс хууль хэрэглэсэн, үйл баримтыг дүгнэсэн үндэслэлийн тухайд:

            3.1.Зөрчлийн тухай хуулийн .19 дүгээр зүйлийн 1-д “Татвар төлөгч хүн, хуулийн этгээд татвар төлөхөөс зайлсхийх зорилгоор:” гээд мөн хэсгийн 1.1-д “татвар ногдох орлогоос бусад татвар ногдох зүйлийг нуун дарагдуулсан, эсхүл бусад хүн, хуулийн этгээдэд үндэслэлгүйгээр шилжүүлсэн, эсхүл нягтлан бодох бүртгэл, тайлан, тэнцэл, т тайланд тусгахгүй орхигдуулсан, … бол татварыг нөхөн төлүүлж, хүн, хуулийн этгээдийн нөхөн төлүүлэх т 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно” гэж[1], Т ерөнхий хуулийн 44 дүгээр зүйлийн  44.1-д “Т хяналт шалгалтыг хийх явцад Зөрчлийн тухай хуульд заасан зөрчил илэрсэн тохиолдолд Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу шийдвэрлэнэ” гэж заасан байна.

            3..Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн .4 дүгээр зүйлийн  1-д “Энэ хуулийн 1.8 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан эрх бүхий албан тушаалтан хуулиар хүлээсэн чиг үүргийн хүрээнд зөрчил шалган шийдвэрлэх явцад дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ” гээд мөн зүйлийн 1.1-т “хуулиар харьяалуулсан зөрчлийг өөрөө илрүүлсэн, эсхүл зөрчлийн тухай гомдол, мэдээлэл ирүүлснийг хүлээн авч хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх” гэж, 1.14-д “хуульд заасан бусад” гэж, мөн зүйлийн 1.5-д  “зөрчлийн хэрэг бүртгэлтийн ажиллагааг хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу явуулах” гэжээ.

            3.3.Эндээс дүгнэвэл, “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-т холбогдох татвар ногдуулалт төлөлттэй холбоотой зөрчлийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулиар заасан процесс ажиллагааны дагуу явагдах ёстой болох нь Т ерөнхий хуулийн 44 дүгээр зүйлийн  44.1-д зааснаар тусгайлан зохицуулагдсан байна.

            3.4.Нэхэмжлэгчийн гаргасан “зөрчлийн хэрэг шалган шийдвэрлэх явцад Т у б нар нь Э.Тыг холбогдогчоор тогтоогоогүй” гэж маргасан нь үндэслэлгүй байна.

            3.5.Учир нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1-д “Зөрчил үйлдсэн гэж буруутгагдаж байгаа хүн, хуулийн этгээдийг холбогдогч гэнэ” гэж заасан.

            3.6.Хариуцагч Т у б нар нь  Ө.Оыг “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ыг төлөөлөх эрх бүхий байх хугацаанд т хяналт шалгалтыг явуулж дууссан байх тул зөрчил үйлдсэнд буруутгагдаж байгаа хуулийн этгээдийг төлөөлөх эрх бүхий этгээд болох  Ө.О, нягтлан бодогч М.Хоролсүрэн нарт хяналт шалгалтыг явуулах талаараа мэдэгдсэн, гаргасан шийдвэрээ тус байгууллагад хүргүүлснийг буруу гэж үзэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй.

            3.7.Тодруулбал, хуульд  зааснаар зөрчил үйлдсэн гэж буруутгагдаж байгаа холбогдогч нь  хуулийн этгээд байгаа учраас, уг хуулийн этгээдийг гүйцэтгэх удирдлага төлөөлөх хуулийн зохицуулалтын дагуу  Т у б нараас уг т хяналт ш явцыг тухайн үеийн гүйцэтгэх удирдлагын эрх, үүргийг хэрэгжүүлж байсан этгээдэд нь мэдэгдсэн байгаа тул  хяналт ш талаарх шийдвэр гаргах өдрөө “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ын даргын албан тушаалын ажлыг шинээр хүлээн авсан Э.Тыг холбогдогчоор тогтоох, түүнд  холбогдогчийн эрх, үүрэг танилцуулах баримт бичигтэй танилцуулах, гарын үсэг зуруулах шаардлагатай байсан гэж үзэхгүй, энэ нь хууль зүйн зөрчил биш болно.

            3.8.Нөгөө талаас т хяналт шалгалтыг “шалгагдаж байгаа этгээдийн гүйцэтгэх удирдлага солигдсон” гэдэг үндэслэлээр шинээр эхлүүлэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзсэн.

            3.9.Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.1 дүгээр 1-д “Эрх бүхий албан тушаалтан энэ хуульд заасны дагуу зөрчил шалгах ажиллагаа явуулж, нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлнэ” гэж, мөн зүйлийн -т “Зөрчил шалгах ажиллагаа нь зөрчил үйлдэгдсэн газар, хүн, хуулийн этгээдийн эзэмшил газар, барилга байгууламж, тээврийн хэрэгсэл, хүний бие, эд зүйлд үзлэг хийх, баримт бичиг, мэдээлэл гаргуулан авах, эд зүйл, баримт бичгийг хураан авах, эд хөрөнгийг битүүмжлэх, хөрөнгийн шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах, мэдүүлэг авах, шинжилгээнд зориулж хэв загвар, дээж авах, шинжилгээ хийлгэх ажиллагаанаас бүрдэнэ” гэжээ.

            3.10.Мөн Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулиар зөрчлийг шалган шийдвэрлэхдээ тусгайлан “сонсох ажиллагаа явуулах”-аар тогтоосон, журамласан зохицуулалт байхгүй  бөгөөд энэ хууль нь зөрчлийг шалган шийдвэрлэх журмыг нарийвчилсан зохицуулсан хууль учраас хариуцагч Т у б нар нарийвчилсан зохицуулалттай хуулийг баримталж Шийтгэлийн хуудас гаргасан нь хууль ёсны бөгөөд энэхүү ерөнхий зохицуулалттай хууль болох Захиргааны ерөнхий хуулийн 6, 37 дугаар зүйлд заасан сонсох ажиллагааг явуулах ёстой байсан гэж үзэхгүй тул хариуцагч нарыг буруутгах хууль зүйн үндэслэл байхгүй болно.

            3..Хариуцагч Т у б нарын үйлдсэн 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрийн Шийтгэлийн хуудас нь  З газрын 017 оны дүгээр тогтоолоор баталсан Шийтгэлийн хуудасны маягт батлах тухай журмын хавсралтаар баталсан Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай шийтгэлийн хуудасны загвар дээр бичигдсэн болох нь уг журмаар баталсан загвараар тогтоогдож байна.

            3.1.Энэ журамд зааснаар Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай шийтгэлийн хуудсанд холбогдогчийн гомдол гаргах хугацаа болон хэнд хандаж гомдол гаргах талаар заасан байхыг оруулаагүй байгаа учраас уг батлагдсан загварын дагуу Шийтгэлийн хуудсыг бичсэн хариуцагч нарыг журам зөрчсөн гэж үзэхгүй.

            Өөрөөр хэлбэл, хуульд нийцээгүй зохицуулалттай журам нь нэхэмжлэлийг хангах, хариуцагч нарын гаргасан Шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгох үндэслэл болохгүй гэж шүүх үзсэн.          

            3.13.Нөгөө талаас Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.1 дүгээр зүйлийн .6-д “холбогдогч нь эрх бүхий албан тушаалтан, хэрэг бүртгэлтийг удирдах албан тушаалтан, прокурорын үйл ажиллагаа, шийдвэр, шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргах эрхтэй” гэж, 7.7 дугаар зүйлийн -т “Оролцогч энэ хуулийн 1.8 дугаар зүйлийн …, 6.1, … дэх заалтад заасан эрх бүхий албан тушаалтны шийтгэл оногдуулсан, шийтгэлээс чөлөөлсөн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмаар гомдол гаргаж шийдвэрлүүлнэ” гэж заасан байна.

            3.14.Ийнхүү Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн ээрх заалтаар эрх бүхий албан тушаалтны гаргасан шийдвэрт хаана, хэнд хандаж, ямар хугацаанд гомдол гаргах эрхтэй болохыг заасан байхад энэ талаар нэхэмжлэгч мэдээгүй гэж тайлбарлах эрхгүй бөгөөд хууль мэдэхгүй нь гомдол гаргах эрхээ хязгаарлуулсан гэж үзэх үндэслэл болохгүй тул маргаан бүхий актыг хүчин төгөлдөр акт биш гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлгүй юм.

            3.15.Хариуцагч Т у б нар нь Шийтгэлийн хуудас, хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны  тэмдэглэл, Мэдэгдэх хуудас, Мэдэгдэх хуудас гардуулсан тухай т у бийн тэмдэглэл, Эрх бүхий албан тушаалтан шийтгэлийн хуудасны хувийг гардуулсан тухай тэмдэглэл зэргийг үйлдсэн байх ба уг баримтуудыг “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын захирал Ө.О мэдсэн боловч гарын үсгээ зурахаас татгалзсан гэж тайлбарласныг үндэслэлтэй гэж үзлээ.

            3.16.Учир нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.1 дугаар зүйлийн 1-д “Оролцогч зөрчлийн хэрэг бүртгэлтийн шатанд эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэр, үйл ажиллагааны талаар прокурорт гомдол гаргах эрхтэй” гэж, мөн зүйлийн 3-т “Прокурор энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гомдлыг хүлээн авснаас хойш ажлын 5 өдрийн дотор шийдвэрлэж, шийдвэрийг гомдол гаргасан оролцогчид биечлэн танилцуулах, эсхүл харилцаа, холбооны хэрэгсэл ашиглан хүргүүлнэ” гэж, мөн зүйлийн 4-т “Оролцогч энэ зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан прокурорын шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш ажлын 5 өдрийн дотор тухайн нэгжийн дээд шатны прокурорт гомдол гаргаж болно” гэж, 1.13 дугаар зүйлийн 1-т “Оролцогч зөрчил шалгах тодорхой ажиллагаа явуулах тухай хүсэлтийг зөрчлийн хэрэг бүртгэлтийн шатанд эрх бүхий албан тушаалтанд гаргах эрхтэй” гэж тус тус заажээ.

            3.17.Мэдэгдэх хуудас гардуулсан тухай Т у бийн тэмдэглэлд мэдэгдэх хуудсыг өгөхөд “авахаас татгалзсан” гэх тэмдэглэл үйлдсэн байгаа ба хэрэв төрийн албан хаагч нь гаргасан шийдвэрээ танилцуулаагүй, хуульд заасан эрхийг нь хууль бусаар хязгаарласан гэж үзвэл энэ талаар прокурорт гомдол гаргах, цаашилбал, бусад дээд шатныбайгууллага, албан тушаалтанд хандаж гомдол гаргах боломжтой, ийм эрхтэй байхад нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ө.О аливаа байдлаар гомдол гаргаж байгаагүй байна.

            3..Тодруулбал, хуулийн энэ заалтын дагуу зөрчлийн хэрэг шалган шийдвэрлэх явцад Т у б нараас Шийтгэлийн хуудас бусад баримт бичиг дээр гарын үсгийг зуруулаагүй, танилцуулахаас татгалзсан, хуульд заасан журмаар гардуулаагүй бол холбогдогчийн төлөөлөгч Ө.О прокурорт хандаж гомдол гаргах эрхтэй байхад ийнхүү гомдлоо гаргаагүй байгаа тул хариуцагч нарыг хууль зөрчсөн гэдэг нь нотлогдохгүй байна.

            3.19.Энэ талаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны явцад “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ын захирлаар томилогдоогүй байсан Э.Т болон одоогийн гүйцэтгэх удирдлагыг түр орлон гүйцэтгэгч Б.Энхтөр нар нь шүүхэд гомдол гаргах эрхгүй.

            3.0.Нэхэмжлэгчийн гаргасан Шийтгэлийн хуудсыг шуудангийн салбараар илгээж гардуулсан гэх ч хүлээн аваагүй, гардуулах ажиллагаа нь хууль зөрчсөн гэх үндэслэлээр нэхэмжлэлийг хангах хууль зүйн үндэслэл байхгүй.

            3.1.Учир нь Шийтгэлийн хуудсыг шуудангаар явуулсан /гардуулсан/ нь уг хуудсыг хууль бус гэж үзэх үндэслэл болохгүйн дээр, уг баримтыг гараас гарт гардаж аваагүй нь нэхэмжлэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан үйл баримт гэж үзэх үндэслэл тогтоогдохгүй байна.

            3..Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 00 оны 09 дүгээр сарын 0-ны өдрийн 50 дугаар магадлалаар “... торгууль, алдангийг буруу тооцсон, шийтгэлийн хуудсан дээрх дүн нь хяналт ш үеийн тооцооллоос зөрүүтэй гэсэнтэй холбоотойгоор нотлох баримт цуглуулаагүй” гэж, “... хэдэн оны ямар алдагдлыг  аль дүнгээс хасч тооцсон, ... зэргийг тодруулаагүй” гэж дүгнээд “... холбогдох тооцооллын зөрүүг тодруулах, үүний үндэслэл болсон баримтыг цуглуулах, гомдлын үндэслэлд дүгнэлт өгөх шаардлагатай гэж үзэж хэргийг анхан шатны журмаар дахин хэлэлцүүлэхээр буцаасан байна. /ХХ--ын 1-5 дахь тал/

            3.3.Давж заалдах шатны шүүхийн дээр дүгнэсний дагуу буюу нэхэмжлэгчийн шүүхэд маргасан “актад алдангийн хоног зөрүүтэй, нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бүхэл үнийн дүнгээс тооцсон, зардал хасч тооцоогүй” гэх тайлбарыг шүүхээс шалган тогтоох ажиллагааг эрх хэмжээний хүрээнд явуулж, энэ асуудал нь  тусгай мэдлэг шаардсан тул шүүхийн шинжээч томилох шийдвэрийг гаргасан. 

            3.4.Мөн Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.15 дугаар зүйлийн 1-т “Эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ” гэж заасан байна.

3.5.Шүүх хуралдаанаар явуулсан мэтгэлцээнээр хариуцагч Т у б нар нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.15 дугаар зүйлийн 1-т заасны дагуу өөрийн тогтоосон зөрчлийг нотлох тайлбараа тус компанийн санхүүгийн тайлан, татваруудын тайлагнал зэрэг нотлох баримтад үндэслэж гаргасан, актыг ямар үндэслэлээр гаргасан болохоо 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдөр үйлдсэн “Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл”-дээ нэг бүрчлэн тодорхой тайлбарлаж тусгасан ба  энэ нь захиргааны хэрэг үүсгэснээс хойш 4 жил гаруйн хугацаанд хавтаст хэрэгт авагдсан байхад нэхэмжлэгчээс уг актын үндэслэлийг няцаах баримтыг гаргаагүйн дээр няцаасан тайлбар гаргаж чадахгүй байна.

3.6.Тухайлбал, нэхэмжлэгчээс “алдангийн хоногийг зөрүүтэй тооцсон” гэж маргасан ч “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ болон өөрчлөн зохион байгуулагдсан Г******* судалгаа, шинжилгээний ******* төрийн өмчит  үйлдвэрийн газар нь өөрийнх нь үзэж байгаагаар “алданги хэд хоног байх ёстой” гэж тооцсон талаар тооцоолол байхгүй, мөн түүнчлэн “нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бүхэл үнийн дүнгээс тооцсон, зардал хасч тооцоогүй” гэж байгаа ч “нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг ямар дүнгээс, ямар журмын дагуу тооцох, ямар зардлыг хасах, хэдэн төгрөг хасах талаараа тооцоолол байхгүй, энэ талаараа тодорхой тайлбар гаргаагүй, холбогдох нотлох баримтыг гаргаж өгөөгүй тул шүүх нэхэмжлэгчийг энэ  үндэслэлээ нотолж чадаагүй гэж дүгнэлээ.

3.7.Тодруулбал, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5-д “Энэ хуулийн 5..4-т заасан нэхэмжлэлийн шаардлага, түүний үндэслэлд дараахь зүйл хамаарна” гээд мөн хэсгийн 5.5.1-д “захиргааны акт, захиргааны гэрээг хүчингүй болгуулах, илт хууль бус болохыг тогтоолгох, эсхүл эс үйлдэхүй хууль бус болохыг тогтоолгох, захиргааны акт гаргуулахыг даалгах нэхэмжлэлийн  хувьд нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хэрхэн зөрчигдсөн” талаар тодорхой бичихээр шаардсан байдаг.

3.8.Иймд нэхэмжлэгч нь хүчингүй болгуулахыг шаардсан акт нь ямар байдлаар хууль зөрчсөн, ямар тооцоолол буруу гэдгээ нэхэмжлэлдээ огт бичээгүй, шүүх хуралдаан дээр нотолж, мэтгэлцэж чадахгүй байгаа, түүнчлэн шүүх нэхэмжлэгчийн энэ үндэслэлийг тогтоох зорилгоор  шинжээчээр  шүүхийн шинжилгээний байгууллагыг томилсон бөгөөд  шүүхээс удаа дараа шаардсан байхад нэхэмжлэгч нь шинжээчид санхүүгийн баримтаа санаатайгаар гаргаж өгөөгүй, шинжээчид баримтаа үзүүлэхээс татгалзсан зэрэг нь шүүхийн шинжээчийн дүгнэлтийг гаргуулах боломжгүй болгосон зэргээс дүгнэхэд нэхэмжлэгчээс няцаах баримтыг гаргаж өгөөгүй,  шинжээчийн дүгнэлт гаргуулахыг хүсээгүй зэрэг үйлдэл нь нэхэмжлэгч үндэслэлээ нотолж чадаагүй гэж үзэх хууль зүйн дүгнэлтэд хүргэсэн болно.

3.9.Нэгэнт шүүх бүрэлдэхүүн нэхэмжлэгчийн маргаж буй актын санхүүгийн тооцоололд мэргэжлийн дүгнэлт өгөх тусгай мэдлэг байхгүй байхад нэхэмжлэгч талаас нэхэмжлэлийн үндэслэлээ нотлох ажиллагааг дэмжээгүй гэдэг нь дээрх үйлдлээрээ харуулсан бөгөөд нэхэмжлэгчийн энэ үйлдэл нь нэхэмжлэлийн үндэслэлээ нотолж чадаагүй гэж үзэх үндэслэл болсон.

3.30.Гэвч шүүх мэтгэлцээнээс хариуцагчийн “Г******* *******  лаборатори” ТӨААТҮГ-ыг 016 онд 6,868,965.10, 017 онд 388,35,37.10, 0 онд 408,47,349.60 төгрөгийн тайлангаар ногдуулсан, тайлганасан нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төсөвт төлөөгүй 30-34 хоног хожимдуулсан гэж үзсэн хариуцагчийн тайлбарыг үндэслэлтэй гэж үзсэн.

3.31.Учир нь Нэмэгдсэн өртгийн албан т тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-д “Албан татвар суутган төлөгч нь борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг доор дурдсан журмаар дараа сарын 10-ны өдрийн дотор төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлж, баталсан маягтын дагуу тайлангаа харьяалах т албанд тушаана” гээд, мөн зүйлийн 16.1.1-д “тухайн сард борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг албан татвар суутган төлөгч төсөвт төлнө” гэж заасан бөгөөд нэхэмжлэгч дээрх тайланг хуульд заасан хугацаанд өөрсдөө гаргаж тайлагнасан байгаа боловч хуульд заасан хугацаа болох тухайн оны 0 дугаар сарын 01-ны өдрөөс өмнө борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг суутгаж, төсөвт төлөөгүй болох нь нотлогдож байгаа тул хариуцагчийн тайлбарыг үндэслэлтэй гэж үзсэн.

3.3.Учир нь дээрх хууль зүйн үндэслэлээ хариуцагч нараас Зөрчлийн тухай хуулиар дээрдүүлсэн заалтыг авч хэрэглэнэ гэж заасан, тооцоолол хийхэд хүндрэлтэй бол жилийн эцсийн дүнгээр тооцооллыг хийнэ гэсэн Т ерөнхий газрын даргын тушаалаар баталсан журмын  дагуу нэхэмжлэгчийн татвар төлөөгүй хугацааг сар бүрээр бодох нь нэхэмжлэгчийн нөхцөл байдлыг дордуулсан тул жилээр тооцож, хоногийн хэмжээг багасгасан” гэж тайлбарласныг нэхэмжлэгч тал няцаагаагүй.

3.33.Иймд Т у б нараас Нэмэгдсэн өртөгийн албан т тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1, 16.1.1-д заасны дагуу суутган төлөөгүй гэж үзэн тухайн жилийн 1-1 сар бүрийн тайлагнаж, төлбөл зохих хугацааг тухайн сард нь хоцроосон хугацаагаар тоолж 30-34 хоног хожимдуулсан гэж үзсэн нь нэхэмжлэгчийн байдлыг дээрдүүлсэн байгаа тул эрх зүйн зөрчилгүй байна.

3.34.Тодруулбал, нэхэмжлэгчийн 016 оны 01 дүгээр сард явуулсан бараа, ажил, үйлчилгээний 6,868,965.01 төгрөгийн нэмэгдсэн өртөгийн албан татварыг суутгаж төлөх хугацааг 1 хоног,  0 дугаар сард 5,406,750.00 төгрөгийн нэмэгдсэн өртөгийн албан татварыг суутгаж төлөх хугацааг 7 хоног, 03 дугаар сард 5,000,000 төгрөгийн нэмэгдсэн өртөгийн албан татварыг суутгаж төлөх хугацааг 17 хоног  хэтрүүлсэн гэж буюу тухайн оны 01-1 дугаар сарыг хүртэл хугацааны 15 бараа, ажил, үйлчилгээг тус бүр нь 7-30 хоногийн хугацаагаар нэмэгдсэн өртөгийн албан татварыг суутгаж төлөх хугацааг хэтрүүлсэн гэдгийг хооронд нь нэмж тооцоод “34  хоног” хэтрүүлсэн гэж гаргасан нь нэхэмжлэгчид ашигтай гаргасан тооцоолол мөн байна.

3.35.Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д “Төсөв, санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны ******* байгууллагаас баталсан хуваарийг үндэслэн харьяалах т алба тухайн т жилд энэ хуулийн 0.1, 0..7-д заасны дагуу ногдуулан төлөх албан т сар, улирлын хуваарийг албан татвар төлөгчид хүргүүлнэ” гэж, мөн зүйлийн 5.-т “Энэ хуулийн 5.1-д заасан урьдчилан тодорхойлсон хуваарийн дагуу сар бүр төлөх татвараа сар бүрийн 5-ны дотор, улирлын эцэст хийсэн тооцооны дагуу татвараа дараа улирлын эхний сарын 0-ны дотор, жилийн эцэст хийсэн эцсийн тооцооны дагуу татвараа дараа оны 0 дугаар сарын 10-ны дотор төсөвт төлнө” гэжээ.

3.36.Ийнхүү нэхэмжлэгчийн татвар тайлагнах, төлөх эцсийн хугацаа нь жил бүрийн 0 дугаар сарын 0-ны дотор байгаа бөгөөд уг хугацаанаас хойш хоногийг  тоолж, 34 хоног /жилийг 365 хоногоор тооцож тоолохоор аргачлалд тусгасан/ төлөөгүй гэж тооцсон нь үндэслэлтэй байна.

3.37.Мөн нэхэмжлэгч 016, 0 оны Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тайлангаа хуульд заасан хугацаанд өөрсдөө гаргаж тайлагнасан байгаа боловч 016 онд 15,31,671.00, 0 онд 9,501,091.00, нийт 4,73,76.00 төгрөгийн албан татвар ногдох орлогыг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тайланд тусгаагүй, хуульд заасан хугацаанд борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг суутгаж, төсөвт төлөөгүй гэдэгтэй маргахгүй байна.

3.38.Хариуцагч хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчлийн хэмжээг 45,000,000 гэж танилцуулсан боловч Шийтгэврийн хуудас бичихдээ 4,000,000 төгрөг болгож бууруулсан нь “... 016 оны Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг дутуу тайлагнасан 15 сая төгрөгийн зөрчил 016 онд алдагдалтай тайлан гаргасны алдагдлыг бууруулсан ба 016 онд Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар дээр тавигдах зөрчилд нөхөн татвар, торгууль алданги тооцоогүй” гэж тайлбарласан бөгөөд нэхэмжлэгчээс хариуцагчийн энэхүү  зөрчил гэж үзсэн үйл баримтыг няцаах баримт, тайлбараа гаргаж чадахгүй байсан тул нэхэмжлэлийг үндэслэлгүй гэж үзсэн.

3.39.Мөн хариуцагч Т у б нараас нэхэмжлэгчийг 015 онд Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т ногдуулалт, төлөлтийн тайлангаа хуульд заасан хугацаанд тайлагнасан байгаа боловч өөрийн ногдуулсан албан татвар 10,643,37.30, 0 онд 33,94,995.50 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанд төсөвт төлөөгүй 50-310 хоног хожимдуулсан зөрчил гэж үзсэн нь дээрх аргачлалын дагуу тооцсон байгаа тул буруутгах үндэслэл, нотлох баримт шүүхэд тогтоогдохгүй байна.

            3.40.Тухайлбал, нэхэмжлэгч нь 015, 016 онд өөрийн гаргасан тайлангуудаар тайлагнасан татвараа төлөөгүй болохоо хүлээн зөвшөөрч байгаа тул хуульд заасан “төсөвт төлөх хугацаа”-наас хойшхи хугацааг хэтэрсэн хугацаа гэж тоолон   “50-63 хоног” гэж тооцсон нь буруу биш, зөрчил гаргаагүй гэдгээ няцааж нотолж чадаагүй тул хариуцагчийн энэ тайлбарыг үндэслэлтэй гэж үзсэн.

3.41.Нэхэмжлэгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нараас алданги, торгуулийг чөлөөлөх асуудлаар энэ хуралдаан дээр маргаагүй  учраас, шүүх нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлийн хүрээнд шийдвэрлэх үүрэгтэй тул энэхүү маргаагүй асуудлаар дүгнэлт өгөх эрхгүй байна.

3.4.Дээрхийг нэгтгэн дүгнэвэл, маргаан бүхий захиргааны акт болох С******* дүүргийн Т Т хяналт ш Т у бийн 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрийн дугаартай Шийтгэлийн хуудас нь Зөрчлийн тухай хуулийн .19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 1.1 дэх заалт, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулиар тогтоосон журмыг зөрчөөгүй болох нь тогтоогдсон бөгөөд нэхэмжлэгч нь өөрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн болохыг нотолж чадаагүй тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэлээ.

3.43.Харин Т у б нар  Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулийг биелүүлэх үүрэгтэй бөгөөд холбогдох хуулиар алданги, торгуулиас чөлөөлүүлэх эрх нь нэхэмжлэгчид үүссэн гэж үзэх үндэслэл тогтоогдсон  бол уг алданги, торгуулиас чөлөөлөх эрх нь Т албанд байгаа тул тус алба нь уг асуудлыг хуульд нийцүүлж шийдвэрлэхэд шүүхийн энэ шийдвэр нөлөөлөхгүй болохыг тэмдэглэж байна.

Дөрөв.Анхан шатны шүүхэд нотлох баримт цуглуулсан, үнэлсэн талаар:

4.1.Шүүх нь хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн буюу маргаан бүхий актын үндэслэл болсон нотлох баримтад дүгнэлт хийж, маргааныг шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн ба нотлох баримтыг үнэлэх нь хэргийг хянан шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн дотоод итгэл, эрх хэмжээнд хамаарах болно.

4..Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 00 оны 09 дүгээр сарын 0-ны өдрийн 50 дугаар магадлалд заасан “хэдэн оны ямар алдагдлыг  аль дүнгээс хасч тооцсон”, “холбогдох тооцооллын зөрүүг тодруулах” зэрэг ажиллагааг шүүгч нотлох баримтад тулгуурлан дүгнэлт хийх боломжгүй, шүүгчийн мэдлэгийн хүрээнээс давсан байна.

4.3.Энэ учраас  анхан шатны шүүх нь нотлох баримт цуглуулах хүрээнд хариуцагчаас “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын нөхөн татвар, торгууль алдангийг тооцсон хяналт ш үеийн тооцооллын зөрүүг тооцуулж, холбогдох нотлох баримтын хамт шаардан гаргуулсан. /ХХ--ын 30-51 дэх тал/

4.4.Мөн шүүх нь  хариуцагчаас “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын 015 0 оны Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тайлан, 015-0 оны Нэмэгдсэн өртгийн албан т тайлан, 016 оны Суутгагчийн хувь хүнд олгосон орлогын албан т тайланг шаардан гаргуулсан болно. /ХХ--ын 81-3 дахь тал/

4.5.Ингээд анхан шатны шүүхийн 01 оны 0 дугаар сарын 08-ны өдрийн 18/ШТ01/0014 дүгээр тогтоолоор “тооцооллын зөрүүг арилгах хэдэн төгрөгийн нөхөн татвар, алданги ногдуулах, төлөөгүй төлбөрийн үлдэгдэлд  тухайн сарын төлөх ногдлыг оруулж тооцсон эсэх, т тайланд тусгаагүй алдагдлыг бууруулсан эсэх, хэдэн оны алдагдлыг аль дүнгээс хассан, бусад асуудал” зэрэг асуудлыг тодруулахаар шинжээч томилсон байна. /ХХ--ын 46-48 дахь тал/

4.6.Шүүхийн энэ тогтоолыг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Гансүх эс зөвшөөрч “... шүүх хэрэг маргааныг нотлох баримтын хүрээнд шийдвэрлэх үндсэн зарчмыг алдагдуулсан, нэхэмжлэгчид заавал торгууль ногдуулах, ... төлбөрт унгахыг зорьж байна” гэх үндэслэлээр давж заалдах журмаар гомдол гаргаж байжээ. /ХХ-3-ын 1 дэх тал/

4.7.Анхан шатны шүүхээс ийнхүү шинжээч томилсноос хойш 3 сар орчмын дараа буюу 01 оны 05 дугаар сарын 6-ны өдрийн 1/336 дугаар албан бичгээр шинжээчид зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны материалыг тайлан, хяналт ш зөрчлийн тооцооллыг хүргүүлжээ. /ХХ-3-ын 0 дахь тал/

4.8.Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнгийн шинжээч нь 01 оны 06 дугаар сарын 3-ны өдрийн дүгээр албан бичгээр “... шинжилгээнд “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын санхүүгийн баримтыг ирүүлээгүй  тул  шинжилгээ хийхээс татгалзжээ. /ХХ-3-ын 1 дэх тал/

4.9.Үүний улмаас анхан шатны шүүх нь “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-т хандан санхүүгийн баримтаа шинжилгээнд ирүүлэхийг 01 оны 08 дугаар сарын -ний өдрийн 1/59 дугаар албан бичгээр шаардсан. /ХХ-3-ын дахь тал/

4.10. “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ нь 01 оны 08 дугаар сарын -ны өдрийн дугаар  албан бичгээр “шүүхийн шатанд  хэрэгт ач холбогдол бүхийн санхүүгийн баримтыг гаргаад өгчихсөн” гэж тайлбарлан нэмж баримт ирүүлээгүй байна. /ХХ-3-ын 3 дахь тал/

4..Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 01 оны 10 дугаар сарын 06-ны өдрийн 18/ШЗ01/778 дугаар захирамжаар дахин шинжээч томилж, дээрх асуудлыг дахин тодруулсан байна. /ХХ-3-ын 4-6 дахь тал/

4.1.Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнгийн 01 оны дүгээр сарын 08-ны өдрийн 10/5986 дугаар албан бичгээр дүгнэлт хийхэд шаардлагатай байгаа 014-0 оны баримтуудыг тодорхой жагсаан нэрлэж, шинжээчид ирүүлэхийг шаарджээ./ ХХ-3-ын 9 дэх тал/

4.13.Уг шаардлагыг үндэслэн шүүхээс нэхэмжлэгч “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-т хандан нотлох баримт ирүүлэхийг 01 оны дүгээр сарын 9-ний өдрийн 1/905 дугаар /ХХ-3-ын 36 дахь тал/, С******* дүүргийн т хэлтэст хандан мөн өдөр /ХХ-3-ын 33-34 дэх тал/ шаардахад нэхэмжлэгч нь “... мэдээллийг гаргаж өгсөн, хариуцагчид ашигтай баримт шаардсаныг ойлгохгүй байна” гэх тайлбарыг  шүүхэд гаргаж ирүүлээд, холбогдох баримт гаргаж өгөөгүй.

4.14.Нэхэмжлэгчээс шинжилгээнд шаардсан баримтыг гаргаж өгөөгүй тул Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэн дахин “шинжилгээ хийх, дүгнэлт гаргах боломжгүй” гэж үзсэн. /ХХ-3-ын 39 дэх тал/

4.15.Шүүхээс дахин шинжилгээ хийлгүүлэхээр 0 оны 01 дүгээр сарын 7-ны өдрийн 1/9 дүгээр албан бичгээр Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнд захирамжийг хүргүүлсэн. /ХХ-3-ын 40 дэх тал/

4.16.Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнгээс шүүхэд хандан 0 оны 03 дугаар сарын 4-ний өдрийн дүгээр албан бичгээр “шинжилгээний объектууд нь хуулбарласан,  шаардлагатай баримт дутуу тул захирамжийн дагуу Г******* ******* лабораторийн архивт байх санхүүгийн баримтуудад шинжилгээ хийхээр очиход шинжлэх ухааны баримтуудыг танилцуулах боломжгүй гэж татгалзсан” гэх тайлбарыг гаргаж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Гансүхийн баримт гаргаж танилцуулахаас татгалзсан тайлбарыг уг албан бичигтээ хавсарган шүүхэд ирүүлжээ. /ХХ-3-ын 45-46 дахь тал/

4.17.Анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 0 оны дүгээр сарын 08-ны өдрийн 1/344 дугаар албан бичгээр “... баримтыг шинжээчид үзүүлэхээс татгалзаж байгаа нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа удаашруулах нөхцөл болж байгааг мэдэгдсэн /ХХ-3-ын 49-50 дахь тал/, 0 оны 10 дугаар сарын 1-ний өдрийн 1/8158 дугаар албан бичгээр шүүхийн шаардсан баримтыг ирүүлэхгүй бол захиргааны арга хэмжээ авахыг мэдэгдсэн /ХХ-3-ын 58-59 дэх тал/ байна.

4..Шүүхийн арга хэмжээ авах талаар мэдэгдсэний хариуд нэхэмжлэгч “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ-ын захирал нь 0 оны дүгээр сарын 10-ны өдрийн 806 дугаар албан бичгээр “... архивын баримт эмх цэгцгүй болсон тул баримтыг дүгээр сарын 0-ны өдрийн дотор гаргаж өгөх”-өө мэдэгджээ. /ХХ-3-ын 60 дахь тал/

4.19.Гэвч уг баримтыг огт гаргаж өгөөгүй тул тус шүүхийн 03 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн дугаар албан бичгээр “... баримт шаардсан байхад гаргаж ирүүлээгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулсан” гэх шаардлагыг дахин хүргүүлсэн /ХХ-3-ын 6 дахь тал/ боловч нэхэмжлэгч шүүхийн шаардсан  баримтыг гаргаж өгөөгүй болох нь Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнгийн 04 оны 05 дугаар сарын 13-ны өдрийн тус шүүхэд ирүүлсэн “баримтуудтай танилцуулахаас татгалзсан тул шинжээч дүгнэлт гаргахаас татгалзсан талаар тайлбараа бичгээр ирүүлсэн”-ээр тогтоогдсон учраас шүүх 04 оны 05 дугаар сарын 14-ны өдрийн 18/ШЗ04/4174 дугаар захирамжаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн явуулахаар шийдвэрлэсэн. /ХХ-3-ын 69-70 дахь тал/

4.0.Ийнхүү нэхэмжлэгч нь шүүхийн шинжээч томилсон 01 оны 0 дугаар сарын 08-ны өдрөөс хойш шинжээчийн дүгнэлт гаргуулахаас татгалзсан, шинжээчид шаардлагатай баримтыг шүүх шаардсаар байхад санаатай гаргаж өгөөгүй 3 жил 3 сар гаруйн хугацаагаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа удаашруулсан байна.

4.1.Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээгээд шүүх хуралдааныг 04 оны 05 дугаар сарын 1-ний өдөр товлосноос хойш нэхэмжлэгчийн итгэмжлэл дууссан, итгэмжлэл хүчин төгөлдөр бус солиулах хүсэлтээр удаа, нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч өөрөө, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь хэргийн материалтай танилцах хүсэлтээр удаа, нэхэмжлэгч өмгөөлөгч авах, захирал солигдсон тул өөр өмгөөлөгч авах хүсэлтээр 6 удаа, нийт 10 удаа шүүх хуралдааныг хойшлуулах хүсэлт гаргасан боловч энэ 6 сар гаруйн хугацаанд нотлох баримт гаргаж өгөх, шинжээч томилох хүсэлт гаргаж байгаагүй болно.

4..Түүнчлэн шүүхээс хуралдаан хойшлуулах хүсэлтийг хангаж шийдвэрлэх тутамдаа дараагийн шүүх хуралдаанаас өмнө хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой нэг хүсэлтээ бичгээр гаргасан байхыг сануулж ирсэн байтал, 04 оны дүгээр сарын 19-ний өдрийн шүүх хуралдаан дээр “шинжээч томилуулах хүсэлт гаргаж, уг хүсэлтдээ одоо манайх шинжээчид нотлох баримт гаргаж өгнө” гэж байгааг нь шүүх хүлээн авах үндэслэлгүй байна.

4.3.Шүүхэд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг, үүний дотор нотлох баримтыг цуглуулах, үнэлэх ажиллагааг хуульд заасан журам, үндэслэлийн дагуу явуулдаг бөгөөд нэхэмжлэгч нь шинжээчийн дүгнэлтэд шаардлагатай баримтыг 3 жил 3 сар гаруй хугацаанд гаргаж гаргаж өгөөгүй, шинжээч томилуулахаас татгалзаж ирсэн учраас шүүх шинжээчийн дүгнэлт гаргуулах боломжгүй нөхцөл үүссэн гэж үзэж хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг  сэргээн шийдвэрлэж, шүүх хуралдааныг эхлүүлэхэд “одоо л шинжээч томилуулна” гэж байгааг хүлээн авах нь  хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа удаашруулах шалтгаан гэж үзсэн бөгөөд нэхэмжлэгчийн мэтгэлцэх эрхийг нь хязгаарласан үйлдэл гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

4.4.Учир нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 0 дугаар зүйлийн 0.1.3-т “нотлох баримт гаргаж өгөх, гэрчээс мэдүүлэг авхуулах, шинжээч томилуулах, бусад нотлох баримт цуглуулах, нотлох баримтаас хасуулах, шүүх хуралдааныг хуульд заасан үндэслэлээр хойшлуулах тухай хүсэлт гаргах нь нэхэмжлэгчийн эрх” гэж, мөн зүйлийн 0..3-т “шүүхийн тавьсан шаардлагыг биелүүлэх нь нэхэмжлэгчийн үүрэг байхаар” зааж, 3 дугаар зүйлийн 3.3-т “Хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, хариу тайлбарын үндэслэлийн талаар нотлох баримтаа шүүхэд гаргаж өгөх ба гаргаж өгөх боломжгүй, түүнчлэн шүүхэд мэдэгдээгүй нотлох баримтын эх сурвалжийг заах үүрэгтэй” гэж тус тус хуульчилсан.

4.5.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 0 дугаар зүйлийн 0.1.3-т заасан нотлох баримт гаргаж өгөх эрх, шинжээч томилуулах хүсэлт гаргах эрхүүд нь хязгааргүй эдлэх эрх биш бөгөөд хэргийн оролцогч нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад дурын цаг хугацаандаа эрхээ эдэлнэ гэж, эсхүл эдлэхгүй гэж татгалзаж, эсхүл шаардаж байдаг эрх биш юм.

4.6.Эрх зүйн харилцаанд, уг харилцааны оролцогч нь өөрийн эдлэх эрхээсээ татгалзсан бол уг асуудлаар шаардах эрхээ алддаг, энэ зарчмаар алдсан эрхийг дараагийн эрх залгамжлагч нь дахин шаардах эрх үүсдэггүй зарчимтай тул “нотлох баримт гаргаж өгнө” гэснийг хүлээн авах эрх зүйн үндэслэлгүй гэж үзлээ.

4.7.Үүнээс гадна Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д” Аж ахуйн нэгж, байгууллага дараах бүртгэлийн стандартыг дагаж мөрдөнө” гээд, мөн зүйлийн 4.1.1-д “Санхүүгийн тайлагналын олон у стандарт” гэжээ.

4.8.Мөн хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.-т “Энэ хуулийн 4.1.1-д заасан стандартыг мөрдөх аж ахуйн нэгж, байгууллагын ангилал, шалгуур үзүүлэлтийг хуульд нийцүүлэн санхүү, бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн З газрын гишүүн тогтоож, нийтэд мэдээлнэ. Энэ ангилалд доор дурдсан аж ахуйн нэгж, байгууллагыг заавал хамруулна” гээд, мөн хэсгийн 4..4-т “төрийн болон орон нутгийн өмчит, тэдгээр өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж” гэсэн байна.

4.9.Мөн хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1-д “Санхүүгийн тайлагналын олон у стандартын дагуу нягтлан бодох бүртгэл хөтөлж, санхүүгийн тайлангаа гаргах үүрэг бүхий аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлан нь дараах бүрэлдэхүүнтэй байна” гээд мөн зүйлийн 8.1.1-д “санхүүгийн байдлын тайлан” гэжээ.

4.30.Хуулийн дээрх заалтын дагуу “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ нь Санхүүгийн тайлагналын олон у стандартыг мөрдөж, санхүүгийн тайлангаа гаргаж тайлагнах үүрэгтэй тул  шинжээчийн шинжилгээнд шаардлагатай байна санхүүгийн тайлан болон санхүүгийн анхан шатны баримт бичиг нь тус байгууллага заавал үйлдэж гаргаж байх шаардлагатай баримт мөн бөгөөд шүүхийн шаардсанаар уг баримтыг гаргаж өгөөгүй шүүхийг үл хүндэтгэсэн, шүүн таслах ажиллагаанд саад учруулж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг 3 жил гаруй удаашруулсны дараа “одоо баримт гаргаж өгье” гэх хүсэлтийг хүлээн авах шаардлага болоод хууль зүйн үндэслэл байхгүй гэж үзлээ.

4.31.Иймд шүүх нь нэхэмжлэгчийн шинжээч томилуулах, баримт гаргуулах хүсэлтийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Тав. Иргэдийн төлөөлөгч Б.Б*******ын дүгнэлтийн талаар:

5.1.Нэхэмжлэгч тал нь шүүхээс заасан хугацаанд шинжээч томилоогүй, мөн т албанаас ногдуулсан торгуулийн тооцооллууд нь Т тухай хуулиар зохицуулагдсан хэмээн ойлгож, хариуцагч тал болох С******* дүүргийн Т б нарын талыг үндэслэлтэй хэмжээн үзэж байна гэж дүгнэсэн нь шүүх бүрэлдэхүүний хууль зүйн дүгнэлттэй зөрчилдөхгүй байна гэж дүгнэв.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх хэсэг, 106.3, 106.3.14 дэх заалтыг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Т ерөнхий хуулийн 44 дүгээр зүйлийн  44.1, Нэмэгдсэн өртөгийн албан т тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1, 16.1.1, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан т тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.,  Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн .4 дүгээр зүйлийн  1, 1.1, 1.14, 1.5 дахь хэсэг, 3.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 4.1 дүгээр 1, дахь хэсэг, 3.1 дүгээр зүйлийн .6 дахь хэсэг,  1.1 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 1.13 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 4.15 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Зөрчлийн тухай хуулийн  .19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, мөн хэсгийн 1.1 дэх заалтыг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч “Г******* судалгаа, шинжилгээний *******” төрийн өмчит үйлдвэрийн газар /хуучин нэрээр “Г******* ******* лаборатори” ТӨААТҮГ/-ын гаргасан “С******* дүүргийн Т Т хяналт ш у б Д.Х*******, Ч.М******* нарын 019 оны дүгээр сарын 0-ны өдрийн  дугаартай   Шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1-т заасныг баримтлан, нэхэмжлэгч “Г******* судалгаа, шинжилгээний *******” төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын у тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 7000 төгрөгийг у орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн  3 дугаар зүйлийн 3.-т  заасны дагуу хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэр гардан авснаас хойш 5 хоногийн дотор давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг тэмдэглэсүгэй.

 

 

 

          ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Д.ЭРДЭНЭЧИМЭГ

                                 ШҮҮГЧ                                 М.БАТЗОРИГ                

                                 ШҮҮГЧ                                  Г.УРАНГУА