*******, *******, *******

                              нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

 

Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Д.Буянжаргал даргалж, шүүгч Г.Давааренчин, шүүгч Б.Эрдэнишиг нарын бүрэлдүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны А танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

Прокурор Б.Сүрмандах

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Баттөр, Т.Хонгор /цахим/

Нарийн бичгийн дарга А.Шинэцэцэг нарыг оролцуулан, 

Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Ц.Амаргэрэл даргалж, шийдвэрлэн 2023 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн шүүх хуралдаанаас гаргасан 2023/ШЦТ/98 дугаартай шийтг тогтоолыг эс зөвшөөрч бичсэн прокурорын эсэргүүцлээр Б., *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай, 1/2023/0027/Э/208/2023/0040 индекстэй 3 хавтас эрүүгийн хэргийг 2023 оны 0******* дугаар сарын 20-ны  өдөр хүлээн авч, шүүгч Б.Эрдэнишигийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

******* овогт ******* *******, Мон  улсын иргэн, 1984 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* суманд төрсөн, 38 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл *******, нэр, хүүхдүүдийн хамт Улаанбаатар хот дүүрэг 27-р хороо ******* дугаар гудамж тоотод тоотод оршин суух хаягтай, /РД:МД8407017*******/, урьд

-Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 0******* дугаар сарын 29-ний өдрийн *******87 дугаартай шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.******* дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 450,000 төгрөгийн торгох ялаар шийтгүүлж байсан.

овогт , Мон   улсын иргэн, 1985 оны 02 дугаар сарын 1*******-ны өдөр Дархан-Уул аймгийн суманд төрсөн, 37 настай, эрэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, жолооч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл ******* нэр, хүүхдүүдийн хамт Сэлэнгэ аймгийн ******* сум 3 дугаар баг тосгоны 1-4******* тоотод оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, /РД:ТЯ85021*******39/,

******* овогт , Мон улсын иргэн, 1983 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* суманд төрсөн, 39 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн ажилгүй, ам бүл 4, нэр, хүүхдийн хамт Сэлэнгэ аймгийн ******* сум, 3 дугаар баг, тосгоны гудамж тоотод оршин суудаг, урьд ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, /РД:/,

Шүүгдэгч *******, ******* нар бүлэглэн 2022 оны 05 дугаар сарын 0*******-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* сумын 3 дугаар баг тосгоны нутаг дэвсгэр “Хэрээн ” г газарт тусгай зөвшөөрөлгүйгээр 424,43 метр квадрат талбайд ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт явуулж газрын хэвлийд халдаж байгаль экологид 517,551.38 төгрөгийн шууд хохирол, 1,951,497 төгрөгийн хор уршиг учруулсан,

Шүүгдэгч *******, Б. нар бүлэглэн машин механизм, тоног төхөөрөмж ашиглан 2022 оны 05 дугаар сарын 2*******-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* сумын 3 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт , мөрний урсац бүрэлд , усны сан, ойн сан бүхий газрын хамгаалалтын бүсэд хамаарах “Хэрээн ” нэртэй газарт *******.2м2 талбайд тусгай зөвшөөрөлгүйгээр алт олборлох зорилгоор ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт явуулсны улмаас байгаль орчинд 11,8*******9 төгрөгийн хохирол учруулсан г гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас: Б., *******, ******* нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс:

Шүүгдэгч ******* овогт ******* *******, овогт нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан “Хууль бусаар ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт явуулж газрын хэвлийд халдсан” гэмт хэрэг тус тус үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 4 д хэсэгт заасныг журамлан Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас шүүгдэгч *******, Б. нарт Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн 2022 оны 05 дугаар сарын 2*******-ны өдрийн үйлдлийг хэрэгсгүй болгож, шүүгдэгч *******, Б. нарыг цагаатгаж,

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******, ******* нарт тус бүр 5400 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 5,400,000 /таван сая дөрвөн зуун мянга/-н төгрөгөөр торгох ял оногдуулж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******, ******* нарын хөрөнгө, цалин хөлс болон бусад орлого олох боломжийг харгалзан тэдэнд оногдуулсан 5,400,000 төгрөгөөр торгох ялыг 2 /хоёр/ жилийн хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлээр тогтоож,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар ялтан торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 нэгжтэй тэнц хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож, хорих ялаар солихыг шүүгдэгч *******, ******* нарт анхааруулан,

Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 1, 2.3, 2.5, 2.*******, 2.7,      3, 4, 4.3, 4.5, 5.1 д хэсэгт зааснаар энүү гэмт хэргийн улмаас шүүгдэгч *******, ******* нарын хууль бус ашиглалтаас өртөгдсөн газар, газрын хэвлий, хөрсөн бүрхэвч, ургамлан нөмрөгт учирсан хохирол 517,551,38 төгрөг, байгаль орчинд учирсан хохирлыг нэмэгдүүлсэн хэмжээгээр хор уршиг 1,951,497 төгрөгийг тус тус Байгаль орчин, уур амьсгалын санд шүүгдэгч *******, ******* нар тус тус нөхөн төлснийг дурьдан,

Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 1, 2.3, 2.5, 2.*******, 2.7,      3, 4, 4.3, 4.5, 5.1, 5.2 дахь хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч *******, Б. нар нь газар, газрын хэвлий, хөрсөн бүрхэвч, ургамлан нөмрөгт учирсан хохирол 4770.30 төгрөг, байгаль орчинд учирсан хохирлыг нэмэгдүүлсэн хэмжээгээр хор уршиг 11,89*******.8 төгрөгийг тус тус Байгаль орчин, уур амьсгалын санд нөхөн төлснийг дурьдан,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 д хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч *******, ******* нар нь гэмт хэрэг үйлд үедээ ашигласан “” маркийн экскаваторыг битүүмжлэлээс чөлөөлж, хууль ёсны өмчлөгч овогт /РД:НЦ94091*******05/-т буцаан олгож, техникийн эд хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 12,000,000 /арван хоёр сая/ төгрөгийг, “Hyundai robex ” маркийн экскаваторыг битүүмжлэлээс чөлөөлж, хууль ёсны өмчлөгч Боржигон овогт /РД:/-д буцаан олгож, техникийн эд хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 10,000,000 /арван сая/ төгрөгийг, *******00,000 төгрөгийн үнэлгээ бүхий алт угаах төхөөрөмж, 3,000,000 төгрөгийн үнэлгээ бүхий №*******105AZLD загварын цахилгаан үүсгэвэр төхөөрөмж зэргийг эзэмшигчид нь буцаан олгож, нийт 25,*******00,000 /хорин таван сая зургаан зуун мянга/-н төгрөгийг шүүгдэгч *******, ******* нараас хувь тэнцүүлэн тус бүр (25,*******00,000:2)=12,800,000 төгрөгийг гаргуулж, Улсын төсөвт орлогод оруулж,

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад хураан авч, Сэлэнгэ аймгийн Цагдаагийн газрын эд мөрийн баримт хадгалах өрөөнд хадгалагдаж байгаа “ ” ХХК-ны 2022 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрийн дугаартай хөрөнгийн үнэлгээгээр 1,280,400 төгрөгийн үнэлэгдсэн *******.*******гр алтыг хураан авч, Улсын орлогод оруулж,

Шүүгдэгч *******, *******, Б. нар нь энэ гэмт хэргийн улмаас цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирүүлсэн зүйлгүй, энэ хэрэгт битүүмжилсэн хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурьдан,

Шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц шүүгдэгч Б. нь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтг ерөнхий газрын ГХХН олгох сангийн Төрийн санд тушаасан торгуулийн ял 5,400,000 /таван сая дөрвөн зуун мянга/-н төгрөгийг буцаан нэмжл эрхийг нээлттэй үлдээж,

Шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр хэрэглээр шийдвэрлэжээ.

Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурорын 2023 оны 0******* дугаар сарын 0*******-ны өдрийн №20 дугаартай эсэргүүцэлдээ:

Шийтг тогтоолыг 2023 оны 05 дугаар сарын 24-ний өдөр хүлээн авч танилцаад шийтг тогтоолд заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй гэж дүгнэж дараах үндэслэлээр эс зөвшөөрч байна. Үүнд:

Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч *******, ******* нарт холбогдох хэргийг хянан хэлэлцсэн 2023 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн гэм буруутай эсийг тогтоох хуралдаанаа 202Э/ШЗ/*******7 дугаартай захирамжаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 34.1******* дугаар зүйлд зааснаар шүүх хуралдааныг *******0 хүртэл хоногоор хойшлуулж, завсарласан.

Дээрх шүүгчийн 2023/ШЗ/*******7 дугаартай захирамжид шүүгдэгч *******, ******* нар нь бүлэглэн 2022 оны 05 дугаар сарын 0*******-ны өдөр ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт явуулж газрын хэвлийд халдсан үйлдэл, 2022 оны 05 дугаар сарын 2*******-ны үйлдэл нь хоорондоо 20 хоногийн зайтай үргэлжилсэн үйлдэлтэй гэмт хэргийн шинжтэй байхад тус тусад нь яллагдагчаар татаж, яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлснээр сүүлийн үйлдэл нь шүүхэд өмнө нь ирж хянан шийдвэрлэгдэж шийтг тогтоол гарсан, ний үйлдэл нь шүүхэд сүүлд ирснээр шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлддээ ашигласан г хүнд оврын техник тоног төхөөрөмжүүдийн үнийг гэм буруутай этгээдүүдээс дахин дахин гаргуулж, иргэний нэмжлэгчид дахин дахин буцаан олгох, техникийн үнэлгээгээр тогтоогдсон үнийг 2 дахин гаргуулах нөхцөл байдал бий болоод байна. Иймд дээрх асуудлыг шийдвэрлэсний эцэст хэргийг шүүхэд ирүүлийг мөрдөгч, прокурорт даалгасан.

Уг захирамжид эсэргүүцэл, гомдол гаргах эрхгүй гэж хуульчилсны тул прокуророос захирамжийн заалтыг биелүүл зорилгоор, мөн шүүгдэгч *******аас прокурорын газарт хандан шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас өмнөх хүчин төгөлдөр болсон шүүхийн шийтг тогтоолыг хүчингүй болгуулахаар шүүхэд хандах хүсэлтийн дагуу прокурор 2022 оны 09 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 170 дугаартай шийтг тогтоолыг шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хүчингүй болгож хэргийг прокурорт буцаах тухай 01 дугаартай дүгнэлтийг Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан байна.

Давж заалдах шатны шүүхээс прокурорын дүгнэлтийг хүлээн авч хэргийг прокурорт буцаасны дагуу *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай хэрэгт *******, Б. нарт холбогдох 223100219017******* дугаартай хэргийг нэгтгэж, нэг яллах дүгнэлт үйлдэж эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд хүргүүлсэн.

Гэвч анхан шатны шүүх *******, *******, Б. нарт холбогдох эрүүгийн хэргийг үргэлжилсэн үйлдэлтэй гэж дүгнэж нэгтгүүл шаардлагатай гэж үзсэн атлаа *******, Б. нарын 2022 оны 05 дугаар сарын 2*******-ны өдрийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.1 дүгээр зүйлийн 4 д хэсэгт заасан “Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн шинжийг хэлбэрийн төдий агуулсан боловч тухайн этгээдийн хувийн байдал, үйлдэл, эс үйлдүйн нийгмийн аюулын хэр хэмжээ нь энэ хуулиар хамгаалагдсан эрх ашигт бодит хохирол, хор уршиг учруулаагүй үйлдэл эс үйлдүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй” гэсэн хууль зүйн үндэслэлээр гэмт хэргийн шинжгүй гэж үзэж, тэдэнд холбогдох хэргийг хэрэгсгүй болгож цагаатгасан нь хэргийн нөхцөл байдалтай нийцээгүй байна.

Шүүх шүүх хуралдааныг *******0 хүртэл хоногоор хойшлуулж, нэмэлт ажиллагааг явуулах захирамждаа “...хоорондоо 20 хоногийн зайтай үргэлжилсэн үйлдэлтэй гэмт хэргийн шинжтэй байхад тус тусад нь яллагдагчаар татаж, яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлснээр ...” гэж хэргийг үргэлжилсэн үйлдэлтэй гэмт хэрэг гэж дүгнэсэн атлаа шүүгдэгч нарын зарим үйлдлийг хэрэгсгүй болгож цагаатгасан нь Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн гэж үзэж байна.

Энэ гэмт хэргийн нийгэмд аюултай шинжийг Эрүүгийн хуулиар хамгаалагдсан эрх ашиг, хохирол, хор уршгийн хэмжээ, шинж чанар, гэм буруугийн хэлбэр, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн хувийн байдал зэргээр тодорхойлогдоно гэж үзэж, гэмт хэргийн шинжийг хэлбэрийн төдий агуулсан байна гэж дүгнэсэн нь хэргийн бодит байдал, мөрдөн шалгах ажиллагаагаар бжүүлсэн нотлох баримтыг буруугаар үнэлж, Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлан хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй дүгнэлт хийжээ.

Иймд Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 2023/ШЦТ/98 дугаар шийтг тогтоолыг хүчингүй болгуулахаар Мон Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасныг баримтлан улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичив гээд шүүх хуралдаанд эсэргүүцлээ дэмжиж оролцов.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Баттөр шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  

...Аанхан шатны шүүхийн шийтг тогтоол үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Нотлох баримтыг буруу үнэлсэн асуудал байхгүй. Хэрэгт цуглуулж бжүүлсэн баримтуудаас харахад үнэлгээ 4,000 төгрөг гарсан. Үнээр 20 хоногийн зайтай үйлдэл байсан. Эхний үйлдэл дээрээ цагдаад баривчлагдаж, цагдаа эд зүйлийг битүүмжлээд араас техник хэрэгслээ авч ирээрэй, бид ачаад явах боломжгүй гээд явсны дараа дахиад тэр газраа зогсож байгаад шанагалаад дахиад өөр цагдаа ирсэн 2 үйлдэл бүхий 2 эрүүгийн хэрэг болж тус тусдаа шүүхээр орсон асуудлууд байсан. Хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаас харахад дээр дурдсан нөхцөл байдлууд байгаа учраас үүнээс өөрөөр шийдвэрл арга байхгүй гэж харж байна. Гол асуудал бол ний шүүх хуралдааныг  *******0 хоног завсарлуулаад үргэлжилсэн үйлдэлтэй гэмт хэрэг гэж дүгнэсэн хэр нь дараа нь үргэлжилсэн үйлдэлгүй тус тусдаа үйлдэлтэй гэж үзээд ний хохирлын хэмжээ хүргүй гэсэн үйлдлийг хэрэгсгүй болгосон гэж дурдаж байна. Эхний завсарласан шүүх хуралдаанаар гэм бурууг эцэслэн дүгнээгүй. Энэ хүний эрх зүйн байдал дордсон юм байна, үргэлжилсэн үйлдэлтэй гэмт хэрэг байж магадгүй юм байна. Оролцогч техник хэрэгсэл газар нь нэг юм байна. Тийм учраас ямар ч байсан хоёр хэргийг нэгтгэж шийдвэрл нь зөв гэсэн шүүгчийн захирамж гарсан. Хамгийн сүүлийн хуралдаанаар нотлох баримтыг шинжлэн судлаад хэлэлцээд анхан шатны шүүхийн эрх хэмжээний асуудлын хүрээнд шийдвэрлэсэн. Үнээр үргэлжилсэн үйлдэл юм уу? тус тусдаа үйлдэлтэй юм уу? гэм буруугийн хуралдаанаар энэ дүгнэлтийг хийж шийдвэрлэсэн. Эхнийх дээрээ бол гэм буруугийн талаар ямар нэг дүгнэлт хийх боломжгүй нөхцөл байдалтай байгаа тул сүүлийн хуралдаанаар энэ асуудлыг шинжлэн судлаад шийдвэрлэсэн. Ямар нэг хуулийн процесс алдаа гаргаагүй зөв шийдвэрлэсэн. Прокурорын эсэргүүцлийг хүлээж авахгүй байх нь зүйтэй гэв.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Баттөр шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  

Тус сумын шүүх дээр манай үйлчлүүлэгчийн холбогдсон 2 хэрэг маргааныг шийдвэрлэсэн. Эхнийх нь бусдад зодуулсан, нөгөө нь ашигт малтмалын хэрэг маргаан байгаа. Тус шүүхийн шүүгч асуудлыг олон удаа нааш цааш буцааж хянаж байж шийдвэрлэсэн. Би шүүх хуралдаан лээс 30 минутын өмнө *******тай уулзсан. ******* 4 хүүхэдтэй, нэг хүүхэд нь ясны хүнд өвчтэй, нэр нь саяхан төрсөн, ар гэрээ тэжээж яваа нөхцөл байдлуудыг харгалзаж үзнэ үү гэв.

                                              ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар прокурорын эсэргүүцэлд дурьдсан асуудлаар хязгаардахгүйгээр Б., *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хяналаа.

Прокуророос шүүгдэгч *******, Б. нарыг 2022 оны 05 дугаар сарын 2*******-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* сумын 3 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт , мөрний урсац бүрэлд , усны сан, ойн сан бүхий газрын хамгаалалтын бүсэд хамаарах “Хэрээн ” нэртэй газарт *******.2 метр квадрат талбайд тусгай зөвшөөрөлгүйгээр алт олборлох зорилгоор ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт явуулсны улмаас байгаль орчинд 11,8*******9 төгрөгийн хохирол учруулсан буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлэд анхан шатны шүүх хүлээн авч тэднийг дээрх гэмт хэрэгт гэм буруутайд тооцож хуульд заасан торгуулийн ял оногдуулж шийдвэрлэсэн.

Мөн шүүгдэгч *******, ******* нарыг  2022 оны 05 дугаар сарын 0*******-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* сумын 3 дугаар баг тосгоны нутаг дэвсгэр “Хэрээн ” г газарт тусгай зөвшөөрөлгүйгээр 424,43метр квадрат талбайд ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт явуулж газрын хэвлийд халдаж байгаль экологид 517,551.38 төгрөгийн шууд хохирол, 1,951,497 төгрөгийн хор уршиг учруулсан буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлэд анхан шатны шүүх хүлээн авч гэм буруугийн шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцээд *******ын энүү үйлдлийг өмнө шийтгэгдсэн хэрэгтэй нэгтгэн шийдвэрл нь түүний эрх зүйн байдлыг дээрдүүлнэ, түүнчлэн энэ 2 үйлдэл нь үргэлжилсэн үйлдэл гэж дүгнэн 2023 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн *******7 тоот захирамжаар шүүх хуралдааныг *******0 хоногоор хойшлуулж нэмэлт ажиллагаа хийлгээр даалгаж шийдвэрлэсэн.

Аймгийн Прокурорын газраас дээрх захирамжийг биелүүлж *******, Б. нарт холбогдох хэргийг шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын улмаас хянуулахаар хүсэлт гаргаснаар Давж заалдах шатны шүүхээс 2022 оны 09 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 170 тоот шийтг тогтоолыг хүчингүй болгосноор *******ын 2 үйлдлийг нэгтгэн шийдвэрлүүлээр хэргүүдийг нэгтгэн анхан шатны шүүхэд хүргүүлсэн байна.

Анхан шатны шүүх дээрх нэгтгэсэн хэргийг хүлээн авч шүүх хуралдаанаа үргэжлүүлэн шүүгдэгч нарын гэм бурууг хэлэлцэж шүүгдэгч *******, Б. нарын 2022 оны 05 дугаар сарын 2*******-ны өдрийн үйлдэл холбогдлыг хохирлын хэмжээ ялимгүй бага, гэмт хэргийн шинжийг хэлбэрийн төдий агуулсныг гэмт хэрэг гэж үзгүй гэж дүгнэн хэрэгсгүй болгож шийдвэрлэсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 39.******* дугаар зүйлийн 1.4-д заасан “дүгнэлт нь шүүгдэгчийн гэм буруугийн асуудлыг шийдвэрл, Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэгл, ял оногдуулахад нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болох ноцтой зөрүүтэй байвал” гэсэн нөхцлийг хангасан байна.

Өөрөөр хэлбэл тус хэрэгт нэмэлт ажиллагаа хийлгээр *******0 хоногийн завсарлага авсан *******7 тоот захирамжинд шүүгдэгч нарын  05 дугаар сарын 0*******, 2*******-нд үйлдэгдсэн үйлдлүүд нь үргэлжилсэн гэмт хэрэг болох талаар дүгнэж, нэгтгэн шйидвэрл нь тэдний эрх зүйн байдлыг дээрдүүл талаар дурьдаж шийдвэрлэсэн боловч, тэдний гэм бурууг үргэлжүүлэн хэлэлцдээ үргэлжилсэн үйлдлийг хэрхэн үзэж буй талаараа эрх зүйн дүгнэлт хийлгүйгээр өөр үндэслэл зааж хэргийг хэрэгсгүй болгож шийдвэрлэсэн нь шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй гэж үзнэ.     

Шүүхийн шийдвэрийн хэлбэр, бүтцэд тавигдах шаардлагыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн Гучин зургаадугаар бүлэгт тодорхойлон хуульчилсан бөгөөд шүүхийн шийдвэр нь энэ хуулийн 3*******.2, 3*******.*******, 3*******.7 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангаагүй нөхцөлд хуулийн ноцтой зөрчил гэж үзийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 39.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийн 1.******* дахь заалтад заасан.

Шүүх аливаа эрүүгийн хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бжүүлсэн нотлох баримтуудыг харьцуулан судалж дүгнэлт хийх учиртай бөгөөд үгүйсгэсэн тухай үндэслэлийг зааж, хэргийн үйл баримтад тулгуурлан шүүгдэгчийг гэм буруутай эс, ямар гэмт хэргийн шинжид тохирч байгаа талаар хууль зүйн дүгнэлт хийдэг учиртай.

Иймд давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцээд анхан шатны шүүх Эрүүгийн  хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн, шүүхийн шийдвэр нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй гэсэн үндэслэлээр шийтг тогтоолыг хүчингүй болгох нь зүйтэй гэж үзлээ.

Давж заалдах шатны шүүхээс Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийг ноцтой  зөрчсөн г үндэслэлээр хэргийг дахин шийдвэрлүүлээр буцааж байгаа тул хэргийн үйл баримт, гэм буруугийн талаар эрх зүйн дүгнэлт хийгээгүй болно.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлийн 1, 39.******* дугаар зүйлийн 1.4, 39.9 дүгээр зүйлийн 1, 1.2, 2-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 2023/ШЦТ/98 дугаартай шийтг тогтоолыг хүчингүй болгож, улсын яллагчийн эсэргүүцлийг хангасугай.

2.Анхан болон давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас    өөрөөр    тайлбарлаж     хэрэглэсэн   гэж    үзвэл   энүү   магадлалыг 

гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

            ДАРГАЛАГЧ,

             ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                     Д.БУЯНЖАРГАЛ

                                                        

                                ШҮҮГЧ                                    Г.ДАВААРЕНЧИН

 

                                ШҮҮГЧ                                     Б.ЭРДЭНЭХИШИГ