2024       12            30                                          114/ШШ2025/0002

 

                                          

                                            МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

                                     

Дархан-Уул аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ж.Оюунчимэг даргалж, бүрэлдэхүүнд ерөнхий шүүгч Д.Нарантуяа, шүүгч Ө.Мөнх-Эрдэнэ нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

               Нэхэмжлэгч: “******* ******* *******” ******* /РД:*******/

               Хариуцагч: Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад холбогдох

               “******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг, нэртэй газарт орших 226.22 га талбай бүхий газарт түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан болохыг тогтоож, хүлээн зөвшөөрүүлэх, “******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан дээрх өргөдлийг шийдвэрлээгүй эс үйлдэхүйг хь бус болохыг тогтоож, энэхүү өргөдлийн дагуу зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр төрийн захиргааны байглагад хүргүүлэхийг даалгах” тухай шаардлагатай захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч , нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч /цахим/, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , /цахим/, гуравдагч этгээдийн өмгөөлөгч , иргэдийн төлөөлөгч , шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Саранчимэг нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.Нэхэмжлэлийн шаардлага:

1.1.Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь хариуцагч Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад холбогдж анх “...“******* ******* *******” *******-ийн 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг, “ ” нэртэй газарт орших 226.22 га талбай бүхий газарт түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг болон түүнд хавсаргаж өгсөн баримтуудыг өргөдөл шийдвэрлэгдэж, холбогдох шийдвэр гарах хүртэл хугацаанд хадгалах үүргээ биелүүлээгүй, зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр хь тогтоомжид заасан хугацаанд хүргүүлээгүй, талбайн хэмжээг 168.92 га талбай болгон багасгаж, өөрчилсөн, ийнхүү багасгаж, өөрчилсний улмаас давхцал үүсгэсэн зэрэг нь үйлдэл болон эс үйлдэхүй нь хь бус болохыг тогтоож, манай компанийн өргөдлийн дагуу зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр төрийн захиргааны байглагад хүргүүлэхийг даалгах тухай” нэхэмжлэл гаргасан.

1.2. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад дээрх нэхэмжлэлийн шаардлагаа “...“******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг, нэртэй газарт орших 226.22 га талбай бүхий газарт түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан болохыг тогтоож, хүлээн зөвшөөрүүлэх, Хь тогтоомжид заасны дагуу “******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан дээрх өргөдлийг шийдвэрлээгүй эс үйлдэхүйг хь бус болохыг тогтоож, энэхүү өргөдлийн дагуу зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр төрийн захиргааны байглагад хүргүүлэхийг даалгах” тухай гэж тодрсан байна.

 

2.Хэргийн үйл баримтын тухайд:

2.1 Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* 20******* оны 11 дүгээр сарын 27-ны өдөр Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Кадастрын бүртгэлийн “ УУККС Монгол-Уул уурхайн кадастр 3.4.3 цахим систем”-д анх хийн этгээдээр бүртгүүлж, системд 20******* оны 11 дүгээр сарын 27-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг дэвсгэр “Цахиур ” нэртэй газарт 112.12 га, 2020 оны дүгээр сарын 11-ний өдөр “ ” гэх газарт 226.22 га талбайд ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл тус тус бүртгэгдсэн байна.

         2.2. “******* ******* *******” *******-ийн хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн хүсэлтийн дагуу Сэлэнгэ аймгийн Засаг дарга тухайн газарт давхцал байгаа эсэхийг тодрах албан бичгийг 2021 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдөр Ашигт малтмал, газрын тосны газрын цахим хаягаар хүргүүлж,

         Ашигт малтмал, газрын тосны газрын Геологи уурхайн кадастрын хэлтсээс 2021 оны 10 дугаар 14-ний өдрийн тоот албан бичгээр “******* ******* *******” *******-ийн “ ” нэртэй талбайд түгээмэл  тархацтай  ашигт малтмал хайгын тусгай зөвшөөрөл олгох боломжгүй гэсэн хариу ирүүлснийг Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргаас  2021 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн тоот албан бичгээр 2022 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдөр гардсныг “******* ******* *******” ******* эс зөвшөөрч 2023 оны 05 дугаар сарын 10-ны өдөр шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байна.

                           2.3. Гуравдагч этгээд “ ” *******-иас Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад 2021 оны 05 дугаар сарын 17-ны өдрийн 21/26, 2021 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн 21/29, 2022 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 2022/056 дугаар албан бичгүүдээр Сэлэнгэ аймаг Сайхан сумын Цахиурт ын нутаг дэвсгэрт байрлах түгээмэл тархацтай газарт хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн хүсэлтүүдийг тус тус гаргажээ.

                        2.4. Ашигт малтмал, газрын тосны газрын 2021 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн 8/4576 тоот албан бичиг, Сайхан сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2022 оны дугаар сарын 30-ны өдрийн ******* тоот тогтоол, аймгийн Засаг даргын Зөвлөлийн 2022 оны 05 дугаар сарын 06-ны өдрийн тоот хурлын тэмдэглэлийг үндэслэн Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын 2022 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдрийн дугаартай захирамжаар гуравдагч этгээд “ ” *******-д Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг, нэртэй газарт орших түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл олгосон байна.

 

           3.Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон түүний төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  “...Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад “ ” *******, гэх хоёр газарт хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн 2 хүсэлт өгсөн. Элсний ордны хүсэлтийг бүртгээд, Сайхан сумын нутаг нэртэй газарт орших 226.22 га талбай бүхий түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг огт шийдвэрлээгүй, өргөдлийг маань хадгалах үүргээ биелүүлж чадаагүй үрэгдүүлсэн.

                                                    3.1.Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын ирсэн бичгийн бүртгэлд 2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр 168.92 гектар талбайгаар гаргасан мэт хуурамч бүртгэлийг хийж, системд шивж орахдаа талбайн хэмжээг 168.22 га гэж бүртгэсэн харагдаж байна. Гэтэл нэхэмжлэгч компанийн хувьд 2020 онд 168.92 гектар талбайгаар түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл авъя гэдэг өргөдлийг гаргаж байгаагүй. 168.92 гектар гээд 2020 оны 3 дугаар сард бүртгэгдсэн өргөдлийг манай компанийн зүгээс огт мэдэхгүй, 226.22 га  талбайгаар гаргасан манай өргөдөл 20******* оноос хойш огт шийдвэрлэгдээгүй гэсэн үг. Гаргасан өргөдлийн дагуу төрийн захиргааны байглагаас шүүлт хийсэн баримт огт байдаггүй.

         3.2.Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хийн 14 дүгээр зүйлийн

 

14.1.4-т заасны дагуу тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг ирсэн дарааллын дагуу шийдэх ёстой. Гэтэл 20******* онд гаргасан өргөдлийг хариуцагч нь хүлээж авчхаад огт бүртгэлгүй байлгаж байгаад нэхэмжлэгч компанийн захирал нь шаардаад байсан учраас 2020 онд нөхөж бүртгэсэн, 20******* онд гаргасан өргөдлийг хийн хугацаанд шийдвэрлэж төрийн захиргааны байглагад шүүлт хийлгэхээр хүргүүлээгүй. Шүүлт хийлгэхдээ түрүүлж ирүүлсэн өргөдөлд дурдсан талбайтай давхцаж байгаа эсэхийг тогтоолгохоор цахимаар төрийн захиргааны байглагад хүргүүлнэ гэдэг хийн дагуу манай компанийн дараа буюу 20******* оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр “******* *******” *******-аас гаргасан өргөдөл шүүхийн маргаантай байгаа.

            3.3.Дарааллын журам алдагдсанаас болоод манай компани өргөдлөө шийдвэрлүүлж чадаагүй, тусгай зөвшөөрөл авах боломжгүй болох үр дагаврыг үүсгээд байна. Өөрөөр хэлбэл мөн хийн 13 дугаар зүйлийн 13.1-т энэ хийн 6.1 дэх хэсэг 12 дугаар зүйлд заасан шаардлага хангасан бөгөөд хамгийн түрүүнд өргөдөл гаргаж бүртгүүлсэн хийн этгээдэд түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл олгоно гэж заасны дагуу манай компанийн өргөдлийн дарааллыг зөрчиж манай компанийн хүсэлт өгсний дараа буюу 20******* оны 12 дугаар сард гаргасан нь ч боломжгүй болж, 2021 онд гаргасан гуравдагч этгээдэд тусгай зөвшөөрөл олгогдох нөхцөлийг бүрдүүлсэн байна гэж үзэж байна.

                          3.4.Хариуцагчийн зүгээс манай гаргасан өргөдөл болон хавсаргасан баримтуудыг үрэгдүүлсэн хь бус үйл ажиллагаа нь нэгдүгээрт тогтоогдож байна гэж үзэж байгаа учраас 20******* онд гаргасан өргөдлийн дагуу зураг зүйн шүүлт хийлгэх хиараа хүлээсэн үүрэгтэй учраас энэ үүргийг шүүхийн шийдвэрээр эс үйлдэхүйг хь бус болохыг тогтоож, даалгаж шийдвэрлэх хь зүйн хувьд бүрэн боломжтой байна. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэж өгнө үү” гэв.

          4. Хариуцагч Сэлэнгэ аймгийн Засаг дарга, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “... “******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг “ ” гэдэг газарт ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл гаргасан болох нь шүүхийн үзлэгээр тогтоогдсон. нэртэй газарт хайгын тусгай зөвшөөрөл өгсөн эсэхийг шүүхээс үзэхэд тэр талаар баримт олдоогүй.

            4.1.Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл болон түүнд  хавсаргасан  баримтыг  өгөөгүй учир Сэлэнгэ аймгийн

Засаг даргын зүгээс тухайн хүсэлт өргөдлийг  шийдвэрлэсэн эрх зүйн баримт болон

ямар нэгэн албан бичиг гараагүй, “ ” нэртэй талбайд 168.92 га-д хүсэлтийг 2020 оны 3 дугаар сард программд бүртгэгдсэн байгаа тул тэр хугацаандаа өргөдлөө гаргасан гэж үзэж байна.

4.2.Хэрэв “******* ******* *******” ******* 226.22 га нэртэй талбайд 20******* онд өргөдөл  өгсөн  бол  систем  хүлээж авах  боломжгүй  байсан. Учир нь тус газарт “” *******-ийн хайгын тусгай зөвшөөрөл хүчинтэй ба 2020 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр хугацаа дуусахаар бүртгэгдсэн байсан. Системээс чөлөөлөгдөөгүй байхад нэхэмжлэгчийн 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан гэх өргөдлийн кординат цэгийг өөрчилж, хасаж, багасгаж бүртгэх ямар ч боломж байхгүй.

4.3. Нэхэмжлэгчээс нэртэй талбайд уг хүсэлтийг 20******* онд өгсөн мэтээр нэхэмжлэлийн шаардлагадаа тусгаж төрийн байглагын нэр хүндэд халдаж, архивт байгаа баримтыг шатаасан, устгасан, төрийн байглага иргэд олон нийтээс гаргаж өгсөн баримтыг хадгалах үүргээ биелүүлээгүй гэж Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын тамгын газрыг гүтгэж, худал мэдээллээр нэхэмжлэл гаргаж байгаа нь Эрүүгийн хийн тусгай ангийн 13.14 дэх хэсэгт зааснаар төрийн байглагын нэр төр, алдар хүнд, хийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдсан, илт худал мэдээллийг олон нийтэд тараасан зүйл ангийг зөрчиж байна.

         4.4.Иймд нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага болох зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр хь тогтоомжид заасан үүргээ биелүүлээгүй, талбайн хэмжээг багасгаж өөрчилсөн гэх нэхэмжлэлийн шаардлагыг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын зүгээс бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа тул Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.14-д зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ.

 

5. Гуравдагч этгээд “ ” ******* нь шүүхэд болон түүний өмгөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Нэхэмжлэгч компани “ ” нэртэй газарт Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад түгээмэл тархацтай хайгын тусгай зөвшөөрөл хүсэхээр 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр өргөдөл гаргаагүй байна гэж үзэж байна.

5.1. Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын тамгын газрын ирсэн баримт бичгийн бүртгэлд  Цахир гэдэг газарт элс хайхаар гаргасан хүсэлт л бүртгэлтэй, харин 20******* онд гэх газарт 226.22 га талбай дээр хайгын тусгай зөвшөөрлийн хүсэлт гаргаж, зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр өргөдөл гаргасан,

өргөдлийг бүртгэхгүй байж байгаад 2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр бүртгэсэн гэдэг зүйлийг яриад   байгаа  нь  үндэслэлгүй  тэр талаар  баримт  байхгүй,

 

нотлогдохгүй байгаа нь төрийн захиргааны байглагын үйл ажиллагааг буруутгасан үйлдэл болж байна.

5.2.Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын 2014 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн дугаар захирамжаар “ ” хэмээх яриад байгаа маргаан бүхий газар дээр “ ” *******-н хайгын тусгай зөвшөөрөл хүчинтэй байсан. Энэ хайгын тусгай зөвшөөрлийн хугацаа нь захирамж гарсан өдрөөсөө хойш тооцоход 20******* оны 10 дугаар сарын 28-ны өдөр дуусна гэж үзэхээр байна.  Гэтэл тусгай зөвшөөрлийн хугацаа нь 10 дугаар сарын 28-ны өдөр дуусаж байхад иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал дээр 10 дугаар сарын 07-ны өдөр нь тухайн хүчин төгөлдөр тусгай зөвшөөрөлтэй талбай дээр тусгай зөвшөөрөл олгох уу, үгүй юу  гэж хуралдаж байсан нь логикийн хувьд боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийн хугацаа дууслаа гээд тухайн талбайг нь чөлөөлдөггүй шийдвэрлэдэг хугацаа гэж байдаг.

5.3. Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хийн 14 дүгээр зүйлийн 14.3-т хайгын тусгай зөвшөөрөл нэгэнт олгогдсон талбай дээр бүхэлдээ хэсэгчилсэн гэсэн нь хайгын тусгай зөвшөөрөл олгох боломжгүй тухай үүрэг гаргачхаад мэдэгддэг. Гэтэл “******* ******* *******” ******* нь 2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн гээд байгаа 168.92 га талбайтай давхцалтай байсан нь хожим ирсэн баримтаас харагдаж байна.

5.4. “******* ******* *******” *******-ийн сүүлд гаргаж өгсөн гэж байгаа зургаас нь харахад хэн хэзээ хийсэн, ямар компани хийсэн нь тодорхойгүй, 43000246 дугаар  нь “ ” *******-нх байна. Хайгын тусгай зөвшөөрөл хүсэхээр гаргасан өргөдөлд юу юу хавсаргагддаг нь хьд тусгайлан заачихсан. Хэргийн баримтаас харахад “ ” *******, “ ” *******, “******* *******” ******* гээд компаниудаас харахад зураг зүй, солбицлын талаар тогтоох эрхтэй тусгай зөвшөөрөлтэй компаниар зураг зүйгээ хийлгээд үүн дээр нь өргөдлийн дугаар өгөх ёстой. Гэтэл тийм зураг байхгүй байж манайх 226.22 га талбайд өргөдөл өгсөн гэж тайлбарлаад яриад байгаа нь баримтаар нотлогдохгүй байна.

5.5. Өргөдөлдөө хавсаргаж өгсөн гэх албан бичигт “гантиг” хайхаар түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл хүссэн хүсэлт гаргасан гэдэг энэ нь ямар ч дугааргүй, тоотгүй байдлаар гаргасан байна. Гэтэл түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д түгээмэл тархацтай ашигт малтмал гэж юуг хэлэх вэ гэдгийг заасан. Үүнд “гантиг” гэдэг үг байдаггүй.

Энэ нь түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хиараа зохицагддаггүй. Эхнээсээ эдгээр баримтууд нь логикийн хувьд зөрчилтэй, харин      гэх  газарт  гаргасан хүсэлт, түүнд хавсаргасан баримтуудаа

 

үндэслээд гэдэг газарт 226.22 га талбайд тусгай зөвшөөрөл хүссэн мэтээр нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлж байна гэж миний зүгээс үзэж байна.

5.6. Сэлэнгэ аймгийн Засаг дарга 2021 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн дугаар албан бичгээр хариу мэдэгдэж хүргүүлсэн. Түүнд нь ашигт малтмал газрын тосны газрын 2022 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн   дугаар албан бичгийг хавсаргачихсан байсан. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 14 дүгээр зүйлийн 14.2, 14.4-д зааснаар тухайн маргаан бүхий захиргааны актыг гарсан гэдгийг мэдсэн бол түүнээс хойш 30 хоногийн дотор нэхэмжлэл гаргах ёстой. Гэтэл хийн хугацаандаа гаргасан зүйл байхгүй. Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын албан бичгийг “******* ******* *******” *******-н хь ёсны гүйцэтгэх захирал Лхагвасүрэнд гардчихсан. Шуудангаас ирсэн баримт дээр байгаа. Лхагвасүрэн нь 2021 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдөр хүлээж авсан гэх албан бичиг байгаа. Гүйцэтгэх захиралд гардж байна гэдэг нь хувьцаа эзэмшигчид тусгайлан гардна гэсэн зүйл байхгүй. Гүйцэтгэх захиралд гардж байна гэдэг нь тухайн компанид гардсан гэж үзнэ. 2021 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдөр гардаж авсан бол түүнээс хойш 30 хоногийн дотор дээд шатны захиргааны байглага, дээд шатны захиргааны байглага байхгүй бол шүүхэд нэхэмжлэл гаргана гэж үзэхээр байна. “******* ******* *******” ******* нь 2021 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдөр нэхэмжлэл гаргах байсан гэтэл 2023 оны 08 дугаар сарын 09-ний өдөр нэхэмжлэл гаргасан нь нэхэмжлэл гаргах хугацаагаа хоёр жил гаран хэтрүүлчихсэн байна гэж үзэхээр байна” гэжээ.

 

6. Иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна” гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

                                      1.Шүүх “******* ******* *******” *******-ийн нэхэмжлэлтэй Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцээд дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, үлдэх хэсгийг хүлээн авахаас татгалзаж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэлээ. 

          2. Нэхэмжлэгчээс “...“******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг, нэртэй газарт

орших 226.22 га талбай бүхий газарт түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан болохыг тогтоож, хүлээн зөвшөөрүүлэх” тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

 

 

           2.1.Дээрх нэхэмжлэлийн үндэслэлээ “...Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг нэртэй газарт орших 226.22 га талбай бүхий түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад хандаж гаргасан боловч өргөдлийг огт шийдвэрлээгүй, өргөдөл болон хавсарган өгсөн баримтуудыг үрэгдүүлсэн, 2020 онд нэг ч удаа түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын 168.92 гектар талбайгаар тусгай зөвшөөрөл авахаар өргөдлийг гаргаж байгаагүй” гэж,  хариуцагчаас үүнийг эс зөвшөөрч “...“******* ******* *******” *******-аас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг гэдэг газарт өргөдөл гаргасан, дээрх хугацаанд гэх газарт өргөдөл гаргаагүй, гаргасан гэж бодоход “ ” *******-д хайгын тусгай зөвшөөрлийн хугацаа 2020 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр дуусахаар байсан тул  уг өргөдлийг хүлээн авах боломжгүй байсан” гэх тайлбарыг тус тус гаргаж маргасан.

            2.2. Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-д “Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга энэ хийн 13.2-т заасан өргөдлийг хүлээн авмагц доор дурдсан ажиллагаа явна:”, 14.1.1.-д “өргөдлийг өргөдөл бүртгэх дэвтэрт бүртгэж, өргөдөл, түүнд хавсаргасан баримт бичгийн хуудас тус бүрд бүртгэлийн он, сар, өдөр, цаг, минут, бүртгэлийн дугаарыг тэмдэглэж, энэ тухай тодорхойлолтыг өргөдөл гаргасан этгээдэд өгөх”, 14.1.2-т “тухайн өдөр хамгийн түрүүнд болон сүүлд бүртгэсэн өргөдөлд тусгай тэмдэглэгээ хийх”, 14.1.3-д “өргөдөл, түүнд хавсаргасан баримт бичиг нь энэ хийн 12.1, 12.2, 13.2-т заасан шаардлагыг хангаж байгаа эсэхэд бүртгэсэн даруйд нь анхан шатны шүүлт хийж, шаардлагыг хангаагүй бол өргөдлийг хүлээн авахаас татгалзаж, татгалзсан шалтгаан, үндэслэлийг дурдсан хариуг өргөдөл гаргасан этгээдэд бичгээр мэдэгдэж, бүртгэлд энэ тухай тэмдэглэх;”, 14.1.4-д “энэ хийн 14.1.3-т заасны дагуу анхан шатны шүүлт хийсний дараа өргөдөлд дурдсан талбай нь ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хязгаарласан буюу хориглосон, тусгай хэрэгцээ, нөөцөд авсан, түүнчлэн хайгын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон, түрүүлж ирүүлсэн өргөдөлд дурдсан талбайтай давхцаж байгаа эсэхийг тогтоолгох өргөдлийг холбогдох материалын хамт төрийн захиргааны байглагад цахим хэлбэрээр хүргүүлэх”  гэж  тус  тус  зааснаас  үзвэл  аймгийн  Засаг дарга түгээмэл тархацтай

ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг хүлээн аваад өргөдөл бүртгэх дэвтэрт бүртгэж, холбогдох тэмдэглэгээг хийж, түүний дараа анхан шатны шүүлтийг хийн шаардлага хангаагүй өргөдлийг хүлээн авахаас татгалзах бол

 

 

 

шаардлага хангасан өргөдлийн хувьд түүнд дурдсан талбай нь ашигт малтмал хайх,

ашиглахыг хязгаарласан буюу хориглосон, тусгай хэрэгцээ, нөөцөд авсан, түүнчлэн хайгын тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон, түрүүлж ирүүлсэн өргөдөлд дурдсан талбайтай давхцаж байгаа эсэхийг тогтоолгох өргөдлийг холбогдох материалын хамт төрийн захиргааны байглага буюу Ашигт малтмалын газрын Кадастрын хэлтэст цахим хэлбэрээр хүргүүлэхээр зохицжээ.

            2.3.Нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр 2 буюу Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутагт байрлах , гэх нэртэй газруудад түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг хариуцагчид гаргасан болох нь хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан төрийн банкны 2024 оны 11 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 31/1293 дугаар албан бичиг, түүний хавсралт болох харилцах дансны харилцагчийн хга, мөнгөн шилжүүлгийн баримтууд, 20******* оны ирсэн баримт бичгийн бүртгэлийн №6 дугаар дэвтрийн 2212 дугаар бүртгэлээр тогтоогдож байна.

Өөрөөр хэлбэл, хариуцагч “...нэхэмжлэгчийн 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр цахир нэртэй газарт гаргасан өргөдлийг хүлээн аваагүй, ганцхан цахир нэртэй газарт гаргасан өргөдлийг хүлээн авч иргэн бичгийн бүртгэлд бүртгэсэн” гэх боловч дээрх 20******* оны ирсэн баримт бичгийн бүртгэлийн №6 дугаар дэвтрийн 2212 дугаар бүртгэлд “хаанаас, хэнээс гэх хэсэгт “******* ******* *******”, товч утга гэх хэсэгт хүсэлт гаргах тухай” гэж тэмдэглэгдсэн байгаа нь “******* ******* *******” *******-ийн маргаж буй газарт бус Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутагт байрлах гэх нэртэй газарт гаргасан өргөдлийг бүртгэсэн бүртгэл гэж шууд үзэх боломжгүй, мөн улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн 2 баримтыг үгүйсгэх, хариуцагч татгалзлын үндэслэлээ нотлох баримтыг шүүхэд гаргаж өгөөгүй тул  нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутагт байрлах нэртэй газарт тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан байна гэж үзлээ.

Мөн шүүхээс хийсэн үзлэгүүдээр “Кадастрын бүртгэлийн систем”-д тусгай зөвшөөрлийн өргөдлийн ******* дугаарт “******* ******* *******” *******-ийн нэртэй газарт тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл 2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр бүртгэгдсэн байх бөгөөд эзэмшигчийн мэдээлэл хэсэгт 20******* оны 11 дүгээр сарын 27-ны  өдөр  гэж  бүртгэгдсэн нь уг системд “******* ******* *******” *******-ийг анх

бүртгэсэн бүртгэлийн хугацаа болохоос өргөдлийн бүртгэлийн огноо биш, тухайн системд ямар нэгэн өөрчлөлт, засварыг ораагүй болох нь тогтоогдсон.

           Нэхэмжлэгч “2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр тусгай зөвшөөрөл хүссэн

 

 

 

өргөдлийг гаргаагүй” гэж, хариуцагч “...нэхэмжлэгч 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний

өдөр бус 2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр өргөдөл гаргасан” гэж маргаж байгаа боловч хариуцагч 2020 оны дугаар сарын 11-ний өдөр нэхэмжлэгч өргөдөл гаргасан гэдгийг нотолсон баримтыг гаргаж өгч чадаагүй.

            2.4.Хэдийгээр нэхэмжлэгч нь дээрх байдлаар өргөдөл гаргасан боловч нэхэмжлэлд дурдсан талбайн хэмжээгээр /226,22 га/, түүнчлэн түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл гаргахдаа хавсаргах Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хийн 13 дугаар зүйлийн 13.2-т заасан баримт бичгийг бүрэн өгсөн гэдэг нь хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримт болон хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын тайлбараар тогтоогдохгүй байна.

Тодрбал,  Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 32 дугаар зүйлийн 32.3-д зааснаар нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн үндэслэлийн талаар нотлох баримтаа шүүхэд гаргах өгөх үүрэгтэй ба шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч “...уг хоёр өргөдлийг нэг хүн буюу миний бие хийж, бүрдүүлж хариуцагчид өгсөн, ...996558 дугаарыг 3 жилийн өмнөөс хэрэглэж байгаа” гэх тайлбарыг гаргасан бөгөөд шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ хавсарган ирүүлсэн Үндэсний татварын албаны *******08061048712 дугаар тодорхойлолт, хийн этгээдийн тодорхойлолт /маягт Т-2/, хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл /маягт Т-1/, талбайн зураг зэрэг баримтуудыг шүүх хуралдаанд гаргаж өгсөн талбайн зураг, нэг өдөр буюу гэх газарт гаргасан тусгай зөвшөөрлийн өргөдөлд хавсаргасан баримтуудтай харьцан үзэхэд зөрүүтэй /өөр/, “Кадастрын бүртгэлийн систем”-д талбайн хэмжээ 168,92 га гэж бүртгэгдсэн байгаагаас үзвэл “******* ******* *******” *******-ийг нэхэмжлэлдээ дурдсан 226,22 га талбайд тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл гаргасан болох нь эргэлзээгүй, бүрэн тогтоогдож байна гэж үзэхээргүй байна.

 

2.5.Эрх зүйн харилцаа байгаа эсэхийг тогтоолгох нэхэмжлэлээр нэхэмжлэгч нь эрх зүйн харилцааг байгааг эсхүл байхгүйг шүүхээр тогтоолгох зорилготой бөгөөд уг үндэслэл тогтоогдвол шүүхээс түүнийг хүлээн зөвшөөрсөн шийдвэрийг гаргах учиртай атал дээрх байдлаар нэхэмжлэгчийн Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутагт байрлах нэртэй газарт байрлах  226,22 га талбайд түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын  тусгай зөвшөөрөл хүссэн гэдэг нь тогтоогдохгүй байх

тул шүүхээс тухайн харилцааг бий болсон гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн шийдвэрийг гаргах боломжгүй тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

 

 

3..Нэхэмжлэгээс гаргасан “...“******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан дээрх өргөдлийг шийдвэрлээгүй эс үйлдэхүйг хь бус болохыг тогтоож, энэхүү өргөдлийн дагуу зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр төрийн захиргааны байглагад хүргүүлэхийг даалгах” тухай нэхэмжлэлийн тухайд:

3.1.Захиргааны ерөнхий хийн 37 дугаар зүйлийн 37.3, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 52 дугаар зүйлийн 52.5.1, 106 дугаар зүйлийн 106.3.4-д тус тус зааснаар иргэн, хийн этгээдээс эрх, хь ёсны ашиг сонирхлоо хэрэгжүүлэх, хамгаалахаар гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх үүргээ захиргааны байглага, албан тушаалтнаас хьд заасан хугацаанд биелүүлээгүй, эсхүл шийдвэрлэхгүй орхигдсны улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хь ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн тохиолдолд захиргааны хэргийн шүүхээс шаардагдах захиргааны акт гаргахыг тухайн захиргааны байглага, албан тушаалтанд даалгаж шийдвэрлэхээр байна.

3.2. Хэргийн энэ тохиолдолд “******* ******* *******” ******* Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан эсэх, түүнийг хариуцагч хьд заасан хугацаанд шийдвэрлээгүй орхигдсан эсэх, түүний улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хь ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн эсэхэд шүүх дүгнэлт хийх шаардлагатай юм.

3.3.Үндэслэх хэсгийн 2 дахь хэсэгт дүгнэсэнчлэн нэхэмжлэгч “******* ******* *******” ******* нь 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан байх бөгөөд хариуцагч уг өргөдлийг хьд заасан хугацаанд шийдвэрлээгүй орхигдсан болох нь хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын тайлбараар тогтоогдож байна.

3.4.Нэхэмжлэгч хариуцагчийг хьд заасан буюу 30 хоногийн хугацаанд өргөдлийг хянан шийдвэрлээгүй, үүний улмаас өөрийн эрх, хь ёсны ашиг сонирхол зөрчсөн гэх тохиолдолд Захиргааны ерөнхий хийн 93 дугаар зүйлийн 93.1, 94 дүгээр зүйлийн 94.1-д зааснаар гомдлыг 30 хоногийн дотор дээд шатны захиргааны байглага, албанд эсхүл гомдлыг хянан шийдвэрлэх чиг үүрэг бүхий захиргааны байглагад гомдол гаргах бөгөөд тухайн байглага, албан тушаалтан байхгүй тохиолдолд  Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-д зааснаар 30 хоногийн дотор шүүхэд нэхэмжлэл гаргах юм.

3.5. Гэтэл “******* ******* *******” ******* хариуцагч Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргыг өөрийн 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан өргөдлийг хьд заасан хугацаанд   шийдвэрлээгүй   гэж  үзэн  даалгах  нэхэмжлэлийг  шүүхэд  нэхэмжлэл

 

гаргахдаа дээрх хугацааг хэтрүүлж, тодрбал, 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрөөс хойш өргөдөл шийдвэрлэх 30 хоног, шүүхэд нэхэмжлэл гаргах 30 хоног, нийт 60 хоног буюу 2020 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрөөс өмнө шүүхэд нэхэмжлэл гаргах байтал 2023 оны 05 дугаар сарын 10-ны өдөр буюу 3 жил гаруй хугацааны дараа гаргасан нь шүүхэд нэхэмжлэл гаргах хугацааг хэтрүүлсэн байх бөгөөд хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаас үзэхэд нэхэмжлэгч уг хугацааг хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас хэтрүүлсэн гэдэг нь тогтоогдохгүй байна.

3.6. Иймд уг нэхэмжлэлийн шаардлагыг Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 54 дүгээр зүйлийн 54.1.8, 109 дүгээр зүйлийн 109.2-т зааснаар хүлээн авахаас татгалзаж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

         4.Хариуцагчаас нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ “... “******* ******* *******” *******-ийг өргөдөл гаргах үед “ дейнти” *******-ийн тусгай зөвшөөрлийн талбайтай давхцаж байсан” гэж, нэхэмжлэгчээс “...“ дейнти” *******-ийн тусгай зөвшөөрлийн хугацаа дууссан өргөдөл гаргах боломжтой байсан” гэж тус тус тайлбарлан маргасан боловч нэгэнт шүүхээс 2 дахь нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн авахаас татгалзаж шийдвэрлэсэн тул уг үндэслэлд дүгнэлт өгөх шаардлагагүй байна.

         5. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, нар нь шүүх хуралдаанд цахимаар оролцож байгаа, нэхэмжлэгч “******* ******* *******” *******-ийн 2024 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр тодрсан нэхэмжлэлийн шаардлагад шүүх хуралдаанд хариу тайлбар гаргаад явах боломжтой гэсэн тул итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “шүүх хуралдаанд биечлэн оролцох, нэхэмжлэлийн тодрсан шаардлагатай холбоотойгоор хариу тайлбар гаргах хугацаа олгож шүүх хуралдааныг хойшлах тухай” хүсэлтийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн.

         6. Шүүх хуралдаанд иргэдийн төлөөлөгчөөс “...нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх нь зүйтэй” гэх дүгнэлтийг гаргасан боловч дээрх байдлаар “******* ******* *******” *******-ийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх боломжгүй байх тул уг дүгнэлтийг хүлээн аваагүй болно.

 

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.14-д заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

          1. Түгээмэлт тархацтай ашигт малтмалын тухай хийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1, 14.4-д заасныг баримтлан “******* ******* *******” *******-ийн Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад  холбогдан  гаргасан  “*******  *******  ******* ” *******-иас  20******* оны 11 дүгээр

 

сарын 21-ний өдөр гаргасан Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын нутаг, нэртэй газарт орших 226.22 га талбай бүхий газарт түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийг гаргасан болохыг тогтоож, хүлээн зөвшөөрүүлэх” тухай нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

          2.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 54 дүгээр зүйлийн 54.1, 54.1.8, 54.2, 109 дүгээр зүйлийн 109.2-т тус тус заасныг баримтлан “******* ******* *******” *******-ийн нэхэмжлэлтэй Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргад холбогдох “хь тогтоомжид заасны дагуу “******* ******* *******” *******-иас 20******* оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан дээрх өргөдлийг шийдвэрлээгүй эс үйлдэхүйг хь бус болохыг тогтоож, энэхүү өргөдлийн дагуу зураг зүйн шүүлт хийлгэхээр төрийн захиргааны байглагад хүргүүлэхийг даалгах” тухай нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзаж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн нийт 70 200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.  

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д зааснаар хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

         

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                               Ж.ОЮУНЧИМЭГ

              ШҮҮГЧИД                                                 Ө.МӨНХ-ЭРДЭНЭ

                                                                    Д.НАРАНТУЯА