*******0*******4       0*******         **************                                             *******0*******4/ДШМ/5

 

*******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн

 хэргийн тухай

 

Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг тус шүүхийн шүүгч М.Нямбаяр даргалж, Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч С.Өмирбек, шүүгч Д.Көбеш нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд прокурор Э.Алтанцэцэг, цагаатгагдсан этгээд *******, шүүгдэгч ******* түүний өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, Б.Ганзориг, Д.Нямдорж, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч , нарийн бичгийн дарга, Р.Лхагвасүрэн нарыг оролцуулан,

 

Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Мөнхзаяа даргалж хийсэн шүүх хуралдааны *******0*******3 оны ******* дугаар сарын -ний өдрийн *******0*******3/ШЦТ/*******9******* ******* шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч бичсэн прокуророын эсэргүүцэл болон шүүгдэгч түүний өмгөөлөгч нарын давж заалдах гомдлыг үндэслэн *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн *******33600*******4*******030 *******тай хэргийг *******0*******4 оны 0 дүгээр сарын 4-ний өдөр хүлээн авч шүүгч М.Нямбаярын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

. Монгол Улсын иргэн, Буурлууд ургийн овогт ийн Мягмардорж, 967 оны дүгээр сарын *******-ний өдөр Ховд аймгийн Мөст суманд төрсөн, 56 настай, тэй, боловсролтой барилгын инженер Мэргэжилтэй, ******* ******* ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал ажилтай, ам бүл нэг, Ховд аймгийн Жаргалант сумын 0******* ******* (Баатархайрхан) багийн ******* ******* ******* ******* ******* тоотод оршин суудаг, урьд Увс аймгийн Сум дундын шүүхийн *******003 оны 08 ******* сарын **************-ны өдрийн 06 *******тай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн *******30 ******* зүйлийн *******30.******* дахь хэсэгт зааснаар хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 80 дахин нэмэгдүүлсэн хэмжээгээр торгох ялаар, Ховд аймаг дахь сум дундын нэгдүгээр шүүхийн *******008 оны 09 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 0 *******тай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн *******4 дүгээр зүйлийн *******4. дэх хэсэгт зааснаар хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 50 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний буюу 0'350'000 төгрөгөөр торгох ялаар тус тус шийтгүүлж байсан, регистрийн ******* цг67*******.

- Монгол Улсын иргэн, Сайн эмч ургийн овогт гийн Алтансүх, 988 оны 0 дүгээр сарын 03-ны өдөр Ховд аймгийн Мөст суманд төрсөн, 35 настай, тэй, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, ******* ******* ХХК-ийн манаач ажилтай, ам бүл тав, эхнэр хүүхдүүдийн хамт Ховд аймгийн Буянт сумын оршин суудаг, урьд Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн *******0*******3 оны 05 ******* сарын 0-ний өдрийн 0******* *******тай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн .6 ******* зүйлийн ******* дахь хэсэгт зааснаар '000'000 төгрөгөөр торгох ялаар шийтгүүлж байсан, регистрийн ******* пи8800333.

 

*******. Ховд аймгийн Буянт сумын багийн нутаг дэвсгэрт элс, хайрга ангилах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг ******* ******* ХХК- ийн ажлын талбайд байрлах элс угаагч төхөөрөмжид насанд хүрээгүй унаж амь нас нь хохирсон нь ******* ******* ХХК-ийн захирал ажилтай яллагдагч *******, манаач ******* нарын хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт, хэлцлээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй гэх гэмт хт холбогджээ.

3.Ховд аймгийн Прокурорын газраас *******, ******* нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 дугаар зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлжээ.

4. Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх:

4. Шүүгдэгч Буурлууд ургийн овогт ийн Мягмардоржийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт заасан хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт х үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

4.******* Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.9 дүгээр зүйлийн дэх хэсгийн .-т заасан үндэслэлээр шүүгдэгч Сайн эмч ургийн овогт гийн Алтансүхэд холбогдох хэргийг хсэхгүй болгож, цагаатгаж,

4.3 Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******ийг ******* (хоёр) жил 6 (зургаан) сарын хугацаагаар хорих ялаар шийтгэж,

4.4 Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 ******* зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******ид оногдуулсан ******* (хоёр) жил 6 (зургаан) сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй хорих ангид эдлүүлж,

4.5 Шүүгдэгч *******, ******* нар энэ хт цагдан хоригдоогүй болохыг дурдаж, Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.******* ******* зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******ид авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг энэ өдрөөс эхлэн өөрчилж, шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болох хүртэл цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч, шүүгдэгч *******эд авсан хувийн баталгаа гарах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож,

4.6 Шийтгэх тогтоолоор шүүгдэгч нараар нөхөн төлүүлэх хохирол, хор уршиггүй болохыг дурдаж, амь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нь сэтгэцэд учирсан хохирол хор уршгийг иргэний х шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэл гаргах эрхтэй болохыг мэдэгдэж,

4.7 Шүүгдэгч ******* нь мөрдөгч, эрх бүхий албан тушаалтан, прокурор, шүүгчийн хууль зөрчсөн үйл ажиллагааны улмаас эд хөрөнгө, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эрүүл мэнд, сэтгэл санаанд хохирол учирсан бол уг хохирлыг нөхөн төлүүлэх, үр дагаврыг арилгуулахаар цагаатгах тогтоолыг хүлээн авснаас хойш 0 (арав) жилийн дотор Ховд аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэй болохыг мэдэгдэж,

4.8 Шийтгэх тогтоолоор шүүгдэгч нараар нөхөн төлүүлэх х хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, хт битүүмжилсэн эд хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдаж,

 анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

4.9 Хт эд мөрийн баримтаар тооцогдож ирсэн ширхэг санах ойг хэргийн хамт хадгалж,

4.0 Шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 4 хоногийн дотор Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд анхан шатны шүүхээр дамжуулан оролцогчид давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, түүний дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдаж шийдвэрлэжээ.

 

5. Прокурор эсэргүүцэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

5.  Анхан шатны шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хлэсэн. Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж дүгнэж дараах үндэслэлээр эс зөвшөөрч байна. Үүнд: Шүүгдэгч Ч.Алтансүх нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 4******* ******* зүйл 4*******.******* Ажилтан дараах үндсэн үүрэгтэй: 4*******.*******.*******. /хөдөлмөрийн хууль тогтоомж, хамтын гэрээ, хамтын хэлэлцээр, хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод хэм хэмжээг, дагаж мөрдөх, ажлын цагийг баримтлах, ажлын цагийг гагцхүү ажил үүргээ гүйцэтгэхэл зарцуулах/ гэж зааснаар хөдөлмөрийн гэрээнд заасан ажлын байр (карьерийн манаач, сахиул), гүйцэтгэх ажил үүрэг (карьерийн тоног төхөөрөмж манах гэх үндсэн ажил үүргээ гүйцэтгээгүй, үйлдвэрийн  тоног төхөөрөмж дээр ажилласан болох нь хавтаст хт авагдсан баримтуудаар нотлогдон тогтоогдсон, хөдөлмөрийн гэрээнд заагаагүй ажил үүргийг гүйцэтгэсэн нөгөөтэйгүүр ******* нь давхар туслах ажилтны ажлыг аман гэрээгээр тохиролцож хийж гүйцэтгэж байгаа тохиолдолд ажлын байран дээрх аюулгүй ажиллагаа ажлын байрны эрстлийг тооцоолж ажиллах үүрэгтэй.

 

5.******* Мөн шүүхээс шүүгдэгч ******* нь боловсролгүй тул түүнийг тухайн элс угаагч төхөөрөмж, ажлын байр хөдөлмөрийн аюулгүй байдал хангагдсан эсэх талаар урьдчилсан дүгнэлт хийх чадамжгүй гэж үзнэ. Нөгөөтэйгөөр түүний ажлын байрны чиг үүрэгт тухайн элс угаагч төхөөрөмж, ажлын байрны эрстлийн талаар дүгнэлт хийх, аюултай эсэхийг нь тогтоох үүрэг хамааралгүй. Иймд шүүгдэгч *******ийг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 4******* ******* зүйлийн 4*******.*******.6-т заасныг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлгүй байна гэж дүгнэсэн нь Монгол улсын Үндсэн хуулийн арван дөрөвдүгээр зүйлийн ******* дахь хэсэгт заасан Хүнийг үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно. Хүн бүр эрх зүйн этгээд байна гэсэн заалтыг зөрчсөн байна. Хэдийгээр ******* нь боловсролгүй боловч нийгмийн харилцаанд оролцож сурч боловсрох, ажиллах з нь нээлттэй бөгөөд хэн нэгэнтэй ажил үүрэг гүйцэтгэх гэрээ байгуулж түүнийхээ төлөө хариуцлага хүлээх эрх зүйн чадамжтай этгээд юм. Шүүгдэгч ******* нь тухайн элс угаагч төхөөрөмж, ажлын байр хөдөлмөрийн аюулгүй байдал хангагдсан эсэх талаар урьдчилсан дүгнэлт хийх бүрэн чадамжтай гэж үзнэ.

Мөн Хүүхдийн эрхийн тухай хуулийн 0 ******* зүйлийн 0..3-т заасан "хүүхдийн хөгжил, эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй эрстэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах;" үүрэг нь эцэг, эхийн үүрэг юм. Өөрөөр хэлбэл амь хохирогч ийн эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй эрстэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх үүрэг нь шүүгдэгч ******* болон амь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нарын үүрэг юм.

5.3 Х болсон гэх хугацаанд амь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нь Хишиг эрдэнэ баяжих ХХК-д ажил үүргээ гүйцэтгэж байсан. Шүүгдэгч ******* нь хэдий насанд хүрээгүй хохирогчтой ойр байсан боловч мөн ажил үүргээ гүйцэтгэж байсан болох нь хт цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтуудаар тогтоогдсон.

Өөрөөр хэлбэл зөвхөн шүүгдэгч *******ийг хүүхдээ эрстэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх үүргээ биелүүлээгүй гэж буруутгах нь учир дутагдалтай. Нөгөөтэйгөөр шүүгдэгч *******ийг хүүхдээ үл хайхарсан гэж үзэх үндэслэлгүй байна. Мөн бага насны амь хохирогч нь бусдын туслалцаа дэмжлэггүйгээр өөрөө үйлдэл хийдэг, насны онцлогоос шалтгаалан чөлөөтэй тоглож, өөрийн хүслээр зорчих боломжтой байх тул шүүгдэгч *******ийг ажил үүргээ гүйцэтгэхийн хажуугаар амь хохирогчийг хором бүр харгалзах ёстой гэж үзэх боломжгүй юм гэж дүгнэсэн нь учир дутагдалтай байна. Амь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нь тухайн цаг хугацаанд аймгийн төвд өөрийн ажил үүргийг гүйцэтгэж шүүгдэгч ******* нь өөрийн насанд хүрээгүй бага насны ******* хүүхдийн хамт гэртээ байсан гэх үйл баримт тогтоогдсон. Тухайн цаг хугацаанд шүүгдэгч ******* нь өөрийн хүүхдүүдийг эрстэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх үүрэг хүлээж байсан. Өөрийн ажлын байрны онцлогт тохируулан хүүхдээ эрстлээс урьдчилан сэргийлэх үүрэг хүлээнэ.

5.4 Мөн шүүгдэгч *******, амь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нар нь хүүхдэдээ эрстлийн талаар анхааруулж байжээ гэж дүгнэсэн байх бөгөөд тухайн х болох хугацаанд байсан амь хохирогч болон түүний дүү 5 настай эдгээр хүүхдүүдэд урд эцэг эх сануулснаар тухайн аюул эрстлийг өөрөө хором бүр ойлгож дүгнэлт хийх чадамжгүй юм. Тухайн эцэг эх өөрийн насанд хүрээгүй бага насны хүүхдийг насны онцлогоос шалтгаалан ямар үйлдэл хийх, юу болохгүй талаар тооцоолж учирч болох аюулаас урьдчилан сэргийлэх үүрэгтэй бөгөөд хавтаст хт авагдсан дараах бичгийн нотлох баримтуудаар шүүгдэгч ******* нь гэмт х үйлдсэн болох нь тогтоогдсон. Үүнд:

Гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл

-Хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт - Амь хохирогч ийн цогцост үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

Эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт -Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч гийн"... Миний хүү нь *******03 оны 03 ******* сарын 5-ны өдөр Ховд аймгийн Жаргалант сумын төрөх эмнэлэгт төрсөн. Тэгээд багадаа аймгийн төвд өссөн. Сургуулийн өмнөх боловсролын Жаргалант сумын 6 ******* цэцэрлэгт эзэмшээд *******0******* оны 09 дүгээр сарын 0-ний өдөр Жаргалант сумын 3 ******* сургуульд дүгээр ангид орсон... Манай нөхөр *******0*******3 оны 06 ******* сарын 06-ны өдөр манаачаар ажилд орсон. Тэгэхдээ хайрга боловсруулдаг төхөөрөмжийг нь хааяа заалгаж аваад ажиллуулдаг байсан. Байнга бол ажиллуулдаггүй байсан. Манай нөхөр бичиг үсэг мэдэхгүй ч гэсэн урьд нь машин засдаг байсан байсан болохоор тодорхой хэмжээний техникийн мэдлэгтэй хүн юм.

Машин засаад 7-8 жил болж байгаа... Манай талийгаач хүү аймгийн төвд эмээ Ж.Бадамгэрэл гэдэг хүний гэрт байдаг байсан болохоор тухайн төхөөрөмжид ойртдоггүй байсан. Хааяа гэрт ирдэг байсан боловч бид нар сайн захиж хэлдэг байсан учир ойртож байгаагүй. Тухайн үед өмнөх өдөр нь эмээгийнхээсээ ирсэн байсан.

Тухайн хайрганы үйлдвэрт ажилладаг байсан хүмүүс орой 7 цагт буухад нь буцаагаад эмээгийнх нь гэрт хүргэж өгөх гэж байсан юм. Тухайн компаниас манай гэр бүлд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж байгаа. Манай нөхөр одоо хүртэл ажиллаж байгаа. Ямар нэгэн санал хүсэлт байхгүй. Нэхэмжлэх зүйл байхгүй, золгүй явдал болсонд харамсаж байна гэх мэдүүлэг,

Гэрч , нарын мэдүүлэг, Ховд аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн криминалистикийн шинжээч, цагдаагийн дэслэгч ын *******0*******3 оны 07 ******* сарын *******5-ны өдрийн 94 цагдаагийн ... Шинжилгээнд адилтгалын *******тай хүргүүлсэн Зураг №7 гэж *******ласан гутлын улны мөр нь шинжилгээнд тэнцэнэ... Адилтгалын шинжилгээнд тэнцэж буй зураг 7 гэж *******ласан гутлын улны мөрийн харьцуулах загвараар ирүүлсэн зүүн өмсгөлийн гутлын улны мөртэй улны нийт урт өлмийн өргөн, хээний дүрслэл з ерөнхий шинж тэмдгээрээ тохирч байна." гэх дүгнэлт,

- Ховд аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн шинжээч эмч, цагдаагийн ахмад гийн *******0*******3 оны 07 ******* сарын **************-ны өдрийн 43 *******тай Амь хохирогч ийн цогцост хийсэн шинжилгээгээр баруун дунд чөмөгний бүрэн тасралт, зүүн бугалга, дунд чөмөг, шилбэний доод болон шагай хэсгийн хугарал, урагдалт бүрэн бус тасралт, баруун бугалга, баруун тавхайн дээд хэсгийн ил шарх, зүүн шанаа хацар, цээжний баруун ард гадаргууд зулгаралт гэмтлүүд тогтоогдлоо...Амь хохирогч нь дээрх гэмтлүүдийн улмаас хурцаар цус алдаж нас барсан байна..." гэх шинжээчийн дүгнэлт,

-Шинжээч , , нарын *******0*******3 оны 09 дүгээр сарын 9-ний өдрийн №ХАБ-0*******4/*******3 *******тай "...Ч.Алтансүх нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 4******* ******* зүйл 4*******.******* Ажилтан дараах үндсэн үүрэгтэй: 4*******.*******.*******. /хөдөлмөрийн хууль тогтоомж, хамтын гэрээ хамтын хэлэлцээр, хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод хэм хэмжээг дагаж мөрдөх, ажлын цагийг баримтлах, ажлын цагийг гагцхүү ажил үүргээ гүйцэтгэхэд зарцуулах/ гэж зааснаар хөдөлмөрийн гэрээнд заасан ажлын байр (карьерийн манаач, сахиул), гүйцэтгэх ажил үүрэг (карьерийн тоног төхөөрөмж манах) гэх үндсэн ажил үүргээ гүйцэтгээгүй, үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж дээр ажилласан, мөн хуулийн 4*******.*******.6. /өөрийн болон бусдын амь нас, эрүүл мэнд, ажил олгогчийн эд хөрөнгөд аюултай нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд ажил олгогч, шууд харьяалагдах удирдах албан тушаалтанд нэн даруй мэдээлэх гэсний дагуу холбогдох ажил олгогчид мэдэгдээгүй байна.

 Мөн Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хуулийн 0 ******* зүйл. Эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн үүрэг: 0..3./хүүхдийн хөгжил, эрүүл мэндэд сөрөг үзүүлж болзошгүй эрстэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах/ гэж заасныг биелүүлээгүйн улмаас бага насны 7 настай унаж амь нас нь хохирсон үйл баримт тогтоогдож байна..." гэх шинжээчийн дүгнэлт з болно.

Иймд Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн *******0*******3 оны ******* ******* сарын -ний өдрийн *******0*******3/ШЦТ/*******9******* *******тай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүх хуралдаанаар дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж өгнө үү гэв.

6. Шүүгдэгч ******* түүний өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, Д.Нямдорж нар давж заалдах гомдол болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

6. Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн *******0*******3 оны ******* ******* сарын -ний өдрийн *******0*******3/ШЦТ/*******9******* *******тай шийтгэх тогтоол нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлага хангаагүй байна. Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дүгээр зүйлийн . Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилт нь гэмт хэргийг шуурхай, бүрэн илрүүлэх, гэмт х үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоон шударгаар ял оногдуулах, гэм буруугүй хэнийг ч гэмт х үйлдсэн гэм буруутайд тооцохгүй байх, хүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, зөрчигдсөн эрхийг сэргээхэд оршино.

6.******* Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6. дүгээр . Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий, энэ хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу олж авсан аливаа баримтат мэдээллийг нотлох баримт гэнэ. Хавтаст хт авагдсан дараах нотлох баримтуудыг анхан шатны шүүх нь Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн ..дүгнэлт нь шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн нотлох баримтаар нотлогдохгүй байвал, .*******. дүгнэлтэд ноцтойгоор нөлөөлж болох нөхцөл байдлыг шүүх анхаарч үзэлгүй орхигдуулсан бол, .3. дүгнэлтэд онцгой ач холбогдол бүхий нотлох баримт харилцан зөрүүтэй байхад аль нэгийг нь авахдаа бусдыг нь үгүйсгэсэн тухай үндэслэлийг заагаагүй бөгөөд тус тус зөрчсөн байна. Энэ нь гэрч , , яллагдагч *******, ******* нарын мэдүүлэг, *******ийг манаачаар томилон ажиллуулсан тушаал, хөдөлмөрийн гэрээ, ******* ******* ХХК-ний хөдөлмөрийн дотоод журам, хэргийн газрын үзлэг з нотлох баримт хт авагдсан байна.

6.3 Шүүгдэгч Ц.Мягмардожийг ******* ******* ХХК-ийн ажлын талбайд байрлах элс угаагч төхөөрөмжид насанд хүрээгүй унаж амь нас нь хохирсон нь Ховд ******* ХХК-ийн захирал ажилтай *******, манаач ******* нарын хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт, хэлэлцээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй эс үйлдэхүйтэй шалтгаантай холбоотой" гэж дүгнэн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар тус тус эрүүгийн х үүсгэж яллагдагчаар татаж, яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхээр гэм бураатайд тооцсон нь эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлан хлэжээ. Өөрөөр хэлбэл *******0*******3 оны 07 ******* сарын 06-ны өдөр ******* нь ажлаар Говьсүмбэрт аймагт явж байсан бөгөөд Ховд аймгийн Буянт сумын байгаагүй нь тогтоогдсон байна. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 9. дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт Энэ хуулийн тусгай ангид хуулийн этгээдэд ял оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн шинжийг хуулийн этгээдийг төлөөлөх эрх бүхий албан тушаалтан дангаараа, эсхүл хамтран шийдвэр гаргаж, эсхүл хуулийн этгээдийн ашиг сонирхлын төлөө хийсэн үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр хангасан нь хуулийн этгээдэд ял оногдуулах үндэслэл болно, мөн хуулийн 9.******* ******* зүйлийн .-д торгох ял оногдуулахаар хуульчилжээ. Гэтэл эрүүгийн хт ******* гэх иргэнийг шалгаж эрүүгийн х үүсгэж яллагдагчаар татаж эрүүгийн хуулийг буруу хлэжээ.

Өөрөөр хэлбэл нөгөө талаас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт, хэлцлээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй, эсхүл бусад болгоомжгүй үйлдэл, эс үйлдэхүйн улмаас хүний амь насыг хохироосон гэмт хэргийн субъект ******* биш юм. Харин *******ийн хувьд ажил хэргийн хувьд карьерын манаач ажиллаж манаач гадны болон өөрийн тээврийн хслийг компанийн хаалгаар болон гарахад нь заавал шалгах үүрэгтэй. Ажлын байранд оруулаад буцааж авч гарах шаардлагатай зүйлийг манаачид заавал шалгуулж оруулж гаргана.

6.4 *******ийг тухайн х учрал болох үед ковшийн операторчоор ажиллах чиглэл өгсөн нь эх сурвалжийн нотлох баримтаар нотлогдон тогтоогдохгүй байна.

6.5 Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн .7 ******* зүйлийн . Мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй, *******. Хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно гэж хуульчилжээ.

 Улсын дээд шүүхийн *******0*******0 оны 03 ******* сарын 09-ний өдрийн №30 *******тай тайлбар “...Шүүх "хэргийн бодит байдал"-ыг хт цугларсан нотлох баримтыг үндэслэн сэргээн тогтоохдоо прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд хт хамааралтай бүхий нөхцөл байдлыг үнэлж, дүгнэлт бөгөөд нотолгооны ач холбогдолтой, хт хамааралтай баримт нэг бүрийг болон бусад нотлох баримтуудтай харьцуулан тал бүрээс нь нягт нямбай, бүрэн гүйцэд, бодит байдлаар нь хянах үүрэгтэй..." гэж тайлбарлажээ.

6.6  Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн *******0*******3 оны ******* ******* сарын -ний өдрийн *******0*******3/ШЦТ/*******9******* *******тай шийтгэх тогтоолд Хөдөлмөр аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухайн хуулийг зөрчсөнөөс шалтгаалж уг осол болсныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Шүүгдэгч ******* нь Ховд аймгийн Буянт сумын Булгат хайрга нэртэй *******5 гектар талбайг хамарсан түгээмэл тархацтай Хайрганы ашигт малтмалын объектод гадны хүн нэвтрүүлэхгүй байх үүрэгтэй. Ажлын байрны тодорхойлолт болон дотоод журамд заасан ковшийн операторын албан тушаалыг хашдаггүй байсан. "******* Тулга" ХХК-ийн оффист байх баримт бичигт *******0*******3 оны 07 ******* сарын 06-ны өдөр үзлэг хийсэн тэмдэглэлээр ямар ч зөрчилгүй ажиллаж байсан нь тогтоогдож байна.

Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39. дүгээр зүйлийн .3-д заасан хуулийн зүйл, хэсэг заалтыг буруу тайлбарлаж хлэсэнд гомдолтой байна.

6.7 Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн *******0*******3 оны ******* ******* сарын -ний өдрийн *******0*******3/ШЦТ/*******9******* *******тай шийтгэх тогтоолд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 ******* зүйлийн дэх хэсгийн .*******, 7. дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлж, эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн гэх урьдач нөхцөлүүд хангагдаагүй тул хорих ял оногдуулахгүйгээр шүүгдэгчийг тэнсэх хууль зүйн үндэслэлгүй болно..." гэснийг хүлээн зөвшөөрөхгүй.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт заасан гэмт х үйлдсэн хүнд нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ялын аль нэгийг нь сонгож оногдуулахаар заажээ.

6.8 Шүүгдэгч ******* нь ******* ******* ХХК-ний ажилчдын олон гэр бүлийг цалинжуулдаг, татвар төлөгчөөс гадна, хавтаст хт авагдсан бодит хохирлоо нөхөн төлсөн байна. Эрүүл мэндийн хувьд байнгын нарийн мэргэжлийн эмчийн хяналтанд байдаг.

Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн .5 ******* зүйлийн *******-д эрүүгийн хт хамааралтай бүхий л нотлох баримтыг шалгасан боловч сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд түүнчлэн эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Эрүүгийн хууль, энэ хуулийг тайлбарлах, хлэхэд эргэлзээ гарвал түүнийг сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтанд ашигтайгаар шийдвэрлэнэ. Мөн хуулийн 6.5 ******* зүйлийн *******-д шүүх, прокурор, мөрдөгч нь хууль болон эрх зүйн ухамсрыг удирдлага болгож нотлох баримтыг тал бүрээс нь нягт нямбай, бүрэн гүйцэд, бодит байдлаар, хянаж үзсэний үндсэн дээр нотлох баримтыг өөрийн дотоод итгэлээр үнэлнэ, хт авагдсан нотлох баримтыг харьцуулан шинжлэн судлах, бусад нотлох баримттай харьцуулах, шинэ нотлох баримтыг цуглуулах, нотлох баримтын эх сурвалжийг магадлах аргаар нотлох баримтыг шалгана. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг бүхэлд нь хүчингүй болгож гомдлыг хангаж өгнө үү гэв.

7. Шүүгдэгч ******* түүний өмгөөлөгч Б.Ганзориг нарын давж заалдах гомдол болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

7. Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38., 38.******* ******* зүйл, 39.7 ******* зүйлийн дэх хэсгийн . буюу " Шүүх хлэвэл зохих хуулийг хлээгүй, .3 буюу " Хуулийн зүйл, хэсэг, заалтыг буруу тайлбарлаж хлэсэн" гэсэн үндэслэлээр гомдол гаргаж байна. Үүнд: *******0*******3/ШЦТ/*******9******* шийтгэх тогтоолын 5 дахь хэсгийн 5.-т Амь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч "Ямар нэгэн санал хүсэлт байхгүй. Нэхэмжлэх зүйл байхгүй. Золгүй явдал болсонд харамсаж байна" гэж мэдүүлсэн тул шүүгдэгчээр нөхөн төлүүлэх хор уршиггүй гэж, 5.*******-т сэтгэцэд учирсан хор уршгийг нэхэмжлээгүй болох нь шүүхийн хэлэлцүүлгээр тогтоогдож байна гэж дүгнэсэн атлаа "Эрүүгийн хариуцлагын талаарх дүгнэлтийн 3. дэх хэсэгт: "Нөхөн төлөгдөх боломжгүй хохирол гэдэгт хүний амь нас болон нэр, төр, алдар хүнд, бэлгийн халдашгүй байдал зөрчсөн з тохиолдлууд хамаардаг. Өөрөөр хэлбэл энэ төрлийн буюу хүний амь нас хохироосон гэмт хэргийн хувьд хохирол нөхөн төлөх, нөхөн төлөхөө илэрхийлэх гэх ойлголт үүсэхгүй. Иймд Эрүүгийн хуулийн 6.7 ******* зүйлийн дэх хэсгийн .*******, 7. дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлж эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн гэх урьдах нөхцлүүд хангагдаагүй тул хорих ял оногдуулахгүйгээр шүүгдэгчийг тэнсэх хууль зүйн үндэслэлгүй болно гэж дүгнэжээ.

7.*******  Дээд шүүхийн *******009 оны 06 ******* сарын **************-ны өдрийн "гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг арилгах талаарх Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хууль болон Иргэний хуулийн зарим заалтыг Эрүү, Иргэний шүүн таслах ажиллагаанд хлэх тухай 5 *******тай тогтоолын 6 дахь хэсгийн 6.*******.3-т "Гэмт хэргийн улмаас хохирогч нас барсан бол учирсан хохирлыг Иргэний хуулийн 508,509 дүгээр зүйлүүдэд заасан арга, хэлбэрээр арилгана. Дээд шүүхийн *******003 оны 07 ******* сарын 9-ний өдрийн "Эрүүгийн хуулийн "Хор уршиг” гэм хор" гэсэн заалтыг зөв хлэх тухай зөвлөмжийн дэх хэсгийн -т Хүний амь нас эрүүл мэндийн эсрэг гэмт хэргийн хувьд хүний амь нас хохирсон нь хор уршигт тооцогдохоор зөвлөж байна. Дээд шүүхийн *******00 оны 05 ******* сарын 9-ний өдрийн "Эрүүгийн хуулийн *******6-р бүлгийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай 5 *******тай тогтоолын тайлбарын *******-т "хүнд хор уршиг"-т хүний амь нас хохирсон, бие махбодод нь хүнд гэмтэл учирсан, хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон, хэд хэдэн хүний бие махбодод хүндэвтэр гэмтэл болон бусдын эд хөрөнгөд онц их хэмжээний хохирол учирсан зэргийг хамааруулж үзнэ гэж,  Дээд шүүхийн нийт шүүгчдийн хуралдааны *******0*******3 оны 07 ******* сарын 03-ны өдрийн *******5 ******* тогтоолын дүгээр хавсралтын 3 дахь хэсгийн 3.3-т "Хохирогч нас барсан бол Иргэний хуулийн 5 дүгээр зүйлийн 5.5-д заасны гэр бүлийн гишүүний сэтгэцэд учирсан гэм хорыг арилгах, нөхөн төлөх төлбөрийн хэмжээг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 50 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр, эсхүл нас барсан хүний нас, хүн амын дундаж наслалтын зөрүүг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгөн дүнгээр үржүүлэн хохирогчид аль ашигтайгаар шүүхээс тогтооно" гэж тус тус заажээ.

Гэтэл энэхүү хэргийг шүүх шийдвэрлэхдээ хохирогчийн зүгээс гомдол санал байхгүй хохирол, хор уршигт нэхэмжлэх зүйл байхгүй талаархи хүсэлт, хохирогчийн зүгээс хэдийгээр хохирол хор уршигт нэхэмжлэл гаргаагүй ч гэсэн шүүгдэгч өөрийн сайн дурын үндсэн дээр 7,950,000 төгрөг, авто машин өгч хохирол хор уршгаа нөхөн төлсөн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн болгоомжгүйгээр гэмт х үйлдсэн, нөхцөл байдал, улсын яллагчийн зүгээс санал болгосон ялын төрөл, шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн зүгээс гаргасан шүүгдэгчид оногдуулах ял шийтгэлийг хөнгөрүүлэх талаарх санал, хүсэлтийг харгалзан үзээгүй.

7.3 Хүний амьд явах эрхийн эсрэг гэмт хт хохирол нөхөн төлөх, төлөхөө илэрхийлэх гэх ойлголт, тэнсэхгүй, хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэх үндэслэлгүй болно гэж дүгнэсэн нь Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.7 ******* зүйлийн дэх хэсгийн .3-т заасан хуулийн зүйл, хэсэг заалтыг буруу тайлбарлаж хлэсэн" буюу энэ төрлийн хэргийн хохирол нь хүний амьд явах эрх, хор уршиг нь хүний амь нас хохирсон үйлдэл, эс үйлдэхүй байхад хүний амь насыг шууд хохиролд тооцож нөхөн төлөх боломжгүй гэж дүгнэсэн нь хууль зүйн үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Мөн дээрх хууль зүйн үндэслэлгүй дүгнэлтийн улмаас Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.7 ******* зүйлийн 4 дэх хэсгийн .-т заасан "Шүүх хлэвэл зохих хуулийг хлээгүй буюу Эрүүгийн  хуулийн 6.7 ******* зүйлийн дэх хэсгийн .*******, 7. дүгээр зүйлийн дэх зүйл заалт хлээгүй гэж үзэж байна. Хэрвээ хүний амьд явах эрх, эсрэг гэмт хэргийн хувьд хүний амь нас нь хохирол эсвэл хор уршиг уу гэсэн ойлголт нь эргэлзээтэй байна гэж үзвэл Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн .5 ******* зүйлийн ******* дахь хэсэгт “Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Эрүүгийн хууль, энэ хуулийг тайлбарлах хлэхэд эргэлзээ гарвал түүнийг сэжигтэн яллагдагч шүүгдэгчид ашигтайгаар шийдвэрлэнэ гэсэн заалтыг хлээгүй байна.

Иймд Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 ******* зүйлийн дэх хэсгийн .4-т зааснаар хэргийн зүйлчлэл, ялыг хүндрүүлэхгүйгээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж шүүгдэгч *******ид оногдуулсан хорих тэнсэж өгнө үү гэв.

8. Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Шүүгдэгч *******ийг цагаатгаж өгнө үү өөр хэлэх зүйлгүй гэв.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39. дүгээр зүйлийн , 3 дахь хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хууль ёсны бөгөөд үндэслэлтэй болсон эсэхийг шүүгдэгч тэдгээрийн өмгөөлөгч нарын гомдол болон прокурорын эсэргүүцэлд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг  бүхэлд нь хянаж, шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож шийдвэрлэв.

 

. Ховд аймгийн прокурорын газраас “Ховд аймгийн Буянт сумын Эрэг багийн нутаг дэвсгэрт элс, хайрга ангилах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг ******* ******* ХХК-ийн ажлын талбайд байрлах элс угаагч төхөөрөмжид насанд хүрээгүй унаж амь нас нь хохирсон нь ******* ******* ХХК-ийн захирал ажилтай *******, манаач ажилтай ******* нарын хууль түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт, хэлцлээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй эс үйлдэхүйтэй шалтгаант холбоотой” гэж дүгнэн, тэдгээрийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн, яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

 

            *******. Анхан шатны шүүх “шүүгдэгч ******* нь ажил олгогчийн зөвшөөрлөөр давхар ажил эрхэлж байсан тул манаач, сахиулын үндсэн үүргээ гүйцэтгээгүй гэж түүнийг буруутгах үндэслэлгүй байна. ******* нь боловсролгүй тул түүнийг тухайн элс угаагч төхөөрөмж, ажлын байр хөдөлмөрийн аюулгүй байдал хангагдсан эсэх талаар урьдчилсан дүгнэлт хийх чадамжгүй гэж үзнэ. Мөн ажил олгогчийн зүгээс зөвшөөрч тухайн ажлын байранд түүний гэр бүлийг нэвтрүүлсэн байна.” гэх агуулгатай дүгнэлт хийж прокуророос *******эд холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт заасан хэргийг хсэхгүй болгож, түүнийг цагаатгаж, шүүдэгч *******ийг хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт х үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, ******* жил 6 сарын хугацаагаар хорих ял оногдуулж шийдвэрлэсэн байна.

           

            3. Прокурор эсэргүүцэлдээ “Анхан шатны шүүх шүүгдэгч *******эд холбогдох хэргийг хсэхгүй болгож, түүнийг цагаатгаж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй тул шийтгэх тогтоолыг бүхэлд нь хүчингүй болгуулахаар эсэргүүцэл бичив” гэжээ.

           

            3. “Цагаатгагдсан этгээд ******* нь карьерын манаач, сахиулын тушаалтай боловч ажил олгогчтой зөвшилцөн элс угаагч тоног төхөөрөмжийн операторын (засварчин) туслахаар ажиллаж тохирсон цалин хөлс авч, зарим үед төхөөрөмжийг ажиллуулж байгаа тохиолдолд  ажлын байран дээрх аюулгүй ажиллагаа, ажлын байрны эрстлийг тооцоолж ажиллах үүрэгтэй байсан” гэх агуулгатай прокурорын эсэргүүцэл үндэслэлтэй байна.

            3.******* Цагаатгагдсан этгээд ******* нь бичиг үсэг мэдэхгүй, боловсролгүй боловч энэ нь түүнийг  “өөрийн үйлдлээр өөртөө эрх олж авах, үүрэг бий болгох чадваргүй” гэж дүгнэх хууль зүйн үндэслэлгүй юм. Иймээс “шүүгдэгч ******* нь боловсролгүй тул түүнийг тухайн элс угаагч төхөөрөмж, ажлын байр хөдөлмөрийн аюулгүй байдал хангагдсан эсэх талаар урьдчилсан дүгнэлт хийх чадамжгүй гэж үзнэ.” гэх агуулгатай анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлгүй байна.

            3.3 Хэдийгээр ажил олгогч зөвшөөрч цагаатгагдсан этгээд *******ийг гэр бүлийн хамт тухайн ажлын байранд нэвтрүүлсэн боловч энэ нь түүнийг тоног төхөөрөмжийн манаач сахиул, ажлын байрны аюулгүй байдал, эрстлийг тооцоолж ажиллах үүргээс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй юм.

            3.4 Цагаатгагдсан этгээд ******* нь тухайн үед элс угаагч тоног төхөөрөмжийг ажиллуулж байсан ажилтны хувьд ажлын байрны эрсдэлийг тооцоолох үүрэгтэй бөгөөд мөн амь хохирогч ийн эцгийн хувьд хүүхдээ эрстэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх үүрэгтэй байжээ. Иймд “насанд хүрээгүй амь хохирогч нь элс угаагч тоног төхөөрөмж рүү унаж нас барсан хохирол хор уршиг нь цагаатгагдсан этгээд *******ийн дээрх үүргээ биелүүлээгүй хайхрамжгүй хандсан эс үйлдэхүйтэй шалтгаант холбоотой байна” гэж давж заалдах шатны шүүх дүгнэлээ.

            Дээр дурдсан үндэслэлээр прокурорын эсэргүүцлийг хангаж, шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож шийдвэрлэв.

           

            4. Шүүдэгч ******* болон түүний өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, Д.Нямдорж нар нь “шүүгдэгч *******ид холбогдох хэргийг хсэхгүй болгох” агуулгатай давж заалдах гомдол гаргажээ.

            4. “Ховд аймгийн Буянт сумын Эрэг багийн нутаг дэвсгэр “Бугат үзүүр” нэртэй газарт байрлах ******* Тулга ХХК-ийн хайрга чулууны карьерыг удирдан ажиллаж байсан нь хөдөлмөр хамгаалалтын аюулгүй байдлын сургалтанд хамрагдаж гэрчилгээ авсан бөгөөд уг карьерын ХАБ хариуцсан ажилтан юм” гэх агуулгатай тайлбар гомдол үндэслэлгүй байна.

            Тухайлбал мөрдөн шалгах ажиллагаанд , , ******* нарын гэрчээр өгсөн мэдүүлэгт “...******* Тулга ХХК-ийн тухайн карьер хариуцсан ХАБ-ын инженер байдаггүй” гэж мэдүүлсэн бол шүүгдэгч ******* мөрдөн шалгах ажиллагаанд гэрчээр өгсөн мэдүүлэгтээ “би компанийнхаа хөдөлмөр аюулгүй байдал хариуцсан инженер юм. Би аюулгүй ажиллагааны заавар зөвлөгөөг 7 хоногт -******* удаа өгдөг. Аюулгүй ажиллагааны бүртгэлийн дэвтэр байгаа” гэж мэдүүлсэн бөгөөд -р хх-ийн *******0-*******8 ******* талд ХАБ-ын чиглэлээр хийж гүйцэтгэсэн ажил болон орсон сургалт, сургалтын үйл явцыг харуулсан фото зураг, сургалтанд хамрагдсан ажилчдаас шалгалт авсан материал з 8 хуудас баримт, *******-р хх-ийн 6-70 ******* талд өөрийн гарын үсэг бүхий Хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй ажиллагааны дэвтэр 5 хуудас баримт гаргаж өгснийг тус тус мөрдөн байцаагч тэмдэглэл үйлдэж, хуулбарлан хт хавсаргасан байна. 

            Өөрөөр хэлбэл ******* Тулга ХХК-ийн Ховд аймгийн Буянт сумын Эрэг багийн нутаг дэвсгэр “Бугат үзүүр” нэртэй газарт байрлах хайрга чулууны карьерт квошийн оператораар ажилладаг ийг тухайн карьерын ХАБ хариуцсан ажилтнаар томилсон тушаал хт авагдаагүй бөгөөд харин ажил олгогч ******* өөрөө ХАБ хариуцан ажилладаг байсан болох нь хт авагдсан дээр дурдсан баримтуудаар эргэлзээгүй тогтоогдсон байна.

            Иймд “ийг уг карьерын ХАБ хариуцсан ажилтнаар ажиллаж байсан эсэхийг шалгах ажиллагааг дутуу хийсэн” гэх гомдол үндэслэлгүй байна.

            4.******* “******* Тулга ХХК буюу хуулийн этгээдэд ял оногдуулахаар байхад ******* гэх хүнд ял оногдуулсанд гомдолтой байна” гэжээ.

            Хууль тогтоогч хуулийн этгээдэд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл журмыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 9 дүгээр бүлэгт тодорхой хуульчилсан бөгөөд 9. дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид хуулийн этгээдэд ял оногдуулахаар заасан гэмт хэргийн шинжийг хуулийн этгээдийг төлөөлөх эрх бүхий албан тушаалтан дангаараа, эсхүл хамтран шийдвэр гаргаж, эсхүл хуулийн этгээдийн ашиг сонирхлын төлөө хийсэн үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр хангасан нь хуулийн этгээдэд ял оногдуулах үндэслэл болно.” гэжээ. Өөрөөр хэлбэл прокуророос шүүгдэгч *******ид холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 0.6 ******* зүйлийн дэх хэсэгт заасан “хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох” гэмт хт хуулийн этгээдэд ял оногдуулахаар заагаагүй байх тул шүүгдэгч түүний өмгөөлөгч нарын гомдол үндэслэлгүй байна.

            4.3 Мэргэжлийн бус хүмүүс шинжээчийн дүгнэлт гаргасан байхад шүүх шинжээчийн дүгнэлтийг үнэлсэнд гомдолтой байна гэжээ. -р хх-ийн 57-6 дүгээр талд ийн, 64-69 дүгээр талд ын, 7*******-74 дүгээр талд ийн эзэмшсэн мэргэжил, чадамжийн гэрчилгээ, сертификатууд з тусгай мэдлэг, мэргэжил чадварыг нотолсон баримт бичгийг  тус тус хавсаргаж, шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргахаас татгалзах үндэслэл, шинжээчээр ажиллахыг зөвшөөрч байгаа эсэхийг урьдчилан тодруулсан тухай тэмдэглэл үйлдэж  баримтжуулсан байх тул шүүгдэгч түүний өмгөөлөгч нарын гомдол үндэслэлгүй байна.

           

            Дээр дурдсан үндэслэлээр шүүгдэгч *******, түүний өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, Д.Нямдорж нарын гомдлыг хсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

           

             5. Давж заалдах шатны шүүхээс шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн тул шүүгдэгч ******* түүний өмгөөлөгч Б.Ганзориг нарын “шүүгдэгч *******ид шүүхээс оногдуулсан ******* жил 6 сарын хугацаатай хорих ялыг тэнсэж өгнө үү” гэх гомдолд хууль зүйн дүгнэлт хийгээгүй болно.

           

            6. “Анхан шатны шүүхийн тогтоолд заасан дүгнэлт нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй, шүүх хлэвэл зохих хуулийг хлээгүй буюу Эрүүгийн хуулийг буруу хлэсэн алдааг давж заалдах шатны шүүхээс зөвтгөж өөрчлөх боломжгүй байх тул шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, прокурорын эсэргүүцлийг хүлээн авч, шүүгдэгч *******, түүний өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, Д.Нямдорж нарын гомдлыг хсэхгүй болгож, шүүгдэгч ******* түүний өмгөөлөгч Б.Ганзориг нарын гомдолд хууль зүйн дүгнэлт хийхгүй орхиж шийдвэрлэв.

           

            7. Шүүгдэгч ******* цагаатгагдсан этгээд ******* нар нь анхан шатны шүүх хуралдаанд нэг өмгөөлөгчтэй буюу Б.Ганзориг өмгөөлөгчтэй оролцсон бөгөөд шийтгэх тогтоол бичгээр гарсны дараа шүүгдэгч ******* нь өмгөөлөгчөөр Ж.Энхжаргал, Д.Нямдорж нарыг шинээр нэмж авч гомдол гаргасан ба давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд эсрэг сонирхол гарч байгаа талаар хуралдаан даргалагч сануулж, хэрэв эсрэг сонирхол гарч байгаа тохиолдолд өмгөөлөгч Б.Ганзориг нь шүүгдэгч ******* болон цагаатгагдсан этгээд ******* нарыг хоёуланг нь өмгөөлөх боломжгүй нөхцөл байдал үүсэж байгаа, хэрэв эсрэг сонирхол гарсан тохиолдолд Б.Ганзориг өмгөөлөгч шүүгдэгч *******ийг өмгөөлөхөөр бол цагаатгагдсан этгээд *******ийг өмгөөлөгчгүй давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцуулах боломжгүй нөхцөл байдалд хүрч байгааг сануулж, энэ талаар шүүгдэгч, цагаатгагдсан этгээд тэдгээрийн өмгөөлөгч нар завсарлага авч “эсрэг сонирхол байхгүй” гэж тохиролцсон боловч цаашид энэ талаар шүүх анхаарах нь зүйтэйг дурлаа.

Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн дэх хэсгийн .*******, дахь заалтыг удирдлага болгож,  

ТОГТООХ нь:

 

. Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн *******0*******3 оны ******* ******* сарын -ний өдрийн *******0*******3/ШЦТ/*******9******* ******* шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, прокурорын эсэргүүцлийг хүлээн авч, шүүгдэгч түүний өмгөөлөгч нарын давж заалдах гомдлыг шийдвэрлэхгүй орхисугай.

 

*******. Шүүгдэгч *******ийг шүүх хуралдааны танхимаас суллаж, шүүгдэгч *******, ******* нарт урьд авсан авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр хлэсүгэй.

 

            3. Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40. дүгээр зүйлийн , ******* дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 4 хоногийн дотор “шүүхийн хууль хлээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр  хлэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хлээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой.” гэсэн үндэслэлээр оролцогч Монгол Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл гаргаж болохыг тайлбарласугай.

 

 

 

 

                                     ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                   М.НЯМБАЯР

 

                                         ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                  С.ӨМИРБЕК

 

                                                            ШҮҮГЧ                                   Д.КӨБЕШ