*******д холбогдох

                                            эрүүгийн хэргийн тухай   

 

 

Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Б.Эрдэнэхишиг даргалж, ерөнхий шүүгч Д.Буянжаргал, шүүгч Г.Давааренчин нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны А танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

Прокурор Д.Шинэбал /цахим/

Хохирогч /цахим/,

Хохирогчийн өмгөөлөгч А.Мөнхбат /Цахим/, Б.Билгүүн /цахим/

Шүүгдэгчийн  өмгөөлөгч Х.Сэргэлэнбат /цахим/

Нарийн бичгийн дарга Б.Мөнхзул нарыг оролц*******ан, 

 

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Хэрлэн даргалж шийдвэрлэн 202 оны 05 дугаар сарын 1-ний өдрийн шүүх хуралдаанаас гаргасан 202/ШЦТ/52 дугаартай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч бичсэн хохирогч гийн давж заалдах гомдлоор *******д холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай, 149/2022/0119/Э индекстэй 2 хавтас эрүүгийн хэргийг 202 оны 07 дугаар сарын 20-ны  өдөр хүлээн авч, ерөнхий шүүгч Д.Буянжаргалын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

******* овогт *******ын Халиун, Монгол улсын иргэн, Увс аймаг Улаангом суманд ******* оны ******* дугаар сарын *******-ны өдөр төрсөн, 29 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, ******* ******* ******* мэргэжилтэй, ам бүл 4, хүүхдийн хамт амьдрах, Сэлэнгэ аймаг Мандал сумын дугаар баг, ийн гэх газар оршин суух, энэ хэрэгт холбогдох үедээ ХХК-д талх, нарийн боовчин ажилтай байсан, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, бие эрүүл, ухаан санаа бүрэн, хэрэг хариуцах чадвартай, РД:МИ9**************0, урьд

-2022 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн № 2 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн х*******ийн тусгай ангийн 17. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 500000 төгрөгөөр торгох ялыг 05 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлөхөөр шийтгүүлж байсан.

Шүүгдэгч ******* нь иргэн ыг хуурч, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд ор*******ж эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг буюу Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын дугаар багт байрлах хотхоны тоот байрыг 2022 оны 05 дугаар сарын 1-ны өдөр бусдад зарж борл*******ан залилсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын Прокурорын газраас: *******ы үйлдлийг Эрүүгийн х*******ийн тусгай ангийн 17. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхээс:

Шүүгдэгч ******* овогт *******ын Халиуныг Эрүүгийн х*******ийн тусгай ангийн 17. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан бусдыг хуурч, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд ор*******ж өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлсэн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Эрүүгийн х*******ийн тусгай ангийн 17. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан *******ыг 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар шийтгэж,

Эрүүгийн х*******ийн ерөнхий 5.4 дүгээр зүйлийн 1-д зааснаар *******д оногд*******сан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг нийтийн ашиг сонирхолд тустай ажлыг цалин хөлс олгохгүйгээр хийлгэж,

Эрүүгийн х*******ийн ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн 4-д зааснаар ******* нь нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг биелүүлээгүй бол нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын найман цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдэн,

Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, ******* нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг дурьдан,

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн шүүгчийн 2022 оны 0 дугаар сарын 07-ны өдрийн № 94 дугаартай зохигчдын эвлэрлийг батлах тухай захирамж, 2022 оны 06 дугаар сарын 06-ны өдрийн №00997 дугаартай шүүхийн  шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх тухай захирамж, 2022 оны 06 дугаар сарын 06-ны өдрийн № 21 дугаартай шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх хуудсыг биелүүлэхийг Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд даалгаж,

Иргэний х*******ийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1-д заасныг баримтлан *******аас 26000000 /хорин зургаан сая/ төгрөгийг гарг*******ж Сэлэнгэ аймаг Мандал сумын 6 дугаар баг, н тоотод оршин суух, ******* овогт олгох, хохирогч нь байрыг худалдан авч засан сайжр*******ахтай холбогдон гарсан болон бусад нэмэлт зардлаа нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн дагуу шүүхэд нэхэмжлэл гарган шийдвэрлүүлэх эрхтэй болохыг дурьдан,

Иргэний нэхэмжлэгч нь байрыг худалдан авсан зардлаа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн дагуу харьяалах шүүхэд нэхэмжпэл гарган гаас нэхэмжлэх эрхтэй болохыг дурьдан,

Шийтгэх тогтоол х*******ийн хүчин төгөлдөр болтол *******д өмнө авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

Хохирогч давж заалдах гомдолдоо:

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн 202 оны дүгээр сарын 2-ны өдрийн дугаар 202/ШЦТ/52 тоот шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч хохирогчийн зүгээс дараах давж заалдах гомдлыг гаргаж байна.

НЭГДҮГЭЭРТ. Уг эрүүгийн хэргийг шийдвэрлэхэд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг удаа дараа зөрчсөн болно. Сэлэнгэ аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 202 оны 02 дугаар сарын 2-ны өдрийн магадлалаар өмнөх хэргийг шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож хэргийг буцаасан байдаг. Үүнийг эс зөвшөөрч хохирогч ын зүгээс Монгол улсын дээд шүүхэд гомдол гаргасанг хүлээж авахаас татгалзсанг надад огт мэдэгдээгүй бөгөөд шууд шүүх хурлын товыг мэдэгдсэн болно. Уг хэргийг өмнө нь шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож хэргийг анхан шатны шүүх рүү яв*******сантай холбогд*******ан нэмэлтээр огт ажиллагаа хийх боломжгүй нөхцөл байдал үүсгэсэн нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн байна.

Миний зүгээс уг маргаан бүхий орон сууцыг шүүгдэгч *******ы ээж Я.Удвалтай шууд худалдах худалдан авах гэрээг байг*******ж, түүний нэр дээрх зээлийг хааж худалдан авсан байдаг бөгөөд Я.Удвалын уг хэрэгт ямар хэлбэрээр хамтран оролцсоныг огт шалгаж тогтоогоогүй бөгөөд дээрх зөрчлийг гаргаснаар анхан шатны шүүхэд урьдчилсан хэлэлцүүлэг зарл*******ж хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж Я.Удвалын уг гэмт хэрэгт ямар холбогдолтой талаар нэмэлт мөрдөн байцаалтад хэргийг буцаах хүсэлт гаргах боломжгүй нөхцөл байдал үүсгэсэн болно.

ХОЁРДУГААРТ. Анхан шатны шүүхээс х*******ь бус бүрэлдэхүүнээр хэргийг шийдвэрлэсэн байна. Тус эрүүгийн хэргийг даргаж буй Б.Хэрлэн шүүгчээс миний өмгөөлөгч Б.Билгүүн татгалзан гаргах хүсэлт гаргасан байдаг. Учир нь Б.Хэрлэн шүүгч нь уг эрүүгийн хэргийг үүсэхээс өмнө болсон үйл явдлын талаар тодорхой мэдээлэлтэй байсан буюу анх хохирогч тай уг асуудлаар, мөн анх цагдаагийн байг*******лагад гомдол гаргасан шийдвэр гүйцэтгэгч н.Цэцэгсайхантай тус тус *******заж байсан нь тухайн хэргийн талаар урьдчилсан мэдээлэлтэй, дүгнэлт хийсэн байдаг, Мөн Б.Хэрлэн шүүгч нь хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэж байх явцад хохирогч тай ганцаарчилж *******зсан байдаг бөгөөд энэ талаар давж заалдах шатны шүүх хуралд өөрөө хэлсэн байдаг нь 202 оны 02 дугаар сарын 2-ны өдрийн шүүх хурлын тэмдэглэлийн 7 дахь хуудсанд тусгагдсан байдаг ба Б.Хэрлэн щүүгч өөрөө ч хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Дараа нь миний болон нөхрийн хамт 202 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр тус шүүхэд шүүхийн тогтоолыг гардаж авахаар очиход мон хэргийн бусад оролцогчийг байлц*******алгүй *******заж бидний хооронд шүүх хурлыг тов мэдэгдээгүй, шүүх хуралд оролц*******аагүйтэй холбоотой маргаан үүссэн буюу хувийн таарамжгүй харилцаа үүссэн байдаг. Эдгээр нь Б.Хэрлэн шүүгч нь Шүүхийн тухай х*******ийн 50 дугаар зүйлийн 50.1.1 дахь хэсэгт заасан шүүгчид хориглосон үйлдлийг гаргаж удаа дараа хэргийн нөгөө талыг байлц*******алгүй нэг талтай *******зан х*******ь зөрчсөн нь энэ хэргийг шударгаар шийдвэрлэх боломжгүй нь харагддаг. Хамгийн гол нь тухайн хэргийг шийдвэрлэсэн Б.Хэрлэн шүүгчийг уг асуудалтай холбогд*******ан Авиалгалтай тэмцэх газраас албан тушаалаа урв*******ан ашигласан байж болзошгүй хэмээн хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээн шалгаж байх цаг үед өөрийнхөө хувийн ашиг сонирхолд тулгуурлан өмнөх өөрийн шийдвэрлэсэн шийдвэрийг хамгаалах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн байдаг.

Мөн тус хэрэгт төрийн нэрийн өмнөөс оролцож буй прокурор Д.Шинэбалаас татгалзан гаргах хүсэлт гаргасан байдаг. Түүний зүгээс давж заалдах шатны шүүх хуралд хэргийн нэг оролцогч болох хохирогч тай нэг цахим хаягаар оролцож түүнд дэргэдээс нь үг зааж өгөх зэрэг хэрэгт хувийн ашиг сонирхлоор хандаж мөн намайг шүүгдэгчтэй хамтран бусдыг залилсан буюу гэмт хэрэг үйлдсэн хэмээн тайлбар гаргасан нь давж заалдах шүүх хурлыг бичлэгт тодорхой тусгагдсан байдаг. Иймд уг үйлдэл нь тухайн хэрэгт хувийн ашиг сонирхлын үүднээс хандаж байна гэсэн үндэслэл бүхий эргэлзээг төрүүлж байх тул түүнийг татгалзан гаргах хүсэлтийг миний өмгөөлөгчийн зүгээр гаргасан боловч хүсэлтийг үндэслэлгүйгээр хангахаас татгалзаж х*******ь бус бүрэлдэхүүнээр хэргийг шийдвэрлэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийг ноцтой зөрчсөн байна.

 

ГУРАВДУГААРТ. Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг барагд*******ах талаар зөв дүгнэлт хийгээгүй талаар. ын нэхэмжлэлтэй Я.Удвалд холбогдох иргэний хэргийг хянан хэлэлцээд талуудын эвлэрлийг баталж хэргийг хялбарш*******сан журмаар шийдвэрлэсний дагуу 2022 оны 06 дугаар сарын 06-ны өдрийн Гүйцэтгэх хуудас, шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгэх тухай захирамжийг тус тус биелүүлж шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааг яв*******ахыг даалгасан байдаг.

Гэвч дээрх шүүгчийн захирамжууд нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 741 дүгээр зүйлийн 74 .4 дэх хэсэгт “Эвлэрлийн гэрээ нь Иргэний х*******ьд нийцсэн. гуравдагч этгээдийн х*******иар хамгаалагдсан ашиг сонирхлыг хөндөөгүй байна” хэмээн заасныг зөрчсөн буюу уг шүүгчийн захирамжаар миний эрх ашгийг ноцтой зөрчсөн байдаг. Мөн дээрх шүүгчийн захирамж нь Иргэний х*******ьд нийцсэн байх х*******ийн шаардлагыг хангаагүй байх бөгөөд “байрыг суллаж, гэрчилгээний хамт буцаан өгөх” хэмээн заасан ихээхэн ойлгомжгүй, тодорхойгүй заасан нь Иргэний х*******ийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.1 дэх хэсэгт “эд хөрөнгийг өмчлөх эрх улсын бүртгэлд үндэслэсэн бол” үүснэ гэх х*******ийн шаардлагыг хангахгүй байдаг.

Хэрэв талуудын эвлэрлийн гэрээ х*******ьд нийцэхгүй бол Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 741 дүгээр зүйлийн 74*.7 дэх хэсэгт “Талуудын байг*******сан эвлэрлийн гэрээ ойлгомжгүй. тодорхой бус болсон. эсхүл энэ х*******ийн 74.4-т заасныг зөрчсөн бол шуугч эвлэрлийн гэрээг баталгааж*******ахаас татгалзсан захирамж гаргана” гэх х*******ийн заалтыг мөн л зөрчсөн байна. Уг захирамжид зааснаар байрыг суллаж, гэрчилгээний хамт буцаах өгөх” хэмээн заасан нь улсын бүртгэлд бүртгүүлж өмчлөх эрхийг шилжүүлэхийг үүрэгдсэн бус үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг хүлээлгэн өгөх туйлын ойлгомжгүй, хэрэгжүүлэх боломжгүй мөн миний болон гийн нэр дээрх өмчлөх эрхийн гэрчилгээг х*******ь бус болохыг тогтоосон хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэр огт байхгүй атал өөрийн эрх хэмжээнд байхгүй хүрээнд буюу иргэний хэргийн шийдвэр гүйцтгэх ажиллагааг яв*******ахыг даалгаж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй байна.

Миний зүгээс Иргэний х*******ийн 111 дүгээр зүйлийн 111.1 дэх хэсэг, 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсэгт заасны дагуу тухайн байрыг шударгаар олж авсан х*******ь ёсны өмчлөгч мөн байх бөгөөд анхан шатны шүүхээс нэг хохирсон иргэний хохирлыг барагд*******ахын тул хоёр өөр гэмт буруугүй иргэнийг хохироосон буюу намайг болон г хохироосон шийдвэр гаргасан нь Эрүүгийн х*******ийн үзэл санааг шууд зөвчсөн байна. Мөн шүүгдэгчээс 26.000.000 төгрөг гарг*******ж надад олгож шийдвэрлэсэн нь энэ төрлийн буюу бусдын өмчлөх эрхийг залилсан гэмт хэрэгт хамаарахгүй байх бөгөөд үүний дагуу тухай эд хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээг үнэлсэн үнэлгээг хэргийг мөрдөн шалгах явцад хийсэн байдаг атал үүнийг анхан шатны шүүхээс х*******ийн дагуу ашиглаагүй байна.

Иймд Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн 202 оны дүгээр сарын 2-ны өдрийн дугаар 202ЩЦТ/152 тоот шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож өгнө үү гэв.

 

Хохирогч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  Энэ хэрэг дээр ээжийг нь ор*******ж ирэх ёстой гэж үзэж байна. Итгэмжлэлийг үндэслээд *******д олго гэж шийдвэрлэсэн. Гэтэл *******д өгсөн итгэмжлэл нь мөнгө авна, 12.00.000 төгрөгийг олго гэж заагаагүй бай шүүхийн шийдвэрээр *******д 12.00.000 төгрөгийг олго гэж заасан. Итгэмжлэлд мөнгө авна, төлөөлж оролцоно гэж л заасан. Иймд шийтгэх тогтоол үндэслэлгүй гэв.

 

Хохирогчийн өмгөөлөгч Б.Билгүүн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг яв*******ахдаа журмыг удаа дараа ноцтой зөрчсөн гэж үзэж байна. Энэ хэргийг өмнө нь нэг удаа давж заалдах шатны шүүхээс анхан шатны шүүх рүү буцаасан. Үнийг эс зөвшөөрөөд хохирогч ын зүгээс гомдол гаргасан. Дээд шүүх гомдлыг хэлэлцээгүй талаар манайд мэдэгддэггүй. Анхан шатны шүүх рүү буцаасантай холбогд*******аад нэмэлт ажиллагаануудыг хийгээгүй, хийх боломжийг хангаагүй.  Миний үйлчлүүлэгч нь Удвалтай гэрээ хийж, мөнгийг нь өгсөн авсан асуудал байгаа. Удвалын үүрэг оролцоо юу байсан бэ шалг*******ах боломжтой байсан. Энэ эрхийг хязгаарласан.

Мөн хэргийг шийдвэрлэхдээ х*******ь бус бүрэлдэхүүнтэйгээр хэргийг шийдвэрлэсэн. Энэ хэргийг шийдвэрлэсэн Хэрлэн шүүгч эрүүгийн хэрэг үүсгэхээс өмнө энэ талаар мэдээлэлттэй байсан. ...Миний үйлчлүүлэгч тай 202 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр Хэрлэн шүүгч нь ганцаарчилж *******заж, хоорондоо маргалдсан зүйл байдаг. Гэвч Шүүхийн тухай х*******ийн 50 дугаар зүйлийн 50.1.1-т зааснаар “хэргийн нөгөө талыг байлц*******ахгүйгээр нэг талтай *******зах, харилцах” гэж заасан. Гэтэл хэргийн оролцогч нартай ганцаарчилж *******заад байдаг.

Мөн Улсын яллагч Д.Шинэбалд холбогд*******ан бидний зүгээс Авлигатай тэмцэх газарт гомдол гаргасан. Яагаад гэвэл өмнөх давж заалдах шатны шүүх хурлын тэмдэглэл, бичлэгийг үзэхэд Прокурор нь хохирогч Пүрэвбадамтай нэг хаягаас хуралд орж, хажуугаас нь үг зааж өгдөг, хурлын тэмдэглэлд маш тодорхой харагдана. Хохирогч Пүрэвбадамтай нийлж сууж байгаад миний үйлчлүүлэгч руу ... нь *******тай нийлж, Пүрэвбадамыг залилсан... гэж нөгөө хохирогч руу дайрдаг. Эдгээр нөхцөл байдал сэжиг бүхий санагдсан учраас шүүгч, прокуророос татгалзаж, Авлигатай тэмцэх газарт гомдол гаргасан. Энэ хэргийг шийдвэрлэж болохгүй эргэлзээтэй, хэргийн оролцогчтой таарамжгүй харилцаатай, хэргийн талаар өмнө нь мэдээлэлтэй зэрэг шалтгаанаар шүүгч, улсын яллагчаас татгалзсан.

Хохирлын асуудлыг шийдвэрлэхдээ х*******ь зөрчсөн гэж үзсэн. ...Эдгээр гурван үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн 52 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож өгнө үү гэв.

 

Хохирогч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Анхан шатны шүүх шийтгэх тогтоолыг үндэслэлтэй гарсан гэж үзэж байна гэв.

 

Хохирогчийн өмгөөлөгч А.Мөнхбат шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол нь х*******ь буруу хэрэглээгүй, шүүхийн тогтоол үндэслэлтэй гарсан тул хэвйээр үлдээж өгнө үү гэв.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Х.Сэргэлэнбат шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  202 оны 5 дугаар сарын 1-ний өдрийн 52 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүлээн зөвшөөрч байгаа. Миний үйлчлүүлэгч гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, шийдвэр хүчин төгөлдөр болоход 26.000.000 төгрөгийг Б. өгөхөд бэлэн байгаа.

 

Прокурор шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: ...Анхан шатны шүүхийн 52 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээх саналтай байна гэв.

 

                                     

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 9.1 дүгээр зүйлийн 1, дахь хэсэгт зааснаар хохирогч гийн давж заалдах гомдолд дурьдсан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр *******д холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хяналаа.

 

1.Шүүгдэгч ******* нь иргэн ыг хуурч, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд ор*******ж эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг буюу Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын дугаар багт байрлах хотхоны тоот байрыг 2022 оны 05 дугаар сарын 1-ны өдөр бусдад зарж борл*******ан залилсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

2.Анхан шатны шүүх *******д холбогдох эрүүгийн хэргийн шүүх хурлыг 202 оны 05 дугаар сарын 2-ны өдөр хийж шүүхийн хэлэлцүүлэг яв*******сан боловч тодорхой шалтгааны улмаас 202 оны 06 дугаар сарын 1-ний өдрийн 14 цаг 00 минут болтол хойшл*******ах захирамж гаргаж оролцогчдод танилц*******жээ.

 

.Гэтэл иргэний нэхэмжлэгч д шүүх хуралдааны товыг албан ёсоор мэдэгдсэн эсэх нь тодорхойгүй байдлаар буюу шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргын ...шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн боловч оролцохгүй гэсэн тул ирээгүй байна... гэх илтгэлийг үндэслэн шүүх хуралдааныг 202 оны 05 дугаар сарын 1-ний өдрийн 10 цаг 00 минутад буюу товлосон хугацаанаас цагийн өмнө эхлүүлж түүнийг оролц*******алгүйгээр хэргийг шийдвэрлэжээ.

 

Улмаар, шүүх хуралдааны товыг хэргийн оролцогчдод мэдэгдсэн талаарх баримт, иргэний нэхэмжлэгчийг ямар шалтгаанаар шүүх хуралдаанд оролц*******алгүйгээр хэргийг шийдвэрлэсэн талаарх баримтууд хэрэгт авагдаагүй бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн .2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.4 дэх заалтад заасан “шүүхийн хэлэлцүүлэг, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг, шүүх хуралдаанд оролцох”, 1.9 дэх заалтад заасан “...гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийг нэхэмжлэх, нөхөн төлүүлэх хүсэлт гаргах” тухай иргэний нэхэмжлэгчийн  эрхийг хязгаарлаж, шүүх хуралдаан эхлэхэд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 4.1 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “шүүх хуралдаанд иргэний нэхэмжлэгч  ...хүрэлцэн ирээгүй бол шүүх хуралдаан даргалагч түүнийг оролц*******ахгүйгээр хэрэг хэлэлцэж болох эсэхийг улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогчоос асууж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг үргэлжлүүлэх, эсхүл хойшл*******ах тухай асуудлыг шийдвэрлэнэ” гэсэн ажиллагааг яв*******алгүй хуралдааныг үргэлжлүүлсэн нь буруу байна.

 

Энэхүү х*******ийн зохиц*******алтыг шүүхээс бүрэн хангаж, оролцогчийн эрхийг эдлүүлснээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 1.7 дугаар зүйлийн дахь хэсэгт заасны дагуу шүүх хэргийн бодит байдлыг талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр тогтоох зарчим хангагдах учиртай.

 

Түүнчлэн иргэний нэхэмжлэгчид шүүх хуралдааны товыг шүүхээс мэдэгдэх үүргээ биелүүлээгүй нь тэдний Монгол Улсын Үндсэн х*******ь, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ьд заасан хэргийн бодит байдлыг тогтооход шаардлагатай эд зүйл, баримт бичиг, мэдээлэл, бусад баримт, санал, хүсэлт гаргах гэх мэт эрхийг эдлэх боломжгүй байдлыг үүсгэж, тэдгээрийг эрхийг хязгаарласан байна. 

 

4.Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд энэ хэргийн улмаас түүний эрх ашиг зөрчигдсөн гэж үзэн г тус хэрэгт иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоосон нөхцөлд хэргийн оролцогчийн х*******иар олгосон эрхийг эдлүүлэх шаардлагатай бөгөөд тухайн хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцэхэд түүний эд хөрөнгө өмчлөх эрх хөндөгдөх асуудал гарахтай холбоотой юм.

            Учир нь хэрэгт залил*******сан гэх Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын дугаар багт байрлах хотхоны тоот  орон сууц нь анхны өмчлөгчөөс, шүүгдэгч *******ы ээж Удвалын өмчлөлд, Удвалын өмчлөлөөс Б., гаас одоогийн өмчлөгч гэх  д тус тус  шилжсэн  гэдэг боловч хэрэгт авагдсан баримтаар  2022 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдөр г  Ү-10700107 дугаарт бүртгэж үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ олгожээ./2-р хх-ийн 09-р ху/

Хохирогч  иргэний нэхэмжлэгч тай 2022 оны 06 дугаар сарын *******-ны өдөр Худалдах худалдан авах гэрээ байг*******ж Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын дугаар багт байрлах хотхоны тоот байрыг түүнд худалдан эрх бүхий байг*******лагаас үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ гарг*******сан, одоогоор уг байранд амьдарч буй гэх боловч энэ талаархи баримт болох Улсын бүртгэлийн байг*******лагын лавлагаа хэрэгт авагдаагүй, өөрийнх нь амьдарч буй өмчлөлийн орон сууцны өмчлөх эрхийн асуудал хөндөгдөхөөр бай түүнийг оролц*******ахгүйгээр хэргийг шийдвэрлэх нь хэргийн оролцогчийн х*******иар олгосон эрхийг зөрчсөн үйлдэл болно.

Хэрэг хянан шийдвэрлэхтэй холбоотой, оролцогчийн эрхийг зөрчсөн энэхүү алдааг давж заалдах шатны шүүхээс зөвтгөх боломжгүй байгааг дурдаж, цаашид хэрэг хянан шийдвэрлэх бүх ажиллагааг х*******ьд нийцүүлэн ажиллахыг анхаар*******ах нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Түүнчлэн тухайн  хэрэгт шүүгдэгчийн ээж болох Удвал нь гэмт хэрэгт хамтран оролцсон байх магадлалтай талаар хохирогч удаа дараа мэдүүлж шалг*******ах талаар гомдол гаргаж байсан байх ба түүний гомдол хүсэлтийг шийдвэрлэсэн эсэх нь тодорхойгүй энэ талаар шүүхээс ямар нэгэн дүгнэлт хийгээгүй орхигд*******сан байгааг дурьдах нь зүйтэй.

 

Иймд Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн  202 оны 05 дугаар сарын 1-ний өдрийн 202/ШЦТ/52 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хохирогч гийн давж заалдах гомдлыг хангах нь зүйтэй гэж давж заалдах шатн ышүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 9.9 дүгээр зүйлийн 1, 1.2, 2 дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1.Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн 202 оны 05 дугаар сарын 1-ний өдрийн 202/ШЦТ/52 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгосугай.

 

2.Хохирогч гийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангаж, шүүгдэгч *******д урьд авсан хувийн баталгаа гарг*******ах таслан сэргийлэх арга хэмжээг анхан шатны шүүхэд хэрэг очтол хэвээр хэрэглэсүгэй.

 

.Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн х*******ь хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх х*******ийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл х*******ь хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл энэхүү магадлалыг  гард*******сан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

             

                                                      

         ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                    Б.ЭРДЭНЭХИШИГ

 

                                ШҮҮГЧ                                     Г.ДАВААРЕНЧИН

 

             ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                    Д.БУЯНЖАРГАЛ