22         4           22                                     128/ШШ22/286

                        

                          

 

                           

                             МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Эчимэг даргалж, тус шүүхийн хуралдааны дугаар танхимд хийсэн нээлттэй шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: “*******” /РД:*******/,

Хариуцагч: Нийслэлийн татварын газрын Татварын хяналтын шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч С.Э*******, З.Т******* нарын хооронд үүссэн маргааныг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд:Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Я.Ч*******, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Э*******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Л.Н*******, хариуцагч С.Э*******, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч В.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар М.Алтантуул нар оролцов.          

                                          ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэг.Нэхэмжлэлийн шаардлага:

1.1.“Нийслэлийн татварын газрын Татварын хяналт, шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагчийн 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн НА- дүгээр актыг хүчингүй болгуулах” гэж тодорхойлжээ.

1.2.Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн, өөрчилсөн, багасгасан зүйл байхгүй болно.

Хоёр.Хэргийн үйл баримтын тухайд:

2.1.Нийслэлийн Татварын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч З.Т*******, С.Э******* нар /цаашид “Татварын улсын байцаагч нар” гэх/ нь “*******” ХХК-д 22 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 22 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд шалгалт хийж, 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн НА- дугаар нөхөн ногдуулалтын актаар нийт 1,,, төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр тогтоосон байна.

2.2.Тус хяналт, шалгалтаар нэхэмжлэгч компанид ,, төгрөгийн нөхөн татвар, 38,47,167.9 төгрөгийн торгууль, ,,. төгрөгийн алданги, нийт 1,,, төгрөгийг төлбөр ногдуулсан “Нөхөн ногдуулалтын акт”-ыг эс зөвшөөрч нэхэмжлэгчээс нийслэлийн Татварын маргаан таслах зөвлөлд гомдол гаргасан бөгөөд тус зөвлөлийн 224 оны 12 дугаар сарын 2-ны өдрийн 7 дугаар тогтоолоор татварын улсын байцаагч нарын актыг хэвээр баталжээ.

2.3.Ингээд нэхэмжлэгч “*******” ХХК нь Татварын улсын байцаагчийн 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн НА- дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг эс зөвшөөрч шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байна.

Гурав.Хэргийн оролцогчдын тайлбар түүний үндэслэл:

3.1.Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн үндэслэлдээ:

“*******” ХХК-ийн 22 оны 1 дүгээр сарын 1-ны өдрөөс 22 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд татварын улсын байцаагч 3. Т*******, С.Э******* нар 22242171 тоот хяналт шалгалт хийх томилолтын дагуу татварын хяналт шалгалт хийж, 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн №НА- дүгээр нөхөн ногдуулалтын актаар нийт 1,,. төгрөгийн төлбөрийг ногдуулсныг хүчингүй болгуулахаар Нийслэлийн Татварын газрын дэргэдэх Маргаан таслах зөвлөлд гомдол гаргасан.

Нийслэлийн Татварын газрын дэргэдэх Маргаан таслах зөвлөлийн 224 оны 12 дугаар сарын 2-ны өдрийн хурлаар 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн №НА- дүгээр нөхөн ногдуулалтын актыг хэлэлцэж, 7 дугаар тогтоолоор 1,9,147,64.48 төгрөгийн зөрчилд ,,764.4 төгрөгийн нөхөн татвар, 38,47,167.9 төгрөгийн торгууль, ,,. төгрөгийн алданги нийт 1,,. төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр тогтоосон актыг хэвээр баталсан байна.

Татварын ерөнхий хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.6-д "Татвар төлөгч дараах эрх эдэлнэ: 12.1.6. татварын албанаас гаргасан татварын акт, бусад баримт бичигтэй танилцах, үндэслэлгүй буюу хуульд нийцээгүй гэж үзвэл уг шийдвэрийг хүлээн авснаас хойш 3 хоногийн дотор захиргааны болон шүүхийн журмаар гомдол гаргах", мөн хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.19-д "Татвар төлөгч нь Маргаан таслах зөвлөлийн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөөгүй тохиолдолд шийдвэрийг гардан авснаас хойш 3 хоногийн дотор шүүхэд хандах эрхтэй" гэсэн заалтыг үндэслэн шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж байна. Үүнд:

“*******” ХХК нь 21 онд үүсгэн байгуулагдаж, барилгын материалын худалдааны чиглэлээр Сүхбаатар дүүргийн 11 хороо, Цагдаагийн гудамж, Хулан төвд үйл ажиллагаа явуулдаг юм. “*******” ХХК нь үүсгэн байгуулагдсан цагаасаа хойш санхүүгийн тайлан, татварын тайлан, нийгмийн даатгалын тайлангаа тайлан баланс гаргах үйлчилгээ эрхэлдэг Х.Х******* захиралтай "Тах " компаниас 224 оны 3 дугаар сар хүртэл үйлчилгээ авсан юм.

Манайх санхүүгийн бүх бичиг баримтыг "T " компанид өгснөөр санхүүгийн тайлан, татварын тайланг хуулийн хугацаанд тайлагнаад ямар ч асуудал үүсгэлгүй 1 жил болсон бөгөөд бид татварын ямар ч ойлголтгүй тул итгэлцэл дээр үндэслэж ийнхүү 1 жил санхүүгээ бусдад даатган явсан.

Х.Х******* болон манай компанийг хариуцсан нягтлангууд нь нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан гарсны дараа НӨАТ-ын өр төлнө гээд мөнгө шилжүүлэн авдаг байсан, мөн бид Хятадаас, Солонгосоос бараа материал импортолдог байнга хил гааль дээр татвараа төлдөг байсан, бүх асуудал хууль дүрмийн дагуу явдаг гэж итгэж байсан. 224 оны 2 дугаар сард Хотын гаалийн газраас манайд шалгалт хийхээр холбогдоход, санхүүгийн материалаа авахаар "T " компанийн үйл ажиллагаа явуулж буй газар Чингэлтэй дүүрэг, 1 дүгээр дэлгүүрийн ард талд, Зар мэдээ гэсэн хаягтай байранд очиход лацадсан байсан. Тэгээд лацны цаасан дээр утасны дугаар байснаар холбогдоход Тагнуулын газар шалгагдаж байгаа гэсэн хариуг өгсөн.

"*******" ХХК-ийн удирдлага яахаа мэдэхгүй байж байгаад 224 оны 2 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангаа хоцроосон гэж Нийслэлийн Татварын газраас залгасан тул татварын газар дээр ирж, нэг цэгийн үйлчилгээний хэлтсээс цахим систем дээр нэвтрэх код, тоон гарын үсгээ мэдэж авч, татварын тайлан, санхүүгийн тайлантайгаа танилцсан ч ямар ч ойлголт байхгүй байсан. Тэгээд хамаатныхаа хүнд хандаж, зөвлөгөө авснаар санхүүгийн тайлан, татварын тайлангаа засах өөрчлөлтийг хийсэн.

"T " ХХК нь “*******” компанийн санхүүгийн тайланг гаргахдаа хий бичилттэй баримтаар бүртгэл хийснийг бид огт мэдээгүй байсан юм. Энэ бүхнийг мэдэж шүүх цагдаагаар учрыг тодруулахаас өмнө татвар төлөгчийн үүргээ биелүүлж, тайландаа засвар хийж, татвар ногдол үүсгэж төлсөн боловч Татварын улсын байцаагч актаар дахин ногдуулж байгаа нь шударга ёсны зарчимд нийцэхгүй байна.

Нэг.”*******” ХХК нь 223 оны 2 дугаар сарын тайландаа засвар хийхээр 224 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдөр хүсэлт илгээсэн бөгөөд 3 дугаар сарын 4-ний өдөр тайлангаа илгээсэн, гэтэл Татварын улсын байцаагч тайланг баримтгүй байна гэж 3 дугаар сарын 12-ны өдөр буцаасан, тайлан буцаахад анхан шатны баримтгүй учраас худалдан авалтын буцаалт хийсэн гэсэн тайлбарыг удаа дараа хүргүүлж, Татварын алба 224 оны 6 дугаар сарын 13-ний өдөр тайлан хүлээн авсан. /тайлангийн түүх хэсэгт байгаа/

Нийслэлийн Татварын газрын Татварын улсын байцаагч 224 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдөр “*******” ХХК-ийн захирал Я.Ч******* намайг анх дуудаж шалгалт хийх тухай мэдэгдсэн.

Гэтэл хяналт шалгалт хийх томилолт 224 оны 2 дугаар сарын 29-ний өдөр үүссэн тул танай компани тайлан засвар хийхгүй байсан гэж манай компанийг буруутгаж байгаа нь үндэслэлгүй байна.

Учир нь “*******” ХХК тайлан засварлах хүсэлтээ 224 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдөр гаргасан байхад 224 оны 3 дугаар сарын 13-ний өдөр хяналт шалгалт хийгдэх гэж байгаа тухай анх мэдсэн бөгөөд хэзээ томилолт үүссэнийг татвар төлөгч мэдэх боломжгүй юм.

Өөрөөр хэлбэл "тайлангаа засварлах" эрхийг хуулиар олгосон бөгөөд томилолт үүссэн гэдэг шалтгаанаар татвар төлөгчийн "тайлан засварлах эрх"-ийг хязгаарлах боломжгүй.

Хоёр."*******" ХХК нь 22 онд 49,73,822.74 төгрөгийн хий бичилттэй падаанаар Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн худалдан авалтын хэсэгт тусгаж, төсөвт төлөх татварыг бууруулсан зөрчил нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14. дах заалт, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1.3 дах заалтыг зөрчсөн гэж тэмдэглээд ,,764.4 төгрөгийн нөхөн татвар, 38,47,167.9 төгрөгийн торгууль, ,,. төгрөгийн алданги нийт 1,,. төгрөгийн төлбөр ногдуулсныг эс зөвшөөрч дараах гомдлыг гаргаж байна.

1.“*******” ХХК нь 22-224 он хүртэлх бүх тайлангаа шүүж, худалдан авалт хийгдээгүй бүх баримтыг залруулга хийж, 223 оны 2 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд 49,73,822.74 төгрөгийн, 223 оны 12 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд 2,26,771,768.18 төгрөгийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хий бичилттэй падааныг Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн 6 дугаар мөр "худалдан авалтын буцаалт" гэсэн мөрөнд тайлагнаж, 37,4,9 8 төгрөгийн татвар төлөхөөр засвар оруулсан. /нотлох баримтыг хавсаргав/.

“*******” ХХК нь 223 оны 2 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайландаа 49,73,822.74 төгрөгийн хий бичилттэй падааныг буцаах бичилтийг хийж, 4,97,382.27 төгрөгийн татварын өр үүсгэж, 224 оны 4 дүгээр сарын 13-нд 1,,. төгрөг,  224 оны 4 дүгээр сарын 29-нд 1,,. төгрөг, 224 оны дугаар сарын 19-нд 8,,. төгрөг, 224 оны 6 дугаар сарын 27-нд 1,,. төгрөг, 224 оны 7 дугаар сарын -нд 16,97,382.27 төгрөгийн нийт 4,97,382.27 төгрөгийн татварыг төлж, өрөө барагдуулсан.

Мөн “*******” ХХК 223 оны 12 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртөгийн албан татварын тайланд залруулга хийж, 2,26,771,768.18 төгрөгийн хий бичилттэй падааныг буцаах бичилтийг хийж, 22,677,176.81 төгрөгийн татварын өр үүсгэж, 224 оны дүгээр сарын 26-нд 3,88,173.4 төгрөг, 224 оны дүгээр сарын 26-нд 1,,. төгрөг, 224 оны 1 дугаар сарын 1-нд 367, төгрөгийн татварыг төлсөн.

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бараа импортлоход гааль дээр төлүүлдэг бөгөөд “*******” ХХК нь 224 онд нийт 367,86,694.6 төгрөгийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг гаалийн байгууллагад төлж, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд тусгаж хасалт хийж, 224 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар 139,281,18.16 төгрөгийн илүү төлөлттэй байна.

Татварын ерөнхий хуульд татварын улсын байцаагчийн хийсэн шалгалтаар, хуульд нийцүүлэн шаардаж шаардлага, хүргүүлж байгаа зөвлөмжөөр төлүүлэхээр тогтоосон татварыг "нөхөн татвар" гэх бөгөөд татвар төлөгч өөрөө тайлагнаж тодорхойлсон төлөхөөр тодорхойлсон татварыг "тайлант үеийн татвар ногдол" гэж ялгаатай хуульчилсан. “*******” ХХК нь 223 оны 2 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайландаа татвар төлөгч өөрөө тайлагнаж, төлөхөөр тодорхойлсон тул "тайлант үеийн татварын ногдол" юм.

Иймд Татварын ерөнхий хуулийн 73, 82 дугаар зүйлд заасан торгууль, алданги ногдуулах үндэслэл үүсэхгүй болно. Тус компани нь тайландаа засвар хийж, татварыг ногдуулсан байх тул хяналт шалгалтаар зөрчилд тооцон татвар ногдуулж байгаа нь 1 худалдан авалтаас 2 удаа татвар ногдуулж байна.

Иймд хяналт шалгалтаар ногдуулсан татварыг татвар төлөгч өөрөө тайлагнаад, татварын өрөө төлсөн байх тул хяналт шалгалтын актаар ногдуулсан төлбөрийг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

3.2.Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

49 сая төгрөгийн падаан хий бичилттэй гэсэн тул залруулга тайланг өгөнгүүт 49 сая төгрөгийн зөрчил буюу 4.9 сая төгрөгийн өр үүссэн бөгөөд энэ өрийг бид төлсөн. Хэрвээ татварын байцаагч зөрчлийг илрүүлэн акт тогтоосон бол үүнийг хяналт, шалгалтаар илэрсэн гээд өр болно. Гэтэл би өөрөө тайлагнаад, өөрөө ногдуулж төлсөн учир тайлангийн үеийн татварын ногдуулалт гэж ойлгоно. Өөрөөр хэлбэл, дээрхийг 2 салгаж ойлгодог. Татварын ерөнхий хуулийн 73, 82 дугаар зүйлүүдэд нөхөн ногдуулж байгаа тохиолдолд торгоно, нөхөн ногдуулж байгаа тохиолдолд алданги тооцно гэсэн байгаа. Би өөрөө тодорхойлоод төлсөн тайлангийн үеийн татварын ногдол байгаа учраас үүнд торгууль болон алданги тооцохгүй байх ёстой. Тийм учир энэ нь хуулийн заалттай зөрчилдөж байна. Мөн нэг зөрчил дээр 2 удаа татвар ногдуулсан. Тодруулбал би өөрөө ногдуулаад төлчихсөн байхад Татварын улсын байцаагч актаар ногдуулаад 2 ногдол үүсээд байгаа. Манайх тайлангийн ногдлыг үүсгээд өрөө төлчихсөн учраас татварын улсын байцаагчийг актыг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэл гаргаад байгаа юм.

Нэхэмжлэгч компани буюу татвар төлөгч нь бусад татвар төлөгч компаниудтай холбоотой байсан бол магадгүй дээрх мэдээллийг авах боломжтой байсан. Гэтэл нэхэмжлэгч компанийн төлөөлөгч өөрөө төлбөр, тооцооны мэдлэггүй учраас тайлан гаргадаг байгууллагатай гэрээ байгуулж, тухайн байгууллага түүний өмнөөс тайлан гаргаж байгаа учир тэр талаар мэдээгүй байна. Тийм учраас хуурамч бичилт хийсэн, хууль бус үйл ажиллагаа явуулсан этгээдэд тэр талаар нь мэдэгдээгүй, мөн цахим сайтын мэдэгдэх цэс дотор оруулаагүй. Тийм атал ганцхан татвар төлөгчийг буруутгаад байна гэх гомдол гаргаж байна. “*******” ХХК нь 223 оны санхүүгийн тайландаа 2 тэрбум төгрөгийн бараа материалын үлдэгдэлтэй байгаа. Үүнийг “Хаан к а” ХХК гэх аын компанид хандан засвар хийлгэсэн бөгөөд уг засварласан тайлангаа Сангийн яамны нэгдсэн тайланд аын дүгнэлтээр оруулаад, баталгаажчихсан байгаа. Засвар хийсэн талаар гэвэл бараа материалынх нь үлдэгдлийг 49 сая төгрөгөөр бууруулах бичилтийг хийж засвар оруулсан байгаа. Би санхүүгийн тайланд яаж засвар оруулсан талаараа ярьж байгаа.

Манайх Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын 13 дугаар зүйлийн 13.1, 13.2, 13.3-т заасан шаардлагыг хангасан гэж хэлмээр байна. Татварын улсын байцаагчид акт тогтоохдоо нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатын баримтыг үзээгүй. Ганцхан цагдаагаас ирсэн мэдээллийг үндэслээд акт тогтоосон. Тодруулбал манай бүх бичиг баримт хураагдчихсан байсан бөгөөд тухайн бичиг баримтад үндэслэлгүйгээр зөвхөн цагдаагаас хий бичилттэй падаан байна гэсэн мэдээллийг үндэслэж акт тогтоосон учраас тухайн акт үндэслэлгүй болох нэг шалтгаан гэж үзэж байгаа. Энэ нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2., 4.2.1, 4.2.8-д тус тус заасныг зөрчиж байгаа. Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-д татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залруулж болно гэж заачихсан байгаа. Гэтэл татварын улсын байцаагч 22 оны тайланд 221 онд засвар оруулах ёстой гээд явцуу утгаар тайлбарлаж байна. Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.4-д Татварын хяналт шалгалт хийхээр татвар төлөгчид мэдэгдсэнээс хойш энэ хуулийн 31.1-д заасан тайлангийн залруулгыг хийхгүй буюу хяналт, шалгалт хийгдэж байгаа тохиолдолд залруулга хийхгүй гэж хязгаарлалт тогтоогоод байгаа юм. Тэгэхээр татвар төлөгч тайландаа засвар оруулахыг хуулиар хүлээн зөвшөөрчихсөн байгаа учир алдаагаа засахад хязгаарлалт болохгүй гэж үзэж байгаа юм. Татварын ерөнхий хуулийн 76 дугаар зүйлийн 76.1-д Татварын алба нь үйл ажиллагаандаа дараах зарчмыг баримтална гээд, хууль дээдлэх, бусдын нөлөөнд үл автах, татвар төлөгчийн эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, түүнийг хэрэгжүүлэх боломжийг хангах, тэдэнд итгэл үзүүл гэж заасан байна. Үүний дагуу татварын алба өнөөдөр надад итгэл үзүүлээгүй гэж дүгнэж байна. Учир нь манай компани торгууль алдангиас сэргийлж тайлангаа засаж байгаа. Татварын ерөнхий хуулийн 73, 82 дугаар зүйлд зааснаар нөхөн татвараас торгууль алданги ногдуулна. Харин өөрөө зассан бол торгууль, алданги ногдуулахгүй гэж заасан бөгөөд уг байгууллага надад итгэл үзүүлж ажиллахгүй байна гэж харж байна. Иймд нөхөн ногдуулалтын актын хүчингүй болгож өгөөч гэж хүсэж байна” гэв.

3.3.Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлд татварын тайланд залруулга хийх талаар тусгасан бөгөөд, 31.1-д татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залруулж болно гэж заасан. Энэ заалтыг хууль зүйн талаас нь харвал алтернатив буюу сонголттой заалт гэж хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл импертив шинжтэй биш заавал залруулах, эсхүл залруулахгүй байх гэдэг агуулгаар ойлгохгүйгээр залруулж болно гэсэн үг. Тэгэхээр залруулах эрх нээлттэй байна. Уг заалтыг хэрэгжүүлэх үүднээс Татварын ерөнхий газрын даргын 219 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдрийн А/26 дугаар журмын 1 дүгээр хавсралтаар Татварын тайлан үйлдэх, тушаах, хүлээн авах, боловсруулах, тайланд залруулга хийх журмыг баталж байжээ. Энэхүү журмын 4-д татварын тайланд залруулга хийхийг хэрхэн журамласан байгааг анхаарахыг хүсэж байна. 4.1-т Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-т заасан хугацаанд багтаан татвар төлөгчийн хүсэлтээр татварын тайланд залруулга хийнэ гэсэн байгаа юм. Журмын 4.2-т татвар төлөгчийн татварын тайланг залруулах хүсэлтийг холбогдох бичиг баримтын хамт харьяалах татварын албад ирүүлнэ гэж байна. Миний үйлчлүүлэгч “*******” ХХК энэ журмын 4.1, 4.2 дахь заалтын дагуу хүсэлтийг татварын байгууллагад хүргүүлсэн. Журмын 4.3-т татварын тайланг залруулах энэ журмын 4.1-д заасан хугацаа өнгөрсөн, Татварын хяналт, шалгалтын үйл ажиллагааны журмын 4.2.1-д заасны дагуу татварын хяналт шалгалт хийхээр татвар төлөгчид мэдэгдсэн бол татвар төлөгчийн тайланг залруулах хүсэлтийг татварын алба хүлээн авахгүй бөгөөд, энэ тухай татвар төлөгчид мэдэгдэнэ гэсэн зохицуулалт байгаа. Бид үүнийг тойроод маш их ярьж байна. Өөрөөр хэлбэл, хүсэлтийг илгээхэд татварын байгууллага тодорхой үндэслэлүүдийг заагаад, “уучлаарай, хяналт шалгалтын ажил эхэлчихсэн учраас танай хүсэлтийг хүлээж авахгүй” гээд хүсэлтийг хаах ёстой байсан. Өөрөөр хэлбэл, татгалзах ёстой байсан. Журмын 4.4-т татварын албан татварын тайлан хүлээн авах чиг үүрэг бүхий нэгж энэ журмын 4.2-т заасан хүсэлтийг шийдвэрлэж, татвар төлөгчид мэдэгдэнэ. Цахим татварын системд татварын тайланг залруулан тушаах боломжийг үүсгэнэ гэсэн байна. Тодруулбал, залруулгыг хүлээж авахгүй гээд татгалзсан хариу өгнө. Үүнийгээ татвар төлөгчид мэдэгдэнэ. Мөн татварын тайланд залруулга хийх боломжийг үүсгэнэ. Нотлох баримтыг шинжлэн судлаад Татварын нэгдсэн систем рүү орохоор 223 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдөр “*******” ХХК-аас явуулсан татварын тайланд залруулга хийх хүсэлтийг 3 дугаар сарын 4-ний өдөр татварын байцаагч хүлээж аваад “хүлээж авлаа, хугацааг сунгалаа” гэсэн төлөвтэйгөөр хариу өгсөн. Тухайн үедээ нотлох баримт дутуу байна, бүрдүүлээд ир гэсний дагуу нотлох баримтаа бүрдүүлээд өгөхөөр дахиад хугацаа сунгасан. 3 дугаар сарын 4-ний өдөр, 3 дугаар сарын 22-ны өдөр гэх мэт олон удаа хугацааг сунгасан. Ингээд “*******” ХХК татварын байцаагчтай татварын тайланд залруулга хийх талаар идэвхтэй харилцаж явсаар 224 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдөр татварын тайлангийн залруулгын өөрчлөлтийг татварын байгууллага хүлээгээд авчихсан.

Үүний хажуугаар Татварын байцаагч З.Т*******, С.Э******* нар 224 оны 2 дугаар сарын 28-ны өдөр томилолтоо аваад 2 дугаар сарын 28-нд “*******” ХХК-ийн бүртгэлтэй имэйл хаяг руу “танай байгууллага руу татварын шалгалт оруулахаар болсон” гэдэг мэдэгдлээ хүргүүлсэн гэж байна. Бид нотлох баримтыг шинжлэн судалсан. Татварын байцаагч өнөөдрийн шүүх хуралдаан “*******” ХХК-д 2 бүртгэлтэй хаяг байдаг гэсэн бөгөөд тухайн мэдэгдлээ зөвхөн 1 хаяг руу нь явуулсан байсан. Үүнийгээ тайлбарлахдаа 2 бүртгэлтэй хаяг байна гэж тайлбарлаж байгаа. Тэгэхээр 2 бүртгэлтэй хаяг байгаа тохиолдолд 2-уулан руу нь явуулах ёстой. Өөр хаяг руу явуулснаас болоод бид татварын хяналт шалгалтын ажиллагаа эхэлсэн эсэхийг мэдээгүй. Үүний улмаас мэдээгүй байхдаа буюу 3 дугаар сарын 1-ний өдөр татварын тайланд залруулга оруулах хүсэлтээ илгээсэн. Тийм учраас өнөөдрийн Татварын байцаагч нарын нэхэмжлэлийн шаардлагыг няцааж байгаа үндэслэлийн нэг болох хяналт шалгалтын ажиллагаа эхэлчихсэн учраас татварын тайланд залруулга хийхгүй гэх үндэслэл няцаагдана. Мөн хугацаанд нь илгээгээгүй, хоёрдугаарт, татварын байгууллага манай татварын тайлангийн залруулгыг хүлээгээд авчихсан байгаа. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбартаа тайлан авдаг байцаагч өөр хүн гэж тайлбарлаж байна. Гэтэл Татварын байгууллага гэх том байгууллага байгаа. Татвар хүлээж авдаг байцаагч, хүсэлт хариуцдаг байцаагч гэсэн тусдаа ойлголт байхгүй. Энэ бол цахимжсан нэг систем. Хэрвээ хяналт шалгалтын ажил эхэлчихсэн бол доторх мэдээлэл, холбоо, сүлжээгээрээ татварын залруулгыг хүлээн авахыг хаах ёстой. Гэтэл хариуцагч талаас “харин наад байцаагч чинь авчихсан байна. Бид яаж мэдэх юм” гэх мэтийг яриад сууж байна. Энэ бол хамаагүй асуудал биш гэдгийг хатуу анхаарах хэрэгтэй. Хууль, журмууд татварын байгууллагад зориулагдаж гардаг болохоос татварын байгууллага доторх татварын тайлан хүлээж авдаг байцаагчид зориулж нэг журам, хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа явуулж байгаа байцаагчид өөр журам гэж гарахгүй. Нэгдсэн нэг байгууллагын бүх ажилтан, албан хаагчид, хяналт шалгалтын ажиллагаанд зориулсан, эсхүл тайланд зориулсан нэгдсэн журам Монгол Улс даяараа мөрдөгдөх журам. Тийм учраас хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбар няцаагдана.

Үүнийг чухалчилж, ач холбогдол өгч яриад байгаа шалтгаан нь бидний өгсөн татварын тайлангийн залруулгыг татварын байгууллага хүлээгээд авчихсан учраас бид шүүхэд хандсан. Татварын байгууллага хяналт шалгалтын ажиллагаа явуулснаас хойш залруулгаа хийсэн учраас танай залруулгыг хүлээж авахгүй гээд хаачихсан бол бид шүүхэд хандахгүй байсан. Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-д заасан хугацаа өнгөрчихсөн байгаа учраас залруулгыг хүлээж авахгүй гээд татгалзчихсан бол шүүхэд хандахгүй байх байсан. Татварын байгууллага залруулгыг хүлээж аваад, тайланг хүлээгээд авчихсан учир бид татварын өрийг үүсгээд, түүнийг илүү төлөлттэйгөөр төлсөн. Гэтэл Татварын улсын байцаагч нар заавал нөхөн ногдуулалтын акт тавиад, торгууль, алданги төлүүлнэ гээд байгаа нь татварын байгууллагын үндсэн зарчим биш. Магадгүй татварын байгууллагын дотоод үйл ажиллагааны уялдаа холбоогүйгээс татвар төлөгч хохирох ёсгүй. Энд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй шийдвэрийг шүүх гаргах ёстой гэж үзэж байна.  Татварын улсын байцаагч нарын хяналт шалгалтын акт дутуу, нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримтуудыг үзээгүй, хэрэгтэй хавсаргаагүй байна. Үүнийг ярихгүй орхилоо гэхэд тайландаа залруулга хийгээд явж байхад хүчээр акт тогтоогоод, торгууль авах гээд, алданги тогтоогоод байгаа нь ухаалаг биш, муйхар үйлдэл. Хууль, тогтоосон журам зөрчөөд байна. Тийм учраас Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1 дэх заалтад залруулга хийж болно гэсэн байна. Мөн Татварын тайланд залруулга хийх тухай А/26 дугаартай журмын 1 дүгээр хавсралтаар батлагдсан журмын 4.4.1, 4.2, 4.3, 4.4-т заасны дагуу татварын байгууллага залруулгыг хүлээж авсан байна. Нэгэнт залруулгыг хүлээгээд авчихсан бол нөхөн татвар гэдэг ойлголт байхгүй. Нөхөн татвар гэдэг ойлголт байхгүй бол түүнийг дагасан торгууль, алданги гэж байхгүй. Тийм учраас татварын байцаагчдын актыг миний дээр нэрлэн заасан үндэслэл журмын дагуу хүчингүй болгож өгнө үү. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү гэсэн байр суурийг өмгөөлөгчийн зүгээс илэрхийлж байна” гэв.

3.4.Хариуцагч нар шүүхэд бичгээр гаргасан хариу тайлбартаа:

Татварын ерөнхий газрын Эрсдэлийн удирдлагын газраас ирүүлсэн Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын бодит гүйлгээ хийгээгүй падаан худалдан авч залруулаагүй татвар төлөгчийн судалгаа, “Б ” ХХК-ийн /РД:/ 1 ширхэг 24,3,227.28 төгрөгийн дүнтэй, “Г ” ХХК-ийн /РД:62887/ 12 ширхэг 29,2,9.46 төгрөгийн мэдээг хяналт шалгалтад ашигласан. Тус компани нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын худалдан авалтын падаанаар тодорхой бизнесийн зорилгогүй татварын үйлдэл хийж 22 онд нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн “Нэмэгдсэн өртгийн албан татвартай үнээр дотоодын зах зээлээс худалдан авсан бараа” хэсэгт 49,73,822.74 төгрөгийн худалдан авалтын падаан тусгаж нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох орлогыг бууруулж тайландаа залруулга хийгээгүй, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн зардалд буюу өртөг тусгасан эсэхийг, нягтлан бодох бүртгэлийн бараа материалын тайлан, бараа материалын өртөг данс, ерөнхий журнал, бараа материалын орлогын тайлан, бараа материалын өртгийн тооцоолол зэрэг дэлгэрэнгүй журналд тулгалт хийж шалгасан. Татварын хяналт шалгалт хийх явцад тус компанийн ТУНС-д илгээсэн цахим тайланд шинжилгээ хийж, татварын алба хүлээн авсан тайлангийн нэгтгэл хийж хяналт шалгалтын ажилбарт ашигласан.

223 оны 2 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланг 224 оны 3 дүгээр сарын 2-ны өдөр тайлан засварлах хүсэлт илгээж 224 оны 6 сарын 13 өдөр Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан хүлээж авсан, энэ нь хяналт шалгалтын шийдвэр гарсан 224 оны 6 сарын 6 өдрөөс хойших өдөр байна.

Татвар төлөгчдөд хяналт шалгалт хийх томилолт ормогц ТУНС-д татвар төлөгчийн бүртгэлтэй имэйл хаягаар томилолтын хуулбар, баримт Шаардах илгээсэн ба 224 оны 3 сарын 4 өдөр нягтлан бодогч Г.А-д мэдэгдэж TAIS программд бүртгэсэн байна. Татвар төлөгч хуулийн дагуу тайлан засварлах эрх нь байгаа боловч Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн Татварын тайланд залруулга хийх гэсэн заалтыг дагаж мөрдөөгүй, хяналт шалгалтын явцад дээрхи татварын ногдлын зөрчлийг засварласан тайлан цахим системд илгээгээгүй байсан. Хяналт шалгалтын томилолт үүссэний дараа буюу 224 оны 3 сарын 22 өдөр тайлан засварлах хүсэлт илгээсэн боловч татварын хяналт шалгалт хийгдэж байгаа, мөн тайлангийн шалгуур үзүүлэлт хангаагүй тул тайланг буцаасан төлөвтэй байна.

“*******” ХХК-тай борлуулалт хийсэн гэх тоот регистрийн дугаартай Б-Э ХХК-ийн 22 оны сарын 31-ний өдөр 48394499, 48394, 483941, 483942 тоот падаанаар, 22 оны 6 дугаар сарын 3-ний өдөр 4833414, 4833436, 4833479, 48334711 тоот падаанаар, 22 оны 8 дугаар 31-ний өдөр 488927781, 488927782 тоот падаанаар 24,3,227.28 төгрөг, 62887 тоот регистрийн дугаартай “Г ” ХХК-иас 22 оны дугаар сарын 31-ний өдөр 48394, 483948, 48394, 483941 тоот падаанаар, 22 оны 6 дугаар сарын 3-ний өдөр 4833946, 48336147, 4833619, 483361 тоот падаанаар, 22 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдөр 488927776, 488927778, 488927783, 488927784 тоот падаанаар 29,2,9.46 төгрөг, нийт 22 ширхэг падаанаар 49,73,822.74 төгрөгийн ажил гүйлгээ бодит бус гэмт хэргийн шинж чанартай байж болзошгүй гэж “Г б” ХХК-д Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч П.О, Ц.Э нар 222 оны 6 дугаар сарын 24-ны өдөр, “Б-” ХХК-д Чингэлтэй дүүргийн Татварын улсын байцаагч Л.Б, Ц.Ц нар 223 оны 4 дүгээр сарын 13-ны өдөр Танилцуулга бичиж цагдаад шалгуулахаар хүргүүлсэн байна” гэжээ.

3..Хариуцагч С.Э******* шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

“Манай программ дээр дээрх 2 мэйл хаяг байгаа. Үүнийг хуулбар үнэн даруулан хавтаст хэрэгт өгсөн байгаа. 2 дугаар сарын 28-ны өдөр томилолт үүссэн бөгөөд мэйл явуулсан. Мөн нягтлан бодогч н.Аэд 2 дугаар сарын 29-ний өдөр хяналт, шалгалт орох талаар хэлсэн. Үүний дараа татварын тайланд өөрчлөлт оруулах тухай хүсэлт ирсэн бөгөөд энэ нь хууль зөрчсөн асуудал юм. 22 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдөр Эрсдэлийн удирдлагын газраас хий бичилттэй байна, тайлангаа засаарай гээд Эрсдэлийн удирдлагын газартай холбогдоорой гээд мэдэгдэл явуулсан байгаа. Тэгтэл татварын хяналт шалгалт орох мэдэгдэл очоод, томилолт нь үүсээд, бичиг баримт шаардах хүсэлтүүд болон ерөнхий удирдамжууд нь явчихсан хойно уг компани тайлан засварлах хүсэлтээ илгээсэн. Хяналт шалгалтын томилолт үүсэнгүүт программ тайлан засварлах хүсэлтийг хүлээж авдаггүй. 6 дугаар сарын 6-ны өдөр манай акт гарсан бөгөөд 6 дугаар сарын 13-ны өдөр тайлан засварлах эрх нь нээгдэнгүүт нэхэмжлэгч компани нь хуулийн хариуцлага, торгууль, алдангиас чөлөөлөгдөхийн тулд санаатайгаар тайланг зассан гэж үзэж байна.

Мөн 223 оны 11 дүгээр сард 2.3 тэрбум төгрөг дээр тайлан зассан байгаа. Тухайн тайланг засаж байхдаа эдгээр 22 падааныг засах боломжтой байсан. Гэтэл уг 22 ширхэг падааныг үлдээгээд татварын хяналт шалгалт орох томилолт үүссэний дараа санаатайгаар тайлан засварлах үйлдлийг хийсэн гэж үзэж байгаа. Нэхэмжлэгч компани нь хяналт шалгалт орсноос хойш татварын албанд 28 удаагийн үйлдэл хийсэн байгааг нотлох баримтаар гаргаж өгсөн. 22 оны тайланг 222 оны 1 дүгээр сарын 1-ны өдрийн дотор засварлах ёстой. Гэтэл 224 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдөр тайлан хүлээж авах үйлдэл хийгдсэн, 3 дугаар сарын 4-ны өдөр тайлангаа завсарлах хүсэлт илгээсэн байгаа. Хяналт шалгалтын ажиллагаа нэгэнт эхэлчихсэн, хяналт шалгалт хийгдэж байгаа тохиолдолд тайлан засварлахгүй гээд Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-т заачихсан. Мөн Татварын ерөнхий газрын даргын 219 оны А/26 дугаар журмаар зохицуулсан байгаа. Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1-д Татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залруулж болно, мөн хуулийн 31.4-т Татварын хяналт шалгалт хийхээр татвар төлөгчид мэдэгдсэнээс хойш энэ хуулийн 31.1-д заасан тайлангийн залруулгыг хийхгүй гээд заачихсан байгаа. Цаашилбал 31 дүгээр зүйлийн 31.-д Татвар төлөгчийн хүсэлтээр тайланд залруулга хийсэн нь хуульд заасан хугацаанд төлөөгүй татварын алдангиас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй гэсэн байгаа. 2 дугаар сарын 28-ны өдрийн тус компанийн албаны мэйл рүү нь хяналт шалгалт орох талаарх мэдэгдлийг явуулсан. Гэтэл нэхэмжлэгч тал Я.Ч*******гийн мэйлийг яриад байна. Татварын ерөнхий газраас “*******” ХХК-ийн мэйл хаяг руу явуулсан гэдэг нь манай бүртгэлийн систем дээр харагдаж байна.

Нэхэмжлэгч компани нь “Б-Э” ХХК, “Г ” ХХК хоёрын хий бичилттэй падаан авсан гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд тайлан засварласан засварлаагүй гэдэг асуудал яригдаад байгаа гэж ойлгож байна. Тайлан засварлах ямар ч үндэслэл байгаагүй бөгөөд нэхэмжлэгч компани хуулийн хариуцлагаас зугтаж байгаа үйлдэл гэж үзэж байна. Татвар төлөгчийн эрх ашгийг хүндэтгэж үзээгүй гэж тайлбарлаж байна. Гэтэл 22 оны 8 дугаар сарын 31-ны өдрөөс хойш 224 оны 2 дугаар сарын 28-ны өдрийг хүртэл нэхэмжлэгч компанийг тайлангаа засаарай гээд мэдэгдэл хүргүүлсэн бөгөөд уг компани тухайн үед 2.3 тэрбум төгрөгийн тайлан зассан хэрэн дээрх 22 падааныг засаагүй байсан. Иймд Эрсдэлийн удирдлагын газар эрсдэл тооцсон. Анхан шатны баримт нотолгоонд тулгуурлаагүй гэж тайлбарлаж байна. 22 оны 1 дүгээр сарын нэгнээс 22 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн хооронд зөвхөн дээрх 22 падааныг шалгах хэсэгчилсэн шалгалт байсан. Энэ нь Эрсдэлийн удирдлагын газраас ирүүлсэн мэдээн дээр тулгуурлаж хийж байгаа болохоор анхан шатны баримт авчруулах шаардлага байгаагүй. Татварын ерөнхий хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.2-т хялбаршуулсан хяналт шалгалт хийж болно гэсэн байна. Хялбаршуулсан хяналт шалгалтыг цахимаар хийгддэг хяналт шалгалт гэж ойлгож болно. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын  тайлан болон аын тайлан хяналт шалгалт орсноос хойш хийгдсэн. Тэгэхээр Аын тайлан болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланг энэ шалгалт руу хамруулж авч үзэх боломжгүй гэж үзэж байгаа” гэжээ.

3.6.Хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаан дээр гаргасан дүгнэлтдээ:

 Акт гарах үндсэн шалтгаан нь “*******” ХХК нь өөрийн санаатай болон болгоомжгүй үйлдлээр /захирал нь мэдэхгүй гэдэг, нягтлан хууль бус ажиллагаа хийж хэргээ хүлээсэн/ улсад төлөх Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бууруулсан гэдэг нь нотлогдсон. Тийм учраас нөхөн ногдуулалтын актыг ногдуулсан.

Нөхөн ногдуулалтын актаар нөхөн татварыг торгууль, алданги ногдуулж байгаа нь үндэслэлтэй юм. Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийнхээ гол шаардлага буюу акт бичсэн нь буруу гэж тайлбарлаж байгаа асуудлаа тайлан залруулахтай холбож яриад байгаа. Энэ нь буруу юм. Засвар хийснийг татварын алба буруутгаагүй, хүлээж авсан. Мөн давхардуулж ногдуулаагүй. Үүнийг би тайлбарласан. Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараар гаргаад ирсэн нөхөн татварыг танай төлсөн дүнтэй чинь Танай төлсөн дүн гарахаас биш тайлагнасан дүн, ногдуулсан дүн гэж гарахгүй. Тэгэхээр татварын алба нэхэмжлэгчийг хохироохгүйгээр асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой. Хариуцлага тавиад байгаа үндэслэлийн тухайд татвараа бууруулсан бол зөрчил болж байгаа. Буруутай үйлдэл хийсэн бол заавал хариуцлага хүлээх ёстой. Мөн тухайн үед нэхэмжлэгч компани илүү төлөлттэй байсан гээд байгаа боловч үнэхээр илүү төлөлттэй бол тэр хүмүүс төлөх татвараа бууруулах гэж ийм үйлдэл хийсэн. Үүнээс болоод өнөөдрийн асуудал үүссэн. Эцсийн дүгнэлт бол нэхэмжлэгч талын яриад байгаа засвар бол одоо ч хийгдэнэ, дараа нь ч хийгдэнэ. Татварын алба давхардуулахгүйгээр асуудлыг шийдвэрлэх хууль зүйн зохицуулалттай. Мөн хуулийн хариуцлагыг зайлшгүй тооцох үндэслэлтэй учраас Татварын улсын байцаагч нар хуулийн дагуу асуудлыг шийдвэрлэсэн гэж үзэж байгаа. Нэгэнт энэ асуудал гарсан учраас нөхөн татвараа төлчихсөн бол хуулиар оногдох хариуцлагын асуудлыг энэ актаар баталгаажуулж бид нар шүүхэд нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн дагуу хариу тайлбар өгч, баримтаар нотолж байгаа. Энэ асуудал бол хууль хэрэглээний асуудал. Татварын ерөнхий хуулийн 82 дугаар зүйлийг ашиглах бол торгууль бичих ёстой бөгөөд дангаар нөхөн татварыг тавих эрх хариуцагч 2 байцаагчид байхгүй. Бид хуулийн дагуу торгууль оногдуулж байгаа. Тийм учраас энэ хуулийн үндэслэлийг үндэслээд Татварын улсын байцаагчийн актыг дэмжиж байна” гэв.

                                                  ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

Нэг.Маргааны зүйл, эрх зүйн харилцааны төрөл:

1.1.Энэ хэрэгт “татварын нөхөн ногдуулалтын актад холбогдох, нэхэмжлэгч нь Татварын улсын байцаагч нарыг Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1 дэх хэсгийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж маргасан буюу хууль хэрэглээний маргаан” тул шүүхээс Татварын ерөнхий хуулийн холбогдох заалтуудыг тайлбарлан хэрэглэж маргааныг шийдсэн.

            Хоёр.Шүүхэд тогтоогдсон үйл баримтын талаар:

2.1.Татварын улсын байцаагч нар нь “*******” ХХК-ийн 22 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт явуулаад, 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн НА- дугаартай актаар тус компанийг 1,9,147,64.48 төгрөгийн зөрчилд ,,764.4 төгрөгийн нөхөн татвар, 38,47,167.9 төгрөгийн торгууль, ,,. төгрөгийн алданги, нийт 1,,. төлбөрийг төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн байна. /ХХ-ийн 36-41 дэх тал/

     2.2.Актаар “*******” ХХК-ийг:

     2.2.1.Нийт нэмэгдсэн өртгийн албан татварын 22 ширхэг падаанаар 49,73,822.74 төгрөгийн тодорхой бизнесийн зорилгогүй татварын үйлдэл хийж, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн “бараа материалын өртөг” хэсэгт тусгаж албан татвар ногдуулах орлогыг бууруулсан” гэж;

     2.2.2.Мөн уг нэмэгдсэн өртгийн албан татварын 22 ширхэг падаанаар 49,73,822.74 бизнесийн зорилгогүй татварын үйлдэл хийж, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн “Нэмэгдсэн өртгийн албан татвартай үнээр дотоодын зах зээлээс худалдан авсан бараа” хэсэгт тусгаж, албан татвар ногдуулах орлогыг бууруулсан гэх зөрчлийг гаргасан гэж тогтоосон ба энэ актыг нэхэмжлэгч доорхи үндэслэлээр эс зөвшөөрснийг хянаад дараахь үйл баримт тогтоогдлоо.

   2.3.“Б-Э” ХХК /РД:/-ийн 1 ширхэг падаан буюу 22 оны сарын 31-ний өдөр 48394499, 48394, 483941, 483942 тоот падаанаар, 22 оны 6 дугаар сарын 3-ний өдөр 4833414, 4833436, 4833479, 48334711 тоот падаанаар 24,3,227,28 төгрөгийн, “Г ” ХХК /РД:62887/ 12 ширхэг падаан буюу 22 оны дугаар сарын 31-ний өдөр 48394, 483948, 48394, 483941 тоот падаанаар, 22 оны 6 дугаар сарын 3-ний өдөр 4833946, 48336147, 4833619, 483361 тоот падаанаар, 22 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдөр 488927776, 488927778, 488927783, 488927784 тоот падаанаар 29,2,9.46 төгрөг, нийт 22 ширхэг падаанаар 49,73,822.74 төгрөгийн ажил гүйлгээний худалдан авалтын хуурамч бичилт хийсэн болохыг Татварын албаны Эрсдэлийн удирдлагын газрын хяналтаар тогтоожээ.

2.4.Нэхэмжлэгч “*******” ХХК нь дээрх 22 ширхэг падаануудын хуурамч бичилт болохыг хүлээн зөвшөөрч байна.

2..Ингээд Татварын ерөнхий газрын Эрсдэлийн удирдлагын газар нь уг үйл баримтыг эрсдэл гэж үзэж, Нийслэлийн Татварын газраас хяналт шалгалт явуулахаар Удирдамж, томилолтыг цахим системдээ үүсгэн, татварын хяналт шалгалт хийх Удирдамж, томилолт, мэдэгдлийг Төрийн цахим шуудангаар Татварын улсын байцаагч С.Э*******, З.Т******* нарт болон нэхэмжлэгч “*******” ХХК-ийн татварын албанд бүртгэлтэй .com хаягт 224 оны 2 дугаар сарын 28-ны өдөр хүргүүлсэн болох нь тус албаны цахим шууданд хийсэн үзлэгээр тогтоогдож байна. /ХХ-ийн 16 дахь тал/

2.6.Үүнээс өмнө Татварын албанаас нийтэд нээлттэй хүргүүлдэг гэх цахим захидлаар “*******” ХХК-д хандаж, “Танай компанийн худалдан авалтын дараахь баримтууд борлуулалтын хий бичилттэй болон тайлагналын зөрчилтэй аж ахуйн нэгжийн баримтаас үүссэн нь Татварын ерөнхий газрын хяналтаар тогтоогдсон тул Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд ТТ-3А_3 хавсралтад тусган, тайлангийн “Худалдан авалтын буцаалт, хөнгөлөлтийн дүн” мөрөнд тайлагнан зөрчлөө арилгана уу. Тайланд залруулга хийгээгүй тохиолдолд татварын тайлан илгээгдэх боломжгүй ба татварын албаны зүгээс хуулийн дагуу арга хэмжээ авахыг анхаарна уу. Энэ асуудлаар Татварын ерөнхий газрын Эрсдэлийн удирдлагын газарт хандана уу” гээд холбогдох утас болон 22 ширхэг хуурамч падааны дугаарыг жагсаан бичжээ. /ХХ-ийн 17 дахь тал/

2.7.Энэ захидлыг 22 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдөр явуулсан гэж хариуцагч тайлбарласныг нэхэмжлэгч талаас “падааны огноо” гэсэн баганад бичсэн тул энэ огноо “падааны огноо, захидлын огноо биш” гэж маргасан, харин дээрх захидалд 22 падаан тус бүрийн огноог, дугаарын хамт нэг мөрөнд багтаан бичсэн байгаа тул “22.8.31” гэсэн огноог 22 ширхэг падааны огноо гэж үзэх үндэслэл байхгүй, учир нь 22 ширхэг падаан өөр өөр огноотой, энэ огноо падаан тус бүртээ бичигджээ.

Иймд татварын албанаас уг захидлыг 22 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдөр явуулсан гэж үзсэн.

2.8.Татварын алба, Татварын улсын байцаагч нараас ”*******” ХХК-ийн 22 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд татварын хяналт шалгалт явуулах тухайгаа 224 оны 2 дугаар сарын 8-ны өдөр нэхэмжлэгч “*******” ХХК-ийн .com хаягаар бичиж, мэдэгдсэн байгаа боловч “*******” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Я.Ч******* нь надад ийм цахим хаяг байхгүй, мэдэгдээгүй гэж шүүх хуралдаанд тайлбарласан.

2.9.Гэвч Татварын албаны цахим хуудсан дахь татвар төлөгч “*******” ХХК-ийн бүртгэлээр орж шүүх үзлэг хийхэд тус компаниас татварын албанд .com гэх хаягийг Ч*******гийнх гэж, .com гэх хаягийг “*******” ХХК-ийнх гэж тус тус бүртгүүлсэн байна. /ХХ-ийн 118 дахь тал/

2.1.Ийнхүү шүүхээс Татварын албаны цахим системд хийсэн үзлэгээр болон хариуцагчийн уг баримтыг хуулбарлан ирүүлсэн зэргээр ийнхүү татварын төлөгчийн 2 имэйл хаяг бүртгэлтэй болох нь баримт тогтоогдсоны дараа нэхэмжлэгч талаас уг баримтыг няцааж чадаагүй болно.

2.11.Татварын хяналт шалгалтыг явуулах талаар мэдэгдлийг 224 оны 2 дугаар сарын 28-ны өдөр цахим шуудангаар мэдэгдсэний дараа буюу 224 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдөр “*******” ХХК нь тайланд засвар оруулах хүсэлтээ илгээсэн нь Татварын албаны цахим бүртгэлээр тогтоогдож байна. /ХХ-ийн 12 дахь тал/

2.12.Иймд нэхэмжлэгч “*******” ХХК нь хариуцагч Татварын улсын байцаагч нарыг хяналт шалгалт явуулахдаа мэдэгдээгүй, имэйл ирээгүй, манай компани хяналт шалгалт явуулахыг мэдэгдэхээс өмнө тайланд засвар оруулах хүсэлтээ явуулсан гэх тайлбарууд нь нотлогдохгүй байна.

2.13.Эдгээрээс хариуцагч Татварын улсын байцаагч нарын “… татварын албанаас тайлангаа засахыг цахим захидлаар мэдэгдсэн байхад засаж ирүүлэхгүй байсан тул эрсдэлтэй гэж үзэж хяналт шалгалт оруулахаар шийдвэрлэсэн, харин хяналт шалгалт явуулах мэдэгдсэнээс хойш тайлангаа засаж ирүүлсэн тул тус компани тайлангаа засаж ирүүлснийг хүлээн аваагүй” гэх тайлбар нь үндэслэлтэй болох нь нотлогдлоо.

2.14.Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчөөс хариуцагч нарыг буруутгаж буй үндэслэлээ .com гэх, .com гэх 2 хаяг байхад, нэг хаяг руу явуулсан нь буруу, хоёр хаяг руу хоёуланд нь зэрэг явуулах ёстой байсан гэж мэтгэлцсэнийг хариуцагч Татварын улсын байцаагч няцааж, татвар төлөгчийн мэдээллийн бүртгэлд “.com” гэх хаягийг компанийн хаяг гэж, харин .com хаягийг компанийн удирдлагын хаяг гэж өгсөн тул татварын хяналт шалгалтыг компанид хийх ёстой учраас компанийн цахим хаягаар мэдэгдсэн“ гэснийг үндэслэл бүхий гэж үзлээ.

2.1.Өөрөөр хэлбэл, Татварын алба, улсын байцаагч нар нь татварын албанд бүртгэлтэй аль нэг цахим хаягаар хяналт шалгалт явуулах талаар мэдэгдсэн нь хангалттай юм.

2.16.Нэхэмжлэгч компанийн гүйцэтгэх удирдлага Я.Ч*******гийн “би и-мэйлээ бараг үздэггүй” гэх тайлбар нь түүнд хяналт шалгалтын талаарх мэдээллийг хүргээгүй гэж үзэх үндэслэл болохгүй.

2.17.Татварын алба нь татвар төлөгчтэй харилцдаг цахим системдээ “*******” ХХК-д хандаж 224 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдрийн 14 цаг минут 14 секундэд “Таны хүсэлтийн дагуу ТТ-3а:Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн тайлан татварын төрлийн 224-1 тайлант хугацааны тайланг засварлах эрхийг системд нээлээ” гэж мэдэгдэж, мөн өдрийн 17 цаг 33 минут 2 секундэд “Таны хүсэлтийн дагуу ТТ-3а:Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн тайлан татварын төрлийн 223-2 тайлант хугацааны тайланг засварлах эрхийг системд нээлээ” гэжээ.

Мөн дахин 224 оны 3 дугаар сарын 12-ны өдрийн 16 цаг 39 минут 2 секундэд “Таны хүсэлтийн дагуу 4.1.8.з. бусад хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас Дотоодын бараа, үйлчилгээний суутгасан НӨАТ татварын төрлийн 224-2 тайлант хугацааны тайлан хоцроосон зөрчилд ногдуулсан …. төгрөгийн торгуулийг хүчингүй болгож, тайлан илгээх боломжийг системд нээлээ” гэж тус тус мэдэгдэж байсан байна.

2.18.Нэхэмжлэгч нь уг баримтыг шүүхэд “Татварын алба манай 22 оны тайлангийн засварыг хүлээн авчихсан тул Татварын улсын байцаагч нар нөхөн ногдуулалтын акт үйлдэх ёсгүй байсан” гэж маргаж байгаа нь нотлогдохгүй байна.

2.19.Учир нь Татварын албаны татвар төлөгчтэй харилцах цахим системд “*******” ХХК-д хандсан мэдэгдлийн агуулгад “224-1 тайлант хугацааны тайланг”, “223-2 тайлант хугацааны тайланг”, “224-2 тайлант хугацааны тайланг” гэж бичсэнээр үзвэл тус компанийн 223, 224 оны тайланд завсар хийх эрхийг нээсэн байх тул үүнийг “22 оны тайланг засварлахыг зөвшөөрсөн, хүлээн авсан” гэх тайлбарууд илт үндэслэлгүй болно.

2.2.Нөгөө талаас хэрэв татварын алба тус компанийн 22 оны татварын тайлангийн засварыг хүлээн авчихсан гэж үзэхэд энэ шийдвэр нь хариуцагч Татварын улсын байцаагч нарын гаргасан шийдвэр, үйлдэл биш тул хариуцагч нараас 22 оны татварын тайлангийн засварыг 224 онд хүлээн авсан” гэх үндэслэлээр нөхөн ногдуулалтын акт гаргахаас татгалзах эрх хэмжээгүй болох нь нотлогдсон зэрэг үйл баримт шүүхэд тогтоогдлоо.

Гурав.Маргаан бүхий актыг хянасан, шүүхээс хууль хэрэглэсэн, үйл баримтыг дүгнэсэн үндэслэлийн тухайд:

3.1.Татварын ерөнхий хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1.28-д "татварын жил" гэж тухайн жилийн 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацааг” ойлгохоор, 31 дүгээр зүйлийн 31.1-т “Татвар төлөгч татварын тайланг дараагийн татварын жилд багтаан залруулж болно” гэжээ.

3.2.Татварын ерөнхий хуулийн энэ заалтаар татвар төлөгчөөс татварын тайлангаа залруулж болох боломжийг олгохын хамтаар ийнхүү залруулж болох хугацааг нь хуульчлан тогтоосон байгаа бөгөөд энэ хугацаа нь “дараагийн татварын жилд багтаан” гэж заасан байна.

3.3.Иймд татвар төлөгч “*******” ХХК нь 22 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан болон аж ахуйн нэгжийн албан татварын тайлангаа залруулах боломж нь 221 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хүртэл хугацаанд байхаар байна.

3.4.Иймд нэхэмжлэгч “*******” ХХК нь 22 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан болон аж ахуйн нэгжийн албан татварын тайланд залруулга хийх хүсэлтээ 223 оны 3 дугаар сарын 1, 4-ний өдрүүдэд гаргасныг хууль ёсны хүсэлт гэж үзэхгүй.

3..Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.4-д “Татварын хяналт шалгалт хийхээр татвар төлөгчид мэдэгдсэнээс хойш энэ хуулийн 31.1-д заасан тайлангийн залруулгыг хийхгүй” гэж,  мөн зүйлийн 31.-д “Татвар төлөгчийн хүсэлтээр тайланд залруулга хийсэн нь хуульд заасан хугацаанд төлөөгүй татварын алдангиас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй” гэж тус тус заасан байна.

3.6.Хуульд зааснаар Татварын Улсын байцаагч нар нь “*******” ХХК-д татварын хяналт шалгалт явуулах талаар 223 оны 2 дугаар сарын 28-ны өдөр “.com” цахим хаягт мэдэгдсэн байгаа тул, уг хугацаанаас хойш нэхэмжлэгчийн тайланд залруулга хийх, залруулгыг хүлээн авахыг хуулиар зөвшөөрөөгүй байна.

3.7.Нөгөө талаас “*******” ХХК-ийн 22 оны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн залруулга хийх хүсэлтийг, засварласан тайлангаа хавсаргаж 223 оны 3 дугаар сарын 4-ний өдөр ирүүлснийг татварын албаны хэн нэгэн байцаагчаас хүлээн авсан нь тохиолдол гарсан ч энэ нь хариуцагч Татварын улсын байцаагч нараас татварын нөхөн ногдуулалтын актыг гаргах, алданги ногдуулах эрх хэмжээг дуусгавар болгох, хязгаарлах үндэслэл болохгүй юм.

3.8.Өөрөөр хэлбэл, Татварын ерөнхий хуулийн дугаар зүйлд татварын эрх зүйн харилцаанд “зайлшгүй байх, шударга байх” зарчмуудыг тогтоож, 6 дугаар зүйлийн 6.1.13-д "нөхөн ногдуулалт" гэж энэ хуульд заасны дагуу гүйцэтгэсэн татварын хяналт шалгалтын дүнд үндэслэн татварын албанаас тодорхойлсон татварын дүнг, мөн зүйлийн 6.1.14-т "нөхөн ногдуулалтын акт" гэж татварын албанаас тодорхойлсон нөхөн ногдуулалт, торгууль, алдангийн дүнг тусгасан татвар төлөгчид хүргүүлэх баримт бичгийг, мөн зүйлийн 6.1.23-т "татвар төлөхөөс зугтах" гэж ..., төлөх татварын хэмжээг бууруулах, эсхүл нуух зорилгоор татварын хууль тогтоомж зөрчих үйлдэл, эс үйлдэхүйг тус тус ойлгохоор, хуульчилжээ.

3.9.Иймд нэхэмжлэгч “*******” ХХК нь 22 онд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох худалдан авалтын хуурамч бичилт хийж, төлөх татварын хэмжээг бууруулсан, татвараа бууруулсан бол зөрчил гэж үзэх хууль зүйн шаардлага тогтоосон учраас 22 онд тайлагнасан хууль зүйн зөрчилтэй тайлангаа хуульд заасан хугацаанд залруулаагүй зэрэг үйл баримт бодитоор байгаа нөхцөлд, уг үйл баримтыг нөхөн ногдуулалтын актаар тогтоох, гаргасан зөрчилд алданги, торгууль тогтоох нь зайлшгүй бөгөөд шударга ёсны зарчимдаа нийцсэн хууль ёсны үйлдэл байна.

3.1.Иймд нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “Би өөрөө тодорхойлоод төлсөн тайлангийн үеийн татварын ногдол байгаа учраас үүнд торгууль болон алданги тооцохгүй байх ёстой. Тайлангаа залруулсан тул алданги, хүү ногдуулах нь татвар төлөгчийг хүндэтгээгүй, эрх зүйн байдлыг дордуулсан” гэх тайлбарыг хүлээн авах хууль зүйн үндэслэл байхгүй байна.

3.11.Мөн Татварын албанаас нэхэмжлэгч “*******” ХХК-ийн цахим хаягт хандан татварын тайлангийн залруулга хийхийг татварын хяналт шалгалтаасаа өмнө сануулж байсан болох нь дээр тогтоогдсон тул хариуцагчийг хууль тайлбарлан таниулах, татвар төлөгчийг хүндэтгээгүй гэх тайлбарыг үндэслэл бүхий гэж үзэхгүй.

3.12.Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан “... төлбөр, тооцооны мэдлэггүй учраас тайлан гаргадаг байгууллагатай гэрээ байгуулж, тухайн байгууллага түүний өмнөөс тайлан гаргаж байгаа учир тэр талаар мэдээгүй Тийм учраас хуурамч бичилт хийсэн, хууль бус үйл ажиллагаа явуулсан этгээдэд тэр талаар нь мэдэгдээгүй” гэх тайлбар нь тус компанийг татварын хууль тогтоомжоор хүлээсэн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл биш болно.

3.13.Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс бидний засварласан тайланг татварын алба 223 оны 3 дугаар сарын 28-нд хүлээн авсан тул бид залруулж тайлагнасан дүн 4,9 сая төгрөгийг төсөвт төлсөн байхад акт тогтоосон нь уг татварыг 2 удаа төлөх үр дагавар үүсгэсэн” гэх тайлбар үндэслэлгүй байна.

3.14.Учир нь маргаан бүхий захиргааны актаар “*******” ХХК-ийн гаргасан зөрчлийг тогтоон, уг актаар тогтоосон зөрчил ногдох нөхөн татвар, алданги, торгуулийг тогтоосон нь акт зорилгодоо нийцсэн хууль зүйн зөрчилгүй бөгөөд уг актад  татвар төлөгчөөр татварыг 2 удаа төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн агуулга огт тусгагдаагүй байна.

3.1.Өөрөөр хэлбэл, Татварын Улсын байцаагч нар нь “*******” ХХК-ийн гаргасан зөрчлийг нөхөн ногдуулалтын актаараа тогтоон, түүнд ногдуулбал зохих нөхөн татвар, алданги, торгуулийн хэмжээг тодорхойлж өгөх ёстой ба энэ нь заавал биелэгдэх шинжээрээ хууль зүйн үр дагавар үүсгэж байх шаардлагатай юм.

3.16.Энэ нь “*******” ХХК-ийг өөрөө сайн дураараа төлсөн байгаа гэх үндэслэлээр, тус компанийн гаргасан зөрчлийг тогтоохгүй орхих, эсхүл бодитоор гаргачихсан байгаа зөрчлийн хэмжээг бууруулах эрх хэмжээ байхгүйн дээр хэрэв ингэж бууруулбал, хүү алданги, торгуулийн хэмжээ буурч, хууль зүйн зөрчил болно.

3.17.Өөрөөр хэлбэл, “*******” ХХК-ийн нэгэнт залруулга хийх боломжгүй байхад залруулсан тайланг болон татвараа ногдуулж төлсөн гэх үйл баримтыг үндэслэн нөхөн ногдуулалтын актдаа “төлсөн гэх 4,9 сая төгрөгийг” хасаж тогтоох эрх хэмжээ байхгүй юм.

3.18.Иймд нэхэмжлэгчээс 22 оныхоо татварын тайланд өөрөө залруулга хийж, сайн дураар 4.9 сая төгрөгийг төсөвт төлсөн нь маргаан бүхий татварын актаар нэхэмжлэгчийг 2 удаа татвар ногдуулж төлүүлж байгаа үр дагавар үүсгээгүй тул татвар төлөгчийн өөрийн сайн дураар төлсөн төлбөрийг татварын албанаас буцаалт хийлгэх, эсхүл өөр бусад байдлаар шийдвэрлүүлэх боломжтой юм.

            3.19.Нэхэмжлэгчээс Татварын улсын байцаагчид акт тогтоохдоо нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатын баримтыг үзээгүй. Ганцхан цагдаагаас ирсэн мэдээллийг үндэслээд акт тогтоосон” гэж маргасаныг шүүх хүлээн авах үндэслэл тогтоогдоогүй.

3.2.Тухайлбал, хариуцагч Татварын улсын байцаагч нараас уг тайлбарыг няцааж “Эрсдэлийн удирдлагын газраас ирүүлсэн мэдээн дээр тулгуурлаж хийж байгаа болохоор анхан шатны баримт авчруулах шаардлага байгаагүй” гэж, “Татварын хяналт шалгалт хийх явцад тус компанийн ТУНС-д илгээсэн цахим тайланд шинжилгээ хийж, татварын алба хүлээн авсан тайлангийн нэгтгэл хийж хяналт шалгалтын ажилбарт ашигласан” гэх тайлбарууд нь татварын хяналт шалгалтын явцад ашигладаг баримтууд болно ажиллагаа мөн тул ганц цагдаагаас ирсэн мэдээлэлд үндэслэн актыг гаргасан гэж үзэхгүй.

            3.21.Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.3-д “Албан татвар суутган төлөгч хоорондын бараа борлуулсан, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн тухай бүрд төлбөрийн баримт олгох бөгөөд уг баримтуудыг дангаар, эсхүл хамтатган нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаан үйлдэнэ” гэж,  мөн зүйлийн 14.4-т “Албан татвар суутган төлөгч хоорондын бараа, ажил, үйлчилгээний борлуулалтыг баталгаажуулсан нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падааныг үндэслэн албан татварын хасалтыг хийнэ” гэж, мөн зүйлийн 14.-д “Албан татвар суутган төлөгч нь бэлтгэн нийлүүлэгчид албан татвар төлсөн нь нэхэмжлэл, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаан, нягтлан бодох бүртгэлийн бусад баримтад тусгагдаагүй бол уг албан татварыг хасаж тооцохгүй” гэж заажээ.

            3.22.Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1-д “Дараах нөхцөлийг нэгэн зэрэг хангасан зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасаж тооцно” гээд  мөн хэсгийн 13.1-д “тухайн татварын тайлант хугацаанд хамаарсан байх”, 13.1.2-т “албан татвар төлөгчийн албан татвар ногдох орлого олох үйл ажиллагаатай шууд холбогдон гарсан байх”, 13.1.3-т “зардал бодитой гарсан бөгөөд Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 13 дугаар зүйлд заасан баримт болон холбогдох бүртгэлээр баталгаажсан байх” гэж заажээ.

            3.23.Дээрх хуулийн заалтуудын дагуу худалдан авалт, борлуулалт нь бодитой хийгдсэн бараанд тухай бүрд төлбөрийн баримт, падааныг үйлдэхээр, йим баримтад тулгуурлан хасалт хийхээр заасан бөгөөд худалдан авалт бодитой хийгээгүй байхдаа үйлдсэн санхүүгийн баримтуудыг үндэслэн татварын хасалт хийсэн нь зөрчил мөн  тул ийм зөрчилд нөхөн татвар, алданги, торгууль ногдох, ногдуулах нь зайлшгүй болно.

            3.24.Татварын ерөнхий хуулийн 73 дугаар  зүйлийн 73.1-д “Татвар төлөгчийн хуулиар тогтоосон хугацаанд төлөөгүй татварт, эсхүл татварын албаны үндэслэлгүй илүү хураасан татварт тус тус алданги тооцох бөгөөд тухайн татварын жилд мөрдөх алдангийн хэмжээг санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн тухайн татварын жилийн 1 дүгээр сард багтаан дараах зарчмыг үндэслэн тогтооно” гэж,  82 дугаар зүйлийн 82.1-д “Татвар төлөгч нь татвар төлөхгүй байх, төлөх татварын хэмжээг бууруулах, эсхүл татвар ногдох зүйлийг нуух зорилгоор татвар ногдуулаагүй буюу татварын ногдлыг бууруулсан бол татварын улсын байцаагч татварыг нөхөн төлүүлж, … торгоно” гэж хуульчлан тогтоожээ.

            3.2.Эдгээр хуулиар  татвар нөхөн ногдуулж байгаа тохиолдолд торгох алданги тооцох нь хууль зүйн шаардлага мөн болно.

            3.2.Иймд нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн сайн дураар тайлангаа засаж тайлагнасан тул торгууль алданги төлүүлэх ёсгүй байсан” гэх тайлбар нь хуульд нийцээгүй гэж үзлээ.

            3.26.Дээрх үндэслэлүүдээр нэхэмжлэгч “*******” ХХК-ийн нэхэмжлэл, түүний үндэслэл нотлогдоогүй бөгөөд хариуцагч Татварын улсын байцаагч нар нь татварын хяналт шалгалтыг явуулах, маргаан бүхий акт тогтоохдоо холбогдох Татварын хууль тогтоомжийг зөрчөөгүй болох нь нотлогдож байгаа ба уг актын улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдөөгүй тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж дүгнэсэн.

Дөрөв.Анхан шатны шүүхэд нотлох баримт цуглуулсан, үнэлсэн талаар:

4.1.Шүүх нь хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн буюу маргаан бүхий актын үндэслэл болсон нотлох баримтад дүгнэлт хийж, маргааныг шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн ба нотлох баримтыг үнэлэх нь хэргийг хянан шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн дотоод итгэл, эрх хэмжээнд хамаарах болно.

4.2.Хэргийн оролцогч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар нь шүүх хуралдаан болон урьдчилсан хэлэлцүүлгийн хуралдаан дээр шүүхийн шинжээч томилох, тайлангийн засвар хийх хүсэлтийг хүлээн авсан татварын байцаагчийг шүүхэд дуудан ирүүлж тайлбар авах, нэхэмжлэгчийн татварын албанд хүргүүлсэн тайланд засвар хийх хүсэлтийн агуулгыг үзлэг хийх журмаар гаргаж авах зэрэг ажиллагааг явуулах шаардлагагүй гэж үзсэн тул шүүхээс шинжээч томилох, нэмж нотлох баримт гаргуулах ажиллагаа явуулахгүй, хэрэгт цугларсан нотлох баримтын хүрээнд хэргийг хянан шийдвэрлэлээ.

4.3.Татварын Улсын байцаагч нар нь “*******” ХХК-д явуулах татварын хяналт шалгалтын Удирдамж /цаашид “Удирдамж” гэх/-ийг тус компанид цахимаар хүргүүлсэн талаар шүүхийн мэтгэлцээний шатанд тайлбарласан ба татварын хяналт шалгалтын явцад бүрдүүлсэн материалыг шүүхэд эх хувиар авчирч, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн хүссэнээр уг баримтуудыг танилцуулсан бөгөөд Удирдамж нь цахимаар үйлдэгддэг болсон байгаа тул нотлох баримтын шаардлага хангасан байдлаар авах боломжгүйн дээр нэхэмжлэгч тал шалгалтыг Удирдамжгүй явуулсан гэж маргаагүй тул уг үйл баримтыг тогтоохоор нотлох баримтыг цуглуулах шаардлагагүй гэж шүүх үзлээ.

4.4.Шүүхээс шүүх хуралдаан дээр Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.3-д заасан байгаа анхан шатны шүүхээр хэлэлцээгүй шинэ нотлох баримтыг давж заалдах гомдлын үндэслэлд заах эрхгүй болохыг  тайлбарлан, сануулсан болно.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1, 16.3, 16.3.14  дэх хэсэг, заалтуудыг заалтыг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Татварын ерөнхий хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1, 31.4, 73 дугаар  зүйлийн 73.1, 82 дугаар зүйлийн 82.1,  Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.3, 14.4, 14., Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1 дэх хэсгийг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч “*******” ХХК-ийн “Нийслэлийн Татварын газрын Хяналт, шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагчийн 224 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн НА- дүгээр актыг хүчингүй болгуулах” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д заасныг баримтлан, нэхэмжлэгч “*******” ХХК-ийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 72 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн  114 дүгээр зүйлийн 114.1-т заасны дагуу хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэр гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг тэмдэглэсүгэй.

 

 

 

 

     ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                     Д.ЭРДЭНЭЧИМЭГ