2024          12            19                                    128/ШШ2024/1055

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч А.Мөнх-Өлзий даргалж, шүүгч Б.Адъяасүрэн, Л.Батбаатар нарын шүүх бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн 2 дугаар танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: “С*******” ХХК /РД:*******/,

Хариуцагч: Эрүүл мэндийн яам,

Хариуцагч: Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт зохицуулалтын газар,

Гуравдагч этгээд: “Ч” ХХК нарын хооронд “Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензийн 1 дэх хэсэг, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензүүдийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоолгох”-той холбоотой хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Б.Б, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.А, хариуцагч Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, хяналт зохицуулалтын газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А, Л.Б, Э.У, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н, гуравдагч этгээдийн өмгөөлөгч З.С, Эрүүл мэндийн яамны итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.М /цахим/, иргэдийн төлөөлөгч Ц.Г /цахим/, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга А.Ш нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Нэг. Нэхэмжлэлийн шаардлага:

1.1. “Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензийн 1 дэх хэсэг, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензүүдийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоолгох”

Хоёр. Хэргийн үйл баримтын тухайд

2.1. Эрүүл мэндийн яамнаас 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар Эм эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ лицензийг тус бүрт нь 6 сарын хугацаатайгаар гуравдагч этгээд болох “Ч” ХХК-д олгосон.

2.2. Нэхэмжлэгч “С*******” ХХК 2021 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдөр Эрүүл мэндийн яаманд гомдол гаргасан. Эрүүл мэндийн яамнаас 2021 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдөр Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газарт гомдлыг хянан шийдвэрлэж “С*******” ХХК-д хүргүүлэх тухай албан бичиг хүргүүлсэн.

2.3. Нэхэмжлэгч “С*******” ХХК нь Япон улсын Т компанийн Монгол улс дахь албан ёсны төлөөлөгч, албан ёсны гэрээт борлуулагчаар ажиллаж 2019 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхэлсэн.

2.4. Нэхэмжлэгч “С*******” ХХК нь дээрх шийдвэрийг эс зөвшөөрч 2021 оны 07 дугаар сарын 05-ны өдөр тус шүүхэд хандан нэхэмжлэл гаргажээ.

2.5. Нэхэмжлэгч “С*******” ХХК нь 2021 оны 09 дүгээр сарын 21-ний өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа “илт хууль бус байсан болохыг тогтоолгох”, 2022 оны 08 дугаар сарын 23-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа “илт хууль бус болохыг тогтоолгох” болгон өөрчилсөн.

Гурав. Нэхэмжлэгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн бичгээр болон шүүх хуралдааны явцад гаргасан тайлбар, түүний үндэслэл:

3.1. Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.1-д зааснаар “утга агуулгын илэрхий алдаатай” байдал нь захиргааны актын “Илт хууль бус болох” үндэслэл байдаг. Тухайлбал, Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын лиценз нь дараах байдлаар бичигдсэн бол:

Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр, марк, тун хэмжээ	Үйлдвэрлэгчийн нэр
Vaccine Спутник V	“Б” ХХК
УАЗ 469	D
Poison Dior	“К М”

3.2. “Ч” ХХК-д олгогдсон № ба № дугаартай импортын лицензийн хувьд:

Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр, марк, тун хэмжээ	Үйлдвэрлэгчийн нэр (буруу бичсэн)
RS+A60K10SQ (барааны тэмдэг) Radifocus Introducer – Дамжуулагч гуурс (барааны нэр) (Тайлбар: үйлдвэрлэгч нь Япон улсын Terumo компани)	“M inc (Тайлбар: АНУ-ын үйлдвэрлэгч компани)

3.3. “Ч” ХХК-д олгогдсон № дугаартай импортын лицензийн хувьд:

Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр, марк, тун хэмжээ	Үйлдвэрлэгчийн нэр (буруу бичсэн)
APB-5-10-3D-SS (барааны тэмдэг) Axium Prime – Судасны цүлхэн бөглөгч (барааны нэр) (Тайлбар: Үйлдвэрлэгч нь АНУ-ын M компани)	“T (Тайлбар: Япон улсын үйлдвэрлэгч компани)

3.4. Эм эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн "Эм хангамжийн байгууллагын үйл ажиллагаанд хориглох зүйл" буюу 11.1.2-д "Монгол улсын эмийн бүртгэлд бүртгээгдээгүй, чанарын баталгаажуулалтгүй эмнэлгийн хэрэгслээр үйлчлэхийг хориглоно" гэж заасан байдаг. Энэ үйл ажиллагаанд Эрүүл мэндийн яамнаас хяналт тавьж буй нэг гол үйл ажиллагаа нь эм хангамжийн байгууллагууд гадаадаас эм, эмнэлгийн хэрэгсэл импортлон оруулж ирэх тухай бүрд нэг удаагийн эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын лиценз олгох мэргэжлийн үйл ажиллагаа байдаг. Хэрэв энэ мэргэжлийн хяналт алдагдвал, өөрөөр хэлбэл, муу, хариуцлагагүй байвал Монголчуудын амь нас, эрүүл мэнд ямар ч баталгаагүй, аюултай, эрсдэлтэй байдалд орох ба хуурамч, чанарын баталгаагүй эм, эмнэлгийн хэрэгсэл Монголоор дүүрэх юм.

3.5. "Санчир Ундрах" ХХК-ийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн гэдэг нь Япон улсын Т компани нь Монгол улсад албан ёсны төлөөлөгчөөрөө уг компанийг сонгож, дистербютерийн эрхээ олгосон байдаг. Япон улсын "T" компани нь 1921 онд байгуулагдсан, жилийн борлуулалтын орлого нь 6,2 тэрбум америк доллар хүрдэг, дэлхийн 160 гаруй улсад бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ нийлүүлдэг, Япон улсдаа 11, Ази Номхон далайн бүс нутагт 17. Европ, Дундад зүүн болон Африкт 16, Хятадын бүс нутагт 9, Өмнөд Америкт 11. Хойд Америкт 14, нийтдээ 78 үйлдвэр, салбар нэгжүүдтэй глобал компани юм.

3.6. "Япон улсын Т компани нь Монгол улсын Эрүүл мэндийн сайд Д.С болон бусад хамаарах этгээдүүдэд албан ёсоор "Т компани өөрийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг Монгол улсад борлуулах албан ёсны дистербютерийн эрхийг "С*******" ХХК-д маш нарийн шалгуураар сонгон олгосон ба энэ нь Т брендийн нэр хүнд болон Т бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдлын баталгаа болдог. Харин Т бүтээгдэхүүнүүдийг Монгол улсын эмнэлгүүдэд бидний мэдэхгүй өөр янз бүрийн эх үүсвэрээс нийлүүлсэн тохиолдолд чанарын баталгаа өгч чадахгүй, өөр эх үүсвэрээс гэрээлэн авсан Т бүтээгдэхүүнүүдтэй холбоотой аливаа хариуцлагаас илт татгалзана" гэж 2019 оны 5 сард мэдэгдсэн байдаг.

3.7. Ийнхүү Япон улсын Т компани нь Монгол Улсын "Ч" ХХК болон Польш улсын ******* компанитай ямар ч харилцаа холбоогүй, гэрээгүй, ямар ч эрх олгоогүй байтал Т компанийн барааны тэмдэг, барааны нэр, үйлдвэрлэгчийн зөвшөөрөл, эмнэлгийн хэрэгслийн олон улсын чанарын гэрчилгээг хуурамчаар үйлдэн, засварлан ашиглаж, өөр улсын, өөр үйлдвэрлэгчийн, тухайлбал, АНУ-ын M компанийн бичиг баримттай нийлүүлэн Монгол Улсад Япон улсын Т компанийн нэрээр хуурамч эмнэлгийн хэрэгсэл импортлон оруулж, улсын эмнэлгүүдэд нийлүүлж байгаад тун таагүй хандаж байгаа юм.

3.8. Энэхүү нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар урьдчилан шийдвэрлүүлэхээр Эрүүл мэндийн яаманд 2019 оны 10 сараас эхлэн хандсан боловч өөрсдөөсөө зайлуулж ирсэн. Угаасаа энэ асуудлаар ЭМЯ нь аль хэдийн "монгол улсын ЭМЯ биш" болсон” гэв.

3.9. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж. А шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Дэлхийн 190 гаруй улсад бүтээгдэхүүн нийлүүлдэг 77  улсад салбартай Япон улсын T******* компани нь маш өндөр шалгууртай компани нь С******* ХХК-г сонгож 2019 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн Монгол улс дахь албан ёсны гэрээт борлуулагчаар ажиллаж байгаа. Ч ХХК-д T******* компанийн бүтээгдэхүүнийг борлуулах ямар нэгэн зөвшөөрөл байхгүй хэр нь үйлдвэрлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр бичиг баримтыг хуурамчаар, засварлан ашиглаж Эрүүл мэндийн яамны ажилтнуудад хуурамч баримт гарган өгч лиценз авч, хуурамч эм, эмнэлгийн хэрэгслийг Монгол улсад импортлон оруулж ирэн эмнэлгүүд худалдаж эмнэлгүүд түүнийг нь хэрэглэж 100 ширхэг нь одоо агуулахад хадгалагдаж байна.

3.10. С******* ХХК-ийн импортлон оруулж ирдэг эм, эмнэлгийн хэрэгсэл Ч ХХК-ийн хуурамч эм , эмнэлгийн хэрэгсэл зэрэгцэн нэг зах зээл дээр зарагдсан.  Япон улсын Terumo  компани хуурамч бүтээгдэхүүнд ямар ч чанар аюулгүй байдлын баталгаа өгөхгүй, ямар ч хариуцлага хүлээхгүй Монгол улсын Ч ХХК болон Польш улсын I******* компанитай ямар ч харилцаагүй, өөрийн бүтээгдэхүүнийг худалдах эрх олгоогүй, ямар ч худалдааны гэрээгүй гэдгээ Эрүүл мэндийн сайд Сд албан ёсоор мэдэгдсэн бөгөөд хэрэв  Монгол улс хуурамч эм, эмнэлгийн хэрэгсэлтэй тэмцэхгүй байгаа тохиолдолд бүтээгдэхүүний нэр хүндийг хамгаалж цаашид Монгол улсыг хар жагсаалтад оруулж бүтээгдэхүүний нийлүүлэхээс татгалзахаа мэдэгдсэн. Ийм байдал үүссэнээр С******* ХХК бараагаа борлуулж чадахгүйд хүрч байна. Учир нь Гуравдугаар төв эмнэлгийн удирдлагууд  Ч ХХК-тай хамтран  хуурамч эм, эмнэлгийн хэрэгсэл оруулж ирэн олон мянган иргэдийг хохироож байна. 

3.11. Дээрх импортын лицензүүдийг хүчингүй болгох, хууль бус болохыг тогтоогоогүй тохиолдолд Ч ХХК нь  бодит байдал дээр Т компани үйлдвэрлээгүй хуурамч гэж үзэх боломжтой эм, эмнэлгийн хэрэгслүүдийг Монгол Улсад импортлон оруулж ирэх зөвшөөрлийг эрх бүхий байгууллага болох Эрүүл мэндийн яам олгосон байгаа тул Монгол улсын зах зээлд худалдах эрхтэй гэж тайлбарлаж улсын эмнэлгүүдэд нийлүүлж байгаа нь С******* ХХК-ийн эрх ашгийг ноцтой зөрчсөн үйлдэл юм. Дээрх импортын лицензүүдийг хууль бус байсан болохыг шүүхээс тогтоож өгснөөр Ч ХХК-ийн импортоор оруулж ирэн худалдаалж байгаа хуурамч эм, эмнэлгийн хэрэгслүүд нь зах зээлээс хураагдаж С******* ХХК-ийн жинхэнэ бүтээгдэхүүн зах зээл дээр хууль ёсоор борлогдож  Монгол хүний амьд явах эрх, эрүүл мэндээ хамгаалуулах эрх сэргэнэ.

3.12. Иймд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.3-т зааснаар хууль бус болохыг тогтоож зөрчигдсөн эрхээ хамгаалуулах шаардлага гаргасан. Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензийн 1 дэх хэсэг, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензүүдийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоож, бодит нөхцөл байдалд дүгнэлт хийж шийдвэр гаргаж өгнө үү” гэв.

Дөрөв. Хариуцагч Эрүүл мэндийн яамны итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.М шүүхэд гаргасан тайлбартаа:

4.1. Эрүүл мэндийн тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлийн 19.3.6-д “Эмнэлгийн багаж, тоног төхөөрөмж, дагалдах хэрэгсэл, протез үйлдвэрлэх, импортлох, ханган нийлүүлэх, засвар үйлчилгээ эрхлэх”, 19.3.8-д “Ахуйн шавж, мэрэгч устгах, ариутгах, халдваргүйжүүлэх бодис худалдах болон үйлчилгээ эрхлэх зөвшөөрөл”-ийг Төрийн захиргааны төв байгууллага буюу Эрүүл мэндийн яамнаас олгохоор хуульчилсан байдаг.

4.2. Эрүүл мэндийн яамнаас “Ч” ХХК-д эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын №003/19/ дугаар лицензийг 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрөөс 2019 оны 09 дүгээр сарын 04-ний өдөр хүртэл, эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын №003/19/ дугаартай лицензийг 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрөөс 2020 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр хүртэл, эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын /экспортын/ №003/19/ дугаартай лицензийг 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрөөс 2020 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдөр хүртэл хугацаатайгаар тус тус олгосон.

4.3. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагад дурдсан акт нь хүчинтэй хугацаа дууссан хүчингүй актууд юм. Захиргааны ерөнхий хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.2-т “Захиргааны актыг цуцлах, хүчингүй болгох, эрх бүхий байгууллагын шийдвэр гаргах, эсхүл захиргааны актад заасан хугацаа дуусгавар болох, түүнчлэн бусад байдлаар биелэгдэх хүртэл тухайн захиргааны акт хүчин төгөлдөр байна” гэж заасан байх бөгөөд нэгэнт үйлчлэл нь дуусгавар болсон дээрх хүчингүй актууд нь нэхэмжлэгчид ямар хохирол хэрхэн учирсан болох нь тодорхойгүй байна. Мөн нэхэмжлэгч нь Захиргааны ерөнхий хууль, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан хуулийн хугацаа хэтрүүлсэн байна. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй” гэв.

4.4. Шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн /2010 оны 05 дугаар сарын 27/-ны 15 дугаар зүйлийн 15.1-т “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл ханган нийлүүлэх байгууллага эм, эмнэлгийн хэрэгсэл импортлох, экспортлоход эмийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага болон Хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас зөвшөөрөл авна”, 15.3-т “Импортын болон экспортын бүртгэлийн бичигт эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр, хэлбэр, тун, тоо хэмжээ, үйлдвэрлэгчийн нэр, улсын хилээр нэвтрүүлэх хугацаа, хилийн боомтыг заасан байна”, 15.9.4-т “энэ хуулийн 15.3-т заасан импортын болон экспортын бүртгэлийн бичигт заасан нэр, хэлбэр, тун, тоо хэмжээнээс илүү буюу өөр нэр төрлийн эм, эмнэлгийн хэрэгслийг улсын хилээр нэвтрүүлэх”.

4.5. Энэ хуулийн зохицуулалтын хүрээнд Эрүүл мэндийн сайдын 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн  А/407 дугаар тушаалаар “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд импорт, экспортын лиценз олгох журам” батлагдан мөрдөгдөж эхэлсэн. Тус журмын 2.1.4-т “лиценз хүссэн өргөдөлд тухайн ачилтаар импортлох эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр төрөл, тун хэмжээ, савлалт, үйлдвэрлэгчийн нэр, тоо хэмжээ, хилийн боомтыг тодорхой заасан байна”, 2.2-т “Импортын лиценз хүссэн өргөдөлд дор дурдсан бичиг, баримтыг хавсаргана, 2.2.1-т “эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортлогч нь гадаад улсын эмийн үйлдвэр эсхүл түүний албан ёсны гэрээт борлуулагчтай байгуулсан худалдааны гэрээ”, 2.2.2-т “гэрээний дагуу тухайн ачилтаар импортолж буй барааны нэхэмжлэх”, 2.2.3-т “эмнэлгийн хэрэгсэл импортлоход үйлдвэрлэгч болон бүтээгдэхүүний олон улсын стандартын шаардлага /ISO/ хангасан болохыг баталсан гэрчилгээ”,  

4.6. 3.6-т “Лицензийг өргөдөлд заагдсан эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд олгох ба улсын хилээр нэвтрүүлэхэд нэг удаа ашиглана”,  3.8-т “Лицензийг зургаан сар хүртэл хугацаагаар олгоно”, 2.7-т “Өргөдөлд дурдсан мэдээлэл болон бүрдүүлэх материалын үнэн зөв, бодит байдлыг өргөдөл гаргагч хариуцна”. Энэхүү Эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд импорт, экспортын лиценз олгох журам захиргааны хэм хэмжээний актын улсын нэгдсэн санд 2017 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн дугаарт  бүртгэгдсэн  нийтээр заавал дагаж мөрдүүлэхээр заасан, гадагш чиглэсэн, үйлчлэл нь байнга давтагдах шинжтэй шийдвэр юм. Маргаан бүхий актуудын талаар Ч ХХК-аас Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвд худалдан борлуулах зорилгоор Япон улсад үйлдвэрлэгдсэн 2 нэр төрлийн 21 ширхэг эмнэлгийн хэрэгслийг  T******* компаниас Бт-Ухаа дахь хилийн боомтоор импортлон оруулж ирсэн тул импортын лиценз өгөхийг хүссэн 2019 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн ******* тоот албан бичгийг холбогдох баримтуудын хамт ирүүлжээ.

4.7. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хууль болон Эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд импорт, экспортын лиценз олгох журамд дурдсан баримт бичгүүдийг хавсаргаж ирүүлсний дагуу Эрүүл мэндийн яамнаас 2019 оны 03  дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/ дугаар бүхий лицензийг олгосон. “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд импорт, экспортын лиценз олгох журмын 3.8-т лицензийг 6 сар хүртэл хугацаагаар олгоно гэсэн зохицуулалтын хүрээнд 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/ дугаар бүхий лицензийн хүчинтэй хугацаа 2019 оны 09 дүгээр сарын 04-ний өдөр дууссан. Мөн тухайн барааны нэхэмжлэх тоо хэмжээний хувьд таарч байна. “Ч” ХХК-аас Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвд худалдан борлуулах зорилгоор АНУ үйлдвэрлэгдсэн 2 нэр төрлийн 110 ширхэг эм, эмнэлгийн хэрэгслийг M******* компаниас Бт-Ухаа дахь хилийн боомтоор импортлон оруулж ирсэн тул импортын лиценз олгохыг хүссэн 2019 оны 06 дугаар сарын 18-ны өдрийн 01/91/19б тоот албан бичгийг ирүүлсний дагуу 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/ дугаар бүхий лицензийг олгосон байна. Дээрх журамд заасны дугаар лицензийн хүчинтэй хугацаа  2019 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр дууссан байна.

4.8. “Ч” ХХК-аас Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвд худалдан борлуулах зорилгоор Нидерланд улсад үйлдвэрлэгдсэн нэг нэр төрлийн 100 ширхэг эм, эмнэлгийн хэрэгслийг M******* компаниас Бт-Ухаа дахь хилийн боомтоор импортлон оруулж ирсэн тул импортын лиценз олгохыг хүссэн 2019 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдрийн ******* тоот албан бичгээр ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу Эрүүл мэндийн яамнаас 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдөр 003/19/ дугаартай лицензийг олгосон. Уг лицензийн хүчинтэй хугацаа 2020 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдөр дууссан байна. Ч ХХК-аас ирүүлсэн албан бичгүүдэд, өргөдөл, нэхэмжлэх, сертификат, үйлдвэрлэгчийн зөвшөөрлийг хавсаргаж ирүүлсэн байдаг бөгөөд дээрх 3 акт нь  нэхэмжлэгч нь шүүхэд нэхэмжлэл гаргахаас өмнө хүчинтэй хугацаа нь дууссан хүчингүй актууд юм. Албан ёсны төлөөлөгч мөн гэсэн захиа байгаа.

4.9. С******* ХХК хүчингүй болгох нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилж Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.3-т зааснаар өөрчилж захиргааны актыг хууль бус болохыг тогтоолгох гэжээ. Захиргааны акт хууль бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэл нь  тухайн захиргааны актыг хүчингүй болгох нэхэмжлэлийг гаргасны дараа процесс явцад хэрэгжсэн,  биелэгдсэн байхыг ойлгодог. Гэтэл нэхэмжлэгчийн хууль бус байсан болохыг тогтоолгох гэж буй лицензүүд нь дээрх хугацаанд бус лиценз олгосноос 6 сарын дараа бүгд хүчингүй болсон. Шүүхэд нэхэмжлэл гаргахаас өмнө бүх лицензийн хугацаа нь дууссан.  Энэхүү үргэлжлүүлэн тогтоох нэхэмжлэлийн зүйл нь зөвхөн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хэрэгжээд дууссан захиргааны акт байх ёстой. Дээрх захиргааны актууд хэрэв хэрэгжээгүй байсан бол хууль бус байх байсан бөгөөд нэхэмжлэгчийн ашиг сонирхлыг зөрчих байсан.

4.10. Нэхэмжлэгч хэрэгжээд дууссан захиргааны акт хууль бус байсан болохыг тогтоолгох онцгой ашиг сонирхолтой байх ёстой. Тухайлбал нэхэмжлэгчийг ялгаварлан гадуурхсан шинжтэй, хүний үндсэн эрхэнд халдсан бол онцгой ашиг сонирхолтой гэж үздэг. Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон дээрх лицензүүд нь нэхэмжлэгчийг ялгаварлан гадуурхаагүй С******* ХХК-ийн эрхэнд халдсан тохиолдол байхгүй тул Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.14-т заасны дагуу нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.

4.11. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Б шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн “Агентлаг байгуулах тухай” ******* дугаар тогтоолоор Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газар үүсгэн байгуулагдах шийдвэр гарч 2021 оноос үйл ажиллагаа нь явж эхэлсэн. С******* ХХК-ийн маргаж буй 3 тусгай зөвшөөрлийг Эрүүл мэндийн яамны эрх бүхий албан тушаалтан боловсруулж гарын үсэг зурсан гэдгийг нэхэмжлэлийн шаардлагадаа дурдсан байна.  Манайх маргаан бүхий гурван үйл ажиллагааг хэрэгжүүлсэн захиргааны байгууллага биш, хамтран хариуцагчаар татсан нь үндэслэлгүй.

4.12. Нэхэмжлэгч тал эрх залгамжлах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлсэн гэж дурдсан Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.2 “захиргааны байгууллагын эрх залгамжлах үйл ажиллагааг Захиргааны ерөнхий хуулийн 5.2 дахь хэсэг, 8 дугаар зүйлд заасны дагуу зохицуулна”. Захиргааны ерөнхий хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2. “Захиргааны байгууллага байнгын бус, нэг удаагийн шинжтэй асуудлыг шийдвэрлэж зохицуулахаар байгуулагдаж болох бөгөөд татан буугдсан тохиолдолд түүнийг байгуулсан, томилсон эрх бүхий этгээд эрх зүйн үр дагаврыг хариуцна” гэж заасан.

4.13. Засгийн газрын 2020 оны ******* дугаар тогтоолоор байгуулагдсан Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт зохицуулалтын газар нь тухайн захиргааны үйл ажиллагааг хэрэгжүүлсэн захиргааны байгууллага биш. Гэхдээ нэгэнт хамтран хариуцагчаар татагдсан тул судлаад үзэхэд тухайн үед хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байсан “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд импорт, экспортын лиценз олгох журмын 3.8-т лицензийг 6 сар хүртэл хугацаагаар олгоно гэж заасан. Маргаан бүхий 3 лицензийн хүчинтэй байх хугацаа дууссан. Мөн тус журмын 2.7. ”Өргөдөлд дурдсан мэдээлэл болон бүрдүүлэх материалын үнэн зөв, бодит байдлыг өргөдөл гаргагч хариуцна”, 3.8. ”Лицензийг зургаан сар хүртэл хугацаагаар олгоно” гэж заасан дээрх гурван лицензүүдийн хүчинтэй байх хугацааг Эрүүл мэндийн яам, Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв олгосон.

4.14. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт зохицуулалтын газар Засгийн газрын тогтоолоор үүсгэн байгуулагдсанаар 2021 оны 02 дугаар сарын 22-ны өдрөөс эхлэн лиценз олгох эрх үүссэн. С******* ХХК Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт зохицуулалтын газрыг хариуцагчаар татаж байгаа нь үндэслэлгүй.” гэв.

4.15. Хариуцагч Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газрын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э.У шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “Эрүүл мэндийн сайдын 2023 оны 02 дугаар сарын 08-ны өдрийн албан бичгээр намайг энэ хэрэгт итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр томилсон. Би  Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвд 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 2021 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн хугацаанд мэргэжилтнээр ажиллаж байсан. Маргаан бүхий 3 лицензийн 003/19/ дугаар лицензийн мэргэжилтэн Бямбадорж боловсруулж Энхтуяа дарга хянасан байна. 003/19/, 003/19/ дугаар лицензийг би боловсруулж алхах мэргэжилтэн Болортуяа хянасан. Албаны дарга юм уу ахлах мэргэжилтэн хянасны дараа Эрүүл мэндийн яамны ахлах мэргэжилтэн тухайн лицензийг олгодог. Одоо миний бие өөр ажлын байранд ажиллаж байгаа ч тухайн үед асуудал хариуцсан мэргэжилтэн гэдгээр итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр татагдаж орж ирсэн” гэв.

Тав. Гуравдагч этгээд, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөс шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

5.1. "Санчир Ундрах" ХХК нь нэхэмжлэл гаргах эрхгүй этгээд буюу шүүхээр сэргээлгэх эрх гэж байхгүй байна. Тухайлбал, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1-т "Энэ хуулийн зорилт нь хүн, хуулийн этгээдээс захиргааны байгууллагын хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар, түүнчлэн нийтийн ашиг сонирхлыг төлөөлөх эрх бүхий этгээд, хуульд заасан бол захиргааны байгууллагаас гаргасан нэхэмжлэлийн дагуу захиргааны хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино" гэж, 3 дугаар зүйлийн 3.1.3-т "нэхэмжлэл" гэж хүн, хуулийн этгээдээс захиргааны хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар, түүнчлэн нийтийн ашиг сонирхлыг төлөөлөх эрх бүхий этгээд, хуульд тусгайлан заасан бол захиргааны байгууллагаас нийтийн эрх зүйн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон үүссэн маргааныг шийдвэрлүүлэхээр захиргааны хэргийн шүүхэд гаргасан өргөдлийг" гэж тус тус заасан.

5.2. Хуулийн дээрх заалтуудаас үзвэл нэхэмжлэл гаргагч аливаа этгээд нь захиргааны актын улмаас зөвхөн өөрийн субьектив эрхийг зөрчигдсөн гэж үзвэл уг эрхээ сэргээлгэхээр шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэй. Иймд Эрүүл мэндийн яамнаас "Ч" ХХК-д лиценз олгоход "Санчир ундрах" ХХК-ийн эрх зөрчигдөхгүй, тэдэнд сэргээгдэх эрх байхгүй тул нэхэмжлэл гаргах эрхгүй этгээд байна. Маргаан бүхий эс үйлдэхүйн улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөөгүй байна. "Ч" ХХК-д лиценз олгосон захиргааны акт нь "Санчир ундрах" ХХК руу чиглээгүй, тус компанитай эрх зүйн харилцаа үүсгээгүй тул нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөөгүй, өөрт огт хамааралгүй асуудлаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байна.

5.3. Нэхэмжлэгчийн маргааны зүйл болсон 2019 оны 03 сарын 04-ны өдөр 003/19/ дугаартай лиценз, 2019 оны 06 сарын 20-ны өдөр 003/19/ дугаартай лицензийн 1 дах хэсгийг, 2019 оны 10 сарын 02-ны өдөр 003/19/ дугаартай Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импорт экспортын лицензүүд нь үйлчлэл нь дуусгавар болсон буюу шүүхээр шийдвэрлүүлэх хууль зүйн үр дагаваргүй болсон фактад маргаж байгаа нь илт үндэслэлгүй байна.” гэв.

5.4. Гуравдагч этгээдийн өмгөөлөгч З.С шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импорт, экспортын 003/19/ дугаартай тусгай зөвшөөрлийн тухайд Энэ зөвшөөрлийн хүрээнд оруулж ирсэн дамжуулагч гуурс бол судсанд дотуурх оношилгоо эмчилгээний үед хэрэглэгддэг тэр дундаа зүрхний хэм алдалтын үед, зүрхний эмгэг судсыг түлхэх эмчилгээнд хэрэглэгддэг бүтээгдэхүүн юм. Энэхүү дамжуулагч гуурсыг өөр төрлийн эмнэлгийн хэрэгслээр орлуулах боломжгүй мэс засалд нэн шаардлагатай бүтээгдэхүүн байдаг манай улсад огт үйлдвэрлэгддэггүй. Зүрхний аюултай хэм алдалттай өвчтөн бол Монгол Улсад эмчлэгдэхгүй 33 төрлийн өвчний нэг нь юм. Ийм өвчтэй хүмүүс гадаад улс руу явж эмчилгээ, мэс засал хийлгэдэг байсан.

5.5. Харин 2017 онд “Ч” ХХК тус өвчнийг эмчлэхэд шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг Монгол улсад оруулж ирж Гуравдугаар эмнэлэгт суурилуулсан. Манай улсын эмч мэргэжилтнүүд мэс заслыг бие даан хийх туршлага дутмаг байсан. Тийм учраас гадаад улсуудаас жилд 2-3 удаа эмч мэргэжилтнүүдийг урьж ирүүлэн зүрхний аюултай хэм алдалттай  өвчтөнүүдэд хагалгаа хийж дадлагажсан. Гадаад улсын эмч нарыг урьж ирүүлэх зардал өндөр байдаг бөгөөд ирээд мэс засал хийхэд нь нэн шаардлагатай зүйлсийг бэлдсэн байх ёстой. Дамжуулагч гуурсгүйгээр мэс засал хийх боломжгүй. Тийм учраас гуравдагч этгээдийн зүгээс Америкийн нэгдсэн улсын зүгээс яаралтай нөхцөлтэйгөөр захиалга өгсөн.

5.6. Гэтэл одоо тус компаниас дамжуулагч гуурсыг захиалга өгсөн тэр өдрөөс хойш 2-3 сарын дараа нийлүүлэх боломжтой гэх хариу өгсөн. Тийм учраас бусад үйлдвэрлэгч ханган нийлүүлэгч байгууллагуудад хандаж дамжуулагч гуурсыг яаралтай худалдан авах санал тавьсан. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн олон улсын ханган нийлүүлэгч Польш улсын “I*******” компаниас “T*******” компанийн дамжуулагч гуурс бэлэн байгаа нийлүүлэх боломжтой гэж мэдэгдсэн үнийн асуудал яригдсан. Гэхдээ манай компанийн хувьд зүрхний аюултай хэм алдалттай өвчтөний амь насыг аврах асуудал нэн тэргүүнд  тавигдаж байсан учраас зах зээлийн дундаж үнэ 15-17 доллар байхад үүнээс өндөр буюу 31 ам доллараар худалдаж авсан ирүүлсэн нэхэмжлэх нь 2-р хавтаст хэргийн 55 талд авагдсан байгаа.

5.7. Хэрэв нэхэмжлэгчийн ярьж байгаагаар хуурамч бараа бүтээгдэхүүн байсан бол зах зээлийн үнээс 40-50 хувиар илүү үнээр худалдаж авахгүй байх байсан. Илт худал гүтгэлэг. Үүнээс өмнө гуравдагч этгээд  өөр үйлдвэрлэгчийн тархины судасны цүлхэн бөглөгч гэдэг бүтээгдэхүүнийг захиалсан байсан учраас “T*******” компанийн дамжуулагч гуурстай хамт худалдан авч хамтад нь ачуулж нэг импортын зөвшөөрлийн бичгээр мэдүүлсэн. Гуравдагч этгээдийн ажилтан 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/ дугаар зөвшөөрлийн бичигт хоёр өөр үйлдвэрлэгчийн хоёр өөр бүтээгдэхүүнийг мэдүүлэхдээ “T*******” компанийн дамжуулагч гуурсны нэрийг бичихдээ “M*******” компанийн тархины цүлхэн бөглөгчийн нэрийг бичихийн хамт “T*******” гэж андуурч бичсэн нь өнөөдрийн маргаан үүсэх нөхцөл болсон. Гэхдээ энэ үр дүнгээ өгч 2019 оны 05 сард 34 өвчтөнд мэс засал хийж амь насыг нь аварсан. Төлөвлөгөөт хагалгаа хийсэнтэй холбоотой баримт зургийг хэрэгт хавсаргасан. Энэ захиалгын үр дүнд нэгдүгээрт зүрхний мэс засал хийх гадаад эмч нар Монгол улсад ирэхэд нэн шаардлагатай дамжуулагч гуурсыг бэлэн байлгаж чадсан. Хоёр үйлдвэрлэгчийн барааг 1 үйлдвэрлэгчийн нэрээр мэдүүлсэн нь чанар болон бусад зүйлд нөлөөлөхгүй.

5.8.  2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны  өдрийн 003/19/ дугаар зөвшөөрлийн тухайд: 2019 оны 08,09 дүгээр сард гадаад улсаас эмч нар ирж зүрхний хэм алдалттай өвчтөнд мэс засал хийх заавар зөвлөгөө өгөхөөр болсон. Тус хагалгаанд нэн шаардлагатай дамжуулагч гуурсыг худалдан авахаар үйлдвэрлэгч нарт хандсан боловч ихэнх нь төлөвлөсөн хугацаанд багтааж нийлүүлэх боломжгүй хугацаа орно гэх  хариу ирүүлсэн. Мөн T******* компанийн үйлдвэрлэсэн дамжуулагч гуурсыг мөн өндөр үнээр худалдаж авч ирсэн. Зүрхний хэм алдалтын мэс засалд зайлшгүй шаардлагатай хэрэгслийг бэлдэж мэс заслууд амжилттай болсноор олон хүний амь нас, эрүүл мэнд аврагдсан. Мөн ялгаагүй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч биш ханган нийлүүлэгч биш этгээдээс чанарын баталгаагүй бүтээгдэхүүн оруулж ирсэн зүйл байхгүй. Үйлдвэрлэгчийн нэр андуурсанд л нэхэмжлэгч том асуудал болгож гуравдагч этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндтэй хүртэл холбож ярьж байгаа нь зохисгүй.

5.9. 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар зөвшөөрлийн тухайд: 2019 оны 11 дүгээр сард зүрхний хэм алдалттай 23 өвчтөнд төлөвлөгөөт хагалгаа хийхээр төлөвлөсөн байсан. Тус хагалгаанд зориулаад манай компаниас М******* компаниас дамжуулагч гуурс авахаар захиалга өгөхөд бэлэн нөөц байхгүй захиалгат хугацаанд үйлдвэрлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүссэн. АНУ-ын М*******  Польш улсын I******* компаниудад дамжуулагч гуурсыг худалдаж авсан. Үүний үр дүнд 2019 оны 11 дүгээр сард 23 хүний зүрхний хэм алдалтыг эмчлэх мэс засалд шаардлагатай бүтээгдэхүүнийг ханган нийлүүлж чадсан. Дээр дурдсан 3 тусгай зөвшөөрлийн үр  дүнд үндсэндээ 100 гаруй хүний амь нас аврагдаж олон гэр бүл элэг бүтэн амьдрах нөхцөл бүрдсэн.

5.10. Нэхэмжлэгч компани нэг ийм алдаа гаргасанд үндэслээд муухай дүр зураг үзүүлэх гэж хичээж ажиллаж байна. Шүүх хуралдаан олон удаа хойшилсон олон хүсэлт тайлбарууд гаргасан учраас нэхэмжлэгч өөрөө хэн байсан бэ, нэхэмжлэгчийн эрх зүйн байдал юу болсон бэ? гуравдагч хоёр ямар хамааралтай байсан бэ гэх асуудал тодорхой болсон. Нэхэмжлэгч талаас бидний гаргаж өгсөн тайлбар нотлох баримтыг үгүйсгээгүй харин ч өөрсдийн байр сууринаас тайлбарласан байна. Хууль зүйн хувьд юу гэж үнэлэх вэ гэвэл Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1.Энэ хуулийн зорилт нь хүн, хуулийн этгээдээс захиргааны байгууллагын хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулах”... харилцааг зохицуулахад оршино. 

5.11. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3. "нэхэмжлэл" гэж хүн, хуулийн этгээдээс захиргааны хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар...захиргааны хэргийн шүүхэд гаргасан өргөдлийг” гэж заасан.  Иймд нэхэмжлэгчийн ямар эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдсөн бэ. Өнөөдрийг хүртэл хэрэгт авагдсан баримтуудаар вакцинуудаар, авто машинаар жишээлж үндэслээд нэлээн урт тайлбар гаргасан. Гэхдээ  өнөөдрийн 3 тусгай зөвшөөрлийг илт хууль бус гэж маргаж байгаа үндэслэл нь  Япон улсын “T*******” барааны тэмдгийг хууль бусаар ашигласан гэж хэлээд байгаа. Мэдүүлэг бөглөхдөө буруу, андуурч бөглөсөн гэдэг бол барааны тэмдгийг зах зээл дээр өөрийн бараа бүтээгдэхүүнд нааж хэрэглэж халхавч болгож ашиг олох үйл явдлыг хэлдэг. Гэтэл барааны тэмдгийг хууль бусаар ашигласан үйл явдал болоогүй, тийм санаа зорилго байгаагүй.

5.12. 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензэд уг үндэслэлээр маргадаг. АНУ-ын “M*******” компанийн эзэмшдэг барааны тэмдэгтэй бүтээгдэхүүнийг Япон улсын “Т*******” компани үйлдвэрлэсэн гэж илт буруу бичигдсэн гэдэг үндэслэлийг барьдаг. Бичилтийн алдаа яагаад үүссэн талаар бид тодорхой тайлбарласан. Буруу бичсэн үйлдэлдээ гуравдагч этгээд хариуцлагаа хүлээсэн. Энэ алдаа нь өөрөө нэхэмжлэгчийн эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчихгүй. Маргаан бүхий захиргааны акт гарсан хэрэгцээ шаардлага, зорилгодоо нийцсэн, хэрэгжээд дууссан, эрх зүйн үр дагаваргүй болсон. Маргаан бүхий актыг илт хууль бус болохыг тогтоосноор нэхэмжлэгчид сэргэх эрх, хууль ёсны эрх ашиг сонирхол байхгүй. Угаасаа зөрчигдсөн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол байхгүй, сэргэх зүйл байхгүй. Утга агуулгын алдаатай акт биш процессын дагуу олгогдсон зөвшөөрөл юм” гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

6. Шүүх гомдол, түүний үндэслэл, түүнд хавсаргасан нотлох баримтууд, хариуцагч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн зүгээс шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэг дээр гаргасан тайлбар, хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг судлан үзэж, дараах үндэслэлээр нэхэмжлэл гаргагчийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэлээ.
7. Хариуцагчаас 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар Эм эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ лицензийг гуравдагч этгээдэд тус бүрт нь 6 сарын хугацаатайгаар олгосон байна.
8. Нэхэмжлэгчээс эдгээр лицензийг олгохдоо хууль журмыг зөрчиж, үйлдвэрлэгчийн зөвшөөрөлгүй, гэрээгүй, албан ёсны борлуулах эрхгүй, үйлдвэрлэгчийн бичиг баримтыг хуурамчаар засварлан ашиглаж, импортын лиценз авч, хуурамч эмнэлгийн хэрэгсэл авчирч борлуулснаас үүдэж албан ёсны төлөөлөгч бидний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн...” гэж, хариуцагчаас “...бидний зүгээс хуульд нийцүүлж тухайн лицензүүдийг олгосон ба гуравдагчийн хүсэлт гаргахдаа өгсөн баримтууд шаардлага хангасан, мөн лицензүүдийн хугацаа дуусгавар болсон тул нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөхгүй...”, гуравдагчаас “...техникийн шинжтэй алдаа гаргаж, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчийн нэрийг андуурч бичсэн, ...тухайн бүтээгдэхүүний код, нэр төрөл нь таарч байгаа хуурамч биш, албан ёсны компаниас нь худалдан авч олон хүний амийг аварсан...” гэж тус тус тайлбарлан маргасан.
9. Гуравдагч этгээдээс лиценз авах хүсэлт гаргахдаа алдаатай бичсэн, холбогдох баримттайгаа нийцээгүй байхад түүнийг нь хянаж шалгах үүргээ хэрэгжүүлэлгүйгээр хариуцагчаас Эм эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/ дугаар / лицензийг “AXIUM PRIME /судасны цүлхэн бөглөгч катетер-койлын үйлдвэрлэгчийн нэр хэсэгт Т******* гэж, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19 дугаар лицензийн 1 дэх бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчийн нэрийг M******* гэж, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчийн нэрийг M******* гэж утга агуулгын хувьд илэрхий алдаатайгаар маргаан бүхий актуудыг гаргасан гэж үзлээ.
10. Өөрөөр хэлбэл хариуцагчаас эм, эмнэлгийн хэрэгслийг Монгол Улсад оруулж ирэхдээ тодорхой шалгууртайгаар хүсэлтээ гаргаж, холбогдох баримтуудыг хянан олгож байгаа зорилго нь тухайн эм, эмнэлгийн хэрэгслийг хэрэглэгчийн эрүүл мэнд, амь нас, эрх ашгийг хамгаалах, тэдгээрт хохирол учрахаас урьдчилан сэргийлэх зорилготойгоор хийгдэж байгаа ажиллагаа бөгөөд бүтээгдэхүүний нэр, үйлдвэрлэгчийн нэр хоорондоо илтэд зөрүүтэйгээр эм, эмнэлгийн хэрэгслийн бүтээгдэхүүнийг импортлон оруулж ирэх тусгай зөвшөөрлийг олгосон нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.1-д “утга, агуулгын илэрхий алдаатай” гэж заасан ноцтой зөрчилд хамаарна.
11. Учир нь эм эмнэлгийн хэрэгслийн импортын лиценз олгох нь 2010 оны Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1-д “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, биологийн идэвхт бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, импорт, экспорт, худалдаа, түгээлт, хяналттай холбоотой үйл ажиллагааг төрийн зүгээс нэгдсэн зохицуулалтаар хангана”, 15 дугаар зүйлийн 15.1-д ”Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл ханган нийлүүлэх байгууллага эм, эмнэлгийн хэрэгсэл импортлох, экспортлоход эмийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагаас лиценз авна”, 15.3-д “Импортын болон экспортын бүртгэлийн бичигт эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр, хэлбэр, тун, тоо хэмжээ, үйлдвэрлэгчийн нэр, улсын хилээр нэвтрүүлэх хугацаа, хилийн боомтыг заасан байна”, 15.6-д “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл импортлогч нь гадаад улсын эмийн үйлдвэр, эсхүл түүний албан ёсны гэрээт борлуулагчтай, экспортлогч нь худалдан авагч байгууллагатай худалдааны гэрээ байгуулсан байна” гэж заажээ.
12. Эдгээр зохицуулалтаас үзэхэд эм, эмнэлгийн хэрэгслийг импортлон Монгол улсад оруулж ирэхдээ хариуцагч байгууллагаас заавал зөвшөөрөл авах, уг зөвшөөрөл авах өргөдөлдөө тухайн эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр, хэлбэр, тун хэмжээ, үйлдвэрлэгчийн нэр, түүнчлэн импортлогчийн хувьд эмийн үйлдвэр, эсхүл түүний гэрээт борлуулагчтай гэрээ байгуулсан байх шаардлагыг тавьсан байхад уг шаардлагыг дээрх лицензүүдийн тухайд хэрхэн хангаж байгааг шалгаагүй, илтэд зөрүүтэйгээр хүсэлт гаргасан байхад түүнийг нь хяналгүйгээр утга агуулгын хувьд өөр компанийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлээгүй компанийн нэр, гэрээ зэргийг үндэслэж олгосон нь буруу.
13. Хууль, журамдаа импортоор оруулж ирэх гэж байгаа эм, эмнэлгийн хэрэгслийг үйлдвэрлэсэн үйлдвэрлэгч компанитай эсхүл гэрээт борлуулагчтай нь гэрээ байгуулсан байх шаардлага тавьсан атлаа уг шаардлагыг хэрхэн хангаж байгааг ямар байдлаар шалгаж тогтоосон нь ойлгомжгүй, өргөдөл гаргагч мэдээллийн үнэн зөвийг хариуцна гэж тайлбарлаж байгаагаас үзэхэд өргөдөл гаргагч этгээд хууль журмыг зөрчөөд буруу мэдээллээр эм, эмнэлгийн хэрэгслийг импортоор оруулж ирэхийг хүссэн тохиолдолд хариуцагч байгууллагаас хянахгүйгээр эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын лиценз олгох ажиллагаа нь нэр төдий хийгдэж шууд олгогддог гэж ойлгогдохоор байна.
14. Гэвч хууль журмын зохицуулалтаас үзэхэд нэр төдий байдлаар хийх талаар зохицуулаагүй, эм, эмнэлгийн хэрэгслийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэгч этгээдээс эсхүл гэрээт борлуулагчаас худалдан авч Монгол Улсад оруулж ирэх хатуу шаардлагыг тавьж түүнийгээ нотолсон баримтыг үндэслэж зөвшөөрөл олгох хуулийн шаардлагыг хангаагүй байна. 
15. Түүнчлэн Эрүүл мэндийн сайдын 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн А/47 дугаар тушаалаар батлагдсан “Эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд импорт, экспортын лиценз олгох” журмын 1.6-д Лиценз хүсэгч нь эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импорт, экспортын чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөлтэй байна, 2.1-д Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн лиценз хүссэн өргөдөл гаргахад дараах шаардлагыг хангана, 2.1.4-д лиценз хүссэн өргөдөлд тухайн ачилтаар импортлох эм, эмнэлгийн хэрэгслийн нэр төрөл, тун хэмжээ, савлалт, үйлдвэрлэгчийн нэр, тоо хэмжээ, хилийн боомтыг тодорхой заасан байна, Журмын 2.2-д Импортын лиценз хүссэн өргөдөлд дор дурдсан бичиг, баримтыг хавсаргана, 2.2.1-д эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортлогч нь гадаад улсын эмийн үйлдвэр эсхүл түүний албан ёсны гэрээт борлуулагчтай байгуулсан худалдааны гэрээ, 2.2.2-д гэрээний дагуу тухайн ачилтаар импортолж буй барааны нэхэмжлэх, 2.2.3-д эмнэлгийн хэрэгсэл импортлоход үйлдвэрлэгч болон бүтээгдэхүүний олон улсын стандартын шаардлага /ISO/ хангасан болохыг баталсан гэрчилгээ, 2.1.6-д эм, эмнэлгийн хэрэгслийг зөвхөн тухайн ханган нийлүүлэх байгууллага импортлох эрхтэйгээр хийгдсэн байж болох ба энэ тухай үйлдвэрлэгчээс Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвд албан ёсоор мэдэгдсэн байна” гэж тус тус зааснаар эдгээр шаардлагуудыг хангасан эсэхийг шалгаж байж тухайн лицензийг олгох байтал уг үүргээ хэрэгжүүлээгүй.
16. Хэрэгт авагдсан Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 0892 дугаар шийдвэрээр “...“Ч” ХХК нь 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдөр Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон 003/19/ дугаартай импортын лицензээр эмнэлгийн хэрэгсэл импортлохдоо үйлдвэрлэгчийн нэрийг зөрүүтэй мэдүүлж, үйлдвэрлэгчийн бичиг баримтыг бус өөр бүтээгдэхүүний бичиг баримтыг хавсаргасан, гаалийн хэлээр нэвтрүүлэх барааны мэдүүлэгт Terumo Corporation компанийн нэрийг бус M inc гэж нэрээр мэдүүлснээс үзвэл лиценз шивэхдээ гаргасан техникийн шинжтэй алдаа гэж үзэхгүй гэж”, учир нь тоо болон бичилтийн алдааг техникийн алдаа гэж үзэх боломжтой боловч тухайн алдааг гаргахдаа гэм буруугийн ухамсрын хэмжээ ямар байна вэ гэдгийг анхаарч үзэх ёстой. Тухайлбал үсэг, тоо биш, бүтэн үгээр үйлдвэрлэгчийн нэрийг зөрүүтэй бичих нь техникийн шинжтэй алдаанд хамаарахгүй” гэж дүгнэсэн шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр техникийн шинжтэй алдаа гаргасан гэж үзэхгүй талаар дүгнэсэн байх тул шүүхээс гуравдагч этгээдийн тайлбарлаж буй “техникийн шинжтэй алдаа гаргаж үйлдвэрлэгчийн нэрийг андуурч бичсэн” гэх тайлбарыг хүлээн авах үндэслэлгүй.
17. Мөн тус шийдвэрээр гуравдагч этгээд нь Зөрчлийн тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлийн 2-д заасан зөрчил гаргасан буюу эм, эмнэлгийн хэрэгслийн лиценз авахдаа буруу мэдүүлсэн гэх үндэслэлээр шийтгэл ногдуулж, хууль бусаар олсон хөрөнгө, орлогыг хурааж, учруулсан хохирол, нөхөн төлбөрийг гаргуулж, торгохоор шийдвэрлэсэн нь хуульд нийцсэн гэж дүгнэсэн бөгөөд хариуцагчаас маргаан бүхий 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдөр Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон 003/19/ дугаартай импортын лицензийг олгосон нь зөрчил үйлдсэн этгээдийн хуульд нийцээгүй баримтуудыг шалгаж үзэлгүйгээр илэрхий ноцтой алдааг гаргаж маргаан бүхий актыг гаргасан нь илт хууль бус акт гэж үзэх үндэслэл тогтоогдсон гэж үзнэ.
18. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.4-т “Хуулийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон болон нийтэд илэрхий үйл баримт хэрэг хянан шийдвэрлэхэд холбогдолтой байвал түүнийг дахин нотлохгүй” гэж зааснаар гуравдагч этгээдийн тухайд маргаан бүхий 3 лицензийг авахдаа буруу мэдүүлсэн, үйлдвэрлэгчийн нэрийг зөрүүтэй мэдүүлж, үйлдвэрлэгчийн бичиг баримтыг бус өөр бүтээгдэхүүний бичиг баримтыг хавсаргасан үйлдлийг Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон 003/19/ дугаар лицензийн тухайд дахин нотлох шаардлагагүй гэж үзлээ.
19. Нэхэмжлэгч компанийн тухайд Япон улсын T компанийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хүрээнд, энэ дотроо зүрх судасны мэс засал, хавдрын мэс засал, захын судасны мэс заслын бүтээгдэхүүнийг Монгол Улсад борлуулах  албан ёсны итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, албан ёсны эрхтэй борлуулагч болохыг үүгээр баталж байна гэх итгэмжлэл, албан бичиг баримтуудаар албан ёсны борлуулагч болох нь тогтоогдож байх ба энэ талаар хариуцагч байгууллага мэдсэн атлаа маргаан бүхий актуудыг гаргаж гуравдагч этгээдэд тухайн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчтэй гэрээ байгуулаагүй, борлуулах эрхийг нь аваагүй байхад лиценз олгосон нь нэхэмжлэгчийн эрхийг зөрчсөн байна.
20. Хэдийгээр гуравдагч этгээдийн эм, эмнэлгийн хэрэгсэл худалдаж авсан IPSL Medical Sp.o.o компаниас ирүүлсэн 2022 оны 09 дүгээр сарын 20-ны өдрийн “Баталгаа хүргүүлэх албан бичгээр гуравдагч этгээдэд нийлүүлсэн бараа нь албан ёсны үйлдвэрлэгчээс авч нийлүүлсэн болохыг баталж байна” гэх боловч уг баримт нь хэрэгт авагдсан бусад баримтаар нотлогдохгүй, энэхүү албан бичиг болон гуравдагч, хариуцагч нарын тайлбарлаж буй бусад үндэслэлээр хариуцагч байгууллагын гаргасан маргаан бүхий актуудыг зөвтгөх үндэслэл тогтоогдохгүй байна.
21. Иймд дээрх үндэслэлүүдээр нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж Эрүүл мэндийн яамны 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензийн 1 дэх хэсэг, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар Эм эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ лицензийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоож шийдвэрлэлээ.
22. Иргэдийн төлөөлөгч: “С******* ХХК-ийн   бүтээгдэхүүн 500,000 төгрөгөөр зарсан асуудлыг өөр шүүх шийдэх ёстой юм болов уу. Одоо яг энэ хуралдаанаас харахад хохирсон зүйл алга” гэх дүгнэлтийг гаргасан болно.

           Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.2, 106.3.12 дахь хэсэгт тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай /2010 оны/ хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1, 15 дугаар зүйлийн 15.1, 15.3, Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.1-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгч С******* ХХК-аас, Эрүүл мэндийн яам, Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газарт холбогдуулан гаргасан “Эрүүл мэндийн яамнаас олгосон Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн импортын/экспорт/ 2019 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн 003/19/, 2019 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензийн 1 дэх хэсэг, 2019 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн 003/19/ дугаар лицензүүдийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоосугай.
2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 70200 төгрөгийг улсын төсөвт хэвээр үлдээж, хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгчид олгосугай.
3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.2 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                              А.МӨНХ-ӨЛЗИЙ

                                                    ШҮҮГЧ                                Б.АДЪЯАСҮРЭН

                                                    ШҮҮГЧ                                Л.БАТБААТАР