П.Х-, Р.Э-, С.Э-

нарын нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

 

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Нямбазар даргалж, шүүгч Э.Золзаяа, Г.Даваадорж нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрийн 101/ШШ2021/00854 дугаар шийдвэртэй, нэхэмжлэгч П.Х-, Р.Э-, С.Э- нарын хариуцагч Э.Ж-д холбогдуулан гаргасан түрээсийн гэрээний үүрэгт 31 920 150 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй, түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах, 153 379 160 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагчийн өмгөөлөгчийн гаргасан гомдлыг үндэслэн, шүүгч Г.Даваадоржийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч П.Х-, Р.Э- нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон нэхэмжлэгч С.Э-, түүний өмгөөлөгч А.Зоригтбаатар, хариуцагчийн өмгөөлөгч Ш.Алтангадас, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Буянхишиг нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч нар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: С.Э- би Сүхбаатар дүүрэг, 3 дугаар хороо, 5 дугаар хороолол /14252/, Сөүлийн гудамж, 20/1 байр, Сөүл плаза оффис үйлчилгээний барилгын 3 давхрын 307 тоот хаягт байрлах 207.5 м.кв өөрийн өмчлөлийн талбайгаас 103.5 м.кв талбайг 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр 18/02 тоот үйлчилгээний байр түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээг Э.Ж-той байгуулан түрээслүүлсэн. Би дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгөө охин П.Х-, түүний хүү Р.Э- нарт 2018 оны 7 дугаар сарын 23-ны өдөр шилжүүлсэн. Улмаар Э.Ж- түрээсийн талбайгаа өргөтгөх санал гаргасны дагуу миний бие өмчлөгч П.Х-, Р.Э- нарыг төлөөлөн 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр 19/01 тоот үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээг иргэн Э.Ж-той байгуулж, дээрх үйлчилгээний барилгын 3 давхрын 307 тоот хаягт байрлах 207.5 м.кв талбайг түрээслүүлсэн. Түрээсийн гэрээг 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл 2 жилийн хугацаатай байгуулж, түрээсийн төлбөрийг сарын 9 500 000 төгрөг байхаар харилцан тохиролцсон. Гэвч түрээслэгч Э.Ж- нь түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй, гэрээний үүргээ байнга зөрчсөөр ирсэн. 2020 оны 5 дугаар сарын 21-ний өдөр түрээслэгч Э.Ж-той талуудын хооронд байгуулагдсан 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 18/02 тоот болон 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот гэрээнүүдийн үүргийн биелэлтийн талаар хэлэлцэн гэрээ дүгнэх акт үйлдсэн. Үүнд түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 2018 онд 3 782 500 төгрөг, 2019 онд 48 500 750 төгрөг байгааг баталгаажуулсан. 2020 оны түрээсийн төлбөрийг хэрхэн барагдуулах талаар Э.Ж-гоос 2020 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдөр гаргасан 2020 оны түрээсийн төлбөрийг 26 125 000 төгрөгөөр тооцон төлөх саналыг нь хүлээн авсан. Ингээд 2020 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдөр 7 000 000 төгрөг, 2020 оны 6 дугаар сарын 26-ны өдөр 10 000 000 төгрөг, 2020 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр 23 795 600 төгрөг, нийт 40 795 600 төгрөгийг түрээсийн төлбөрийн өрнөөс бэлнээр төлүүлсэн. Мөн 2018 онд түрээсийн гэрээний дагуу байршуулсан 5 692 500 төгрөгийн барьцааг түрээсийн төлбөрт тооцон нийт 46 488 100 төгрөгийг барагдуулсан гэж үзвэл 2018-2020 онуудын түрээсийн нийт төлөгдөөгүй үлдэгдэл болох 78 408 250 төгрөгөөс 46 488 100 төгрөг төлсөн ба одоо төлөгдөөгүй үлдэгдэл нь 31 920 150 төгрөг байна. Э.Ж- нь түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл төлбөрийг түрээслүүлэгчтэй тохиролцсоны дагуу төлж барагдуулах эцсийн хугацаа нь 2020 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдөр байсан боловч түүний хүсэлтээр 2020 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдөр хүртэл сунгасан. Гэтэл Ж.Жамбачойндон түрээсийн төлбөрт нэмж нэг ч төгрөг төлөөгүй тул 2020 оны 7 дугаар сарын 21-ний өдөр гэрээг цуцалж талбайг чөлөөлүүлсэн. Иймд хариуцагч Э.Ж-гоос түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 31 920 150 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч нарт олгож өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: Талууд гэрээ байгуулан хамтын ажиллагааг эрхэмлэн ажиллаж байсан хэдий ч цаг үеийн шинжтэй нөхцөл байдал бий болж, түрээсийн обьектыг ашиглах боломжгүй болсон. Энэ үйл явц нь 2020 оны 02 дугаар сараас эхлэн одоог хүртэл үргэлжилж байгаа бөгөөд цаашид Засгийн газрын зүгээс хэрхэн шийдвэрлэх ямар арга хэмжээ авах талаар шийдвэрүүдийг хүлээж байна. Энэ хугацаанд Улсын Их Хурлын 2020 оны 4 дүгээр сарын 09-ний өдөр баталсан корона вируст халдварын цар тахлын үед иргэдийн эрүүл мэнд, орлогыг хамгаалах, ажлын байрыг хадгалах, эдийн засгийг идэвхжүүлэх багц арга хэмжээний тухай 21 дүгээр тогтоолоор 2020 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 9 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд зах худалдааны төв болох худалдаа, үйлдвэр, үйлчилгээ, хувийн сургууль, цэцэрлэг, хүүхэд харах үйлчилгээний зориулалтаар байр, талбай түрээслүүлсэн албан татвар төлөгч түрээсийн төлбөрөө бууруулсан нь гэрээ болон татвар төлөгч борлуулалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс олгож байгаа дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтаар нотлогдсон тохиолдолд бууруулсан хэмжээгээр түрээсийн орлогод ногдуулах аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хөнгөлөлт эдлүүлэхээр заасан. Хариуцагчийн зүгээс 2020 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдөр 7 000 000 төгрөг, 2020 оны 6 дугаар сарын 26-ны өдөр 10 000 000 төгрөг, 2020 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр 23 795 600 төгрөг, нийт 40 795 600 төгрөгийг түрээсийн төлбөрт төлсөн байна. Дээрх төлбөрөөр 2019 он болон 2020 оны төлбөрийг бүрэн төлж дуусгасан гэж үзэж байна. Монгол Улс төдийгүй дэлхий нийтийг хамарсан цар тахлын үед тухайн түрээсийн байрыг 2020 оны 02 дугаар сараас хойш ажиллуулаагүй, энэ хугацаанд түрээслүүлэгч талаас битүүмжилсэн байсан тул дээрх төлбөрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Үүнээс гадна төлбөр төлсөн зарим баримт тусгагдаагүй байх бөгөөд үнийн дүнд өөрчлөлт орох магадлалтай байна. Мөн түрээслэгч талтай тооцоо нийлж байсан ба анх гаргасан зардал буюу тухайн обьектыг ашиглалтын хэвийн нөхцөлд оруулах хэмжээнд гаргасан зүйлийг тусгаагүй байгаад гомдолтой байна гэжээ.

 

Хариуцагч сөрөг нэхэмжлэлдээ: Миний бие нэхэмжлэгчтэй байгуулсан 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 18/02 тоот түрээсийн гэрээгээр Сүхбаатар дүүрэг, 3 дугаар хороо, 5 дугаар хороолол, Сөүлийн гудамж 20/1 байр, Сөүл плаза оффис үйлчилгээний барилгын 3 давхрын 307 тоот хаягт байрлах 103.5 м.кв талбайг түрээслэж байгаад 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот гэрээгээр тухайн байрлалд талбай нэмж нийт 207.5 м.кв талбайг 2 жилийн хугацаатай түрээслэхээр тохирсон. Миний хувьд анх гэрээ байгуулахад тухайн обьектыг өмчлөх эрх бүхий этгээд С.Э-ийн урьдчилан бэлтгэсэн гэрээний загвар дээр гарын үсэг зурж, тус гэрээнүүдийг байгуулж байсан бөгөөд түрээслүүлэгч нь тухайн обьектыг өмчлөх эрхтэй этгээд байсан, мөн тухайн обьектыг ашиглахад ямар ч асуудалгүй гэсэн тул түрээсийн обьектыг гэрээнд заасан зориулалтын дагуу ашиглаж эхэлсэн. Гэтэл бидний хооронд байгуулагдсан 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 18/02 тоот, 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот гэрээнүүд нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4 дэх хэсэгт заасны дагуу хүчин төгөлдөр бус байна. Өөрөөр хэлбэл, Иргэний хуулийн 318.3 дах хэсэгт хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ гэж, 318.4 дэх хэсэгт энэ хуулийн 318.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна гэж тус тус зааснаар хүчин төгөлдөр бус байна. Иймд 18/02, 19/01 тоот түрээсийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах хүсэлтэй байна. Түрээсийн гэрээнүүд нь байгуулагдсан үеэсээ хүчин төгөлдөр бус хэлцэл тул түрээслэгч нь түрээсийн төлбөрийг шаардах эрхгүй. Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т хөрөнгө олж авсан этгээд болон үүрэг гүйцэтгэгч этгээдийн хооронд үүрэг үүсээгүй, эсхүл үүрэг нь хожим дуусгавар болсон буюу хүчин төгөлдөр бус болсон гэж заасныг үндэслэн түрээслүүлэгч нь хүчин төгөлдөр бус гэрээнд үндэслэн түрээсийн төлбөрт нийт 111 104 580 төгрөг, мөн барьцаа 5 692 500 төгрөг, бүгд 116 797 350 төгрөг авсан байх тул буцаан шаардах хүсэлтэй байна. Түүнчлэн үл хөдлөх эд хөрөнгийг ердийн журмаар буюу түрээсийн гэрээний дагуу ашиглах боломжгүй хөрөнгө байсан. Өөрөөр хэлбэл, талууд үйлчилгээний зориулалт бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэхээр хүсэл зориг нэгдэж гэрээ байгуулсан боловч үл хөдлөх эд хөрөнгө нь дутуу баригдсан барилгын хэсэг байсан ба дотоод интерьер, засал, тохижилт /хана, тааз, шал, шохой/, цахилгаан, сантехникийн холболт зэргийг бүрэн гүйцэтгээгүй байсан. Иймээс түрээслүүлэгчийн хүсэлтийн дагуу түрээсийн зүйл болох үл хөдлөх эд хөрөнгөд миний зүгээс дараахь засан сайжруулалт, тохижилтын ажлыг өөрийн хөрөнгөөр хийж гүйцэтгэсэн болно. Үүнд эхний 103.5 м.кв талбайн хана, тааз, шал, гэрэлтүүлэг болон түүнтэй холбоотой материал, ажлын хөлс нийт 21 258 820 төгрөг. Нэмэлт талбайн шал 4 570 400 төгрөг /материал ажлын хөлс багтсан/. Нэмэлт ажил 10, 752 590 төгрөгөөр хийж гүйцэтгэсэн ба нийт 36 581 810 төгрөгийн зардал гаргасан. Миний зүгээс дээр дурдсан засан сайжруулалт, засвар, заслын ажлыг мэргэжлийн байгууллага болох Карандаш ХХК-иар хийж гүйцэтгүүлсэн бөгөөд бараа, материалын зардлыг тэд өөрсдөө гаргасан. Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-т талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол хөлсөлж авсан эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэй, өөрийн зардлаар засаж сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа төлүүлэхээр хөлслүүлэгчээс шаардах эрхтэй гэж заасан. Мөн бидний хооронд байгуулагдсан гэрээний 1.1, 7.1-д зааснаар зайлшгүй ажлын зардал 36 581 810 төгрөгийг буцаан гаргуулах хүсэлтэй байна. Иймд түрээсийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах, түрээсийн зүйлийг засан сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардал 36 581 810 төгрөгийг гаргуулах, хүчин төгөлдөр бус гэрээний үндсэн дээр үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн түрээсийн төлбөрт төлсөн 116 797 350 төгрөг, нийт 153 379 160 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч нар сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан тайлбартаа: Хариуцагч нь 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 18/02 тоот гэрээгээр 207.5 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх хөрөнгийн 103.5 м.кв талбайг түрээсэлсэн тул тус 18/02 тоот гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт заасны дагуу бүртгүүлэх боломжгүй, уг түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр юм. Мөн 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот гэрээгээр тухайн байрлалд талбай нэмж нийт 207.5 м.кв талбайг түрээслэхээр түрээсийн гэрээ байгуулсан бөгөөд хариуцагч нь сөрөг нэхэмжлэл гаргах хүртэл хугацаанд түрээсийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бус гэж нэг ч удаа гомдол гаргаж байгаагүй, үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашиглан зохих төлбөрийг хийж байсан. Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь хэсэгт заасны дагуу нэхэмжлэгч нь хариуцагчид өөрийн өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгийг ашиглуулах, хариуцагч нь хариу төлбөр хийх гэрээний үүргийг хүлээн зөвшөөрсөн тул Иргэний хуулийн 186 дугаар зүйлд заасан үүргийн харилцаа үүссэн гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлтэй. Иймд гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Түрээсийн зүйлийг засан сайжруулахад гарсан зардал болох 36 581 810 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд. Уг барилга байгууламжийг 2016 оны 8 дугаар сарын 01-ний өдөр улсын комисс хүлээн авч, 311/2016 тоот акт үйлдэн ашиглалтанд оруулсан ба барилга байгууламжийг ТG-147/08 дугаар зураг төслийн дагуу 2016 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр барьж дуусгасан байдаг. Дутуу баригдсан барилгын нэг хэсэг байгаагүй бөгөөд инженерийн шугам сүлжээ нь бүрэн гүйцэд хийгдсэн байсан. Хэрэв барилгын нэг хэсэг дутуу баригдсан, эсхүл инженерийн шугам сүлжээ хийгдээгүй, цахилгаан, сантехникийн холболт хийгдээгүй бол улсын комисс тус барилга байгууламжид ажиллах, хүлээн авах, үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гарах ямар ч боломж, бололцоогүй юм. Нөгөөтэйгүүр сөрөг нэхэмжлэлд бичсэнчлэн дээрх зүйлс хийгдээгүй, барилгын нэг хэсэг баригдаагүй байсан тохиолдолд түрээслэгч дутуу баригдсан барилгыг түрээсэлж, үйл ажиллагаа явуулан ашиг олох ямар ч боломжгүй билээ. Мөн өмчлөгчийн зүгээс түрээсийн байрыг засаж сайжруулахтай холбоотой ямар нэгэн санал, хүсэлт, шаардлагыг Э.Ж-д гаргаж байгаагүй ба дотор заслын ажлыг түрээслэгч өөрийн үйл ажиллагаанд тохируулан өөрийн санаачилгаар хийсэн. Түрээсийн гэрээний 4.2-т засвар үйлчилгээ болон тохижилтыг өөрийн хөрөнгөөр хийж гүйцэтгэх, мөн гэрээний 6.1.6-д түрээсийн байр, талбайн конструкци, цахилгаан, дулааны шугам сүлжээний холболтыг өөрчлөх, ямар нэгэн засвар болон тохижилтыг, сайжруулалтын ажил хийхдээ түрээслүүлэгчээс албан ёсны зөвшөөрлийг заавал бичгээр авна. Уг нэмэлт засвар өөрчлөлтийн ажлын зардлыг түрээслэгч өөрөө бүрэн хариуцна гэж тус тус тодорхой зааж тохиролцсон болно. Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.3-т зааснаар Э.Ж- түрээслүүлэгч буюу өмчлөгчөөс ямар нэгэн зөвшөөрөл авч, харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр засвар, засан сайжруулалт хийгээгүй бөгөөд хийсэн засварын зүйлсийг буцаан салган авч явсан болно. Хүчин төгөлдөр бус гэрээний үндсэн дээр үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн түрээсийн төлбөрт төлсөн 116 797 350 төгрөгийг гаргуулах шаардлагын тухайд түрээслэгч Э.Ж- нь 2 жил 2 сар гаруй хугацаанд түрээсийн зүйлийг ямар нэгэн саадгүйгээр ашиглан орлого олж, үйл ажиллагаа явуулсан тул түрээсийн төлбөрт төлсөн төлбөрийг Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т заасны дагуу буцаан шаардах эрхгүй. Хэрэв түрээсийн төлбөрт төлсөн төлбөрийг нэхэмжлэгч нараас буцаан гаргуулах тохиолдолд Э.Ж- нь уг хуулийн дагуу үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих нөхцөл бүрдэх юм. Хариуцагч Э.Ж-гийн дээрх сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага нь хууль зүйн үндэслэлгүй бөгөөд баримтаар нотлогдоогүй, бодит байдалд нийцээгүй байх тул бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Э.Ж-гоос 31 920 150 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч П.Х-, Р.Э- нарт олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас хамтран нэхэмжлэгч С.Э-ийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д заасан үндэслэлгүй тул нэхэмжлэгч П.Х-, Р.Э-, С.Э- нарт холбогдуулан гаргасан түрээсийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, 153 379 160 төгрөг гаргуулах тухай хариуцагч Э.Ж-гийн сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1 дэх хэсэгт зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн нэхэмжлэгчийн 317 551 төгрөгийг, хариуцагчийн 1 824 734 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Э.Ж-гоос 317 551 төгрөг, Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн данснаас илүү төлсөн 9 төгрөгийг тус тус гаргуулан нэхэмжлэгч П.Х-, Р.Э- нарт олгуулахаар шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагчийн өмгөөлөгч давж заалдах гомдолдоо: Хариуцагчийн өмгөөлөгчийн зүгээс Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдэрлэх тухай хуулийн 161 дүгээр зүйлийн 161.1 дэх хэсэгг заасны дагуу дараах гомдлыг гаргаж байна. 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн түрээсийн гэрээгээр 103.5 м.кв талбайг түрээсэлсэн бөгөөд тухайн үед үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгч С.Э- байсан. Харин 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээний хувьд 207.5 м.кв талбайг сарын 9 500 000 төгрөгөөр тооцож, тухайн обьектийн өмчлөх эрх бүхий этгээд Р.Э-, П.Х- нартай байгуулсан. Түүнчлэн 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр гэрээ байгуулахдаа өмнөх 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн түрээсийн гэрээг дуусгавар болсныг талууд харилцан зөвшөөрч гэрээ дүгнэсэн акт үйлдэж, 2020 оны 9 дүгээр сарын 03-ны өдөр нотариатаар гэрчлүүлсэн. Гэтэл шүүхээс 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээг бие даасан хэлцлийн шинжтэй бус гэрээнд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт гэдэг байдлаар дүгнэж байгаа нь илт үндэслэлгүй юм. Өөрөөр хэлбэл Иргэний хуулийн 110 дугаар зүйлийн 110.1 дэх хэсэгт Үл хөдлөх хөрөнгө өмчлөх эрх хэлцлийн үндсэн дээр нэг этгээдээс нөгөөд шилжиж байгаа бол уг хэлцлийг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар бүртгүүлснээр өмчлөх эрх шинэ өмчпөгчид үүсэж, өмнөх өмчлөгчийн эрх дуусгавар болно гэж зааснаар 2018 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдрийн түрээсийн гэрээг байгуулсан С.Э-ийн хувьд тухайн түрээсийн обьектийг өмчлөх эрх дуусгавар болсон. Иймд 2020 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээ нь нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нартай байгуулахдаа өөр нөхцөлөөр, шинээр байгуулж буй хэлцэл учраас бие даасан хэлцэл гэж үзэх үндэслэл байна. Түүнчлэн дээр дурьдсан 2020 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээнд Ү-2203037155 /түрээсийн обьектийг бүхэлд нь/ тоот үл хөдлөх хөрөнгийг түрээслэхээр талууд харилцан тохиролцож, үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээг байгуулсан нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлд заасан түрээсийн гэрээний үйлчлэлд хамаарах тул хуулийн 318.3 дах хэсэгт заасан тусгайлсан шаардлагыг хангах ёстой ба энэ шаардлагыг хангаагүй гэрээ нь 318.4 дэх хэсэгт заасан хүчин төгөлдөр бус гэрээ юм. Гэтэл шүүх дээрх гэрээг зөвхөн нэмэлт гэрээ гэж үзээд бие даасан гэрээ биш тул улсын бүртгэлд бүртгэгдэхгүй гэдэг байдлаар шийдсэн нь үндэслэлгүй бөгөөд бодит байдалд нийцээгүй байна. Шүүх энэ нөхцөл байдалд хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэж, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийг үндэслэлгүйгээр хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байна. Өөрөөр хэлбэл шүүхээс түрээсийн гэрээнд дүгнэлт хийхдээ хэтэрхий явцуу хүрээнд дүгнэж, бие даасан хэлцлийг ялгах, түүний гэрээний хүчин төгөлдөр эсэх байдалд хууль зүйн хүрээнд хангалттай тодорхой, үндэслэл бүхий дүгнэлт хийлгүй сөрөг нэхэмжпэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байх тул сөрөг нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү. Шүүх хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрх ноцтой зөрчсөн тухайд хариуцагчийн зүгээс хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд сөрөг нэхэмжлэл гаргахдаа түрээсийн обьектийг өөрийн хөрөнгөөр засан сайжруулж, үйл ажиллагаа явуулах боломж нөхцөлийг өөрөө бий болгосон байдаг. Өөрөөр хэлбэл талууд үйлчилгээний зориулалт бүхий үл хөдлөх хөрөнгийг түрээслэхээр хүсэл зориг нэгдэж гэрээ байгуулагдсан боловч тухайн үйлчилгээний зориулалттай гэх үл хөдлөх хөрөнгө нь дутуу баригдсан барилгын хэсэг байсан ба дотоод интерьер, засал, тохижилт, сангийн холболт зэргийг бүрэн гүйцэтгээгүй байсан нь зохигчдын тайлбар, мэдүүлэг, бусад бичмэл нотлох баримтаар нотлогддог. Иймд хариуцагч Э.Ж-гийн зүгээс сөрөг нэхэмжлэл гаргаж нийт 36 581 810 төгрөгийн нэмэлт засан сайжруулалтын зардлыг нэхэмжпэгчээс нэхэмжилсэн. Ингэхдээ дээрх зардлаа нотлохоор түрээсийн талбайн засварын ажлыг гүйцэтгэсэн Карандаш ХХК-тай байгуулсан ажил гүйцэтгэх гэрээг байгуулж, өөрийн зардлаар түрээсийн талбайг засан сайжруулсан байдаг. Хариуцагчийн зүгээс уг зардлыг нотлохын тулд Карандаш ХХК-тай байгуулсан гэрээнүүд, засварын зардлын дэлгэрэнгүй задаргаа, тооцоолол болон засварын ажил хийсэн болохоо нотлох бусад баримтыг гаргаж өгөх боломжтой гэсэн Карандаш ХХК-ийн тодорхойлолт зэргийг гаргаж өгсөн юм. Хариуцагч нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд засан сайжруулалттай холбоотой өөрийн зүгээс өгч болох бүхий л баримт нотолгоог гаргаж өгсөн бөгөөд энэ нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухайх хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт тус тус нийцэж байгаа болно. Гэтэл шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дах хэсэгт заасан журмын дагуу нотлох баримтыг үнэлээгүй. Өөрөөр хэлбэл шүүхийн гаргасан шийдвэр талуудын мэтгэлцээн, хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудын аль хэсгийг хэрхэн үнэлж, түүнд ямар дүгнэлт өгснийг тодорхой бичих ёстой басанв. Нөгөө талаар, хариуцагчийн гаргаж өгсөн нотлох баримтуудыг шүүгчийн зүгээс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага, хэргийн бодит байдал, үйл баримтыг нотлох хангалттай үндэслэл бүхий нотлох баримт гэж үнэлээгүй эсхүл дутуу тохиолдолд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.9 дэх хэсэгт заасны дагуу шүүх хуралдааны явцад шинээр нотлох баримт гаргаж өгөх шаардлагатай гэж үзэж хуралдааныг нэг удаа хойшлуулах эрх зүйн зохицуулалт байсан боловч шүүгчийн зүгээс хэргийг үндэслэлгүй шийдвэрлэсэн. Ингэхдээ нотлох баримт дутуу буюу өөр бусад баримтаар хариуцагчийн шаардлага нотлогдох ёстой гэж үзсэн нь илт үндэслэлгүй бөгөөд хариуцагчийн хууль ёсны эрх ашгийг зөрчсөн. Тодруулбал Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлд заасан Шүүхийн өмнө эрх тэгш байх эрхийг, мөн хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1 дэх хэсэгт заасан Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг мэтгэлцэх үндсэн дээр хэрэгжүүлнэ гэж заасныг тус тус зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлтэй байна. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд талууд тэгш эрхтэй байхын хувьд шүүгчийн зүгээс нэмэлт нотлох баримт шаардлагатай гэж үзсэн тохиолдолд хариуцагчид өөрийн тайлбар, шаардлагын үндэслэлийг нотлох баримтыг гаргаж өгөх боломжийг олгож шүүх хуралдааныг хойшлуулж, нэмэлт нотлох баримтыг хавсаргасны үндсэн дээр талуудыг мэтгэлцүүлэх замаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулах нь зүйтэй байсан. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгон, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй байна.

 

Нэхэмжлэгч П.Х-, Р.Э-, С.Э- нар нь хариуцагч Э.Ж-д холбогдуулан түрээсийн гэрээний үүрэгт нийт 31 920 150 төгрөг гаргуулах тухай шаардлага гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч түрээсийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, 153 379 160 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэл гарган маргажээ.

 

Нэхэмжлэгч нар нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ Талууд тооцоо нийлж түрээсийн төлбөрийн үлдэгдлийг актаар баталгаажуулсан, хариуцагч Э.Ж- нь нийт төлбөрөөс 31 920 150 төгрөгийг төлөөгүй гэсэн агуулгаар тодорхойлсныг хариуцагч эс зөвшөөрч талуудын байгуулсан 18/02, 19/01 тоот түрээсийн гэрээнүүд нь улсын бүртгэлд бүртгүүлэх хуулийн шаардлагыг хангаагүй тул хүчин төгөлдөр бус, иймд дээрх гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, гэрээний дагуу шилжүүлсэн 116 797 350 төгрөг, түрээсийн зүйлийг засан сайжруулахад гарсан зардал 36 581 810 төгрөг, нийт 153 379 160 төгрөгийг нэхэмжлэгчээс гаргуулна гэж сөрөг нэхэмжлэл гаргасан байна.

 

Анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулсан боловч талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг буруу тодорхойлсныг давж заалдах шатны шүүхээс залруулан өөрчилж, шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Нэхэмжлэгч С.Э- нь 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр хариуцагч Э.Ж-тай 18/02 тоот үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр нэхэмжлэгч С.Э- нь Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 3 дугаар хороо, 5 дугаар хороолол, /14252/, Сөүлийн гудамж, 20/1 байр, Сөүл плаза оффис үйлчилгээний барилгын 3 давхарт, өөрийн өмчлөлийн 307 тоот, 103.5 м.кв талбайг 2018 оны 6 сарын 02-ны өдрөөс 2018 оны 9 сарын 02-ны өдөр хүртэл, 1 м.кв талбайн түрээсийн төлбөр 40 000 төгрөг, 2018 оны 10 сарын 02-ны өдрөөс 1 м.кв талбайг 55 000 төгрөгөөр тооцож, 2021 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр хүртэл хугацаагаар түрээслүүлэх, хариуцагч Э.Ж- нь түрээсийн байрыг эзэмшиж, ашигласны төлбөрийг түрээслүүлэгчид төлөхөөр харилцан тохиролцсон болох нь талуудын тайлбар, үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ зэргээр тогтоогдсон байна. /хх-ийн 5-6-р тал/

 

Түрээсийн зүйл болох 103.5 м.кв талбай нь нэхэмжлэгч С.Э-ийн өмчлөлийн 207.5 м.кв талбайтай, үйлчилгээ оффиссийн зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн зарим хэсэг байх тул Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дах хэсэгт заасан үл хөдлөх хөрөнгийг түрээслэх гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлэх шаардлага тавигдахгүй юм. Өөрөөр хэлбэл, үл хөдлөх эд хөрөнгийн зарим хэсгийг түрээслүүлэх түрээсийн гэрээг зохих байгууллагад бүртгүүлээгүй нь талуудын байгуулсан гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцох үндэслэл болохгүй. Иймд дээрх гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт нийцсэн хүчин төгөлдөр түрээсийн гэрээ болох талаар анхан шатны шүүх зөв дүгнэсэн тул уг гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэх хариуцагчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хүлээн авах боломжгүй болно.

 

Нэхэмжлэгч С.Э- нь дээрх 207.5 м.кв талбай бүхий үйлчилгээ, оффиссийн зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг 2018 оны 7 дугаар сарын 23-ны өдөр нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нарт шилжүүлсэн байна. /хх-ийн 11-р тал/

 

Үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгч болсон нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нар нь өмчлөлдөө шилжүүлэн авсан 207.5 м.кв талбай бүхий үйлчилгээ, оффиссийн зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэх, түрээсийн гэрээ байгуулах, төлбөр тооцоо хийх бүрэн эрхийг нэхэмжлэгч С.Э-т 2018 оны 8 дугаар сарын 06-ны өдөр итгэмжлэлээр олгожээ. /хх-ийн 10-р тал/.

 

Нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Э- нь 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр хариуцагч Э.Ж-той 19/01 тоот үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр түрээслүүлэгч буюу нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нар нь Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 3 дугаар хороо, 5 дугаар хороолол, /14252/, Сөүлийн гудамж, 20/1 байр, Сөүл плаза оффис үйлчилгээний барилгын 3 давхрын 307 тоот, 207.5 м.кв талбайг 1 сарын 9 500 000 төгрөгөөр, 2021 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацаагаар түрээслүүлэх, хариуцагч Э.Ж- нь түрээсийн байрыг эзэмшиж, ашигласны төлбөрийг түрээслүүлэгчид төлөхөөр харилцан тохиролцсон байна. /хх-ийн 12-13-р тал/

 

Дээрх гэрээгээр үл хөдлөх эд хөрөнгийг бүхэлд нь буюу 207.5 м.кв талбайг түрээслүүлж, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгч болон түрээсийн гэрээний зүйл өөрчлөгдсөн байхад анхан шатны шүүх өмнөх гэрээнд өөрчлөлт оруулах байдлаар байгуулсан нэмэлт гэрээ, улсын бүртгэлд бүртгүүлэх шаардлага тавигдахгүй гэж дүгнэсэн нь учир дутагдалтай болжээ.

Өөрөөр хэлбэл, 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот гэрээгээр талууд өмчлөх эрхийн гэрчилгээтэй 207.5 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг бүхэлд нь түрээсэлсэн байх тул Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт зааснаар түрээсийн гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх хуулийн шаардлага тавигдах юм. Гэвч тус гэрээ нь хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй байх тул энэ талаар гаргасан хариуцагчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хүлээн авч, дээрх гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж үзнэ.

 

Хэдийгээр талуудын байгуулсан түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр бус байх боловч хариуцагч Э.Ж- нь бусдын хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр, үнэ төлбөргүй ашиглах эрхгүй. Иймд нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нар нь Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т зааснаар түрээсийн зүйлийг ашигласан хугацааны төлбөрийн хэмжээгээр олох байсан орлогоо шаардах эрхтэй.

 

Талууд 2020 оны 5 дугаар сарын 21, 2020 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдрүүдэд гэрээ дүгнэсэн акт үйлдэж, түрээсийн төлбөрийн үлдэгдлийг 2018 онд 3 782 500 төгрөг, 2019 онд 48 500 750 төгрөг, 2020 онд 26 125 000 төгрөг гэж баталгаажуулан харилцан гарын үсгээ зурсан байна. Нэхэмжлэгч нар нь дээрх дүнгээс барьцааны 5 692 500 төгрөг болон 2020 оны 6-7 сард хариуцагчийн төлсөн 40 795 600 төгрөгийг хасаж, нийт 31 920 150 төгрөг нэхэмжилсэн нь үндэслэлтэй. Анхан шатны шүүх өмчлөгч нарын гэрээний болон гэрээний бус үүргийн дагуу шаардах эрхийг буруу тодорхойлон, нэхэмжлэгч С.Э-ийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй болсон байна.

Өөрөөр хэлбэл, дээрх гэрээ дүгнэсэн актад хариуцагч Э.Ж-гийн төлбөл зохих төлбөрийг он, оноор баталгаажуулсан байх бөгөөд нэхэмжлэгч С.Э-, хариуцагч Э.Ж- нарын хооронд 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр байгуулагдсан 18/02 тоот, хүчин төгөлдөр гэрээний үлдэгдэл төлбөрийг 3 782 500 төгрөг гэж үзэхээр байна. Иймд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч Э.Ж-гоос 3 782 500 төгрөг гаргуулан, нэхэмжлэгч С.Э-т олгох нь зүйтэй.

 

Харин 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд хамаарч байх тул хариуцагч Э.Ж-гооос 28 137 650 төгрөг гаргуулан, нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нарт олгох нь Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т заасанд нийцэх юм.

 

Талуудын байгуулсан 18/02, 19/01 тоот түрээсийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, гэрээний дагуу шилжүүлсэн 116 797 350 төгрөгийг буцаан гаргуулах, мөн түрээсийн зүйлийг засан сайжруулахад гарсан зардал 36 581 810 төгрөг, нийт 153 379 160 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд хариуцагч Э.Ж- нь тодорхой хугацааны туршид нэхэмжлэгч нарын өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг эзэмшилдээ байлгаж, үйл ажиллагаа явуулсан үйл баримт тогтоогдсон тул 116 797 350 төгрөгийг буцаан шаардсан нь үндэслэлгүй.

 

Түрээсийн зүйлийг засан сайжруулахад гарсан зардал 36 581 810 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд хариуцагч Э.Ж- нь бусдын эд хөрөнгөд гаргасан зардлаа шаардах эрхтэй хэдий ч нэхэмжлэгч нарын эд хөрөнгийг засан сайжруулахад 36 581 810 төгрөгийн бодит зардал гаргасан болохоо Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар эргэлзээгүй баримтаар нотлоогүй байна. Хэрэгт авагдсан ажил гүйцэтгэх гэрээ, ажлын төсөв болон фото зургууд нь дээрх зардал гарсныг шууд нотолсон баримт биш байх бөгөөд энэ талаар дүгнэсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй. Өөрөөр хэлбэл, Карандаш ХХК-тай хариуцагчийн байгуулсан ажил гүйцэтгэх гэрээ нь талуудыг гэрээ байгуулсныг нотлохоос бус тухайн гэрээнд заасан ажлыг гүйцэтгэж, зардал гаргасан гэдгийг нотлохгүй юм.

 

Хариуцагчийн өмгөөлөгч давж заалдах гомдолдоо шүүх хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг ноцтой зөрчсөн, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.9 дэх хэсэгт зааснаар нотлох баримт бүрдүүлэхээр шүүх хуралдааныг хойшлуулах боломжийг ашиглаагүй гэжээ.

 

Гэвч анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлд 2020 оны 9 дүгээр сарын 11-ний өдөр иргэний хэрэг үүсгэж, хэргийг 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны хэргийг шийдвэрлэсэн байгаагаас үзвэл талуудад нотлох баримт бүрдүүлэх хангалттай хугацаа олгосон гэж үзэхээр байна. Мөн анхан шатны шүүх хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг ноцтой зөрчсөн гэх үндэслэл хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй тул хариуцагчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хүлээн авах боломжгүй.

 

Иймд хариуцагчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1.8, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т зааснаар хариуцагч Э.Ж-гоос 3 782 500 төгрөг гаргуулан, нэхэмжлэгч С.Э-т, 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн 19/01 тоот үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл тул хариуцагч Э.Ж-гос 28 137 650 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нарт тус тус олгож, Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т заасан үндэслэлгүй тул 153 379 160 төгрөг гаргуулах тухай хариуцагч Э.Ж-гийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон, ТОГТООХ НЬ:

 

1.Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрийн 101/ШШ2021/00854 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн

1 дэх заалтыг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1.8, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т зааснаар хариуцагч Э.Ж-гоос 3 782 500 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч С.Э-т, 28 137 650 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нарт тус тус олгож, 2019 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ-г хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзэж, сөрөг нэхэмжлэлээс 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдрийн үйлчилгээний байрыг түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ-г хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах, 153 379 160 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгосугай гэж,

2 дах заалтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-т зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчээс төлсөн 317 560 төгрөг, хариуцагчаас төлсөн 1 824 734 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Э.Ж-гоос 75 470 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч С.Э-т, 298 638 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч Р.Э-, П.Х- нарт тус тус олгосугай гэж өөрчлөн найруулж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1 666 800 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Д.НЯМБАЗАР

 

ШҮҮГЧИД Э.ЗОЛЗАЯА

 

Г.ДАВААДОРЖ