******* холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

Дархан-Уул аймгийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч З.Төмөрхүү длж, шүүгч Ц.Амаржл, ерөнхий шүүгч Б.Манлайбаатар нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

            Прокурор *******

            Шүүгдэгч *******, түүний өмгөөлөгч *******

            Нарийн бичгийн д Б.Саранчимэг нарыг оролцуулан

Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Гэршихбөртэ длж хийсэн шүүх хуралдааны 20 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 411 дугаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч шүүгдэгчийн өмгөөлөгч *******гийн гсан давж заалдах гомдлоор шүүгдэгч ******* холбогдох 09000002037 дугаартай эрүүгийн хэргийг 20 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдөр хүлээн авч, ерөнхий шүүгч Б.Манлайбаатарын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

******* ******* иргэн, тоотод оршин суух бүртгэлтэй, урьд ял шийтгэлгүй,

Шүүгдэгч ******* нь ******* ******* ******* ******* сургууль сургуулийг “ ” мэргэжлээр суралцаж төгсөөгүй байж 2010 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдөр төгссөн гэх дугаартай "БОЛОВСРОЛЫН БАКАЛАВР” зэргийн дипломыг хуурамч болохыг мэдсээр байж ашиглан Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын “ дугаар” 2010 оны 08 дугаар сарын 24-өөс 2014 оны 08 дугаар сарын 29-ийг хүртэл аар ажиллаж төрөөс 26,387,98 төгрөгийн цалин, Дархан-Уул аймаг, Дархан сум дугаар 2014 оны 09 дүгээр сарын 01-ээс 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ийг хүртэл аар ажиллаж 108,07,893 төгрөгийн цалинг авсан ба эрх олгосон, дипломыг хуурамч болохыг мэдсээр байж ашиглан нийт 134,44,81 төгрөгийг гэмт хэрэг үйлдэж олсон гэмт хэрэгт холбогджээ.

Дархан-Уул аймгийн Прокурорын газраас: *******ийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн .2 дугаар зүйлийн 1 дэх заалтад зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх:

Шүүгдэгч овогт Эрүүгийн хуулийн ангийн .2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “хуурамч баримт бичиг ашиглах” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн .2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч ******* 700 /долоон зуу/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөг буюу 700,000 долоон зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ял шийтгэж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .3 дугаар зүйлийн 4, дахь хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч ******* оногдуулсан торгох ялыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсноос хойш 7 сарын хугацаанд сар бүр 100,000 төгрөгөөр тооцон хэсэгчлэн барагдуулахыг үүрэг болгож, шүүхээс тогтоосон хугацаанд уг ялыг биелүүлээгүй бол биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг шүүгдэгчид анхааруулж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт тус тус аснаар гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого 60,322,614 /жаран сая гурван зуун хорин хоёр мянга зургаан зуун арван дөрөв/ төгрөгийг шүүгдэгч *******ийн хувьд ногдох хөрөнгө, орлогоос албадан гаргуулж, улсын төсөвт шилжүүлж,

Шүүгдэгч нь энэ хэрэгт цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт хураасан болон битүүмжилсэн эд хөрөнгөгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдаж, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн 1 ширхэг диплом, түүний хавсралтыг хэргийн хадгалах хугацаа дуустал хэрэгт хавсж,

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч ******* урьд авсан хувийн баталгаа гх таслан сэргийлэх хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж,

Шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар тогтоолыг эс зөвшөөрвөл тогтоолыг гардуулсан буюу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Дархан- Уул аймгийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гх, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдаж,

Шийтгэх тогтоолд гомдол, эсэргүүцэл гарсан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, шүүгдэгч ******* авсан хувийн баталгаа гх таслан сэргийлэх хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч ******* давж заалдах гомдолдоо:

... Анхан шатны шүүх шүүгдэгч *******ээс гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө орлогыг гаргуулахдаа хэрэглэх ёстой хуулийг хэрэглээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн гэж өмгөөлөгчийн зүгээс үзэж байгаа бөгөөд өмгөөлөгчийн зүгээс Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг хэрэглэх санал гсан боловч шүүх шийтгэх тогтоолын 4 дэх заалтаар Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7, дугаар зүйлийн 1,3 дахь хэсгийг баримталж *******ээс жаанд 60.322.614 төгрөг гаргуулж шийдвэрлэснийг өмгөөлөгч болон шүүгдэгчийн зүгээс хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа дараах үндэслэлүүд байна.

******* нь цэцэрлэгийн туслах ийн дамжаанд 2006 онд суралцаж төгссөн бөгөөд 1997 оноос 2010 он хүртэл цэцэрлэгийн туслах аар тасралтгүй ажиллаж байгаад 2010 оны 8 дүгээр сарын 24-өөс аар ажиллаж эхэлсэн хэрэв аар ажиллаагүй байсан бол туслах аараа цаашид тогтвортой ажиллах байсан. Өмгөөлөгчийн зүгээс *******ээс гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогыг гаргуулахдаа ийн цалингаас туслах аар ажиллах байсан цалинг хасаж болсноор илүү авсан цалинг гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого гэж тооцох нь зүйтэй гэсэн санал гж болон -р цэцэрлэгээс болон туслах ийн цалингийн зөрүүг бодуулж нотлох баримтаар гж өгсөн боловч шүүх үндэслэлгүйгээр гэмт хэрэг үйлдэх үед мөрдөгдөж байсан хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр тооцож хассан нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй шийдвэр болсон гэж үзэж байна.

Шүүгдэгч ******* нь хуурамч диплом ашиглаж аар ажилласан гэм буруугаа хүлээж байгаа боловч аар ажиллаагүй бол туслах аар үргэлжлүүлэн ажиллах байсан, улсад хөдөлмөрлөж хийсэн ажлынхаа хөлсийг үнэлүүлж цалин хөлс авч байсан тул түүний аар ажиллаж байх хугацаандаа авч байсан цалинг бүхэлд нь гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого гэж үзэх үндэслэлгүй юм. Шүүх ямар үндэслэлээр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр тооцож хассан нь ойлгомжгүй бөгөөд шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан шийдвэр гсан гэж үзэж байгаа болно.

20 оны 7 дугаар сарын 28-ний өдрийн 2202003220 дугаартай Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах Прокурорын тогтоолд: " ******* нь ******* улсын ******* их сургуулийн сургуулийг сургуулийн мэргэжлээр суралцаж төгсөөгүй байж 2010 онд төгссөн гэх дипломыг хуурамч гэж мэдсээр байж 2014 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 27 дугаар тушаалаар Дархан-Уул аймгийн -р аар ажилд орохдоо ашигласан гэмт хэргийг үйлдсэн гэх нөхцөл байдал тогтоогдож байх тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн .2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татсугай" гэж заасан байхад Прокурорын зүгээс яллагдагчаар татах тогтоолд зааснаас өөр буюу Дархан-Уул аймгийн -р 2010 оны 08 дугаар сарын 24-өөс 2014 оны 8 дугаар сарын 29-ийг хүртэл аар ажиллаж 26.387.98 төгрөгийн цалин авч ажилласан гэж яллах дүгнэлтэд тусгасан нь яллагдагчаар татах тогтоолд зааснаас зөрүүтэй, шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан гэж өмгөөлөгчийн зүгээс үзэж байна.

Иймд *******ээс гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогыг гаргуулахдаа ийн цалингаас туслах аар ажилласан бол авах байсан цалинг хасаж зөрүүг өмгөөлөгчөөс нотлох баримтаар гж өгсөн цалингийн тооцооллын дагуу гаргуулж шийдвэрлэх нь хуульд нийцнэ гэж үзэж байна.

Шүүх *******ээс гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого гэх 60.322.614 төгрөг гаргуулахдаа Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт зааснаар *******ийн хувьд ногдох ямар хөрөнгө орлогоос төлбөрийг гаргуулах талаар тогтоолдоо заалгүй орхигдуулсан нь хууль хэрэглээний алдаа гсан.          

Шүүгдэгч ******* нь өөрт ногдох хөрөнгөгүй ипотекийн, цалингийн, тэтгэврийн / нөхөр нь / зээлтэй зөвхөн цалингийн орлогоор амьдарлаа залгуулдаг тул дээрх төлбөрийг төлөх төлбөрийн чадваргүй байгаа болно.

2021 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн "Өршөөл үзүүлэх тухай хууль"-д гэмт хэрэг үйлдсэн цаг хугацааны хувьд *******ийн үйлдэл хамаарах эсэх талаар давж заалдах шатны шүүхээс дүгнэлт хийж хэргийг бүхэлд нь хянан үзэж анхан шатны шүүхийн Шийтгэх тогтоолын 4 дэх заалтад өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэж өгөхийг давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүнээс хүсэж байна.

Энэ хэргийг хянан хэлэлцэх шүүх хуралд гомдол ггч миний бие болон шүүгдэгч ******* биечлэн оролцох хүсэлтэй байгаа тул хурлын товийг дугаарын утсаар мэдэгдэнэ үү... гэжээ.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгчийн өмгөөлөгч ******* тайлбартаа:

Шүүгдэгч *******ийн өмгөөлөгчөөр анхан шатын шүүх дээрээс эхэлж оролцсон. Анхан шатын шүүхийн шийтгэх тогтоолоос гэм буруу дээр мхгүй байгаа. Шүүхээс оногдуулсан ял дээр бол мхгүй байгаа. Мж байгаа зүйл юу вэ гэхээр тухайн гэмт хэрэг үйлдэгдсэн хөөн хэлэлцэх хугацаан дээр өмгөөлөгчийн зүгээс мсан. Яагаад мсан гэхээр гэмт хэрэг 2010 оны 8 сарын 24-ний өдөр ******* хуурамч дипломыг авч дугаар цэцэрлэгийн аар ажиллах болсноор эхэлсэн.  Яагаад хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэж үзсэн гэхээр ******* нь 2022 оны 1 сарын 27-ны өдөр ******* төгсөөд лах эрхийн диплом авсан юм. Одоо жинхэнэ диплом хуурамч биш. Тэгэхээр энэ хүн 2022 оны 1 сарын 27-ны өдөр сүүлийнхээ жинхэнэ дипломоо авсан өдрөөр энэ гэмт хэрэг дуусаж байна гэж өмгөөлөгчийн зүгээс үзсэн. Яагаад гэвэл хуучин хуурамч дипломыг ашиглах шаардлага байхгүй болсон учраас энэ гэмт хэрэг энэ шинэ диплом авснаар буюу 2022 оны 1 сарын 27-ны өдөр дуусгавар болчихсон. Гэтэл шүүх энэ дээр буруу дүгнэлт хийсэн. Энэ хүнийг хамгийн сүүлд ажиллаж байгаад халагдсан өдөр гэмт хэрэг дууссан өдөр гэж үзээд хөөн хэлэлцэх хугацааг тооцсон. Энэ нь буруу гэж би үзэж байгаа. Яагаад гэвэл гэмт хэргийн хамгийн гол зүйл нь хуурамч дипломыг мэдсээр байж ашигласан гэж байгаа. Ашигласан юм нь дуусаад өөрөө шинэ диплом аваад энэ дипломоороо ажлаа хийх чадвартай боломжтой болчихсон учраас тэр хуурамч дипломыг ашиглах шаардлагагүй болчихсон үеэс эхлээд энэ гэмт хэрэг дуусчихжээ. Дууссан өдрөөс хойш нэг жил 6 сарын дараа яллагдагчаар татах тогтоол үйлдсэн. Эрүүгийн хуулийн 1.10 дугаар зүйлийн 2-т заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа нэг жил байгаа. Гэтэл хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссанаас хойш энэ хүнд эрүүгийн хэрэг үүсгээд яллагдагчаар татсан. Хууль зөрчсөн байна гэж өмгөөлөгчийн зүгээс мсан. Анхан шатны шүүх үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн гэж би үзэж байгаа. Дараа нь нэг мж байгаа зүйл бол *******ээс шүүхийн шийтгэх тогтоолоор 60 сая гаран төгрөгийг гсан. Энэ төлбөрийн асуудал дээр мж байгаа яагаад мж байна вэ гэхээр шүүх төлбөрийн асуудлыг шүүгдэгч *******ээс гаргуулахдаа Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзэж байгаа. Яагаад гэхээр 7. дугаар зүйлийн 2 дахь заалт хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа. Энэ 2 дахь заалтыг *******ийн прокуророос ирүүлсэн зүйл ангид тохирч байна. *******ийг буруутгаад байгаа Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн .2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт хорих ялын санкц байхгүй. Тэгэхээр 7. дугаар зүйлийн 2 дахь заалтад гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө орлого гэж ******* Улсад энэ хуулийн тусгай ангид заасан гадаад улсад бол тухайн улсын хуулиар нэг жилээс дээш хугацаагаар хорих ял оногдуулахаар заасан гэмт хэрэг үйлдэж шууд буюу шууд бусаар олсон эдийн эдийн бус хөрөнгө, түүний үнэ цэнэ, түүнээс олсон ашиг орлого гэмт хэрэг үйлдэхэд ашиглахаар заагдсан техник хэрэгслийг ойлгоно гэж заасан. Гэтэл *******ийн холбогдсон зүйл ангид хорих ялын санкц байхгүй учраас 7. дугаар зүйлийн 2-ыг хэрэглээд хохирлыг гх шаардлагагүй байсан гэж үзэж байгаа. *******ээс хохирлыг гаргуулахдаа тухайн үед мөрдөгдөж байсан хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр анхан шатны шүүх бодож ажил хийсэн гэж үзээд хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр бодож тооцоод *******ийн хуурамч дипломоо ажилласан хугацааны цалингаас нь хасаад тооцъё. Үүнийг буруу гэж үзэж байна. Яагаад гэвэл ******* 2006 онд цэцэрлэгийн туслах ийн үнэмлэх авчихсан. Туслах ийн эрхтэй байхдаа туслах аа хийж байсан. Тогтвортой ажиллаж байгаад 2010 онд ******* дипломоо аваад аар дэвшээд ажилласан. Хэрвээ энэ хуурамч дипломыг аваагүй байсан бол ******* туслах ийнхаа ажлыг хийж байх байсан. Ямар үндэслэлээр ажил хийж байгаад дэвшсэн хүнийг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ рүү оруулж тэрийг хасаад байгаа нь ойлгомжгүй, үндэслэлээ шийтгэх тогтоолынхоо хянах хэсэгт бичээгүй. Дипломыг аваагүй байсан бол туслах ийнхаа ажлыг хийдгээрээ хийгээд авдаг цалингаа аваад явж байх байсан. ******* өнөөдөр хүний юмыг хулгай хийж орлого олоогүй, залилж орлого олоогүй. ******* дипломыг цэвэр хуурамчаар авсан хүн биш. 2 жил их сургуульд сурчихсан. Хувийн шалтгаанаар дараагийн 2 жил сурч чадаагүй. Сургуулиас нь утасдаж “чи 2 жил сурчихсан байна, сурлагын чинь дэвтэр бүх юм байна чи энэ дээрээ диплом авахгүй юм уу? авч болно шүү дээ” гэж Дондог гэдэг хүнээс санал ирсний үндсэн дээр энэ хүн “за” гээд авсан. Тэрнээс огт сурахгүй байж байгаад энэ дипломыг авсан юм биш. Ингээд аараа ажилласан хугацаандаа ч туслах аараа ажилласан хугацаандаа ч энэ хүн маш сайн ажиллаж олон удаа шагнал урамшуулал авч байсан. Ямар нэгэн гомдол санал ажиллаж байсан байгууллагаас нь ирээгүй. Бас 1, 2 жил боловсролоо дээшлүүлж сурсан. Гэтэл анхан шатны шүүх Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр бодож төлөх ёстой төлбөрөөс нь хасах нь үндэслэлгүй байна. Хавтаст хэрэгт байгаа туслах ийн цалин одоо жинхэнэ аар ажилласан ажлын цалин 2-ыг бодуулаад зөрүүг нь гчихсан. Тэр зөрүүг хасаж тооцох ёстой байсан. Одоо туслах ийн цалин авч улсыг хохироочихсон гэж үзээд байгаа. Тэгэхээр илүү авсан цалинг л гаргуулах ёстой гэж би үзэж байна. Энэ 2 зүйл дээр мж байгаа. Миний мж байгаа  зүйл дээр Давж заалдах шатны шүүх дүгнэлт хийж өгөөч. Дээрээс нь 2021 оны 7 сарын 1-ний өдрийн Өршөөлийн хуульд бас хамрагдах үндэслэл байна уу? үгүй юу гэдэг дээр бас дүгнэлт хийж өгнө үү гэж гомдол гсан. Давж заалдах гомдлоо дэмжиж байгаа. 2022 оны 01 сарын 27-ны өдрөөр энэ гэмт хэрэг таслан зогсоогдсон учраас 20 оны 07 сарын 28-ны өдөр яллагдагчаар татсан байгаа. Хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссаны дараа яллагдагчаар татсан учраас хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байна гэж үзэж байна. Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 7. дугаарыг зүйлийг анхан шатны шүүх буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзэж байгаа. Ямар үндэслэлээр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр бодож байгаа үндэслэлээ шийтгэх тогтоолд заагаагүй. Хуурамч диплом авч нэмэгдэл цалин нь улсыг хохироосон цалин юм. Хуурамч диплом аваагүй бол ийнхаа цалинг аваад л явах байсан. ******* 2 жил сурсан. Харин яагаад 2 жил сурсныг нь мэдэхгүй байна. Хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор ******* дүгнэлтдээ:

Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, мөн Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хамрагдах ёстой байсан боловч хамруулаагүй, хөөн хэлэлцэх хугацааг буруу тооцсон гэсэн асуудлыг ярьж байна. Гэмт хэргийн маань үйлдэгдсэн цаг хугацаа, үргэлжилсэн нөхцөл байдалд хууль зүйн дүгнэлт хийхэд прокуророос уг гэмт хэрэг эхэлсэн дуусгавар болсон цаг хугацааг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8-д зааснаар тодорхойлж үздэг. Энэ хэргийг үргэлжилсэн гэмт хэрэг гэдгээр яллах дүгнэлт үйлдсэн. Анхан шат шатны шүүх хуульд нийцүүлж хууль ёсны зөв дүгнэлтийг хийсэн гэж үзэж байгаа. Тийм болохоор үргэлжилсэн цаг хугацааны хувьд үндсэндээ гэмт хэрэг маань өөрөө хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусах болоогүй гэж үзсэн. Яагаад гэвэл хэрэгт авагдсан баримтаар хэдий их сургуулийг төгсөж бакалаврын зэргийн дипломыг авсан гэж байгаа боловч уг дипломыг аваад албан ёсны ажиллаж байгаа цэцэрлэгийнхээ боловсон хүчнээр дамжуулж дипломынхоо хүчин төгөлдөр болсон асуудлыг бүртгүүлэх асуудал нь ******* улсын хэмжээнд системийн хэмжээнд ашиглагдаж байгаа Хайнс, Айсис гэсэн 2 программ байгаа. Энэ программд бүртгүүлснээр хүчин төгөлдөр бөгөөд дипломоороо яг тухайн зарласан орон тоон дээр буюу мест дээр ажиллах ёстой юм байна гэж ойлгож байгаа. Гэтэл бүртгэл нь ороогүй явж байгаад эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татагдсан. Яллагдагчаар татагдахад бүртгэлд ороогүй байсан. Мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дуусаад прокурор яллах дүгнэлт үйлдэх явцад цэцэрлэгийн зүгээс энэ хүний дипломыг бүртгэж албан ёсоор оруулсан байгаа. Энэ гэмт хэрэг маань өөрөө хэзээ төгссөн нь цаг хугацааны хувьд гараад ирж байгаа учраас анхан шатны шүүх зөв хууль зүйн дүгнэлт хийсэн гэж үзэж байгаа. ******* яллагчийн зүгээс хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусаагүй, гэмт хэргийн төгссөн цаг хугацаа зөв тодорхойлсон гэж үзэж байгаа. Энэ нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. ******* сайдын тушаалаар гсан аудит хийсэн шинжээчийн дүгнэлт бол хавтаст хэрэгт байгаа. Энэ дүгнэлт дээр яг тухайн үед ******* нь хуурамч диплом ашиглаж системд тухайн зарлагдсан ангийн ийн орон тоон дээр хуурамч диплом ажиллаж байгаа гэдэг асуудал хэрэгт авагдсан баримтууд үйл баримтаар хангалттай нотлогдчихсон байна. Тийм болохоор өмгөөлөгчийн гомдол үндэслэлгүй байна гэж үзэж байна. Мөн Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хамрагдах боломж байхгүй. Гэмт хэрэг маань 20 оны 9 сард төгсөж байгаа. Энэ гэмт хэргийн хугацаанд хөөн хэлэлцэх хугацаа яригдахгүй тийм болохоор Өршөөл үзүүлэх тухай хууль хэрэглэнэ гэсэн ойлголт байхгүй. Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай байна гээд тооцчихсон. Гэмт хэрэг үйлдсэн гэдгийг тогтоогоод нотолчихжээ гэж үзсэн байхад гэмт хэрэг үйлдэж хуурамч бичиг баримт ашиглаж тухайн зарлагдсан орон тоон дээр лаад байгаа асуудал нь өөрөө ямар ийн ажил орон тоон дээр явдаг юм. Бага ангийн сургуулийн насны хүүхдүүдэд боловсрол олгох, ангийн ийн орон тоон дээр ажилласан тэрнээс биш туслах ийн орон тоон дээр ажиллаагүй. Бага ангийн ийн орон тоон дээр ажиллаж байгаа хүнийг чи ангийн ийн орон тоон дээр ажилласан хугацааг чинь туслах хугацаагаар нь хасаж тооцно гэдэг ойлголт бол байж болохгүй асуудал. Үнэхээр зарлагдсан орон тоон дээр бусдын боломжийг хууль бусаар олж авч гэмт хэргийн замаар, төрөөс авах ёсгүй цалинг аваад байгаа асуудал байгаа учраас гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого гэж үзэж байгаа. Өмгөөлөгч 7. дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт ******* ******* Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гээд таслал тавьчихсан байгаа. Мөн гадаад улсын гээд дараагийн ойлголт нь явж байгаа. Энэ хоорондох асуудал маань өөрөө тус тусдаа ойлголт. Бид нэг ойлголтын хэмжээнд дүгнэж оруулж ирээд энэ чинь өөрөө ял оногдуулах зүйл ангитай гэмт хэрэг биш гэж ойлгоод байгаа биш. Энэ чинь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийг үйлдсэн нэг ойлголтын шинж нь яваад байна. Үүний дагуу шүүх 7.-ыг хэрэглэж байгаа нь зөв байна гээд улсын яллагчийн зүгээс үзэж байгаа. Тийм болохоор өмгөөлөгчийн гад байгаа 7. дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан шинжүүдийг бүгдийг нь нэг ойлголтод хамруулж байгаад хэрэглэх ёсгүй хууль хэрэглэчихлээ гэдэг ойлголт тавиад байгаа нь буруу ойлголт байна. ******* яллагчаас анхан шатын шүүхийн шийдвэрийн хувьд үндэслэлтэй хуульд заасан дүгнэлт хийсэн байна гэж үзэж байна. Иймд өмгөөлөгчийн гж байгаа үндэслэлд гомдлыг хангах боломжгүй гэсэн байр суурьтай байна. Иймд улсын яллагчийн зүгээс өмгөөлөгчийн гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож анхан шатын шүүхийн тогтоолыг хэвээр үлдээх саналтай байна гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч ******* тайлбартаа:

Би хуурамч дипломоор улсад хөдөлмөрлөж ажил эрхэлснийг хүлээн зөвшөөрч байгаа. Мөн анхан шатын шүүхээс оногдуулсан ял дээр надад гомдол байхгүй. 60 сая төгрөг гаргуулж шийдсэнд нь гомдолтой байгаа. Би 2006 онд туслах ийн сургалтад сууж үнэмлэх авсан. Үүнээс хойш би туслах ийнхаа ажлыг хийгээд явж байгаад 2007 онд Улаанбаатар хотын ******* улсын ийн сургуулийн СӨБ-д 2 жил сурч байгаад ар гэрийн асуудал болон биеийн байдлаасаа болоод суралцах боломжгүй болсон. 2010 онд Дондог гэдэг хүн над руу залгаж “чи 2 жил сурчихсан юм байна 2 сая төгрөг өгчихвөл би чиний дипломыг гад өгье” гэж ярьсан болохоор нь би зөвшөөрчихсөн юм. Би өөрөө энэ дипломыг авъя гэж санаачлаагүй. Би бол туслах аар ажилласан, авдаг цалингаа авч байсан. Би 2010 оноос энэ дипломыг авснаас хойш дугаар аар ажиллаж эхэлсэн. Үндсэн , цэцэрлэгийн ийн ажлаа би нэр төртэй хийж, олон шагнал авч, мөн байгууллага болон эцэг эхээс ёс зүйн ямар нэгэн зөрчил гсан гомдол ирж байгаагүйгээр өдийг хүртэл ажиллаж ирсэн. Би сэтгэлээсээ энэ ажлыг хийж, хөдөлмөрлөж ирсэн. Анхан шатны шүүх надаас хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр тооцсоныг би бол хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Багшийн цалингаас туслах ийн цалин руу хөрвүүлж зөрүүг гж өгнө үү гэж хүсэж байна. Миний амьдрал хүнд байна гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Дархан-уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 20 оны 11 дугаар сарын 13-ны өдрийн 20/ШЦТ/411 дугаартай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч шүүгдэгчийн өмгөөлөгч *******гаас давж заалдах журмаар гсан гомдол үндэслэлтэй эсэхийг гомдолд дурдсан үндэслэлд хязгаарлахгүйгээр эрүүгийн хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудын хүрээнд, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар тухайн хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хянаж үзлээ.

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг ийнхүү хянахдаа:

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан хэрэгт нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан эсэх, мөрдөн шалгах ажиллагаа болон шүүхээс хэрэг хянан шийдвэрлэх явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж, хязгаарласан эсэх, хэргийг мөрдөн шалгахдаа болон анхан шатны журмаар хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагуудыг зөрчсөн эсэх, Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн зөрчил байгаа эсэхийг шалгаж үзлээ.

Шүүгдэгч ******* нь ******* ******* ******* ******* сургуулийг “ , ” мэргэжлээр суралцаж 2010 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдөр төгссөн гэж дугаартай "БОЛОВСРОЛЫН БАКАЛАВР” зэргийн дипломыг хуурамчаар олж авч, улмаар Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын “ дугаар” ;

2010 оны 08 дугаар сарын 24-өөс

2014 оны 08 дугаар сарын 29-ийг хүртэл аар ажиллаж төрөөс 26,387,98 төгрөгийн цалин авсан,

Дархан-Уул аймаг, Дархан сум дугаар ;

2014 оны 09 дүгээр сарын 01-ээс

2022 оны 12 дугаар сарын 31-ийг хүртэл аар ажиллаж төрөөс 108,07,893 төгрөгийн цалин авч нийт 134,44,81 төгрөгийг гэмт хэрэг үйлдэх замаар олсон эрүүгийн хэрэгт холбогджээ.

******* улсын боловсрол, шинжлэх ухааны сайдын 2021 оны 12 дугаар сарын 08-н өдрийн А/446 дугаартай тушаалаар "... Өмчийн хэлбэр үл хлзан сургууль, цэцэрлэгийн нарын баримт бичигт хяналт-шинжилгээ хийх ажлын хэсэг " байгуулж хяналт-шинжилгээг 2021 оны 12-р сарын 09-ны өдрөөс эхлэн ажлын 4 хоногт багтаан хийж дуусгахыг үүрэг болгосон байна.

- Ажлын хэсэгт орсон ******* улсын боловсрол, шинжлэх ухааны яамны хяналт, шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын д - гэрчээр өгсөн мэдүүлэгт "... Шалгалтын үеэр их дээд сургуулиудын хүчингүй болсон дипломын дугаар ашигласан, бүртгэлгүй дипломын дугаар ашигласан, их дээд сургуулиудын нэр зөрүүтэй, төгсөгчдийн диплом алдаатай бичвэртэй, дипломын дугаарыг зөрүүлэн олгосон, давхардуулан олгосон гэх олон зөрчил илэрсэн. Ажлын хэсэг зөрчилтэй гэж үзсэн материалуудыг Цагдаагийн байгууллагад шилжүүлсэн" гэж мэдүүлжээ. /хх-2, 7 тал/,

- Хэргийн 141 дүгээр талд авагдсан Бичиг баримт нь зөрчилтэй нарын бичиг баримтын жагсаалтын -рт "   бусдын диплом, дугаарын ашигласан." талаар бичигджээ.

- *******ийн бичиг баримтын зөрчлийг илрүүлсэн Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын Боловсрол хяналтын улсын байцаагч А.Танан-Эрдэнэ мэдүүлэг болон шүүгдэгч ******* ******* ******* ******* ******* сургуулийг “ , ” суралцаж 2010 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдөр төгссөн гэж дугаартай "БОЛОВСРОЛЫН БАКАЛАВР” зэргийн дипломыг ямар замаар олж авснаа мэдүүлсэн мэдүүлэг болон эрүүгийн 09000002037 хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтуудаар түүний үйлдсэн гэмт хэрэг бүрэн  нотлогджээ.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч *******гаас давж заалдах журмаар гарсан гомдолдоо "... Шүүгдэгч ******* 2022 оны 01-р сарын 27-ны өдөр их сургуулийг төгсөж эрхийн диплом авснаар ******* ******* ******* ******* сургуулийг “ , ” мэргэжилтэй гэх хуурамч дипломыг цаашид ашиглах шаардлагагүй болсон.

ухааны их сургуулийн бакалаврын диплом авснаар гэмт хэрэг дууссан гэж үзээд *******ийг эрүүгийн хариуцлагад татах хугацаа өнгөрсөн байхад яллагдагчаар татаж анхан шатны шүүх ял оногдуулсан нь буруу гэж үзэж байна. Түүнээс гадна анхан шатны шүүх, шүүгдэгчээс  хууль бусаар авсан цалингийн зөрүү 60 322 614 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэснийг зөвшөөрөхгүй байна.

******* туслах аар ажиллах эрхтэй.

Хэрвээ үндсэн аар ажиллаагүй бол туслах аар ажиллаж байх байсан. Иймд *******ээс гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогыг гаргуулахдаа ийн цалингаас туслах аар ажилласан бол авах байсан цалинг хасаж зөрүүг гаруулах нь хуульд нийцнэ гэж үзэж байна.

2021 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн "Өршөөл үзүүлэх тухай хууль" *******ийн үйлдэл хамаарах эсэх талаар давж заалдах шатны шүүхээс дүгнэлт хийж анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолд зохих өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэж өгөхийг давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүнээс хүсэж байна... " гэжээ.

Анхан шатны шүүх болон Прокурорын зүгээс шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн цаг хугацааг тооцохдоо ******* сангийн мэдээллийн систем болох Hemis буюу дээд удирдлагын мэдээллийн системд дээд мэдээлэл бүртгэгдэж орсноор тухай төгсөгч эзэмшсэн мэргэжлээрээ улсын хэмжээнд ажиллах эрхтэй болох нь тодорхойлогдоно.

Шүүгдэгч ******* эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татах өдөр буюу 20 оны 07-р сарын 28-ны өдөр ******* сангийн мэдээллийн систем дэх Дээд удирдлагын мэдээлэлд *******ийн байдал зөрчилтэй хэвээр байсан. Өөрөөр хэлбэл ******* ******* ******* ******* сургуулийг “ ” мэргэжлээр суралцаж 2010 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдөр төгссөн гэх дугаартай "БОЛОВСРОЛЫН БАКАЛАВР” зэргийн хуурамч диплом ашиглаж байгаа гэсэн бүртгэл өөрчлөгдөөгүй байсан.

Иймд түүнийг дээд байдал зөрчилтэй гэх үндэслэлээр яллагдагчаар татаж, эрүүгийн хариуцлага оногдуулсан нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна гэж тэдгээр байгууллагууд дүгнэжээ.

Эрүүгийн хэрэгт авагдсан баримтуудыг шинжлэн судлахад:

Гэрч: ******* улсын боловсрол, шинжлэх ухааны яамны хяналт, шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын д -гийн мэдүүлэг,

Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны Цахим бодлого статистикийн хэлтэст шинжээч  мэдүүлэг болон Боловсрол, соёл, шинжлэн ухаан, спортын сайдын 2020 оны А/26 дугаар тушаалаар батлагдсан салбарын мэдээллийн сан бүрдүүлэх, ашиглах журмын 2.2.9, 3.2, 3.3, 3.10.3 дэх заалтуудын үндэслэн дүгнэж үзэхэд;

******* сангийн мэдээллийн систем дэх Hemis буюу дээд удирдлагын мэдээллийн бүртгэлийн систем нь ******* дээд сургуулиудын статистик мэдээ, их дээд сургууль төгсөгчдийн мэдээллийг харах боломжтой ба төгсөгчдийн  мэдээллийг оруулах программ дээр байгаа иргэний мэдээлэл үнэн зөв эсэхийг тухайн сургуулийн захирлын тушаал, сургуулиас ирүүлсэн төгсөгчдийн статистик мэдээ болон бусад баримтуудыг үндэслэнэ.

Бүртгэлийн системд төгсөгчдийг бүртгэх үйл явц түүнээс үүдэн гарах хариуцлагыг тухайн их, дээд сургууль хариуцахаар Статистикийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9., 9.6.д заасан “статистикийн мэдээлэл, судалгаа гхад шаардагдах анхдагч бүртгэл хөтлөх”, “статистикийн мэдээлэл, судалгааг батлагдсан буюу зөвшөөрөгдсөн үзүүлэлт, члалын дагуу тогтоосон хугацаанд үнэн зөв гж өгөх” тухай заалт болон Боловсрол, соёл, шинжлэн ухаан, спортын сайдын тушаал, түүнтэй холбогдуулан гарсан журам зэргээр зохицуулж өгсөн байна.

Түүнээс гадна Иргэний хуулийн 72 дугаар зүйлийн 72.4-д “Үүргийг ямар нэгэн байгууллагад гүйцэтгэх ёстой байсан бол зохих журмаар тогтоосон уг байгууллагын ажлын өдөр ... дуусах эцсийн цагийн дотор гүйцэтгэнэ.” гэсэн энэхүү зохицуулалтаар Hemis буюу дээд удирдлагын мэдээллийн системд овогтой ухааны их сургуулийн харьяа их сургуулийг Багш, сургуулийн насны боловсрол мэргэжлээр төгссөн тухай мэдээллийг 20 оны 07-р сарын 28-ны өдөр хүртэл /шүүгдэгч ******* хуурамч бичиг баримт ашигласан гэх үйлдэлд эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татсан өдөр/ оруулаагүйн бурууг шүүгдэгч ******* хүлээх ёсгүй юм.

Эрүүгийн хэрэгт авагдсан баримтуудаар шүүгдэгч ******* ухааны их сургуулийн харьяа их сургуулийг “Багш, сургуулийн насны боловсрол мэргэжил ”-р төгссөн үйл баримтыг хууль бус гэж үзсэн, буруутгасан, мсан асуудал эрүүгийн 09000002037 дугаартай эрүүгийн хэрэгт байхгүйгээс гадна давж заалдах шатны шүүх хуралдааны өмнө шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөс гж өгсөн Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг ******* газрын 20 оны 12 дугаар сарын 20-ны 01/6399 тоот тодорхойлолтоор “ ******* их сургуулийг Багш, сургуулийн насны боловсрол мэргэжлээр дугаар бүхий бакалаврын зэрэгтэй төгссөн” гэдгийг тодорхойлсон байх тул шүүгдэгч ******* дээр дурдсан зэрэгтэй гэж давж заалдах шатны шүүх үзэж байна.

Гэхдээ шүүгдэгч ******* их сургуулийг Багш, сургуулийн насны боловсрол мэргэжлээр төгсөж бакалаврын зэрэг авсан үйл явдлыг хэзээнээс тоолох, нөгөө талаар шүүгдэгч ******* нь сургуулийн насны хүүхдүүдэд боловсрол олгох аар ажиллаж болох эрх хэзээ үүссэн цаг хугацааг тооцож үзэх нь энэ хэрэгт эрх зүйн чухал ач холбогдолтой байна.

Ийнхүү тооцсоноор шүүгдэгч ******* нь хуурамч бичиг, баримт ашиглаж  хууль бусаар илсан хугацааг нарийвчлан гх боломжтой болно.

Иргэний хуулийн 72 дугаар зүйлд Хугацаа тоолох журмыг тодорхойлсон ба мөн зүйлийн 72.1. “ Хугацааг тоолохдоо... үйл явдал болж өнгөрсний дараах өдөр, цагаас эхлэн тоолно.” гэжээ.

Хуулийн энэ зохицуулалтаас үзвэл  шүүгдэгч ******* их сургуулийг Багш, сургуулийн насны боловсрол мэргэжлээр төгсөж бакалаврын зэрэгтэй болсон гэх үйл явдлыг тус сургуулийн захирлын 2022 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдрийн А/02 тушаал гарсан дараах өдөр, цагаас эхлэн тоолохоор байна.

Иймд шүүгдэгч ******* нь ******* ******* ******* ******* сургуулийг “ , ”-р төгсөж "БОЛОВСРОЛЫН БАКАЛАВР” зэрэгтэй гэж хуурамч бичиг баримт ашигласан үйлдсэн гэмт хэргийн таслан зогсоогдсон өдрийг 2022 оны 1 дүгээр сарын 28-ны өдрөөр /цаашид хуурамч диплом ашиглан ажиллах шаардлагагүй болсон өдөр/ тооцож үзнэ.

Шүүгдэгчийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн .2 дугаар зүйлийн 1-д заасан гэмт хэргийг үйлдсэн гэж прокурор үзэж яллагдагчаар татаж, анхан шатны шүүх түүнд мөн зүйл хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага тооцжээ. Шүүгдэгчид  сонсгосон зүйл анги нь эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангид заасан гэмт хэргийн ангиллаар “хөнгөн гэмт хэрэг” -т тооцогдохоор байна.

Хэрвээ хөнгөн гэмт хэргийг үйлдсэнээс хойш нэг жил өнгөрсөн бол яллагдагчаар татаж болохгүй талаар Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.10 дугаар зүйлийн 1.1-д зааснаас гадна Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1. дугаар зүйлийн 1.2-т зааснаар “гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” тул тухайн эрүүгийн хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж болохгүй талаар хуульд тусгажээ.

Шүүгдэгч *******ийн үйлдсэн гэмт хэрэг таслан зогсоогдсон  өдөр буюу 2022 оны 01-р сарын 28-ны өдрөөс хойш 1 жилийн дотор түүнд эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татаагүй тул эрүүгийн хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгох боломжтой байна.

Шүүгдэгч нь дээд хуурамч диплом ашиглан цэцэрлэгийн ийн ажилд томилогдон төрийн албанд ажиллахдаа хууль дээдлэх, иргэн бүр төрийн алба хашихад адил тэгш боломжоор хангагдах зарчмыг ноцтой зөрчсөний улмаас тухайн мэргэжлийг эзэмшиж, мэргэжлийн диплом аваагүй бусад албан тушаалтнаас илүү цалин хөлс авч хууль бусаар өөртөө давуу байдал бий болгосон тул гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогыг нь хурааж, улсын төсөвт эргэн төлүүлэх нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлийн 1-д “Гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогыг...гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийн хувьд ногдох хөрөнгө, орлогоос албадан гаргуулна.” гэсэн хуулийн заалтай нийцнэ.

Гэхдээ шүүгдэгч *******ийн ажилласан цалин хөлсийг бүхэлд нь хууль бус орлого гэж төлүүлэх нь ******* улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийн “ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох, ... цалин хөлс авах ... хэнийг ч хууль бусаар албадан хөдөлмөрлүүлж болохгүй” гэсэн заалт, НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 217/А/III тогтоолоор 1946 оны 12 сарын 10-ны өдөр баталсан Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалын дугаар зүйлд “Ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа хэн боловч... хийсэндээ таарсан... шан хөлс авах эрхтэй” гэж тунхагласан эрхийг зөрчих болно.

Түүнээс гадна Иргэний хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1 дэх хэсэгт “Гэм хор учрах буюу түүнээс үүдэн гарах хохирлын хэмжээ нэмэгдэхэд хохирогчийн хэтэрхий болгоомжгүй үйлдэл, эс үйлдэл нөлөөлсөн бол уг нөхцөл байдлыг хлзан, хариуцах гэм хорын хэмжээг сгаж болно” гэж заасан байна.  

Тухайн үед хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан тухай хууль, ажлын байрны тодорхойлолтод заасан шаардлагаар цэцэрлэгийн ийн албан тушаалд сургуулийн чиглэлээр бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй ажиллах ёстой байтал ажил олгогчийн зүгээс тухайн шаардлагыг хангаж буй эсэхийг нягталж шалгаагүй, хайнга хандсан буруутай үйл ажиллагаа гэм хорын хохирол учрахад нөлөөлсөн гэж үзлээ.

Иймд Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн “Тодорхой боловсрол, тусгай мэргэжил үл шаардах энгийн ажилд ажиллаж байгаа ажилтан болон ажиллагчийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах зорилгоор эрх бүхий этгээдээс тогтоосон цагийн үндсэн цалин /хөлс/-ийн нийтээр дагаж мөрдвөл зохих хамгийн доод хязгаарыг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ гэнэ”  гэх заалтыг үндэслэн тухайн цаг хугацаанд мөрдөгдөж байсан хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр тооцож 10,908,79 төгрөгийг анхан шатны шүүхийн шийдвэрээр шүүгдэгчээс гаргуулахаар тогтоосон 60, 322,614 төгрөгөөс хасаж 49,413,819 төгрөгийг гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогод тооцон *******ээс гаргуулан улсын төсвийн санд шилжүүлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Шүүгдэгчийг гэм буруутай тооцсон анхан шатны шүүх шийдвэр 20 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдөр гарсан тул  2021 оны 7 дугаар сарын 2-ны өдрийн Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 12.1 дүгээр зүйлд зааснаар шүүгдэгчийг өршөөлд хамруулах үндэслэл хамаарахгүй байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1,4., 39.9 дүгээр зүйлийн 2.т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

              1.Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 20 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 411 дугаар шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн 2, 3, 4, 6 дахь заалтыг:

                 “2. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1. 2, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.10 дугаар зүйлийн 1.1, 1.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч ******* холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

            “3. “Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .3 дугаар зүйлийн 4, дахь хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч ******* оногдуулсан торгох ялыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсноос хойш 7 сарын хугацаанд сар бүр 100,000 төгрөгөөр тооцон хэсэгчлэн барагдуулахыг үүрэг болгож, шүүхээс тогтоосон хугацаанд уг ялыг биелүүлээгүй бол биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг шүүгдэгчид анхааруулж” гэж заасныг хүчингүй болгож,

“4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7. дугаар зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт тус тус зааснаар гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого 60,322,614 /жаран сая гурван зуун хорин хоёр мянга зургаан зуун арван дөрөв/ төгрөгийг гэснийг Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 10 дугаар зүйлийн 10.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус баримтлан 49.413.812 төгрөгийг шүүгдэгч *******ийн хувьд ногдох хөрөнгө, орлогоос албадан гаргуулж, төрийн санд оруулсугай гэж,

“6. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч ******* урьд авсан хувийн баталгаа гх таслан сэргийлэх хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй гэснийг хүчингүй болгож, шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

2. Шүүгдэгч *******ийн өмгөөлөгч *******гийн гсан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хүлээн авсугай.

3. Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг ******* дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл энэхүү магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гх, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

  

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                     З.ТӨМӨРХҮҮ

           ШҮҮГЧ                                                           Ц.АМАРЖАРГАЛ

            ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                      Б.МАНЛАЙБААТАР