*******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

Дархан-Уул аймгийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Манлайбаатар даргалж, шүүгч З.Төмөрхүү, шүүгч Ц.Амаржаргал нарын бүрэлдүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

            Прокурор *******

            Хохирогч өмгөөлөгч *******

            Шүүгдэгч *******

             Шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч *******

             Нарийн бичгийн дарга Б.Билгүүн нарыг оролцуулан

Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Гэршихбөртэ даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 0 оны 10 дугаар сарын 1-ны өдрийн 66 дугаар шийтг тогтоолыг эс зөвшөөрч шүүгдэгч *******, ******* нарын гаргасан давж заалдах гомдлоор шүүгдэгч *******, ******* нарт холбогдох 180018019 дугаартай эрүүгийн хэргийг 0 оны 11 дүгээр сарын -ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Ц.Амаржаргалын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1.Монгол Улсын иргэн, ******* овогт ******* , ******* оны ******* дугаар сарын -ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн суманд төрсөн, настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, жолооч мэргэжилтэй, хувиараа мал малладаг, ам бүл , нэр, хүүхдийн хамт Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын дүгээр баг, дугаар хороолол, байрны тоотод оршин суух хаягтай, хэрэг хариуцах чадвартай, урьд удаагийн ял шийтгэлтэй:

-Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 00 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн дугаар зүйлийн . дахь хэсэгт зааснаар жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулж, оногдуулсан хорих ялыг 1 жилийн хугацаагаар тэнсэн хянан харгалзсан,

-Орхон аймаг дахь сум дундын шүүхийн 0 оны 0 дугаар сарын 18-ны өдрийн 8 дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1 дугаар зүйлийн 1.1, 181 дүгээр зүйлийн 181..1 д хэсэгт зааснаар жил 6 сарын хугацаагаар хорих ял шийтгүүлсэн,

-Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 018 оны дугаар сарын 4-ний өдрийн 16 дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4. дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 0 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу .0.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлсэн,

-Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 00 оны ******* дугаар сарын 1-ны өдрийн 1 дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4. дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 6000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 6.000.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлсэн,        

-Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 0 дугаар сарын 1-ны өдрийн 81 дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4. дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 7.000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 7.000.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлсэн,

.Монгол Улсын иргэн, овогт , оны дугаар сарын 9-ний өдөр Сэлэнгэ аймгийн суманд төрсөн, 4 настай, эмэгтэй, дээд боловсролтой, эдийн засагч мэргэжилтэй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, ам бүл , нөхөр, хүүхдийн хамт Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын дүгээр баг, дугаар хороолол, байрны тоотод оршин суух хаягтай, урьд:

-Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 00 оны 1 дугаар сарын 10-ны өдрийн 0 дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 900 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 900.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлсэн.

Шүүгдэгч *******, С, нар нь бүлэглэн 01 оны 11 дүгээр сарын 08-ний өдөр Дархан-Уул аймгийн Дархан 7 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулах “Шинэ орчин төв"-ийн хажууд алт мөнгө авах үйл ажиллагаа явуулдаг иргэн “газрын дуудлага худалдаанд орж газар авах гэсэн юм” гэж Сэлэнгэ аймгийн суманд байх хашаа байшингийн гэрчилгээгээ түүнд барьцаалан сарын хувийн хүүтэй 0.000.000 төгрөгийг зээлж *******гийн эзэмшлийн Хаан банкны 048 дугаарын дансаар шилжүүлэн авсан буюу хуурч, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгийг шилжүүлэн авах гэмт хэрэг үйлдэж, 0.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Дархан-Уул аймгийн Прокуророос *******, ******* нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1 д заалтад зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх:

-Шүүгдэгч ******* овогт ******* . овогт нарыг Эрүүгийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1., .7 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт тус тус заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан залилах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1., .7 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт тус тус заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т 1 /нэг/ жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял, шүүгдэгч *******д 1000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 1.000.000 /нэг сая/ төгрөгөөр торгох ял тус тус оногдуулж,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн . дугаар зүйлийн 4., дахь хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч *******д оногдуулсан торгох ялыг шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болсноос хойш сарын хугацаанд сар бүр 00.000 төгрөгөөр хэсэгчлэн төлүүлээр тогтоож шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнц хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулж,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн . дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******ыг зорчих эрхийг хязгаарлах ялын хугацаанд өөрийн оршин суух Дархан-Уул аймгийн Дархан сумаас явахыг хориглож, эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлтэйгөөр оршин суух газраа өөрчлөх зорчих үүргийг хүлээлгэж, түүнд хяналт тавихыг Дархан-Уул аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтг газарт даалгаж,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн . дугаар зүйлийн дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг биелүүлээгүй бол ялтны зорчих эрхийг хязгаарлах ялын эдлээгүй үлдсэн хугацааны нэг хоногийг хорих ялын нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулж,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 0 дугаар сарын 1-ны өдрийн 81 дугаар шийтг тогтоолоор оногдуулсан 7.000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 7.000.000 төгрөгөөр торгох ял, энэ шийтг тогтоолоор оногдуулсан 1 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг тус тусад нь эдлүүлж,

-Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1.т зааснаар шүүгдэгч *******, ******* нараас 4.000.000 төгрөгийг хувь тэнцүүлэн гаргуулж, хохирогч /Дархан-Уул аймаг, Дархан сум, дүгээр баг, дугаар хороолол, Парк таун -******* тоот, утас:, рд:ФБ817/-д олгож, хохирогчийн нэмжилсэн 67.000.000 төгрөгийн нэмжлэлээс 87.000.000 төгрөгийн нэмжлэлийг хэлэлцгүй орхиж, хор уршгийн талаарх нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрл журмаар нэмжл эрхийг нээлттэй үлдээж,

-Шүүгдэгч нар нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт хураасан эд хөрөнгөгүй, эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдаж Сэлэнгэ аймгийн сумын дугаар баг, , гудамж, 9 тоотод байх 10 м.кв хэмжээтэй хувийн орон сууцыг битүүмжилсэн 0 оны дугаар сарын 0-ны өдрийн дугаар прокурорын тогтоолыг шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үлдээж,

-Шийтг тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 6.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийн 1. дахь заалтад зааснаар шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч *******, ******* нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлээр шийдвэрлэжээ.

Шүүгдэгч ******* давж заалдах гомдолдоо:

...Шийтг тогтоолыг зөвшөөрөхгүй байгаа бөгөөд давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гомдлоо дэлгэрэнгүй тайлбарлах болно. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтг тогтоолыг хүчингүй болгож, намайг цагаатгаж өгнө үү... гэжээ.

Шүүгдэгч ******* давж заалдах гомдолдоо:

... Би хохирогчийг залилсан бус, бидний хооронд зээлийн эрх зүйн харилцаа үүссэн. Шүүхээс намайг хохирогчийн хохирлыг барагдуул гэсэн  атлаа хэзээ, гадаад явсан ажлаа хийж орлого олох боломжийг минь хааж зорчих эрхийг хязгаарласан. Иймд шийтг тогтоолыг хүчингүй болгож өгнө үү... гэжээ.

Шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа:

... Шүүгдэгч нарт анхнаасаа эс 0 сая төгрөгийг залилан мэлж авах субьектив санаа зорилго байгаагүй, *******ыг дуудлага худалдаагаар дэнчин тавьж тендерт оролцох гэж байгааг мэдэж байсан, харин хохирогч нь шүүгдэгч *******тэй мөнгө зээл талаар ярилцаж байгаагүй, зөвхөн түүний дансанд мөнгө шилжүүлсэн. ******* нь яагаад дансаараа мөнгө авснаараа гэм буруутай болов, *******г нөхөр *******тай хамтран залилсан гэж дүгнэсэн нь хэргийн бодит байдалд тохироогүй, анхан шатны шүүх хуулийг буруу хэрэглэж, шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан. ******* нь мөнгө авсан үйлдэлдээ маргаагүй, мөнгийг өгнө гэдэг байсан ба тодорхой хүүтэй өгөх талаар ч тохиролцож байсан, үл ойлголцол, боломжгүй байсныг шүүх харгалзан үзээгүй. Иймд гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл мөн эсэд дүгнэлт хийж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрт зохих өөрчлөлтийг оруулж өгнө үү... гэжээ.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч ******* тайлбартаа:

Анхан шатны шүүх шүүгдэгч нарын үйлдэл гэмт хэрэг мөн үү гэдэгт  зөв дүгнэлт өгч шийдвэр гаргаж чадаагүй гэж үзэж байна. *******, ******* нар нь гэр бүлийн хүмүүс бөгөөд хувиараа хөдөлмөр эрхэлж, мал аж ахуй, газар шорооны ажил хийдэг. Анх 1,000,000 төгрөг авахдаа Сэлэнгэ аймгийн суманд байрлалтай газарт хүдрийн үйлдвэр барих газрын дуудлага худалдаанд орох зорилгоор авсан байдаг. Энэ талаарх үйл баримтыг нотлох баримтуудыг тодорхой хэмжээгээр хавтаст хэрэгт бүрдүүлсэн.

Анхан шатны шүүх шүүгдэгч нарыг бүлэглэж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж бусдыг залилах гэмт хэрэг үйлдсэн гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй. Гэм буруугийн талаар дүгнэлтэд тухайн мөнгийг буцааж өгөх зорилгогүйгээр өгч чадахгүй гэдгээ мэдсээр байж авсан гэж дүгнэсэн. Гэтэл шүүгдэгч нар нь анх ямар зорилгоор авч байгаа талаараа бодитой тайлбарлаад тухайн зүйлдээ зарцуулсан байдаг. Үүнд анхан шатны шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж чадаагүй.

Иргэний эрх зүйн харилцаа байсан гэдгийг нотлох нэг зүйл нь хохирогчийн идэвхтэй үйлдэл байдаг. Тэр нь *******, ******* нарыг мөнгөө өгч чадахгүй болохоор хувийн хүүтэй буцаан төлөхөөр талууд тохиролцсон байгаа байдал юм. ******* нь дансаараа мөнгө оруулж, гаргасан болохоос залилангийн гэмт хэрэг үйлдэд идэвхтэй үйлдэл гаргасан болох нь тогтоогдохгүй байна. Иймд шүүгдэгч *******гийн гаргасан “миний холбогдсон хэргийг хэрэгсгүй болгож өгнө үү” г гомдлыг дэмжиж байна.

Хэрэв шүүгдэгч нарын үйлдлийг гэмт хэрэг мөн гэж үзвэл эрүүгийн хариуцлага оногдуулахдаа хуульд нийцүүл ёстой. Гэтэл *******г 1000 нэгжтэй тэнц хэмжээний төгрөгөөр торгож, *******ыг Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын нутгаас гадагш зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэсэн. Би *******ын Сэлэнгэ аймгийн суманд амьдардаг талаар албан ёсны хаягийн лавлагааг өнөөдрийн шүүх хурал дээр гаргаж өгсөн. болон Дархан сумын хооронд ирж очиж хувиараа хөдөлмөр эрхэлж амьдралаа авч явдаг хүн юм. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1-д “Эрүүгийн хариуцлагын зорилго нь гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг цээрлүүл, гэмт хэргийн улмаас зөрчигдсөн эрхийг сэргэ, хохирлыг нөхөн төлүүл, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийл, гэмт хэрэг үйлдсэн хүнийг нийгэмшүүлэд оршино.” хэмээн заасан зорилго биелэгд боломжгүй байна.

Дархан сумаас гарч болохгүй хязгаарлалт тогтоосон нь шүүгдэгчийг ажил хийж, ар гэрээ авч явах боломжгүй болгож, хохирлыг нөхөн төлөх зорилго биелэгд боломжгүй нөхцөл байдалд хүргэж байна. Тиймээс энэ нөхцөл байдлыг харгалзан үзээд шүүгдэгч *******т гэртээ амьдрах, ажлаа хийх боломж олгож Сэлэнгэ аймгийн сумаас Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын хооронд зорчих эрх хязгаарлахаар өөрчилж, *******д холбогдох хэргийг хэрэгсгүй болгож цагаатгаж шийдвэрлэж өгнө үү. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн  1.1 дугаар зүйлийн дахь хэсэгт Эрүүгийн хэрэгт хамааралтай бүхий л нотлох баримтыг шалгасан боловч сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэд, түүнчлэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны явцад Эрүүгийн хууль, энэ хуулийг тайлбарлах, хэрэглэд эргэлзээ гарвал түүнийг сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтанд ашигтайгаар шийдвэрлэнэ хэмээн хуульчилсан. Шүүгдэгч нарын холбогдсон хэргийн бүх нөхцөл байдлыг шалгасан боловч эрүүгийн хэрэг үү, иргэний эрх зүйн харилцаа юу гэдэг тал дээр эргэлзээ үүсэж байх тул шүүгдэгчид ашигтай байдлаар шийдвэрлэж, *******д холбогдох хэргийг хэрэгсгүй болгон цагаатгаж, *******т зорчих эрх хязгаарлахаар тогтоосон бүсэд өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч ******* тайлбартаа:

Миний бие Сэлэнгэ аймгийн суманд мал аж ахуй эрхэлдэг. Ажлаа хийж байж хохирол төлбөр төлөх боломжтой тул энэ нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж өгнө үү гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон хохирогчийн өмгөөлөгч ******* тайлбартаа:

Давж заалдах гомдол үндэслэлгүй байна. Эдгээр хүмүүс анхнаасаа төлж чадахгүй гэдгээ мэдсээр байж мөнгө авсан тул бодит байдлыг нуун далдлах замаар залилсан эрүүгийн хэрэг мөн. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Шүүгдэгч нар авсан мөнгөө төлье гэсэн сэтгэл байхгүй. 01 онд мөнгө авчхаад жилийн хугацаанд төлөх боломж байсан боловч огт төлөөгүй. Хохирогч нь бизнес хийдэг тул орлого олох боломжийг нь хааж байгаа учраас их гомдолтой байна. Хүний мөнгийг авчхаад хохирол төлөөгүй байж давж заалдах гомдол гаргасан байна. Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч нарт оногдуулсан ял шийтгэл дээр ярих зүйл байхгүй харин хохирол төлбөрийг төлүүлж авмаар байна. ,000,000 сая төгрөг нэмжлгүй, үндсэн мөнгөний үлдэгдэл болох 4,000,000 сая төгрөгийг яаралтай төлүүл саналтай байна. Шүүгдэгч нарын гэм буруугийн тал дээр маргаан байхгүй. Залилангийн гэмт хэрэг мөн болох нь нотлогдон тогтоогдсон тул шүүгдэгч нарын өмгөөлөгчийн тайлбарын дагуу шийтг тогтоолд өөрчлөлт оруулах шаардлага байхгүй. Хохирлыг даруй барагдуулж авмаар байна гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор ******* дүгнэлтдээ:

Анхан шатны шүүх хурал дээр улсын яллагчийн зүгээс шүүгдэгч нарт зорчих эрх хязгаарлах ял оногдуулах санал гаргасан. Эхнэр ******* нь компаниа удирдаж авч явдаг учраас шүүгдэгч нарт ялгамжтай ял оногдуулсан нь  тэдний гэм бурууд тохирсон гэж үзэж байна Анхан шатны шүүхийн шийтг тогтоол нь үндэслэлтэй байх тул хэвээр үлдээж өгнө үү.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх шүүгдэгч *******, ******* нарын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн тэдэнд холбогдох хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцэж, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 9.1 дүгээр зүйлийн 1., .т зааснаар давж заалдах гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянаж үзэд анхан шатны шүүхийн шийтг тогтоол хууль ёсны ба үндэслэлтэй байх хуулийн шаардлага хангаагүй байна.

Прокуророос шүүгдэгч *******, ******* нарыг бүлэглэн 01 оны 11 дүгээр сарын 08-ний өдөр Дархан-Уул аймгийн Дархан 7 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулах “Шинэ орчин төв"-ийн хажууд алт мөнгө авах үйл ажиллагаа явуулдаг иргэн “газрын дуудлага худалдаанд орж газар авах гэсэн юм” гэж Сэлэнгэ аймгийн суманд байх хашаа байшингийн гэрчилгээгээ түүнд барьцаалан сарын хувийн хүүтэй 0.000.000 төгрөгийг зээлж *******гийн эзэмшлийн Хаан банкны 048 дугаарын дансаар шилжүүлэн авсан буюу хуурч, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгийг шилжүүлэн авах гэмт хэрэг үйлдэж, 0.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1.т заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг хянан шийдвэрлүүлээр шүүхэд шилжүүлжээ.

Анхан шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцээд, шүүгдэгч *******. ******* нарыг залилах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1., .7 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт тус тус заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т 1 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял, шүүгдэгч *******д 1000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 1.000.000 төгрөгөөр торгох ял тус тус оногдуулж, шүүгдэгч *******д оногдуулсан торгох ялыг шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болсноос хойш сарын хугацаанд сар бүр 00.000 төгрөгөөр хэсэгчлэн төлүүлээр тогтоож, шүүгдэгч *******ыг зорчих эрхийг хязгаарлах ялын хугацаанд өөрийн оршин суух Дархан-Уул аймгийн Дархан сумаас явахыг хориглож, эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлтэйгөөр оршин суух газраа өөрчлөх зорчих үүргийг хүлээлгэж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т урьд Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 0 дугаар сарын 1-ны өдрийн 81 дугаар шийтг тогтоолоор оногдуулсан 7.000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 7.000.000 төгрөгөөр торгох ял, энэ шийтг тогтоолоор оногдуулсан 1 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг тус тусад нь эдлүүлж, шүүгдэгч нараас 4.000.000 төгрөгийг хувь тэнцүүлэн гаргуулж, хохирогч д олгож, хохирогчийн нэмжилсэн 67.000.000 төгрөгийн нэмжлэлээс 87.000.000 төгрөгийн нэмжлэлийг хэлэлцгүй орхиж, иргэний   журмаар нэмжл эрхийг нээлттэй үлдээж, шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч *******, ******* нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлээр шийдвэрлэсэн байна.

Хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн хийсэн, хэргийн оролцогчдын эрхийг зөрчөөгүй, хуульд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан байх бөгөөд шүүгдэгч нарын үйлдсэн дээрх гэмт хэрэг нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар эргэлзээгүй нотлогдон тогтоогдсон, шүүх шүүгдэгч *******, С, нарын гэм бурууг хянан хэлэлцэж, хавтас хэрэгт авагдаж, шүүх хуралдаанд хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудыг үндэслэн тэдний үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн . дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжид хамаарч байгааг зөв тайлбарлан зүйлчилж, Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэглэсэн, үйл баримтад хийсэн дүгнэлт үндэслэлтэй.

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад цугларсан нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн дүүрэн бодитойгоор шинжлэн судалсны эцэст гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутай нь тогтоогдсон шүүгдэгчид Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагын зорилгыг хангахуйц, мөн хуулиар тогтоосон төрөл, хэмжээний ялыг оногдуулах нь шүүхийн бүрэн эрхэд хамаарна.

Шүүх ял оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулиар тодорхойлсон эрүүгийн хариуцлага хүлээлг үндэслэл, журам, зарчмуудыг удирдлага болгодгоос гадна мөн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт заасан “гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүл, хүндрүүл нөхцөл байдал” зэргийг харгалзан шийдвэрлэдэг.

Гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн хэм хэмжээнд нийцсэн байх, мөн хуулийн тусгай ангид заасан ялын төрөл, хэмжээний дотор багтсан байх хууль ёсны зарчмыг хангахын зэрэгцээ тухайлан сонгон оногдуулж буй ялын төрөл, хэмжээ нь гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэрэг үйлдэгдсэн тодорхой нөхцөл байдал болон гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн хувийн байдалд тохирсон байх нь Эрүүгийн хуулийн шударга ёсны зарчимд нийцдэг.

Шүүгдэгч ******* нь урьд Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 0 дугаар сарын 1-ны өдрийн 81 дугаар шийтг тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4. дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 7.000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 7.000.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлсэн хувийн байдалтай буюу уг ялыг огт биелүүлээгүй,  мөн гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг төлөхгүй жил орчим хугацаа өнгөрсөн, хохирлыг төлөх санхүүгийн боломжтой байж төлөх санаачилга гаргах, оролдлого хийхгүй байгаа, түүний гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршиг, шүүгдэгчийн гэм буруу, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүл, хүндрүүл нөхцөл байдлуудыг тал бүрээс нь харгалзан үзэлгүйгээр шүүхээс зорчих эрхийг хязгаарлах ял оногдуулж шийдвэрлэсэн нь шүүгдэгчийн хувийн байдал, хэргийн жинхэнэ байдалтай нийцээгүй байна.

Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгчийн гэм буруугийн асуудлыг шийдвэрлдээ Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэгл, ял оногдуулахад нөлөөлөх дээрх нөхцөл байдлыг анхаараагүйгээс оногдуулсан ял тохироогүй гэж үзнэ.

Давж заалдах шатны шүүх нь анхан шатны шүүхээс оногдуулсан ялыг хүндрүүлж оногдуулахаар шүүхийн шийтг тогтоолд өөрчлөлт оруулах боломжгүй, эрхгүй байна.

 Иймд дээрх үндэслэлээр шийтг тогтоолыг хүчингүй болгож, шүүгдэгч нарын гаргасан давж заалдах гомдлыг хэрэгсгүй болгож шийдвэрлэв.

Анхан шатны шүүхийн шийтг тогтоолыг хүчингүй болгосонтой холбогдуулан шүүгдэгч *******д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж, шүүгдэгч ******* нь мөрдөн байцаалт, прокурорын хяналтын шатанд болон анхан шатны шүүхийн хэлэлцүүлэгт Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын дүгээр баг, дугаар хороолол, байрны тоотод байнга оршин суудаг талаар мэдүүлж байсан атлаа анхан шатны шүүхээс зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгүүлэнгүүт давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд Сэлэнгэ аймгийн суманд байнга оршин суудаг г хаягийн лавлагааг гаргаж өгсөн нь аль хаягт оршин суудаг нь эргэлзээтэй байх тул түүнд урьд хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээ авсныг өөрчилж цагдан хорих таслан сэргийл арга хэмжээ авах нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх үзлээ.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 9. дугаар зүйлийн 1.1., 9.6 дугаар зүйлийн 1.4., 9.9 дүгээр зүйлийн .т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

           1.Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 0 оны 10 дугаар сарын 1-ны өдрийн 66 дугаар шийтг тогтоолыг хүчингүй болгож, шүүгдэгч *******, ******* нарын гаргасан давж заалдах гомдлыг хэрэгсгүй болгосугай.

            . Шүүгдэгч *******т урьд хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээ авсныг өөрчилж, хэргийг анхан шатны шүүхээр хэлэлцтэл цагдан хорих таслан сэргийл арга хэмжээ авч, шүүгдэгч *******д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үлдээсүгэй.

            . Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл энүү магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

  

ДАРГАЛАГЧ

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                      Б.МАНЛАЙБААТАР

          ШҮҮГЧИД                                                     З.ТӨМӨРХҮҮ

                                                                                  Ц.АМАРЖАРГАЛ