2025 03 31

191/ШШ2025/02683

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны тойргийн шүүх хуралдааныг шүүгч О.Одгэрэл даргалж, тус шүүхийн хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: С , С г,  Н п г

Нэхэмжлэгч: С М т ү п  нарын нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: С З, С С М Т ү п Н с 

Үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага: Мэдээлэл, технологийн үндэсний паркийн хойд жигүүрийн талбайг чөлөөлүүлэх, гэрээнээс учирсан хохирол, зардалд 8.495.852.080 төгрөг гаргуулах тухай,

Хариуцагчаас нэхэмжлэгч М т ү п гуравдагч этгээд Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газарт холбогдуулан гаргасан,

Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага: Нэмэлт засан сайжруулалтын зардалд 5.181.587.800 төгрөг гаргуулах тухай хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Н п г итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Я.Б, нэхэмжлэгч М т Ү  п итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Г, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ш.А, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.М, Г.Б, хариуцагчийн өмгөөлөгч Т.М, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Н, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Аззаяа оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэг.Нэхэмжлэгч нар нь хариуцагч Н С  ХХК-д холбогдуулж Мэдээлэл, технологийн үндэсний паркийн хойд жигүүрийн талбайг чөлөөлүүлэх, гэрээнээс учирсан хохирол, зардалд 8.495.852.080 төгрөг гаргуулахаар шаардсан. Үндэслэлээ дараах байдлаар тодорхойлж байна. Үүнд:

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар, Мэдээлэл, технологийн үндэсний парк ТӨААТҮГ нар анх Монгол Улсын Засгийн газрын 2001 оны 134 дүгээр тогтоолын хавсралтаар батлагдсан Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгө түрээслүүлэх журам-ын дагуу М, т ү п -ын эзэмшлийн **** нутаг дэвсгэрт байрлах байрны хойд жигүүр болох *** 2059,33 мкв танхимыг Н С ХХК-д 2012 оноос эхлэн *** эд хөрөнгө түрээслэх гэрээ-г байгуулж, түрээслэж эхэлсэн.

Улмаар 2019 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдөр, 2020 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр *** эд хөрөнгө түрээслэх гэрээ-г дахин байгуулж, уг түрээсийн гэрээний хугацаа 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болсон боловч Н с ХХК-ийн зүгээс өнөөдрийг хүртэл хууль бусаар талбайг эзэмшиж, ашиглаж байна.

Тус түрээсийн талбай Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1.2-т зааснаар Төрийн өмчит үйлдвэрийн газарт эзэмшүүлсэн эд хөрөнгө буюу Төрийн өөрийн өмч юм.

1.1.Түрээсийн талбайг Н С ХХК-ийн хууль бус эзэмшил, ашиглалтаас албадан чөлөөлүүлэх шаардлага: М Т Ү П -ын 2022 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн *** тоот албан бичгээр гэрээ 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болж байгаа тул талбайг чөлөөлж, суллаж өгөхийг мэдэгдсэн байдаг. Энэ нь талуудын хооронд байгуулсан 2020 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн ****** тоот түрээсийн гэрээний 11.1 дэх хэсэгт зааснаар түрээслүүлэгчийн эрхийн хүрээнд гэрээг дуусгавар болгохоор мэдэгдсэн байдаг. Мөн түрээсийн гэрээний хугацаа дуусгавар болсонтой холбогдуулан Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын М Т Ү П -ын захирал Ж.З олгосон итгэмжлэлийн дагуу 2023 оны 8 дугаар сарын 03-ны өдөр *** тоот Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай, 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдөр *** тоот Дахин мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг хүргүүлж, гэрээг цааш сунгах боломжгүй, 2023 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн дотор талбайг чөлөөлөн хүлээлгэж өгөхийг мэдэгдсэн боловч Н С ХХК-ийн зүгээс мэдэгдэлд заасан хугацаанд талбайг чөлөөлөн өгөөгүй, өнөөдрийг хүртэл үйл ажиллагаа явуулсаар байна.

Н С ХХК-ийн зүгээс түрээсээр ашиглаж буй талбайг чөлөөлж өгөөгүй тул 2023 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдөр ** тоот Шаардлага хүргүүлэх тухай албан бичгээр талбай чөлөөлж өгөхийг шаардсан боловч өнөөдрийг хүртэл паркийн хойд жигүүрийн талбайг хууль бусаар ашиглаж, ашиг орлого олсоор байгаа тул Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.4-т заасныг үндэслэн Н С ХХК-ийн хууль бус эзэмшлээс төр өөрийн өмчийн хөрөнгийг албадан чөлөөлүүлэх нэхэмжлэл гаргах үндэслэл болж байна. Иймд М ТҮ П зүүн хойд жигүүрийн талбайг Иргэний хуулийн 92 дугаар зүйлийн 92.1, 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.4-т заасны дагуу хууль бус эзэмшил, ашиглалтаас албадан чөлөөлж өгнө үү.

1.2. Хохиролд 8.495.852.080 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

1.2.1.Түрээсийн талбайг гэрээ дуусгавар болсноос хойш эзэмшиж, ашигласны төлбөрт 756.456.723 төгрөг гаргуулах.

Талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш М Т Ү П хойд хэсгийн 2059,33 мкв талбайг ***-г бусдад ашиглуулах жишиг үнээр буюу 1 мкв талбайн үнэ 38.500 төгрөгөөр түрээслүүлж ашиг олох боломжгүй болж хохирол учирсан. Иймд нэхэмжлэл гаргасан 2024 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр хүртэл, нэг мкв талбайн шижиг үнэ 38.500 төгрөгөөр тооцоход төлбөр 756.456.723 төгрөгийн хохирлыг Иргэний хуулийн 326 дугаар зүйлийн 326.2-т Түрээслүүлэгч өөрт учирсан хохирол, хэтэрсэн хугацааны түрээсийн төлбөрийг нөхөн төлөхийг шаардаж болно гэж заасны дагуу хариуцагчаас нэхэмжилж байна.

1.2.2.Төрийн өмчийн хөрөнгийг зөвшөөрөлгүйгээр дамжуулан түрээсэлж, хууль бусаар олсон орлого болон түрээсийн төлбөрийн зөрүү нийт 5.439.812.112 төгрөг гаргуулах.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2001 оны *** дүгээр тогтоолын хавсралтаар баталсан *****  журам-ын 9-т ***-г түрээслэгч нь түрээсээр эзэмшиж буй эд хөрөнгийг дамжуулан түрээслүүлэх, хамтран түрээслэх бол зөвшөөрөл авна гэж, 2012 оны *** тоот түрээсийн гэрээний 1.10-т Түрээслэгч түрээсээр ашиглаж байгаа хөрөнгөд эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлгүй бусдад давхар түрээслүүлэхийг хатуу хориглоно гэж, 2020 оны түрээсийн гэрээний 2.4-т Түрээсэлсэн эд хөрөнгийг бусдад дамжуулан түрээслэх, барьцаалж шилжүүлэх, баталгаа гаргахыг хориглоно гэж заасан байх боловч, хариуцагч нь түрээсийн талбайн нийт 565,23 мкв талбайг CU сүлжээ дэлгүүр, хоолны газрууд, кофе шоп зэрэг арван хоёр иргэн, аж ахуйн нэгжид дамжуулан түрээсэлж, хууль бусаар ашиг олж байна. Ийнхүү дамжуулан түрээслэхдээ зөвшөөрөл аваагүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

Мөн Н С ХХК-тай байгуулсан гэрээнд заасан түрээсийн төлбөр нь ТӨБЗГ тогтоодог *** түрээсийн төлбөрийн жишиг доод үнэ, М Т Ү П-ын түрээсийн жишиг үнээс хэд дахин бага байж ирсэн. Иймээс 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусах хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөр болон жишиг үнийн зөрүү болох 5.439.812.112 төгрөг нэхэмжилж байна.

Хариуцагч бодитоор 2625,06 мкв талбай ашигласаар ирсэн ч гэрээгээр 2059,83 мкв гэж тохирч энэ хэмжээгээр төлбөрийг төлж ирсэн. Иймд үлдэх 565,23 мкв талбайд огт түрээс төлж байгаагүй хэрнээ ашигласаар, бусдад түрээслэж ашиг олсоор ирсэн тул энэ хэсгийг үндэслэлгүй хөрөнгөжснөөр шаардаж байгаа. Хэрэв 565,23 мкв талбайгаа бусдад жишиг үнээр түрээслэсэн бол 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд олох байсан орлого энэ үнийн дүнд багтсан байгаа.

1.2.3.Төрийн байгууллагад учирсан алдагдалд 417.000.000 төгрөг гаргуулах. Н С ХХК-д түрээслүүлсэн хурлын заал, үзэсгэлэнгийн танхимыг урьд нь олон хүн хамарсан богино хугацааны эвент, өдөрлөг зохион байгуулахаар аж ахуйн нэгжид түрээслүүлдэг байсан. Энэ чиглэлээр үйл ажиллагааг өнөөдрийг хүртэл явуулсан тохиолдолд олох ёстой байсан орлого болон Н  С ХХК-ийн ашиглуулсан хугацааны түрээсийн төлбөрийн зөрүүний алдагдлыг  хүлээгээд байна. Иймд тус алдагдал болох 417.000.000 төгрөгийг нэхэмжилж байна. Энэ шаардлагыг Р ХХК-ийн тооцооллоор тооцсон. Хамтран ажиллах гэрээгээр сард нэг удаа түрээсийн зүйлээс ашиглуулах тохиролцоо хийсэн ч хариуцагч үүргээ биелүүлээгүй.

1.2.4.Талбайг хэвийн үйл ажиллагаа явуулахад шаардлагатай зардалд 1.695.956.228 төгрөг гаргуулах.

Түрээсийн талбайн анхны зориулалт нь мэдээлэл, баримтат кино, үзэсгэлэнгийн танхим байсан бөгөөд одоогийн зориулалт нь түрээслэгч компани өөрийн үйл ажиллагаанд зориулан засаж, тохижуулснаар кино театр, түүний дагалдах үйлчилгээ болж өөрчлөгдсөн. М Т Ү П  нь үндсэн чиглэлийн дагуу үйл ажиллагаа явуулахад анхны байдалд эргэн оруулахтай холбоотой зайлшгүй шаардлагатай зардлын тооцооллыг тусгай зөвшөөрөлтэй А Б ХХК-иар хийлгүүлсэн. Үнэлгээнд дурдсанаар өөрийн байгууллагын үндсэн үйл явуулахад шаардлагатай засан сайжруулалт хийж гүйцэтгэхэд урьдчилсан байдлаар нийт 1.695.956.228 төгрөг шаардагдахаар байна. Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.3, 289.1.4-т заасныг үндэслэн энэхүү зардлыг Н С ХХК-иас нэхэмжилж байна.

1.2.5.Түрээсийн гэрээний 5 дугаар зүйлийн 5.3 дахь хэсэгт зааснаар алданги нийт 24.008.161 төгрөг гаргуулах.

Талуудын хооронд 2020 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн түрээсийн гэрээний 5.3 дахь хэсэгт Түрээслэгч нь энэхүү гэрээгээр хүлээсэн үүргээ бүрэн буюу зохих ёсоор биелүүлээгүй нөхцөлд хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0,5 хувьтай тэнцэх хэмжээний алданги тооцож, түрээслэгчээс нэхэмжлэх... хэмээн заасан тул 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийг хүртэл нийт 24.008.161 төгрөгийн алданги нэхэмжилж байна.

1.2.6.Тухайн байгууллагын өмнөөс төлсөн татвар, төлбөр нийт 162.618.856 төгрөг гаргуулах.

Талууд өөрсдийн хариуцаж байгаа талбай хэсгээрээ зардлыг төлөхөөр тохирсон. Түрээслэгч байгууллага эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр ашиглалтгүй байсан зоорийн давхрын шалны түвшинг доошлуулж, өрөө тасалгаа гаргаж нийт 630,59 мкв талбайг бий болгож газрыг ашиглаж байсан. Хариуцагч энэ хэсэгт хамаарах төлбөр хураамжийг төлж байгаагүй, түүний өмнөөс өнөөдрийг хүртэл М Т Ү П өөрийн төлбөрийг төлөхдөө хамт төлсөөр ирсэн. Иймд хариуцагчийн өмнөөс газрын төлбөрт төлсөн 6.497.479 төгрөг, үл хөдлөх эд хөрөнгийн татвар 156.121.377 төгрөг, нийт 162.618.856 төгрөгийг нэхэмжилж байна.

Иймд СМ Т Ү П-ын хойд жигүүр болох мэдээлэл, баримтат кино, үзэсгэлэнгийн танхимын зориулалтын төрийн өөрийн өмчийн талбайг Н С ХХК-ийн хууль бус эзэмшил, ашиглалтаас албадан чөлөөлж, хохирол, зардалд нийт 8.495.852.080 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж өгнө үү гэв.

 

Хоёр.Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч гаргасан хариу тайлбартаа:

2.1.Н С ХХК нь 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар, М Т Ү П -тай Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ-г байгуулан паркийн хойд хэсэгт 5.181.587.800 төгрөгийн өртөг бүхий хөрөнгө оруулалт, засан сайжруулалтыг өөрийн хөрөнгөөр хийж, өнөөдрийг хүртэл түрээслэн ашиглаж байна. Зохигчдын хооронд дээрх түрээсийн үйл ажиллагаа, засан сайжруулалт, хөрөнгө оруулалттай холбоотой хэд хэдэн удаагийн шийдвэр, дүгнэлт гарч байсан билээ.

Жишээлбэл, 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 751 тоот Т Ө Х Хөрөнгө оруулалтыг баталгаажуулах, түрээсийн гэрээний хугацааг сунгах зөвшөөрлийн тухай тогтоол, Мэргэжлийн хяналтын газрын 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02-07-*** тоот Байрны талбайн хэмжилтийн тухай улсын ахлах байцаагч Т.Э, хяналтын улсын байцаагч С. О нарын дүгнэлт тус тус болно. Дээрх шийдвэр, дүгнэлт нь хариуцагч Н С ХХК түрээсийн зүйлийг зохих этгээдийн шийдвэрийг үндэслэн хөрөнгө оруулалтыг хийж гүйцэтгэсэн, хөрөнгө оруулалт, гүйцэтгэл нь Монгол улсын хууль тогтоомжтой бүрэн нийцсэн болохыг мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас тогтоосон байдаг.

Мөн Т Ө Х 2015 оны 751 дүгээр Хөрөнгө оруулалтыг баталгаажуулах, түрээсийн гэрээний хугацааг сунгах зөвшөөрлийн тухай тогтоолоор түрээсийн гэрээг үргэлжлүүлэн 5 жилээр сунгахыг зөвшөөрсүгэй гэж шийдвэрлэж байсан нэхэмжлэлийн шаардлагад дурдагдаж буй 2059,33 мкв талбайг 2012 оноос эхлэн түрээслүүлсэн гэх нь үндэслэлгүй байна.

Манай зүгээс холбогдох эрх бүхий этгээдийн зөвшөөрлөөр гэрээ байгуулж талуудын хоорондын тохиролцоогоор түрээсийн зүйлийн үнийг тохиролцож ирсэн байдаг.

2.2.Хариуцагч нь гэрээний хугацаанд түрээсийн төлбөрийн үүргийг тогтоосон хугацаанд зохих ёсоор гүйцэтгэж ирсэн бөгөөд шүүхэд маргаан өрнөж буй цаг хугацаанд ч түрээсийн гэрээнд заасан 17.744.067 төгрөгийг сар бүр улсын төсөвт төвлөрүүлж байна.

Иймд, хариуцагч Ньютур Сафарис ХХК зохих этгээдийн зөвшөөрлөөр түрээсийн зүйлд хөрөнгө оруулалт хийж, талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээнд тогтоосон нөхцөл, журмаар түрээсийн зүйлийг өнөөдрийг хүртэл ашиглаж, өөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргийг зохих ёсоор шударгаар гүйцэтгэж байгаа.

Кино театрыг нүүлгэх ажил асар том, хугацаа шаардлагатай ажил тул нэхэмжлэгч талд буцаан өгөх хугацааг хойшлуулаад, тогтоосон түрээсийн төлбөрийг төлөөд явж байгаа.

2.3.Нэхэмжлэгч бусдад түрээсэлсэн бол сард 38.500 төгрөгөөр түрээсэлж ашиг олох байсан гэдэг. Хэрэгт бодитоор бусдад нэг мкв талбайг 38.500 төгрөгөөр түрээслэх байсныг нотлох баримт байхгүй. Бид сар бүр түрээсийн төлбөрөө төлж байгаа, харин түрээсийн зүйлийг буцаан олгох хугацааг хойшлуулсан байгаа.

Н С ХХК нь 2059,83 мкв талбайг түрээслэхдээ өөрийн талбайд ногдох ашиглалтын зардлыг тусдаа хариуцан төлж явдаг. Өөрөөр хэлбэл тог цахилгаан, халуун хүйтэн ус, цэвэрлэгээ, харуул хамгаалалт зэргийг хариуцдаг. Уг зардлуудыг сард төлдөг төлбөрт нэмж тооцож үзвэл 38.500 төгрөгтөө дүйцэж гарна. Гэрээг талууд байгуулахдаа Т Ө Б З газраас гаргасан заавар, журмын дагуу байгуулсан. Гэтэл нэхэмжлэгч түрээсийн төлбөрийг бага гээд зөрүү нэхэмжилж байгаа нь ойлгомжгүй. Гэрээний чөлөөт байдлын дагуу өөрсдөө гэрээний төслөө боловсруулаад баталсан.

Түрээслэгчийг бусдад дамжуулан түрээсэлсэн гэдэг. Талуудын хооронд 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр байгуулсан Хамтын ажиллагааны гэрээний 3.2-т энэхүү гэрээнд заасан кино үзвэрийг хангасан кафе, автомат тоглоом, интернэт, дууны төв чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах эрх-ийг өгсөн. Зөвхөн кино үзвэрээр хязгаарлагдахгүй, түрээсийн талбайг кино театрын зориулалтаар ашиглахын тулд бусад үйл ажиллагаа явуулж байж багц үйл ажиллагаа болно. Хэрэв бусдад дамжуулан түрээсэлсэн тохиолдолд гэрээг цуцлах эрх хуулиараа байгаа. Гэтэл нэхэмжлэгч тал уг эрхээ хэрэгжүүлээгүй байж зөрүү төлбөр нэхэмжилж байгаа нь хууль зүйн үндэслэлгүй.

Богино хугацааны эвент зохион байгуулахаар байсан, 417.000.000 төгрөгийн орлого олох байсан гэж шаардаж байна. Бодитоор ийм орлого олох байсан нь нотлогддоггүй. Үүнээс гадна манайд энэ талаар хандаж байгаагүй.

Тухайн барилгыг түрээслэхээс өмнө төвийн нэгдсэн халаалтын шугамд холбогдоогүй, хурлын заалны халаалтын төхөөрөмж эвдрээд засах боломжгүй болсон байсан. Зоорины давхар шороогоороо шалгүй, мөн халаалт, тог байхгүй байсан. Анхнаасаа зориулалтын дагуу ашиглах боломжгүй байсан тул түрээслэгчийн зөвшөөрлөөр засан сайжруулалт хийгдсэн. Талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээгээр анхны байдалд буцаан оруулах, зардлыг төлөх тухай зохицуулалт байхгүй тул буцаан засварлах зардал шаардсныг зөвшөөрөхгүй.

Алдангийн тухайд сар бүр төлбөрөө төлсөн нь хоёр байгууллагын нягтлангуудын үйлдсэн тооцоо нийлсэн актаар тогтоогдоно. Гэтэл ямар үүргийг зөрчөөд, хэд хоног хэтрээд түүнд алданги тооцоод байгаа тодорхойгүй.

Талбайг ихэсгэснээс болоод татвар нэмэгдсэн гэж тайлбарлаж байгаа. 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн гэрээний 1.4-т хөрөнгийг бүртгэж байж засан сайжруулалт хийнэ. Гэрээнд зааснаар талбай 2059,83 мкв гэж Төрийн өмчийн хороо энэ хөрөнгийг бүртгэж авсан. Тийм учраас татвар, төлбөрийг өмчлөгч нь хариуцах ёстой. Мөн гэрээгээр газрын төлбөр, үл хөдлөх эд хөрөнгийн татвар төлөхөөр тохиролцоогүй.

Иймд нэхэмжлэлийн шаардлага хууль зүйн үндэслэлгүй байна гэв.

 

Гурав.Гуравдагч этгээд Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа:

3.1.М Т Ү П-ын барилгын талаар:

Н С ХХК-ийн түрээсэлж буй объект буюуМ Т Ү П нь анх ЗХУ-ын бэлгийн хөрөнгөөр баригдаж 1979 онд ашиглалтад орсон барилга юм. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 2-т төрийн өмчит үйлдвэрийн газарт эзэмшүүлсэн эд хөрөнгө нь төрийн өөрийн өмч байхаар, мөн хуулийн 6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-т энэ хууль хүчин төгөлдөр болох үед төрийн өмчлөлд байсан эд хөрөнгө нь төрийн өмчийн эд хөрөнгө байхаар тусгагдсан. Мөн хуулийн 27 дугаар зүйлийн 1-т Төрийн өмчийн эд хөрөнгийг эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн болон түрээсийн гэрээгээр, бусдад эзэмшүүлж, ашиглуулж болно гэж заасны дагуу төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн ашиглалтыг сайжруулж, үр ашгийг дээшлүүлэх, төсвийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг бусдад түрээслүүлэх үйл ажиллагааг явуулдаг. Иймд тус объект төрийн өмчийн эд хөрөнгө бөгөөд холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд бусдад түрээслүүлж буй төрийн өмчийн эд хөрөнгө юм.

3.2.Түрээсийн гэрээний талаар болон түрээсийн талбайг чөлөөлүүлэх шаардлагын тухайд:

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 1-т заасан төрийн өмчийн эд хөрөнгийн эзэмшилт, хадгалалт, хамгаалалтыг сайжруулах ажлыг зохион байгуулж гүйцэтгэлийг хянах болон бусад чиг үүргийг хэрэгжүүлэн ажилладаг. Төрийн өмчийн эд хөрөнгийг түрээслүүлэх үйл ажиллагаанд Засгийн газрын 2001 оны 134 дүгээр тогтоолоор батлагдсан Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгө түрээслүүлэх журам-ыг мөрдөж ажилладаг бөгөөд уг журмын 5-д Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг түрээсээр эзэмшүүлэгч нь Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар болон төрийн өмчит хуулийн этгээд байна. гэж, мөн журмын 13-т Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг байгуулахдаа Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас баталсан түрээсийн гэрээний үлгэрчилсэн загварыг үндэс болгоно гэж заасан.

Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-т зааснаар аж ахуйн тооцоотой үйлдвэрийн газар нь 1/ өөрт олгогдсон хөрөнгийг дүрэмд заасан үйл ажиллагааныхаа зорилгод нийцүүлэн эзэмших, ашиглах" эрхтэй гэж, мөн хуулийн 28 дугаар зүйлийн 2-т зааснаар үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээсээр эзэмшүүлэх, ашиглуулах эрхийг төрийн өмчит хуулийн этгээд эдэлж болохоор заасан. Уг обьктыг анх тухайн үеийн Төрийн өмчийн хороо, М Т Ү П  ДӨЭ ХХК-ийн хамтран байгуулсан 2010 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн ** тоот Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ-гээр 5 жилийн хугацаатай байгуулсан байдаг.

Улмаар тус обьктыг Төрийн өмчийн хороо, М Т Ү П , Н С ХХК-ийн хамтран байгуулсан 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн*** тоот түрээсийн гэрээгээр Н С ХХК түрээсэлж эхэлсэн. Тус гэрээнд тусгагдсанаар гэрээний ерөнхий хугацаа 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн 4 жил байхаар тусгасан. Мөн Төрийн өмчийн хорооны 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 751 дүгээр тогтоолоор уг гэрээг 5 жилээр сунгахыг зөвшөөрсөн, 2019, 2020 онд тус бүр 1 жилээр сунгасан бөгөөд уг гэрээний үүргийн биелэлтийг дүгнэж, гэрээний хугацааг Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээний сунгалтын хуудас-аар 2022 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугааp сарын 31-ний өдрийг хүртэл 1 жилийн хугацаагаар сунгасан байдаг. Уг гэрээний хугацааг дахин сунгаагүй, шинэчлэн түрээсийн гэрээ байгуулаагүй бөгөөд гэрээний хугацаа 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болсон.

Түрээслүүлэгч тал болох М Т Ү П нь гэрээний хугацаа дуусаж байгаатай холбогдуулан Иргэний хуулийн 195 дугаар зүйлийн 195.6-д заасан гэрээ байгуулах тухай шинэ санал буюу гэрээний үнийн дүнг шинэчлэн байгуулах саналыг тус газрын 2022 оны 9 дүгээр сарын 05-ны 1/416, 10 дугаар сарын 21-ний 1/472 тоот албан бичгүүдийг хүргүүлсэн боловч түрээслэгч тал болох Н С ХХК гэрээний саналыг хүлээн зөвшөөрөөгүй буюу хариу ирүүлэлгүй гэрээ байгуулахаас татгалзсан байна.

Иймд түрээсийн гэрээг дуусгавар болгох, байр талбайг чөлөөлүүлэх талаар Н С ХХК-д удаа дараа мэдэгдэл өгсөн байдаг. Тухайлбал: М Т Ү П-ын 2022 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 1/482, 2023 оны 8 дугаар сарын 03-ны өдрийн 1/261, 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1/355, 2023 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 1/360, 2024 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 1/31 дүгээр албан бичгүүдээр мэдэгдсэн байна.

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.5-д зааснаар хөлслөгч нь гэрээ дуусгавар болоход эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчид бүрэн бүтэн буцааж өгөх гэж, мөн хуулийн 326 дугаар зүйлийн 326.1-т Түрээслэгч түрээсийн гэрээ дуусгавар болсны дараа ердийн буюу гэрээгээр тохиролцсон элэгдлийг тооцож түрээсэлсэн эд хөрөнгийг буцаан өгөх үүрэгтэй гэж тус тус заасны дагуу Н С ХХК гэрээний хугацаа дууссанаар түрээсэлж байсан байр талбайг саадгүй чөлөөлж өгөх үүрэгтэй боловч түрээслэгчийн шаардсанаар чөлөөлж өгөхгүй байна.

Ийнхүү түрээслүүлэгч талын шаардлагаар байр талбайг чөлөөлж өгөхгүй байгаа тул Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.4-т заасныг үндэслэн өмчлөгч болон хууль ёсны эзэмшигч нь өмчлөлийн зүйлээ бусдын хууль бус эзэмшил, ашиглалтаас албадан чөлөөлүүлэх шаардах эрхийн хүрээнд эрхээ хэрэгжүүлж байгаа нь зүйтэй юм. Иймээс нэхэмжлэлийн шаардлагыг дэмжиж байна.

3.3.Нэхэмжлэгчээс нэхэмжлэлдээ нийт 8.495.852.080 төгрөгийг Н С ХХК-иас гаргуулахаар шаардсаныг үндэслэлтэй гэж үзэж байна.

Тухайлбал: Засгийн газрын 2001 оны 134 дүгээр тогтоолоор батлагдсан Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг түрээслүүлэх журам-ын 3-т Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг иргэн, хуулийн этгээдэд түрээсээр эзэмшүүлэх зорилго нь төрийн өмчийн ашиглалтыг сайжруулж, үр ашгийг дээшлүүлэх, төсвийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдэнэ гэж заасан байдаг. Түрээсийн гэрээний хугацаа дуусгавар болсон боловч Н С ХХК байр талбайг чөлөөлж өгөлгүй ашиглаж байгаа тул учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, төрийн байгууллагад учирсан алдагдал, алданги төлүүлэх, байр, талбайд үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах, анхны байдалд эргэн оруулахад шаардлагатай зардал болон тус компанийн өмнөөс төлсөн татвар хураамжийг нөхөн төлүүлэх шаардлага буюу 8.495.852.080 төгрөгийг тус компаниас нэхэмжилж байгааг дэмжиж байна.

Н С ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээ 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болсон. Иргэний хуулийн 326 дугаар зүйлийн 326.2-т Түрээслүүлэгч өөрт учирсан хохирол, хэтэрсэн хугацааны түрээсийн төлбөрийг нөхөн төлөхийг шаардаж болно гэж, мөн хуулийн 295 дугаар зүйлийн 295.4-т Гэрээ дуусгавар болоход хөлслөгч эд хөрөнгийг буцааж өгөх хугацааг хойшлуулсан бол хөлслүүлэгч өөрт учирсан хохирлоо хожимдуулсан хугацааны турш төлбөл зохих хөлсний хэмжээгээр шаардах эрхтэй бөгөөд хөлслөгч нь хожимдуулсан хугацааны турш төлбөл зохих хөлсийг төлөх үүрэгтэй.

Н С ХХК гэрээний хугацаа дууссанаар байр, талбайг чөлөөлж өгөлгүй эзэмшиж, ашиглаж байгааг үүргийг хугацаа хожимдуулан гүйцэтгэсэн гэж үзэх бөгөөд хожимдуулсан хугацааны турш төлбөл зохих хөлсийг төлөх үүрэг хүлээдэг. Иймээс түрээсийн гэрээний хугацаа дуусгавар болсон хугацаанаас хойш буюу 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойших хугацааны төлбөрийг Н С ХХК-иас шаардах нь хууль зүйн үндэслэлтэй.

Иргэний хуулийн 323 дугаар зүйлийн 323.1-т Гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол түрээслэгч түрээсэлсэн эд хөрөнгийг гагцхүү түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгөөр дамжуулан түрээсэлж болно гэж, Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг түрээслүүлэх журам-ын 9-т Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг түрээслэгч нь түрээсээр эзэмшиж буй төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг дамжуулан түрээслүүлэх, хамтран түрээслэх, эрх залгамжлан түрээслэх бол Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын зөвшөөрөл авна гэж, талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний 2.4-т зааснаар түрээсэлсэн эд хөрөнгийг бусдад дамжуулан түрээслүүлэх, барьцаалах, шилжүүлэх, баталгаа гаргахыг хориглоно гэж заасан. Гэтэл Н С ХХК нь төрийн өмчийн эд хөрөнгийг дамжуулан түрээслүүлэх талаар ямар ч хүсэлт мэдээлэл, албан бичгийг М Т Ү П болон Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газарт ирүүлээгүй буюу зөвшөөрөл авалгүйгээр хууль бусаар бусдад дамжуулан түрээслүүлж их хэмжээний ашиг олж байна.

Тухайлбал: Н С ХХК нь иргэн, аж ахуйн нэгжид байр, талбайг дамжуулан түрээсэлсэн түрээсийн гэрээг шүүхэд ирүүлсэн байна. Уг дамжуулан түрээсэлсэн гэрээнүүдийг байгуулахдаа түрээслүүлэгч талаас ямар нэгэн зөвшөөрөл аваагүй бөгөөд түрээсийн гэрээний үнийг хэд дахин нэмэгдүүлж, төрийн өмчийн байр талбайг ашиглан ашиг олж байна.

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар нь төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн төлбөрийн доод хязгаар-ыг баталдаг. Гэвч Н С ХХК анх түрээсэлж эхэлсэн хугацаанаас хойш түрээсийн төлбөрийн доод хязгаараас бага төлбөртэйгээр уг байр талбайг түрээсэлж байсан. Н С-д түрээслүүлсэн хурлын заал, үзэсгэлэнгийн танхим нэлээд том хэмжээний зай, талбайтай учир олон хүнийг хамруулсан өдөрлөг, арга хэмжээ зохион байгуулах замаар түрээслүүлж, тодорхой хэмжээний орлого олдог байсан юм. Гэвч үүнийг Н С ХХК кинотеатрын болон бусад чиглэлээр ашиглаж өөрийн байгууллагад ихээхэн орлого олж байна. Мөн түрээсэлсэн талбайн анхны зориулалтыг өөрчлөн засч тохижуулсан байдлыг үндсэн үйл ажиллагаандаа нийцүүлэх, анхны байдалд эргэн оруулахтай холбоотой зардал зайлшгүй бий болохоор байна.

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.3-т хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр эд хөрөнгө болон түүний хийц, зохион байгуулалтыг өөрчлөх буюу засахгүй байх гэж, 2012 онд байгуулсан түрээсийн гэрээний 4.4-т Түрээслэгч нь түрээсээр ашиглаж байгаа эд хөрөнгийн хийц хэсэгт өөрчлөлт оруулах, .... Төрийн өмчийн хорооноос зөвшөөрөл авна гэж тус тус заасан. Н С ХХК нь түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр тухайн байр талбайд засвар, өөрчлөлт хийсэн байдаг.

Тухайлбал: Төрийн өмчийн хорооны 2014 оны 06 дугаар сарын 26-ны өдрийн хуралдааны тэмдэглэлд Төрийн өмчийн хорооны зөвшөөрөлгүй барилгын зарим ханыг нурааж, талбайн хэмжээг өргөтгөн барилгын хийцэд өөрчлөлт хийж гэрээний болон холбогдох журмын заалт зөрчин зөвшөөрөлгүй хөрөнгө оруулалт хийсэн байна гэж тэмдэглэсэн байдаг. Иймд тогтоосон жишиг үнийн зөрүү төлбөр болон байр талбайг анхны байдалд эргэн засварлахтай холбоотой зардлыг Н С ХХК-иас шаардах нь хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна.

2020 онд байгуулсан гэрээний хугацаа 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дуусгавар болсон бөгөөд тус гэрээнд үүргээ бүрэн буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0,5 хувьтай тэнцэх хэмжээний алданги тооцож, түрээслэгчээс нэхэмжилнэ. Алданги тооцсон тохиолдолд улсын төвлөрсөн төсөвт 10 хувийг төвлөрүүлнэ гэж заасан. Түрээсийн гэрээний хугацаа дуусгавар болсон боловч Н С ХХК нь байр талбайг чөлөөлж өгөөгүй байгаа тул гэрээ дуусгавар болсноор хойш гэрээнд тусгагдсан алдангийг нэхэмжлэх шаардах эрхтэй тул энэхүү шаардлагыг дэмжиж байна.

Н С ХХК нь төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг гэрээний үндсэн дээр эзэмшиж, ашиглаж байгаа бөгөөд холбогдох татвар, төлбөрийг хариуцах үүрэгтэй. Гэтэл эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр өрөө, тасалгаа гаргаж, ашигласан бөгөөд тухайн өрөө, тасалгааны үл хөдлөх хөрөнгийн татвар төлөх үүргээ биелээгүй тул тухайн байр талбайн татварыг түрээслүүлэгч байгууллагаас төлж байсан бөгөөд уг хохирлыг нэхэмжилж байгааг зүйтэй гэж үзэж байна.

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 1-т зааснаар төрийн өмчийн эд хөрөнгийн эзэмшилт, хадгалалт, хамгаалалтыг сайжруулах ажлыг зохион байгуулж гүйцэтгэлийг хянах, 2-т зааснаар төрийн өмчийн эд хөрөнгийн анхан шатны бүртгэл, тооллого, тайлан тэнцэл гаргах ажлыг зохион байгуулж удирдах, төрийн өмчийн эд хөрөнгийн ашиглалтад хяналт тавьж, түүний үр ашгийг дээшлүүлэх арга хэмжээ авах эрхтэй. Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын төрийн өөрийн өмчийг эзэмших, ашиглах, хадгалах, хамгаалах, үр ашгийг нэмэгдүүлэх төсвийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэх чиг үүргийн хүрээнд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь дэмжиж байна гэв.

 

Дөрөв.Хариуцагч нь М Т Ү П Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар нарт холбогдуулан нэмэлт засан сайжруулалтын зардалд 5.181.587.800 төгрөг гаргуулахаар шаардсан. Сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэлээ дараах байдлаар тодорхойлсон. Үүнд:

М Т Ү П 1979 онд ашиглалтад орсон, барилгын засварын ажил эхлэхээс өмнөх байдлаар паркийн хойд хэсэгт байрлах үзэсгэлэнгийн болон кино заал нь 30 гаруй жил хэрэглэгдэж хуучирсан, сэлбэг хэрэгсэлгүй, техник технологийн хоцрогдолд орсон, ашиглалтгүй талбай байжээ.

Уг талбайг түрээслэх зорилгоор өөрийн хөрөнгөөр 1.5 жилийн хугацаанд 5.181.587.800 төгрөгийн өртөг бүхий засан сайжруулалт хийж гүйцэтгэсний эцэст 2012 оны эхэнд одоогийн хүчин чадал, техникийн үзүүлэлт бүхий орчин үеийн кино театрыг ашиглалтад оруулсны сацуу ашигтай талбай 1500 метр квадрат байсныг 2625,06 м квадрат талбай бүхий болгон нэмэгдүүлж хариуцагч талд хүлээлгэн өгч, гэрээ байгуулах нөхцөлийг бүрдүүлсэн байдаг.

Түрээслэгч тал Н С ХХК-ийн оруулсан хөрөнгө оруулалтыг дээрх хэмжээгээр баталгаажуулан Төрийн өмчийн хороо 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 751 тоот Хөрөнгө оруулалтыг баталгаажуулах, түрээсийн гэрээний хугацааг сунгах зөвшөөрлийн тухай тогтоолоор баталгаажуулсан байна. Мөн Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын даргын 2017 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн А/142 дугаар тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсгийн дүгнэлтээр тухай хөрөнгө оруулалтын үр дүнд анх хүлээлгэж өгсөн талбайг 2625,06 мкв болгон нэмэгдүүлсэн болохыг тус тус тогтоосон.

Дээрх хөрөнгө оруулалтыг тухайн үед түрээслүүлэгчийн зөвшөөрлөөр хийсэн байдаг ба Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол, хөлсөлж авсан эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгөөр, өөрийн зардлаар засаж сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа төлүүлэхээр хөлслүүлэгчээс шаардах эрхтэй гэж, талуудын хооронд байгуулсан 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 54/43 дугаартай Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ-ний 4.4-т Түрээслэгч нь түрээсээр ашиглаж байгаа эд хөрөнгийн хийц хэсэгт өөрчлөлт оруулах, хөрөнгө оруулалт хийхээр бол түрээслүүлэгчээр уламжлан Төрийн өмчийн хорооноос зөвшөөрөл авна гэж тус тус заасан байна.

Иймд, Төрийн өмчийн хорооны зөвшөөрлөөр 5.181.587.800 төгрөгийн өртөг бүхий засан сайжруулалтыг Мэдээлэл, технологийн үндэсний паркийн хойд хэсэгт хийсэн байх тул бидний өөрийн зардлаар хийгдсэн засан сайжруулалтын зардлыг олгож өгнө үү гэв.

 

Тав.Нэхэмжлэгч сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч гаргасан тайлбартаа: 2009-2010 онд Д Ө Э ХХК тухайн барилгын талбайг түрээсээр эзэмшиж, ашиглахаар гэрээ байгуулсан байдаг. Үүнээс хойш Д Ө Э ХХК-иас хөрөнгө оруулалт хийх шаардлагатай байгаа, шаардлагатай зардлыг Н С ХХК хариуцах учраас түрээсийн гэрээг сунгаж өгөх, хөрөнгө оруулалтын зөвшөөрөл олгох талаар хүсэлтээ гаргасан. 2011 онд Д Ө Э ХХК засвар хийгээд, цаашид үргэлжлүүлээд ажиллахаар ажлаа эхэлсэн байх үед Н С ХХК-аас бүх зардлыг нь хариуцаад, цааш үргэлжлүүлээд түрээслэх талаар хүсэлтүүдийг өгсөн. Эдгээр хүсэлтийг үндэслээд Төрийн өмчийн хорооны 2011 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдөр 43 дугаар хурлын тэмдэглэлд дурдсанаар тэмдэглэлийн 3, 4, 5 дах хэсэгт заасан нөхцөлийг зөвшөөрвөл Н С ХХК руу гэрээг шилжүүлээд, хугацааг нь сунгах талаар хариу өгсөн.

Тус хурлын тэмдэглэлийн 3 дах хэсэгт Д Ө Э ХХК төрийн өмчийн эд хөрөнгөд анхнаасаа зөвшөөрөлгүй оруулсан хөрөнгө оруулалтыг төрийн өмчид бүртгэхгүй, оруулсан хөрөнгө оруулалтыг төрөөс нөхөн төлж барагдуулах үүрэг хүлээхгүй гэснийг зөвшөөрөх, 4 дэх хэсэгт ньМ Т Ү П-ийн барилгын хийц хэсэгт зөвшөөрөлгүй оруулсан хөрөнгө оруулалтыг төлөх ёстой байсан болон цаашид төлөх түрээсийн төлбөрт нөхөж тооцохгүй гэж, 5 дах хэсэгт барилгын хөрөнгө оруулалттай холбогдуулан барилгын эзэмшилд ямар нэгэн хувь эзэмшихгүй гэсэн. Дээрх 3 нөхцөлийг түрээсийн гэрээний гол нөхцөл болгон тусгах үүргийг Төрийн өмчийн хорооноос тэмдэглэлд тусгасан байдаг. Хэрэв энэ 3 нөхцөлийг зөвшөөрвөл Н Т ХХК-тай гэрээ байгуулаад, хамтарч ажиллах шаардлага тавьсан. Үүнийг Н С ХХК хүлээн зөвшөөрч 54/43 тоот түрээсийн гэрээ байгуулсан. 2012 оны гэрээнд дээрх 3 нөхцөл гэрээний гол нөхцлөөр тусгагдсан.

Анхнаасаа зөвшөөрөлгүйгээр засвар хийсэн, оруулсан засварын зардлыг нөхөн төлөхгүй гэдгийг гэрээгээр баталгаажуулсан. Үүнийг хариуцагч өөрсдөө хүлээн зөвшөөрч гэрээг хийсэн. Хөрөнгө оруулалтаа нөхөж амжаагүй гэж хүсэлт гаргасны дагуу гэрээний хугацааг сунгасаар ирсэн.

Хариуцагч сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэлээ сүүлд 2015 онд хүлээн зөвшөөрсөн гэдэг. Үндэслэл болгож байгаа Төрийн өмчийн хорооны 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 571 тоот тогтоолын үндэслэх хэсэгт 2012 оны 3 дугаар хурлын тэмдэглэлийг тусгасан.

Төрийн өмчийн, бодлого зохицуулалтын газрын 2018 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийн 4 дүгээр хурлын тэмдэглэлд 5.1 тэрбум төгрөгөөс хөдлөх хөрөнгө нь 2.6 тэрбум төгрөг байгааг тогтоосон. Өргөө-2 кино театрын кино театрын дэлгэц, ширээ сандал гэх мэт хөдлөх хөрөнгүүдийг нь тооцоод 2.6 тэрбум төгрөг гэж тогтоосон. Өөрсдийн зөөгөөд авч явж болох хөдлөх хөрөнгийг улсаас нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй.

Төрийн өмчийн хорооны 2001 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 615 дугаар тогтоолоор баталсан Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгөд хөрөнгө оруулалт хийх зөвшөөрөл олгох, хяналт тавих, хүлээн авах, тооцож баталгаажуулах ажлыг зохион байгуулах журам-ын 4.12-т хөрөнгө оруулалтын зардал нь хөрөнгө оруулсан байгууллагын тайлан тэнцэлд тусгагдсан, татвар, аудитын байгууллагаар баталгаажсан байна гэж заасан. Өөрөөр хэлбэл Н С ХХК хөрөнгө оруулалт хийсэн гэж үзэж байгаа бол энэ нь түрээслүүлэгч талын буюу М Т Ү П-ийн тайлан тэнцэлд тусгагдаад, татвар аудитын дүгнэлтээр баталгаажсан байх ёстой. Мөн уг журмын 5.16-д энэ журмыг зөрчин дур мэдэн хийгдсэн, баримт бичиггүй хөрөнгө оруулалтыг төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгөд оруулсан хөрөнгө оруулалт гэж тооцохгүй гэж заасан.

Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

Зургаа.Гуравдагч этгээдээс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч шүүхэд гаргасан тайлбартаа:

Иргэний хуулийн 288 дугаар зүйлийн 288.2.4-т гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол хөлслөн авсан эд хөрөнгөд өөрийнх нь зөвшөөрөлгүй хийсэн салгаж үл болох засан сайжруулалтын үнийг хөлслөгчид төлөхөөс татгалзах эрхтэй гэж заасан. Засгийн газрын 134 дүгээр тогтоолоор батлагдсан журмын 20-т түрээслэгч нь төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийг түрээсээр эзэмших хугацаандаа түүний бүрэн бүтэн байдал, урсгал зардлыг хариуцах бөгөөд Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын зөвшөөрөлгүйгээр анхны зураг төслийг өөрчлөхийг хориглоно гэж заасан.

Төрийн өмчийн хорооны 2011 оны 43 дугаар тэмдэглэл, 2012 оны 3 дугаар тэмдэглэл, Д Ө ЭХХК-ийн төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгөд зөвшөөрөлгүйгээр оруулсан хөрөнгө оруулалтыг төрийн өмчид бүртгэхгүй бөгөөд хөрөнгө оруулалтыг барагдуулах үүрэг хүлээхгүй гэж тус тус заасан. Мөн Төрийн өмчийн хорооны 35 дугаар тэмдэглэлд түрээсэлж байх хугацаандаа Төрийн өмчийн хорооны зөвшөөрөлгүй барилгын зарим ханыг нурааж, талбайн хэмжээг өргөтгөн, барилгын хийцэд өөрчлөлт хийж, гэрээний болон холбогдох журам заалтыг зөрчин зөвшөөрөлгүй хөрөнгө оруулалт хийсэн байна гэж дурдсан. Анхнаасаа тухайн үед мөрдөгдөж байсан дүрэм журмыг зөрчиж, зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа эхлүүлсэн нь тогтоогддог. Мөн талуудын хооронд байгуулсан 2012 оны түрээсийн гэрээний 1.11, 1.12, 1.13 дах хэсэгт энэ талаар заасан. Иймд сөрөг нэхэмжлэл үндэслэлгүй гэв.

 

Долоо.Нэхэмжлэгч Н П газраас баримтаар: Н П  газрын 2024 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн 1/789 тоот Прокурор томилох тухай албан бичиг, 2024 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийн 01 тоот Хүсэлтийг хүлээн авах тухай албан бичиг, М Т Ү П-ийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 1/41 тоот албан бичиг, М Т Ү П-н захиралын 2024 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн А/07 тоот тушаал, Монгол улсын Төрийн өмчийн хорооны 2010 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрийн 3/416 тоот, 2010 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдрийн 18/574 тоот, 2010 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 1^В-2526 тоот албан бичгүүд, Д Ө Э ХХК-ийн 2011 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 03/11 тоот, Н С ХХК-ийн 2011 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 01/2011 тоот, 2011 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 08/11 тоот, Төрийн өмчийн хорооны 2011 оны 8 дугаар сарын 17-ны өдрийн 1^В-1472 тоот, Д Ө Э ХХК-ийн 2011 оны 9 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 32/11 тоот, Авлигатай тэмцэх газрын 2011 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 05/2534, 05/2527 тоот албан бичгүүд, Д Ө Э ХХК-ийн 2011 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн 35 тоот албан бичиг, 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 54/43 тоот Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ, Төрийн өмчийн хорооны 2012 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдрийн 1^В-1169 тоот Тэмдэглэл хэрэгжүүлэх тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн хорооны 2012 оны 03 дугаар сарын 29-ний өдрийн 3 тоот /хуралдааны тэмдэглэл/, 2012 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдрийн 1^В/1005, 2012 оны 7 дугаар сарын 06-ны өдрийн 1^В/1244, 2012 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн 3/2393, 2012 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн 3/2515 тоот албан бичгүүд, Хөрөнгийн үнэлгээний төв ХХК-ийн 2015 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдрийн 645 тоот тодорхойлолт, Төрийн өмчийн хорооны 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 751 дүгээр тогтоол, Хөрөнгө оруулалт батлагаажуулах тухай саналын хуудас, танилцуулга, 2019 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн ТӨ-2019/035 тоот, 2020 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн ЕС-2020/06 тоот Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2023 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн 6/1264 тоот албан бичиг, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын 2023 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдрийн х/175 тоот албан бичиг /хавсралт-15 хуу/, М Т Ү П-н 2023 оны 8 дугаар сарын 10-ны өдрийн 1/267 тоот мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн 1/354 тоот дахин мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1/355 тоот дахин мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 1/359 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 1/360 тоот шаардлага хүргүүлэх тухай албан бичиг, 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 1/365 тоот чиглэл удирдамж авч ажиллах тухай албан бичиг, 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 1/380 тоот мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг /хавсралт:төлбөрийн нэхэмжлэх/, 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 1/388, 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 1/389 тоот хариу хүргүүлэх тухайх албан бичгүүд /хавсралт:тооллогын тэмдэглэл, баримт бичгийн хуулбар/, 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 1/394 тоот ажлын даалгавар хүргүүлэх тухай албан бичиг, 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 1/395 тоот хамтран ажиллах тухай албан бичиг, 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн 1/403 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, Н С ХХК-ийн 2023 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 23/079 тоот санал хүргүүлэх тухай албан бичиг, зардлын төсөв, холбогдох баримтууд, М Т Ү П-н 2023 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 1/366 тоот нэрс ирүүлэх тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2023 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн 843 дугаар тогтоол, М Т Ү П-н 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 1/31 тоот дахин шаардлага хүргүүлэх тухай албан бичиг, шүүхэд төлөөлөх эрх олгосон итгэмжлэл, гэрээний нэмэлт, өөрчлөлт, М Т Ү П-н 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2023 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн хүртэлх мөнгөн хөрөнгийн дэлгэрэнгүй бүртгэл, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2023 оны 5 дугаар сарын 02-ны өдрийн А-1/787 тоот итгэмжлэл олгох тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн хорооны 2014 оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрийн 35 тоот /хуралдааны тэмдэглэл/, М Т Ү П- н 2024 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 1/22 тоот хамтран ажиллах тухай албан бичиг, 2024 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 1/36 тоот Н С ХХК-ийн дамжуулан түрээслэгч нарт мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, Н С ХХК-ийн 2023 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 23/001-Д-001 тоот мэдэгдлийн хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, 2023 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн 22/082 тоот, 2023 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийн 28/083 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 24/004 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, 2024 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 24/08 тоот гомдол гаргах, асуудал шийдвэрлүүлэх тухай албан бичиг, 2023 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн А-1/2189 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2023 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн А-1/2188 тоот гомдлын тухай албан бичиг, Н С ХХК-ийн 2023 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдрийн 2023/072 тоот, 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 23/073 тоот мэдэгдлийн хариу хүргүүлэх тухай, 2023 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 23/078 тоот шаардлагын хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, А Б ХХК-ийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Үнэлгээний тайлан, Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2023 оны 5 дугаар сарын 02-ны өдрийн А-1/787 тоот итгэмжлэл олгох тухай албан бичиг, Сүхбаатар дүүргийн шүүхийн 2012 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 742 дугаар шүүгчийн захирамж, Төрийн өмчийн хорооны 2014 оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрийн 35 тоот /хуралдааны тэмдэглэл/, 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 1 дүгээр мэдэгдэх хуудас, Н П газрын 2024 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 1/5493 тоот Прокурор томилох тухай албан бичиг зэргийг ирүүлжээ.

/1хх 10-250, 2хх 1-250, 3хх 1-23, 124-131, 4хх 161/

 

Нэхэмжлэгч М Т Ү П- с баримтаар: Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, Шүүхэд төлөөлөн захиралын 2022 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1а-74 тоот тушаал, М Т Ү П-н 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 1/475 тоот, 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 1/482 тоот мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, Нс ХХК-ийн 2023 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 23/001-Д-001 тоот, 11 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 23/073 тоот, 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 23/078 тоот мэдэгдлийн хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, М Т Ү П-ийн эзэмшлийн байрыг түрээслэгч байгуулллагуудын мэдээлэл, 04-23-01 тоот нэхэмжлэх, Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдрийн нэхэмжлэл гардуулсан, Зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчид эрх, үүрэг тайлбарласан тухай баримт хуулбараар, Нс ХХК-ийн 2024 оны 02 дугаар сарын 29-ний өдрийн 24/018 тоот итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч томилох тухай албан бичиг хуулбараар, Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ, гэрэл зураг, Нс ХХК-ийн 2017 оны 6 дугаар сарын 14-ний өдрийн 02-99/17 тоот тайлбар, гомдол, хүсэлт гаргах тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2017 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдрийн А-1/1861 тоот гомдол шийдвэрлэсэн тухай албан бичиг, М Т Ү П-н 2017 оны 5 дугаар сарын 02-ны өдрийн 1/098 тоот албан бичгийн хариу,М Т Ү П-н 2017 оны 6 дугаар сарын 06-ны өдрийн 1/134 тоот мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, Нс ХХК-ийн 2017 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдрийн 02/104-17 тоот хүсэлт гаргах тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын даргын 2017 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн А-142 тоот тушаал, Ажлын хэсгийн ажиллах удирдамж, Төрийн өмчийн хорооны 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 751 тоот тогтоол, Мэргэжлийн хяналтын газрын Улсын ахлах байцаагчийн 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02-07-092/1293 тоот байрны талбайн хэмжилтийн тухай дүгнэлт, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2018 оны 3 дугаар сарын 06-ны өдрийн 04 тоот хуралдааны тэмдэглэл, НС  ХХК-ийн 2024 оны 8 дугаар сарын 15-ны өдрийн 01/45 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, гэрэл зураг, М Т Ү П-н захирал Ж.Золзаяатай байгуулах онцгой нөхцөл бүхий хөдөлмөрийн гэрээ зэргийг ирүүлжээ.

/3хх 231-232, 4хх 16-26, 32-46, 83, 111-131, 156-159, 5хх 63-66, /

 

Хариуцагч Нс ХХК-иас баримтаар: Шүүхэд төлөөлөх эрх олгосон итгэмжлэл, Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ, Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн 181/ШШ2024/05536 дугаар шүүгчийн захирамж, 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 54/43а тоот хамтын ажиллагааны гэрээ, 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 54/43 тоот Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ, 2019 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн ТӨ-2019/035 тоот, 2020 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн ЕС-2020/06 тоот Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ, түрээсний гэрээний сунгалт, цахим гүйлгээний баримтууд, 01-24-01 тоот нэхэмжлэх, Аж ахуй нэгж, байгууллагын тодорхойлолт, М Т Ү П-ын 2023 оны 9 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 1/315 тоот мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн 1/354 тоот, 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1/355 тоот дахин мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичгүүд, 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 1/359 тоот хариу хүргүүлэх тухай албан бичиг, 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 1/360 тоот шаардлага хүргүүлэх тухай албан бичиг, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2023 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн А-1/2191 тоот санал хүргүүлэх тухай албан бичиг, Мэдээлэл, технологийн үндэсний парк ТӨААТҮГ-ын 2023 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 1/374 тоот баримт бичиг хүргүүлэх тухай албан бичиг, 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 1/380 тоот мэдэгдэл хүргүүлэх тухай албан бичиг, 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 1/31 тоот дахин шаардлага хүргүүлэх тухай албан бичиг, 2023 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн уулзалтын тэмдэглэл, 2024 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 1/27 тоот нэхэмжлэх хүргүүлэх тухай албан бичиг, Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 02 дугаар сарын 29-ний өдрийн 181/ШЗ2024/04635 дугаар шүүгчийн захирамж, Цахим гүйлгээний баримт, 2240901498758 дугаар төлбөрийн даалгавар, төлбөрийн баримт, цахим гүйлгээний баримт, Өнөөдөр сонины хуулбар, 2024 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдрийн тооцоо нийлсэн акт, Тооцооны үлдэгдэлийн баталгаа, Шилжүүлгийн баримт, дансны хуулгууд, төлбөрийн даалгавар, цахим гүйлгээний баримтууд, нэхэмжлэх, зарлагын баримтууд, Өргөө 2 салбарын 2024 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2024 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн хоорондох цэврэлгээний зардал, зарлагын баримтууд, төлбөрийн баримтууд зэргийг ирүүлжээ.

/3хх 32-33, 57-59, 64, 133, 150-220, 4хх 108-109, 148-153, 5хх 131-250, 6хх 1-250, 7хх 1-250, 8хх 1-105, 107-124, /

 

Гуравдагч этгээд Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас баримтаар: Шүүхэд төлөөлөх эрх олгосон итгэмжлэлийг ирүүлжээ. /4хх 3, 81, 5хх 59 /

 

Шүүхийн журмаар: нэхэмжлэгчийн хүсэлтээр тус шүүхийн 2024 оны 181/ШЗ2024/08457 дугаар захирамжийн дагуу НС ХХК-иас ирүүлсэн 2022 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрийн 22-2658 тоот, 2023 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 23-1523 тоот, 2023 оны 05 дугаар сарын 11-ний өдрийн 23-1242 тоот, 2023 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээ, шүүгчийн захирамжийн хариу,

-Хариуцагч НС ХХК-ийн хүсэлтээр 181/ШЗ2024/21347 дугаар шүүгчийн захирамжийн дагуу М Т Ү П ТӨААТҮГ-аас ирүүлсэн 2024 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 1/421 тоот, Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас ирүүлсэн 2024 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А-1/2005 тоот хариу, түүний хавсралт, тус шүүхийн 181/ШЗ2024/23946 дугаар шүүгчийн захирамжийн дагуу Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас ирүүлсэн 2024 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн А-1/2391 тоот хариу зэргийг бүрдүүлжээ.

/3хх 72-121, 4хх 101, 208-250, 5хх 1-58, 95-123/

 

Хэрэгт цугларсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудыг судлаад

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

1.Шүүх үндсэн болон сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэв.

Нэхэмжлэгч НПГ, М Т Ү П нь хариуцагч НС ХХК-д холбогдуулж түрээсийн талбайг чөлөөлүүлэх, гэрээнээс учирсан хохиролд 8.495.852.080 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг гаргажээ.

Хариуцагч Нс ХХК-иас М Т Ү П , Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газарт холбогдуулан түрээсийн гэрээний хугацааг сунгасан болохыг тогтоолгох, уг гэрээний үүргээ зохих ёсоор гүйцэтгэх буюу түрээсийн зүйлийг саадгүй ашиглах нөхцөлөөр хангах үүргээ биелүүлэхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийг тус шүүхэд тусдаа гаргасныг шүүгчийн захирамжаар дээрх хоёр хэргийг нэгтгэсэн. Улмаар хариуцагчаас нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилж, М Т Ү П болон Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас салгаж болохгүй засан сайжруулалтын зардал 5.181.587.800 төгрөг гаргуулахаар шаардсан.

 

2.Нэхэмжлэгч үндэслэлээ: түрээсийн гэрээний хугацаа дуусгавар болсон байтал түрээсийн зүйлийг суллаж өгөөгүй тул чөлөөлүүлнэ, гэрээ дуусгавар болсноос хойш талбайг суллаж өгөөгүй хугацаанд жишиг үнээр төлбөрийг тооцож гаргуулна, түрээсийн зүйлийг ашиглах явцдаа зөвшөөрөлгүйгээр бусдад дамжуулан түрээсэлсэн, тогтоосон жишиг үнээс багаар түрээсэлж хохирол учруулсан, мөн бодитоор 2625,06 мкв талбайг 2012 оноос хойш ашигласан ч гэрээний дагуу 2059,33 мкв талбайгаар тооцож түрээсийг төлж байсан тул зөрүү 565,23 мкв талбайн түрээсийн төлбөрийг үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжснөөр тооцож гаргуулна, зөвшөөрөлгүйгээр барилгад их засвар хийснийг буцаан завсарлах зардал, олох байсан орлого, алданги, түрээслэгчийн өмнөөс эрх бүхий этгээдэд төлсөн төлбөр, татварыг гаргуулна гэж тайлбарлав.

Хариуцагч нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч, татгалзлын үндэслэлээ: гэрээний дагуу ашиглах боломжтой талбайг түрээслүүлэгч хүлээлгэж өгөх үүрэгтэй ч тийм боломжгүй талбай тул зөвшөөрөлтэйгөөр засан сайжруулалт хийсэн, нэгэнт зөвшөөрөлтэйгөөр засан сайжруулалт хийсэн тул буцаан засварлах үүрэг хүлээхгүй, нэхэмжлэгч учирсан бодит хохирлоо нотлоогүй, гэрээгээр тохиролцоогүй тул татвар, төлбөр, буцаан засварлах зардал төлөх үндэслэлгүй, түрээсийн төлбөрийг цаг тухайд нь төлсөөр ирсэн тул алданги шаардах эрхгүй, мөн саатуулан барих эрхийг хэрэгжүүлж түрээсийн зүйлийг хүлээлгэн өгөх хугацааг хойшлуулсан, гэрээгээр үнийг харилцан тохиролцсон гэв.

 

3.Хариуцагч сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэлээ: анх 1500 мкв талбайтай байсныг 2011 онд засвар хийж 2625,06 мкв талбайтай болсныг Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас тогтоосон, үүнээс 1260 мкв талбайг өөрийн хөрөнгөөр засч тохижуулсан, түрээслүүлэгч хөрөнгөд засан сайжруулалтыг хожим 2015 онд хүлээн зөвшөөрч Төрийн өмчийн хорооны тогтоол гарч баталгаажуулсан тул засан сайжруулалтын зардлаа гаргуулна гэв.

Нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээд нар сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь эс зөвшөөрч, татгалзлын үндэслэлээ: Анхнаасаа дур мэдэн зөвшөөрөлгүйгээр төрийн өмчийн барилгад засвар хийсэн, 2012 онд гэрээний гол нөхцлөөр энэ зардлыг төлөхгүй болохыг тухайлан тохирсон, зөвхөн хариуцагчид зардлаа нөхөх боломжийг олгож гэрээний хугацааг сунгах үүднээс 2015, 2018 оны тогтоол, хурлын тэмдэглэлүүд гарсан болохоос зардлыг хожим хүлээн зөвшөөрсөн зүйл биш гэв.

 

3.Хэрэгт авагдсан баримт, зохигчдын маргаангүй тайлбараар дараах үйл баримтууд тогтоогдсон. Үүнд:

3.1.Нэг талаас Төрийн өмчийн хороо, Мэдээлэл, технологийн үндэсний парк ТӨААТҮГ, нөгөө талаас Ньютур сафарис ХХК нар 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр тохиролцож, Түрээслүүлэгч өөрийн эзэмшил, өмчлөлийн М Т Ү П-ийн хойд хэсэг буюу үзэсгэлэнгийн танхим байсан хэсэгт 1, 2 дугаар давхарт байрлах нийт 1500 мкв талбай бүхий 33 өрөө тасалгааг кинотеатр-үйлчилгээний зориулалтаар түрээслэгчийн эзэмшил ашиглалтад шилжүүлэх, түрээслэгч нэг мкв талбайг 6.000 төгрөгөөр тооцож хөлс төлөхөөр тохиролцон 4 жилийн хугацаатай 54/43 тоот Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээ-г байгуулжээ. /1хх 32-37, 3хх 153-158/

Зохигчид дахин 2019 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдөр ТА-2019/035 тоот гэрээгээр: түрээсийн гэрээний хугацааг нэг жилийн хугацаагаар сунгаж, тус паркийн хойд жигүүрийн мэдээлэл баримтат кино, үзэсгэлэнгийн танхим болох 2059,83 мкв /хуучнаар 1500 мкв/ талбайг кино театр, түүний дагалдах үйлчилгээний зориулалтаар ашиглуулахаар, тус барилгын 1, 2 дугаар давхрын 1257,33 мкв талбайг нэг мкв тутамд 9.000 төгрөг, B1 давхрын 802,5 мкв талбайд нэг мкв тутамд 6.000 төгрөг, нийт нэг сард 16.130.970 төгрөг түрээсийн төлбөр төлөхөөр тохирчээ. /1хх 55-63, 3хх 159-165/

Улмаар 2020 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн ** тоот гэрээгээр гэрээний хугацааг нэг жилээр сунгаж, түрээсийн төлбөрт сард 17.744.067 төгрөг төлөхөөр тусгажээ. Энэ гэрээнд өмнөх гэрээгээр тохирсон нэг мкв талбайн нэгж үнэд өөрчлөлт ороогүй, харин холбогдох татварыг хуулийн дагуу нэмж тооцсон дүн хэмээн зохигчид хуралдааны явцад тайлбарласныг дурдав. /1хх 64-75, 3хх 166-178/

Зохигчдын хоорондох дээрх гэрээнүүд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т заасан бичгээр хийх шаардлагыг хангасан, хүчин төгөлдөр байх тул талуудын хооронд түрээсийн гэрээний харилцаа үүсчээ.

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д зааснаар Түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ.

 

3.2.Анх 2010 оны 7 дугаар сард Дархан Өүлэн эх ХХК, Төрийн өмчийн хороо, Мэдээлэл, технологийн үндэсний парк ТӨААТҮГ нарын хоорондох түрээсийн гэрээний дагуу түрээсэлсэн байсан, улмаар Иргэний хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.1, 124.1-д зааснаар гэрээг шилжүүлэх тухай Д Ө Э ХХК-ийн 2011 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 03/11 тоот хүсэлт, гэрээг өөртөө шилжүүлж авах тухай НС ХХК-ийн 2011 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 01/2011 тоот хүсэлтүүдийг үндэслэж хэлцлийн нөгөө тал болох Төрийн өмчийн хороо,М Т Ү П нар хүлээн зөвшөөрснөөр дээрх түрээсийн гэрээ байгуулагдсанд маргаагүй. /1хх 24-31, 39-40/

 

3.3.Гэрээний эрх, үүргийг шилжүүлэхээс өмнө 2011 онд түрээсийн зүйлд Дархан Өүлэн эх ХХК, Ньютур сафарис ХХК нар их засварын ажлыг хийсэн, уг засварын дараа түрээсийн зүйл хуучнаар 1500 мкв талбайтай байснаас нэгдүгээр давхарт 1255,82 мкв, хоёрдугаар давхар 566,74 мкв, зоорийн давхар 802,5 мкв нийтдээ 2625,06 мкв талбайтай болсон, Нью тур сафарис ХХК бодитоор ашиглаж байгаа талбайн хэмжээ 2625,06 мкв байгаагаас өөрийн хөрөнгөөр 565,23 мкв талбайг нэмж барьсан, мөн ашиглалтгүй байсан зоорийн давхрын шалны түвшинг доошлуулж өрөө тасалгаа төлөвлөж 630,59 мкв талбайд засварын ажил хийсэн болохыг Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын улсын ахлах байцаагчийн 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02-07-092/1293 тоот дүгнэлтээр тогтоожээ. /4хх 125-130/

 

Хөрөнгийг чөлөөлүүлэх нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

4.Иргэний хуулийн 326 дугаар зүйлийн 326.1-д Түрээслэгч түрээсийн гэрээ дуусгавар болсны дараа ердийн буюу гэрээгээр тохиролцсон элэгдлийг тооцож түрээсэлсэн эд хөрөнгийг буцаан өгөх үүрэгтэй гэж, мөн хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.5, 295 дугаар зүйлийн 295.1-д хөлслөгч гэрээ дуусгавар болоход эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчид бүрэн бүтэн буцааж өгөх үүрэг хүлээхээр тус тус зохицуулсан.

 

4.1.Талуудын хоорондох 2020 оны гэрээний 1.3-т гэрээний хугацаа 2020 оны 01 дүгээр 01-ний өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл байна гэж, 1.5-д гэрээг нэг хүртэл жилээр 2 удаа сунгаж болно. Гэрээний сунгалтын хуудсаар хугацааг сунгаж, гэрээ дүгнэсэн тэмдэглэл болон тооцоо нийлсэн актыг хавсаргана, ..гэрээний салшгүй хэсэг болно гэж заажээ.

Талууд гэрээний хугацааг 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааг сунгасан болох нь хэрэгт авагдсан түрээсийн гэрээний сунгалт-аар тогтоогдож байна. /3хх 178,179 / Харин үүнээс хойшхи хугацаанд гэрээний хугацааг дахин сунгасан баримт авагдаагүй тул гэрээний хугацаа 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс дуусгавар болжээ.

Түүнчлэн хэрэгт авагдсан баримтаар гэрээг үргэлжлүүлэн сунгах хүсэл зоригийг нэхэмжлэгч талаас илэрхийлээгүй, харин түрээсийн талбайг 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс чөлөөлж өгөх талаар 2022 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 1/472 тоот, дахин 2022 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 1/482 тоот албан бичгээр мэдэгдсэн боловч хариуцагч чөлөөлж өгөөгүй байна. /4хх 34,35/

Үүнээс хойш 2023 онд удаа дараагийн албан бичгээр түрээсийн талбайг чөлөөлж өгөх, эсхүл нэг мкв талбайг тогтоосон жишиг үнэ болох 38.500 төгрөгөөр тооцож гэрээг шинээр хийх талаар удаа дараа мэдэгдэж байсан болох нь хэрэгт авагдсан талуудын хооронд харилцсан албан бичгүүдээр тогтоогдож байна. /1хх 93-97,100, 4хх 36-39/

Дээрх байдлаар гэрээний хугацаа дуусгавар болж цаашид сунгагдаагүй байх тул хариуцагч түрээсийн зүйлийг түрээслэгч талд буцаан өгөх үүргийг хуулийн дагуу хүлээнэ.

 

4.2.Хариуцагч татгалзлаа: нэхэмжлэгч Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1-д зааснаар тодорхойлсон, хуулийн дээрх зохицуулалтын урьдач нөхцөл хангагдаагүй тул үндэслэлгүй гэж тайлбарлаж байна.

Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхтэй зохицуулалт маргааны энэ тохиолдолд хамааралгүй. Харин түрээсийн зүйлээ буцаан авахаар нэхэмжлэгч шаардсан, энэ шаардлага дээр дурдсанаар Иргэний хуулийн 326 дугаар зүйлийн 326.1, 295 дугаар зүйлийн 295.1-д үндэслэгдэнэ.

 

4.3.Түрээсийн зүйлд их хэмжээний засан сайжруулалт хийсэн үндэслэлээр хариуцагч саатуулан барих эрхээ хэрэгжүүлсэн агуулгаар маргаж байна.

Иргэний хуулийн 209 дүгээр зүйлийн 209.1-д Хоёр талын гэрээгээр үүрэг гүйцэтгэгч нэг тал нөгөө талынхаа өмнө үүргээ эхлэн гүйцэтгэхээс бусад тохиолдолд нөгөө тал хариу үүрэг гүйцэтгэхээс өмнө үүргээ гүйцэтгэхээс татгалзаж болно гэж, 215 дугаар зүйлийн 215.1-д Үүрэг гүйцэтгүүлэгч хүлээсэн үүргээ биелүүлж үүрэг гүйцэтгэх боломж бүрдүүлэх хүртэл үүрэг гүйцэтгэгч нь мөнгөн төлбөрийнхөөс бусад үүргийн гүйцэтгэлийг саатуулж болно гэж заасан. Мөн Иргэний хуулийн 295 дугаар зүйлийн 295.2-т зөвхөн газар хөлслөгчид саатуулан барихыг хориглосноос үзвэл газраас өөр хөрөнгө түрээсийн гэрээний зүйл болсон тохиолдолд саатуулан барих эрхийг хэрэгжүүлэх боломжтой.

Гэвч талуудын хоорондох гэрээнд энэ талаар тохиролцоогүй эсрэгээрээ 6.7-д зохих зөвшөөрөл аваагүй хийсэн засварын зардлыг гэрээ хэрэгжих хугацаанд болон гэрээ цуцалсны дараа буцаан шаардах эрхээ алдана, 6.10-д хугацаа дуусгавар болоход түрээсэлсэн эд хөрөнгийг түүний салгаж үл болох хөрөнгө оруулалт, засварын хамт түрээслүүлэгчид актаар хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй гэх зэргээр заажээ. Үүнээс гадна хариуцагч сөрөг нэхэмжлэлээр нэмэлт засан сайжруулалтын зардлыг шаардаж байгаа тул саатуулан барих эрх хэрэгжүүлсэн талаарх хариуцагчийн тайлбар үндэслэлгүй гэж үзнэ.

Иймд М Т Ү П-ийн хойд жигүүр буюу бодитоор эзэмшиж байгаа 2526,33 мкв талбайг хариуцагч НС ХХК-ийн эзэмшлээс чөлөөлөх нь зүйтэй.

 

5.Гэрээнээс учирсан хохирол, зардал гаргуулах шаардлагын тухайд нэхэмжлэгчээс нийт 8.495.852.080 төгрөгийг хэд хэдэн үндэслэлээр шаардсан.

Гэрээний хугацаа дууссанаас хойшхи хугацаанд жишиг үнээр тооцож 756.456.723 төгрөг, хууль бусаар дамжуулан түрээсэлсний орлого 5.439.812.112 төгрөг, энэ үнийн дүн дотор багтаагаад гэрээнд тусгагдаагүй ашигласаар ирсэн 565,23 мкв талбайг 2012.01.01-ний өдрөөс хойш түрээсийн төлбөрийг үндэслэлгүй хөрөнгөжсөнөөр, арга хэмжээ зохион байгуулж чадаагүйгээс учирсан алдагдал 417.000.000 төгрөг, түрээсийн талбайг дур мэдэн өөрчилж засварласан тул буцаан засварлах зардал 1.695.956.228 төгрөг, алданги 24.008.161 төгрөг, хариуцагчийн ашиглаж байгаа талбай хэсэгт тэдний өмнөөс төлсөн үл хөдлөх эд хөрөнгийн татвар, газрын төлбөрт 162.618.856 төгрөг гэж тайлбарлаж, шаардаж байна.

Иргэний хуулийн 219 дүгээр зүйлийн 219.1-д үүрэг гүйцэтгэгч хүлээсэн үүргээ зөрчсөн тохиолдолд үүрэг гүйцэтгүүлэгч учирсан хохирлоо арилгуулахаар шаардах эрхтэй гэж зохицуулсан.

 

6.Түрээсийн гэрээний хугацаа дууссан 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан 2024 оны 02 дугаар сар буюу 14 сарын хугацаанд нэг мкв талбайг жишиг үнэ болох 38.500 төгрөгөөр 2059,33 мкв талбайг тооцож 756.456.723 төгрөгийг шаардсан.

Иргэний хуулийн 295 дугаар зүйлийн 295.4-т гэрээ дуусгавар болоход хөлслөгч эд хөрөнгийг буцааж өгөх хугацааг хойшлуулсан бол хөлслүүлэгч өөрт учирсан хохирлоо хожимдуулсан хугацааны турш төлбөл зохих хөлсний хэмжээгээр шаардах эрхтэй гэж, 326 дугаар зүйлийн 326.2-т түрээслүүлэгч өөрт учирсан хохирол, хэтэрсэн хугацааны түрээсийн төлбөрийг нөхөн төлөхийг шаардаж болно гэж тус тус зохицуулсан.

 

6.1.Шүүх гэрээний хугацаа 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөр дуусгавар болсон гэж үзсэн, хариуцагч хөрөнгийг шүүхийн шийдвэр гарах хүртэлх хугацаанд эзэмшилдээ байлгаж байгаа үйл баримт тогтоогдсон тул нэхэмжлэгч хохирлоор шаардах эрхтэй. Харин төлбөл зохих хөлсний хэмжээ-г шүүх талуудын хоорондох гэрээний нэгж үнээр бус жишиг үнээр тооцно. Учир нь:

а/Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2020 оны 02 дугаар сарын 18-ны өдрийн 49 дүгээр тогтоолын хавсралтаар баталсан Төрийн өөрийн өмчийн эд хөрөнгийн түрээсийн төлбөрийн доод хязгаар, түрээсийн зарим төлбөрийн хэмжээг тогтоох заавар-т Улаанбаатар хотод худалдаа, үйлчилгээ, албан тасалгаа, банк, санхүүгийн чиглэлээр бол нэг мкв талбайн түрээсийн доод үнэ 15.000 төгрөг, хүүхдийн боловсрол, музей, уран, гар урлалын чиглэл, спортын чиглэлээр бол нэг мкв 9.000 төгрөг, цайны газар үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны чиглэлээр бол 10.000 төгрөг, барилгын туслах талбай, агуулах, гарааш подвал вестибаль бол нэг мкв 12.000 төгрөг, бусад хэлбэрээр бол 10.000 төгрөг байхаар доод үнийг тогтоосон байна. /5хх 54,55,56/

б/Нэхэмжлэгч М Т Ү П-ын захирлын 2022 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1а-74 тоот тушаалаар тухайн барилгын нэг мкв талбайн түрээсийн доод үнийг 38.500 төгрөгөөр тогтоож, 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс дагаж мөрдөхөөр баталжээ. /4хх 26/

Гэтэл зохигчдын хоорондох түрээсийн гэрээний нэгж үнэ болох 1, 2 дугаар давхарт 9.000 төгрөг, B1 давхарт 6.000 төгрөг байхаар тусгасан нь эрх бүхий этгээдээс баталсан жишиг үнээсээ доогуур байх тул шүүх гэрээ дуусгавар болсноос хойшхи хугацаанд Иргэний хуулийн 295 дугаар зүйлийн 295.4- зааснаар хохирлыг тооцохдоо талуудын гэрээний нэгж үнээр тооцох үндэслэлгүй.

 

6.2.Үүнээс гадна хариуцагчийн өөрийн ирүүлсэн баримтаас үзвэл түрээсэлсэн талбайгаас тодорхой хэсгийг зарим иргэн, аж ахуйн нэгжид дамжуулан түрээслэхдээ нэгдүгээр давхарт түргэн хоолны зориулалтаар нэг мкв талбайг 66.788 төгрөгөөр, гоо сайхны зориулалтаар нэг мкв талбайг 70.000 төгрөгөөр, дэлгүүрийн зориулалтаар нэг мкв талбайг 120.000 төгрөгөөр, В1 давхарт тоглоомын зориулалтаар нэг мкв талбайг 72.222 төгрөгөөр тооцож түрээслэсэн болох нь тогтоогдсон. /3хх 72-121/

 

6.3.Хариуцагч шүүхийн шийдвэр гарах хүртэлх хугацаанд гэрээнд тусгагдсан нэг сарын 17.744.067 төгрөгөөр тооцож сар бүр төлбөрийг төлсөн болох нь хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдсон, үүнд талууд маргаагүй. /3хх 180-192/

Иймд шүүх гэрээний хугацаа дуусгавар болсноос хойшхи 14 сарын түрээсийн төлбөрийг бодитоор эзэмшиж ашиглаж байгаа 2652,23 мкв талбайн хэмжээгээр, үүнээс 1 болон 2 дугаар давхрын нийт 1257,33 мкв талбайг нэхэмжлэгч байгууллагын баталсан жишиг үнэ болох 38.500 төгрөгөөр, харин үлдэх 1367,73 мкв /2625,06 - 1257,33/ талбайг Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас баталсан жишиг үнэ болох 15.000 төгрөгөөр тооцож, үүнээс энэ хугацаанд сар бүр төлсөн төлбөрийг хасна.

14 сар * 1257,33 мкв * 38,500 = 677.700.870 төгрөг

14 сар * 1367,73 мкв * 15.000 = 287.223.300 төгрөг

14 сар * 17.744.067 = 248.416.938 төгрөг

677.700.870 + 287.223.300 - 248.416.938 = 716.507.232 төгрөг

Шүүх энэ шаардлагаас 716.507.232 төгрөгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгоно.

 

6.4.Түрээсийн гэрээнд зориулалтыг кинотеатр-үйлчилгээний, кинотеатр, түүний дагалдах үйлчилгээний гэж тусгасан, ТӨБЗГ- ын даргын 2017 оны А/1142 дугаар тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсгийн /түрээсийн маргааныг шийдвэрлэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг/ гаргасан тайлангаар хариуцагч түрээсийн зүйлийг кино танхимаас гадна караоке өрөө, хоолны газар, тоглоомын танхим зэргээр ашиглаж байгааг өрөө тасалгаа тус бүр, мкв бүрээр тусгасан байх тул шүүх бусад жишиг үнэ болох 9.000 төгрөг, 10.000 төгрөг, 12.000 төгрөгийн үнээр тооцох үндэслэлгүй гэж үзсэнийг дурдах нь зүйтэй.

 

6.5.Нэхэмжлэгч бодитоор нэг мкв талбайг 38.500 төгрөгөөр түрээслэх боломжтойг нотолсон баримтгүй гэж хариуцагч татгалзсан.

Хэрэгт баримтаар ирүүлсэн нэхэмжлэгчээс гуравдагч этгээдүүдтэй байгуулсан түрээсийн гэрээнд нэгж үнэ 40.000 төгрөг, 38.500 төгрөг, 55.000 төгрөг, 35.000 төгрөг, 30.000 төгрөг зэргээр тухайн түрээсийн талбайн зориулалт, байршил, хэмжээнээс хамаарч өөрөөр тогтоогдсон байна. Гэвч 2023 оноос хойшхи гэрээ, гэрээний сунгалтаар баталсан жишиг үнэ 38.500 төгрөгөөс доогуур түрээсийн гэрээг бусадтай хийсэн байдал хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдоогүй. Иймд хариуцагчийн татгалзал үндэслэлгүй гэж үзэв. /4хх 42, 208-250, 5хх 1-31/

 

7.Дамжуулан түрээсэлсэн орлого, түрээсийн төлбөрийн зөрүү 5.439.812.112 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

Нэхэмжлэгчээс энэ шаардлагаа тодруулахдаа батлагдсан жишиг үнээс доогуур түрээсийн төлбөрийг төлсөн, хариуцагч зөвшөөрөлгүйгээр гуравдагч этгээдүүдэд талбайг түрээсэлж орлого олсон тул жишиг үнийн зөрүүгээр хохирлыг тооцож шаардсан гэж тайлбарлав. Мөн энэ үнийн дүнд гэрээнд тусгагдаагүй 565,23 мкв талбайг 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш огт төлбөр төлөөгүй ашигласаар ирсэн тул төлбөл зохих түрээсийн төлбөрийг үндэслэлгүй хөрөнгөжсөнөөр гаргуулах шаардлага хамтдаа багтсан байгаа гэж тайлбарласан.

 

7.1.Нэгэнт талууд 2012 оны гэрээгээр 6.000 төгрөг, 2019 оны гэрээгээр 9.000 төгрөг, 6.000 төгрөгөөр нэг мкв талбайн үнийг харилцан тохиролцож тогтоосон тул шүүх батлагдсан жишиг үнээс доогуур байсан үндэслэлээр хожим үнийн зөрүүг хохирлоор тооцож гаргуулах хууль зүйн үндэслэлгүй. Гэрээний үнэ гэдэг нь гэрээ байгуулах гол нөхцөл-д хамаарах бөгөөд талуудын илэрхийлсэн хүсэл зориг хүчин төгөлдөр, түүнчлэн талууд өөрсдөө гэрээний үнэд харилцан тохирч өөрчлөлт оруулах боломжтой атал өнөөг хүртэл оруулаагүй байна.

 

7.2.Бусдын өмнө хүлээсэн үүргээ гүйцэтгэхээр хэн нэгэн этгээдэд хөрөнгө шилжүүлсэн этгээд уг зүйлийг олж авсан этгээдээс хөрөнгөө а/хөрөнгө олж авсан этгээд болон үүрэг гүйцэтгэгчийн хооронд үүрэг үүсээгүй, эсхүл хожим дуусгавар болсон буюу хүчин төгөлдөр бус болсон бол б/үүрэг гүйцэтгүүлэгч шаардлага гаргаж болохооргүй үлэмж маргаантай бол тус тус буцаан шаардах эрхтэй байхаар Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1-д зохицуулсан.

Хуулийн дээрх үндэслэлээр шаардахын тулд а/нэг этгээд ашиг олсон байх б/нөгөө этгээдэд алдагдал, хохирол учирсан байх в/тэдгээрийн хооронд шалтгаант холбоотой байх урьдач нөхцөл хангагдсан байхыг шаардана.

Талууд 2012 онд гэрээг байгуулахаас өмнө түрээсийн зүйлд засвар хийгдсэнээр нийтдээ 2625,06 мкв талбайг хариуцагч бодитоор эзэмшиж ашиглаж байсан боловч гэрээнд 1.500 мкв талбайгаар хөлсийг тооцсон, 2019 оны гэрээгээр 2059,83 мкв талбайгаар тооцож, улмаар үлдэх 565,23 мкв талбайд хариуцагч огт төлбөр төлж байгаагүй болох нь тогтоогдож байна. Нэгэнт гэрээнд энэ талбай тусгагдаагүй, орхигдуулсан тул энэ хэсгээр зохигчдын хооронд гэрээ байгуулагдаагүй гэж үзнэ.

Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.1-д Буцаан шаардах шаардлагад өөр этгээдэд шилжүүлсэн хөрөнгө, түүнээс олсон орлого, үр шим, түүнчлэн тухайн хөрөнгийг эвдсэн, устгасан, гэмтээсэн буюу хураалгасан бол нөхөн төлбөрт авах бүх зүйл хамаарна гэж заасан.

Дээрх 565,23 мкв талбай нь хариуцагчийн өөрийн хөрөнгөөр нэмж барьсан хэсэг байх бөгөөд нэгэнт хариуцагч сөрөг нэхэмжлэлээр нэмэлт засан сайжруулалтын зардлаар үнийг шаардсан тул шүүх энэ хэсэгт ногдох төлбөрийг тооцож гаргуулах нь зүйтэй гэж үзэв.

Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.1-д хөөн хэлэлцэх ерөнхий хугацаа 10 жил гэж заасан тул шүүх нэхэмжлэл гаргасан хугацаанаас өмнөх 10 жилээр дараах байдлаар тооцов. Үүнд:

Хэрэгт 2014 оны үед үйлчилж байсан жишиг үнийн талаарх баримт авагдаагүй, ТӨБЗ газрын 2016 оны 119 дүгээр тогтоол, 2020 оны 49 дүгээр тогтоолоор баталсан жишиг үнийн баримт авагдсан, дээрх хоёр тогтоолд худалдаа үйлчилгээний чиглэлд нэг мкв талбайн түрээслэх үнэ 15.000 төгрөг байхаар зохицуулжээ. /5хх 35-37, 54-56/

Иймд шүүх 2014 оны 01 дүгээр сараас 2019 оны 01 дүгээр сар хүртэлх эхний 5 жилд анхны гэрээнд тусгагдсан нэгж үнэ болох 6.000 төгрөгөөр тооцно. Харин 2019 оноос 2022 оны 12 дугаар сар дуусталх дөрвөн жилд жишиг үнэ болох 15.000 төгрөгөөр тооцно. Үлдэх 2023 оноос хойшхи хугацааны тухайд энэ шийдвэрийн 6.3-т багтаж тооцогдсон тул энэ хэсэгт давхар тооцохгүй.

565,23 мкв * 6.000 нэгж үнэ * 60 сар = 203.482.800 төгрөг

565,23 мкв * 15.000 нэгж үнэ * 36 сар = 406.965.600 төгрөг

203.482.800 + 406.965.600 = 610.448.400 төгрөг

Шүүх сүүлийн дөрвөн жилд жишиг үнэ болох 15.000 төгрөгөөр төлбөрийг тооцохоор шийдвэрлэсэн ч тооцооллын алдаа гаргаж нэг жилийн төлбөрийг нэмээгүй үлдээсэн дүнгээр уншиж танилцуулсан байх тул танилцуулан сонсгосон хэлбэрээрээ шийдвэрлэснийг дурдах нь зүйтэй.

Энэ хэсэгт нэхэмжилсэн 5.439.812.112 төгрөгөөс 610.448.400 төгрөгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгов.

 

7.3.Хариуцагч эхний гэрээнээс дараагийн гэрээ байгуулагдах хүртэл хугацаанд буюу 2012-2019 он хүртэлх хугацаанд түрээсийн төлбөрийг 1500 мкв талбайгаар тооцож төлсөн нь 565,23 мкв талбайгаас гадна дахин 559,83 /2059,83 -1500/ мкв талбай дутуу, энэ хэмжээгээр түрээсийн төлбөр төлөгдөөгүй байна. Гэвч нэхэмжлэгч үүнийг шаардаагүй тул шүүх талуудын зарчмын дагуу шийдвэрлэсэн болно.

 

8.Олох ёстой байсан орлого 417.000.000 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

М Т Ү П болон Нс ХХК нар 2012 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр Хамтран ажиллах гэрээ-г байгуулжээ. Энэ гэрээгээр паркийн хойд 1500 мкв талбай бүхий хурлын заал болон үзэсгэлэнгийн танхим, бусад туслах өрөөнүүдийг кинотеатрын зориулалтаар түрээслэхтэй холбоотойгоор түрээслүүлэгч тал үзэгчдийн орох, гарах боломжийг бүрдүүлэх үүргийг, түрээслэгч мэдээллийн технологийн салбарын арга хэмжээ, хурал, семинар зохион байгуулах зорилгоор кинотеатрын аль нэг танхимыг сард 4-с доошгүй цаг ашиглаж болно гэж тохирчээ. /3хх 151-152/

Нэхэмжлэгч дээрх Хамтран ажиллах гэрээний сард 4-с доошгүй цаг танхимыг ашиглуулах үүргээ түрээслэгч тал огт биелүүлж байгаагүйгээс хурал, семинар зэргээр арга хэмжээ зохион байгуулах боломжгүй болсон, олох ёстой байсан орлого 417.000.000 төгрөг шаардаж байна.

Нэхэмжлэгчээс хамтран ажиллах гэрээний дагуу арга хэмжээг зохион байгуулахаар хандсан, хариуцагчаас татгалзсан эсхүл ашиглуулаагүй үйл баримтуудыг нотолсон баримтууд хэрэгт авагдаагүй тул түрээслэгч тал Хамтран ажиллах гэрээний үүргээ хэрэгжүүлээгүй гэж үзэх боломжгүй. Иймд нэхэмжлэгч дээрх шаардлагаа баримтаар нотлоогүй, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-д заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүй гэж үзэн энэ шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгов.

 

9.Буулгах, засварлах зардал 1.695.956.228 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

Нэхэмжлэгчээс энэ шаардлагыг түрээсийн зүйлийг дур мэдэн өөрчилж засварласан тул буцаан засварлах зардлыг А б ХХК-ийн тогтоосон тайлангийн үнэлгээгээр гаргуулна, салгаж болох хөрөнгөө авсны дараа буцаан засварлахад гарах зардал шаардсан гэв.

Хариуцагчаас гэрээний дагуу ашиглах боломжтой талбайг түрээслүүлэгч хүлээлгэж өгөх ёстой ч тийм боломжгүй талбай байсан тул зөвшөөрөлтэйгөөр засан сайжруулалт хийсэн, нэгэнт зөвшөөрөлтэйгөөр засан сайжруулалт хийсэн тул буцаан засварлах үүрэг хүлээхгүй, мөн гэрээгээр энэ талаар тохиролцоогүй гэж татгалзлаа тайлбарласан.

 

9.1.Талуудын хоорондох гэрээний 2.3, 6.4-т түрээслэгч чанар байдлыг муутгахгүй /хэвийн элэгдэл хорогдлыг тооцохгүй/-гээр эзэмшиж ашиглах бөгөөд эд хөрөнгийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцна гэж, 6.5-д түрээслэгчийн буруутай үйл ажиллагааны улмаас түрээсэлсэн эд хөрөнгөд учирсан гэмтэл, эвдрэл, хохирлыг бүрэн хариуцаж, өөрийн хөрөнгөөр барагдуулах үүрэгтэй гэж, 7.1-д гэрээнд заасан нөхцөлийг зөрчсөн тал үүнээс болж нөгөө талд, бусдад учирсан бүх хохирол, алдагдлыг үл маргах журмаар төлнө гэж заажээ.

Иргэний хуулийн 326 дугаар зүйлийн 326.1-д зааснаар гэрээ дуусгавар болсны дараа ердийн буюу гэрээгээр тохиролцсон элэгдлийг тооцож түрээсэлсэн эд хөрөнгийг буцаан өгөх үүрэгтэй тул ердийн элэгдлээс бусдаар хөрөнгийг хүлээн авсан байдлаараа буцаан өгөх үүрэгтэй гэж үзнэ.

Маргааны энэ тохиолдолд анх 2011 онд түрээсийн зүйлд зөвшөөрөлгүйгээр их засварыг хийсэн үйл баримт тогтоогдсон, түрээслэгч тал Д Ө эХХК-ийн эрх, үүргийг өөртөө шилжүүлж авах замаар гэрээ байгуулагдсан тул хариуцагч буцаан засварлах зардлыг гэрээний дээрх заалтуудын дагуу хариуцна.

Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас хожим хөрөнгө оруулалтыг баталгаажуулсан явдал буцаан засварлах зардлыг нөхөн төлөхөөс татгалзах үндэслэл болохгүй. Анхнаасаа засварыг зөвшөөрөлтэйгөөр хийгээгүй тул энэ талаарх хариуцагчийн татгалзал үндэслэлгүй.

 

9.2.Хэрэгт авагдсан 2024 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Ашид билгүүн ХХК-ийн үнэлгээний тайланг түрээсийн гэрээтэй холбоотойгоор талууд 2023 оны 11 дүгээр сараас хойш ажлын хэсэг байгуулж, хөрөнгөд биет байдлаар үзлэг тооллого явуулж улмаар дээрх дүгнэлтийг гаргуулсан болох нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар, дүгнэлтийн 3 дах хэсэгт тусгагдсанаар тогтоогдсон. /1хх 102-128, 129-130, 131-135, 218, 219-221, 3х 196-215/

Зохигчид тайлангаар тогтоосон үнэлгээнд маргаагүй тул шүүх үндэслэл болгож шийдвэрлэхдээ дараах байдлаар тооцов.

 

9.3.Тайланд барилгыг анхны байдалд эргүүлэн оруулахын тулд буулгах зардал 1.182.956.228 төгрөг, буцаан засах зардлын дүн 513.000.000 төгрөг гэж тогтоосон байна. /2хх 14, 15/

Буулгах зардлыг 1.182.956.228 төгрөгөөр тооцохдоо зоорийн давхрыг буцааж хуучин байдалд оруулах 630,59 мкв талбайн ажил 445.298.942 төгрөг, шинээр өргөтгөл давхар гаргасан 565,23 мкв талбайг буулгах ажил 247.930.778 төгрөгөөр тооцоонд оруулж тооцсон байна. Нэхэмжлэгчийн зүгээс буулгах зардалд нэмэлтээр барьсан 565,23 мкв талбайг буулгах гээгүй, харин тэр хэсэгт бэхэлсэн байршуулсан хөрөнгийг буулгах зардал гэж тайлбарласан ч дээрх тайланд нэмэлтээр барьсан талбайг буулгах өртгийг бусад буулгах ажлын хамт бүхэлд нь тооцсон байна. Иймд энэ зардлаас дээрх 2 зардлыг хасав.

Шүүх барилгын үндсэн хийц бүтээцэд бэхэлж хийгдсэн нэмж баригдсан өргөтгөл, хана, тусгаарлах хана, зоорийн давхар, түүнийг дагасан дотор заслын ажил зэргийг буцаан буулгах шаардлагагүй гэж үзсэн болно. Харин түрээсийн зүйлд байгаа хөрөнгөөс хөдлөх хөрөнгө болох тоноглол /хана, тааз эвдэхээргүй хэсгийг/, ширээ сандал, зурагт гэх мэт салгаж болох зүйлийг хариуцагч салгаж авах нь зүйтэй. Ийнхүү салгаснаас буцаан ердийн хэмжээнд ашиглахад гарах засан сайжруулалтын зардал 513.000.000 төгрөгийг гаргуулна.

1.182.956.228 - 445.298.942 - 247.930.778 = 489.726.508 төгрөг

513.000.000 + 489.726.508 = 1.002.726.508 төгрөг

Иймд энэ зардлаас 1.002.726.508 төгрөгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгов.

 

10.Алданги 24.008.161 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

Талуудын хоорондох гэрээний 7.3-т .. хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0,5 хувьтай тэнцэх алданги төлөхөөр тохирсон, дээрх тохиролцоо Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3-т заасан бичгээр хийх шаардлагыг хангасан тул мөн зүйлийн 232.6-д зааснаар алданги шаардах эрхтэй.

Гэвч хэргийн баримтаар түрээслэгч тал түрээсийн төлбөрийг хугацаа хэтрүүлж төлсөн байдал тогтоогдоогүй, нэхэмжлэгч хуралдааны явцад хүлээн зөвшөөрсөн тайлбарыг гаргасан тул энэ шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгоно.

 

11.Татвар, төлбөр 162.618.856 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

Нэхэмжлэгч энэ шаардлагаа түрээслэгчийн өмнөөс өнөөг хүртэл үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татвар, газрын төлбөрийг төлсөөр ирсэн тул эзэмшиж ашиглаж байгаа талбайн хэмжээгээр тооцож гаргуулна гэв.

Хариуцагч гэрээгээр тохирсон ашиглалтын зардлуудыг хариуцан төлж байгаа, харин энэ зардлыг төлөхөөр тохиролцоогүй, хуулиар хүлээсэн үүргийнхээ дагуу өмчлөгчийн хувиар татвар, төлбөрийг төлсөн, мөн баримтаар нотлоогүй гэж тайлбарласан.

Талуудын хоорондох гэрээний 3.6-д түрээсийн төлбөрт түрээсэлсэн эд хөрөнгийн ашиглалтын /цахилгаан, дулаан, уур, цэвэр, бохир ус, интернэт, телефон, кабелийн суваг, хог хаягдал, цэвэрлэгээ, засвар үйлчилгээ, бусад/ зардал багтаагүй болно гэж, 3.7-д түрээслэгч нь энэ гэрээнд заасан ашиглалтын зардлыг төлж барагдуулна гэж, 6.8-д түрээсийн төлбөр болон ашиглалтын зардлыг төлөх үүрэгтэй гэж тусгажээ.

Нэхэмжлэгчийн шаардсан татвар, газрын төлбөр зэрэг нь гэрээний 3.6-д заасан бусад зардал-д хамаарахаар байх тул нэхэмжлэгч дээрх зардлуудыг шаардах эрхтэй гэж үзэв.

Гэвч хариуцагчийн эзэмшиж ашиглаж байгаа талбайн хэсэгт ногдох дүн хэдэн төгрөг болох, хэрхэн, хэдий хугацаанд тооцсон, түүнчлэн нэхэмжлэгч өөрөө цааш хэдэн төгрөг төлсөн зэргээр холбогдох баримтуудыг ирүүлээгүй, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-д зааснаар нотлох үүргээ хэрэгжүүлээгүй тул хэрэгсэхгүй болгоно.

 

12.Сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд:

Хариуцагчаас түрээсийн зүйлд хийсэн засан сайжруулалтын зардалд 5.181.587.800 төгрөгийгМ Т Ү П , ТӨБЗГ-аас гаргуулахаар шаардаж байна.

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.3-т хөлслөгч хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр эд хөрөнгө болон түүний хийц, зохион байгуулалтыг өөрчлөх буюу засахгүй байх үүрэг хүлээхээр, 288 дугаар зүйлийн 288.2.4-т хөлслүүлэгч гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол хөлслөн авсан эд хөрөнгөд өөрийнх нь зөвшөөрөлгүй хийсэн салгаж үл болох засан сайжруулалтын үнийг хөлслөгчид төлөхөөс татгалзах эрхтэй байхаар заасан. Мөн хуулийн 289 дгээр зүйлийн 289.2.5-д хөлслөгч талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол, хөлсөлж авсан эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгөөр, өөрийн зардлаар засаж сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа төлүүлэхээр хөлслүүлэгчээс шаардах эрхтэй гэж зохицуулсан.

Сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэлээ: Түрээсийн зүйлд өөрийн хөрөнгөөр нэмэлт засан сайжруулалтыг хийсэн, 2015 онд Төрийн өмчийн хорооноос хөрөнгө оруулалтыг баталгаажуулсан тул гаргуулна гэв.

Нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээд нараас сөрөг нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч, татгалзлаа: Анхнаасаа барилгад зөвшөөрөлгүйгээр засварын ажлыг хийсэн, түрээслэгчтэй байгуулах гэрээний гол нөхцөлөөр дээрх засварын зардлыг нөхөн төлөхгүй байхаар тохирсон, түрээсийн зүйлийг ашигласан 10 жилийн хугацаанд хариуцагч үр өгөөжөө хангалттай олсон, түүнчлэн хөдлөх хөрөнгийн үнэ багтсаныг Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2018 оны хуралдааны тэмдэглэлээр тогтоогдсон гэж тайлбарласан.

 

12.1.Талуудын хоорондох 2012 оны гэрээний 1.11-д Д Ө э ХХК-ийн төрийн өмчийн эд хөрөнгөд зөвшөөрөлгүй оруулсан хөрөнгө оруулалтыг эрх бүхий байгууллагаас холбогдох шийдвэр гарах хүртэл хугацаанд төрийн өмчид бүртгэхгүй бөгөөд оруулсан хөрөнгө оруулалтыг төр төлж барагдуулах үүрэг хүлээхгүй гэж, 1.12-т барилгын хийц хэсэгт зөвшөөрөлгүй оруулсан хөрөнгө оруулалтыг төлөх ёстой байсан болон цаашид төлөх түрээсийн төлбөрт нөхөн тооцохгүй гэж, 1.13-т түрээслэгч барилгад оруулсан хөрөнгө оруулалттай холбогдуулан түрээслүүлэгчийн барилгын өмчлөлд ямар нэгэн хувь эзэмшихгүй гэж, 1.10-д түрээслэгч хөрөнгөд зөвшөөрөлгүй хөрөнгө оруулалт хийхийг хатуу хориглоно гэж тусгажээ.

Хэргийн баримтаар анх 2011 онд түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр барилгад засвар хийсэн үйл баримт тогтоогдсон, үүнд зохигчид маргаагүй.

Зохигчид зөвшөөрөлгүй хийсэн нэмэлт засан сайжруулалтын зардлыг Иргэний хуулийн 288 дугаар зүйлийн 288.2.4 дэх заалт болоод гэрээний дээрх тохиролцоогоор түрээслүүлэгч тал нөхөн төлөхгүй байхаар тохиролцжээ.

 

12.2.Гэвч Төрийн өмчийн хорооны 2015 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 751 дүгээр тогтоолоор НС ХХК-иас барилгын хойд хэсэгт хийсэн хөрөнгө оруулалтыг 5.181.587.800 төгрөгөөр баталгаажуулж, улмаар гэрээний хугацааг сунгажээ. Дээрх тогтоол хүчин төгөлдөр гэдэгт зохигчид маргаагүй болно. /4хх 124/

Нэгэнт Төрийн өмчийн хорооноос хүлээн зөвшөөрч баталгаажуулснаар анхны зөвшөөрөлгүй хийсэн засан сайжруулалтын зардлыг төлөхгүй тохиролцоогоо түрээслүүлэгч тал өөрөө өөрчилсөн гэж үзнэ.

Иймд хариуцагч Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д зааснаар нэмэлт засан сайжруулалтын зардлаа шаардах эрхтэй.

 

12.3.Хэрэгт авагдсан АБ ХХК-ийн тайланд нэмэлт засан сайжруулалтын зардал 2015 оны байдлаар тооцвол 2.796.408.509 төгрөг, 2023 оны байдлаар 2.833.602.952 төгрөг гэж үнэлгээ тогтоожээ. /2хх 12,13/

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2018 оны 3 дугаар сарын 06-ны өдрийн 4 дүгээр хуралдааны тэмдэглэлээр дээрх 2015 оны 751 дүгээр тогтоолоор баталсан 5.181.587.800 төгрөгөөс хөдлөх хөрөнгийн үнэ 2.064.705.376 төгрөгийг хасч тооцон, түрээслэгч талтай хэлцэл хийж баталгаажуулахыг М Т Ү П-т даалгажээ. /4хх 131/

Зохигчид 751 дүгээр тогтоолд тусгагдсан үнийн дүн дотор салгаж болохгүй зардлаас гадна кинотеатрын сандал, зурагт зэргээр хөдлөх хөрөнгө бүхэлдээ багтсан байсанд маргаагүй.

Харин хариуцагчаас хөрөнгөд хийсэн салгаж болохгүй засан сайжруулалтын зардлыг нэгэнт кинотеатрын зориулалтаар тохижуулсан хөдлөх хөрөнгийн хамт цаашид ашиглахад шаардлагатай үндэслэлээр 5.181.587.800 төгрөгийг гаргуулна гэж тайлбарлаж байна.

Талуудын хоорондох 2019 оны түрээсийн гэрээний 6.10-т түрээсийн хугацаа дуусгавар болоход өөрийн хөрөнгөөр авсан эд хогшил, тоног төхөөрөмжийг түрээслүүлэгчийн байр, эд хөрөнгийг сэвтээхгүй, гэмтээхгүй нөхцөлд салган авч болно гэж, 6.11-д хугацаа дуусгавар болоход түрээслэсэн эд хөрөнгийг түүнээс салгаж үл болох хөрөнгө оруулалт, засварын хамт хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй гэж заажээ.

Хуулиар салгаж үл болох нэмэлт засан сайжруулалтын зардал-ыг түрээслүүлэгчээс шаардахаар зохицуулсан, мөн талууд хөдлөх хөрөнгийн үнийг нэмж төлөх талаар харилцан тохиролцоогүй тул нэхэмжлэгчээс гаргуулах үндэслэлгүй. 5.181.587.800 - 2.064.705.376 = 3.116.882.424 төгрөг

Иймд сөрөг нэхэмжлэлээс 3.116.882.424 төгрөгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

12.4.Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газарт холбогдох шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгов. Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газар нь бүртгэлийн хүрээнд өмчлөгч, энэ утгаараа гэрээнд хамтран оролцсон, харин хөрөнгийн шууд эзэмшигч нь М Т Ү П байна. Үүнээс гадна нэгтгэгдсэн хэрэгт гуравдагч этгээд болно.

 

13.Дээрх бүгдийг нэгтгээд М Т Ү П-ийн хойд жигүүр болох 2526,33 мкв талбайг хариуцагч Нс ХХК-ийн эзэмшлээс чөлөөлж, үндсэн нэхэмжлэлээс 2.329.682.140 /716.507.232 + 610.448.400 + 1.002.726.508/ төгрөгийг, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 3.116.882.424 төгрөгийг тус тус хангаж, үндсэн болон сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

14.Нэхэмжлэгч Н п газар улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс хуулиар чөлөөлөгдөх тул төлөөгүй ч хамтран хариуцагчаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд М Т Ү П оролцсон, тус шүүхийн 181/ШЗ2024/06494 дүгээр шүүгчийн захирамжаар нэхэмжлэгчийн төлбөл зохих улсын тэмдэгтийн хураамж төлөх хугацааг хойшлуулсан тул нөхөн төлүүлэх нь зүйтэй. Мөн хуульд зааснаар тэмдэгтийн хураамжийг хуваарилав.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 73 дугаар зүйлийн 73.2, 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

 

1.Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 326 дугаар зүйлийн 326.1, 219 дүгээр зүйлийн 219.1, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар М Т Ү Пийн хойд жигүүр хэсгийн 2625,06 мкв талбайг Нс ХХК-ийн эзэмшлээс чөлөөлж талбайг хүлээлгэн өгөхийг даалгаж, НС ХХК-иас 2.329.682.140 /хоёр тэрбум гурван зуун хорин есөн сая зургаан зуун наян хоёр мянга нэг зуун дөчин/ төгрөг гаргуулж М Т Ү П-д олгож, үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 6.166.169.940 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д зааснаар М Т Ү П Г-аас 3.116.882.424 /гурван тэрбум нэг зуун арван зургаан сая найман зуун наян хоёр мянга дөрвөн зуун хорин дөрвөн/ төгрөгийг гаргуулж Нс ХХК-д олгож, сөрөг нэхэмжлэлээс үлдэх 2.064.705.376 төгрөг болон ТБЗГ газарт холбогдох шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгосугай.

3.Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгч улсын тэмдэгтийн хураамж төлөөгүйг дурдаж, хариуцагчаас тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 26.206.289 /70.200 +70.200+26.065.889/ төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас тэмдэгтийн хураамжид 11.806.360 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч М Т Ү П-т олгож, нэхэмжлэгч М Т Ү П-аас тэмдэгтийн хураамжид нийт 58.449.772 /42.707.410+15.742.362/ төгрөгийг гаргуулж, 15.742.362 төгрөгийг хариуцагч Нс ХХК-д олгож, 42.707.410 төгрөгийг улсын орлогод нөхөн төлүүлсүгэй.

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ О.ОДГЭРЭЛ